Διάλεξη 7 / Διάλεξη 7 / 7η διάλεξη

7η διάλεξη: Λοιπόν, ξεκινήσαμε κάνοντας αναφορά στο περιλεπτικές όσο είπαμε στο προηγούμενο μάθημα και λέγοντας ποιες ήταν οι σωστές απαντήσεις στο προηγούμενο τεστ. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, με το φαινόμενο του βρασμού. Είπαμε τη βασική διάκριση δύο τύπων βρασμού. Λέγοντας ποιες ήταν οι σωστές απαντήσεις...

Πλήρης περιγραφή

Λεπτομέρειες βιβλιογραφικής εγγραφής
Κύριος δημιουργός:	Κατσιφαράκης Κωνσταντίνος (Καθηγητής)
Γλώσσα:	el
Φορέας:	Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Είδος:	Ανοικτά μαθήματα
Συλλογή:	Πολιτικών Μηχανικών / Γεωθερμία
Ημερομηνία έκδοσης:	ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2014
Θέματα:	Επιστήμες Πολιτικού Μηχανικού Γεωθερμία Ανοικτά μαθήματα
Άδεια Χρήσης:	Αναφορά-Μη-Εμπορική
Διαθέσιμο Online:	https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=8d68087a

id	0a5d3bac-4a79-431e-b97c-46cf4f92782b
title	Διάλεξη 7 / Διάλεξη 7 / 7η διάλεξη
spellingShingle	Διάλεξη 7 / Διάλεξη 7 / 7η διάλεξη Επιστήμες Πολιτικού Μηχανικού Γεωθερμία Κατσιφαράκης Κωνσταντίνος
publisher	ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
url	https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=8d68087a
publishDate	2014
language	el
thumbnail	http://oava-admin-api.datascouting.com/static/a0e1/fd89/df2f/d72b/11a3/3a27/88ce/c829/a0e1fd89df2fd72b11a33a2788cec829.jpg
topic	Επιστήμες Πολιτικού Μηχανικού Γεωθερμία
topic_facet	Επιστήμες Πολιτικού Μηχανικού Γεωθερμία
author	Κατσιφαράκης Κωνσταντίνος
author_facet	Κατσιφαράκης Κωνσταντίνος
hierarchy_parent_title	Γεωθερμία
hierarchy_top_title	Πολιτικών Μηχανικών
rights_txt	License Type:(CC) v.4.0
rightsExpression_str	Αναφορά-Μη-Εμπορική
organizationType_txt	Πανεπιστήμια
hasOrganisationLogo_txt	http://delos.it.auth.gr/opendelos/resources/logos/auth.png
author_role	Καθηγητής
author2_role	Καθηγητής
relatedlink_txt	https://delos.it.auth.gr/
durationNormalPlayTime_txt	02:05:42
genre	Ανοικτά μαθήματα
genre_facet	Ανοικτά μαθήματα
institution	Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
asr_txt	Λοιπόν, ξεκινήσαμε κάνοντας αναφορά στο περιλεπτικές όσο είπαμε στο προηγούμενο μάθημα και λέγοντας ποιες ήταν οι σωστές απαντήσεις στο προηγούμενο τεστ. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, με το φαινόμενο του βρασμού. Είπαμε τη βασική διάκριση δύο τύπων βρασμού. Λέγοντας ποιες ήταν οι σωστές απαντήσεις στο προηγούμενο τεστ. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, με το φαινόμενο του βρασμού. Είπαμε τη βασική διάκριση δύο τύπων βρασμού. Στάσιμο υγρού και ρέοντος υγρού. Τα διάφορα στάδια του βρασμού. Πρώτα έχουμε σχηματισμό πισσαλίδων, μετά έχουμε την περίπτωση του μεταβατικού βρασμού και στη συνέχεια τον βρασμό με αέριο ημένα. Κάπου εκεί μεσολαβεί το φαινόμενο της κατάκαψης. Δηλαδή μπορεί να καταστραφεί η θερμαντική επιφάνεια καθώς η θερμόητα που προσάγεται μπορεί να μην απομακρύνεται τόσο πολύ με τις πισσαλίδες και τα νοστικά φαινόμενα τα οποία δημιουργούν. Δημιουργώνται εκεί, είπαμε ακόμα, ότι ένα της υβρασμού προϋποθέτει μερική υπερθέρμαση. Είδαμε και την καμπύλη αυτή που χαρακτηρίζει το φαινόμενο του βρασμού. Και πάνω σε αυτά ήταν το τρίτο ερώτημα, που ήταν το εξής. Σε περίπτωση υβρασμού στάσιμου υγρού με σχηματισμό πισσαλίδων η μεταφορά θερμόητας είναι εντονότερη όταν η θερμαντική επιφάνεια είναι κάτω και όταν είναι στον πάνω μέρος του δοχείου που περιέχει το νερό. Εδώ ευτυχώς όλοι απάντησαν σωστά σε αυτή την ερώτηση. Να πω μάλιστα ότι ήταν η πρώτη φορά που όλοι πήραν τουλάχιστον πέντε. Στα προηγούμενα τέστια είχαμε μικρές απώλειες. Και η απάντηση βέβαια είναι ότι έχουμε μεγαλύτερη μεταφορά θερμότητας όταν η θερμαντική επιφάνεια είναι στο κάτω μέρος. Γιατί τότε η μεταφορά θερμότητας, η απαγωγή ουσιαστικά θερμότητας από τη θερμαντική επιφάνεια υποβοηθείται από την άνωση και την πορεία των φυσαλίδων. Ουσιαστικά είναι αποτέλεσμα της άνωσης και της φυσικής συναγωγής που επίσης είναι αποτέλεσμα της βαρύτητας. Μάλιστα ένας διευκρίνης ότι αυτά συμβαίνουν όταν υπάρχει το πεδίο βαρύτητας, όχι στον διάστημα. Αυτή ήταν η σωστή απάντηση. Δόθηκε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από όλους. Εδώ επομένως δεν είχα κανένα παράπονο. Και στη συνέχεια μιλήσαμε για την έναξη της παροχής. Δηλαδή είπαμε ότι υπάρχουν σωρισμένα υγειοθερμικά πεδία ψηλής ανταρπίας. Μπορεί να έχουμε κάνει μια υγειότερηση. Να περιμένουμε εμείς λόγω της έρευνας που έχουμε κάνει μέχρι την ολοκλήρωση της υγειότερης που θα αρχίσει να αναβλύζει, να ανεβαίνει από μόνο του το υγειοθερμικό ρευστό καθώς βρίσκει μικρότερες πιέσεις, θα βράζει αν είναι σε υγρή κατάσταση μέσω νητροφορέα. Θα βράζει καθώς ανεβαίνει. Θα έχουμε μια ελαφριά στήλη ρευστού επομένως και θα έχουμε αυτόματι εντός αγγωγικών παροχή. Μερικές φορές όμως αυτό δεν συμβαίνει και ο λόγος που δεν συμβαίνει είναι ότι μέσα στην γεώτρηση δημιουργείται μια ψυχρή στήλη νερού η οποία με το βάρος της εμποδίζει την άνοδο του υπέρθερμου ρευστού από τον υγειοθερμικό υδροφορέα. Και τότε υπάρχουν διάφορες τρόποι τους οποίους μπορούμε να εφαρμόσουμε ώστε να αρχίσει η αυτοματοιπαροχή της συγκεκριμένη γεώτρηση. Όλοι οι τρόποι λίγο πολύ αποβλέπουν στην κατάρκηση, αφαίρεση ή κατάρκηση αυτής της ψυχρής στήλης που δημιουργεί το πρόβλημα. Εντάξει. Και οι τρόποι αυτοί είναι η συμπίεση με αέρα, υποκατηγορία η αυτοσυμπίεση, την ανήψωση με αέρα, η διοχέτευση θερμού ρευστού, η διοχέτευση αζότου, η χρήση αγγλίας και η ανακατασκευή της γεώτρησης. Και σε αυτό το κομμάτι είναι τα δύο άλλα ερωτήματα. Διαβάζω το πρώτο που γενικά η εικόνα ήταν καλή. Πώς μπορεί να βοηθήσει το προσωρινό αεροστεγές πλήσιμου μιας γεώτρησης, την έναρξη της παροχής του γεωθερμικού ρευστού σε γεωθερμικό πεδίο ψηλής ενθαρπίας. Εδώ από τους περισσότερους πήρα σωστή ή σχεδόν σωστή απάντηση. Υπήρχαν και ορισμένοι που τα μάσησαν, που όταν μασούν κάποιοι την απάντηση, σημαίνει ότι το έχουν καταλάβει πολύ καλά. Η ιδέα είναι η εξής. Κλείνουμε από πάνω αεροστεγός τη γεώτρηση. Τι συμβαίνει τότε? Συμβαίνει το εξής. Το γεωθερμικό νερό που υπάρχει μέσα στην υδροφορέα, δεν είναι καθαρό νερό, αλλά εμπεριέκει και αέρια. Αυτά τα αέρια διαφεύγουν και συγκεντρώνονται στο πάνω μέρος της γεώτρησης. Δεν διοχετεύουμε εμείς αέρα. Ούτε γίνεται κάτι άλλο μαγικό που να αυξήσει την πίεση. Η πίεση αυξάνει ακριβώς διότι απελευθερώνονται αυτά τα εμπεριεχόμενα αέρια, συγκεντρώνονται στο πάνω μέρος της γεώτρησης και βέβαια ασκούν πίεση προς όλες τις πλευρές, και προς το καπάκι και προς το νερό που βρίσκεται από κάτω. Είναι αντίστοιχο φαινόμενο, όχι το ίδιο, με τη σαμπάνια ή με οποιοδήποτε αεριούχο ποτό που είναι κλεισμένο σε ένα μπουκάλι. Εδώ δεν ανακοινούμε, αλλά αν επιταχύνουμε τον διαχωρισμό του αερίου από το υγρό, το οποίο συμβαίνει πολύ αργά μέσα σε ένα κλειστό μπουκάλι, ας πούμε, λεμονάδας. Ας πούμε εντέ και καλά στη σαμπάνια. Αν το ανακοινήσουμε, εμείς επιταχύνουμε αυτό το διαχωρισμό. Για αυτό, αν πάμε να ανοίξουμε μετά το καπάκι, θα πεταχτεί κυρίως αέριο, αλλά συμπαρασίλοντας και στα γωνία διαρρευστού, και γι' αυτό θα ρωθούμε αν είμαστε απρόσεχτοι σε αυτή την περίπτωση. Εδώ, λοιπόν, έχουμε κλειστό το καπάκι. Είναι η ίδια η διαδικασία, απαιτεί κάποιο χρονικό διάστημα, απελευθερώνονται αέρια, δεν μπορούν να ανοίξουν το καπάκι, δεν μπορούν να φύγουν πλευρικά, άρα τι κάνουν, οθούν σιγά-σιγά την ψυχρή στήλη προς τα κάτω. Και η ψυχρή στήλη κατεβαίνει σε τέτοιο βάθος, ώστε, εφόσον η διαδικασία είναι επιτυχής, να θερμαθεί, άρα να πάψει να είναι ψυχρή. Έχουμε αυτοκατάριδηση θερμική της ψυχρής στήλης. Στη συνέχεια, όταν ανοίξουμε απότομα το καπάκι από πάνω, φυσικά θα εκτονοθεί, θα φύγει προς τα πάνω το αέριο που πιέζει το ρευστό, θα μειωθεί η πίεση στο ρευστό και αυτό θα ανεβεί προς τα πάνω. Επειδή ήδη, όμως, θα έχει ζεσταθεί, θα έχει ελαφρύνη. Επομένως, μπορεί να φύγει και να φύγει στην ελεύθερη επιφάνεια και να έχουμε άνοιξη της παροχής. Ξαναλέω, εφόσον η διαδικασία είναι επιτυχής. Μπορεί και να μην συμβεί αυτό το πράγμα, να έχουμε τόσο αργό διαχωρισμό αερίων που να μην πετύχουμε ή να είναι τόσο μεγάλο το βάθος στο οποίο πρέπει να οθηθεί η ψυχρή στήλη, που να μην πετύχει αυτή η διαδικασία. Και γιατί μπορεί να μην πετύχει? Γιατί μπορεί να έχουμε διαφυγή των αερίων που σχηματίζονται από ένα στρώμα το οποίο επικοινωνεί με τη γειότρισή μας και φεύγουν τα αερίες εκεί πέρα, οπότε πάει στήλη πιο κάτω, όπως συμβαίνει και με την περίπτωση διωχέτευσης αέρα. Εντάξει, που εμείς διωχετεύουμε αέρα, κλείνουμε και διωχετεύουμε αέρα. Δεν είναι σίγουρο λοιπόν θα πετύχει αυτό το πράγμα. Μπορεί να πετύχει, μπορεί και να μην πετύχει. Εν πάση περίπτωση, αυτή είναι η διαδικασία, αυτό περίμενα λίγο πολύ να γράψετε και οι περισσότεροι το έγραψαν σε ικανοποιητικό βαθμό. Και η άλλη ερώτηση αφορά στην δεύτερη μέθοδο, την ανύψωση με αέρα. Διαβάζω, η ανύψωση με αέρα είναι μία από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την έναξη της παροχής γεωτρίσεων σε γεωθερμικά πεδία ψηλής ανθαλπίας. Ποιοι παράγοντες καθορίζουν το μέγιστο βάθος εφαρμογής της. Εδώ τα αποτελέσματα δεν ήταν πολύ καλά. Ήταν η ερώτηση στην οποία οι περισσότεροι δεν τα πήγαν καλά. Αυτό σημαίνει ότι δεν διαφερμίστηκαν κάποια πράγματα καλά, ή τόσο καλά στο προηγούμενο μάθημα. Γιατί να γράψετε καλά στην πρώτη ερώτηση και να μην γράψετε καλά στη δεύτερη. Ίσως έφταιγε το γεγονός ότι είπα τους περιορισμούς για την πρώτη και τη δεύτερη μέθοδο μαζί. Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν τα πράγματα. Τι γίνεται στην περίπτωση αυτή. Η γειότητα είναι ανοικτή πρώτα απ' όλα. Κατεβάζουμε εμείς ένα σωλήνα σε βάθος τέτοιο και εξίστο κόμπο να ξανακάνουμε το σχήμα. Γιατί πράγματι αυτό το σημείο είναι το άλλο ένα το σημείο του προηγούμενου μαθήματος προφανώς. Εδώ υπάρχει... Αυτά εδώ είναι οι ίσες γραμμές ενάντως πάντων. Καταλάβετε όμως πώς πρόκειται. Κατεβάζουμε το σωλήνα σε επαρκές βάθος ώστε να είμαστε κάτω από το κάτω όριο της ψυχρής στυλής και διοχαιτεύουμε αέρα από πίεση. Πρέπει να έρθουμε η μηχανολογικό εξοπλισμό τέτοιο που να μπορεί να δώσει την απαιτούμενη πίεση ώστε να μπορεί να ξεφύγει ο αέρας. Άρα για να ξεφύγει ο αέρας να αφήσει τον επαγγελισμένο ότι μπορεί να υπερνηγήσει την υπερκείμενη πίεση. Άρα λοιπόν ο περιορισμός του μηχανολογικού εξοπλισμού δεν έχει να κάνει με το αν έχουμε καλό σωλήνα και αυτό βέβαια χρειάζεται, αλλά έχει να κάνει κυρίως με τη δυνατότητα να δώσει την απαιτούμενη πίεση. Από εκεί και πέρα ένα πρόσθετο τεχνικό πρόβλημα είναι το πώς θα τραβήξουμε το σωλήνα επάνω όταν καταφέρουμε να διώξουμε την ψυχρή στήλη και να αρχίσει η παροχή του νερού. Εντάξει αυτό είναι ένα πρόσθετο τεχνικό πρόβλημα. Άρα το θέμα του μηχανολογικού εξοπλισμού έχει να κάνει κυρίως με τη δυνατότητα που έχει να μας παράσχει και να απαιτούμενη πίεση αέρα. Και υπάρχει και το γεωλογικό θέμα, δηλαδή αν υποθεθεί ότι κάπου εδώ έχουμε διάθετο σωλήνα αγιότασης εντάξει και επομένως υπάρχει δυνατότητα να μπει νερό από αυτό το στρώμα το οποίο δεν είναι γεωθερμικό είναι σχετικά ψυχρό, τότε τι γίνεται δεν χάνουμε, δεν ξεφεύγει, δεν είναι το πρόβλημα ότι ξαναξεφύγει ο αέρας σε αυτό το στρώμα ή τουλάχιστον δεν είναι το κύριο πρόβλημα, το κύριο πρόβλημα είναι ότι καθώς οι χρυσαλλήνες του το αέρα ανεβαίνουν προς τα πάνω και συμπαρασίρουν μαζί τους και στα γωνίδια νερού και εντέρια δεν υπήρχε αυτό το ψυχρό στρώμα θα αφαιρούσαν όλη την ψυχρή στήλη, δημιουργείται υποπίεση μικρότερη πίεση, όχι υποπίεση, μικρότερη πίεση εδώ τοπικά και έχουμε ισορρογική πρόσταση του κρύου νερού και ναι μην δουλεύει η μέθοδος, δηλαδή αφαιρεί συνέχεια νερό, αλλά αυτό το νερό το σχετικά κρύο αναπτυρώνεται από το ψυχρό στρώμα εντάξει ενώ όταν έχουμε την άλλη περίπτωση διοχαιτεύσεις αέρα από πάνω που εμείς διοχαιτεύουμε τον αέρα για να συμπιέται από το πάνω μέρος για να κατεβάζουμε την ψυχρή στήλη, τότε το πρόβλημα με το στρώμα το γεωλογικό είναι ότι αν το συναντήσουμε ο αέρας θα βγει από εδώ και από εκεί και δεν θα μπορεί να συμπιέσει την στήλη προς τα κάτω εντάξει. Νομίζω ότι για αυτό το λόγο υπήρξε αυτό το βέρδεμα σε αυτό το θέμα. Κάποιοι το γράψαν σωστά άρα να παρηγόρησαν, οι περισσότεροι όμως δεν πήγαν και τόσο καλά στην περίπτωση αυτή εδώ. Υπάρχει κάποια αφορία, κάτι που θέλατε να ρωτήσετε για να το ξεκαθαρίσουμε τελείως το συγκεκριμένο θέμα. Από όλα αυτά που πέρα που λέτε, όλα με όλα τα προβλήματα μας θα δημιουργούν ιδιάθετη σωλήνα. Γιατί ανοίξουμε το πρόβλημα αν μπορούμε να δημιουργήσουμε τόσα πολλά προβλήματα. Καλή ερώτηση. Να αντιστρέψω το ερώτημα. Εμείς τι θέλουμε, θέλουμε να πάρουμε γεωθερμικό νερό. Άρα για να το πάρουμε πρέπει να έχουμε ιδιάθετο σωλήνα. Κάτω κάτω στην βάση, είχατε πει όμως ότι μπορεί να έχουμε κι άλλα στρώματα. Αυτά δεν πρέπει να μελετηθούν προηγουμένως. Εάν η μελέτη είναι πλήρης και ξέρουμε ακριβώς τη στρωματογραφία, τότε θα ήταν τεχνικό λάθος να βάλουμε ιδιάθετο σωλήνα εκεί που δεν θα έπρεπε. Εντάξει. Αλλά δυστυχώς για μας, ακόμα και αν υπάρχουν κάποιες άλλες γεωτρίσεις στο πεδίο, δεν μας λέει κανείς ότι τα στρώματα είναι οριζόντια. Και μπορεί να την πατήσουμε. Ή μπορεί να εκτιμήσουμε λάθος θερμοκρασίες. Σύμφωνοι, ή μπορεί, αν είχε ξεκινήσει κανονικά η υπαρροχή, να μην μας πολυπείρασε αυτό το λάθος. Γιατί? Γιατί αν η πιέση είναι τέτοιος που απλώς να έχουμε μία μικρή απώλεια γεωθερμικού νερού που ανεβαίνει από κάτω να θέλει και λίγο στο γειτονικό στρώμα, οπότε τι θα δημιουργήσει, θα το θερμάνει και αυτό σε ένα βαθμό και δεν θα μας πειράζει, τότε δεν βλέπουμε το πρόβλημα. Δεν το βλέπουμε το πρόβλημα από την προηγούμενη ιδιότητα, δεν είχαμε κανένα πρόβλημα, δεν καταλάβουμε ότι κάτι κάναμε στραβά εκεί πέρα, οπότε μπορεί να το ξανακάνουμε. Αλλά το βασικό για μένα είναι ότι δεν είναι τόσο τακτοποιημένη, όμορφη, με παράλληλα στρώματα σταθερών ιδιωτήτων η εικόνα που αντιμετωπίζουμε στην πραγματικότητα. Είναι πολύ πιο σύνθετη και έτσι το λάθος εντός εγωγικών, η αποτυχία αν θέλετε είναι αρκετά εύκολη. Δεν πρέπει να τους πούμε ότι δεν ξέρουν κανένα λάθος, να τους μαλώσουν. Αλλά το δίδαγμα είναι ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί σε αυτές οι περιπτώσεις που πραγματικά παίζονται πολλά λεπτά. Γιατί είπαμε ότι οι υγειοθερμικές δυο-τρεις συνεργασίες και μπαίνει κανείς στον κόπο να κάνει όλες αυτές τις δυο τελευταίες, την τελευταία κυρίως την ώρα κατασκευή της υγειότητας, γιατί, το λέω για πολλοστή φορά, το βασικό πρόβλημα είναι το μεγάλο αρχικό κόστος, αυτό που εμποδίζει την διείσδιση των ήπιων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, όχι μόνο της υγειοθερμίας στην ενεργειακή αγορά. Μετά το κόστος λειτουργίας και συντήρησης είναι χαμηλό. Από κει πάμε να πάρουμε τα λεφτά πίσω. Εντάξει, ό,τι λοιπόν επιβαρύνει το αρχικό κόστος είναι πολύ δυσμενές. Σύμφωνοι. Πάντως είναι πολύ αυστοχηρότητα. Αν μπορούσαμε πράγματι να μην βάλουμε διάτρεπτο σωλήνα εκεί που υπάρχει ψυχρό στρώμα νερού, πρέπει οπωσδήποτε να το κάνουμε. Είναι εκ των όν που κάνει. Πρέπει να πείτε κάτι. Ωραία. Λοιπόν, αφού κλείσαμε με το θέμα αυτό εδώ, δηλαδή με την έναρξη της υγειόθερσης, με την έναρξη της παροχής της υγειοθερμικής υγειόθερσης, ας δούμε τι γίνεται από εδώ και κάτω, όταν πάει πλέον επιτέλους, μετά από όλα αυτά, να λειτουργήσει το υγειοθερμικό εργοστάσιο. Βασική αρχή, θα το επαναλάβω και την επόμενη ώρα, είναι ότι τα υγειοθερμικά εργοστάσια γίνονται στη θέση των υγειοθερμικών πεδίων. Ο λόγος, τον βλέπετε, ο κύριος λόγος, οι θερμικές απώλειες για τη μεταφορά είναι πολύ μεγάλες. Και το κόστος των σωλινώσεων, αν θέλαμε να το μεταφέρουμε σε μεγάλες αποστάσεις, θα ήταν μεγάλο. Φυσικά θα μιλάμε για σωλινώσεις οι οποίες είναι μονομένες, ακόμα μεγαλύτερο κόστος. Θα λεγε κανείς όμως καλά, αν το υγειοθερμικό πεδίο είναι μακριά από τους χρήστες. Μήπως θα συνέφερε να το βάλουμε αν έχουμε ένα υγειοθερμικό πεδίο εδώ πέρα και σε απόσταση 60 χιλιόμετρων, το είχα βάλει αυτό κάποιος σε ένα τεστ, σε απόσταση 60 χιλιόμετρων, έχουμε μια πόλη, όπου θέλουμε το επίθετο να τοποθετούσουμε ηλεκτρικό ρεύμα. Δεν θα ήταν καλό να κάνουμε το εργοστάσιο στα 30 μέτρα, στα 30 χιλιόμετρα, για να μοιράσουμε την απόσταση. Γιατί η μεταφορά του ηλεκτρικού ρεύματος είναι πολύ φθινότερη. Μεταφέρουμε ηλεκτρικό ρεύμα σε πολύ μεγάλες αποστάσεις και γι'αυτό αλλάζουμε από υψηλή σε μέση και χαμηλή τάση, για να έχουμε τις λιγότερες απώλειες κατά τη μεταφορά. Και τις απώλειες ενέργειες συνεχόμενες και το μεταφορά. Και να έχουμε και μικρότερο κόστος. Άρα, λοιπόν, θα κάνουμε το εργοστάσιο πάνω στο γιοθερμικό πεδίο και θα κάνουμε μετά τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας στην απόσταση που χρειάζεται. Ας σκεφτείτε τα δύο ενεργειακά κέντρα στην Ελλάδα. Τα λιγμητικά ποια είναι? Ένα είναι η Πτολεμαϊδα και το άλλο είναι η Μεγαλόπολη. Η Αθήνα περνεί από την Πτολεμαϊδα. Ουσιαστικά πάει το ρεύμα μέχρι εκεί πέρα κάτω. Σύμφωνοι. Τώρα, ένα ερώτημα είναι πόσο μεγάλα είναι τα γιοθερμικά εργοστάσια. Εδώ έχουμε πράγματι μεγάλη ευκολία, πολλές δυνατότητες να προσαρμόσουμε την εγκατεστημένη ισχύ, επανέφθουμε σε αυτό το σημείο, της εγκατεστημένης ισχύος, στην παραγωγική ικανότητα του πεδίου. Αλλά αφού δεν είναι γραμμένο σε αυτή τη διαφάνεια, ας μου τελειώσει, πώς είναι αυτή η ικανότητα του πεδίου. Αλλά αφού δεν είναι γραμμένο σε αυτή τη διαφάνεια, ας μου θυμίσει κάποιος τι είναι η εγκατεστημένη ισχύς. Το έχουμε ξαναπεί. Αλλά το θυμηθούμε. Με τον ειδωμενικό εξοπλισμό κατηγοριά. Ναι. Τι σημαίνει έχω εγκατεστημένη ισχύ και όχι μόνο για τη γιοθερμία, οπουδήποτε. Η ισχύς που χρειάζεται το εξοπλισμό στις βάρκες. Όχι ακριβώς. Η ισχύς, η μέγιστη ισχύς που μπορεί να δώσει ο εγκατεστημένος εξοπλισμός. Όταν λέμε έχω 100 ΜΒ εγκατεστημένη ισχύ, 101 δεν μπορώ να παραγάγω. Ό,τι και να μου δώσει το γιοθερμικό πεδίο. Έτσι. Μπορεί το γιοθερμικό πεδίο να έχει δυναμικό να δίνει 1500. Ο μηχανοδοτικός εξοπλισμός θέτει αυτό το όριο. Εντάξει. Άρα λοιπόν θα προσαρμοστούμε στις δυνατότητες του πεδίου. Και βέβαια θα το δούμε και στη συνέχεια στις ανάγκες που έχουμε και στα χρήματα που έχουμε. Δηλαδή έχουμε τη δυνατότητα κλιματικής αύξησης της απόδοτης εγκατεστημένης ισχύος. Εντάξει. Αν λοιπόν θέλουμε να ξεκινήσουμε, έχουμε τους πόρους τους χρηματικούς να ξεκινήσουμε με 50 ΜΒ και το πεδίο μπορεί να μας δώσει 150, μπορούμε να πάμε πρώτα για τα 50 ΜΒ. Εντάξει. Και αυτό θα μας βοηθήσει ίσως να κάνουμε καλύτερα και φινότερα και τα υπόλοιπα. Στη συνέχεια θα έχουμε εμπειρία από το πώς λειτουργούν τα πράγματα στη μικρότερη κλίμακα. Δεν είναι κακό αυτό. Γενικά όταν έχουμε τη δυνατότητα κλιμακωτής αύξησης της παραγωγικής ισχύος, έχουμε ένα πλονέκτημα. Εκτός και αν είναι πολύ κλασική τεχνολογία όπως είναι η θερμοελευθερική σταθμή, όπου πιθανώς δεν συμφέρει από το πράγμα, μας συμφέρει για να κάνουμε κατευθείαν τη μεγάλη μονάδα για λόγους οικονομίας κλίμακας. Εντάξει. Λοιπόν, όταν έχουμε ένα μεγάλο ιδρυθμικό πεδίο, τότε προφανώς θα χρειαζόμαστε και πολλές γεωτρίσεις για να καλύπτουμε την απέτηση που έχει το γεωθερμικό πεδίο. Και αυτές, όπως είπαμε και σε προηγούμενο μάθημα, θα πρέπει να τις κοροθετήσουμε σωστά στον χώρο, ώστε η μία να μην επηρεάζει με την τουργία και στην άλλη, να πάγουμε όσο εντών περισσότερο μπορούμε από το γεωθερμικό μας πεδίο. Εντάξει. Βέβαια, προφανώς θα περιορίζονται ο χώρος κατασκευής γεωτρίσεων από τα όρια του γεωθερμικού πεδίου. Δεν μπορούμε να πάμε, αν το γεωθερμικό μας πεδίο είναι μέχρι εδώ, δεν θα μπορούμε να κάνουμε μια γιοέταση εκεί πέρα, τι κάνουμε, απλώς χάσαμε τα λεφτά μας. Οι μονόαδες, οι παραγωγικές, έχουν ένα πλεονέκτημα. Και αυτό το πλεονέκτημα είναι ότι βασίζονται σε γνωστή τεχνολογία. Η θερμοελεκτρική σταθμή είναι κάτι πάρα πολύ γνωστό. Δεν χρειάζεται να εφεύρουμε ή να δοκιμάσουμε κάτι καινούργιο. Παίρνουμε, λοιπόν, αυτή τη τεχνολογία, αλλά την προσαρμόζουμε στις συνθήκες. Και υπάρχουν κάποιες διαφορές, και αυτές οι διαφορές έχουν να κάνουν, ουσιαστικά, και τα τρία α, β, γ που βλέπετε εκεί πέρα, το ότι εμείς έχουμε μικρότερη δυνατότητα ελέγχου του ατμού. Πώς δουλεύει μια θερμοελεκτρική μονάδα? Κίνει και με λιγνύτη στην πτωλεμαϊδα, και τι κάνουμε? Εξατμίζουμε και υπερθερμαίνουμε, παράγουμε τελικά υπερθερμό ατμό. Αυτός ο ατμός πάει και εκείνη τον ατμοστρόβιο, ο οποίος στη συνέχεια θα μας δώσει την ηλεκτρική ενέργεια. Εδώ πέρα, και γι' αυτό λέμε ότι έχουμε μικρότερο κόστος λειτουργίας, έχουμε έτοιμο τον ατμό από τη φύση, αυτό μας δίνει η υγειοθερμία, τον έτοιμο ατμό, μόνο που δεν μας τον δίνει όσο καλά θα θέλαμε εμείς, τόση θερμοκρασία, τόση πίεση, ρυθμισμένα, σταθερά, ωραία και καλά, με τέτοια ποιότητα του νερού του αρχικού, εδώ θα έχουμε μια μέση κατάσταση προφανώς, αλλά η πίεση και η παροχή δεν θα είναι σταθερές όπως θα θέλαμε εμείς. Έτσι δεν είναι, άρα θα πρέπει να κάνουμε κάπως μια εξομάδιση. Θα έχει μη συμπυκνώσιμα αέρια, τα οποία θα δούμε ότι δημιουργούν προβλήματα και περιβαλλοντικά. Και επίσης μπορεί να έχουμε προβλήματα χημικής και μηχανικής διάβροσης, όποιων επιφανιών έρχονται σε επαφή με τον υγειοθερμικό ρευστό. Άρα θα πρέπει να πάρουμε κάποια μέτρα για να εξομαλύνουμε τις διαφορές και να περιορίζουμε αυτές τις συνέπειες. Ήδη σε προηγούμενο μάθημα είχαμε αναφέρει τα dirt legs, δηλαδή τις παγίδες στερεών που συμπαρασύρωνται από τον υγειοθερμικό ρευστό. Είχαμε μιλήσει και αρκετά για τις αντιπληγματικές διατάξεις. Ελπίζω ότι το θυμάστε αυτά. Δεν βλέπω χαρούμενα πρόσωπα. Πολύ σύντομη επανάληψη για να μην χάσουμε τον χρόνο. Το υγειοθερμικό ρευστό μπορεί να συμπαρασύρει κάποια στερεά υλικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να διαχωριστούν. Μια απλή διάταξη είναι καθώς κινείται εδώ μέσα να συναντάει έναν κολοβό σωλήνα κλειστό από κάτω. Οπότε εδώ πέρα δημιουργούνται κάποιοι στροβιλισμοί. Μειώνεται η μεταφορική ικανότητα του ατμού που κουβαλάει τους στερεούς γόπους. Και αφιέχονται ότι καθυζαίνουν εδώ πέρα. Άρα στη συνέχεια ο ατμός φεύγει και πάει παρακάτω απαλλαγμένος σε ένα βαθμό από στερεά υλικά που συμπαρέσυρε. Αυτό εδώ πέρα στη συνέχεια ανοίγει και αυτό έκανε έτσι. Κατά καιρούς καθαρίζεται από τα στερεά υλικά που παγιδεύονται εδώ πέρα. Και το άλλο που θέλουμε να κάνουμε είναι υποστασία από υπερπιέσεις. Ξαφνική άφηξη της πίεσης. Οπότε όπως έχουμε στα δίκτυα ίδρυψης τις αντιπληγματικές γιατάξεις, έχουμε και εδώ στα δίκτυα ίδρυψης πώς δημιουργούνται τα λεγόμενα υδραμπλικά πλήγματα. Αυτό τουλάχιστον θα μου το θυμίστε. Αν δείχνουμε απότομα κάποια βάνα. Ακριβώς. Από το απότομο κλείσιμο κάποιας βάνας. Ακόμα και στο σπίτι όταν κλείνεται απότομα τις θερμωμηχτικές βρύσσες, ακούτε, γιατί τις άλλες δεν μπορούμε να τις κλείσουμε πάρα πολύ απότομα, που είναι περιστρεπτές, τότε ακούτε ένα θόρυβο. Δεν είναι ότι χτυπάνε τα δύο μεταλλικά κομμάτια πάνω στη βρύση, είναι ότι δημιουργείται ένα υδραμπλικό πλήγμα, το οποίο κάποια στιγμή μπορεί να χαλάσει και κανένα σωλήνα και να τρέχεται. Γι' αυτό κλείνεται μαλακά τις βρύσσες στο σπίτι σας, αυτό είναι το ηθικό δημιουργήμα. Λοιπόν, έχουμε για παράδειγμα, θα πω την πιο απλή διάταξη, είχαμε πει και άλλες διατάξεις, μπορεί σε κάποιο σημείο να κλείνει ο σωλήνας με ένα είδος καπαχείο, ας το πω έτσι, το οποίο είναι συνδεδεμένο με ελατήρια. Συνθήκες πίεσης, αυτό δεν ανοίγει, εντάξει, άρα κυλάει καμονικά, όταν έχουμε μια υπερπίεση, τότε θα ανοίξει και θα έχουμε έξοδο από εδώ, είτε ατμού, είτε υπέρθερμου νερού και τότε θα έχουμε αυτή την εκτόνωση, αυτό που έχουμε και στα δίκτυα. Θα ξεφύγει, θα φύγει από εδώ, το πλεονάζουν. Σύμφωνο. Λοιπόν, αφού τα κάνουμε όλα αυτά και έχουμε ξεκαθαρίσει τα πράγματα, τότε και καλύτερα να δείξω το σχεδιάγραμμα, σε πρώτη φάση, τότε έχουμε την εξής πορεία. Ξεχάστε αυτό, παιδί διακορεστή, θα επανέλθω στη συνέχεια. Αν το παιδί μας δίνει ξηρό άτομο, τότε αφού απαλλαγεί από αυτά τα πρόσετα, στερεά, συστατικά από καθενός συμπαρασίρι, θα πάει στον ατμουστρόβυλο, από τον ατμουστρόβυλο στο συμπυκνωτή, από εκεί στον πύργο ψήξος και θα έχουμε και κάποια επιστροφή στο γεωθερμικό ιδροφορέα. Αφήνω ένα λεπτό να δείτε το σχήμα και επανιάχομαι στα προηγούμενα, γιατί πρέπει πρώτα να δούμε πώς θα ρυθμίσουμε το σύστημα, γιατί πρέπει να το ρυθμίσουμε το σύστημα. Και ποιες επιλογές πρέπει να κάνουμε, γιατί δεν είναι μόνο σήμαντες οι επιλογές και γιατί χωρεί πάλι βελτιστοποίηση. Βελτιστοποίηση με βάση τις οικονομικές συνθήκες που έχουμε σε κάθε περίπτωση. Και ποια είναι τα στοιχεία που υπησέχονται και μπορούμε να ρυθμίσουμε, να αποφασίσουμε ποια θα είναι η πίεση εισόδου του ατμού στον ατμοστρόφυλλο και ποια η πίεση εξόδου του ατμού από τον ατμοστρόφυλλο. Ουσιαστικά, η διαφορά αυτή, πίεσης εισόδου και πίεσης εξόδου, είναι που μας δίνει την ενέργεια που αποκομίζουμε εμείς και με βάση την οποία παράγουμε ηλεκτρική ενέργεια. Άρα, μας συμφέρει, καταρχήν, να έχουμε ψηλή πίεση εισόδου και χαμηλή πίεση εξόδου. Εντάξει. Για να εξασφαλιστεί η πίεση εξόδου, χρησιμοποιούνται συνήθως οι λεγόμενοι συμπυγνωτικοί ατμοστρόφυλλοι, όπου η πίεση εξόδου είναι μικρότερη από την ατμοσφαιρική. Εντάξει. Το θέμα είναι πώς θα ρυθμίσουμε την πίεση εισόδου. Εδώ δεν μπορούμε να κάνουμε, θέλω να ακούω. Αυτό με την πίεση εξόδου, πώς ελπίθατε να είναι η ερώτηση εξόδου? Πάρα πολύ καλή ερώτηση αυτή. Περίμενα να την ακούσω λίγο πιο μετά, αλλά είδε η συνάρα πως το είδε το θέμα. Πώς μπορεί να γίνεται αυτό το πράγμα. Να μην ακουάρει. Ακριβώς. Να μην έχουμε έξοδες τα ατμόσφαιρα. Γιατί αν έχουμε έξοδες, έχουμε έξοδο στο συμπυγνωτίο, όπου γίνεται, γιατί έχετε κρύο, βγαίνει ο ατμός με πίεση μικρότερη από τα ατμόσφαιρικα, εκεί υπάρχει μία ψήξη, ψήχεται και στη συνέχεια πάει στο σπίριγος ψήξος. Θα τα πω στη συνέχεια, αλλά είναι πολύ σωστή η παρατήρηση. Εάν η πίεση εξόδου του ατμοστροβήλου, αν είναι συμπυγνωτικός ατμοστροβήλος, έχει πίεση εξόδου μικρότερη από τα ατμόσφαιρικα, θα μπορεί να λειτουργήσει. Θα μπαίνει μέσα ένας από το στόνιο ατμοσφαιρικός και το άλλο είναι ο ατμός. Εντάξει, άρα χρειάζεται η δική διάρκειση. Πάρα πολύ σωστή η παρατήρηση αυτή εδώ. Για να δούμε όμως τι γίνεται με την πίεση εξόδου. Στην πίεση εξόδου, μάλλον η πίεση εξόδου στην ουσία καθορίζεται από το τι μας δίνει ο ιδροφορέας. Έχουμε το εξής σύστημα. Εδώ είναι η λεγόμενη κεφαλή της γεώτασης, το πάνω μέρος, έτσι. Γιατί είχα δει σε ένα τέστ, ότι κάποιοι είχαν εκλάβει ως κεφαλή το κάτω μέρος της γεώτασης, που είναι μέσα στον ιδροφορέα. Από εδώ το διευκρινίζω, αν και εμένα μου είχε πανεί φυσικό ότι κανείς έχει το κεφάλι απάνω και δεν κάνει κατακόρυφη αναστροφή. Δεν πάει σφιλικτός, είναι θέμα οπτικής γωνίας. Από εδώ λοιπόν, στη συνέχεια, θα φύγει ένα σωλήνας και θα πάει σε έναν χωμαστρόβυλο. Εντάξει. Άρα η πίεση εδώ πέρα πρέπει να είναι μικρότερη από την πίεση εδώ. Και αυτή βέβαια μικρότερη από την πίεση εδώ πέρα κάτω, μέσα στον ιδροφορέα. Εντάξει, ώστε να υπάρχει ροή από τα ενεργιακώς ψηλά προς τα εδώ και στη συνέχεια προς τα εδώ. Αυτή εδώ δεν μπορούμε να ελέγξουμε, τη στατική πίεση του ιδροφορέα μέσα. Αυτή εδώ θα είναι μέσα κάποια όρια που θα δίνεται από τις πρωτοιαγραφές του ατμοστροβύλου. Τι πρέπει να, τι μπορούμε να ελέγξουμε, το τι συμβαίνει στην κεφαλή της γιώτευσης. Τι μπορούμε να επέμπουμε, κατά κύριο λόγο. Αν πάμε να μειώσουμε αυτήν εδώ την τιμή, τότε θα αυξήσουμε το τι θα έρθει από εδώ και πέρα. Αφού το πίεση είναι αυτό που μας δίνει ο ιδροφορέας, αν μειώσουμε εμείς το πίευ, όπως φαίνεται και από εκείνο εκεί το τύπο, θα έρχεται μεγαλύτερη παροχή. Μόνο που στη συνέχεια αυτή η πίεση που έχουμε εδώ θα είναι μικρότερη από τούτοι. Γι' αυτό υπάρχει ένα θέμα βελτιστοποίησης. Άζονται πώς μας λέει αυτός ο τύπος. Η παροχή λοιπόν είναι ανάλογη της διαφοράς στο τετράγωνο, του δυοτιέσου, επί ένα συντελεστήσε και αυτό σε μία δύναμη 1. 1 και σε είναι σταθερές ή σχεδόν σταθερές. Το 1 κοιμένεται από 0.5 ως 1. Το σε εξαρτάται από τις δυότητες του ιδροφορέα και του ρευστού και από την κατάσταση της γιώτησης. Γι' αυτό είπα ότι είναι σχεδόν σταθερή. Γιατί η κατάσταση της γιώτησης αλλάζει με τον χρόνο. Ακόμα και οι ιδιότητες του ρευστού μπορεί να αλλάζουν με τον χρόνο. Σύμφωνοι. Πάντως για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για το σχεδιασμό θα το θεωρήσουμε σταθερό. Μετά από πέντε χρόνια ασχόμα μπορεί να αρχίσει να μας δίνει με τις ίδιες θρηθμίσεις μικρότερη παροχή η συγκεκριμένη γιώτηση. Γιατί είτε το μεταξύ έγιναν αποθέσεις, χάλασαν κάποια πράγματα και μέσα στη γιώτηση ο Σολίνας, άλλαξαν τα χαρακτηριστικά του Σολίνα και επομένως πιθανώς να έχουμε πρόβλημα. Εντάξει. Το που θα ορίσουμε λοιπόν την ΠΕΦ είναι θέμα βερτιστοποίησης. Γιατί, από την άλλη μεριά, όταν πέσει πολύ αυτή η τιμή, η ίσοδος ανακομμαστρόβελου, τότε παίρνουμε λιγότερη ενέργεια ανά μονάδα μάζας διερχόμενου ατμού. Σύμφωνοί? Παίρνουμε μικρότερη ενέργεια. Και επιπλέον, επειδή έχουμε ένα καθαρό πρόβλημα ρευστομηχανική στο πρόβλημά μας δεν είναι η μεγιστοποίηση της παροχής που θα πάει στον ατμοστρόβελο, είναι η ελαχιστοποίηση του κόστους ανά μονάδα παραγωμένης ενέργειας. Αυτό είναι το τελικό ζητούμενο. Το φυσικό πρόβλημα υπάρχει, το υδραυλικό πρόβλημα υπάρχει, αλλά ο στόχος που επιδιώκουμε είναι να πάρουμε την ενέργεια που θέλουμε με το μικρότερο δυνατό κόστος. Άρα, γι' αυτό, σε αυτό το πρόβλημα βερτιστοποίησης, υπηρέχεται και το κόστος του ατμοστροβήλου. Αν, λοιπόν, και όπως συμβαίνει, είναι μεγάλο το κόστος για μικρές τιμές της πίεσης εισόδου στον ατμοστρόβελο, πιθανώς μια λύση που από υδραυλική άποψη να μας φανόταν καλύτερη να απορριφθεί, γιατί θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και το κόστος του ατμοστροβήλου, το οποίο επισέρχεται στο κόστος της ενέργειας ως απόσβαση. Εντάξει. Όταν πάμε να ελαχιστοποιήσουμε το κόστος, όχι μόνο της γεωθερμίας, οποιουδήποτες συστήματος που μας παρέχει ένα αργαθό, θα λάβουμε υπόψη μας το κόστος λειτουργίας, το κόστος συντήρησης και την απόσβαση του αρχικού κεφαλαίου, το οποίο έχουμε επενδύσει. Και στις ύπιες μορφές ενέργειας, αυτό το τρίτο, η απόσβαση του κόστος μπορεί να είναι καθοριστική. Εντάξει. Υπάρχει κάποια αφορία έως εδώ? Επιμένω στα θέματα τα οικονομικά, γιατί ενώ από περιβαλλοντική άποψη είναι σαφώς καλύτερη σε ανεώσιμες πληγές ενέργειας σε σχέση με τις συμπατικές, δεν υπάρχει αμφιβολία επ' αυτού, αυτό που εμποδίζει τη διείσδυση, κατά κύριο λόγο, πέρα από πολιτικά συμφέροντα μεγάλων εταιρείων, το υπαρκτικό πρόβλημα είναι το αρχικό κόστος. Μπορεί μια εταιρεία, ας πούμε υπετρελαγικές εταιρείες, μπορεί αυτή τη στιγμή να μη θέλουν την προώθηση στα ανεώσιμο πληγών ενέργειας. Είναι θέμα οικονομικού συμφέροντος δικού τους. Αν και ορισμένες από αυτές, για διάφορους λόγους, έχουν και κμήματα ανεώσιμων πληγών ενέργειας. Εντάξει, αλλά αυτό είναι κάτι άλλο. Όταν όμως έχεις τελείως τεχνοκρατικά να αντιμετωπίσεις τα θέμα, θα δεις το παράγωνο του κόστος. Και επίσης, και αυτό είναι πολύ σημαντικό και παίζει μεγάλο ρόλο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι η ενεργειακή ασφάλεια. Δηλαδή, μπορεί να δεχθεί κάποιος ότι θα πληρώνω λίγο ακριβότερα, εντός ορίου, αυτό είπα λίγο, μία εγχώρια ενεργειακή πηγή, την οποία θα την έχω ανεξάρτητα από τη σχέση μου με άλλα κράτη, εντάξει, από τη μία εισακόμενη πηγή, η οποία θα μείνει ευθυνότερη. Σύμφωνο. Άρα, η τελική πολιτική απόφαση παίρνει υπόψη της και άλλους παράγοντες. Φυσικά, θα έπρεπε να παίρνει οπωσδήποτε υπόψη της το περιβαλλοντικό όφωλος και κόστος. Λοιπόν, αυτό που λέγαμε προηγουμένως, την ερώτηση που έκανας, μετά το ατμοστρόμυλλο, ο ατμός θα πάει στο συμπυκνοτή. Εκεί θα ανοιχθεί μέχρι ο νερό και θα συμπυκνοθεί. Και αυτός, ο συμπυκνομένος ατμός και το νερό ψήξος, θα πάνε στους λεγόμενους πύργους ψήξεως, από που μέρος της πλεονάζουσας και μη αξιοποιούμενης ενέργειας θα αποδοθεί, και θα δούμε ποιο είναι το περιβαλλοντικό, ποιοι είναι οι περιβαλλοντικοί λόγοι πίσω από αυτό, θα αποδοθεί κατευθείαν στην ατμόσφαιρα και δεν θα πάει σε κάποιο ιδρυτικό σώμα. Το υπόλοιπο, το οποίο θα έχει μαζέψει και διάφορα επιβλαβήσεις θετικά, θα πρέπει να επαναφερθεί, και θα το δούμε πάλι μιλώντας για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πίσω στον γεωθερμικό υδροφορέα, με μια δεύτερη γεώτηση επαναφοράς. Αλλά ας δούμε λίγο τους πύργους ψήξεως εδώ πέρα. Τι γίνεται λοιπόν με τους πύργους ψήξεως. Το πρώτο στοιχείο είναι ότι αυτό που βγάζουν την πύργη ψήξης είναι υδρατμός, δεν είναι καψέλαιο. Δεν είναι ευχάριστο, δεν μπορείς να πας να κάτσεις από πάνω, καταρχήν θα γίνεται όπως μαγειρεύουμε κάποια φαγητά αχνιστά, έτσι θα γίνει κανείς αν πάει και πέρα πάνω. Αλλά δεν είναι δηλητριώδας. Πύργοι ψήξεως υπάρχουν προφανώς και στα χεινά θερμολευτικά εργοστάσια, είναι κάτι ειδικό για τα γεωθερμικά εργοστάσια, και στα πυρινικά εργοστάσια που παράλληλα υπηρετεί ενέργεια υπάρχουν. Δεν παίζει ρόλο το κάψιμο, ας το πούμε έτσι το αρχικό. Είναι ο τρόπος με τον οποίο αποβάλλουμε στην ατμόσφαιρα ποσά θερμότητας. Για αυτό, επειδή αυτά είτε τους ή άλλους φεύγουν και δεν χρησιμοποιούνται, συμφέρει η συμπαραγωγή. Η συμπαραγωγή με θερμότητα, αν μπορούμε δηλαδή μέρος της θερμότητας που απορρίπτεται στην ατμόσφαιρα να την αξιοποιήσουμε, παραδείγματος χάρη να θερμαίνουμε χώρο στο χειμώνα, τότε καλό είναι από περιβαλλοντική αύξηση 100% αλλά πιστεύω και από οικονομική άποψη να κάνουμε δίκτυα κλιδεθέρμασις. Σωστά έγιναν δίκτυα κλιδεθέρμασις στους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς της Κοζάνης ή της Τοδεμαϊδας. Κι αν θερμαίνεται η Κοζάνη και η Πτοδεμαϊδα που είναι κοντά, δεν μπορούμε να το φέρουμε στη Θεσσαλονίκη. Έτσι, προφανώς θα πας εκεί γύρω γιατί να μην έχεις μεγάλες απώλειες θερμότητας και μεγάλο κόστος κατασκευής των δικτύου και μάλιστα πιστεύω ότι οι τιμές που θα έπρεπε να πληρώνουν οι κάτοικοι θα έπρεπε να ήταν να καλέπτουν μόνο το κόστος λειτουργίας, όχι και απόσβεση. Γιατί όταν επιβαρύνουμε μια περιοχή για να αφελήσουμε τη χώρα και αυτό συμβαίνει στη Τοδεμαϊδα και στα άλλα δημιουργικά κέντρα, οι λιγνιτικά κέντρα επιβαρύνονται τοπικά το περιβάλλον της περιοχής αλλά έχουμε ένα μεγάλο όφελος σε όλη τη χώρα. Δεν θα μπορούσαμε, είναι μεγάλο λάθος να πούμε ότι θα κλείσουμε τα λιγνιτικά και θα κάνουμε εισαγωγή φυσικού αερίου. Γιατί αν δεν έχεις τα λιγνιτικά, αν δεν έχεις πού να πατήσεις, δεν μπορείς να πας να διαπραγματευθείς με κάποιον που θα ξέρει ότι σε πατάει στο λαιμό γιατί εξαρτάσεις από αυτόν, αν μπορείς να του πεις ότι δεν μου το πουλάς για έχω το λιγνίδι τότε θα πάρεις καλύτερη τιμή και για το φυσικό αέριο, εντάξει. Αυτό έχουμε υπόψη μας. Λοιπόν, για να επανέλθουμε στους πύργους ψήξεως, βγάζουνε στη ατμόσφαιρα υδρατμούς. Αντίθετα, οι ψηλόλυγνες καμινάδες στα θερμοελεκτρικά, στα υγειοθερμικά δεν υπάρχουν προφανώς, εκείνες είναι που βγάζουν τα αέρια τα οποία είναι τοξικά, πιθανώς. Εντάξει. Πώς λειτουργεί βασικά ο έργος ψήξεως, που είναι η βασική σκέψη. Αυτό το θερμό νερό έρχεται και ψεκάζεται από την πάνω μεριά, δημιουργείται ρεύμα αέρα από κάτω και γι' αυτό έγινε και αυτό το σχήμα, δεν είναι καλλιτεχνικό δημιούργημα και μέρος του νερού που έρχεται από πάνω εξατμίζεται. Αυτό είναι που φεύγει στην ατμόσφαιρα και το υπόλοιπο κρυώνει. Γιατί να κρυώνει το υπόλοιπο? Το υπόλοιπο νερό που θα κατέβει και τα συντροφικά το κρυώνει γιατί? Για τις εξατμισίες. Βεβαίως. Για να εξατμιστεί αυτό το μέρος που φεύγει στην ατμόσφαιρα θα αποσπάσει θερμότητα από το άλογο που παραμένει, είναι λεγόμενοι... Πώς λέγεται αυτή η θερμότητα που συμβαίνει κατά την αλλαγή φάσεις. Για προκειμένου εξάτμισης. Λανθάνουσα, θερμότητα, εξάτμισης. Γιατί λανθάνουσα? Από τι λανθάνει, τι μας ξεφεύγει. Λέει, γίνεται αισθητή με διαφοροποίηση της θερμοκρασίας. Δεν λέμε το νερό του κανονικές συνθήκες βράζει στους 100 βαθμούς. Και όσο βράζει να αλλάζει θερμοκρασία. Δεν προσφέρεται θερμότητα από το μάτι του της κουζίνας που βράζουμε το νερό. Αυτή η θερμότητα δεν ανεβάει θερμοκρασία όμως του νερού που είναι στην κατσαρόλα. Τι γίνεται, χρησιμένη, γιατί μετατροπεί... του νερό από την υγρή φάση στην αίρια φάση. Εντάξει, και γι' αυτό παραμένει σταθερή θερμοκρασία. Μέχρι να φτάσουμε να αρχίσει ο βρασμός, κατά κύριο λόγο... ανεβάζει θερμοκρασία. Είναι αισθητή. Σε αντίθεση με τη λανθάνωση, γιατί έχουμε το θερμό που θέλουμε και τη μετράμε. Εντάξει. Τι γίνεται τώρα... στις περισσότερες περιπτώσεις... που δεν είναι τόσο καλό το γιοθρεμικό πεδίο μας... και μας δίνει ένα μείγμα... γιατί να το ψήξουμε το νερό και να μην το δώσουμε ζεστό... στον υδροφορέα που έτυχε γι' αυτό... σαν να γερίσουμε ένα μέρος. Για ποιο λόγο υπάρχουν αυτές οι ψήξεις. Πολύ καλή ερώτηση. Λέει ότι βγαίνει... να το δείχνουμε κατευθείαν... πίσω στο γιοθρεμικό η υδροφορέα. Καταρχήν, πώς θα συμπήκονται στον ατμό... αν δεν χρησιμοποιήσεις κάποιο νερό ψήξος. Να τον δώσουμε πίεση. Να γίνεται. Θα ήταν ενεργό πόρος. Θα έπρεπε... εφόσον έχεις συμπυκνωτικό ατμό στον ατμό... και εφόσον έχεις έξοδο σε χαμηλή πίεση... πρέπει να χρησιμοποιείς νερό ψήξιος... για να μπορείς να το συμπυκνώσεις. Εάν δεν θες... και αυτό είναι ένα από τα προοδεκτήματα που θα το δούμε... μιλώντας για τα περιβαλλοντικά της γεωθερμικής ενέργειας... αν δεν θες να καταναλώνεις εξωτερικό νερό... τότε θα πρέπει ένα μέρος να φεύγεις στην ατμόσφαιρα... και το υπόλοιπο που κρυώνεται... ξαναστέλνεις πίσω για νερό ψήξισης. Κάνεις ένα κλειστό κύκλωμα. Αυτό είναι ένα στοιχείο... που χρειάζεται οπωσδήποτε... σε αυτή την περίπτωση. Εντάξει? Λοιπόν... αν όπως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις... το γεωθερμικό πεδίο μας δίνει μίλμα θερμοδελουκιάθμου... υποπίεση... τότε δεν μπορούμε... ή δεν μπορούμε στις περισσότερες περιπτώσεις... να το στείλουμε κατευθείας στον ατμοστρόβιο... γιατί δεν μπορεί να κάνουμε ζημί στον ατμοστρόβιο. Έχουν τα σταγωνίδια με μεγάλη ταχύτητα... στα στοιχεία τα κινούμενα του ατμοστροβίλου... και μπορεί να δημιουργήσουν ζημίες. Για αυτό το λόγο κάτι πρέπει να κάνουμε. Και ένα από αυτά που πρέπει να γίνουν... είναι να παρεμπληθεί... ξαναδείχνω το σχήμα... όπως είχα πει ο πληγουμένος... ξεχάσετε τον διαχωριστή... να παρεμπληθεί ένας διαχωριστής... πριν πάμε στον ατμοστρόβιο. Αγγλικά separator. Τι γίνεται εδώ πέρα... επιχειρείται διαχωρισμός του ατμού από το νερό. Και αυτή η τεχνολογία είναι γνωστή. Δεν είναι κάτι ειδικό... μόνο για τα γεωθερνικά παιδί. Πώς μπορεί να γίνει ένας τέτοιος διαχωρισμός. Άλλο για κανείς με βαλίτητα... αλλά αυτή η διαδικασία από μόνις... δεν θα τα ναργεί. Άρα λοιπόν πώς μπορούμε να την επισπεύσουμε. Ένας τρόπος... για να την επισπεύσουμε... είναι η φυγοκέντρυση. Δηλαδή... με τη φυγοκέντρυση τι θα γίνει. Τα σταγονίδια του νερού ως βαρύτερα... θα φύγουν... προς την περιφέρεια του σωλήνα... προς το εξωτερικό μέρος... ενώ ο ατμός θα μείνει προς το κέντρο. Βλέπετε εδώ μια τέτοια... διάταξη. Ξαναλέω γνωστή διάταξη. Δεν έφευρε έτσι και τίποτα. Ειδικά για τη γεωθερμική ενέργεια. Τα σταγονίδια διαχωρίζονται, φεύγουν κάτω. Εδώ λειτουργεί όπως... το γράφει άλλος κατά κάτι ο τρόπος... ως ανακλαστήρας. Δηλαδή αφού έρχονται τα σταγονίδια εδώ πέρα κάτω... δεν μπορούν εύκολα να ξαναγούν προς τα πάνω... να επανεοδηθούν. Και ο ατμός απαλαγμένος από σταγονίδια... φεύγει και πηγαίνει... στον ατμοστρόβυλο. Αυτό φαίνεται καλό... το σύστημα. Ένα μειονέκτημα προφανές είναι ότι έχουμε μία ακόμα συσκευή... που εξ αρχής πρέπει να τοποθετήσουμε. Άρα πάλι μας πονάει... στο θέμα του αρχικού κόστους. Αλλά αν χρειάζεται θα τοποθετηθεί. Το δεύτερο πρόβλημα ποιο είναι. Ότι δεν αξιοποιούμε την ενέργεια... του συνολου... του παρεκόμενου υγεωθερμικού ρευστού... αλλά μόνο το ατμό. Φυσικά το επαναφέρουμε πίσω στην ενδροφορέα. Άρα έχουμε χαμηλότερη απόδοση. Ή αν θέλετε μεγαλύτερο αρχικό κόστος... για την ενέργεια που τελικά θα πάγουμε. Πείτε μου μια ιδέα που θα μπορούσε να εφαρμοστεί. Με βάση αυτά που είπαμε προηγουμένως... που ρυθμίζουμε την πίεση στην κεφαλή της γεώτρησης... και την πίεση στον ατμοστρόβυλο... τι θα μπορούσαμε να κάνουμε. Για να το σκεφτούμε λίγο. Ναι. Σε καλό δρόμο είσαι. Να τη μειώσουμε. Να τη μειώσουμε. Πολύ σωστά. Γιατί όπως είπαμε... όταν μειώνεται η πίεση... τότε μεγαλύτερο μέρος του νερού... για να έχουμε τόσο πρόβλημα με τα σταγωνίδια... σημαίνει ότι έχουμε νερό μέσα στην ενδροφορέα. Σε υγρή κατάσταση. Καθώς ανεβαίνει μπράζια πότομα... κατά το μεγαλύτερο ποσοστό του... μετατρέπεται σε ατμό. Αν μειώσουμε και άλλο την πίεση... μεγαλύτερο ποσοστό θα μετατραπεί σε ατμό. Άρα ένας τρόπος για να κερδίσουμε είναι αυτός... που μπορεί να σκοντάψει σε αυτό που είπαμε προηγουμένως... ότι θέλουμε οικονομική βελτιστοποίηση. Δηλαδή θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας... το κόστος του ατμοστροβήλου. Και είπαμε ότι αν έχουμε ατμοστρόβηλοι... που λειτουργούν με χαμηλή πίεση εισόδου... έχουν μεγαλύτερο κόστος. Εντάξει. Άρα λοιπόν δεν είναι σίγουρο... ότι αυτή η ιδέα που είναι οπωσδήποτε καλή... θα πρέπει να σκοντάψει σε καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα. Παίρνουμε μεν περισσότερη ενέργεια... αλλά μπορεί να είναι εν τέλει ακριβότερη. Βάζοντας, λαμβάνοντας υπόψη μας... στην απόσβεση του κόστος. Εντάξει, ακούω. Ουσιαστικά, η πιο απλή περίπτωση... είναι να τα βιοκετεύουμε κάπου... με κίνδυνο όμως να κρυώσουμε, έτσι... και να αφήσουμε το νερό να κάτσει κάτω... και από πάνω να είναι ατμός. Από πάνω παίρνουμε εμείς το νερό. Αυτή πράγματι είναι η πιο απλή διάταξη. Αλλά αν ο διαχωρισμός είναι αργός... θα κάνουμε σε θερμοκρασίες. Κάνοντας φυγοκέντρες. Σωστή είναι η σκέψη. Αυτό ακριβώς είναι. Ουσιαστικά, επιταχύουμε αυτή τη διαδικασία διαχωρισμού... με αυτό το σύστημα, το οποίο βάζουμε εδώ. Σύμφωνο? Τώρα, υπάρχει και μία άλλη λύση. Και αφού πούμε και αυτή τη λύση, μετά θα κάνουμε διάλειμμα. Όπως πάντα, τα διάλειμμα στην μέση. Η λύση είναι η χρήση βοηθητικού ρευστού. Άρα, διάλειμμα ενός τετάρτου. Λοιπόν, σταματήσαμε στην άλλη εναλλακτική... που είναι η χρήση βοηθητικού πτυτικού ρευστού. Και είναι η ιδέα. Και πότε χρησιμοποιούνται κυρίως... και πότε χρησιμοποιείται ο κύκλος του βοηθητικού πτυτικού ρευστού. Χρησιμοποιείται όταν δεν έχουμε αρκετά ψηλές θερμοκρασίες... και εμείς θέλουμε καλά να πάρουμε ηλεκτρική ενέργεια. Θα δούμε στη συνέχεια ποια είναι τα όρια των θερμοκρασιών. Η ιδέα είναι η εξής. Πάει το γεθοθερμικό νερό σαν να αναλάχνει θερμότητας. Και εκεί συναντιέται, αλλά δεν αναμυγνείται, με το βοηθητικό ρευστό. Επομένως, τι είναι ο αναλάχτης θερμότητας. Θα το ξανασυζητήσουμε... και μιλώντας για τη γεωθερμική ενέργεια καμιλής ανταλπίας. Είναι μία συσκευή μέσα στην οποία... μεταφέρεται θερμότητα από ένα ρευστό σε ένα άλλο... χωρίς να αναμυχθούν μεταξύ τους. Αυτή είναι η βασική ουσία, η βασική λειτουργία του αναλάκτη. Φανταστείτε, λοιπόν, ένα κυβώτιο... που χωρίζεται με διαφράγματα σε επιμέρους φέτες, ας το πω έτσι. Δηλαδή, αν κάνουμε μία κάτωψη... γιατί αυτός, φυσικά, είναι ο ένας τύπος αναλάκτης... έχουμε κι άλλοι με σωλήνες. Αλλά νομίζω ότι αυτή είναι η πιο απλή περίπτωση. Έχουμε, λοιπόν, τώρα ένα δάκτυ. Από τη μία μεριά θα έρχεται... τώρα είναι τελώς σημαντικά και χωρίς τις βοηθητικές διαντάξεις... στους μισούς σωλήνες, στους μισά χωρίσματα, μάλλον... κινείται το θερμό νερό, το υγειοθερμικό νερό... στα άλλα μισά θα κινείται το βοηθητικό ρευστό. Δεν έρχονται σε επαφή, δεν αναμυγνίονται... αλλά με θερμική αγωγή μέσα από τα τυχόματα τα διαχωριστικά... περνάει θερμότητα από το πιο θερμό στο πιο ψυχρό. Άρα τα τυχόματα αυτά τι πρέπει να είναι, καλή ή κακή αγωγή για τις θερμότητες. Καλή προφανώς. Εντάξει, ενώ ένα λάκτις μπορεί να είναι μονομένος απ' έξω. Σύμφωνοι. Φυσικά όσο πιο μεγάλος είναι ο ένα λάκτις, άρα και πιο ακριβώς... τόσο πιο μικρή είναι η απώλεια σε θερμοκρασία που έχουμε. Δηλαδή, αν το υγειοθερμικό νερό είναι στους 110 βαθμούς, για παράδειγμα... όταν μπαίνει στο ένα λάκτι, δεν θα μπορέσουμε να θερμάνουμε το βοηθητικό ρευστό στους 110. Θα είναι εξαλλογώς στους 100, στους 103, στους 104. Εντάξει. Αυτό είναι μια απώλεια, την οποία όμως δεχόμαστε. Γιατί, για παράδειγμα, δεν μπορεί να λειτουργήσει καλά ο ατμοστρόφυλος... με θερμοκρασία κοντά στους 100 βαθμούς. Ενώ το βοηθητικό ρευστό, που έχει μερικά ευνοϊκά χαρακτηριστικά... και ποια είναι αυτά θα δούμε αμέσως, μπορεί να κινήσει τον ατμοστρόφυλο εντέλει καλύτερα. Γιατί έχει σχετικά χαμηλό σημείο βρασμού, ψηλή θερμική αγωγημότητα... και βέβαια είναι σταθερό σε θερμοκρασίες στις οποίες χρησιμοποιείται. Μπορεί να έχουμε νερό 90 βαθμών, γιοθερμικό νερό... και να το χρησιμοποιήσουμε για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας... διότι ενώ το νερό 90 βαθμών δεν βράζει, το ισοβουτάνιο, για παράδειγμα... να φτέλει το βοηθητικό ρευστό, θα βράσει. Θα μας δώσει τον ατμό, ο οποίος θα κινήσει τον ατμοστρόφυλο. Γι' αυτό και έχουμε δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε και νερό γιοθερμικό... και θα χρησιμοποιήσουμε μέχρι και 85 βαθμών. Αυτή είναι η κατώτερη που χρησιμοποιείται, συνήθως, με τα τεχνικά μέσα που έχουμε. Αν και στην Αλλάσκα κάπου διάβασαν ότι χρησιμοποιούν και νερό 74 βαθμών... με βοηθητικό ρευστό για να παραγάγουν ηλεκτρική ενέργεια... εντάξει, το πλεονέκτημα που έχουμε είναι ότι παράγουμε τελικά... και δεν θα μπορούσαμε να την πάρουμε καθόλου. Εντάξει. Ποιο είναι το μειονέκτημα? Το μειονέκτημα είναι ότι αυξάνουμε πάλι το αρχικό κόστος. Και προσέξτε, σε αυτό που διαβάζετε συνέχεια, τι έχουμε. Έχουμε το γιοθερμικό νερό που φεύγει, όπως είναι... μετά, αφού περάσει με ένα λάκκαρ, θα γυρίσει πίσω στο γιοθερμικό ιδροφορέα. Και μάλιστα, εδώ έχουμε και ένα περιβαλλοντικό πλονέκτημα... και ένα μειονέκτημα που έχουμε στη συνέχεια. Το πλονέκτημα είναι ότι δεν ξεφεύγει τίποτα από το γιοθερμικό νερό. Είναι σ' ένα κλειστό κύκλωμα. Αν δείτε, περνάει απ' τον εναλλάκτη και επαναφέρεται όπως είναι... με ό,τι περιέχει πίσω στο γιοθερμικό ιδροφορέα. Αυτό είναι το πλονέκτημα από περιβαλλοντική άποψη. Το πλονέκτημα, φυσικά, είναι ότι κάπου χρησιμοποιούμε ένα δεύτερο ρευστό... που μπορεί να έχει τις ιδιότητες που είπαμε τις θερμικές... και υποχρεωτικά πρέπει να έχει και κάποιες περιβαλλοντικές ιδιότητες... δηλαδή να μην είναι τοξικό, για παράδειγμα. Να μην είναι έφλεπτο, να μην είναι διαβροτικό. Αν διαφύγει στην αθμόσφαιρα που μπορεί να συμβεί... να μην επιβαρύνει την αθμόσφαιρα. Ποια είναι η βοήθητή μας για να επιλέξουμε βοηθητικό ρευστό... όμως, π.χ., κάπου το παράδειγμα. Έτσι, άρα κάπου έχουμε μια περιβαλλοντική επίπτωση... με αυτό το πράγμα, με την παρεγωγή του. Να πω εδώ ότι το βοηθητικό ρευστό... προφανώς κινείται σε κλειστό κύκλωμα. Άπαξ και το εγκαταστήσουμε μια φορά. Μετά μόνο τις διαλωές προσθέτουμε. Εντάξει, δεν το πετάμε στην αθμόσφαιρα. Λοιπόν, έρχεται και το βοηθητικό ρευστό στον εναλλάχτη... και εκεί, καθώς παίρνει θερμότητα από το υρθερμικό νερό... και έχει χαμηλότερο σημείο βρασμού, θα βράσει. Ο ατμός του στην πραγματικότητα... θα πάει και θα κινήσει στον ατμοστρόβυλο. Και στη συνέχεια θα έρθει σε ένα συμπυκνοτή. Θα ξαναπεράσει την υγρή κατάσταση... για να πάει πίσω στον εναλλάχτη... και να έχουν επαναληφθεί αυτό το κύκλωμα. Προσέξτε και αυτή είναι μια σάφια που την παρατήρησα και στις σημειώσεις. Αναφέρω δύο φορές τη λέξη συμπυκνοτή. Μία φορά εδώ και μία φορά προηγουμένως... μιλώντας για τη συμπύκνωση του ατμού... του γεωθερμικού ατμού που βγαίνει από το ατμοστρόβυλο. Άλλος ο ένας συμπυκνοτής και άλλος ο άλλος. Εδώ μιλάμε για το συμπυκνοτή του κυκλώματος... του βοηθητικού θητικού ρευστού. Το τονίζω για να μην υπάρξει κάποια σύγχυση. Ξαναλέω, το βοηθητικό ρευστό κινείται σε κλειστό κύκλωμα. Εντάξει, υπάρχει κάποια αφορία έως εδώ. Αλλά θα ξαναέλθουμε στον εναλλάκτη... μιλώντας και για τη γεωθερμία χαμηλής ανθαρπίας... γιατί και εκεί πολλές φορές χρησιμοποιούμε εναλλάκτες... όταν η ποιότητα του γεωθερμικού νερού δεν είναι καλή... για την προστασία του δικτύου. Αλλά θα το δούμε αυτό σε επόμενο μάθημα. Αυτά είναι που ήδη είπαμε για τις θερμοκρασίες... μέσα στις οποίες χρησιμοποιούμε το γεωθερμικό βοηθητικό ρευστό. Υπάρχει και ένα άλλο όριο, γιατί πρέπει αυτό να είναι σταθερό... να μην διασπάται, να μην αλλιώνεται... οπότε δεν μπορεί να πάρει πάνω από σε 170 βαθμούς... αλλά δεν θα το χρειαζόμαστε εκεί να το χρησιμοποιήσουμε. Και δεν το βάλουμε παρά μόνο όταν το χρειαζόμαστε. Αλλά να λέω, χτυπάει και αυτό στην αχείλη οκτέρνα... που είναι η αρχική επένδυση. Ένα σημείο τέλος που θα ήθελα να τονίσω είναι αυτό εδώ. Τα γεωθερμικά εργοστάσια... χρησιμοποιούνται για παροχή φορτίου βάσης... και αυτό είναι πλεονέκτημα της γεωθερμίας. Και μάλιστα σε σύγκριση με τις άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ενώ αν το δούμε από περιβαλλοντική άκρηση... όλες οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι καλές για το περιβάλλον... και τα πρέπει να τις υποστηρίζουμε όλες... όταν ερχόμαστε σε επιμέρειες εφαρμογές... το ότι μπορεί να γίνονται ανταγωνιστικές. Αν υποτεθεί, νομίζω δεν το έχω ξαναπεί... ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση για παράδειγμα... δίνει ένα ποσό α για επιχωρήγηση... υπείων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας... που θα μαλώσουν μεταξύ τους για το ποια θα πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι. Λοιπόν, είναι ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Τι σημαίνει φορτίο βάσης, κατά την πορεία, να μου εξηγήσει κανένας... και ποιο είναι το αντίθετό του ή το συμπλήρωμά του, αν θέλετε. Φορτίο βάσης και φορτίο και φορτίο και φορτίο. Η ενεργειακή ζήτηση δεν μένει σταθερή σε όλο το 24 ώρα... και η ζήτηση νερού το ίδιο και η ζήτηση ενέργειας. Υπάρχει, όμως, μία τιμή κάτω από την οποία... σπανίως πέφτει. Αυτό είναι το φορτίο βάσης. Το χρειαζόμαστε περίπου όλο το 24 ώρα. Και σε κάποιες ώρες της ημέρας, το καλοκαίρι, το μεσημέρι, για παράδειγμα... που είναι όλα τα κλιματιστικά μηχανήματα, δημιουργούν τέχνες. Εντάξει. Το μεγαλύτερο κομμάτι είναι το φορτίο βάσης. Η γεωθερμία, λοιπόν, μπορεί να μας παρέχει με συνεχή τρόπο... 24 ώρες το 24 ώρα, συγκεκριμένη ποσότητα ενέργειας. Συγκεκριμένη ισχύ. Εντάξει. Άρα θα χρησιμοποιηθεί και ο φορτίο βάσης. Αντίθετα, άλλες ύπιες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας... θεωρικά, ας πούμε, έχουν μεγάλη διακύμαση... η οποία εξατάται από την πνοή του ανέμου... και επομένως, εκεί θα πρέπει να έχουμε αποθήκευση. Δευτερογενία αποθήκευση. Δηλαδή, όχι πάντα, να αποθηκεύσουμε την ολική ενέργεια ως ολική ενέργεια... για να μπορούμε να την ταιριάξουμε με τη ζήτηση. Σύμφωνοι? Επειδή τελικά και νομίζω, στην εφέρα ταιριάζουμε... την προσφορά της ενέργειας με τη ζήτηση. Και αυτό είναι μειονέκτημα γενικά... και δεν θέλουμε να κάνουμε αποθήκευση ενέργειας. Τι μας πειράζει, λοιπόν, να αποθηκεύουμε ενέργεια πρωτογυριακή. Τι προϋποθέτει, ουσιαστικά, η αποθήκευση ενέργειας... αν δεν γίνεται στην πρωτογυριακή συμμορφή, να το πω πιο σαφώς. Δεν προϋποθέτει περαιτέρω χρήση ενέργειας για τη συντήρηση. Δεν θέλω να το βάλω. Κοντά σε... συνεπάγεται, μάλλον, απόλυες ενέργειας. Γιατί οι απόλυες εξέδρεκες, αν θέλω να το πω με την καλύτερη ακρίβεια... γιατί σε κάθε ενεργειακή μετατροπή... ένα μέρος κείνεται θερμότητα. Δεν μετατρέπει το εκατό της εκατό της κινητικής ενέργειας... ξέρω εγώ, σε ηλεκτρική ενέργεια, για παράδειγμα. Σε κάθε μετατροπή, λοιπόν... την ενεργητή δεν μπορούμε να μετατρέψουμε σε μπαταρίες. Έτσι, με χημικό τρόπο. Σε κάθε τέτοια μετατροπή χάνουμε ενέργεια. Άρα, δεν θέλουμε να έχουμε πολλές μετατροπές. Και εδώ, στην γιοθερμία, δεν το χρειαζόμαστε. Αυτό το πράγμα είναι ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Επιπλέον, τα χαρακτηριστικά της γιοθερμίας... είναι τέτοια που επιβάλλουν τη χρήση της ως φορτίο βάσης. Γιατί δεν έχει μεγάλη απόκριση. Δεν έχει πολύ συντομή απόκριση. Όταν ξεκινήσει ένας γιοθερμικός σταθμός που έχει σταματήσει... τέλει μία διαδικασία κάποιων ωρών. Άρα, δεν μπορεί να καλύψει ένα φορτίο εχμής. Εντάξει. Αν θέλουμε τρεις ώρες για να πάρουμε γιοθερμική ενέργεια... περισσότεροι, να ξεκινήσουμε το γιοθερμικό εργοστάσιο... τότε δεν μπορούμε να καλύψουμε προθανώς μια εχμή που προκύπτει. Και τα θερμοελευτρικά έχουν αυτού είδους στην αδράγεια. Γιατί δεν είναι απλώς να ζεστάνουμε το νερό στους 100 βαθμούς. Πρέπει να παράγουμε υπέρ ταρισμού άτομα. Εντάξει. Και τα θερμοελευτρικά μας δίνουν φορτίο βάσης. Τι μας δίνουν εύκολα φορτίο εχμής... που έχουμε στην Ελλάδα αρκετά. Τα φωτογραφικά... εν μέρει ναι, εφόσον όμως... η εχμή είναι την ημέρα που... εν ώρα που έχουμε μεγάλη ηλιοπάνηγη... πρέπει να περάσουμε μέσα από τη θήλυση. Οι ανεμογενήτριες πάλι δεν μπορούν να μας δώσουν ενέργεια... όπως θέλουμε εμείς. Αλλά τα ηλελεκτρικά... που βάζεις μπρος, γερνίζεις το κουμπί και σε δύο λεπτά... σου δίνουν ενέργεια την ηλελεκτρικό. Αυτό επίσης είναι ένα καλό χαρακτηριστικό... των ηλελεκτρικών για τη συγκεκριμένη χρήση. Και γι' αυτό μπορεί να πουλήσει κανείς... πιο ακριβά την ηλελεκτρική ενέργεια... σε μια αν υπάρχει αγορά... ας το πω ανταγωνιστική. Τότε γιατί λέει... σου δίνω στις δύο η ώρα το μεσημέρι... σου δίνω αυτή την ενέργεια στα πολλά ακριβότερα. Και γι' αυτό έχει νόημα και το δίδυμο στα ηλελεκτρικά. Ποιο δίδυμο, να έχουμε δύο φράγματα... ένα επάνω και ένα κάτω. Να χρησιμοποιούμε ενέργεια... από εωλικά για παράδειγμα... γιατί εδώ συνδυάζουμε έτσι και την αποθήκευση... της ενέργειας των εωλικών της αιέρας στο βράδυ. Εμείς δεν έχουμε μεγάλη ζήτηση ενέργειας εκείνη την ώρα. Τι κάνουμε, χρησιμοποιούμε την ενέργεια αυτή... και βάζουμε νερό από το κάτω τα μιευτείρα στον πάνω. Αυτό λοιπόν είναι αποθήκευση ενέργειας... γι' αυτό συνδυάζονται πολύ καλά... μπορεί να συνδυαστούν καλά τα εωλικά με τα ηλελεκτρικά. Εντάξει, και το μεσημέρι, τις επόμενες ημέρες... τις πρωινές ώρες που όλοι κάνουν διάφορα πράγματα... χρησιμοποιούμε την ηλελεκτρική ενέργεια... και καλύπτουμε το φορτίο εχμής. Δεν κερδίζουμε ενέργεια συνολικά, γιατί αν κερδίζαμε συνολικά ενέργεια... θα μας έκλεισε και σε κάνα τρελάδευμα. Αλλά ρυθμίζουμε, χάνοντας ενέργεια συνολικά... ρυθμίζουμε και ταιριάζουμε την προσφορά με τη ζήτηση. Αλλά την ολική ενέργεια δεν την κάναμε αλλιώς. Έχουμε την ολική ανεμογενήτρια... αλλά κάτι πρέπει να την κάνουμε την ώρα που επιπιεζόμαστε την ενέργεια. Λοιπόν, να αποθηκεύουμε με αυτόν τον τρόπο... ότι την κινητική ενέργεια του ανέμου... την κάνουμε τελική καδυναμική ενέργεια του νερού... την οποία στη συνέχεια τη χρησιμοποιήσουμε... για να πάρουμε την ηλεκτρική ενέργεια όταν τη χρειαζόμαστε. Εντάξει. Άρα λοιπόν, έχει πει σε εξετάσεις αυτό το πράγμα... ότι η γεωθερμική ενέργεια ταιριάζει στην παραγωγή φορτίου βάσης... και γενικά είναι πλεονέκτημα. Πλεονέκτημα είναι το ότι έχουμε συνεχή παραγωγή... ανεξάρτητη από τις κλιματικές συνθήκες. Στην ουσία αυτό είναι το πλεονέκτημα... πίσω από αυτό που λέω ότι μπορεί να δώσει φορτίο βάσης. Φυσάει, δεν φυσάει έρας. Έχουμε, δεν έχουμε ήλιο. Η γεωθερμία είναι εκεί. Εντάξει, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Υπάρχει κάποια απορία έως εδώ. Να μπούμε να δούμε κάποιους δείκτες απόδοσης... των μονάδων παραγωγής ταικτρικής ενέργειας. Και εδώ θα θέλαμε να συζητήσουμε και μια μικρή λεπτομέρεια... όχι γιατί είναι τόσο σημαντική... αλλά και γιατί έχει καθεαυτία να ενδιαφέρον την οικότερο. Ποιοι είναι οι κύριοι ρήκες που χρησιμοποιούμε? Είναι πρώτον ο συντελεστής φορτίου. Τι μας λέει αυτός, πώς συσπορίζεται μάλλον... είναι ο λόγος της ενέργειας που συνολικά παρήχθη... σε μια περίοδο που εξετάζουμε... προς το γινόμενο της μέγιστης ισχύος... που αναπτύχθηκε στην εξεταζόμενη περίοδο... επί την αντίστοιχη περίοδο. Αυτός τι είναι μεγαλύτερος ή μικρότερος μονάδας? Προφανώς μικρότερος... γιατί με τη μέγιστη ισχύ... θερετουργήσουμε ένα μικρό μέρος του συνολικού χρόνου. Τελικά ο συντελεστής φυσικά είναι αδιάστατος... γιατί την ενέργεια για παράδειγμα... θα τη μετρήσουμε σε μεγαπατόρες... που παρήχθηση μέσα στην περίοδο... τη μέγιστη ισχύ σε μεγαβάτ και τη διάρκεια σε ώρες... οπότε βγάζουμε έναν αδιάστατο συντελεστή... ουσιαστικά ενέργεια προς ενέργεια... αν θέλετε αυτό το πράγμα... γιατί η ισχύς επί χρόνου πάει ενέργεια... και μπορεί να εκφραστεί και επί τις εκατό. Τώρα το σημείο που θέλουμε να συζητήσουμε... αυτό όπως σας έδειξα στο τεστ αν κάναμε τεστ... αλλά δεν θα κάνουμε όπως σας υποσχέθηκα... είναι το εξής... ως μέγιστη ισχύς ποια θεωρείται. Δεν θεωρείται η μέγιστη ισχύς... που αναπτύχθηκε σε ένα δευτερόλεπτο... αλλά η μέση μέγιστη ισχύς... κατά τη διάρκεια μιας ώρας. Αυτό θα θέλαμε να συζητήσουμε... για να γίνει αντιληπτό. Οι ισχύς είναι γενικά ενέργειες στην μονάδα του χρόνου. Θα ρωτήσω λοιπόν σε ποια μονάδα χρόνου. Αν πάμε στον δευτερόλεπτο... τότε προφανώς θα πάρουμε μεγαλύτερη τιμή... μέγιστης ισχύος... παρά αν πάρουμε το μέσο όρο ουσιαστικά... στη διάρκεια μιας ώρας, έτσι δεν είναι? Αν πάρουμε το μέσο όρο στη διάρκεια μιας ημέρας... θα πάρουμε ακόμα μικρότερη τιμή. Προφανώς. Ναι. Γιατί δεν θεωρείτε... ή μήπως σχετίστηκαν, δεν το κατάλαβα... οι μέγιστοι ισχύς με γενευρεστημένη... που είπατε πριν. Θα πάμε στον επόμενο στιγμή... θα πάμε με την εγκαιδευτημένη ισχύ. Εδώ είναι συνδεδεστής φορτίου. Λοιπόν... είναι ξεκάθαρο αυτό το πράγμα. Ας το δούμε ως εξής... έστω ότι μετράμε ένα δευτερόλεπτο... την ισχύ... και πάμε μια τέτοια καμπύλη. Αν χωρίσουμε σε πέτες της μιας ώρας... θα κάνουμε σκαλοπατάκια της μιας ώρας. Εδώ, εδώ, εδώ... και τα λοιπά. Άρα λοιπόν... δεν θα πιάσουμε ακριβώς... αυτήν την αρχή που θα διαρκεί ένα δευτερόλεπτο. Θα πάρουμε και ότι συμβαίνει γύρω γύρω... και θα πάρουμε μία μικρότερη τιμή. Αν το χωρίσουμε αυτό σε μέρες... κόψουμε πιο μεγάλες πέτες... θα εξομαλύνουμε πιο χαμηλά. Σύμφωνοι? Είναι κατανοητό... γιατί όσο πιο μεγάλος είναι ο χρόνος... πάνω στον οποίο παίρνουμε το μέσο όρο... θα βρούμε χαμηλότερη τιμή. Χαμηλότερη μέση μέγιστη τιμή. Ωραία. Λέμε λοιπόν εδώ... ότι έχουμε αυτήν την καμπύλη παραγωγής... και χωρίζουμε τις ώρες... να μην κάνω κι άλλες δυναμούλες να μην παίξω... εντάξει... και έχουμε τις ώρες... και παίρνουμε, λέμε να εδώ σε αυτήν την ώρα ας πούμε... τη μέση, τη μέγιστη ισχύ... ορισμένη στο χρονικό διάστημα της μιας ώρας. Ας πάρουμε ένα 24 ώρες μόνο. Άρα έχουμε 24 τέτοιες ώρες. Υπάρχει περίπτωση να υπολογίσουμε... κατά τη μεγαλύτερη μέση-μέγιστη ισχύ... κατά τη διάρκεια της μιας ώρας... από το να ξεκινήσουμε και να πούμε... από τις 12 το βράδυ μέχρι τις 1... και να βάλουμε αυτή τη μέση ισχύ. Από τη μία μέχρι τις 2 και την άλλη. Τα 2 με 5 αυτή. Θα συγκρίνουμε αυτά και να πάρουμε το μεγαλύτερο... για να βάλουμε στον παρονομεστή. Υπάρχει η δυνατότητα... χωρίς να κάνουμε κάποιο μπαλαμούτι... να βγάλουμε μεγαλύτερη μέση-μέγιστη ισχύ... με διάρκεια μιας ώρας. Ή να το πω αλλιώς... θα ήταν μήπως πιο ακριβές να κάνουμε κάτι άλλο... και όχι να χωρίσουμε σε χρονικές φέτες... ανάλογα με τρολόι μας. Για να βρούμε τη μέγιστη μέση ισχύ... με διάρκεια μιας ώρας. Αν ξέραμε τις ώρες στιγμής... που διεργαζόμαστε περισσότερο για τους άλλους... και σε αυτές τις ώρες να δίνουμε βάση... Αυτό είναι σωστό. Είναι καθοδηγητικό στοιχείο αυτό προφανώς. Αν έχουμε ένα διάγραμμα της ισχύς... και πέραμε στο ψηλότερο κομμάτι... με διάρκεια μιας ώρας αλλά όχι με βάση την ώρα. Ακριβώς, δηλαδή. Σαν συνολικό χρόνο. Πολύ σωστό. Σαν συνολικό χρόνο. Για να το πω αλλιώς. Αν είχαμε κυριόμενη ώρα... δηλαδή ξεκινούσαμε από το πρώτο... μέχρι το 60 λεπτό της ημέρας. Και βγάζαμε ένα έτοιμο. Μετά πάμε από το δεύτερο... μέχρι και το 61. Από το τρίτο μέχρι και το 62. Λοιπούτου κατεξής. Έτσι θα μπορέσουμε να πιάσουμε πραγματικά... το διάστημα μιας ώρας... που θα έχει την μέγιστη ισχύ. Εντάξει. Κατανοηθώ αυτό. Τώρα τι κάνουμε πραγματικά ή θεωρητικά. Πρακτικά είναι πιο εύκολο να έχουμε κόψει κάτω μιας ώρας. Μπορεί να γίνει και το άλλο. Θεωρητικά... πιο σωστό κατά τη γνώμη μου... είναι το δεύτερο, το κυλιώμενο. Εντάξει. Αλλά οι διαφορές είναι τόσο μικρές... που ίσως δεν αξίζει τον κόπου... να πάει κανείς στο πιο σύνθετο... για να πάρει πιο ακριβές αποτέλεσμα. Εν πάση περιπτώση... ήθελα να συλλητήσουμε ακριβώς... αυτή τη διαφορά και αυτό το θέμα του μέσο όρο... που χρειάζεται σε πάρα πολλές περιπτώσεις... να ξέρουμε τι μέσο όρο βγάζουμε στην πραγματικότητα. Αυτό ήθελα να συλλητήσουμε... στη συγκεκριμένη περίπτωση. Σύμφωνο. Λοιπόν... αυτός είναι ο συντελεστής Πορτίου. Υπάρχει ένας άλλος συντελεστής που του μοιάζει... αλλά δεν είναι όμοιος. Και αυτός είναι ο συντελεστής Αξιοποίησης. Έχει ίδιο αριθμητή. Είναι στην αριθμητή η ενέργεια... που παρήχθη στην εξεταζόμενη περίοδο... και στον παρονομαστή... όπως ήθελε ο κ. Στάσιος... είναι το γινόμενο της εγκατεστημένης ισχίος... επί την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Πάλι αντιάστατος συντελεστής... ενέργεια-διανέργεια... και πάλι μπορεί να εκφραστεί... και ως ποσοστό επί της εκατό. Ποιος από τους δύο είναι μεγαλύτερος? Για όπου ο κύριος θα μου γράψει από κάτω... και θέλω να συζητήσουμε. Ποιος είναι μεγαλύτερος? Ο πρώτος. Γιατί έχει είναι πρώτος ο παρονομαστής. Οι ισχίες που θα αναπτυχθεί... που θα παραχθεί... δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από την εγκατεστημένη ισχία. Σύμφωνα με αυτά... πήγαμε στο προηγούμενο μέρος του μαθήματος. Είναι το πάνω όριο. Αν δουλεύει συνεργώς με την εγκατεστημένη ισχία... τότε θα έχει πάρει ό,τι μπορεί να πάρει. Θα έχει αποδώσει ό,τι μπορεί να αποδώσει. Εάν τώρα υπάρχει μεγάλη διαφορά... μεταξύ των δύο αυτών συντελεστών... αν, δηλαδή, ο συντελεστής αξιοποίησης... είναι αισθητά μικρότερος από τον συντελεστή φορτίου... τότε κάτι έχουμε κάνει λάθος. Δηλαδή, έχουμε μεγαλύτερη εγκατεστημένη ισχία... από όσο θα έπρεπε... είτε σε σχέση με τη ζήτηση ενέργειας... είτε σε σχέση με τις δυνατότητες του γεωθερμικού πεδίου. Και γιατί λέω ότι θα έχουμε κάνει... οπωσδήποτε λάθος... γιατί όσο μεγαλύτερη είναι η εγκατεστημένη ισχία... τόσο μεγαλύτερο είναι το κόστος του εξοπλισμού... το οποίο πληρώσαμε. Επιβαρύναμε πάλι, χωρίς λόγο... την αρχική επένδυση που κάνουμε. Σύμφωνοι? Και γιατί λέω ότι είναι υπερβολικά μεγάλη... είτε ως προς το ένα, είτε ως προς το άλλο. Φυσικό, που είναι και το χειρότερο λάθος, θα έλεγα αυτό εδώ... ότι το γεωθερμικό πεδίο μπορεί να μας δώσει... με τις γεωτρήσεις που έχουμε κάνει... μια συγκεκριμένη παροχή ενέργειας. Αυτό μπορεί να μας δώσει. Αν εμείς στο εργοστάσιο... επειδή νομίζαμε ότι μπορούσαμε να πάρουμε... αντί 150 εγκαταστήσαμε 150... τότε τα 50, ό,τι και να κάνουμε... κολοτούμπες εκεί πέρα μέσα, δεν πρέπει να τα πάρουμε. Χωρίς να κάνουμε ζητειές στο γεωθερμικό πεδίο. Εννοείται και να το χαλάσουμε και να μην κρατήσει... για το χρονικό διάστημα προβλέπουμε. Σύμφωνοι? Άρα λοιπόν αυτό είναι λάθος... λάθος 100% Υπάρχει όμως και μια άλλη περίπτωση. Να μπορεί το γεωθερμικό πεδίο να μας δώσει περισσότερο ατμό... να μπορεί να καλύψει την εγκατεστημένη ισχύ... αλλά να μην έχουμε τι να κάνουμε τα ενέργεια. Άρα η ισχύ δεν ανταποκρίνεται στην προσφορά. Άρα τελικά δεν την παράγουμε αυτή την ενέργεια. Δεν τα γιώσουμε στη συνέχεια. Εδώ το λάθος μπορεί να μην είναι τόσο κακό. Γιατί? Ίτε μπορεί να πει κανείς θα κάνω μια επέκταση, μια διασύνδεση... με ένα άλλο δίκτυο, τυρώνοντας βέβαια πάλι κάτι. Άρα θα διαθέτω μετά από 2-3 αιώνια... που κατασκευάσω και αυτό το δίκτυο την ενέργεια... και να παίρνω πίσω τα λεφτά. Ίτε μπορεί να προβλέπω ότι τα επόμενα δύο χρόνια... δεν θα έχω τόσο μεγάλη ζήτηση. Αλλά επειδή είμαι στη νέα περιοχή που αναπτύσσεται... και θα προβλέπω ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα... όχι μετά από 30 χρόνια... θα έχει απαξιοθεί ο εξοπλισμός που έχουμε εγκαταστήσει... θα έχω ανάλογες ανάγκες. Από τώρα αυτά τα καλύτερα και ακριβότερα μηχανήματα. Εντάξει. Είναι θέμα αναπτυξιακού σχεδιασμού. Αυτό εδώ. Είναι σαν να λέω ότι κάνω έναν δρόμο... κάπου που ξέρω και αυτή τη στιγμή είναι υπερβολικός... για τη δημοφορία που έχει αυτός ο δρόμος... αλλά μετά από 3 χρόνια, ας πούμε, θα λειτουργεί με πλήρη... θα αυξηπηρετεί πλήρως, το έργο θα αξιοποιείται πλήρως. Προσοχή και στη μία περίπτωση και στην άλλη... η ίδια η κατασκευή του έργου μπορεί να βοηθάει... την αύξηση της χρήσης. Στη μία περίπτωση στην έργο και στην άλλη περίπτωση του δρόμου. Αλλά ας μείνουμε στην ενέργεια. Αν, λοιπόν, σε μια περιοχή έχω διαθέσιμη ενέργεια... τότε πολύ πιο εύκολα πάω και χτίζω ενεργοστάσιο, ενεργοβόρο εκεί. Άρα μπορεί κανείς να πει ότι σχεδιάζω την ανάπτυξη της περιοχής... και σκάνω ένα έργο υποδομής για να τραβήξω και άλλες λειτουργίες εκεί πέρα. Οπότε σε αυτή την περίπτωση δεν το θεωρούσαμε βέβαια λάθος... αλλά ίσως πάρα πολύ καλό σχεδιασμός. Γενικά όμως, αν δεν υπάρχει αυτός ο πολύ καλός σχεδιασμός... όταν υπάρχει αυτή η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στους δύο δίκτες... τότε κάτι πήγε στραβά, κάτι δεν υπολογίσαμε σωστά... και άρα επιβαρύναμε χωρίς λόγο ναντική επένδυση του γεωθερμικού επιστασίου. Υπάρχει κάποια απορία έως εδώ? Κυρίες Σολακίου, θέλετε κάτι? Ανόμιστον. Λοιπόν, ας δούμε άλλους δύο δίκτες. Ένας δίκτες είναι ο συντελεστής διαθεσιμότητας. Είναι ο λόγος των ερώνειων λειτουργίας της μονάδας κατά την εκσταζόμενη περίοδο... προς τη διάρκεια της περιόδου αυτής. Εδώ η γεωθερμική ενέργεια έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα... έχει μεγάλο συντελεστή διαθεσιμότητας... που είναι μεγαλύτερο από 90%. Εδώ λίγο υπάρχει μια μικρή ασάθεια... γιατί διαθεσιμότητα σημαίνει ότι μπορούμε να πάρουμε κάτι... όχι ότι τέκια καλά το πήραμε. Το πλεονέκτημα της γεωθερμικής ενέργειας είναι ότι αν θέλουμε... μπορούμε στον 90% του χρόνου... να παίρνουμε ενέργεια. Κάτι που δεν συμβαίνει με τα ηλιακά... όπου έχει τόσες ώρες άνεμο... έχει τόσες ώρες ηλιοφάνεια. Άρα ο συντελεστής διαθεσιμότητας είναι πολύ μικρότερος. Δεν κάνω προπαγκάρδες υπέρ της γεωθερμίας... σε βάρος των άλλων νεώσιμων πηγών ενέργειας. Προσωπικά θεωρώ ότι πρέπει να αναπτυχθούν όλες οι ήμετρα. Και θεωρώ επίσης ότι η Ελλάδα έχει πλούτο... και στην ηλιακή ενέργεια και στη γεωθερμική ενέργεια και στη νεολική... μπορεί να αξιοποιήσει τη βιομάζα... και μπορεί να αξιοποιήσει και τα μικρά ιδρολεκτρικά. Εκείνο που τονίζω είναι ότι τα μικρά ιδρολεκτρικά... και η γεωθερμική ενέργεια... έχουν μεγάλη εγχώρια προστηθέμενη αξία... που σημαίνει ότι τα λεφτά που θα επενδυθούν... θα μείνουν περισσότερο στον τόπο. Εολικά ανεμογενήτρες θα πάρουν ικανήσεις από την Δανία, για παράδειγμα. Και τις εγκαταστήσει στην Ελλάδα. Ενώ ένα μικρό ιδρολεκτρικό... που θα κατασκευαστεί, ας πούμε, από σκυρόδεμα... από θάκρυ σωλήνες και το ένα και το άλλο... θα δώσει το 80% των χρημάτων στην εγχώρια αγορά. Αυτό είναι σημαντικό και είναι ακόμα πιο σημαντικό σε περίοδες κρίσης. Εντάξει. Πάμε και στην ειδική κατανάλωση του γεωθερμικού ρευστού. Είναι η παροχή του γεωθερμικού ρευστού που απαιτείται για την παραγωγή... και με τη μέγεστη ισχύ. Είναι αυτό που πρέπει να μας δίνει το γεωθερμικό εργοστάσιο... για να μην έχουμε κάνει το λάθος που είπαμε προηγουμένως. Το ένα από τα δύο λάθη που είπαμε προηγουμένως. Εντάξει. Υπάρχει κάποια απορία ως εδώ. Αν δεν υπάρχει κάποια απορία... θα προχωρήσουμε... σε ένα πολύ ενδιαφέρον κατηγνώριμο θέμα... το οποίο είναι οι επιπτώσεις των περιβάλλων... από την παραγωγή λεκτρικής ενέργειας... φυσικά από η βιοθερμία. Θα λεγε κανείς... μα υπάρχουν τέτοιου τύπου επιπτώσεις... που τραβούν την τριάλα εκεί στο βάθος. Σκούτε και πνάει μερικά. Είναι σίγουρο... ότι οι γεωθερμικές πηγές ψηλής ενθαλπίας... γενικά οι γεωθερμικές πηγές που χρησιμοποιούνται... για παραγωγή λεκτρικής ενέργειας... ακόμα και από χαμηλής ενθαλπίας οριακά... μπορούμε να πάρουμε λεκτρική ενέργεια... ανήκουν στις καθαρές ενεργειακές πηγές. Αυτό είναι δεδομένο. Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε... είναι ότι αυτό που είπαμε τώρα δεν είναι συνώνυμο... με το ότι δεν υπάρχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αν πούμε κάτι τέτοιο, είναι λάθος... και είναι πολλαπλό λάθος. Πρώτον, γιατί είναι ψέμα. Δεύτερον, γιατί αυτό το ψέμα θα αποκαρυφθεί... και θα δισφημίσει τις ύπιες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Και τρίτον, γιατί αν αγνοήσουμε... την ύπαρξη περιβαλλοντικών επιπτώσεων... δεν θα πάρουμε και τα μέτρα που χρειάζεται... για να τις περιλαχιστοποιήσουμε. Σίγουρα υπάρχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις... όμως αυτές είναι σαφώς λιγότερες... από όσες έχουν οι συμβατικές ενεργειακές πηγές... που είναι βέβαια ο άνθρακας, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο... και η πυρηνική ενέργεια. Γιατί και το φυσικό αέριο εντάσσεται... στις συμβατικές ενεργειακές πηγές... για λιγότερες επιπτώσεις τουλάχιστον στον τόπο κατανάλωσης... από ό,τι έχει ο άνθρακας ή το πετρέλαιο. Η πυρηνική ενέργεια είναι ένα άλλο μεγάλο κομμάτι... μία νίξη θα κάνω μόνο τη συνέχεια. Αυτόν όσον είναι λιγότερες οι επιπτώσεις... και αφετέρου μπορούν να αντιμετωπιστούν... με αρκετά ικανοποιητικό τρόπο. Πρέπει όμως να ληθούν τα μέτρα... για να αντιμετωπιστούν με ικανοποιητικό τρόπο. Βλέπουμε στο προηγούμενο κομμάτι του μαθήματος... ότι ένα χαρακτηριστικό των υγειοθερμικών πηγών... πολύ σημαντικό, είναι ότι όλες οι επιπτώσεις... είναι συγκεντρωμένες σε έναν τόπο. Γιατί τα υγειοθερμικά εργοστάσια παραγωγής ελεκτρικής ενέργειας... κατασκευάζονται ακριβώς εκεί που είναι και το υγειοθερμικό πεδίο. Όλες οι επιπτώσεις που έχουμε θα είναι εκεί πέρα. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει με τις συμβατικές ενεργειακές πηγές. Όπου, για παράδειγμα, έχουμε επιπτώσεις στον τόπο εξόρυξης. Έχουμε επιπτώσεις στις θέσεις επεξεργασίας. Διελιστήρια, για παράδειγμα. Εργοστάσια εμπλουτισμού για την πυρηνική ενέργεια. Έχουμε επιπτώσεις στον τόπο κατανάλωσης... που συνήθως αυτές μόνο λαμπάνουν οι πόσεις μας και αυτό είναι λάθος. Και έχουμε και επιπτώσεις κατά τη μεταφορά... κυρίως στο θέμα των πετρελαιογογών, που είναι πολύ σημαντικό... ή στο θέμα των πετρελαιοφόρων και στους χώρους απόθεσης καταλείπων. Ένα σημαντικό μέρος της ρίπασης των θαλασσών οφείλεται στα πετρελαιοφόρα πλοία. Ένα σημαντικότατο μέρος. Αλλά και η αγωγή πετρελαιού και φυσικού αερίου... δεν είναι χωρίς επιπτώσεις. Καταρχήν έχουν επιπτώσεις στην χρήση γης. Κάποια γη δεσμεύουν. Δεν είναι τόσες οι επιπτώσεις, ώστε να πω... επειδή το θέμα είναι σχετικά επίκαιρο, γι' αυτό κάναμε την παρέκβαση... ότι να μην κατασκευάσουμε αγωγούς πετρελαιού και φυσικού αερίου διάτησης ελλάδος... είναι τόσα τα πλεονεκτήματα πολιτικά, στρατηγικά, ενεργειακής ασφάλειας... που πρέπει να το κάνουμε αυτό το πράγμα... μόνο που δεν πρέπει να παραβλέψουμε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Δεν πρέπει να πούμε ότι δεν βαλιέσαι αφού έχουμε αυτά τα πλεονεκτήματα... ας περάσουν από που να είναι, ας δημιουργήσουν οποιαδήποτε τοπικά προβλήματα... δεν μας ενδιαφέρει τι γίνεται στο Σιδηρόκαστρο... γιατί εμείς είμαστε κάτω στην Αθήνα, για παράδειγμα. Εντάξει, θα το κάνουμε το έργο, εφόσον είναι συνολικός οφέλημου... ελαχιστοποιώντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, γιατί δεν είναι μη αναστρέψιμες... ή τόσο δύσκολο αντιμετωπιστούν συνολικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις... από αναγωγό φυσικού αερίου ή πετρελαίου. Και εκεί, ουσιαστικά, αυτό που είπα και από λεγουμένους... για γιοθερμική ενέργεια, θα το κάνουμε σωστά, με το σωστό τρόπο. Δεν θα κλείσουνε τα μάτια μας. Ήθελα να επισημάνω μία αλήθεια, εντελώς παραπλανητική... που λέγεται από τους υποστριχτές της πυρηνικής ενέργειας. Λένε, λοιπόν, ότι η πυρηνική ενέργεια είναι πάρα πολύ καλή. Γιατί φωνάζεται για περιβαλλοντικούς λόγους, για περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αφού αν πάρουμε ένα εργοστάσιο παραγωγής ελεκτρικής ενέργειας... από πυρηνικά κάψιμα, αυτό έχει λιγότερες επιπτώσεις... από ότι έχει ένα ισοδύναμο γιοθερμικό εργοστάσιο... και ισοδύναμο σημαίνει ότι παράγει την ίδια ελεκτρική ενέργεια. Γιατί φωνάζεται. Αφού λέτε ότι η γιοθερμή είναι καλή, γιατί μας λέτε ότι η πυρηνική ενέργεια είναι κακή. Πού βρίσκεται το λάθος, το οποίο θα μπορείς να χαρακτηριστείτε με κάποια άλλη λέξη. Η παραπλάνηση, αν θέλετε. Πού βρίσκεται. Στο ότι συγκρίνουν μέρος των επιπτώσεων... και μάλιστα μικρό της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικά κάψιμα... με το σύνολο των επιπτώσεων της γιοθερμικής ενέργειας. Γιατί πράγματι, αν συγκρίνεται μόνο το εργοστάσιο το πυρηνικό... αυτό υπό συνθήκες κανονικής λειτουργίας... το άλλο που αφήνουν να παίξουν είναι ο κίνδυνος ατυχήματος... και οι συνέπειες αυτού του ατυχήματος. Γιατί άλλο είναι να έχουμε κίνδυνο να πέσω και να σπάσω το πόδι μου... και άλλο να γίνω κομματάκια. Έτσι δεν είναι. Εντάξει. Είναι πολύ σοβαρότερη κίνδυνη από το πυρηνικό ατύχημα. Αλλά ας αφήσουμε και αυτό απ' έξω. Ξεχνάνω ότι θα έχουν επιπτώσεις στην περιοχή εξόρυξης. Στην χρήση γης, στο τοπίο, στην ατμόσφαιρα. Θα έχουν επιπτώσεις στην εργοστάσια εμβλητισμού. Θα έχουν κατάλυπα και εκεί πέρα λαφρός θα διανεργά. Θα έχουν επιπτώσεις στη θέση του εργοστασίου... και θα έχουν και το μεγάλο πρόβλημα της διαχείρισης των πυρηνικών καταλύπων. Το πρόβλημα που ουσιαστικά δεν έχει λυθεί στις πυρηνικές ενέργειες τεχνικά... είναι που πάντε πυρηνικά κατάλυπα. Προφανώς πρέπει να πάνε σε μια περιοχή... γιατί εξακουδούν ανεδαλλειενεργά... άσχετα να δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν... με ικανοποιητικό τρόπο για την παρεγωγή ενέργειας. Θα πρέπει να πάνε κάπου που είναι αποκομμένα... από το περιβάλλον της ατμόσφαιρας και το ιδατικό... άρα θα μένε μακριά από κατοικημένες περιοχές... άρα ψάχνουμε ερήμους να τα τάψουμε βαθιά στη γη... και σε περιοχές που δεν έχουν ρήγματα. Αυτό είναι δύσκολο ακόμα και για ασυσμικές περιοχές... όπως είναι η Σκανδιναβία. Πόσο μάλλον σε ασυσμικές περιοχές... όπως είναι η Ελλάδα, η Τουρκία, η Αλβανία, η Βουλγαρία... όπου και μόνο να φτιάξεις ένα πυρηνικό εργοστάσιο... με επαρκή ασφάλεια, θα πρέπει να δώσεις πολύ περισσότερα λεφτά... για να εξασφαλιστείς και άνετη του κινδύνου του ζυσμού. Γι' αυτό, αν είναι μία φορά κακό να γίνει... πυρηνικό εργοστάσιο στη Γερμανία... τρεις φορές κακό να γίνει στην Ελλάδα, στην Τουρκία, στην Αλβανία... σε τέτοιες χώρες οι οποίες υποφέρουν αποσυσμούς. Δεν έχει αρκετά, θέλει να κάνει. Είναι στο σχεδιασμό των Τούρκων στρατηγών... και του Ερντογά που είναι παραπλήσει ο όστος... είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Εντάξει. Και δεν νομίζω ότι το κάνει κυρίως για θέμα ενεργειακής εξασφάλειας... το κάνει για άλλους λόγους. Και οι οικολόγοι, οι οποίοι αντιδρούν σε αυτά τα σχέδια... είναι πολύ πιο ερωικοί από άλλους, ας πούμε στην Ελλάδα... που πολύ λιγότερες συνέπειες έχουν όταν σηκώνουν κεφάλι. Εντάξει. Αλλά ας μην το πιάσουμε αυτό το θέμα καλύτερα. Και ας επανέλθουμε στη Γεωθερμία λοιπόν. Είναι αληθιέσμεν, αλλά είναι τελώς παραπλανητικό να πει κανείς... ότι είναι καλύτερη από περιβαλλοντική άφουση πυρηνική ενέργεια από τη Γεωθερμική... διότι αν πάρουμε δύο ισοδύναμα εργοστάσια, το πυρηνικό εργοστάσιο... στη θέση που είναι κατασκευασμένο, έχει λιγότερες συνέπειες από το Γεωθερμικό. Αυτό λοιπόν ας το ξεκαταρήσουμε, ναι και καλύτερα. Και ας αρχίσουμε να βλέπουμε μία-μία τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις... τις οποίες μπορεί να έχει η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τη Γεωθερμία. Και θα ξεκινήσουμε, είπαμε μόλις είναι συγκεντρωμένη σε μια περιοχή. Θα ξεκινήσουμε από την πίστη γη συγκεκριμένο τοπίο. Και θα, για να σας πείσω, θα δείξω ορισμένες φωτογραφίες... από ένα αναπτυγμένο Γεωθερμικό πεδίο. Είναι αυτό της Νέας Ζηλανδίας, γιατί μία από τις χώρες που έχουν... έχουν αναπτυγμένη Γεωθερμική ενέργεια, είναι η Νέα Ζηλανδία. Στη Νέα Ζηλανδία, λοιπόν, έχουν αναπτύξει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας... από η Γεωθερμία και παράλληλα έχουν διατηρήσει... και αυτό έχει πολύ σημασία και για κάποιες περιοχές της Ελλάδας... όπου υπήρξαν προβλήματα από κάποιους οι οποίοι δεν θέλαμε την εκμετάλλωση... της Γεωθερμικής ενέργειας, έχουν διατηρήσει το τουριστικό προϊόν, μια χαραβλέπετε λοιπόν. Εδώ, μία περιοχή όπου έχουν μαζευτεί οι τουρίσεις και περιμένουν να δουν κάτι. Αυτό το κάτι είναι αυτό που θέλετε στην επόμενη διαφάνεια. Είναι αυτό εδώ. Είναι η χρυκτική συμπεριφορά του Γκέισσερ... διαδίκοντας θερμοπίδακια. Κι έχει ερώτηση που το βλέπουνε. Εκείνο που θα θέλαμε να παρατηρήσουμε από την επόμενη διαφάνεια... είναι αυτό που θα θέλαμε να δούμε. Αυτό που θα θέλαμε να δούμε είναι αυτό που θα θέλαμε να δούμε. Αυτό που θα θέλαμε να δούμε είναι αυτό που θα θέλαμε να δούμε. Εκείνο που θα θέλαμε να παρατηρήσουμε από διαλογική άμψη... βλέπετε αυτό το μίνι κρατήρα που υπάρχει εκεί πέρα. Από τι δημιουργείται και αυτός? Από αποθέσεις υλικών. Από αποθέσεις υλικών που συμπαρασθεί το υγειοθερμικό ανεπιστό. Βλέπετε πόσες ταιριά υλικά συμπαρασύρει. Γύρω γύρω σε όλη την περιοχή, αλλά κυρίως κοντά στην έξοδο... δημιουργείται ένας μικρός κόνος υφαιστείου. Υφαιστείου εντός υλικών δίκημου κόνον, δίκημου μικρού υφαιστείου. Εδώ πάλι είναι μια φωτογραφία. Κάτω αυτό που λαμπυρίζει είναι υγειοθερμό νερό... και από πάνω υπάρχουν υδρατμοί. Το φαινόμα είναι αρκετά εντυπωσιακό. Εδώ πάλι ένας έξοδος υγειοθερμικού νερού. Παλαιότερη από αυτή τη στιγμή δεν έχουμε υγειοθερμικό νερό. Το κοίτανο χρώμα τι δείχνει, ναι? Το κοίτανο χρώμα δείχνει χιάφι. Και εδώ μια άλλη φωτογραφία. Είναι κοντά σε βλάστηση. Δεν έχει καταστραφεί η βλάστηση. Εντάξει, προφανώς τα ψάρια αν έμπαιναν εκεί... πάντα ήταν να την έκανε και με βραστά. Αλλά γύρω βλάστηση δεν έχει καταστραφεί. Τι ρε φαντασμαγορικό το τοπίο. Της εικόνας της φωτογραφίας αυτής μου τους έδωσε μία κοπέλα... η οποία είχε κάνει το μεταπτυχιακό τμήμα... προστασία περιβάλλοντος και βιώσιμη ανάπτυξης... μετά έναν νεοσλανδί. Ο μόνος σχεπάει εκεί και σχεπάει και λίγη της φωτογραφίας αυτής. Πάλι νέα γενικότερη άποψη. Εκείνα τα κόκκινα τι δείχνουνε? Οξύδια σιδήρος. Και εδώ μια άλλη άποψη... βλέπετε τους ανθρώπους για να καταλάβετε την κλίμακα... που είναι στο βάθος, όπου είναι και τα πράγματα που φαίνονται. Εδώ πάλι μια εικόνα, και εδώ, και αυτή. Δεν ξέρω αν θα θέλα να μείνω για πολύ ώρα εκεί πέρα, αλλά θα θέλα να μείνω... Ας δούμε όλο αυτό είναι ατμή. Ναι, το πάνω είναι ατμή. Εδώ και από θέσεις πάλι, και πόσο κοντά είναι το δάσος, αυτό είναι εντυπωσιακό. Βλέπετε ότι δημιουργούνται τέτοιες αποχρώσεις στους βράχους που είναι αρκετά αρκεαματικές. Και εδώ αυτά, είναι η γενικότερη άποψη. Και εδώ ξανά ήρθαμε στην εκκληκτική συμπεριφορά του διαλύποντος θερμοπίδακα, του Γκέιζερ. Ελπίζω λοιπόν ότι μετά από όλα αυτά κασέβησα ότι οι επιπτώσεις της χρήσης υγείας και στο τοπίο που υπάρχουν, δεν είναι τόσο ιδιαίτερα. Ας επανέλθουμε λοιπόν στην κανονική ροή εδώ πέρα. Αυτό έχει διαπιστωθεί όχι μόνο στη Νέα Ζελανδία, αλλά στα πολύ παλιότερα αξιοπλημένο υγειοθερμικό πεδίο, που είναι αυτό του Λαρνταρέλου στην Ιταλία, όπου η πολύχρονη υγειοθερμική εκμετάδοση από 1904 στην πραγματικότητα θεωρείται ότι ανάψουν κάποιες λεκτρικές λάμπες με υγειοθερμική επαραγωγή από μια μικρή μηχανή. Δεν έχει εμποδίσει άλλες χρήσεις. Υπάρχουν θερμοκύπια σε όλη την περιοχή, τα οποία αποφελούνται από την υγειοθερμική ενέργεια. Το ίδιο και στην Καλυφόρνια, στους Γκέιζερ. Δηλαδή μπορεί να είναι απλωμένα σε μια μεγάλη έκταση της υγειοθερμικής ενέργειας, όπου υπάρχουν κάποια κτίσματα, όπου στεγάζεται ο ηλεκτρομιχανολογικός εξοπλισμός. Υπάρχουν υγειοτρίσεις εγκατισπαρμένες σε μια μεγάλη έκταση, που τις απλώνουμε, όσο μπορούμε, για να μην επηρεάζει μία από την άλλη. Και επιπλέον έχουμε πει ότι η υγειοθερμική ενέργεια, η υγειοθερμική ενέργεια, είναι μία από την άλλη. Και επιπλέον έχουμε πει ότι κάνουμε και υγειοτρίσεις επαναφοράς, οι οποίες και αυτές δεν πρέπει να επηρεάζουν, και εδώ είναι χειρότερη η επιρροή τους, τις παραγωγικές υγειοτρίσεις, γιατί δεν θέλουμε να πέσει η θερμοκρασία του παραγωμένου υγειοθερμικού ρευστού, εξαιτίας του ότι εμείς ρίχνουμε μέσα κρύο ρευστό. Εντάξει. Σχετικά κρύο, βέβαια. Άρα λοιπόν, αυτές όλες οι υγειοθερήσεις συνδέονται μεταξύ τους και με το εργοστάσιο. Υπάρχει επίπτωση. Αλλά δεν είναι τόσο σημαντική. Προντίζει κανείς, αν έχει, και θα το πούμε αυτό μιλώντας ίσως στο επόμενο μάθημα για τη Νίσηρο και τη Σαντορίνη, και τη Μήλο, περισσότερο παρά τη Σαντορίνη, μπορούμε να κρατήσουμε το τουριστικό προϊόν, είναι σημαντικό για την Ελλάδα, αξιοποιώντας παράλληλα και τη υγειοθερμική ενέργεια. Ένας κίνδυνος άλλος που συνδέεται με την εκμετάλλαση πεδίων στα οποία κυριαρχεί η υγρή φάση είναι οι εδατικές καθυζήσεις. Όλοι ξέρουμε ότι σε οποιοδήποτε υδροφορέα, αν πάμε, αν κάνουμε πολύ μεγάλη άντληση, μπορεί να δημιουργηθούν καθυζήσεις. Γιατί, τώρα είσαι στο 1ο-6ο άμυνα τουλάχιστον, επομένως ξέρετε καλοί εδαφομηχανικοί, και επομένως μπορούν να μου πούνε γιατί υπάρχει κίνδυνος καθυζήσεων όταν γίνεται υπεράντληση ενός υδροφορέα, εκείνου όχι γεωθερμικού. Γιατί οι υπεράντλησεις εγκυμονούν κίνδυνος καθυζήσεων, ή αλλιώς γιατί αλοχεύει ο κίνδυνος των καθυζήσεων σε περίπτωση υπεράντλησης. Τι γίνεται αν έχουμε έναν υδροφορέα υποπίεση, η έννοια της ενεργού τάσσεως μας λέει κάτι, τι μας λέει, τι μας λέει η ενεργή τάσσεως. Ας το πάρουμε λοιπόν πιο απλά. Όταν ένας υδροφορέας είναι γεμάτος με νερό, τι σημαίνει? Ναι, πες. Στο πρόγραμμα σχετικά με το νερό, ότι εμβαίνει ένας ο οποίος δεν είναι ασυμπίστως οπότε μειώνεται η τάση. Ακριβώς αυτό. Δηλαδή, έχουμε έναν υδροφορέα, είναι γεμάτος με νερό, έχει πόρους, έχει αδαφικό υλικό, που είναι και το περισσότερο, το 80% να πούμε, και έχει 20% καινούς χώρους, οι οποίοι είναι γεμάτοι με νερό. Το φορτίο των υπρηκείμενων στρωμάτων μεταφέρεται από τον αδαφικό σκελετό, αλλά και από το νερό. Αν λοιπόν αφαιρέσουμε εμείς το νερό, τότε θα υπάρχει αέρας μέσα στους καινούς χώρους. Ο αέρας δεν μπορεί να πάρει φορτία, γιατί είναι συμπιεστός. Σε αντίθεση με το νερό που είναι σχεδόν ασυμπίεστο, οπότε όλο το φορτίο μεταφέρεται στις πλάτες του αδαφικού σκελετού. Άρα, αυτοίς που μπορεί να αντέξουν, μπορεί και να μην αντέξουν. Αν δεν αντέξουν, έχουμε καθίζηση. Και πού θα έχουμε την καθίζηση, δίπλα στη γεώτρηση. Γιατί εκεί είναι το χαμηλότερο σημείο. Εκεί λοιπόν ακριβώς που δεν θέλουμε και εκεί που μπορεί να μας κάνει ζημιά. Αν είμαστε και προσεκτικοί και έχουμε κάνει και ένα νικήσκο πάνω από τη γεώτρηση, μπορεί να γίνει εκεί η ζημιά ή μπορεί να πάθει η ζημιά η ίδια η γεώτρηση. Εντάξει. Ξεκαθάρισε γιατί υπάρχει κίνδυνος καθυζήσεων. Είπα προηγουμένως, θα κάνω μια μικρή παρένθεση, ότι όταν κάνουμε υπεράντληση, ότι υπεράντληση, εγκυμονία, κίνδυνος καθυζήσεων. Είναι σωστό να πω ότι όταν κάνουμε υπεράντληση, εγκυμονεί ο κίνδυνος των καθυζήσεων. Και γιατί δεν είναι σωστό το δεύτερο. Δεν ρωτάω εσένα Δέξανδρε. Γιατί δεν είναι σωστό το δεύτερο. Λέμε ότι οι υπεράντλησεις εγκυμονούν, μεταφορικά λέτε το εγκυμονούν, περικλείουν και ενδύνουν τους καθυζήσεων. Αυτό είναι σωστό. Αν πω ότι όταν κάνουμε εμείς υπεράντληση, εγκυμονεί ο κίνδυνος των καθυζήσεων, που το ακούω μερικές φορές, είναι σωστό. Ναι, σωστά. Γιατί αλλιώς, σωστό είναι αυτό που είπε ο συνάδελφος, γιατί αλλιώς σημαίνει ότι όταν εμείς πάμε και κάνουμε υπεράντληση, πάει κάποιος και καθυστάει και τον κίνδυνο των καθυζήσεων. Δεν είναι μάλλον αυτό που θέλουμε να πούμε. Άρα λοιπόν, να προσέχουμε λίγο τα ελληνικά και πώς εκφραζόμαστε. Το άλλο που ήθελα να παρατηρήσω, συμφωνείτε κυριακόγια. Πες το. Δεν ξέρω με είχε σχέση. Το χωλιόπτωτος που είχαν το ρεβίδι, είχε καίει το βάσος στο μορτύριστο. Έτσι το συνδέσανε, ότι φεύγουν τα σπίτια, φύγανε, ζήσεις, φάντουλες. Δηλαδή, είχε καίει το βάσος και δεν φέραμε τίποια νερά. Τί ξέρω καλύτερα. Προφανώς, όταν καίγεται το δάσος, γενικά ευνοείται η επιφανειακή απορροή εναντί της κατίσδησης. Και ευνοούνται και τα διαβροτικά φαινόμενα γενικότερα. Δηλαδή, δεν συγκρατεί το νερό ώστε να κατισδίσει. Και ρεει επιφανειακά. Είναι ένα παρασύρει εδαφικό υλικό. Προφανώς, μιλάμε για την κλινή περιοχή. Εντάξει. Αυτό είναι ένα θέμα που επιβαρύνει και τους δυνατικούς φόρους, φυσικά. Γιατί τα υπόγεια νερά είναι πολύ πιο καλά για μας από τα επιφανειακά. Μας προσφέρει η φύση με το υπόγειο νερό εποχική αποθήκευση. Δεύει τη βροχή το χειμώνα και το έχουμε διαθέσιμο και το καλοκαίρι. Με το επιφανειακό νερό στο ποτάμι θα φύγει και σε λίγες ώρες και μάλιστα σε νησιά, που έχουμε και περιορισμένη έκταση, θα φύγει πολύ γρήγορα στη θάλασσα. Πρέπει να κάνουμε φράγμα για να το συγκρατήσουμε. Εντάξει. Και να έχουμε και τις απώλειες λόγω εξάτμισης στην επιφανειακή αποθήκευση. Και επιπλέον, επιβαρύνει και αυξάνει μάλλον και τους σκυνδύνους καθυζήσεων, κατολιστήσεων κτλ. Και τα φωμηχανική συνδέεται πάρα πολύ με την υπόλοιπη δραβδική. Και θα έπρεπε κάποια κομμάτια να τα συνεξετάζουμε στην πραγματικότητα κατηδιάκια της οικοδευτικής διαδικασίας, αλλά αυτό είναι άλλο παπά Ευαγγέλιο. Ας επανέλθω στα υγειοθερμικά πεδία και στην επόμενη παράγραφο που λέγεται, όπου λέει ότι κίνθενος καθυζήσεων δεν υπάρχει, όταν έχουμε πεδία στα οποία κυριαρχεί η αέρια πάση. Ο λόγος είναι αυτό που είπε ο προηγουμένος ο συνάδελτος. Ο ατμός είναι συμπιεστός. Άρα, είτε ούτως είτε άλλως, είτε έχουμε αρχίσει εμείς να εκμεταλλευόμαστε το υγειοθερμικό πεδίο, είτε όχι, δεν κουβαλάει σημαντικό βάρος από τα υπερκείμενα στρώματα ο ατμός. Οπότε, αν φύγει, αν μειωθεί η ποσότητα του ατμού, δεν θα αλλάξει πολύ η στατική κατάσταση των εδαφικών στρωμάτων. Άρα, πρακτικά, ο κίνδυνος καθυσίσεων είναι μηδενικός. Και μια συναφή σε επισήμαση είναι ότι η πίεση του ατμού είναι και περίπου ομοιόμορφα κατανοημένη. Σε αντίθεση με τις περιπτώσεις που έχουμε υγρή φάση. Γιατί? Για να είμαι σίγουρος ότι καταλάβατε γιατί μιλάμε. Γιατί, ναι. Και δεν υπάρχει αντιμετριαφρά πίσω ατμόσφαιρτο όταν πήγαινε στη χαμηλότερη… για να… προς τη χαμηλότερη πίσω για να εξομαλινθεί το… Αυτό είναι ένα. Αλλά γιατί, ας πούμε, ότι έχουμε ενεδροφορέα που δεν κάνουμε εμείς τίποτα. Έχει νερό μέσα. Και μετράμε την πίεση σε διάφορα βάθη. Η πίεση… απλώς κάνουμε μέτρηση. Πώς θα αλλάζει η πίεση, ναι? Δεν υπάρχει και η πίεση του υπερκείμενου ενδρόμου που υπάρχει… όμως, στο νερό μέσα έχουμε την υδροστατική μεταβολή της πίεσης. Σε οποιοδήποτε νερό, είτε έχετε μια δεξαμενή στην επιφάνεια των δάφους… γεμάτη με νερό, είτε έχετε υπόγειο ενδροφορέα… ας πάρουμε το πιο ξεκάθρο, ότι έχουμε μια δεξαμενή. Όσο προχωράμε… όσο κατεβαίνουμε στο βάθος… δεν δεχόμαστε περισσότερη πίεση από το νερό. Γιατί είναι το βάρος της υπερκείμενης στήλης ρευστού. Αν έχει λοιπόν πυκνότητα ρο το νερό… έχουμε το βάρος ρο επί ζ… 10 μέτρα είναι το νερό πάνω. Ρο εζε επί 10. Το ίδιο έχουμε και στον ατμού. Ρο ζε επί 10. Μόνο που το ρο του ατμού είναι απειροελάχιστο… σε σχέση με το ρο του νερού. Οπότε ουσιαστικά δεν είναι μετρήσιμη η μεταβολή της πίεσης… για μικρές μεταβολές καθύψους. Εντάξει. Αλλά υπάρχει διαφορά αν είμαστε στις ατμοσφαιρικές πίεσες… στην επιφάνεια της θάλασσας και πάνω σε ένα ψηλό γνώμα. Εκεί γίνεται μετρήσιμη πλον η διαφορά. Εντάξει. Είναι ότι το βάρος της στήλης του ατμού… είναι πολύ μικρότερο από το βάρος ίσου μήκους στήλης νερού… λόγω μεγάλης διαφοράς πυκνότητας. Γι' αυτό, λοιπόν, εδώ πέρα, στα παιδεία στα οποία κυριαρχεί η αέρια φάση… δεν έχουμε κίνδυνος καθυζήσεων… και η πίεση είναι σχεδόν ομοιόμαρφα κατανεμημένη. Υπάρχει κάποια απορία σε όλα. Και αρχόμαστε σε ένα δευτερεύον πρόβλημα… το οποίο θα ήθελα να σχολιάσουμε όμως… γιατί έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο… στην απόρριψη από την τοπική κοινωνία… της κατασκευής γεωθερμικών υποστασίων στη Μήλο. Και αυτό είναι ο θόρυβος. Είναι οφτωτικός ο θόρυβος. Κυρίως είναι οφτωτικός ο θόρυβος… όμως πριν αρχίσει το στάδιο της κανονικής τειτουργίας… στο στάδιο της διάνοιξης των υγειοτρήσεων… και στο στάδιο των δοκιμών… που σχεδιασμένα επιτρέπεται διαφυγή ατμού στην ατμόσφαιρα… τότε υπάρχει ένα συρριγμός… το οποίο είναι πάρα πολύ ενοχλητικός. Όμως, κατά τη διάρκεια κανονικής τειτουργίας… το πρόβλημα είναι πολύ μικρότερο. Δεν αφήνουμε σκοπή όμως να διαφύγει ατμός στην ατμόσφαιρα… χρησιμοποιούμε ειδικούς υγαστήρες όπου χρειάζεται… και πρέπει να τους χρησιμοποιήσουμε… γιατί έχουμε καμιλές συχνοέτητες με μεγάλη ένταση… που είναι ενοχλητικές να τις αφήσουμε. Αλλά χρησιμοποιώντας τους υγαστήρες σε συντήκες κανονικής τειτουργίας… το πρόβλημα δεν είναι σημαντικό. Ή να έχεις κάπου ένα εργοστάσιο, βλέπεις το εργοστάσιο… μέσα εκεί ή σε μια μικρή ζώνη γύρω-γύρω… έχεις κάποιο πρόβλημα θορύμου… όταν πας, ξέρω εγώ στα 300 μέτρα… το πρόβλημα αυτό πρακτικώς δεν υφίσταται. Τώρα παίρνω την ευκαιρία και με αυτό θα κλείσω… για να συζητήσω το πρόβλημα της Μήλου. Στην δεκαετία του 70 το ελληνικό κράτο σωστά… αλλά με λάθος τρόπο, αποφάσισε να εγκαταστήσει… το 70-80 εκείνη την περίοδο… αποφάσισε να εκτελευθεί την αξιοφυσική υγειοθερμική ενέργεια… ψηλής στην θεραπείας. Ξέρετε, είπαμε ότι η Ελλάδα είναι εκπληκισμένη… σε όλο το υφιστιακό τόξο του Αιγαίου… υπάρχουν υγειοθερμικά πεδία ψηλής και χαμηλής. Εδώ μιλάμε για τα πεδία τα οποία θα μπορούσαν να μας δώσουν… άνετα ηλεκτρική ενέργεια. Για αυτό, αν είναι κάποια παλιά λιμπλεογεωθερμίες… αναφέρομαι ότι η Ελλάδα έχει παραγωγή… ηλεκτρικής ενέργειας 2 ΜΒ από υγειοθερμία, που δεν έχει. Ξεκίνησε λοιπόν να γίνει το εργοστάσιο. Έγινε σύμβαση με μια Ιαπωνική εταιρεία. Άρχισαν να έγιναν κάποιες γεωθρίσεις, έγιναν δοκιμές, έγινε αυτή η φασαρία ο θόρυβος… τις δοκιμές, ξεσηκώθηκαν οι κάτοικοι και είπαν, ας πούμε… τώρα που ακόμα δεν δουλεύει το εργοστάσιο και κάνουν απλώς δοκιμές… έχουμε αυτό το θόρυβο. Φανταστείτε τι θα γίνεται σε συνθήκες πλήρους λειτουργίας του εργοστασίου… πόσο περισσότερο στάνει ο θόρυβος. Αυτό το επιχείρημα είναι λογικό, αλλά δεν είναι ορθό. Εντάξει, και εδώ θα θέλαμε να κάνουμε τη διάκριση… ανάμεσα στο τι είναι λογικό και στο τι είναι ορθό. Ορθό είναι κάτι το οποίο είναι λογικό… προκύπτει δηλαδή με συνεπή τρόπο από τα δεδομένα… εφόσον όμως επιπλέον έχει και σωστά δεδομένα. Για να δώσω ένα παράδειγμα. Αν χρησιμοποιείτε ως δεδομένο ότι όλη η καρπή των δέντρων είναι κόκκινη… τότε το λογικό συμπέρασμα είναι ότι τα καρδίτια είναι κόκκινα. Δεν υπάρχει λογικό λάθος. Υπάρχουν όμως λανθασμένα δεδομένα που οδηγούν σε λανθασμένο συμπέρασμα. Άρα λοιπόν το λογικό και άλλο το ορθό. Εντάξει, το ορθό είναι πιο δύσκολο από το απλό λογικό… που προϋποθέτει απλώς συνέπεια δεδομένων και συμπερασμάτων. Το άλλο προϋποθέτει επιπλέον και σωστά δεδομένα. Εδώ πέρα λοιπόν δεν υπήρχε το σωστό δεδομένο… ότι υπό συνθήκες κανονικής λειτουργίας περιορίζεται ο θόρυβος… αντί να αυξάνεται. Ποιο ήταν το υπόβαθμο και ποιο ήταν και το λάθος του ελληνικού κράτους… που δεν μπορέσαν να πεί στην τοπική κοινωνία και επιπλέον δεύτερο λάθος… ότι δεν τραβούσε και μεγάλο ζόρι, να το πω έτσι απλά… για να αξιοθεί στη γιοθερμική ενέργεια. Γιατί τα τεχνικά προβλήματα υπήρχαν, αλλά είχαν τηθεί. Για παράδειγμα, ήταν πολύ απλό μετά τη χρήση να μην κάνει… καν επαναφορά του γιοθερμικού ρευστού στο νετροφορέα… αλλά να το στέλνω στη θάλασσα σε κάποια απόσταση. Και έγινε κάποιες μιλάτες που έγιναν ότι ακόμα και αυτό… ήταν περιβαλλοντικά αποδεκτό. Το μόνο τεχνικό πρόβλημα ήταν ότι υπήρχε κίνδυνος… να δημιουργούνται επικαθήσεις στους σωλήνες… και αυτό επιβάλλει να το κόστιζε. Θα έπρεπε να σταματάει η λειτουργία και να γίνονται καθαρισμός στους σωλήνες… ή να κάποια χρόνια να γίνεται αντικατάσταση στους σωλήνες. Αυτό ήταν όμως ένα τεχνικό πρόβλημα το οποίο θα μπορούσε να υπηρετεί. Σκόνταψε στις αντιδράσεις των κατοίκων… στην περιορισμένη αξιοπιστία της κεντρικής διοίκησης… και στην έλλειψη πραγματικής αφοσίωσης, να το πω έτσι… στο να προωθήσει τη γεωθερμική ενέργεια. Είναι το γεγονός ότι η Ιαπωνική Εταιρεία κάποια στιγμή έκανε πίσω. Όλα αυτά συντέλεσαν να μην έχουμε αυτήν την ανάπτυξη. Λοιπόν, το πρόβλημα, το πραγματικό καραδικνόνι… στο οποίο είχαν δίκιο οι κάτοικοι. Είχα επισκεφθεί το νησί δύο χρόνια μετά από αυτήν την ιστορία… και οι κατακόμβες ήταν κλειστές. Ήταν σημαντικός πόλος έως τουριστών. Το Μουσείο ήταν κλειστό, δεύτερο. Γνωρίζετε την Αφροδίδη της Μύλου. Έχει αρχαιότητας. Οι καλύτερες παραλίες, απ' ό,τι ξέρω ακόμα και τώρα… είναι προσβάσιμες μόνο με καράβι. Έτσι. Που θα πρέπει να πάει το καράβι να έχει κατάλληλη συνθήκη. Να μην φυσάει πολλές αίρες. Σύμφωνοι. Δηλαδή, το κράτος δεν έπεισε ότι θέλει να αναπτύξει πολύ πλευρά το νησί… που θα έπρεπε να θέλει να το αναπτύξει πολύ πλευρά το νησί. Αντιθέτως, άφησε να αναπτυχθεί η φιλοσοφία ότι, ξέρεις… εδώ θέλουν να μας κάνουν επέραμα, να μας κάνουν βιομηχανική ζώνη… να κατείνουμε εμείς βιομηχανικοί εργάτες… ενώ εμείς θέλουμε να είμαστε τουριστικοί επιχειρηματίες για υπνοή τους λόγους. Εντάξει. Πολύ πιο εύκολο και πολύ πιο ευχάριστο… και θα έχουμε και πολύ πιο ωραίο κόσμο εδώ πέρα με το τουρισμό… παρά να όλοι πάμε και δουλεύουμε στο εργοστάσιο. Δεν έπεισε ότι θα δώσει αντισταθμιστικά ωφέλη. Είπε κάτι για θερμοκύπια που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν, αλλά πάλι οι κάτοικοι αντέδρασαν… εκεί είχαν άδικο οι κάτοικοι κατά την όνειρα… που περιφρόνησαν την παράλληλη ανάπτυξη της πρωτογενής τομέας της Γεωργίας. Γιατί είναι ξεκάθαρο ότι ο τουρισμός πρέπει να συνδέεται με ένας συνειδητός τουρίστας… που θα έρθει στην Ελλάδα, δεν θέλει να πιεί, ξέρω εγώ, ένα ποτό της Ιαϊλάντης, ψάχνει να πιει ελληνικό ποτό. Θέλει να αγοράσει κάποιο προϊόν, δηλαδή ελληνικό, έτσι. Άρα τα δύο, όχι μόνο είναι συμβαλικά, αλλά το ένα ενισχύει το άλλο… ο τουρισμός και ο πρωτογενής παράλληλος, αυτό ήταν λάδος των κατοίκων… αλλά σε όλα τα υπόλοιπα ήταν λάδος του ελληνικού κράτους. Συν το γεγονός ότι το νησί είχε παλαιότερα αναπτυγμένη εξοδεκτική δραστηριότητα… η οποία άρχισε πληγές. Δεν έγινε η αποκατάσταση που θα μπορούσε να γίνει. Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, οι κάτοικοι αντέδρασαν και τελικά ένα σημαντικός πόρος… έβρεπε να είχε αναπτυχθεί και νομίζω ότι θα έδινε όθεση στο νησί. Κάτι, γνώμη μου, με σωστή ανάπτυξη θα αύξενε τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου. Θα μπορούσε να την πάει και πιο νωρίς, να ξεκινάει πιο νωρίς και να τελειώνει πιο αργά. Εντάξει, αντιμετωπίστηκε με αυτόν τον τρόπο. Εντάξει, παρόμοιο πρόβλημα είχαμε και στην… όχι τόσο έντονο, αλλά δεν ήταν τόσο έντονο γιατί δεν ξεκίνησε στην πραγματικότητα… να γίνονται εργασίες, αξιοποιήσεις. Είχαμε και στη Νίσηρο. Η Νίσηρος, ξέρω τι είναι, είναι η νησή των Δωδεκανήσων, είναι πολύ κοντά στην Κό. Μια ώρα απόσταση από την Κό. Εξακολουθεί να μην έχει καλές δειμενικές συγκαταστάσεις. Να βλέπουν οι κάτοικοι απέναντι την Κό, που είναι το μεγάλο νησί, και να ξέρουν ότι αν είναι κακοκαιρία δεν μπορούν να πάνε. Δεν θα κάνει το καράβι κανονικά. Αλλά όταν έχει κακοκαιρία δεν μπορεί να πιάσει. Το σύνθρωμο του νησιωτικού αποκλεισμού, η Νίσηρος, είναι βιώσιμο νησί, γιατί έχει ήρωση στους χίλους στους κατοίκους. Άρα η κοινωνία της μπορεί να συντηρηθεί. Υπάρχουν χιλιάδες μετανάστες νησίροι στην Αμερική και στην Αυστραλία, όπως υπάρχουν πολλοί περιστρέπτοι στους κατοίκους στην νησιού, έτσι, και είναι και μετακύθιερα παραγγελπτόντως, που έχουν λιγότερο μόνιμο πληθυσμό, εννοεί μετανάστες είναι κάτι χιλιάδες. Πολλοί από αυτούς τα τελευταία χρονιά είχαν αρχίσει να έρχονται, έχοντας πάρει σύνταξη από την Αυστραλία για παράδειγμα, να ξαναχτίζουν τα σπίτια τα παλιά, άρα να ενισχύουν την τοπική οικονομία και να θέλουν να μείνουν έξι μήνες στην Αυστραλία και έξι μήνες στην Ελλάδα. Η καλύτερη δουλειά, δύο καλοκαίρια το χρόνο, κανένας χειμώνας, έτσι, πάρα πολύ ωραίο αυτό. Από μόνο του δημιουργεί συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης. Ευτυχώς δεν είχα πάει εκεί πέρα πριν από δεκατόσα χρόνια, τουλάχιστον υπήρχαν και τρεις. Γιατί ένα άλλο σημαντικό θέμα, ειδικά όταν δεν μπορείς εγώ να πεταχτείς απέναντι, είναι να έχεις στοιχειοδιατρική περίθαρψη, κυρίως όταν έχεις λικιωμένους ανθρώπους, αλλιώς ο άλλος δεν θα κάτσει εκεί πέρα. Σύμφωνο? Λοιπόν, το κύριο τουριστικό προϊόν του νησιού είναι ο κρατιέρας του Ιφαιστείου. Δεν έχει τόσο καλές παραλίες η Νίση, όσο έχει οικός, ας πούμε. Όχι δεν έχει, αλλά δεν είναι τόσο καλές όσο έχει οικός. Και γι' αυτό κυρίως έχει ημερίζιο τουρισμό. Δηλαδή έρχονται με το καράβι το πρωί από την κό, κάνονται μερικές ώρες, τρώνε, πίνουν, πάνε στον κρατιέρα και μετά γυρνάνε λίγοι, παραμένουν εκεί πέρα. Όμως αυτό το θεωρούν σημαντικό για την τοπική οικονομία και θα μπορούσε να βτυχθεί ακόμα περισσότερο. Και θα μπορούσε πάλι να γίνει κάτι και με τη γεωριακή παραγωγή. Έχουν μερικά τοπικά προϊόντα. Αλλά οι πεζούλες είναι παρατημένες. Ξέρετε τι είναι οι πεζούλες. Τι κάναν σε όλα τα νησιά που δεν είχαν πολύ έδαφος και είχαν επικλεινές έδαφος. Κάναν σκαλοπάτια. Πέτρα, ίσιο, πέτρα, ίσιο, για να μπορούν να καλλιεργήσουν. Αυτά βέβαια πολύ συγκαταλήφθηκαν. Δεν θέλω να βάλουμε σιτάρι εκεί πέρα, αυτό δεν στέκεται. Αλλά κάποια τοπικά προϊόντα που τα σηκώνει ο τόπος και τα οποία θα μπορούσαν να ενισχύουν η τοπική οικονομία θα έπρεπε να εξαγωθήσουν να παράγονται εκεί. Λοιπόν, το κράτος δεν έπισε ότι ενδιαφέρεται για το νησί κάνοντας ένα καλό λιμνικό έργο. Να δείξει το ενδιαφέρον του το κράτος, ώστε να τους πει ότι εγώ έχω καλές προθέσεις που θέλω να κάνω το εργοστάσιο, το υγειοθερμικό στην Ίσυρο ότι θα σε βοηθήσω να αναπτυχθείς πολύ πλευρά, ότι δεν θα σου καταστρέψω τον κύριο τουριστικό πόρο. Γιατί, το πιστεύω αυτό ακράδαντα, με κατάλληλο σχεδιασμό μπορεί το υγειοθερμικό εργοστάσιο να φαίνεται ότι ο ατμόσφαιρος της πύργος ψήξειος αναδίεται από τη γη και να κάνει ακόμα πιο ελκυστικό το περιβάλλον εκεί. Πρέπει να γίνει έναν ανάγκη το υγειοθερμικό εργοστάσιο εκτός του κρατήρα. Δεν είναι τόσο δύσκολο να κάνεις υγειοτρίες με τη διεύθυνση που θέλεις. Εντάξει. Άρα, λοιπόν, δεν έπισε, δεν έκανε σοβαρή προσπάθεια να πείσει τους ντόπιους ότι θα είναι προσόρφαλος, ότι θα αλλάξει την ισορροπία. Αν η Νίσηρος δίνει ηλεκτρικό ρεύμα στην Κο, τότε καταλαβαίνω ότι αποκτά πολύ σημαντική βαρύτητα σε σχέση με τον όλο σχεδιασμό της χώρας. Είναι πολύ διαφορετικός ο ρόλος της πια. Εντάξει. Και αν πάτε στη Νίσηρο, δεν έχω καμία καταγωγή από τη Νίσηρο, βέβαια, επομένως δεν κάνω προπαγάνδα για να πάτε στην ίστορυπη αριστερό το πόδι, για να πάτε στη Μήλωση ή κάποια άλλη νησί, να πάτε στον κρατήρα απόγευμα, όταν θα έχουν φύγει οι πολίτουρίστες, γιατί πραγματικά είναι εντυπωσιακό το ότι ακούς το νερό να βράζει κάτω από τα πόδια σου. Αυτό είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Το δυσάρεστο στην περίπτωση, και αυτό όμως θα το αφήσω να το συγκριτήσουμε στο επόμενο μάθημα, όπου θα μιλήσουμε για άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, είναι η μυρωδιά του υδροθείου, η μυρωδιά του κλούδιου αυγού. Αυτή υπάρχει σε πάρα πολλές περιοχές γιοθερμικής δραστηριότητας, κοντά στη Θεσσαλονίκη, στα Λουτρά της Αγίας Παρασκευής, στη Χαρκιδική, που έχουνε χαμηλές θερμοκρασίες, προσφέρονται γυαλωτροθεραπεία για ορισμένες παθήσεις, κυρίως δερματικές, αν πλησιάσεις εκεί πέρα σε παίρνει αυτή η άσχη μυρωδιά, πλησιάζοντας λοιπόν στον κρατήρα του υφεστισμού, σε παίρνει, όχι τη απόσταση αυτή η μυρωδιά, σιγά σιγά, για να τη συνηθίζεις. Εντάξει, σίγουρα όμως δεν είναι ευχάριστη. Παρένθεση, εάν γίνει η εκμετάλλευση γιοθερμικής ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρισμού, δεν θα χειροτερέψει η κατάσταση, σε ό,τι αφορά του υδρόθειου. Εντάξει, ή θα αλλάξει πολύ λίγο. Άρα λοιπόν, δεν μπορεί να αποδώσει κανείς σε τυχόν γιοθερμική εκμετάλλευση τη δύσσοσμία. Θα πρέπει ναι μεν να μην παραβλέπουμε τις επιτώσεις της γιοθερμικής ενέργειας, όπως είπαμε στην αρχή, αλλά από την άλλη μεριά θα πρέπει να είμαστε και δίκη, να μην τις φορτώνουμε και βάρη που δεν τις ανήκουν. Υπάρχει κάποια απορία, σκέψη, κρίση, σχόλιο. Ελεύθεροι από εμένα, θα πούμε την επόμενη Δευτέρα, όπου πάλι θα έχουμε θέση.
_version_	1782818445697482752
description	7η διάλεξη: Λοιπόν, ξεκινήσαμε κάνοντας αναφορά στο περιλεπτικές όσο είπαμε στο προηγούμενο μάθημα και λέγοντας ποιες ήταν οι σωστές απαντήσεις στο προηγούμενο τεστ. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, με το φαινόμενο του βρασμού. Είπαμε τη βασική διάκριση δύο τύπων βρασμού. Λέγοντας ποιες ήταν οι σωστές απαντήσεις στο προηγούμενο τεστ. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, με το φαινόμενο του βρασμού. Είπαμε τη βασική διάκριση δύο τύπων βρασμού. Στάσιμο υγρού και ρέοντος υγρού. Τα διάφορα στάδια του βρασμού. Πρώτα έχουμε σχηματισμό πισσαλίδων, μετά έχουμε την περίπτωση του μεταβατικού βρασμού και στη συνέχεια τον βρασμό με αέριο ημένα. Κάπου εκεί μεσολαβεί το φαινόμενο της κατάκαψης. Δηλαδή μπορεί να καταστραφεί η θερμαντική επιφάνεια καθώς η θερμόητα που προσάγεται μπορεί να μην απομακρύνεται τόσο πολύ με τις πισσαλίδες και τα νοστικά φαινόμενα τα οποία δημιουργούν. Δημιουργώνται εκεί, είπαμε ακόμα, ότι ένα της υβρασμού προϋποθέτει μερική υπερθέρμαση. Είδαμε και την καμπύλη αυτή που χαρακτηρίζει το φαινόμενο του βρασμού. Και πάνω σε αυτά ήταν το τρίτο ερώτημα, που ήταν το εξής. Σε περίπτωση υβρασμού στάσιμου υγρού με σχηματισμό πισσαλίδων η μεταφορά θερμόητας είναι εντονότερη όταν η θερμαντική επιφάνεια είναι κάτω και όταν είναι στον πάνω μέρος του δοχείου που περιέχει το νερό. Εδώ ευτυχώς όλοι απάντησαν σωστά σε αυτή την ερώτηση. Να πω μάλιστα ότι ήταν η πρώτη φορά που όλοι πήραν τουλάχιστον πέντε. Στα προηγούμενα τέστια είχαμε μικρές απώλειες. Και η απάντηση βέβαια είναι ότι έχουμε μεγαλύτερη μεταφορά θερμότητας όταν η θερμαντική επιφάνεια είναι στο κάτω μέρος. Γιατί τότε η μεταφορά θερμότητας, η απαγωγή ουσιαστικά θερμότητας από τη θερμαντική επιφάνεια υποβοηθείται από την άνωση και την πορεία των φυσαλίδων. Ουσιαστικά είναι αποτέλεσμα της άνωσης και της φυσικής συναγωγής που επίσης είναι αποτέλεσμα της βαρύτητας. Μάλιστα ένας διευκρίνης ότι αυτά συμβαίνουν όταν υπάρχει το πεδίο βαρύτητας, όχι στον διάστημα. Αυτή ήταν η σωστή απάντηση. Δόθηκε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από όλους. Εδώ επομένως δεν είχα κανένα παράπονο. Και στη συνέχεια μιλήσαμε για την έναξη της παροχής. Δηλαδή είπαμε ότι υπάρχουν σωρισμένα υγειοθερμικά πεδία ψηλής ανταρπίας. Μπορεί να έχουμε κάνει μια υγειότερηση. Να περιμένουμε εμείς λόγω της έρευνας που έχουμε κάνει μέχρι την ολοκλήρωση της υγειότερης που θα αρχίσει να αναβλύζει, να ανεβαίνει από μόνο του το υγειοθερμικό ρευστό καθώς βρίσκει μικρότερες πιέσεις, θα βράζει αν είναι σε υγρή κατάσταση μέσω νητροφορέα. Θα βράζει καθώς ανεβαίνει. Θα έχουμε μια ελαφριά στήλη ρευστού επομένως και θα έχουμε αυτόματι εντός αγγωγικών παροχή. Μερικές φορές όμως αυτό δεν συμβαίνει και ο λόγος που δεν συμβαίνει είναι ότι μέσα στην γεώτρηση δημιουργείται μια ψυχρή στήλη νερού η οποία με το βάρος της εμποδίζει την άνοδο του υπέρθερμου ρευστού από τον υγειοθερμικό υδροφορέα. Και τότε υπάρχουν διάφορες τρόποι τους οποίους μπορούμε να εφαρμόσουμε ώστε να αρχίσει η αυτοματοιπαροχή της συγκεκριμένη γεώτρηση. Όλοι οι τρόποι λίγο πολύ αποβλέπουν στην κατάρκηση, αφαίρεση ή κατάρκηση αυτής της ψυχρής στήλης που δημιουργεί το πρόβλημα. Εντάξει. Και οι τρόποι αυτοί είναι η συμπίεση με αέρα, υποκατηγορία η αυτοσυμπίεση, την ανήψωση με αέρα, η διοχέτευση θερμού ρευστού, η διοχέτευση αζότου, η χρήση αγγλίας και η ανακατασκευή της γεώτρησης. Και σε αυτό το κομμάτι είναι τα δύο άλλα ερωτήματα. Διαβάζω το πρώτο που γενικά η εικόνα ήταν καλή. Πώς μπορεί να βοηθήσει το προσωρινό αεροστεγές πλήσιμου μιας γεώτρησης, την έναρξη της παροχής του γεωθερμικού ρευστού σε γεωθερμικό πεδίο ψηλής ενθαρπίας. Εδώ από τους περισσότερους πήρα σωστή ή σχεδόν σωστή απάντηση. Υπήρχαν και ορισμένοι που τα μάσησαν, που όταν μασούν κάποιοι την απάντηση, σημαίνει ότι το έχουν καταλάβει πολύ καλά. Η ιδέα είναι η εξής. Κλείνουμε από πάνω αεροστεγός τη γεώτρηση. Τι συμβαίνει τότε? Συμβαίνει το εξής. Το γεωθερμικό νερό που υπάρχει μέσα στην υδροφορέα, δεν είναι καθαρό νερό, αλλά εμπεριέκει και αέρια. Αυτά τα αέρια διαφεύγουν και συγκεντρώνονται στο πάνω μέρος της γεώτρησης. Δεν διοχετεύουμε εμείς αέρα. Ούτε γίνεται κάτι άλλο μαγικό που να αυξήσει την πίεση. Η πίεση αυξάνει ακριβώς διότι απελευθερώνονται αυτά τα εμπεριεχόμενα αέρια, συγκεντρώνονται στο πάνω μέρος της γεώτρησης και βέβαια ασκούν πίεση προς όλες τις πλευρές, και προς το καπάκι και προς το νερό που βρίσκεται από κάτω. Είναι αντίστοιχο φαινόμενο, όχι το ίδιο, με τη σαμπάνια ή με οποιοδήποτε αεριούχο ποτό που είναι κλεισμένο σε ένα μπουκάλι. Εδώ δεν ανακοινούμε, αλλά αν επιταχύνουμε τον διαχωρισμό του αερίου από το υγρό, το οποίο συμβαίνει πολύ αργά μέσα σε ένα κλειστό μπουκάλι, ας πούμε, λεμονάδας. Ας πούμε εντέ και καλά στη σαμπάνια. Αν το ανακοινήσουμε, εμείς επιταχύνουμε αυτό το διαχωρισμό. Για αυτό, αν πάμε να ανοίξουμε μετά το καπάκι, θα πεταχτεί κυρίως αέριο, αλλά συμπαρασίλοντας και στα γωνία διαρρευστού, και γι' αυτό θα ρωθούμε αν είμαστε απρόσεχτοι σε αυτή την περίπτωση. Εδώ, λοιπόν, έχουμε κλειστό το καπάκι. Είναι η ίδια η διαδικασία, απαιτεί κάποιο χρονικό διάστημα, απελευθερώνονται αέρια, δεν μπορούν να ανοίξουν το καπάκι, δεν μπορούν να φύγουν πλευρικά, άρα τι κάνουν, οθούν σιγά-σιγά την ψυχρή στήλη προς τα κάτω. Και η ψυχρή στήλη κατεβαίνει σε τέτοιο βάθος, ώστε, εφόσον η διαδικασία είναι επιτυχής, να θερμαθεί, άρα να πάψει να είναι ψυχρή. Έχουμε αυτοκατάριδηση θερμική της ψυχρής στήλης. Στη συνέχεια, όταν ανοίξουμε απότομα το καπάκι από πάνω, φυσικά θα εκτονοθεί, θα φύγει προς τα πάνω το αέριο που πιέζει το ρευστό, θα μειωθεί η πίεση στο ρευστό και αυτό θα ανεβεί προς τα πάνω. Επειδή ήδη, όμως, θα έχει ζεσταθεί, θα έχει ελαφρύνη. Επομένως, μπορεί να φύγει και να φύγει στην ελεύθερη επιφάνεια και να έχουμε άνοιξη της παροχής. Ξαναλέω, εφόσον η διαδικασία είναι επιτυχής. Μπορεί και να μην συμβεί αυτό το πράγμα, να έχουμε τόσο αργό διαχωρισμό αερίων που να μην πετύχουμε ή να είναι τόσο μεγάλο το βάθος στο οποίο πρέπει να οθηθεί η ψυχρή στήλη, που να μην πετύχει αυτή η διαδικασία. Και γιατί μπορεί να μην πετύχει? Γιατί μπορεί να έχουμε διαφυγή των αερίων που σχηματίζονται από ένα στρώμα το οποίο επικοινωνεί με τη γειότρισή μας και φεύγουν τα αερίες εκεί πέρα, οπότε πάει στήλη πιο κάτω, όπως συμβαίνει και με την περίπτωση διωχέτευσης αέρα. Εντάξει, που εμείς διωχετεύουμε αέρα, κλείνουμε και διωχετεύουμε αέρα. Δεν είναι σίγουρο λοιπόν θα πετύχει αυτό το πράγμα. Μπορεί να πετύχει, μπορεί και να μην πετύχει. Εν πάση περίπτωση, αυτή είναι η διαδικασία, αυτό περίμενα λίγο πολύ να γράψετε και οι περισσότεροι το έγραψαν σε ικανοποιητικό βαθμό. Και η άλλη ερώτηση αφορά στην δεύτερη μέθοδο, την ανύψωση με αέρα. Διαβάζω, η ανύψωση με αέρα είναι μία από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την έναξη της παροχής γεωτρίσεων σε γεωθερμικά πεδία ψηλής ανθαλπίας. Ποιοι παράγοντες καθορίζουν το μέγιστο βάθος εφαρμογής της. Εδώ τα αποτελέσματα δεν ήταν πολύ καλά. Ήταν η ερώτηση στην οποία οι περισσότεροι δεν τα πήγαν καλά. Αυτό σημαίνει ότι δεν διαφερμίστηκαν κάποια πράγματα καλά, ή τόσο καλά στο προηγούμενο μάθημα. Γιατί να γράψετε καλά στην πρώτη ερώτηση και να μην γράψετε καλά στη δεύτερη. Ίσως έφταιγε το γεγονός ότι είπα τους περιορισμούς για την πρώτη και τη δεύτερη μέθοδο μαζί. Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν τα πράγματα. Τι γίνεται στην περίπτωση αυτή. Η γειότητα είναι ανοικτή πρώτα απ' όλα. Κατεβάζουμε εμείς ένα σωλήνα σε βάθος τέτοιο και εξίστο κόμπο να ξανακάνουμε το σχήμα. Γιατί πράγματι αυτό το σημείο είναι το άλλο ένα το σημείο του προηγούμενου μαθήματος προφανώς. Εδώ υπάρχει... Αυτά εδώ είναι οι ίσες γραμμές ενάντως πάντων. Καταλάβετε όμως πώς πρόκειται. Κατεβάζουμε το σωλήνα σε επαρκές βάθος ώστε να είμαστε κάτω από το κάτω όριο της ψυχρής στυλής και διοχαιτεύουμε αέρα από πίεση. Πρέπει να έρθουμε η μηχανολογικό εξοπλισμό τέτοιο που να μπορεί να δώσει την απαιτούμενη πίεση ώστε να μπορεί να ξεφύγει ο αέρας. Άρα για να ξεφύγει ο αέρας να αφήσει τον επαγγελισμένο ότι μπορεί να υπερνηγήσει την υπερκείμενη πίεση. Άρα λοιπόν ο περιορισμός του μηχανολογικού εξοπλισμού δεν έχει να κάνει με το αν έχουμε καλό σωλήνα και αυτό βέβαια χρειάζεται, αλλά έχει να κάνει κυρίως με τη δυνατότητα να δώσει την απαιτούμενη πίεση. Από εκεί και πέρα ένα πρόσθετο τεχνικό πρόβλημα είναι το πώς θα τραβήξουμε το σωλήνα επάνω όταν καταφέρουμε να διώξουμε την ψυχρή στήλη και να αρχίσει η παροχή του νερού. Εντάξει αυτό είναι ένα πρόσθετο τεχνικό πρόβλημα. Άρα το θέμα του μηχανολογικού εξοπλισμού έχει να κάνει κυρίως με τη δυνατότητα που έχει να μας παράσχει και να απαιτούμενη πίεση αέρα. Και υπάρχει και το γεωλογικό θέμα, δηλαδή αν υποθεθεί ότι κάπου εδώ έχουμε διάθετο σωλήνα αγιότασης εντάξει και επομένως υπάρχει δυνατότητα να μπει νερό από αυτό το στρώμα το οποίο δεν είναι γεωθερμικό είναι σχετικά ψυχρό, τότε τι γίνεται δεν χάνουμε, δεν ξεφεύγει, δεν είναι το πρόβλημα ότι ξαναξεφύγει ο αέρας σε αυτό το στρώμα ή τουλάχιστον δεν είναι το κύριο πρόβλημα, το κύριο πρόβλημα είναι ότι καθώς οι χρυσαλλήνες του το αέρα ανεβαίνουν προς τα πάνω και συμπαρασίρουν μαζί τους και στα γωνίδια νερού και εντέρια δεν υπήρχε αυτό το ψυχρό στρώμα θα αφαιρούσαν όλη την ψυχρή στήλη, δημιουργείται υποπίεση μικρότερη πίεση, όχι υποπίεση, μικρότερη πίεση εδώ τοπικά και έχουμε ισορρογική πρόσταση του κρύου νερού και ναι μην δουλεύει η μέθοδος, δηλαδή αφαιρεί συνέχεια νερό, αλλά αυτό το νερό το σχετικά κρύο αναπτυρώνεται από το ψυχρό στρώμα εντάξει ενώ όταν έχουμε την άλλη περίπτωση διοχαιτεύσεις αέρα από πάνω που εμείς διοχαιτεύουμε τον αέρα για να συμπιέται από το πάνω μέρος για να κατεβάζουμε την ψυχρή στήλη, τότε το πρόβλημα με το στρώμα το γεωλογικό είναι ότι αν το συναντήσουμε ο αέρας θα βγει από εδώ και από εκεί και δεν θα μπορεί να συμπιέσει την στήλη προς τα κάτω εντάξει. Νομίζω ότι για αυτό το λόγο υπήρξε αυτό το βέρδεμα σε αυτό το θέμα. Κάποιοι το γράψαν σωστά άρα να παρηγόρησαν, οι περισσότεροι όμως δεν πήγαν και τόσο καλά στην περίπτωση αυτή εδώ. Υπάρχει κάποια αφορία, κάτι που θέλατε να ρωτήσετε για να το ξεκαθαρίσουμε τελείως το συγκεκριμένο θέμα. Από όλα αυτά που πέρα που λέτε, όλα με όλα τα προβλήματα μας θα δημιουργούν ιδιάθετη σωλήνα. Γιατί ανοίξουμε το πρόβλημα αν μπορούμε να δημιουργήσουμε τόσα πολλά προβλήματα. Καλή ερώτηση. Να αντιστρέψω το ερώτημα. Εμείς τι θέλουμε, θέλουμε να πάρουμε γεωθερμικό νερό. Άρα για να το πάρουμε πρέπει να έχουμε ιδιάθετο σωλήνα. Κάτω κάτω στην βάση, είχατε πει όμως ότι μπορεί να έχουμε κι άλλα στρώματα. Αυτά δεν πρέπει να μελετηθούν προηγουμένως. Εάν η μελέτη είναι πλήρης και ξέρουμε ακριβώς τη στρωματογραφία, τότε θα ήταν τεχνικό λάθος να βάλουμε ιδιάθετο σωλήνα εκεί που δεν θα έπρεπε. Εντάξει. Αλλά δυστυχώς για μας, ακόμα και αν υπάρχουν κάποιες άλλες γεωτρίσεις στο πεδίο, δεν μας λέει κανείς ότι τα στρώματα είναι οριζόντια. Και μπορεί να την πατήσουμε. Ή μπορεί να εκτιμήσουμε λάθος θερμοκρασίες. Σύμφωνοι, ή μπορεί, αν είχε ξεκινήσει κανονικά η υπαρροχή, να μην μας πολυπείρασε αυτό το λάθος. Γιατί? Γιατί αν η πιέση είναι τέτοιος που απλώς να έχουμε μία μικρή απώλεια γεωθερμικού νερού που ανεβαίνει από κάτω να θέλει και λίγο στο γειτονικό στρώμα, οπότε τι θα δημιουργήσει, θα το θερμάνει και αυτό σε ένα βαθμό και δεν θα μας πειράζει, τότε δεν βλέπουμε το πρόβλημα. Δεν το βλέπουμε το πρόβλημα από την προηγούμενη ιδιότητα, δεν είχαμε κανένα πρόβλημα, δεν καταλάβουμε ότι κάτι κάναμε στραβά εκεί πέρα, οπότε μπορεί να το ξανακάνουμε. Αλλά το βασικό για μένα είναι ότι δεν είναι τόσο τακτοποιημένη, όμορφη, με παράλληλα στρώματα σταθερών ιδιωτήτων η εικόνα που αντιμετωπίζουμε στην πραγματικότητα. Είναι πολύ πιο σύνθετη και έτσι το λάθος εντός εγωγικών, η αποτυχία αν θέλετε είναι αρκετά εύκολη. Δεν πρέπει να τους πούμε ότι δεν ξέρουν κανένα λάθος, να τους μαλώσουν. Αλλά το δίδαγμα είναι ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί σε αυτές οι περιπτώσεις που πραγματικά παίζονται πολλά λεπτά. Γιατί είπαμε ότι οι υγειοθερμικές δυο-τρεις συνεργασίες και μπαίνει κανείς στον κόπο να κάνει όλες αυτές τις δυο τελευταίες, την τελευταία κυρίως την ώρα κατασκευή της υγειότητας, γιατί, το λέω για πολλοστή φορά, το βασικό πρόβλημα είναι το μεγάλο αρχικό κόστος, αυτό που εμποδίζει την διείσδιση των ήπιων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, όχι μόνο της υγειοθερμίας στην ενεργειακή αγορά. Μετά το κόστος λειτουργίας και συντήρησης είναι χαμηλό. Από κει πάμε να πάρουμε τα λεφτά πίσω. Εντάξει, ό,τι λοιπόν επιβαρύνει το αρχικό κόστος είναι πολύ δυσμενές. Σύμφωνοι. Πάντως είναι πολύ αυστοχηρότητα. Αν μπορούσαμε πράγματι να μην βάλουμε διάτρεπτο σωλήνα εκεί που υπάρχει ψυχρό στρώμα νερού, πρέπει οπωσδήποτε να το κάνουμε. Είναι εκ των όν που κάνει. Πρέπει να πείτε κάτι. Ωραία. Λοιπόν, αφού κλείσαμε με το θέμα αυτό εδώ, δηλαδή με την έναρξη της υγειόθερσης, με την έναρξη της παροχής της υγειοθερμικής υγειόθερσης, ας δούμε τι γίνεται από εδώ και κάτω, όταν πάει πλέον επιτέλους, μετά από όλα αυτά, να λειτουργήσει το υγειοθερμικό εργοστάσιο. Βασική αρχή, θα το επαναλάβω και την επόμενη ώρα, είναι ότι τα υγειοθερμικά εργοστάσια γίνονται στη θέση των υγειοθερμικών πεδίων. Ο λόγος, τον βλέπετε, ο κύριος λόγος, οι θερμικές απώλειες για τη μεταφορά είναι πολύ μεγάλες. Και το κόστος των σωλινώσεων, αν θέλαμε να το μεταφέρουμε σε μεγάλες αποστάσεις, θα ήταν μεγάλο. Φυσικά θα μιλάμε για σωλινώσεις οι οποίες είναι μονομένες, ακόμα μεγαλύτερο κόστος. Θα λεγε κανείς όμως καλά, αν το υγειοθερμικό πεδίο είναι μακριά από τους χρήστες. Μήπως θα συνέφερε να το βάλουμε αν έχουμε ένα υγειοθερμικό πεδίο εδώ πέρα και σε απόσταση 60 χιλιόμετρων, το είχα βάλει αυτό κάποιος σε ένα τεστ, σε απόσταση 60 χιλιόμετρων, έχουμε μια πόλη, όπου θέλουμε το επίθετο να τοποθετούσουμε ηλεκτρικό ρεύμα. Δεν θα ήταν καλό να κάνουμε το εργοστάσιο στα 30 μέτρα, στα 30 χιλιόμετρα, για να μοιράσουμε την απόσταση. Γιατί η μεταφορά του ηλεκτρικού ρεύματος είναι πολύ φθινότερη. Μεταφέρουμε ηλεκτρικό ρεύμα σε πολύ μεγάλες αποστάσεις και γι'αυτό αλλάζουμε από υψηλή σε μέση και χαμηλή τάση, για να έχουμε τις λιγότερες απώλειες κατά τη μεταφορά. Και τις απώλειες ενέργειες συνεχόμενες και το μεταφορά. Και να έχουμε και μικρότερο κόστος. Άρα, λοιπόν, θα κάνουμε το εργοστάσιο πάνω στο γιοθερμικό πεδίο και θα κάνουμε μετά τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας στην απόσταση που χρειάζεται. Ας σκεφτείτε τα δύο ενεργειακά κέντρα στην Ελλάδα. Τα λιγμητικά ποια είναι? Ένα είναι η Πτολεμαϊδα και το άλλο είναι η Μεγαλόπολη. Η Αθήνα περνεί από την Πτολεμαϊδα. Ουσιαστικά πάει το ρεύμα μέχρι εκεί πέρα κάτω. Σύμφωνοι. Τώρα, ένα ερώτημα είναι πόσο μεγάλα είναι τα γιοθερμικά εργοστάσια. Εδώ έχουμε πράγματι μεγάλη ευκολία, πολλές δυνατότητες να προσαρμόσουμε την εγκατεστημένη ισχύ, επανέφθουμε σε αυτό το σημείο, της εγκατεστημένης ισχύος, στην παραγωγική ικανότητα του πεδίου. Αλλά αφού δεν είναι γραμμένο σε αυτή τη διαφάνεια, ας μου τελειώσει, πώς είναι αυτή η ικανότητα του πεδίου. Αλλά αφού δεν είναι γραμμένο σε αυτή τη διαφάνεια, ας μου θυμίσει κάποιος τι είναι η εγκατεστημένη ισχύς. Το έχουμε ξαναπεί. Αλλά το θυμηθούμε. Με τον ειδωμενικό εξοπλισμό κατηγοριά. Ναι. Τι σημαίνει έχω εγκατεστημένη ισχύ και όχι μόνο για τη γιοθερμία, οπουδήποτε. Η ισχύς που χρειάζεται το εξοπλισμό στις βάρκες. Όχι ακριβώς. Η ισχύς, η μέγιστη ισχύς που μπορεί να δώσει ο εγκατεστημένος εξοπλισμός. Όταν λέμε έχω 100 ΜΒ εγκατεστημένη ισχύ, 101 δεν μπορώ να παραγάγω. Ό,τι και να μου δώσει το γιοθερμικό πεδίο. Έτσι. Μπορεί το γιοθερμικό πεδίο να έχει δυναμικό να δίνει 1500. Ο μηχανοδοτικός εξοπλισμός θέτει αυτό το όριο. Εντάξει. Άρα λοιπόν θα προσαρμοστούμε στις δυνατότητες του πεδίου. Και βέβαια θα το δούμε και στη συνέχεια στις ανάγκες που έχουμε και στα χρήματα που έχουμε. Δηλαδή έχουμε τη δυνατότητα κλιματικής αύξησης της απόδοτης εγκατεστημένης ισχύος. Εντάξει. Αν λοιπόν θέλουμε να ξεκινήσουμε, έχουμε τους πόρους τους χρηματικούς να ξεκινήσουμε με 50 ΜΒ και το πεδίο μπορεί να μας δώσει 150, μπορούμε να πάμε πρώτα για τα 50 ΜΒ. Εντάξει. Και αυτό θα μας βοηθήσει ίσως να κάνουμε καλύτερα και φινότερα και τα υπόλοιπα. Στη συνέχεια θα έχουμε εμπειρία από το πώς λειτουργούν τα πράγματα στη μικρότερη κλίμακα. Δεν είναι κακό αυτό. Γενικά όταν έχουμε τη δυνατότητα κλιμακωτής αύξησης της παραγωγικής ισχύος, έχουμε ένα πλονέκτημα. Εκτός και αν είναι πολύ κλασική τεχνολογία όπως είναι η θερμοελευθερική σταθμή, όπου πιθανώς δεν συμφέρει από το πράγμα, μας συμφέρει για να κάνουμε κατευθείαν τη μεγάλη μονάδα για λόγους οικονομίας κλίμακας. Εντάξει. Λοιπόν, όταν έχουμε ένα μεγάλο ιδρυθμικό πεδίο, τότε προφανώς θα χρειαζόμαστε και πολλές γεωτρίσεις για να καλύπτουμε την απέτηση που έχει το γεωθερμικό πεδίο. Και αυτές, όπως είπαμε και σε προηγούμενο μάθημα, θα πρέπει να τις κοροθετήσουμε σωστά στον χώρο, ώστε η μία να μην επηρεάζει με την τουργία και στην άλλη, να πάγουμε όσο εντών περισσότερο μπορούμε από το γεωθερμικό μας πεδίο. Εντάξει. Βέβαια, προφανώς θα περιορίζονται ο χώρος κατασκευής γεωτρίσεων από τα όρια του γεωθερμικού πεδίου. Δεν μπορούμε να πάμε, αν το γεωθερμικό μας πεδίο είναι μέχρι εδώ, δεν θα μπορούμε να κάνουμε μια γιοέταση εκεί πέρα, τι κάνουμε, απλώς χάσαμε τα λεφτά μας. Οι μονόαδες, οι παραγωγικές, έχουν ένα πλεονέκτημα. Και αυτό το πλεονέκτημα είναι ότι βασίζονται σε γνωστή τεχνολογία. Η θερμοελεκτρική σταθμή είναι κάτι πάρα πολύ γνωστό. Δεν χρειάζεται να εφεύρουμε ή να δοκιμάσουμε κάτι καινούργιο. Παίρνουμε, λοιπόν, αυτή τη τεχνολογία, αλλά την προσαρμόζουμε στις συνθήκες. Και υπάρχουν κάποιες διαφορές, και αυτές οι διαφορές έχουν να κάνουν, ουσιαστικά, και τα τρία α, β, γ που βλέπετε εκεί πέρα, το ότι εμείς έχουμε μικρότερη δυνατότητα ελέγχου του ατμού. Πώς δουλεύει μια θερμοελεκτρική μονάδα? Κίνει και με λιγνύτη στην πτωλεμαϊδα, και τι κάνουμε? Εξατμίζουμε και υπερθερμαίνουμε, παράγουμε τελικά υπερθερμό ατμό. Αυτός ο ατμός πάει και εκείνη τον ατμοστρόβιο, ο οποίος στη συνέχεια θα μας δώσει την ηλεκτρική ενέργεια. Εδώ πέρα, και γι' αυτό λέμε ότι έχουμε μικρότερο κόστος λειτουργίας, έχουμε έτοιμο τον ατμό από τη φύση, αυτό μας δίνει η υγειοθερμία, τον έτοιμο ατμό, μόνο που δεν μας τον δίνει όσο καλά θα θέλαμε εμείς, τόση θερμοκρασία, τόση πίεση, ρυθμισμένα, σταθερά, ωραία και καλά, με τέτοια ποιότητα του νερού του αρχικού, εδώ θα έχουμε μια μέση κατάσταση προφανώς, αλλά η πίεση και η παροχή δεν θα είναι σταθερές όπως θα θέλαμε εμείς. Έτσι δεν είναι, άρα θα πρέπει να κάνουμε κάπως μια εξομάδιση. Θα έχει μη συμπυκνώσιμα αέρια, τα οποία θα δούμε ότι δημιουργούν προβλήματα και περιβαλλοντικά. Και επίσης μπορεί να έχουμε προβλήματα χημικής και μηχανικής διάβροσης, όποιων επιφανιών έρχονται σε επαφή με τον υγειοθερμικό ρευστό. Άρα θα πρέπει να πάρουμε κάποια μέτρα για να εξομαλύνουμε τις διαφορές και να περιορίζουμε αυτές τις συνέπειες. Ήδη σε προηγούμενο μάθημα είχαμε αναφέρει τα dirt legs, δηλαδή τις παγίδες στερεών που συμπαρασύρωνται από τον υγειοθερμικό ρευστό. Είχαμε μιλήσει και αρκετά για τις αντιπληγματικές διατάξεις. Ελπίζω ότι το θυμάστε αυτά. Δεν βλέπω χαρούμενα πρόσωπα. Πολύ σύντομη επανάληψη για να μην χάσουμε τον χρόνο. Το υγειοθερμικό ρευστό μπορεί να συμπαρασύρει κάποια στερεά υλικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να διαχωριστούν. Μια απλή διάταξη είναι καθώς κινείται εδώ μέσα να συναντάει έναν κολοβό σωλήνα κλειστό από κάτω. Οπότε εδώ πέρα δημιουργούνται κάποιοι στροβιλισμοί. Μειώνεται η μεταφορική ικανότητα του ατμού που κουβαλάει τους στερεούς γόπους. Και αφιέχονται ότι καθυζαίνουν εδώ πέρα. Άρα στη συνέχεια ο ατμός φεύγει και πάει παρακάτω απαλλαγμένος σε ένα βαθμό από στερεά υλικά που συμπαρέσυρε. Αυτό εδώ πέρα στη συνέχεια ανοίγει και αυτό έκανε έτσι. Κατά καιρούς καθαρίζεται από τα στερεά υλικά που παγιδεύονται εδώ πέρα. Και το άλλο που θέλουμε να κάνουμε είναι υποστασία από υπερπιέσεις. Ξαφνική άφηξη της πίεσης. Οπότε όπως έχουμε στα δίκτυα ίδρυψης τις αντιπληγματικές γιατάξεις, έχουμε και εδώ στα δίκτυα ίδρυψης πώς δημιουργούνται τα λεγόμενα υδραμπλικά πλήγματα. Αυτό τουλάχιστον θα μου το θυμίστε. Αν δείχνουμε απότομα κάποια βάνα. Ακριβώς. Από το απότομο κλείσιμο κάποιας βάνας. Ακόμα και στο σπίτι όταν κλείνεται απότομα τις θερμωμηχτικές βρύσσες, ακούτε, γιατί τις άλλες δεν μπορούμε να τις κλείσουμε πάρα πολύ απότομα, που είναι περιστρεπτές, τότε ακούτε ένα θόρυβο. Δεν είναι ότι χτυπάνε τα δύο μεταλλικά κομμάτια πάνω στη βρύση, είναι ότι δημιουργείται ένα υδραμπλικό πλήγμα, το οποίο κάποια στιγμή μπορεί να χαλάσει και κανένα σωλήνα και να τρέχεται. Γι' αυτό κλείνεται μαλακά τις βρύσσες στο σπίτι σας, αυτό είναι το ηθικό δημιουργήμα. Λοιπόν, έχουμε για παράδειγμα, θα πω την πιο απλή διάταξη, είχαμε πει και άλλες διατάξεις, μπορεί σε κάποιο σημείο να κλείνει ο σωλήνας με ένα είδος καπαχείο, ας το πω έτσι, το οποίο είναι συνδεδεμένο με ελατήρια. Συνθήκες πίεσης, αυτό δεν ανοίγει, εντάξει, άρα κυλάει καμονικά, όταν έχουμε μια υπερπίεση, τότε θα ανοίξει και θα έχουμε έξοδο από εδώ, είτε ατμού, είτε υπέρθερμου νερού και τότε θα έχουμε αυτή την εκτόνωση, αυτό που έχουμε και στα δίκτυα. Θα ξεφύγει, θα φύγει από εδώ, το πλεονάζουν. Σύμφωνο. Λοιπόν, αφού τα κάνουμε όλα αυτά και έχουμε ξεκαθαρίσει τα πράγματα, τότε και καλύτερα να δείξω το σχεδιάγραμμα, σε πρώτη φάση, τότε έχουμε την εξής πορεία. Ξεχάστε αυτό, παιδί διακορεστή, θα επανέλθω στη συνέχεια. Αν το παιδί μας δίνει ξηρό άτομο, τότε αφού απαλλαγεί από αυτά τα πρόσετα, στερεά, συστατικά από καθενός συμπαρασίρι, θα πάει στον ατμουστρόβυλο, από τον ατμουστρόβυλο στο συμπυκνωτή, από εκεί στον πύργο ψήξος και θα έχουμε και κάποια επιστροφή στο γεωθερμικό ιδροφορέα. Αφήνω ένα λεπτό να δείτε το σχήμα και επανιάχομαι στα προηγούμενα, γιατί πρέπει πρώτα να δούμε πώς θα ρυθμίσουμε το σύστημα, γιατί πρέπει να το ρυθμίσουμε το σύστημα. Και ποιες επιλογές πρέπει να κάνουμε, γιατί δεν είναι μόνο σήμαντες οι επιλογές και γιατί χωρεί πάλι βελτιστοποίηση. Βελτιστοποίηση με βάση τις οικονομικές συνθήκες που έχουμε σε κάθε περίπτωση. Και ποια είναι τα στοιχεία που υπησέχονται και μπορούμε να ρυθμίσουμε, να αποφασίσουμε ποια θα είναι η πίεση εισόδου του ατμού στον ατμοστρόφυλλο και ποια η πίεση εξόδου του ατμού από τον ατμοστρόφυλλο. Ουσιαστικά, η διαφορά αυτή, πίεσης εισόδου και πίεσης εξόδου, είναι που μας δίνει την ενέργεια που αποκομίζουμε εμείς και με βάση την οποία παράγουμε ηλεκτρική ενέργεια. Άρα, μας συμφέρει, καταρχήν, να έχουμε ψηλή πίεση εισόδου και χαμηλή πίεση εξόδου. Εντάξει. Για να εξασφαλιστεί η πίεση εξόδου, χρησιμοποιούνται συνήθως οι λεγόμενοι συμπυγνωτικοί ατμοστρόφυλλοι, όπου η πίεση εξόδου είναι μικρότερη από την ατμοσφαιρική. Εντάξει. Το θέμα είναι πώς θα ρυθμίσουμε την πίεση εισόδου. Εδώ δεν μπορούμε να κάνουμε, θέλω να ακούω. Αυτό με την πίεση εξόδου, πώς ελπίθατε να είναι η ερώτηση εξόδου? Πάρα πολύ καλή ερώτηση αυτή. Περίμενα να την ακούσω λίγο πιο μετά, αλλά είδε η συνάρα πως το είδε το θέμα. Πώς μπορεί να γίνεται αυτό το πράγμα. Να μην ακουάρει. Ακριβώς. Να μην έχουμε έξοδες τα ατμόσφαιρα. Γιατί αν έχουμε έξοδες, έχουμε έξοδο στο συμπυγνωτίο, όπου γίνεται, γιατί έχετε κρύο, βγαίνει ο ατμός με πίεση μικρότερη από τα ατμόσφαιρικα, εκεί υπάρχει μία ψήξη, ψήχεται και στη συνέχεια πάει στο σπίριγος ψήξος. Θα τα πω στη συνέχεια, αλλά είναι πολύ σωστή η παρατήρηση. Εάν η πίεση εξόδου του ατμοστροβήλου, αν είναι συμπυγνωτικός ατμοστροβήλος, έχει πίεση εξόδου μικρότερη από τα ατμόσφαιρικα, θα μπορεί να λειτουργήσει. Θα μπαίνει μέσα ένας από το στόνιο ατμοσφαιρικός και το άλλο είναι ο ατμός. Εντάξει, άρα χρειάζεται η δική διάρκειση. Πάρα πολύ σωστή η παρατήρηση αυτή εδώ. Για να δούμε όμως τι γίνεται με την πίεση εξόδου. Στην πίεση εξόδου, μάλλον η πίεση εξόδου στην ουσία καθορίζεται από το τι μας δίνει ο ιδροφορέας. Έχουμε το εξής σύστημα. Εδώ είναι η λεγόμενη κεφαλή της γεώτασης, το πάνω μέρος, έτσι. Γιατί είχα δει σε ένα τέστ, ότι κάποιοι είχαν εκλάβει ως κεφαλή το κάτω μέρος της γεώτασης, που είναι μέσα στον ιδροφορέα. Από εδώ το διευκρινίζω, αν και εμένα μου είχε πανεί φυσικό ότι κανείς έχει το κεφάλι απάνω και δεν κάνει κατακόρυφη αναστροφή. Δεν πάει σφιλικτός, είναι θέμα οπτικής γωνίας. Από εδώ λοιπόν, στη συνέχεια, θα φύγει ένα σωλήνας και θα πάει σε έναν χωμαστρόβυλο. Εντάξει. Άρα η πίεση εδώ πέρα πρέπει να είναι μικρότερη από την πίεση εδώ. Και αυτή βέβαια μικρότερη από την πίεση εδώ πέρα κάτω, μέσα στον ιδροφορέα. Εντάξει, ώστε να υπάρχει ροή από τα ενεργιακώς ψηλά προς τα εδώ και στη συνέχεια προς τα εδώ. Αυτή εδώ δεν μπορούμε να ελέγξουμε, τη στατική πίεση του ιδροφορέα μέσα. Αυτή εδώ θα είναι μέσα κάποια όρια που θα δίνεται από τις πρωτοιαγραφές του ατμοστροβύλου. Τι πρέπει να, τι μπορούμε να ελέγξουμε, το τι συμβαίνει στην κεφαλή της γιώτευσης. Τι μπορούμε να επέμπουμε, κατά κύριο λόγο. Αν πάμε να μειώσουμε αυτήν εδώ την τιμή, τότε θα αυξήσουμε το τι θα έρθει από εδώ και πέρα. Αφού το πίεση είναι αυτό που μας δίνει ο ιδροφορέας, αν μειώσουμε εμείς το πίευ, όπως φαίνεται και από εκείνο εκεί το τύπο, θα έρχεται μεγαλύτερη παροχή. Μόνο που στη συνέχεια αυτή η πίεση που έχουμε εδώ θα είναι μικρότερη από τούτοι. Γι' αυτό υπάρχει ένα θέμα βελτιστοποίησης. Άζονται πώς μας λέει αυτός ο τύπος. Η παροχή λοιπόν είναι ανάλογη της διαφοράς στο τετράγωνο, του δυοτιέσου, επί ένα συντελεστήσε και αυτό σε μία δύναμη 1. 1 και σε είναι σταθερές ή σχεδόν σταθερές. Το 1 κοιμένεται από 0.5 ως 1. Το σε εξαρτάται από τις δυότητες του ιδροφορέα και του ρευστού και από την κατάσταση της γιώτησης. Γι' αυτό είπα ότι είναι σχεδόν σταθερή. Γιατί η κατάσταση της γιώτησης αλλάζει με τον χρόνο. Ακόμα και οι ιδιότητες του ρευστού μπορεί να αλλάζουν με τον χρόνο. Σύμφωνοι. Πάντως για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για το σχεδιασμό θα το θεωρήσουμε σταθερό. Μετά από πέντε χρόνια ασχόμα μπορεί να αρχίσει να μας δίνει με τις ίδιες θρηθμίσεις μικρότερη παροχή η συγκεκριμένη γιώτηση. Γιατί είτε το μεταξύ έγιναν αποθέσεις, χάλασαν κάποια πράγματα και μέσα στη γιώτηση ο Σολίνας, άλλαξαν τα χαρακτηριστικά του Σολίνα και επομένως πιθανώς να έχουμε πρόβλημα. Εντάξει. Το που θα ορίσουμε λοιπόν την ΠΕΦ είναι θέμα βερτιστοποίησης. Γιατί, από την άλλη μεριά, όταν πέσει πολύ αυτή η τιμή, η ίσοδος ανακομμαστρόβελου, τότε παίρνουμε λιγότερη ενέργεια ανά μονάδα μάζας διερχόμενου ατμού. Σύμφωνοί? Παίρνουμε μικρότερη ενέργεια. Και επιπλέον, επειδή έχουμε ένα καθαρό πρόβλημα ρευστομηχανική στο πρόβλημά μας δεν είναι η μεγιστοποίηση της παροχής που θα πάει στον ατμοστρόβελο, είναι η ελαχιστοποίηση του κόστους ανά μονάδα παραγωμένης ενέργειας. Αυτό είναι το τελικό ζητούμενο. Το φυσικό πρόβλημα υπάρχει, το υδραυλικό πρόβλημα υπάρχει, αλλά ο στόχος που επιδιώκουμε είναι να πάρουμε την ενέργεια που θέλουμε με το μικρότερο δυνατό κόστος. Άρα, γι' αυτό, σε αυτό το πρόβλημα βερτιστοποίησης, υπηρέχεται και το κόστος του ατμοστροβήλου. Αν, λοιπόν, και όπως συμβαίνει, είναι μεγάλο το κόστος για μικρές τιμές της πίεσης εισόδου στον ατμοστρόβελο, πιθανώς μια λύση που από υδραυλική άποψη να μας φανόταν καλύτερη να απορριφθεί, γιατί θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και το κόστος του ατμοστροβήλου, το οποίο επισέρχεται στο κόστος της ενέργειας ως απόσβαση. Εντάξει. Όταν πάμε να ελαχιστοποιήσουμε το κόστος, όχι μόνο της γεωθερμίας, οποιουδήποτες συστήματος που μας παρέχει ένα αργαθό, θα λάβουμε υπόψη μας το κόστος λειτουργίας, το κόστος συντήρησης και την απόσβαση του αρχικού κεφαλαίου, το οποίο έχουμε επενδύσει. Και στις ύπιες μορφές ενέργειας, αυτό το τρίτο, η απόσβαση του κόστος μπορεί να είναι καθοριστική. Εντάξει. Υπάρχει κάποια αφορία έως εδώ? Επιμένω στα θέματα τα οικονομικά, γιατί ενώ από περιβαλλοντική άποψη είναι σαφώς καλύτερη σε ανεώσιμες πληγές ενέργειας σε σχέση με τις συμπατικές, δεν υπάρχει αμφιβολία επ' αυτού, αυτό που εμποδίζει τη διείσδυση, κατά κύριο λόγο, πέρα από πολιτικά συμφέροντα μεγάλων εταιρείων, το υπαρκτικό πρόβλημα είναι το αρχικό κόστος. Μπορεί μια εταιρεία, ας πούμε υπετρελαγικές εταιρείες, μπορεί αυτή τη στιγμή να μη θέλουν την προώθηση στα ανεώσιμο πληγών ενέργειας. Είναι θέμα οικονομικού συμφέροντος δικού τους. Αν και ορισμένες από αυτές, για διάφορους λόγους, έχουν και κμήματα ανεώσιμων πληγών ενέργειας. Εντάξει, αλλά αυτό είναι κάτι άλλο. Όταν όμως έχεις τελείως τεχνοκρατικά να αντιμετωπίσεις τα θέμα, θα δεις το παράγωνο του κόστος. Και επίσης, και αυτό είναι πολύ σημαντικό και παίζει μεγάλο ρόλο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι η ενεργειακή ασφάλεια. Δηλαδή, μπορεί να δεχθεί κάποιος ότι θα πληρώνω λίγο ακριβότερα, εντός ορίου, αυτό είπα λίγο, μία εγχώρια ενεργειακή πηγή, την οποία θα την έχω ανεξάρτητα από τη σχέση μου με άλλα κράτη, εντάξει, από τη μία εισακόμενη πηγή, η οποία θα μείνει ευθυνότερη. Σύμφωνο. Άρα, η τελική πολιτική απόφαση παίρνει υπόψη της και άλλους παράγοντες. Φυσικά, θα έπρεπε να παίρνει οπωσδήποτε υπόψη της το περιβαλλοντικό όφωλος και κόστος. Λοιπόν, αυτό που λέγαμε προηγουμένως, την ερώτηση που έκανας, μετά το ατμοστρόμυλλο, ο ατμός θα πάει στο συμπυκνοτή. Εκεί θα ανοιχθεί μέχρι ο νερό και θα συμπυκνοθεί. Και αυτός, ο συμπυκνομένος ατμός και το νερό ψήξος, θα πάνε στους λεγόμενους πύργους ψήξεως, από που μέρος της πλεονάζουσας και μη αξιοποιούμενης ενέργειας θα αποδοθεί, και θα δούμε ποιο είναι το περιβαλλοντικό, ποιοι είναι οι περιβαλλοντικοί λόγοι πίσω από αυτό, θα αποδοθεί κατευθείαν στην ατμόσφαιρα και δεν θα πάει σε κάποιο ιδρυτικό σώμα. Το υπόλοιπο, το οποίο θα έχει μαζέψει και διάφορα επιβλαβήσεις θετικά, θα πρέπει να επαναφερθεί, και θα το δούμε πάλι μιλώντας για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πίσω στον γεωθερμικό υδροφορέα, με μια δεύτερη γεώτηση επαναφοράς. Αλλά ας δούμε λίγο τους πύργους ψήξεως εδώ πέρα. Τι γίνεται λοιπόν με τους πύργους ψήξεως. Το πρώτο στοιχείο είναι ότι αυτό που βγάζουν την πύργη ψήξης είναι υδρατμός, δεν είναι καψέλαιο. Δεν είναι ευχάριστο, δεν μπορείς να πας να κάτσεις από πάνω, καταρχήν θα γίνεται όπως μαγειρεύουμε κάποια φαγητά αχνιστά, έτσι θα γίνει κανείς αν πάει και πέρα πάνω. Αλλά δεν είναι δηλητριώδας. Πύργοι ψήξεως υπάρχουν προφανώς και στα χεινά θερμολευτικά εργοστάσια, είναι κάτι ειδικό για τα γεωθερμικά εργοστάσια, και στα πυρινικά εργοστάσια που παράλληλα υπηρετεί ενέργεια υπάρχουν. Δεν παίζει ρόλο το κάψιμο, ας το πούμε έτσι το αρχικό. Είναι ο τρόπος με τον οποίο αποβάλλουμε στην ατμόσφαιρα ποσά θερμότητας. Για αυτό, επειδή αυτά είτε τους ή άλλους φεύγουν και δεν χρησιμοποιούνται, συμφέρει η συμπαραγωγή. Η συμπαραγωγή με θερμότητα, αν μπορούμε δηλαδή μέρος της θερμότητας που απορρίπτεται στην ατμόσφαιρα να την αξιοποιήσουμε, παραδείγματος χάρη να θερμαίνουμε χώρο στο χειμώνα, τότε καλό είναι από περιβαλλοντική αύξηση 100% αλλά πιστεύω και από οικονομική άποψη να κάνουμε δίκτυα κλιδεθέρμασις. Σωστά έγιναν δίκτυα κλιδεθέρμασις στους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς της Κοζάνης ή της Τοδεμαϊδας. Κι αν θερμαίνεται η Κοζάνη και η Πτοδεμαϊδα που είναι κοντά, δεν μπορούμε να το φέρουμε στη Θεσσαλονίκη. Έτσι, προφανώς θα πας εκεί γύρω γιατί να μην έχεις μεγάλες απώλειες θερμότητας και μεγάλο κόστος κατασκευής των δικτύου και μάλιστα πιστεύω ότι οι τιμές που θα έπρεπε να πληρώνουν οι κάτοικοι θα έπρεπε να ήταν να καλέπτουν μόνο το κόστος λειτουργίας, όχι και απόσβεση. Γιατί όταν επιβαρύνουμε μια περιοχή για να αφελήσουμε τη χώρα και αυτό συμβαίνει στη Τοδεμαϊδα και στα άλλα δημιουργικά κέντρα, οι λιγνιτικά κέντρα επιβαρύνονται τοπικά το περιβάλλον της περιοχής αλλά έχουμε ένα μεγάλο όφελος σε όλη τη χώρα. Δεν θα μπορούσαμε, είναι μεγάλο λάθος να πούμε ότι θα κλείσουμε τα λιγνιτικά και θα κάνουμε εισαγωγή φυσικού αερίου. Γιατί αν δεν έχεις τα λιγνιτικά, αν δεν έχεις πού να πατήσεις, δεν μπορείς να πας να διαπραγματευθείς με κάποιον που θα ξέρει ότι σε πατάει στο λαιμό γιατί εξαρτάσεις από αυτόν, αν μπορείς να του πεις ότι δεν μου το πουλάς για έχω το λιγνίδι τότε θα πάρεις καλύτερη τιμή και για το φυσικό αέριο, εντάξει. Αυτό έχουμε υπόψη μας. Λοιπόν, για να επανέλθουμε στους πύργους ψήξεως, βγάζουνε στη ατμόσφαιρα υδρατμούς. Αντίθετα, οι ψηλόλυγνες καμινάδες στα θερμοελεκτρικά, στα υγειοθερμικά δεν υπάρχουν προφανώς, εκείνες είναι που βγάζουν τα αέρια τα οποία είναι τοξικά, πιθανώς. Εντάξει. Πώς λειτουργεί βασικά ο έργος ψήξεως, που είναι η βασική σκέψη. Αυτό το θερμό νερό έρχεται και ψεκάζεται από την πάνω μεριά, δημιουργείται ρεύμα αέρα από κάτω και γι' αυτό έγινε και αυτό το σχήμα, δεν είναι καλλιτεχνικό δημιούργημα και μέρος του νερού που έρχεται από πάνω εξατμίζεται. Αυτό είναι που φεύγει στην ατμόσφαιρα και το υπόλοιπο κρυώνει. Γιατί να κρυώνει το υπόλοιπο? Το υπόλοιπο νερό που θα κατέβει και τα συντροφικά το κρυώνει γιατί? Για τις εξατμισίες. Βεβαίως. Για να εξατμιστεί αυτό το μέρος που φεύγει στην ατμόσφαιρα θα αποσπάσει θερμότητα από το άλογο που παραμένει, είναι λεγόμενοι... Πώς λέγεται αυτή η θερμότητα που συμβαίνει κατά την αλλαγή φάσεις. Για προκειμένου εξάτμισης. Λανθάνουσα, θερμότητα, εξάτμισης. Γιατί λανθάνουσα? Από τι λανθάνει, τι μας ξεφεύγει. Λέει, γίνεται αισθητή με διαφοροποίηση της θερμοκρασίας. Δεν λέμε το νερό του κανονικές συνθήκες βράζει στους 100 βαθμούς. Και όσο βράζει να αλλάζει θερμοκρασία. Δεν προσφέρεται θερμότητα από το μάτι του της κουζίνας που βράζουμε το νερό. Αυτή η θερμότητα δεν ανεβάει θερμοκρασία όμως του νερού που είναι στην κατσαρόλα. Τι γίνεται, χρησιμένη, γιατί μετατροπεί... του νερό από την υγρή φάση στην αίρια φάση. Εντάξει, και γι' αυτό παραμένει σταθερή θερμοκρασία. Μέχρι να φτάσουμε να αρχίσει ο βρασμός, κατά κύριο λόγο... ανεβάζει θερμοκρασία. Είναι αισθητή. Σε αντίθεση με τη λανθάνωση, γιατί έχουμε το θερμό που θέλουμε και τη μετράμε. Εντάξει. Τι γίνεται τώρα... στις περισσότερες περιπτώσεις... που δεν είναι τόσο καλό το γιοθρεμικό πεδίο μας... και μας δίνει ένα μείγμα... γιατί να το ψήξουμε το νερό και να μην το δώσουμε ζεστό... στον υδροφορέα που έτυχε γι' αυτό... σαν να γερίσουμε ένα μέρος. Για ποιο λόγο υπάρχουν αυτές οι ψήξεις. Πολύ καλή ερώτηση. Λέει ότι βγαίνει... να το δείχνουμε κατευθείαν... πίσω στο γιοθρεμικό η υδροφορέα. Καταρχήν, πώς θα συμπήκονται στον ατμό... αν δεν χρησιμοποιήσεις κάποιο νερό ψήξος. Να τον δώσουμε πίεση. Να γίνεται. Θα ήταν ενεργό πόρος. Θα έπρεπε... εφόσον έχεις συμπυκνωτικό ατμό στον ατμό... και εφόσον έχεις έξοδο σε χαμηλή πίεση... πρέπει να χρησιμοποιείς νερό ψήξιος... για να μπορείς να το συμπυκνώσεις. Εάν δεν θες... και αυτό είναι ένα από τα προοδεκτήματα που θα το δούμε... μιλώντας για τα περιβαλλοντικά της γεωθερμικής ενέργειας... αν δεν θες να καταναλώνεις εξωτερικό νερό... τότε θα πρέπει ένα μέρος να φεύγεις στην ατμόσφαιρα... και το υπόλοιπο που κρυώνεται... ξαναστέλνεις πίσω για νερό ψήξισης. Κάνεις ένα κλειστό κύκλωμα. Αυτό είναι ένα στοιχείο... που χρειάζεται οπωσδήποτε... σε αυτή την περίπτωση. Εντάξει? Λοιπόν... αν όπως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις... το γεωθερμικό πεδίο μας δίνει μίλμα θερμοδελουκιάθμου... υποπίεση... τότε δεν μπορούμε... ή δεν μπορούμε στις περισσότερες περιπτώσεις... να το στείλουμε κατευθείας στον ατμοστρόβιο... γιατί δεν μπορεί να κάνουμε ζημί στον ατμοστρόβιο. Έχουν τα σταγωνίδια με μεγάλη ταχύτητα... στα στοιχεία τα κινούμενα του ατμοστροβίλου... και μπορεί να δημιουργήσουν ζημίες. Για αυτό το λόγο κάτι πρέπει να κάνουμε. Και ένα από αυτά που πρέπει να γίνουν... είναι να παρεμπληθεί... ξαναδείχνω το σχήμα... όπως είχα πει ο πληγουμένος... ξεχάσετε τον διαχωριστή... να παρεμπληθεί ένας διαχωριστής... πριν πάμε στον ατμοστρόβιο. Αγγλικά separator. Τι γίνεται εδώ πέρα... επιχειρείται διαχωρισμός του ατμού από το νερό. Και αυτή η τεχνολογία είναι γνωστή. Δεν είναι κάτι ειδικό... μόνο για τα γεωθερνικά παιδί. Πώς μπορεί να γίνει ένας τέτοιος διαχωρισμός. Άλλο για κανείς με βαλίτητα... αλλά αυτή η διαδικασία από μόνις... δεν θα τα ναργεί. Άρα λοιπόν πώς μπορούμε να την επισπεύσουμε. Ένας τρόπος... για να την επισπεύσουμε... είναι η φυγοκέντρυση. Δηλαδή... με τη φυγοκέντρυση τι θα γίνει. Τα σταγονίδια του νερού ως βαρύτερα... θα φύγουν... προς την περιφέρεια του σωλήνα... προς το εξωτερικό μέρος... ενώ ο ατμός θα μείνει προς το κέντρο. Βλέπετε εδώ μια τέτοια... διάταξη. Ξαναλέω γνωστή διάταξη. Δεν έφευρε έτσι και τίποτα. Ειδικά για τη γεωθερμική ενέργεια. Τα σταγονίδια διαχωρίζονται, φεύγουν κάτω. Εδώ λειτουργεί όπως... το γράφει άλλος κατά κάτι ο τρόπος... ως ανακλαστήρας. Δηλαδή αφού έρχονται τα σταγονίδια εδώ πέρα κάτω... δεν μπορούν εύκολα να ξαναγούν προς τα πάνω... να επανεοδηθούν. Και ο ατμός απαλαγμένος από σταγονίδια... φεύγει και πηγαίνει... στον ατμοστρόβυλο. Αυτό φαίνεται καλό... το σύστημα. Ένα μειονέκτημα προφανές είναι ότι έχουμε μία ακόμα συσκευή... που εξ αρχής πρέπει να τοποθετήσουμε. Άρα πάλι μας πονάει... στο θέμα του αρχικού κόστους. Αλλά αν χρειάζεται θα τοποθετηθεί. Το δεύτερο πρόβλημα ποιο είναι. Ότι δεν αξιοποιούμε την ενέργεια... του συνολου... του παρεκόμενου υγεωθερμικού ρευστού... αλλά μόνο το ατμό. Φυσικά το επαναφέρουμε πίσω στην ενδροφορέα. Άρα έχουμε χαμηλότερη απόδοση. Ή αν θέλετε μεγαλύτερο αρχικό κόστος... για την ενέργεια που τελικά θα πάγουμε. Πείτε μου μια ιδέα που θα μπορούσε να εφαρμοστεί. Με βάση αυτά που είπαμε προηγουμένως... που ρυθμίζουμε την πίεση στην κεφαλή της γεώτρησης... και την πίεση στον ατμοστρόβυλο... τι θα μπορούσαμε να κάνουμε. Για να το σκεφτούμε λίγο. Ναι. Σε καλό δρόμο είσαι. Να τη μειώσουμε. Να τη μειώσουμε. Πολύ σωστά. Γιατί όπως είπαμε... όταν μειώνεται η πίεση... τότε μεγαλύτερο μέρος του νερού... για να έχουμε τόσο πρόβλημα με τα σταγωνίδια... σημαίνει ότι έχουμε νερό μέσα στην ενδροφορέα. Σε υγρή κατάσταση. Καθώς ανεβαίνει μπράζια πότομα... κατά το μεγαλύτερο ποσοστό του... μετατρέπεται σε ατμό. Αν μειώσουμε και άλλο την πίεση... μεγαλύτερο ποσοστό θα μετατραπεί σε ατμό. Άρα ένας τρόπος για να κερδίσουμε είναι αυτός... που μπορεί να σκοντάψει σε αυτό που είπαμε προηγουμένως... ότι θέλουμε οικονομική βελτιστοποίηση. Δηλαδή θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας... το κόστος του ατμοστροβήλου. Και είπαμε ότι αν έχουμε ατμοστρόβηλοι... που λειτουργούν με χαμηλή πίεση εισόδου... έχουν μεγαλύτερο κόστος. Εντάξει. Άρα λοιπόν δεν είναι σίγουρο... ότι αυτή η ιδέα που είναι οπωσδήποτε καλή... θα πρέπει να σκοντάψει σε καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα. Παίρνουμε μεν περισσότερη ενέργεια... αλλά μπορεί να είναι εν τέλει ακριβότερη. Βάζοντας, λαμβάνοντας υπόψη μας... στην απόσβεση του κόστος. Εντάξει, ακούω. Ουσιαστικά, η πιο απλή περίπτωση... είναι να τα βιοκετεύουμε κάπου... με κίνδυνο όμως να κρυώσουμε, έτσι... και να αφήσουμε το νερό να κάτσει κάτω... και από πάνω να είναι ατμός. Από πάνω παίρνουμε εμείς το νερό. Αυτή πράγματι είναι η πιο απλή διάταξη. Αλλά αν ο διαχωρισμός είναι αργός... θα κάνουμε σε θερμοκρασίες. Κάνοντας φυγοκέντρες. Σωστή είναι η σκέψη. Αυτό ακριβώς είναι. Ουσιαστικά, επιταχύουμε αυτή τη διαδικασία διαχωρισμού... με αυτό το σύστημα, το οποίο βάζουμε εδώ. Σύμφωνο? Τώρα, υπάρχει και μία άλλη λύση. Και αφού πούμε και αυτή τη λύση, μετά θα κάνουμε διάλειμμα. Όπως πάντα, τα διάλειμμα στην μέση. Η λύση είναι η χρήση βοηθητικού ρευστού. Άρα, διάλειμμα ενός τετάρτου. Λοιπόν, σταματήσαμε στην άλλη εναλλακτική... που είναι η χρήση βοηθητικού πτυτικού ρευστού. Και είναι η ιδέα. Και πότε χρησιμοποιούνται κυρίως... και πότε χρησιμοποιείται ο κύκλος του βοηθητικού πτυτικού ρευστού. Χρησιμοποιείται όταν δεν έχουμε αρκετά ψηλές θερμοκρασίες... και εμείς θέλουμε καλά να πάρουμε ηλεκτρική ενέργεια. Θα δούμε στη συνέχεια ποια είναι τα όρια των θερμοκρασιών. Η ιδέα είναι η εξής. Πάει το γεθοθερμικό νερό σαν να αναλάχνει θερμότητας. Και εκεί συναντιέται, αλλά δεν αναμυγνείται, με το βοηθητικό ρευστό. Επομένως, τι είναι ο αναλάχτης θερμότητας. Θα το ξανασυζητήσουμε... και μιλώντας για τη γεωθερμική ενέργεια καμιλής ανταλπίας. Είναι μία συσκευή μέσα στην οποία... μεταφέρεται θερμότητα από ένα ρευστό σε ένα άλλο... χωρίς να αναμυχθούν μεταξύ τους. Αυτή είναι η βασική ουσία, η βασική λειτουργία του αναλάκτη. Φανταστείτε, λοιπόν, ένα κυβώτιο... που χωρίζεται με διαφράγματα σε επιμέρους φέτες, ας το πω έτσι. Δηλαδή, αν κάνουμε μία κάτωψη... γιατί αυτός, φυσικά, είναι ο ένας τύπος αναλάκτης... έχουμε κι άλλοι με σωλήνες. Αλλά νομίζω ότι αυτή είναι η πιο απλή περίπτωση. Έχουμε, λοιπόν, τώρα ένα δάκτυ. Από τη μία μεριά θα έρχεται... τώρα είναι τελώς σημαντικά και χωρίς τις βοηθητικές διαντάξεις... στους μισούς σωλήνες, στους μισά χωρίσματα, μάλλον... κινείται το θερμό νερό, το υγειοθερμικό νερό... στα άλλα μισά θα κινείται το βοηθητικό ρευστό. Δεν έρχονται σε επαφή, δεν αναμυγνίονται... αλλά με θερμική αγωγή μέσα από τα τυχόματα τα διαχωριστικά... περνάει θερμότητα από το πιο θερμό στο πιο ψυχρό. Άρα τα τυχόματα αυτά τι πρέπει να είναι, καλή ή κακή αγωγή για τις θερμότητες. Καλή προφανώς. Εντάξει, ενώ ένα λάκτις μπορεί να είναι μονομένος απ' έξω. Σύμφωνοι. Φυσικά όσο πιο μεγάλος είναι ο ένα λάκτις, άρα και πιο ακριβώς... τόσο πιο μικρή είναι η απώλεια σε θερμοκρασία που έχουμε. Δηλαδή, αν το υγειοθερμικό νερό είναι στους 110 βαθμούς, για παράδειγμα... όταν μπαίνει στο ένα λάκτι, δεν θα μπορέσουμε να θερμάνουμε το βοηθητικό ρευστό στους 110. Θα είναι εξαλλογώς στους 100, στους 103, στους 104. Εντάξει. Αυτό είναι μια απώλεια, την οποία όμως δεχόμαστε. Γιατί, για παράδειγμα, δεν μπορεί να λειτουργήσει καλά ο ατμοστρόφυλος... με θερμοκρασία κοντά στους 100 βαθμούς. Ενώ το βοηθητικό ρευστό, που έχει μερικά ευνοϊκά χαρακτηριστικά... και ποια είναι αυτά θα δούμε αμέσως, μπορεί να κινήσει τον ατμοστρόφυλο εντέλει καλύτερα. Γιατί έχει σχετικά χαμηλό σημείο βρασμού, ψηλή θερμική αγωγημότητα... και βέβαια είναι σταθερό σε θερμοκρασίες στις οποίες χρησιμοποιείται. Μπορεί να έχουμε νερό 90 βαθμών, γιοθερμικό νερό... και να το χρησιμοποιήσουμε για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας... διότι ενώ το νερό 90 βαθμών δεν βράζει, το ισοβουτάνιο, για παράδειγμα... να φτέλει το βοηθητικό ρευστό, θα βράσει. Θα μας δώσει τον ατμό, ο οποίος θα κινήσει τον ατμοστρόφυλο. Γι' αυτό και έχουμε δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε και νερό γιοθερμικό... και θα χρησιμοποιήσουμε μέχρι και 85 βαθμών. Αυτή είναι η κατώτερη που χρησιμοποιείται, συνήθως, με τα τεχνικά μέσα που έχουμε. Αν και στην Αλλάσκα κάπου διάβασαν ότι χρησιμοποιούν και νερό 74 βαθμών... με βοηθητικό ρευστό για να παραγάγουν ηλεκτρική ενέργεια... εντάξει, το πλεονέκτημα που έχουμε είναι ότι παράγουμε τελικά... και δεν θα μπορούσαμε να την πάρουμε καθόλου. Εντάξει. Ποιο είναι το μειονέκτημα? Το μειονέκτημα είναι ότι αυξάνουμε πάλι το αρχικό κόστος. Και προσέξτε, σε αυτό που διαβάζετε συνέχεια, τι έχουμε. Έχουμε το γιοθερμικό νερό που φεύγει, όπως είναι... μετά, αφού περάσει με ένα λάκκαρ, θα γυρίσει πίσω στο γιοθερμικό ιδροφορέα. Και μάλιστα, εδώ έχουμε και ένα περιβαλλοντικό πλονέκτημα... και ένα μειονέκτημα που έχουμε στη συνέχεια. Το πλονέκτημα είναι ότι δεν ξεφεύγει τίποτα από το γιοθερμικό νερό. Είναι σ' ένα κλειστό κύκλωμα. Αν δείτε, περνάει απ' τον εναλλάκτη και επαναφέρεται όπως είναι... με ό,τι περιέχει πίσω στο γιοθερμικό ιδροφορέα. Αυτό είναι το πλονέκτημα από περιβαλλοντική άποψη. Το πλονέκτημα, φυσικά, είναι ότι κάπου χρησιμοποιούμε ένα δεύτερο ρευστό... που μπορεί να έχει τις ιδιότητες που είπαμε τις θερμικές... και υποχρεωτικά πρέπει να έχει και κάποιες περιβαλλοντικές ιδιότητες... δηλαδή να μην είναι τοξικό, για παράδειγμα. Να μην είναι έφλεπτο, να μην είναι διαβροτικό. Αν διαφύγει στην αθμόσφαιρα που μπορεί να συμβεί... να μην επιβαρύνει την αθμόσφαιρα. Ποια είναι η βοήθητή μας για να επιλέξουμε βοηθητικό ρευστό... όμως, π.χ., κάπου το παράδειγμα. Έτσι, άρα κάπου έχουμε μια περιβαλλοντική επίπτωση... με αυτό το πράγμα, με την παρεγωγή του. Να πω εδώ ότι το βοηθητικό ρευστό... προφανώς κινείται σε κλειστό κύκλωμα. Άπαξ και το εγκαταστήσουμε μια φορά. Μετά μόνο τις διαλωές προσθέτουμε. Εντάξει, δεν το πετάμε στην αθμόσφαιρα. Λοιπόν, έρχεται και το βοηθητικό ρευστό στον εναλλάχτη... και εκεί, καθώς παίρνει θερμότητα από το υρθερμικό νερό... και έχει χαμηλότερο σημείο βρασμού, θα βράσει. Ο ατμός του στην πραγματικότητα... θα πάει και θα κινήσει στον ατμοστρόβυλο. Και στη συνέχεια θα έρθει σε ένα συμπυκνοτή. Θα ξαναπεράσει την υγρή κατάσταση... για να πάει πίσω στον εναλλάχτη... και να έχουν επαναληφθεί αυτό το κύκλωμα. Προσέξτε και αυτή είναι μια σάφια που την παρατήρησα και στις σημειώσεις. Αναφέρω δύο φορές τη λέξη συμπυκνοτή. Μία φορά εδώ και μία φορά προηγουμένως... μιλώντας για τη συμπύκνωση του ατμού... του γεωθερμικού ατμού που βγαίνει από το ατμοστρόβυλο. Άλλος ο ένας συμπυκνοτής και άλλος ο άλλος. Εδώ μιλάμε για το συμπυκνοτή του κυκλώματος... του βοηθητικού θητικού ρευστού. Το τονίζω για να μην υπάρξει κάποια σύγχυση. Ξαναλέω, το βοηθητικό ρευστό κινείται σε κλειστό κύκλωμα. Εντάξει, υπάρχει κάποια αφορία έως εδώ. Αλλά θα ξαναέλθουμε στον εναλλάκτη... μιλώντας και για τη γεωθερμία χαμηλής ανθαρπίας... γιατί και εκεί πολλές φορές χρησιμοποιούμε εναλλάκτες... όταν η ποιότητα του γεωθερμικού νερού δεν είναι καλή... για την προστασία του δικτύου. Αλλά θα το δούμε αυτό σε επόμενο μάθημα. Αυτά είναι που ήδη είπαμε για τις θερμοκρασίες... μέσα στις οποίες χρησιμοποιούμε το γεωθερμικό βοηθητικό ρευστό. Υπάρχει και ένα άλλο όριο, γιατί πρέπει αυτό να είναι σταθερό... να μην διασπάται, να μην αλλιώνεται... οπότε δεν μπορεί να πάρει πάνω από σε 170 βαθμούς... αλλά δεν θα το χρειαζόμαστε εκεί να το χρησιμοποιήσουμε. Και δεν το βάλουμε παρά μόνο όταν το χρειαζόμαστε. Αλλά να λέω, χτυπάει και αυτό στην αχείλη οκτέρνα... που είναι η αρχική επένδυση. Ένα σημείο τέλος που θα ήθελα να τονίσω είναι αυτό εδώ. Τα γεωθερμικά εργοστάσια... χρησιμοποιούνται για παροχή φορτίου βάσης... και αυτό είναι πλεονέκτημα της γεωθερμίας. Και μάλιστα σε σύγκριση με τις άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ενώ αν το δούμε από περιβαλλοντική άκρηση... όλες οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι καλές για το περιβάλλον... και τα πρέπει να τις υποστηρίζουμε όλες... όταν ερχόμαστε σε επιμέρειες εφαρμογές... το ότι μπορεί να γίνονται ανταγωνιστικές. Αν υποτεθεί, νομίζω δεν το έχω ξαναπεί... ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση για παράδειγμα... δίνει ένα ποσό α για επιχωρήγηση... υπείων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας... που θα μαλώσουν μεταξύ τους για το ποια θα πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι. Λοιπόν, είναι ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Τι σημαίνει φορτίο βάσης, κατά την πορεία, να μου εξηγήσει κανένας... και ποιο είναι το αντίθετό του ή το συμπλήρωμά του, αν θέλετε. Φορτίο βάσης και φορτίο και φορτίο και φορτίο. Η ενεργειακή ζήτηση δεν μένει σταθερή σε όλο το 24 ώρα... και η ζήτηση νερού το ίδιο και η ζήτηση ενέργειας. Υπάρχει, όμως, μία τιμή κάτω από την οποία... σπανίως πέφτει. Αυτό είναι το φορτίο βάσης. Το χρειαζόμαστε περίπου όλο το 24 ώρα. Και σε κάποιες ώρες της ημέρας, το καλοκαίρι, το μεσημέρι, για παράδειγμα... που είναι όλα τα κλιματιστικά μηχανήματα, δημιουργούν τέχνες. Εντάξει. Το μεγαλύτερο κομμάτι είναι το φορτίο βάσης. Η γεωθερμία, λοιπόν, μπορεί να μας παρέχει με συνεχή τρόπο... 24 ώρες το 24 ώρα, συγκεκριμένη ποσότητα ενέργειας. Συγκεκριμένη ισχύ. Εντάξει. Άρα θα χρησιμοποιηθεί και ο φορτίο βάσης. Αντίθετα, άλλες ύπιες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας... θεωρικά, ας πούμε, έχουν μεγάλη διακύμαση... η οποία εξατάται από την πνοή του ανέμου... και επομένως, εκεί θα πρέπει να έχουμε αποθήκευση. Δευτερογενία αποθήκευση. Δηλαδή, όχι πάντα, να αποθηκεύσουμε την ολική ενέργεια ως ολική ενέργεια... για να μπορούμε να την ταιριάξουμε με τη ζήτηση. Σύμφωνοι? Επειδή τελικά και νομίζω, στην εφέρα ταιριάζουμε... την προσφορά της ενέργειας με τη ζήτηση. Και αυτό είναι μειονέκτημα γενικά... και δεν θέλουμε να κάνουμε αποθήκευση ενέργειας. Τι μας πειράζει, λοιπόν, να αποθηκεύουμε ενέργεια πρωτογυριακή. Τι προϋποθέτει, ουσιαστικά, η αποθήκευση ενέργειας... αν δεν γίνεται στην πρωτογυριακή συμμορφή, να το πω πιο σαφώς. Δεν προϋποθέτει περαιτέρω χρήση ενέργειας για τη συντήρηση. Δεν θέλω να το βάλω. Κοντά σε... συνεπάγεται, μάλλον, απόλυες ενέργειας. Γιατί οι απόλυες εξέδρεκες, αν θέλω να το πω με την καλύτερη ακρίβεια... γιατί σε κάθε ενεργειακή μετατροπή... ένα μέρος κείνεται θερμότητα. Δεν μετατρέπει το εκατό της εκατό της κινητικής ενέργειας... ξέρω εγώ, σε ηλεκτρική ενέργεια, για παράδειγμα. Σε κάθε μετατροπή, λοιπόν... την ενεργητή δεν μπορούμε να μετατρέψουμε σε μπαταρίες. Έτσι, με χημικό τρόπο. Σε κάθε τέτοια μετατροπή χάνουμε ενέργεια. Άρα, δεν θέλουμε να έχουμε πολλές μετατροπές. Και εδώ, στην γιοθερμία, δεν το χρειαζόμαστε. Αυτό το πράγμα είναι ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Επιπλέον, τα χαρακτηριστικά της γιοθερμίας... είναι τέτοια που επιβάλλουν τη χρήση της ως φορτίο βάσης. Γιατί δεν έχει μεγάλη απόκριση. Δεν έχει πολύ συντομή απόκριση. Όταν ξεκινήσει ένας γιοθερμικός σταθμός που έχει σταματήσει... τέλει μία διαδικασία κάποιων ωρών. Άρα, δεν μπορεί να καλύψει ένα φορτίο εχμής. Εντάξει. Αν θέλουμε τρεις ώρες για να πάρουμε γιοθερμική ενέργεια... περισσότεροι, να ξεκινήσουμε το γιοθερμικό εργοστάσιο... τότε δεν μπορούμε να καλύψουμε προθανώς μια εχμή που προκύπτει. Και τα θερμοελευτρικά έχουν αυτού είδους στην αδράγεια. Γιατί δεν είναι απλώς να ζεστάνουμε το νερό στους 100 βαθμούς. Πρέπει να παράγουμε υπέρ ταρισμού άτομα. Εντάξει. Και τα θερμοελευτρικά μας δίνουν φορτίο βάσης. Τι μας δίνουν εύκολα φορτίο εχμής... που έχουμε στην Ελλάδα αρκετά. Τα φωτογραφικά... εν μέρει ναι, εφόσον όμως... η εχμή είναι την ημέρα που... εν ώρα που έχουμε μεγάλη ηλιοπάνηγη... πρέπει να περάσουμε μέσα από τη θήλυση. Οι ανεμογενήτριες πάλι δεν μπορούν να μας δώσουν ενέργεια... όπως θέλουμε εμείς. Αλλά τα ηλελεκτρικά... που βάζεις μπρος, γερνίζεις το κουμπί και σε δύο λεπτά... σου δίνουν ενέργεια την ηλελεκτρικό. Αυτό επίσης είναι ένα καλό χαρακτηριστικό... των ηλελεκτρικών για τη συγκεκριμένη χρήση. Και γι' αυτό μπορεί να πουλήσει κανείς... πιο ακριβά την ηλελεκτρική ενέργεια... σε μια αν υπάρχει αγορά... ας το πω ανταγωνιστική. Τότε γιατί λέει... σου δίνω στις δύο η ώρα το μεσημέρι... σου δίνω αυτή την ενέργεια στα πολλά ακριβότερα. Και γι' αυτό έχει νόημα και το δίδυμο στα ηλελεκτρικά. Ποιο δίδυμο, να έχουμε δύο φράγματα... ένα επάνω και ένα κάτω. Να χρησιμοποιούμε ενέργεια... από εωλικά για παράδειγμα... γιατί εδώ συνδυάζουμε έτσι και την αποθήκευση... της ενέργειας των εωλικών της αιέρας στο βράδυ. Εμείς δεν έχουμε μεγάλη ζήτηση ενέργειας εκείνη την ώρα. Τι κάνουμε, χρησιμοποιούμε την ενέργεια αυτή... και βάζουμε νερό από το κάτω τα μιευτείρα στον πάνω. Αυτό λοιπόν είναι αποθήκευση ενέργειας... γι' αυτό συνδυάζονται πολύ καλά... μπορεί να συνδυαστούν καλά τα εωλικά με τα ηλελεκτρικά. Εντάξει, και το μεσημέρι, τις επόμενες ημέρες... τις πρωινές ώρες που όλοι κάνουν διάφορα πράγματα... χρησιμοποιούμε την ηλελεκτρική ενέργεια... και καλύπτουμε το φορτίο εχμής. Δεν κερδίζουμε ενέργεια συνολικά, γιατί αν κερδίζαμε συνολικά ενέργεια... θα μας έκλεισε και σε κάνα τρελάδευμα. Αλλά ρυθμίζουμε, χάνοντας ενέργεια συνολικά... ρυθμίζουμε και ταιριάζουμε την προσφορά με τη ζήτηση. Αλλά την ολική ενέργεια δεν την κάναμε αλλιώς. Έχουμε την ολική ανεμογενήτρια... αλλά κάτι πρέπει να την κάνουμε την ώρα που επιπιεζόμαστε την ενέργεια. Λοιπόν, να αποθηκεύουμε με αυτόν τον τρόπο... ότι την κινητική ενέργεια του ανέμου... την κάνουμε τελική καδυναμική ενέργεια του νερού... την οποία στη συνέχεια τη χρησιμοποιήσουμε... για να πάρουμε την ηλεκτρική ενέργεια όταν τη χρειαζόμαστε. Εντάξει. Άρα λοιπόν, έχει πει σε εξετάσεις αυτό το πράγμα... ότι η γεωθερμική ενέργεια ταιριάζει στην παραγωγή φορτίου βάσης... και γενικά είναι πλεονέκτημα. Πλεονέκτημα είναι το ότι έχουμε συνεχή παραγωγή... ανεξάρτητη από τις κλιματικές συνθήκες. Στην ουσία αυτό είναι το πλεονέκτημα... πίσω από αυτό που λέω ότι μπορεί να δώσει φορτίο βάσης. Φυσάει, δεν φυσάει έρας. Έχουμε, δεν έχουμε ήλιο. Η γεωθερμία είναι εκεί. Εντάξει, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Υπάρχει κάποια απορία έως εδώ. Να μπούμε να δούμε κάποιους δείκτες απόδοσης... των μονάδων παραγωγής ταικτρικής ενέργειας. Και εδώ θα θέλαμε να συζητήσουμε και μια μικρή λεπτομέρεια... όχι γιατί είναι τόσο σημαντική... αλλά και γιατί έχει καθεαυτία να ενδιαφέρον την οικότερο. Ποιοι είναι οι κύριοι ρήκες που χρησιμοποιούμε? Είναι πρώτον ο συντελεστής φορτίου. Τι μας λέει αυτός, πώς συσπορίζεται μάλλον... είναι ο λόγος της ενέργειας που συνολικά παρήχθη... σε μια περίοδο που εξετάζουμε... προς το γινόμενο της μέγιστης ισχύος... που αναπτύχθηκε στην εξεταζόμενη περίοδο... επί την αντίστοιχη περίοδο. Αυτός τι είναι μεγαλύτερος ή μικρότερος μονάδας? Προφανώς μικρότερος... γιατί με τη μέγιστη ισχύ... θερετουργήσουμε ένα μικρό μέρος του συνολικού χρόνου. Τελικά ο συντελεστής φυσικά είναι αδιάστατος... γιατί την ενέργεια για παράδειγμα... θα τη μετρήσουμε σε μεγαπατόρες... που παρήχθηση μέσα στην περίοδο... τη μέγιστη ισχύ σε μεγαβάτ και τη διάρκεια σε ώρες... οπότε βγάζουμε έναν αδιάστατο συντελεστή... ουσιαστικά ενέργεια προς ενέργεια... αν θέλετε αυτό το πράγμα... γιατί η ισχύς επί χρόνου πάει ενέργεια... και μπορεί να εκφραστεί και επί τις εκατό. Τώρα το σημείο που θέλουμε να συζητήσουμε... αυτό όπως σας έδειξα στο τεστ αν κάναμε τεστ... αλλά δεν θα κάνουμε όπως σας υποσχέθηκα... είναι το εξής... ως μέγιστη ισχύς ποια θεωρείται. Δεν θεωρείται η μέγιστη ισχύς... που αναπτύχθηκε σε ένα δευτερόλεπτο... αλλά η μέση μέγιστη ισχύς... κατά τη διάρκεια μιας ώρας. Αυτό θα θέλαμε να συζητήσουμε... για να γίνει αντιληπτό. Οι ισχύς είναι γενικά ενέργειες στην μονάδα του χρόνου. Θα ρωτήσω λοιπόν σε ποια μονάδα χρόνου. Αν πάμε στον δευτερόλεπτο... τότε προφανώς θα πάρουμε μεγαλύτερη τιμή... μέγιστης ισχύος... παρά αν πάρουμε το μέσο όρο ουσιαστικά... στη διάρκεια μιας ώρας, έτσι δεν είναι? Αν πάρουμε το μέσο όρο στη διάρκεια μιας ημέρας... θα πάρουμε ακόμα μικρότερη τιμή. Προφανώς. Ναι. Γιατί δεν θεωρείτε... ή μήπως σχετίστηκαν, δεν το κατάλαβα... οι μέγιστοι ισχύς με γενευρεστημένη... που είπατε πριν. Θα πάμε στον επόμενο στιγμή... θα πάμε με την εγκαιδευτημένη ισχύ. Εδώ είναι συνδεδεστής φορτίου. Λοιπόν... είναι ξεκάθαρο αυτό το πράγμα. Ας το δούμε ως εξής... έστω ότι μετράμε ένα δευτερόλεπτο... την ισχύ... και πάμε μια τέτοια καμπύλη. Αν χωρίσουμε σε πέτες της μιας ώρας... θα κάνουμε σκαλοπατάκια της μιας ώρας. Εδώ, εδώ, εδώ... και τα λοιπά. Άρα λοιπόν... δεν θα πιάσουμε ακριβώς... αυτήν την αρχή που θα διαρκεί ένα δευτερόλεπτο. Θα πάρουμε και ότι συμβαίνει γύρω γύρω... και θα πάρουμε μία μικρότερη τιμή. Αν το χωρίσουμε αυτό σε μέρες... κόψουμε πιο μεγάλες πέτες... θα εξομαλύνουμε πιο χαμηλά. Σύμφωνοι? Είναι κατανοητό... γιατί όσο πιο μεγάλος είναι ο χρόνος... πάνω στον οποίο παίρνουμε το μέσο όρο... θα βρούμε χαμηλότερη τιμή. Χαμηλότερη μέση μέγιστη τιμή. Ωραία. Λέμε λοιπόν εδώ... ότι έχουμε αυτήν την καμπύλη παραγωγής... και χωρίζουμε τις ώρες... να μην κάνω κι άλλες δυναμούλες να μην παίξω... εντάξει... και έχουμε τις ώρες... και παίρνουμε, λέμε να εδώ σε αυτήν την ώρα ας πούμε... τη μέση, τη μέγιστη ισχύ... ορισμένη στο χρονικό διάστημα της μιας ώρας. Ας πάρουμε ένα 24 ώρες μόνο. Άρα έχουμε 24 τέτοιες ώρες. Υπάρχει περίπτωση να υπολογίσουμε... κατά τη μεγαλύτερη μέση-μέγιστη ισχύ... κατά τη διάρκεια της μιας ώρας... από το να ξεκινήσουμε και να πούμε... από τις 12 το βράδυ μέχρι τις 1... και να βάλουμε αυτή τη μέση ισχύ. Από τη μία μέχρι τις 2 και την άλλη. Τα 2 με 5 αυτή. Θα συγκρίνουμε αυτά και να πάρουμε το μεγαλύτερο... για να βάλουμε στον παρονομεστή. Υπάρχει η δυνατότητα... χωρίς να κάνουμε κάποιο μπαλαμούτι... να βγάλουμε μεγαλύτερη μέση-μέγιστη ισχύ... με διάρκεια μιας ώρας. Ή να το πω αλλιώς... θα ήταν μήπως πιο ακριβές να κάνουμε κάτι άλλο... και όχι να χωρίσουμε σε χρονικές φέτες... ανάλογα με τρολόι μας. Για να βρούμε τη μέγιστη μέση ισχύ... με διάρκεια μιας ώρας. Αν ξέραμε τις ώρες στιγμής... που διεργαζόμαστε περισσότερο για τους άλλους... και σε αυτές τις ώρες να δίνουμε βάση... Αυτό είναι σωστό. Είναι καθοδηγητικό στοιχείο αυτό προφανώς. Αν έχουμε ένα διάγραμμα της ισχύς... και πέραμε στο ψηλότερο κομμάτι... με διάρκεια μιας ώρας αλλά όχι με βάση την ώρα. Ακριβώς, δηλαδή. Σαν συνολικό χρόνο. Πολύ σωστό. Σαν συνολικό χρόνο. Για να το πω αλλιώς. Αν είχαμε κυριόμενη ώρα... δηλαδή ξεκινούσαμε από το πρώτο... μέχρι το 60 λεπτό της ημέρας. Και βγάζαμε ένα έτοιμο. Μετά πάμε από το δεύτερο... μέχρι και το 61. Από το τρίτο μέχρι και το 62. Λοιπούτου κατεξής. Έτσι θα μπορέσουμε να πιάσουμε πραγματικά... το διάστημα μιας ώρας... που θα έχει την μέγιστη ισχύ. Εντάξει. Κατανοηθώ αυτό. Τώρα τι κάνουμε πραγματικά ή θεωρητικά. Πρακτικά είναι πιο εύκολο να έχουμε κόψει κάτω μιας ώρας. Μπορεί να γίνει και το άλλο. Θεωρητικά... πιο σωστό κατά τη γνώμη μου... είναι το δεύτερο, το κυλιώμενο. Εντάξει. Αλλά οι διαφορές είναι τόσο μικρές... που ίσως δεν αξίζει τον κόπου... να πάει κανείς στο πιο σύνθετο... για να πάρει πιο ακριβές αποτέλεσμα. Εν πάση περιπτώση... ήθελα να συλλητήσουμε ακριβώς... αυτή τη διαφορά και αυτό το θέμα του μέσο όρο... που χρειάζεται σε πάρα πολλές περιπτώσεις... να ξέρουμε τι μέσο όρο βγάζουμε στην πραγματικότητα. Αυτό ήθελα να συλλητήσουμε... στη συγκεκριμένη περίπτωση. Σύμφωνο. Λοιπόν... αυτός είναι ο συντελεστής Πορτίου. Υπάρχει ένας άλλος συντελεστής που του μοιάζει... αλλά δεν είναι όμοιος. Και αυτός είναι ο συντελεστής Αξιοποίησης. Έχει ίδιο αριθμητή. Είναι στην αριθμητή η ενέργεια... που παρήχθη στην εξεταζόμενη περίοδο... και στον παρονομαστή... όπως ήθελε ο κ. Στάσιος... είναι το γινόμενο της εγκατεστημένης ισχίος... επί την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Πάλι αντιάστατος συντελεστής... ενέργεια-διανέργεια... και πάλι μπορεί να εκφραστεί... και ως ποσοστό επί της εκατό. Ποιος από τους δύο είναι μεγαλύτερος? Για όπου ο κύριος θα μου γράψει από κάτω... και θέλω να συζητήσουμε. Ποιος είναι μεγαλύτερος? Ο πρώτος. Γιατί έχει είναι πρώτος ο παρονομαστής. Οι ισχίες που θα αναπτυχθεί... που θα παραχθεί... δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από την εγκατεστημένη ισχία. Σύμφωνα με αυτά... πήγαμε στο προηγούμενο μέρος του μαθήματος. Είναι το πάνω όριο. Αν δουλεύει συνεργώς με την εγκατεστημένη ισχία... τότε θα έχει πάρει ό,τι μπορεί να πάρει. Θα έχει αποδώσει ό,τι μπορεί να αποδώσει. Εάν τώρα υπάρχει μεγάλη διαφορά... μεταξύ των δύο αυτών συντελεστών... αν, δηλαδή, ο συντελεστής αξιοποίησης... είναι αισθητά μικρότερος από τον συντελεστή φορτίου... τότε κάτι έχουμε κάνει λάθος. Δηλαδή, έχουμε μεγαλύτερη εγκατεστημένη ισχία... από όσο θα έπρεπε... είτε σε σχέση με τη ζήτηση ενέργειας... είτε σε σχέση με τις δυνατότητες του γεωθερμικού πεδίου. Και γιατί λέω ότι θα έχουμε κάνει... οπωσδήποτε λάθος... γιατί όσο μεγαλύτερη είναι η εγκατεστημένη ισχία... τόσο μεγαλύτερο είναι το κόστος του εξοπλισμού... το οποίο πληρώσαμε. Επιβαρύναμε πάλι, χωρίς λόγο... την αρχική επένδυση που κάνουμε. Σύμφωνοι? Και γιατί λέω ότι είναι υπερβολικά μεγάλη... είτε ως προς το ένα, είτε ως προς το άλλο. Φυσικό, που είναι και το χειρότερο λάθος, θα έλεγα αυτό εδώ... ότι το γεωθερμικό πεδίο μπορεί να μας δώσει... με τις γεωτρήσεις που έχουμε κάνει... μια συγκεκριμένη παροχή ενέργειας. Αυτό μπορεί να μας δώσει. Αν εμείς στο εργοστάσιο... επειδή νομίζαμε ότι μπορούσαμε να πάρουμε... αντί 150 εγκαταστήσαμε 150... τότε τα 50, ό,τι και να κάνουμε... κολοτούμπες εκεί πέρα μέσα, δεν πρέπει να τα πάρουμε. Χωρίς να κάνουμε ζητειές στο γεωθερμικό πεδίο. Εννοείται και να το χαλάσουμε και να μην κρατήσει... για το χρονικό διάστημα προβλέπουμε. Σύμφωνοι? Άρα λοιπόν αυτό είναι λάθος... λάθος 100% Υπάρχει όμως και μια άλλη περίπτωση. Να μπορεί το γεωθερμικό πεδίο να μας δώσει περισσότερο ατμό... να μπορεί να καλύψει την εγκατεστημένη ισχύ... αλλά να μην έχουμε τι να κάνουμε τα ενέργεια. Άρα η ισχύ δεν ανταποκρίνεται στην προσφορά. Άρα τελικά δεν την παράγουμε αυτή την ενέργεια. Δεν τα γιώσουμε στη συνέχεια. Εδώ το λάθος μπορεί να μην είναι τόσο κακό. Γιατί? Ίτε μπορεί να πει κανείς θα κάνω μια επέκταση, μια διασύνδεση... με ένα άλλο δίκτυο, τυρώνοντας βέβαια πάλι κάτι. Άρα θα διαθέτω μετά από 2-3 αιώνια... που κατασκευάσω και αυτό το δίκτυο την ενέργεια... και να παίρνω πίσω τα λεφτά. Ίτε μπορεί να προβλέπω ότι τα επόμενα δύο χρόνια... δεν θα έχω τόσο μεγάλη ζήτηση. Αλλά επειδή είμαι στη νέα περιοχή που αναπτύσσεται... και θα προβλέπω ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα... όχι μετά από 30 χρόνια... θα έχει απαξιοθεί ο εξοπλισμός που έχουμε εγκαταστήσει... θα έχω ανάλογες ανάγκες. Από τώρα αυτά τα καλύτερα και ακριβότερα μηχανήματα. Εντάξει. Είναι θέμα αναπτυξιακού σχεδιασμού. Αυτό εδώ. Είναι σαν να λέω ότι κάνω έναν δρόμο... κάπου που ξέρω και αυτή τη στιγμή είναι υπερβολικός... για τη δημοφορία που έχει αυτός ο δρόμος... αλλά μετά από 3 χρόνια, ας πούμε, θα λειτουργεί με πλήρη... θα αυξηπηρετεί πλήρως, το έργο θα αξιοποιείται πλήρως. Προσοχή και στη μία περίπτωση και στην άλλη... η ίδια η κατασκευή του έργου μπορεί να βοηθάει... την αύξηση της χρήσης. Στη μία περίπτωση στην έργο και στην άλλη περίπτωση του δρόμου. Αλλά ας μείνουμε στην ενέργεια. Αν, λοιπόν, σε μια περιοχή έχω διαθέσιμη ενέργεια... τότε πολύ πιο εύκολα πάω και χτίζω ενεργοστάσιο, ενεργοβόρο εκεί. Άρα μπορεί κανείς να πει ότι σχεδιάζω την ανάπτυξη της περιοχής... και σκάνω ένα έργο υποδομής για να τραβήξω και άλλες λειτουργίες εκεί πέρα. Οπότε σε αυτή την περίπτωση δεν το θεωρούσαμε βέβαια λάθος... αλλά ίσως πάρα πολύ καλό σχεδιασμός. Γενικά όμως, αν δεν υπάρχει αυτός ο πολύ καλός σχεδιασμός... όταν υπάρχει αυτή η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στους δύο δίκτες... τότε κάτι πήγε στραβά, κάτι δεν υπολογίσαμε σωστά... και άρα επιβαρύναμε χωρίς λόγο ναντική επένδυση του γεωθερμικού επιστασίου. Υπάρχει κάποια απορία έως εδώ? Κυρίες Σολακίου, θέλετε κάτι? Ανόμιστον. Λοιπόν, ας δούμε άλλους δύο δίκτες. Ένας δίκτες είναι ο συντελεστής διαθεσιμότητας. Είναι ο λόγος των ερώνειων λειτουργίας της μονάδας κατά την εκσταζόμενη περίοδο... προς τη διάρκεια της περιόδου αυτής. Εδώ η γεωθερμική ενέργεια έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα... έχει μεγάλο συντελεστή διαθεσιμότητας... που είναι μεγαλύτερο από 90%. Εδώ λίγο υπάρχει μια μικρή ασάθεια... γιατί διαθεσιμότητα σημαίνει ότι μπορούμε να πάρουμε κάτι... όχι ότι τέκια καλά το πήραμε. Το πλεονέκτημα της γεωθερμικής ενέργειας είναι ότι αν θέλουμε... μπορούμε στον 90% του χρόνου... να παίρνουμε ενέργεια. Κάτι που δεν συμβαίνει με τα ηλιακά... όπου έχει τόσες ώρες άνεμο... έχει τόσες ώρες ηλιοφάνεια. Άρα ο συντελεστής διαθεσιμότητας είναι πολύ μικρότερος. Δεν κάνω προπαγκάρδες υπέρ της γεωθερμίας... σε βάρος των άλλων νεώσιμων πηγών ενέργειας. Προσωπικά θεωρώ ότι πρέπει να αναπτυχθούν όλες οι ήμετρα. Και θεωρώ επίσης ότι η Ελλάδα έχει πλούτο... και στην ηλιακή ενέργεια και στη γεωθερμική ενέργεια και στη νεολική... μπορεί να αξιοποιήσει τη βιομάζα... και μπορεί να αξιοποιήσει και τα μικρά ιδρολεκτρικά. Εκείνο που τονίζω είναι ότι τα μικρά ιδρολεκτρικά... και η γεωθερμική ενέργεια... έχουν μεγάλη εγχώρια προστηθέμενη αξία... που σημαίνει ότι τα λεφτά που θα επενδυθούν... θα μείνουν περισσότερο στον τόπο. Εολικά ανεμογενήτρες θα πάρουν ικανήσεις από την Δανία, για παράδειγμα. Και τις εγκαταστήσει στην Ελλάδα. Ενώ ένα μικρό ιδρολεκτρικό... που θα κατασκευαστεί, ας πούμε, από σκυρόδεμα... από θάκρυ σωλήνες και το ένα και το άλλο... θα δώσει το 80% των χρημάτων στην εγχώρια αγορά. Αυτό είναι σημαντικό και είναι ακόμα πιο σημαντικό σε περίοδες κρίσης. Εντάξει. Πάμε και στην ειδική κατανάλωση του γεωθερμικού ρευστού. Είναι η παροχή του γεωθερμικού ρευστού που απαιτείται για την παραγωγή... και με τη μέγεστη ισχύ. Είναι αυτό που πρέπει να μας δίνει το γεωθερμικό εργοστάσιο... για να μην έχουμε κάνει το λάθος που είπαμε προηγουμένως. Το ένα από τα δύο λάθη που είπαμε προηγουμένως. Εντάξει. Υπάρχει κάποια απορία ως εδώ. Αν δεν υπάρχει κάποια απορία... θα προχωρήσουμε... σε ένα πολύ ενδιαφέρον κατηγνώριμο θέμα... το οποίο είναι οι επιπτώσεις των περιβάλλων... από την παραγωγή λεκτρικής ενέργειας... φυσικά από η βιοθερμία. Θα λεγε κανείς... μα υπάρχουν τέτοιου τύπου επιπτώσεις... που τραβούν την τριάλα εκεί στο βάθος. Σκούτε και πνάει μερικά. Είναι σίγουρο... ότι οι γεωθερμικές πηγές ψηλής ενθαλπίας... γενικά οι γεωθερμικές πηγές που χρησιμοποιούνται... για παραγωγή λεκτρικής ενέργειας... ακόμα και από χαμηλής ενθαλπίας οριακά... μπορούμε να πάρουμε λεκτρική ενέργεια... ανήκουν στις καθαρές ενεργειακές πηγές. Αυτό είναι δεδομένο. Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε... είναι ότι αυτό που είπαμε τώρα δεν είναι συνώνυμο... με το ότι δεν υπάρχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αν πούμε κάτι τέτοιο, είναι λάθος... και είναι πολλαπλό λάθος. Πρώτον, γιατί είναι ψέμα. Δεύτερον, γιατί αυτό το ψέμα θα αποκαρυφθεί... και θα δισφημίσει τις ύπιες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Και τρίτον, γιατί αν αγνοήσουμε... την ύπαρξη περιβαλλοντικών επιπτώσεων... δεν θα πάρουμε και τα μέτρα που χρειάζεται... για να τις περιλαχιστοποιήσουμε. Σίγουρα υπάρχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις... όμως αυτές είναι σαφώς λιγότερες... από όσες έχουν οι συμβατικές ενεργειακές πηγές... που είναι βέβαια ο άνθρακας, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο... και η πυρηνική ενέργεια. Γιατί και το φυσικό αέριο εντάσσεται... στις συμβατικές ενεργειακές πηγές... για λιγότερες επιπτώσεις τουλάχιστον στον τόπο κατανάλωσης... από ό,τι έχει ο άνθρακας ή το πετρέλαιο. Η πυρηνική ενέργεια είναι ένα άλλο μεγάλο κομμάτι... μία νίξη θα κάνω μόνο τη συνέχεια. Αυτόν όσον είναι λιγότερες οι επιπτώσεις... και αφετέρου μπορούν να αντιμετωπιστούν... με αρκετά ικανοποιητικό τρόπο. Πρέπει όμως να ληθούν τα μέτρα... για να αντιμετωπιστούν με ικανοποιητικό τρόπο. Βλέπουμε στο προηγούμενο κομμάτι του μαθήματος... ότι ένα χαρακτηριστικό των υγειοθερμικών πηγών... πολύ σημαντικό, είναι ότι όλες οι επιπτώσεις... είναι συγκεντρωμένες σε έναν τόπο. Γιατί τα υγειοθερμικά εργοστάσια παραγωγής ελεκτρικής ενέργειας... κατασκευάζονται ακριβώς εκεί που είναι και το υγειοθερμικό πεδίο. Όλες οι επιπτώσεις που έχουμε θα είναι εκεί πέρα. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει με τις συμβατικές ενεργειακές πηγές. Όπου, για παράδειγμα, έχουμε επιπτώσεις στον τόπο εξόρυξης. Έχουμε επιπτώσεις στις θέσεις επεξεργασίας. Διελιστήρια, για παράδειγμα. Εργοστάσια εμπλουτισμού για την πυρηνική ενέργεια. Έχουμε επιπτώσεις στον τόπο κατανάλωσης... που συνήθως αυτές μόνο λαμπάνουν οι πόσεις μας και αυτό είναι λάθος. Και έχουμε και επιπτώσεις κατά τη μεταφορά... κυρίως στο θέμα των πετρελαιογογών, που είναι πολύ σημαντικό... ή στο θέμα των πετρελαιοφόρων και στους χώρους απόθεσης καταλείπων. Ένα σημαντικό μέρος της ρίπασης των θαλασσών οφείλεται στα πετρελαιοφόρα πλοία. Ένα σημαντικότατο μέρος. Αλλά και η αγωγή πετρελαιού και φυσικού αερίου... δεν είναι χωρίς επιπτώσεις. Καταρχήν έχουν επιπτώσεις στην χρήση γης. Κάποια γη δεσμεύουν. Δεν είναι τόσες οι επιπτώσεις, ώστε να πω... επειδή το θέμα είναι σχετικά επίκαιρο, γι' αυτό κάναμε την παρέκβαση... ότι να μην κατασκευάσουμε αγωγούς πετρελαιού και φυσικού αερίου διάτησης ελλάδος... είναι τόσα τα πλεονεκτήματα πολιτικά, στρατηγικά, ενεργειακής ασφάλειας... που πρέπει να το κάνουμε αυτό το πράγμα... μόνο που δεν πρέπει να παραβλέψουμε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Δεν πρέπει να πούμε ότι δεν βαλιέσαι αφού έχουμε αυτά τα πλεονεκτήματα... ας περάσουν από που να είναι, ας δημιουργήσουν οποιαδήποτε τοπικά προβλήματα... δεν μας ενδιαφέρει τι γίνεται στο Σιδηρόκαστρο... γιατί εμείς είμαστε κάτω στην Αθήνα, για παράδειγμα. Εντάξει, θα το κάνουμε το έργο, εφόσον είναι συνολικός οφέλημου... ελαχιστοποιώντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, γιατί δεν είναι μη αναστρέψιμες... ή τόσο δύσκολο αντιμετωπιστούν συνολικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις... από αναγωγό φυσικού αερίου ή πετρελαίου. Και εκεί, ουσιαστικά, αυτό που είπα και από λεγουμένους... για γιοθερμική ενέργεια, θα το κάνουμε σωστά, με το σωστό τρόπο. Δεν θα κλείσουνε τα μάτια μας. Ήθελα να επισημάνω μία αλήθεια, εντελώς παραπλανητική... που λέγεται από τους υποστριχτές της πυρηνικής ενέργειας. Λένε, λοιπόν, ότι η πυρηνική ενέργεια είναι πάρα πολύ καλή. Γιατί φωνάζεται για περιβαλλοντικούς λόγους, για περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αφού αν πάρουμε ένα εργοστάσιο παραγωγής ελεκτρικής ενέργειας... από πυρηνικά κάψιμα, αυτό έχει λιγότερες επιπτώσεις... από ότι έχει ένα ισοδύναμο γιοθερμικό εργοστάσιο... και ισοδύναμο σημαίνει ότι παράγει την ίδια ελεκτρική ενέργεια. Γιατί φωνάζεται. Αφού λέτε ότι η γιοθερμή είναι καλή, γιατί μας λέτε ότι η πυρηνική ενέργεια είναι κακή. Πού βρίσκεται το λάθος, το οποίο θα μπορείς να χαρακτηριστείτε με κάποια άλλη λέξη. Η παραπλάνηση, αν θέλετε. Πού βρίσκεται. Στο ότι συγκρίνουν μέρος των επιπτώσεων... και μάλιστα μικρό της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικά κάψιμα... με το σύνολο των επιπτώσεων της γιοθερμικής ενέργειας. Γιατί πράγματι, αν συγκρίνεται μόνο το εργοστάσιο το πυρηνικό... αυτό υπό συνθήκες κανονικής λειτουργίας... το άλλο που αφήνουν να παίξουν είναι ο κίνδυνος ατυχήματος... και οι συνέπειες αυτού του ατυχήματος. Γιατί άλλο είναι να έχουμε κίνδυνο να πέσω και να σπάσω το πόδι μου... και άλλο να γίνω κομματάκια. Έτσι δεν είναι. Εντάξει. Είναι πολύ σοβαρότερη κίνδυνη από το πυρηνικό ατύχημα. Αλλά ας αφήσουμε και αυτό απ' έξω. Ξεχνάνω ότι θα έχουν επιπτώσεις στην περιοχή εξόρυξης. Στην χρήση γης, στο τοπίο, στην ατμόσφαιρα. Θα έχουν επιπτώσεις στην εργοστάσια εμβλητισμού. Θα έχουν κατάλυπα και εκεί πέρα λαφρός θα διανεργά. Θα έχουν επιπτώσεις στη θέση του εργοστασίου... και θα έχουν και το μεγάλο πρόβλημα της διαχείρισης των πυρηνικών καταλύπων. Το πρόβλημα που ουσιαστικά δεν έχει λυθεί στις πυρηνικές ενέργειες τεχνικά... είναι που πάντε πυρηνικά κατάλυπα. Προφανώς πρέπει να πάνε σε μια περιοχή... γιατί εξακουδούν ανεδαλλειενεργά... άσχετα να δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν... με ικανοποιητικό τρόπο για την παρεγωγή ενέργειας. Θα πρέπει να πάνε κάπου που είναι αποκομμένα... από το περιβάλλον της ατμόσφαιρας και το ιδατικό... άρα θα μένε μακριά από κατοικημένες περιοχές... άρα ψάχνουμε ερήμους να τα τάψουμε βαθιά στη γη... και σε περιοχές που δεν έχουν ρήγματα. Αυτό είναι δύσκολο ακόμα και για ασυσμικές περιοχές... όπως είναι η Σκανδιναβία. Πόσο μάλλον σε ασυσμικές περιοχές... όπως είναι η Ελλάδα, η Τουρκία, η Αλβανία, η Βουλγαρία... όπου και μόνο να φτιάξεις ένα πυρηνικό εργοστάσιο... με επαρκή ασφάλεια, θα πρέπει να δώσεις πολύ περισσότερα λεφτά... για να εξασφαλιστείς και άνετη του κινδύνου του ζυσμού. Γι' αυτό, αν είναι μία φορά κακό να γίνει... πυρηνικό εργοστάσιο στη Γερμανία... τρεις φορές κακό να γίνει στην Ελλάδα, στην Τουρκία, στην Αλβανία... σε τέτοιες χώρες οι οποίες υποφέρουν αποσυσμούς. Δεν έχει αρκετά, θέλει να κάνει. Είναι στο σχεδιασμό των Τούρκων στρατηγών... και του Ερντογά που είναι παραπλήσει ο όστος... είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Εντάξει. Και δεν νομίζω ότι το κάνει κυρίως για θέμα ενεργειακής εξασφάλειας... το κάνει για άλλους λόγους. Και οι οικολόγοι, οι οποίοι αντιδρούν σε αυτά τα σχέδια... είναι πολύ πιο ερωικοί από άλλους, ας πούμε στην Ελλάδα... που πολύ λιγότερες συνέπειες έχουν όταν σηκώνουν κεφάλι. Εντάξει. Αλλά ας μην το πιάσουμε αυτό το θέμα καλύτερα. Και ας επανέλθουμε στη Γεωθερμία λοιπόν. Είναι αληθιέσμεν, αλλά είναι τελώς παραπλανητικό να πει κανείς... ότι είναι καλύτερη από περιβαλλοντική άφουση πυρηνική ενέργεια από τη Γεωθερμική... διότι αν πάρουμε δύο ισοδύναμα εργοστάσια, το πυρηνικό εργοστάσιο... στη θέση που είναι κατασκευασμένο, έχει λιγότερες συνέπειες από το Γεωθερμικό. Αυτό λοιπόν ας το ξεκαταρήσουμε, ναι και καλύτερα. Και ας αρχίσουμε να βλέπουμε μία-μία τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις... τις οποίες μπορεί να έχει η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τη Γεωθερμία. Και θα ξεκινήσουμε, είπαμε μόλις είναι συγκεντρωμένη σε μια περιοχή. Θα ξεκινήσουμε από την πίστη γη συγκεκριμένο τοπίο. Και θα, για να σας πείσω, θα δείξω ορισμένες φωτογραφίες... από ένα αναπτυγμένο Γεωθερμικό πεδίο. Είναι αυτό της Νέας Ζηλανδίας, γιατί μία από τις χώρες που έχουν... έχουν αναπτυγμένη Γεωθερμική ενέργεια, είναι η Νέα Ζηλανδία. Στη Νέα Ζηλανδία, λοιπόν, έχουν αναπτύξει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας... από η Γεωθερμία και παράλληλα έχουν διατηρήσει... και αυτό έχει πολύ σημασία και για κάποιες περιοχές της Ελλάδας... όπου υπήρξαν προβλήματα από κάποιους οι οποίοι δεν θέλαμε την εκμετάλλωση... της Γεωθερμικής ενέργειας, έχουν διατηρήσει το τουριστικό προϊόν, μια χαραβλέπετε λοιπόν. Εδώ, μία περιοχή όπου έχουν μαζευτεί οι τουρίσεις και περιμένουν να δουν κάτι. Αυτό το κάτι είναι αυτό που θέλετε στην επόμενη διαφάνεια. Είναι αυτό εδώ. Είναι η χρυκτική συμπεριφορά του Γκέισσερ... διαδίκοντας θερμοπίδακια. Κι έχει ερώτηση που το βλέπουνε. Εκείνο που θα θέλαμε να παρατηρήσουμε από την επόμενη διαφάνεια... είναι αυτό που θα θέλαμε να δούμε. Αυτό που θα θέλαμε να δούμε είναι αυτό που θα θέλαμε να δούμε. Αυτό που θα θέλαμε να δούμε είναι αυτό που θα θέλαμε να δούμε. Εκείνο που θα θέλαμε να παρατηρήσουμε από διαλογική άμψη... βλέπετε αυτό το μίνι κρατήρα που υπάρχει εκεί πέρα. Από τι δημιουργείται και αυτός? Από αποθέσεις υλικών. Από αποθέσεις υλικών που συμπαρασθεί το υγειοθερμικό ανεπιστό. Βλέπετε πόσες ταιριά υλικά συμπαρασύρει. Γύρω γύρω σε όλη την περιοχή, αλλά κυρίως κοντά στην έξοδο... δημιουργείται ένας μικρός κόνος υφαιστείου. Υφαιστείου εντός υλικών δίκημου κόνον, δίκημου μικρού υφαιστείου. Εδώ πάλι είναι μια φωτογραφία. Κάτω αυτό που λαμπυρίζει είναι υγειοθερμό νερό... και από πάνω υπάρχουν υδρατμοί. Το φαινόμα είναι αρκετά εντυπωσιακό. Εδώ πάλι ένας έξοδος υγειοθερμικού νερού. Παλαιότερη από αυτή τη στιγμή δεν έχουμε υγειοθερμικό νερό. Το κοίτανο χρώμα τι δείχνει, ναι? Το κοίτανο χρώμα δείχνει χιάφι. Και εδώ μια άλλη φωτογραφία. Είναι κοντά σε βλάστηση. Δεν έχει καταστραφεί η βλάστηση. Εντάξει, προφανώς τα ψάρια αν έμπαιναν εκεί... πάντα ήταν να την έκανε και με βραστά. Αλλά γύρω βλάστηση δεν έχει καταστραφεί. Τι ρε φαντασμαγορικό το τοπίο. Της εικόνας της φωτογραφίας αυτής μου τους έδωσε μία κοπέλα... η οποία είχε κάνει το μεταπτυχιακό τμήμα... προστασία περιβάλλοντος και βιώσιμη ανάπτυξης... μετά έναν νεοσλανδί. Ο μόνος σχεπάει εκεί και σχεπάει και λίγη της φωτογραφίας αυτής. Πάλι νέα γενικότερη άποψη. Εκείνα τα κόκκινα τι δείχνουνε? Οξύδια σιδήρος. Και εδώ μια άλλη άποψη... βλέπετε τους ανθρώπους για να καταλάβετε την κλίμακα... που είναι στο βάθος, όπου είναι και τα πράγματα που φαίνονται. Εδώ πάλι μια εικόνα, και εδώ, και αυτή. Δεν ξέρω αν θα θέλα να μείνω για πολύ ώρα εκεί πέρα, αλλά θα θέλα να μείνω... Ας δούμε όλο αυτό είναι ατμή. Ναι, το πάνω είναι ατμή. Εδώ και από θέσεις πάλι, και πόσο κοντά είναι το δάσος, αυτό είναι εντυπωσιακό. Βλέπετε ότι δημιουργούνται τέτοιες αποχρώσεις στους βράχους που είναι αρκετά αρκεαματικές. Και εδώ αυτά, είναι η γενικότερη άποψη. Και εδώ ξανά ήρθαμε στην εκκληκτική συμπεριφορά του διαλύποντος θερμοπίδακα, του Γκέιζερ. Ελπίζω λοιπόν ότι μετά από όλα αυτά κασέβησα ότι οι επιπτώσεις της χρήσης υγείας και στο τοπίο που υπάρχουν, δεν είναι τόσο ιδιαίτερα. Ας επανέλθουμε λοιπόν στην κανονική ροή εδώ πέρα. Αυτό έχει διαπιστωθεί όχι μόνο στη Νέα Ζελανδία, αλλά στα πολύ παλιότερα αξιοπλημένο υγειοθερμικό πεδίο, που είναι αυτό του Λαρνταρέλου στην Ιταλία, όπου η πολύχρονη υγειοθερμική εκμετάδοση από 1904 στην πραγματικότητα θεωρείται ότι ανάψουν κάποιες λεκτρικές λάμπες με υγειοθερμική επαραγωγή από μια μικρή μηχανή. Δεν έχει εμποδίσει άλλες χρήσεις. Υπάρχουν θερμοκύπια σε όλη την περιοχή, τα οποία αποφελούνται από την υγειοθερμική ενέργεια. Το ίδιο και στην Καλυφόρνια, στους Γκέιζερ. Δηλαδή μπορεί να είναι απλωμένα σε μια μεγάλη έκταση της υγειοθερμικής ενέργειας, όπου υπάρχουν κάποια κτίσματα, όπου στεγάζεται ο ηλεκτρομιχανολογικός εξοπλισμός. Υπάρχουν υγειοτρίσεις εγκατισπαρμένες σε μια μεγάλη έκταση, που τις απλώνουμε, όσο μπορούμε, για να μην επηρεάζει μία από την άλλη. Και επιπλέον έχουμε πει ότι η υγειοθερμική ενέργεια, η υγειοθερμική ενέργεια, είναι μία από την άλλη. Και επιπλέον έχουμε πει ότι κάνουμε και υγειοτρίσεις επαναφοράς, οι οποίες και αυτές δεν πρέπει να επηρεάζουν, και εδώ είναι χειρότερη η επιρροή τους, τις παραγωγικές υγειοτρίσεις, γιατί δεν θέλουμε να πέσει η θερμοκρασία του παραγωμένου υγειοθερμικού ρευστού, εξαιτίας του ότι εμείς ρίχνουμε μέσα κρύο ρευστό. Εντάξει. Σχετικά κρύο, βέβαια. Άρα λοιπόν, αυτές όλες οι υγειοθερήσεις συνδέονται μεταξύ τους και με το εργοστάσιο. Υπάρχει επίπτωση. Αλλά δεν είναι τόσο σημαντική. Προντίζει κανείς, αν έχει, και θα το πούμε αυτό μιλώντας ίσως στο επόμενο μάθημα για τη Νίσηρο και τη Σαντορίνη, και τη Μήλο, περισσότερο παρά τη Σαντορίνη, μπορούμε να κρατήσουμε το τουριστικό προϊόν, είναι σημαντικό για την Ελλάδα, αξιοποιώντας παράλληλα και τη υγειοθερμική ενέργεια. Ένας κίνδυνος άλλος που συνδέεται με την εκμετάλλαση πεδίων στα οποία κυριαρχεί η υγρή φάση είναι οι εδατικές καθυζήσεις. Όλοι ξέρουμε ότι σε οποιοδήποτε υδροφορέα, αν πάμε, αν κάνουμε πολύ μεγάλη άντληση, μπορεί να δημιουργηθούν καθυζήσεις. Γιατί, τώρα είσαι στο 1ο-6ο άμυνα τουλάχιστον, επομένως ξέρετε καλοί εδαφομηχανικοί, και επομένως μπορούν να μου πούνε γιατί υπάρχει κίνδυνος καθυζήσεων όταν γίνεται υπεράντληση ενός υδροφορέα, εκείνου όχι γεωθερμικού. Γιατί οι υπεράντλησεις εγκυμονούν κίνδυνος καθυζήσεων, ή αλλιώς γιατί αλοχεύει ο κίνδυνος των καθυζήσεων σε περίπτωση υπεράντλησης. Τι γίνεται αν έχουμε έναν υδροφορέα υποπίεση, η έννοια της ενεργού τάσσεως μας λέει κάτι, τι μας λέει, τι μας λέει η ενεργή τάσσεως. Ας το πάρουμε λοιπόν πιο απλά. Όταν ένας υδροφορέας είναι γεμάτος με νερό, τι σημαίνει? Ναι, πες. Στο πρόγραμμα σχετικά με το νερό, ότι εμβαίνει ένας ο οποίος δεν είναι ασυμπίστως οπότε μειώνεται η τάση. Ακριβώς αυτό. Δηλαδή, έχουμε έναν υδροφορέα, είναι γεμάτος με νερό, έχει πόρους, έχει αδαφικό υλικό, που είναι και το περισσότερο, το 80% να πούμε, και έχει 20% καινούς χώρους, οι οποίοι είναι γεμάτοι με νερό. Το φορτίο των υπρηκείμενων στρωμάτων μεταφέρεται από τον αδαφικό σκελετό, αλλά και από το νερό. Αν λοιπόν αφαιρέσουμε εμείς το νερό, τότε θα υπάρχει αέρας μέσα στους καινούς χώρους. Ο αέρας δεν μπορεί να πάρει φορτία, γιατί είναι συμπιεστός. Σε αντίθεση με το νερό που είναι σχεδόν ασυμπίεστο, οπότε όλο το φορτίο μεταφέρεται στις πλάτες του αδαφικού σκελετού. Άρα, αυτοίς που μπορεί να αντέξουν, μπορεί και να μην αντέξουν. Αν δεν αντέξουν, έχουμε καθίζηση. Και πού θα έχουμε την καθίζηση, δίπλα στη γεώτρηση. Γιατί εκεί είναι το χαμηλότερο σημείο. Εκεί λοιπόν ακριβώς που δεν θέλουμε και εκεί που μπορεί να μας κάνει ζημιά. Αν είμαστε και προσεκτικοί και έχουμε κάνει και ένα νικήσκο πάνω από τη γεώτρηση, μπορεί να γίνει εκεί η ζημιά ή μπορεί να πάθει η ζημιά η ίδια η γεώτρηση. Εντάξει. Ξεκαθάρισε γιατί υπάρχει κίνδυνος καθυζήσεων. Είπα προηγουμένως, θα κάνω μια μικρή παρένθεση, ότι όταν κάνουμε υπεράντληση, ότι υπεράντληση, εγκυμονία, κίνδυνος καθυζήσεων. Είναι σωστό να πω ότι όταν κάνουμε υπεράντληση, εγκυμονεί ο κίνδυνος των καθυζήσεων. Και γιατί δεν είναι σωστό το δεύτερο. Δεν ρωτάω εσένα Δέξανδρε. Γιατί δεν είναι σωστό το δεύτερο. Λέμε ότι οι υπεράντλησεις εγκυμονούν, μεταφορικά λέτε το εγκυμονούν, περικλείουν και ενδύνουν τους καθυζήσεων. Αυτό είναι σωστό. Αν πω ότι όταν κάνουμε εμείς υπεράντληση, εγκυμονεί ο κίνδυνος των καθυζήσεων, που το ακούω μερικές φορές, είναι σωστό. Ναι, σωστά. Γιατί αλλιώς, σωστό είναι αυτό που είπε ο συνάδελφος, γιατί αλλιώς σημαίνει ότι όταν εμείς πάμε και κάνουμε υπεράντληση, πάει κάποιος και καθυστάει και τον κίνδυνο των καθυζήσεων. Δεν είναι μάλλον αυτό που θέλουμε να πούμε. Άρα λοιπόν, να προσέχουμε λίγο τα ελληνικά και πώς εκφραζόμαστε. Το άλλο που ήθελα να παρατηρήσω, συμφωνείτε κυριακόγια. Πες το. Δεν ξέρω με είχε σχέση. Το χωλιόπτωτος που είχαν το ρεβίδι, είχε καίει το βάσος στο μορτύριστο. Έτσι το συνδέσανε, ότι φεύγουν τα σπίτια, φύγανε, ζήσεις, φάντουλες. Δηλαδή, είχε καίει το βάσος και δεν φέραμε τίποια νερά. Τί ξέρω καλύτερα. Προφανώς, όταν καίγεται το δάσος, γενικά ευνοείται η επιφανειακή απορροή εναντί της κατίσδησης. Και ευνοούνται και τα διαβροτικά φαινόμενα γενικότερα. Δηλαδή, δεν συγκρατεί το νερό ώστε να κατισδίσει. Και ρεει επιφανειακά. Είναι ένα παρασύρει εδαφικό υλικό. Προφανώς, μιλάμε για την κλινή περιοχή. Εντάξει. Αυτό είναι ένα θέμα που επιβαρύνει και τους δυνατικούς φόρους, φυσικά. Γιατί τα υπόγεια νερά είναι πολύ πιο καλά για μας από τα επιφανειακά. Μας προσφέρει η φύση με το υπόγειο νερό εποχική αποθήκευση. Δεύει τη βροχή το χειμώνα και το έχουμε διαθέσιμο και το καλοκαίρι. Με το επιφανειακό νερό στο ποτάμι θα φύγει και σε λίγες ώρες και μάλιστα σε νησιά, που έχουμε και περιορισμένη έκταση, θα φύγει πολύ γρήγορα στη θάλασσα. Πρέπει να κάνουμε φράγμα για να το συγκρατήσουμε. Εντάξει. Και να έχουμε και τις απώλειες λόγω εξάτμισης στην επιφανειακή αποθήκευση. Και επιπλέον, επιβαρύνει και αυξάνει μάλλον και τους σκυνδύνους καθυζήσεων, κατολιστήσεων κτλ. Και τα φωμηχανική συνδέεται πάρα πολύ με την υπόλοιπη δραβδική. Και θα έπρεπε κάποια κομμάτια να τα συνεξετάζουμε στην πραγματικότητα κατηδιάκια της οικοδευτικής διαδικασίας, αλλά αυτό είναι άλλο παπά Ευαγγέλιο. Ας επανέλθω στα υγειοθερμικά πεδία και στην επόμενη παράγραφο που λέγεται, όπου λέει ότι κίνθενος καθυζήσεων δεν υπάρχει, όταν έχουμε πεδία στα οποία κυριαρχεί η αέρια πάση. Ο λόγος είναι αυτό που είπε ο προηγουμένος ο συνάδελτος. Ο ατμός είναι συμπιεστός. Άρα, είτε ούτως είτε άλλως, είτε έχουμε αρχίσει εμείς να εκμεταλλευόμαστε το υγειοθερμικό πεδίο, είτε όχι, δεν κουβαλάει σημαντικό βάρος από τα υπερκείμενα στρώματα ο ατμός. Οπότε, αν φύγει, αν μειωθεί η ποσότητα του ατμού, δεν θα αλλάξει πολύ η στατική κατάσταση των εδαφικών στρωμάτων. Άρα, πρακτικά, ο κίνδυνος καθυσίσεων είναι μηδενικός. Και μια συναφή σε επισήμαση είναι ότι η πίεση του ατμού είναι και περίπου ομοιόμορφα κατανοημένη. Σε αντίθεση με τις περιπτώσεις που έχουμε υγρή φάση. Γιατί? Για να είμαι σίγουρος ότι καταλάβατε γιατί μιλάμε. Γιατί, ναι. Και δεν υπάρχει αντιμετριαφρά πίσω ατμόσφαιρτο όταν πήγαινε στη χαμηλότερη… για να… προς τη χαμηλότερη πίσω για να εξομαλινθεί το… Αυτό είναι ένα. Αλλά γιατί, ας πούμε, ότι έχουμε ενεδροφορέα που δεν κάνουμε εμείς τίποτα. Έχει νερό μέσα. Και μετράμε την πίεση σε διάφορα βάθη. Η πίεση… απλώς κάνουμε μέτρηση. Πώς θα αλλάζει η πίεση, ναι? Δεν υπάρχει και η πίεση του υπερκείμενου ενδρόμου που υπάρχει… όμως, στο νερό μέσα έχουμε την υδροστατική μεταβολή της πίεσης. Σε οποιοδήποτε νερό, είτε έχετε μια δεξαμενή στην επιφάνεια των δάφους… γεμάτη με νερό, είτε έχετε υπόγειο ενδροφορέα… ας πάρουμε το πιο ξεκάθρο, ότι έχουμε μια δεξαμενή. Όσο προχωράμε… όσο κατεβαίνουμε στο βάθος… δεν δεχόμαστε περισσότερη πίεση από το νερό. Γιατί είναι το βάρος της υπερκείμενης στήλης ρευστού. Αν έχει λοιπόν πυκνότητα ρο το νερό… έχουμε το βάρος ρο επί ζ… 10 μέτρα είναι το νερό πάνω. Ρο εζε επί 10. Το ίδιο έχουμε και στον ατμού. Ρο ζε επί 10. Μόνο που το ρο του ατμού είναι απειροελάχιστο… σε σχέση με το ρο του νερού. Οπότε ουσιαστικά δεν είναι μετρήσιμη η μεταβολή της πίεσης… για μικρές μεταβολές καθύψους. Εντάξει. Αλλά υπάρχει διαφορά αν είμαστε στις ατμοσφαιρικές πίεσες… στην επιφάνεια της θάλασσας και πάνω σε ένα ψηλό γνώμα. Εκεί γίνεται μετρήσιμη πλον η διαφορά. Εντάξει. Είναι ότι το βάρος της στήλης του ατμού… είναι πολύ μικρότερο από το βάρος ίσου μήκους στήλης νερού… λόγω μεγάλης διαφοράς πυκνότητας. Γι' αυτό, λοιπόν, εδώ πέρα, στα παιδεία στα οποία κυριαρχεί η αέρια φάση… δεν έχουμε κίνδυνος καθυζήσεων… και η πίεση είναι σχεδόν ομοιόμαρφα κατανεμημένη. Υπάρχει κάποια απορία σε όλα. Και αρχόμαστε σε ένα δευτερεύον πρόβλημα… το οποίο θα ήθελα να σχολιάσουμε όμως… γιατί έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο… στην απόρριψη από την τοπική κοινωνία… της κατασκευής γεωθερμικών υποστασίων στη Μήλο. Και αυτό είναι ο θόρυβος. Είναι οφτωτικός ο θόρυβος. Κυρίως είναι οφτωτικός ο θόρυβος… όμως πριν αρχίσει το στάδιο της κανονικής τειτουργίας… στο στάδιο της διάνοιξης των υγειοτρήσεων… και στο στάδιο των δοκιμών… που σχεδιασμένα επιτρέπεται διαφυγή ατμού στην ατμόσφαιρα… τότε υπάρχει ένα συρριγμός… το οποίο είναι πάρα πολύ ενοχλητικός. Όμως, κατά τη διάρκεια κανονικής τειτουργίας… το πρόβλημα είναι πολύ μικρότερο. Δεν αφήνουμε σκοπή όμως να διαφύγει ατμός στην ατμόσφαιρα… χρησιμοποιούμε ειδικούς υγαστήρες όπου χρειάζεται… και πρέπει να τους χρησιμοποιήσουμε… γιατί έχουμε καμιλές συχνοέτητες με μεγάλη ένταση… που είναι ενοχλητικές να τις αφήσουμε. Αλλά χρησιμοποιώντας τους υγαστήρες σε συντήκες κανονικής τειτουργίας… το πρόβλημα δεν είναι σημαντικό. Ή να έχεις κάπου ένα εργοστάσιο, βλέπεις το εργοστάσιο… μέσα εκεί ή σε μια μικρή ζώνη γύρω-γύρω… έχεις κάποιο πρόβλημα θορύμου… όταν πας, ξέρω εγώ στα 300 μέτρα… το πρόβλημα αυτό πρακτικώς δεν υφίσταται. Τώρα παίρνω την ευκαιρία και με αυτό θα κλείσω… για να συζητήσω το πρόβλημα της Μήλου. Στην δεκαετία του 70 το ελληνικό κράτο σωστά… αλλά με λάθος τρόπο, αποφάσισε να εγκαταστήσει… το 70-80 εκείνη την περίοδο… αποφάσισε να εκτελευθεί την αξιοφυσική υγειοθερμική ενέργεια… ψηλής στην θεραπείας. Ξέρετε, είπαμε ότι η Ελλάδα είναι εκπληκισμένη… σε όλο το υφιστιακό τόξο του Αιγαίου… υπάρχουν υγειοθερμικά πεδία ψηλής και χαμηλής. Εδώ μιλάμε για τα πεδία τα οποία θα μπορούσαν να μας δώσουν… άνετα ηλεκτρική ενέργεια. Για αυτό, αν είναι κάποια παλιά λιμπλεογεωθερμίες… αναφέρομαι ότι η Ελλάδα έχει παραγωγή… ηλεκτρικής ενέργειας 2 ΜΒ από υγειοθερμία, που δεν έχει. Ξεκίνησε λοιπόν να γίνει το εργοστάσιο. Έγινε σύμβαση με μια Ιαπωνική εταιρεία. Άρχισαν να έγιναν κάποιες γεωθρίσεις, έγιναν δοκιμές, έγινε αυτή η φασαρία ο θόρυβος… τις δοκιμές, ξεσηκώθηκαν οι κάτοικοι και είπαν, ας πούμε… τώρα που ακόμα δεν δουλεύει το εργοστάσιο και κάνουν απλώς δοκιμές… έχουμε αυτό το θόρυβο. Φανταστείτε τι θα γίνεται σε συνθήκες πλήρους λειτουργίας του εργοστασίου… πόσο περισσότερο στάνει ο θόρυβος. Αυτό το επιχείρημα είναι λογικό, αλλά δεν είναι ορθό. Εντάξει, και εδώ θα θέλαμε να κάνουμε τη διάκριση… ανάμεσα στο τι είναι λογικό και στο τι είναι ορθό. Ορθό είναι κάτι το οποίο είναι λογικό… προκύπτει δηλαδή με συνεπή τρόπο από τα δεδομένα… εφόσον όμως επιπλέον έχει και σωστά δεδομένα. Για να δώσω ένα παράδειγμα. Αν χρησιμοποιείτε ως δεδομένο ότι όλη η καρπή των δέντρων είναι κόκκινη… τότε το λογικό συμπέρασμα είναι ότι τα καρδίτια είναι κόκκινα. Δεν υπάρχει λογικό λάθος. Υπάρχουν όμως λανθασμένα δεδομένα που οδηγούν σε λανθασμένο συμπέρασμα. Άρα λοιπόν το λογικό και άλλο το ορθό. Εντάξει, το ορθό είναι πιο δύσκολο από το απλό λογικό… που προϋποθέτει απλώς συνέπεια δεδομένων και συμπερασμάτων. Το άλλο προϋποθέτει επιπλέον και σωστά δεδομένα. Εδώ πέρα λοιπόν δεν υπήρχε το σωστό δεδομένο… ότι υπό συνθήκες κανονικής λειτουργίας περιορίζεται ο θόρυβος… αντί να αυξάνεται. Ποιο ήταν το υπόβαθμο και ποιο ήταν και το λάθος του ελληνικού κράτους… που δεν μπορέσαν να πεί στην τοπική κοινωνία και επιπλέον δεύτερο λάθος… ότι δεν τραβούσε και μεγάλο ζόρι, να το πω έτσι απλά… για να αξιοθεί στη γιοθερμική ενέργεια. Γιατί τα τεχνικά προβλήματα υπήρχαν, αλλά είχαν τηθεί. Για παράδειγμα, ήταν πολύ απλό μετά τη χρήση να μην κάνει… καν επαναφορά του γιοθερμικού ρευστού στο νετροφορέα… αλλά να το στέλνω στη θάλασσα σε κάποια απόσταση. Και έγινε κάποιες μιλάτες που έγιναν ότι ακόμα και αυτό… ήταν περιβαλλοντικά αποδεκτό. Το μόνο τεχνικό πρόβλημα ήταν ότι υπήρχε κίνδυνος… να δημιουργούνται επικαθήσεις στους σωλήνες… και αυτό επιβάλλει να το κόστιζε. Θα έπρεπε να σταματάει η λειτουργία και να γίνονται καθαρισμός στους σωλήνες… ή να κάποια χρόνια να γίνεται αντικατάσταση στους σωλήνες. Αυτό ήταν όμως ένα τεχνικό πρόβλημα το οποίο θα μπορούσε να υπηρετεί. Σκόνταψε στις αντιδράσεις των κατοίκων… στην περιορισμένη αξιοπιστία της κεντρικής διοίκησης… και στην έλλειψη πραγματικής αφοσίωσης, να το πω έτσι… στο να προωθήσει τη γεωθερμική ενέργεια. Είναι το γεγονός ότι η Ιαπωνική Εταιρεία κάποια στιγμή έκανε πίσω. Όλα αυτά συντέλεσαν να μην έχουμε αυτήν την ανάπτυξη. Λοιπόν, το πρόβλημα, το πραγματικό καραδικνόνι… στο οποίο είχαν δίκιο οι κάτοικοι. Είχα επισκεφθεί το νησί δύο χρόνια μετά από αυτήν την ιστορία… και οι κατακόμβες ήταν κλειστές. Ήταν σημαντικός πόλος έως τουριστών. Το Μουσείο ήταν κλειστό, δεύτερο. Γνωρίζετε την Αφροδίδη της Μύλου. Έχει αρχαιότητας. Οι καλύτερες παραλίες, απ' ό,τι ξέρω ακόμα και τώρα… είναι προσβάσιμες μόνο με καράβι. Έτσι. Που θα πρέπει να πάει το καράβι να έχει κατάλληλη συνθήκη. Να μην φυσάει πολλές αίρες. Σύμφωνοι. Δηλαδή, το κράτος δεν έπεισε ότι θέλει να αναπτύξει πολύ πλευρά το νησί… που θα έπρεπε να θέλει να το αναπτύξει πολύ πλευρά το νησί. Αντιθέτως, άφησε να αναπτυχθεί η φιλοσοφία ότι, ξέρεις… εδώ θέλουν να μας κάνουν επέραμα, να μας κάνουν βιομηχανική ζώνη… να κατείνουμε εμείς βιομηχανικοί εργάτες… ενώ εμείς θέλουμε να είμαστε τουριστικοί επιχειρηματίες για υπνοή τους λόγους. Εντάξει. Πολύ πιο εύκολο και πολύ πιο ευχάριστο… και θα έχουμε και πολύ πιο ωραίο κόσμο εδώ πέρα με το τουρισμό… παρά να όλοι πάμε και δουλεύουμε στο εργοστάσιο. Δεν έπεισε ότι θα δώσει αντισταθμιστικά ωφέλη. Είπε κάτι για θερμοκύπια που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν, αλλά πάλι οι κάτοικοι αντέδρασαν… εκεί είχαν άδικο οι κάτοικοι κατά την όνειρα… που περιφρόνησαν την παράλληλη ανάπτυξη της πρωτογενής τομέας της Γεωργίας. Γιατί είναι ξεκάθαρο ότι ο τουρισμός πρέπει να συνδέεται με ένας συνειδητός τουρίστας… που θα έρθει στην Ελλάδα, δεν θέλει να πιεί, ξέρω εγώ, ένα ποτό της Ιαϊλάντης, ψάχνει να πιει ελληνικό ποτό. Θέλει να αγοράσει κάποιο προϊόν, δηλαδή ελληνικό, έτσι. Άρα τα δύο, όχι μόνο είναι συμβαλικά, αλλά το ένα ενισχύει το άλλο… ο τουρισμός και ο πρωτογενής παράλληλος, αυτό ήταν λάδος των κατοίκων… αλλά σε όλα τα υπόλοιπα ήταν λάδος του ελληνικού κράτους. Συν το γεγονός ότι το νησί είχε παλαιότερα αναπτυγμένη εξοδεκτική δραστηριότητα… η οποία άρχισε πληγές. Δεν έγινε η αποκατάσταση που θα μπορούσε να γίνει. Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, οι κάτοικοι αντέδρασαν και τελικά ένα σημαντικός πόρος… έβρεπε να είχε αναπτυχθεί και νομίζω ότι θα έδινε όθεση στο νησί. Κάτι, γνώμη μου, με σωστή ανάπτυξη θα αύξενε τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου. Θα μπορούσε να την πάει και πιο νωρίς, να ξεκινάει πιο νωρίς και να τελειώνει πιο αργά. Εντάξει, αντιμετωπίστηκε με αυτόν τον τρόπο. Εντάξει, παρόμοιο πρόβλημα είχαμε και στην… όχι τόσο έντονο, αλλά δεν ήταν τόσο έντονο γιατί δεν ξεκίνησε στην πραγματικότητα… να γίνονται εργασίες, αξιοποιήσεις. Είχαμε και στη Νίσηρο. Η Νίσηρος, ξέρω τι είναι, είναι η νησή των Δωδεκανήσων, είναι πολύ κοντά στην Κό. Μια ώρα απόσταση από την Κό. Εξακολουθεί να μην έχει καλές δειμενικές συγκαταστάσεις. Να βλέπουν οι κάτοικοι απέναντι την Κό, που είναι το μεγάλο νησί, και να ξέρουν ότι αν είναι κακοκαιρία δεν μπορούν να πάνε. Δεν θα κάνει το καράβι κανονικά. Αλλά όταν έχει κακοκαιρία δεν μπορεί να πιάσει. Το σύνθρωμο του νησιωτικού αποκλεισμού, η Νίσηρος, είναι βιώσιμο νησί, γιατί έχει ήρωση στους χίλους στους κατοίκους. Άρα η κοινωνία της μπορεί να συντηρηθεί. Υπάρχουν χιλιάδες μετανάστες νησίροι στην Αμερική και στην Αυστραλία, όπως υπάρχουν πολλοί περιστρέπτοι στους κατοίκους στην νησιού, έτσι, και είναι και μετακύθιερα παραγγελπτόντως, που έχουν λιγότερο μόνιμο πληθυσμό, εννοεί μετανάστες είναι κάτι χιλιάδες. Πολλοί από αυτούς τα τελευταία χρονιά είχαν αρχίσει να έρχονται, έχοντας πάρει σύνταξη από την Αυστραλία για παράδειγμα, να ξαναχτίζουν τα σπίτια τα παλιά, άρα να ενισχύουν την τοπική οικονομία και να θέλουν να μείνουν έξι μήνες στην Αυστραλία και έξι μήνες στην Ελλάδα. Η καλύτερη δουλειά, δύο καλοκαίρια το χρόνο, κανένας χειμώνας, έτσι, πάρα πολύ ωραίο αυτό. Από μόνο του δημιουργεί συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης. Ευτυχώς δεν είχα πάει εκεί πέρα πριν από δεκατόσα χρόνια, τουλάχιστον υπήρχαν και τρεις. Γιατί ένα άλλο σημαντικό θέμα, ειδικά όταν δεν μπορείς εγώ να πεταχτείς απέναντι, είναι να έχεις στοιχειοδιατρική περίθαρψη, κυρίως όταν έχεις λικιωμένους ανθρώπους, αλλιώς ο άλλος δεν θα κάτσει εκεί πέρα. Σύμφωνο? Λοιπόν, το κύριο τουριστικό προϊόν του νησιού είναι ο κρατιέρας του Ιφαιστείου. Δεν έχει τόσο καλές παραλίες η Νίση, όσο έχει οικός, ας πούμε. Όχι δεν έχει, αλλά δεν είναι τόσο καλές όσο έχει οικός. Και γι' αυτό κυρίως έχει ημερίζιο τουρισμό. Δηλαδή έρχονται με το καράβι το πρωί από την κό, κάνονται μερικές ώρες, τρώνε, πίνουν, πάνε στον κρατιέρα και μετά γυρνάνε λίγοι, παραμένουν εκεί πέρα. Όμως αυτό το θεωρούν σημαντικό για την τοπική οικονομία και θα μπορούσε να βτυχθεί ακόμα περισσότερο. Και θα μπορούσε πάλι να γίνει κάτι και με τη γεωριακή παραγωγή. Έχουν μερικά τοπικά προϊόντα. Αλλά οι πεζούλες είναι παρατημένες. Ξέρετε τι είναι οι πεζούλες. Τι κάναν σε όλα τα νησιά που δεν είχαν πολύ έδαφος και είχαν επικλεινές έδαφος. Κάναν σκαλοπάτια. Πέτρα, ίσιο, πέτρα, ίσιο, για να μπορούν να καλλιεργήσουν. Αυτά βέβαια πολύ συγκαταλήφθηκαν. Δεν θέλω να βάλουμε σιτάρι εκεί πέρα, αυτό δεν στέκεται. Αλλά κάποια τοπικά προϊόντα που τα σηκώνει ο τόπος και τα οποία θα μπορούσαν να ενισχύουν η τοπική οικονομία θα έπρεπε να εξαγωθήσουν να παράγονται εκεί. Λοιπόν, το κράτος δεν έπισε ότι ενδιαφέρεται για το νησί κάνοντας ένα καλό λιμνικό έργο. Να δείξει το ενδιαφέρον του το κράτος, ώστε να τους πει ότι εγώ έχω καλές προθέσεις που θέλω να κάνω το εργοστάσιο, το υγειοθερμικό στην Ίσυρο ότι θα σε βοηθήσω να αναπτυχθείς πολύ πλευρά, ότι δεν θα σου καταστρέψω τον κύριο τουριστικό πόρο. Γιατί, το πιστεύω αυτό ακράδαντα, με κατάλληλο σχεδιασμό μπορεί το υγειοθερμικό εργοστάσιο να φαίνεται ότι ο ατμόσφαιρος της πύργος ψήξειος αναδίεται από τη γη και να κάνει ακόμα πιο ελκυστικό το περιβάλλον εκεί. Πρέπει να γίνει έναν ανάγκη το υγειοθερμικό εργοστάσιο εκτός του κρατήρα. Δεν είναι τόσο δύσκολο να κάνεις υγειοτρίες με τη διεύθυνση που θέλεις. Εντάξει. Άρα, λοιπόν, δεν έπισε, δεν έκανε σοβαρή προσπάθεια να πείσει τους ντόπιους ότι θα είναι προσόρφαλος, ότι θα αλλάξει την ισορροπία. Αν η Νίσηρος δίνει ηλεκτρικό ρεύμα στην Κο, τότε καταλαβαίνω ότι αποκτά πολύ σημαντική βαρύτητα σε σχέση με τον όλο σχεδιασμό της χώρας. Είναι πολύ διαφορετικός ο ρόλος της πια. Εντάξει. Και αν πάτε στη Νίσηρο, δεν έχω καμία καταγωγή από τη Νίσηρο, βέβαια, επομένως δεν κάνω προπαγάνδα για να πάτε στην ίστορυπη αριστερό το πόδι, για να πάτε στη Μήλωση ή κάποια άλλη νησί, να πάτε στον κρατήρα απόγευμα, όταν θα έχουν φύγει οι πολίτουρίστες, γιατί πραγματικά είναι εντυπωσιακό το ότι ακούς το νερό να βράζει κάτω από τα πόδια σου. Αυτό είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Το δυσάρεστο στην περίπτωση, και αυτό όμως θα το αφήσω να το συγκριτήσουμε στο επόμενο μάθημα, όπου θα μιλήσουμε για άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, είναι η μυρωδιά του υδροθείου, η μυρωδιά του κλούδιου αυγού. Αυτή υπάρχει σε πάρα πολλές περιοχές γιοθερμικής δραστηριότητας, κοντά στη Θεσσαλονίκη, στα Λουτρά της Αγίας Παρασκευής, στη Χαρκιδική, που έχουνε χαμηλές θερμοκρασίες, προσφέρονται γυαλωτροθεραπεία για ορισμένες παθήσεις, κυρίως δερματικές, αν πλησιάσεις εκεί πέρα σε παίρνει αυτή η άσχη μυρωδιά, πλησιάζοντας λοιπόν στον κρατήρα του υφεστισμού, σε παίρνει, όχι τη απόσταση αυτή η μυρωδιά, σιγά σιγά, για να τη συνηθίζεις. Εντάξει, σίγουρα όμως δεν είναι ευχάριστη. Παρένθεση, εάν γίνει η εκμετάλλευση γιοθερμικής ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρισμού, δεν θα χειροτερέψει η κατάσταση, σε ό,τι αφορά του υδρόθειου. Εντάξει, ή θα αλλάξει πολύ λίγο. Άρα λοιπόν, δεν μπορεί να αποδώσει κανείς σε τυχόν γιοθερμική εκμετάλλευση τη δύσσοσμία. Θα πρέπει ναι μεν να μην παραβλέπουμε τις επιτώσεις της γιοθερμικής ενέργειας, όπως είπαμε στην αρχή, αλλά από την άλλη μεριά θα πρέπει να είμαστε και δίκη, να μην τις φορτώνουμε και βάρη που δεν τις ανήκουν. Υπάρχει κάποια απορία, σκέψη, κρίση, σχόλιο. Ελεύθεροι από εμένα, θα πούμε την επόμενη Δευτέρα, όπου πάλι θα έχουμε θέση.

Διάλεξη 7 / Διάλεξη 7 / 7η διάλεξη

Open Access AudioVisual Archive

Πλατφορμα διάχυσης οπτικοακουστικού υλικού ανοικτής πρόσβασης με χρήση τεχνολογιών αναγνώρισης λόγου

Διάλεξη 7 / Διάλεξη 7 / 7η διάλεξη

Παρόμοια τεκμήρια

Open Access AudioVisual Archive

Πλατφορμα διάχυσης οπτικοακουστικού υλικού ανοικτής πρόσβασης με χρήση τεχνολογιών αναγνώρισης λόγου