| Εισαγωγή στις βασικές έννοιες των μυκητολογικών ασθενειών: Λοιπόν, συνηθίζεται στο πρώτο μάθημα να γίνεται μια εισαγωγή, οπότε θα σας πω κάποια γενικά πράγματα, τα οποία όμως θα ήθελα να μην τα αγνοήσετε. Η εισαγωγή δίνει τη βάση για ορισμένες αρχές της διάγνωσης και της αντιμετώπισης των ασθενειών, τις οποίες θα πρέπει να έχετε πάντοτε στο μυαλό σας, έτσι ώστε να μπορείτε να χειριστείτε τις ασθένειες, όχι μόνο στις εξετάσεις αλλά και αύριο έξω στην πράξη. Το μάθημα βέβαια αυτό εσείς το αντιμετωπίζετε όπως όλα, ο σκοπός σας είναι να το περάσετε και να τελειώσετε για να πάρετε πτυχίο, αλλά ο δικός μας σκοπός είναι διαφορετικός. Θέλω να μάθετε να κρίνετε και να παίρνετε σωστές αποφάσεις, όχι μόνο να αποκτήσετε κάποιες γνώσεις εδώ πέρα σωριδών τις οποίες θα τις ξεχάσετε μετά από 10 μέρες αφού τελειώσουν οι εξετάσεις. Σίγουρα σας πανικοβάλλει η ιδέα ότι κάποια στιγμή θα κλειθείτε να κάνετε διαγνώσεις και να αντιμετωπίσετε ασθένειες. Ίσως από τώρα στα μέρη σας που πάτε, αν είσαστε ειδικά από αγροτικές περιοχές, να σας απευθύνουν κάποια ερωτήσεις και να σας λένε «Α, εσύ πώς πετάς γε ο πόνος, έλα να μου πεις εδώ τι είναι αυτό» και εσείς να νιώθετε έναν τρομερό πανικό για το τι θα απαντήσετε. Το μόνο που θα σας σώσει είναι εμπειρία και μη θεωρήσετε ότι είναι υποχρέωση από τώρα να τα ξέρετε όλα. Αυτό δεν είναι δυνατόν. Η εμπειρία σας λοιπόν είναι αυτή που θα σας δώσει τη σιγουριά έτσι ώστε να δίνετε σωστές απαντήσεις. Στην αρχή ίσως να θεωρήσετε ότι η θεωρία είναι πολύ μακριά από την πράξη, μέσω της εμπειρίας όμως θα μπορέσετε σταδιακά να συνδυάσετε τη θεωρία με την πράξη και να γίνετε καλοί γιοπώνοι. Από την εμπειρία μου ξέρω ότι αυτό το μάθημα το θεωρείτε δύσκολο. Δεν είναι όμως. Είναι από τα πιο ωραία και από τα πιο χρήσιμα μαθήματα. Μην ξεχνάτε ότι έχοντας τον τίτλο του γιοπώνου, το πρώτο πράγμα που θα περιμένει ένας παραγωγός από εσάς είναι να του πείτε πώς θα σώσει την καλλιέργειά του. Δηλαδή πιο συχνά θα ακούσετε την ερώτηση τι έχει το φυτό μου παρά έλα να μου πεις πώς θα φυτέψω ας πούμε ή με ποια κατεύθυνση ή πώς θα χειριστώ το έδαφός μου και παρόμοιες τέτοιες ερωτήσεις. Δεν συμφωνείτε? Έτσι δεν είναι. Λοιπόν το μάθημα έχει αυτούς τους κωδικούς για τις δύο κατευθύνσεις. Το όνομα μου αν δεν το γνωρίζετε είναι αυτό. Είμαι μέλος του εργαστηρίου φυτοπαθολογίας. Είμαι μυκητολόγος στην ειδικότητα. Γι' αυτό και θα σας διδάξω αυτό το συγκεκριμένο μάθημα, το οποίο είναι μυκητολογικές ασθένειες δενδροδών και αμπέλου όπως είναι στον οδηγό σπουδών και όχι μύκητες όπως συνηθίζετε να το λέτε. Δεν υπάρχει μάθημα μύκητες. Αντικείμενο μύκητες θα ήτανε μάλλον κάτι εντελώς διαφορετικό. Εδώ θα μιλήσουμε για μυκητολογικές ασθένειες. Λοιπόν, για να δούμε τι έχετε στο μυαλό σας για τους παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες στα φυτά. Θα μπορούσε κάποιος να τους χωρίσει σε δύο μεγάλες κατηγορίες αρχικά, Κυριάκο. Μπράβο! Τι σημαίνει βιωτικοί και αβιωτικοί παράγοντες. Βιωτικοί λοιπόν είναι αυτοί που ζουνε και αβιωτικοί αυτοί που δεν ζουνε. Μπορείς να μου πεις έναν βιωτικό. Μύκητες. Ωραία. Τους αβιωτικούς παράγοντες τους λέμε και μη παρασιτικούς, ενώ τους βιωτικούς τους λέμε και παρασιτικούς. Έτσι παρασιτικά αίτια. Λοιπόν, ας κάνουμε αυτή την πρώτη κατάταξη. Μη παρασιτικά αίτια ασθενειών. Μπορεί κάποιος να σκεφτεί. Ακούω. Υπερβολική υγρασία. Άλλο. Εσείς που είσαστε από την κατεύθυνση των οπωρικηπευτικών σίγουρα θα έχετε αντιμετωπίσει κάποιες καταστάσεις. Πείτε μου εσείς. Πώς λέγεται η έλλειψη στη γλώσσα της τροφοπαινίας, της δενδροκομίας και της φυτοπαθολογίας. Άρα λοιπόν, έχουμε ξεκινήσει σωστά. Από τις πιο συχνές αιτίες μη παρασιτικών ασθενειών είναι η έλλειψη των θρεπτικών στοιχείων. Οι λεγόμενες τροφοπαινίες. Και όπως ξέρετε κάθε τροφοπαινία αφορά κάποιο στοιχείο και πολλές φορές τροφοπαινία ενός συγκεκριμένου στοιχείου χαρακτηρίζεται από κάποια δικά της συγκεκριμένα συμπτώματα. Νομίζω ότι λίγο πολύ αυτά θα τα αντιμετωπίσετε στη θρέψη φυτών της τροφοπαινίας. Τοξικότητα. Η τοξικότητα από τι μπορεί να είναι? Ακούω. Μπορεί να είναι υπερβολική λύπανση. Δηλαδή εκεί που έχουμε έλλειψη θρεπτικών στοιχείων μπορεί να έχουμε περίσσια που θα δημιουργηθεί μια τοξικότητα. Τα άλατα ναι φυσικά, θα μπορούσαμε όμως τα άλατα να τα βάλουμε και στις δυσμενείς συνθήκες περιβάλλοντος. Το εδαφικό περιβάλλον όταν έχει κάποια άλατα μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στα φυτά. Τοξικότητα μπορεί να έχουμε και από γεωργικά φάρμακα. Έτσι δεν είναι. Μπορεί να έχουμε τοξικότητα από ζυζανιοκτώνο πηχή. Ψεκάζουμε για τα ζυζάνια και έχουμε κάποια σταγονίδια τα οποία μπορεί να πιάσουν τα κατώτερα φύλλα και να μας δημιουργήσουν τοξικότητα. Δυσμενείς συνθήκες περιβάλλοντος. Για να ακούσω μερικές. Κάτι για το οποίο συνήθως καλούμε τους γεωπόρος να εκθυμίσουν. Βεβαίως, παγετός, άλλο, χαλάζι, άλλο, τι είπατε. Ξηρασία. Ξηρασία με ποια έννοια. Έλλειψη βροχής. Ωραία. Εδώ θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και το όζον. Βέβαια το όζον το βλέπουμε πιο πολύ σαν τοξικότητα. Όταν έχουμε περίσσια όζοντος έχουμε κάποια φυτά τα οποία είναι πάρα πολύ ευαίσθητα και δημιουργούνται σε αυτά κάποιες κυλίδες και το ονομάζουμε τοξικότητα όζοντος. Και τέλος έχουμε τις ακατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης των προϊόντων. Βέβαια εδώ δεν μιλούμε για καλλιέργεια αλλά μιλούμε για το συγκομιζόμενο προϊόν. Το οποίο μπορεί πριν από την κατανάλωσή του να περάσει σε κάποιους χώρους αποθηκευτικούς που θα είναι ακατάλληλοι ως προς τη θερμοκρασία ως προς τη σχετική υγρασία. Οπότε θα έχουμε στο προϊόν μας κάποια ψήψη, κάποια άλλη ανομαλία. Ας δούμε τώρα και τα παραστατικά αίτια. Θέλω να με βάση της γνώσης που έχετε από την φιτοκοθολογία τη γενική, θέλω να προσπαθήσετε να μου αναφέρετε βιωτικούς παράγοντες ασθενειών από τον απλούστερο στον πιο πολύπλοκο. Ποιον απλούστερο παράγοντα ασθενειών γνωρίζετε? Μικρότερο από τον ιό κάτι υπάρχει? Θα το θυμηθεί σιγά σιγά. Λοιπόν, έχει κανείς να πει κάτι άλλο το οποίο να είναι μικρότερο από ο ιός? Και αυτός που θα μου πει ποιο είναι αυτό το άλλο το μικρότερο θα μου απαντήσει ταυτόχρονα και αν ο ιός είναι βιωτικό αίτιο. Ακούω Κυριάκο. Τα ιοειδή. Πολύ ωραία τα ιοειδή. Είναι βιωτικά αίτια τα ιοειδή και οι ιοι? Τι? Θέλω να ακούσω κάποιες άλλες νόμες. Σας ακούω. Τι είναι? Δεν θεωρείται ζωντανός οργανισμός. Παρ' όλα αυτά οφείλω να πω ότι οι συνάδελφοι δίπλα από τη βιολογία ονομάζουν τους ιούς μη κυταρικούς μικροοργανισμούς. Εμείς εδώ στη Ιοπωνική τους ονομάζουμε δινητικά μολυσματικές οντότητες. Έτσι. Ποιος ξέρει να μου πει ποια είναι η διαφορά του ιοειδούς από τον ιό. Λέει και Κώστα. Βεβαίως το ιοειδές είναι νουκλεϊκό οξύ. Είναι συνήθως RNA το οποίο συνήθως είναι κυκλικό μπορεί να είναι και ανοιχτό. Δεν έχει πρωτεϊνικό καψίδιο ενώ ο ιός έχει και μια πρωτεϊνή που περιβάλλει το νουκλεϊκό οξύ το οποίο μπορεί να είναι RNA ή DNA. Εντάξει. Άρα λοιπόν πρώτα απ' όλα θα πάρουμε τα ιοειδή και τους ιούς στη συνέχεια τα βακτήρια. Ας πάρουμε τα απλούστερα από τα προκαρυωτικά. Ας μην ξεκινήσουμε από τα βακτήρια. Φυτοπλάσματα. Εντάξει. Τα φυτοπλάσματα λοιπόν είναι προκαρυωτικοί οργανισμοί οι οποίοι δεν έχουν κυταρικό τείχωμα και είναι υποχρεωτικά παράσιτα. Όπως και οι ι και τα ιοειδή. Δηλαδή δεν μπορούμε να τα καλλιεργήσουμε σε τεχνητό θρεπτικό υπόσχομα στο εργαστήριο. Δεν μπορούμε να τα απομονώσουμε και να τα μελετήσουμε. Ινβίτρο διαβιούν υποχρεωτικά στον ξενιστή τους. Έχουμε και τα θρεπτικώς απαιτητικά παθογόνα των αγγίων του ξύλου τα οποία είναι τα αντίστοιχα των ρικέτσιων. Δεν είναι ρικέτσιες αλλά μοιάζουν πολύ με τις ρικέτσιες του ζωικού βασιλείου. Εμείς έχουμε τα fastidious όπως λέμε vascular microorganisms που είναι θρεπτικώς απαιτητικά παθογόνα των αγγίων του ξύλου. Υπάρχουν και κάποια θρεπτικώς απαιτητικά υποχρεωτικά παθογόνα των αγγίων του ηθμού αλλά κυρίως μας απασχολούν αυτά του ξύλου. Τα οποία μπορούμε με δυσχέρεια βέβαια να τα απομονώσουμε και να τα καλλιεργήσουμε σε εργαστήριο σε τεχνητά θρεπτικά υποστρώματα. Αλλά μεγάλα είναι πολύ πολύ αργά και μόνο σε ειδικά θρεπτικά υποστρώματα. Μετά έχουμε τα βακτήρια. Τι ακολουθεί μήκητες λες. Κάτι ξέχασες από τα περσινά. Είμαστε κοντά στους μήκητες αλλά όχι σε μήκητες. Ο μήκητες και μήκητες. Οι ομήκητες κάποτε ήταν κλάση των μηκήτων αλλά τώρα ανήκουν σε ένα ξεχωριστό βασίλειο. Όταν θα μιλήσουμε για τους περωνόσπορους και για τις φυτόφθορες θα αναφερθούμε σε αυτή την κατάταξη. Αυτά λοιπόν είναι τα αίτια των ασθενειών. Όταν λέμε το αίτιο της ασθένειας ποιο εννοούμε. Εννοούμε τον μικροοργανισμό. Γιατί πρόσφατα στις εξετάσεις του Ιανουαρίου μία ερώτηση ζητούσε τα παθογόνα αίτια και τα παιδιά με καλούσανε να με ρωτήσουν τι εννοώ. Όταν λέμε το παθογόνα αίτιο φυσικά εννοούμε ένα λατινικό όνομα. Έτσι το όνομα του μικροοργανισμού. Μίκητες ως παθογόνα των φυτών. Όπως ξέρετε τα φυτά ασθενούν κυρίως από μίκητες, από ιούς, λιγότερο από βακτήρια. Ενώ στο ζωικό βασίλειο έχουμε κυρίως ιούς και βακτήρια, εδώ στα φυτά έχουμε τους μίκητες να υπερτερούν κατά κάποιο τρόπο. Χωρίς να θέλουμε να μειώσουμε και τη σημασία των υπόλοιπων ασθενειών, γιατί για παράδειγμα τα βακτήρια μπορεί να είναι ελάχιστα τα οποία προκαλούν ασθένεια στα φυτά, αλλά κάποιες από αυτές είναι πάρα πολύ σοβαρές. Οι μίκητες λοιπόν μπορούν να προσβάλλουν οποιοδήποτε μέρος του φυτού. Είτε είναι υπέργειο, είτε είναι υπόγειο, είτε είναι κάποιος εξεδικευμένος ιστός, όπως είναι τα αγγεία, είτε τα φύλλα, οτιδήποτε. Οποιονδήποτε μέρος του φυτού, όχι βέβαια όλοι οι μίκητες παντού, υπάρχουν κάποιες προτιμήσεις των μίκητων σε κάποια συγκεκριμένα μέρη του φυτού. Προκαλούν τοπικές ή διασυστηματικές μολύνσεις. Μπορεί να έχουμε σύψεις από τους μίκητες που να πιάνουν τη ρίζα ή το λαιμό, ή μπορεί να έχουμε κυλιδόσεις φύλλων, ή μπορεί να έχουμε διασυστηματική μόλυνση. Θα μπορούσε Φωκίον να μου πεις μια διασυστηματική μόλυνση, μια ασθένεια όπου έχουμε διασυστηματική μόλυνση. Το βερτισίλιο. Τι είναι το βερτισίλιο, τι ασθένεια είναι αυτή. Γιατί τη λέμε διασυστηματική. Τι προσβάλλει. Προσβάλλει το αγγιακό σύστημα. Συγκεκριμένα το σύστημα των ξυλοδών αγγίων είναι μια διασυστηματική ασθένεια. Παρακάτω. Οι μύκητες ευθύνονται για πλήθος σοβαρών ασθενειών. Υπάρχουν πολλές μυκητολογικές ασθένειες από τις οποίες καταστρέφεται το έγγυο κεφάλαιο. Δηλαδή θα καταστραφεί το δέντρο, το φυτικό μας κεφάλαιο. Υπάρχουν άλλες ασθένειες τις οποίες δεν καταστρέφεται το έγγυο κεφάλαιο, αλλά καταστρέφεται η παραγωγή. Υπάρχουν άλλες ασθένειες οι οποίες όχι μόνο καταστρέφουν την παραγωγή του έτους, αλλά σταδιακά εξασθενίζουν το φυτό. Πάλι τελικά έχουμε καταστροφή του εγγύου κεφαλαίου. Η αντιμετώπιση των μυκητολογικών ασθενειών μπορεί να είναι πολύ απλή, μπορεί να είναι πολύ πλοκή, έως αδύνατη. Θα μπορούσε κάποιος να μου πει ένα παράδειγμα μιας μυκητολογικής ασθένειας όπου δεν καταπολεμείται όταν θα εκβηλωθεί, δεν θεραπεύεται. Γιατί ψουψουψου μη συμφυρίζεις, αυτός τι σας λέει. Η αδρομήκωση που είπε ο Φωκίων πριν από λίγο θεραπεύεται. Όχι. Όχι. Από τη στιγμή που θα αρχίσει η καταστροφή των αγγίων δεν θεραπεύεται η αδρομήκωση. Υπάρχουν βέβαια ξενιστές οι οποίοι έχουν ένα δικό τους τρόπο έτσι ώστε να υπερπηδούν αυτή την προσβολή. Και να συνεχίζουν τη ζωή τους χωρίς πρόβλημα, αλλά θα τα πούμε όταν θα φτάσουμε στην ώρα των αδρομικώσεων. Οι μύκητες λοιπόν μπορεί να μας καταστρέψουν την παραγωγή του έτους ή να σταδιακά να οδηγήσουν σε καταστροφή του εγγίου κεφαλαίου. Δηλαδή την καταστροφή των δέντρων μας. Μυκητολογικές λοιπόν ασθένειες δέντρων ή δεντροδών και όχι δεντρών. Όπως ερχόσαστε πολύ και λέτε στο γραφείο. Έτσι δεν είναι τα δέντρα των δεντρών, είναι τα δέντρα των δέντρων. Ο οδηγός που δόν το έχει δεντροδών και εσείς μπερδευώσεστε και ερχόσατε και μου λέτε ασθένειες δεντρών. Δεν υπάρχει δεντρών, είναι δέντρων ή δεντροδών. Είτε θέλετε με Δ, είτε θέλετε με ΝΤ, έτσι. Θα ήθελα να βάλουμε τις ασθένειες σε κάποιες κατηγορίες για να μπορούμε στη συνέχεια που θα ασχοληθούμε με κάθε μία χωριστά, κάπως έτσι να τις έχουμε συστηματοποιημένες. Τι σημαίνει κατηγορία ασθενειών, ανάλογα με το μέρος του φυτού που προσβάλλεται, μπορούμε να κάνουμε κάποιες ομάδες ασθενειών. Για να μη ρωτάω εσάς, εγώ θα ξεκινήσω από την πιο απλή και μετά θα μου πείτε εσείς. Μια κατηγορία ασθενειών είναι οι τύξεις. Τι είναι οι τύξεις, ακούω Κωνσταντίνα. Είναι οι προσβολές των νεαρών φυτών. Είναι οι προσβολές των φυτών στα πρώτα στάδια ανάπτυξής τους. Τώρα πώς μπορούμε βέβαια να φανταστούμε την τύξη σε ένα δενδρόδες είδος, το οποίο μπορεί να πολλαπλασιάζει με μοσχεύματα. Όταν το μοσχεύμα δεν είναι πάρα πολύ μικρά, εντάξει μπορούμε να θεωρήσουμε ότι μία σύψη η οποία θα τα χτυπήσει στο λαιμό ή στη ρίζα και θα τα σκοτώσει είναι τύξη. Γενικότερα όμως οι τύξες αφορούν τα ίδια εκείνα τα οποία πολλαπλασιάζονται με το σπόρο. Όπου τα φυτά δεν προλαβαίνουν να ξυλοποιηθούν και σαπίζουν. Τώρα αν έχουμε ήδη τα οποία πολλαπλασιάζονται με σπόρο, μπορούμε να μιλήσουμε για τύξεις. Αλλά μπορούμε και δίπλα στις τύξεις να κολλήσουμε και τις ύψεις των νεαρών μοσχευμάτων. Οπότε η πρώτη μας διάλεξη, η κανονική η επόμενη, θα έχει να κάνει με αυτού του είδους τις ασθένειες. Δηλαδή τις ασθένειες των νεαρών φυταρίων. Μήπως κάποιος παραξενεύεται για τον όρο τύξη και θέλει να τον εξηγήσουμε. Ναι, καλύτερα. Θα σας συμβούλευα ότι δεν καταλαβαίνετε να ρωτάτε. Γιατί τώρα που καθόσαστε εκεί έχετε το προνόμιο να διακόπτετε και να ρωτάτε. Αργότερα δεν θα έχετε αυτό το προνόμιο. Θα μας δώσετε τα λόγια σας ή θα πάτε στο σπίτι και θα εγκαστήσετε να διαβάσετε. Άρα λοιπόν, ό,τι θέλετε να ρωτήσετε θα το ρωτάτε τώρα. Μην σκεφτείτε ότι αυτό που θέλω να ρωτήσω είναι χαζό. Χαζό είναι να μην ρωτήσω. Εντάξει. Λοιπόν, τι σημαίνει τύξη. Σαν λέξη. Φωκίων. Όχι, θέλω να μου πεις μία λέξη. Λιώσιμο. Τύξη είναι το λιώσιμο, όπως το έχουμε μάθει από το δημοτικό από τη φυσική πήξη και η τύξη. Μπορούν τα φυτά να λιώνουνε. Όχι βέβαια. Όμως αυτή η λέξη εκφράζει τη σύψη, στην οποία υπόκειται ένα νεαρό πολύ μικρό φυτό και αποδιοργανώνεται τελείως και δίνει την εντύπωση σαν να λιώνει. Συρρικνώνεται και εξαφανίζεται σταυιακά. Γι' αυτό το λέμε τύξη. Συψηριζίες. Όπως λέει και το όνομά τους, είναι ασθένειες που εντοπίζονται στο ρυζικό σύστημα. Κοντά στιςυψηριζίες έχουμε και τη σύψης λαιμού. Πολλές φορές οι συψηριζίες πάνε μαζί με τη σύψης λαιμού. Κάποια από τις δύο θα ξεκινήσει τη ζημιά, θα ακολουθήσει η άλλη. Λαιμός τι είναι στα φυτά? Γεωργία. Ωραία, είναι το τμήμα εκείνο το φυτού που είναι στη γραμμή του εδάφους. Στη γραμμή του εδάφους, λίγο πιο πάνω από το έδωφος και λίγο πιο κάτω. Εκεί δεν είμαστε στην περιοχή της ρίζας. Εκεί λοιπόν είναι μια περιοχή πολύ ευαίσθητη και κάτω από ορισμένες συνθήκες, αν υπάρχουν και τα παθογόνα, μπορεί να αναπτύξει μια συγκεκριμένη ασθένεια που ονομάζεται σύψη λαιμού. Τώρα βέβαια είπα ότι θα τα πείτε εσείς, αλλά σταδιακά σας τα λέω εγώ. Αδρομικώσεις, όπως είπαμε προηγουμένως είναι οι ασθένειες του αδρόματος, δηλαδή του συστήματος των αγγείων του ξύλου. Θα πούμε περισσότερο όταν θα έρθει η ώρα. Μια άλλη κατηγορία είναι οι σύψης ξύλου και θα σας κολλήσω μαζί και τα έλκη, που είναι βλάβες επιφανειακές, όχι τόσο βαθιές όπως είναι η σύψη του ξύλου, αλλά είναι βλάβες επιφανειακές. Κυρίως ξεκινάνε στους βλαστούς, αλλά μπορεί να δούμε και σε κλάδους. Και τέλος έχουμε τις ασθένειες φυλώματος ή και καρπών. Πολλές φορές μια ασθένεια η οποία προκαλεί κυλίδωση στα φύλλα, προκαλεί ταυτόχρονα κυλίδωση και στους καρπούς. Δεν είναι βέβαια αυτό απαραίτητο να συμβαίνει. Μπορεί να τα δούμε και χωριστά. Και πάμε τώρα στο θέμα της διάγνωσης. Όταν θα είστε σε θέση να κάνετε την πρώτη σας διάγνωση, θα νιώσετε απερίγραπτη χαρά. Είναι κάτι πάρα πολύ ωραίο να παίρνεις ένα φυτό το οποίο είναι άρρωστο και να είσαι σε θέση να πεις τι είναι αυτό, το οποίο έχει προκαλέσει την ασθένεια. Βέβαια για εσάς είναι χαρά, αλλά για εκείνον που έχει το πρόβλημα δεν είναι καθόλου χαρά. Καμιά φορά μας παίρνουν δείγματα στο εργαστήριο και επειδή είναι τόσο πολύ ωραία τα δείγματα λέμε τι ωραία ασθένεια. Αλλά δεν είναι καθόλου ωραία η ασθένεια, γι' αυτό είναι που έχει τα φυτά. Το πρώτο πράγμα που θα μας απασχολήσει αν αυτό που βλέπουμε είναι μήκητα ας είναι στη δική μας περιοχή. Στην δική μας τέλος πάντων. Είμαστε στην περιοχή των ασθενειών ή είναι κάποιο άλλο αίτιο. Και θα σας πω ένα μυστικό. Υπάρχει μια τάση στους ειδικούς να εξετάζουν το φυτό πάντοτε από τη δική τους τη σκοπιά. Δηλαδή αν θα μου φέρουν ένα δείγμα θα αρχίσω να ψάχνω να έχει πάνω κανένα μήκητα. Αν θα δώσεις ένα δείγμα στον αντομολόγο, το πρώτο πράγμα που θα σκεφτεί είναι να ψάξει για έντομα. Ο ζωολόγος θα ψάξει για νηματόδης. Ο δενδροκόμος, ο ειδικός τη θρέψη θα αρχίσει να κοιτάζει μήπως έχει κάποια άλλη, άλλου είδους ανομαλία. Αυτά όλα εσείς θα πρέπει να τα συνδυάσετε αύριο. Άρα λοιπόν, στην προσπάθεια μας να καταλάβουμε αν έχουμε κάποια μυκητολογική ασθένεια, το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε είναι αν έχουμε μήκητα ή αν έχουμε κάποιο άλλο αίτιο. Για παράδειγμα, τρύπες στα φύλλα. Αν οι τρύπες είναι πάρα πολύ μικρές στα φύλλα, είναι πολυάριθμες, έχουν ένα χαρακτηριστικό κόκκινο περιθώριο, τι είναι? Είναι κορίναιο, είναι μία μυκητολογική ασθένεια. Αν δούμε στα φύλλα, τώρα ας πούμε είπαμε το μύκητα, δεν είπαμε το δένδρο, σε ροδακινιά ας πούμε, εντάξει. Αν δούμε πάνω στα φύλλα της ροδακινιάς τώρα, τρύπες μεγαλύτερες, ανώμαλες, χωρίς συγκεκριμένο σχήμα, τι θα μπορούσε να είναι? Θα είναι κάποιο έντομο που το έφαγε, έτσι. Τώρα αν δούμε στα φύλλα μεγάλες τρύπες ή σκισήματα και ταυτόχρονα να δούμε πάνω στους βλαστούς χτυπήματα σαν να έχουμε ρίξει πετριές, τι μπορεί να είναι? Χαλάζει, έτσι. Άρα λοιπόν πρώτα θα πρέπει να δούμε αν είναι μύκητα σε αν είναι κάποιο άλλο έτειο. Υπάρχουν κάποια έντομα τα οποία είναι ξυλοφάγα και τους αρέσει να τρώνε τον κορμό κάτω στην περιοχή του λαιμού. Αυτά κάνουν οι ίδια ακριβώς συμπτώματα με τις αδαφογενείς ασθένειες, δηλαδή με τις υψηριζίες ή τις ύψεις λαιμού. Δηλαδή φανερώνουν τα συμπτώματα στο φύλλομα. Κιτρίνισμα φύλλων, πτώση φύλλων κλπ. Άρα πρέπει να κοιτάξουμε πάρα πολύ καλά. Τώρα θυμήθηκα ένα δείγμα που είχε ένας φοιτητής σε ασθενολόγιο, αυτό που δηλαδή ετοιμάζουν οι φοιτητές της ιστοπροστασίας στην πρακτική άσκηση. Και είχε, τέλος πάντων, περιέγραφε τα συμπτώματα και από κάτω έγραφε παθογόνα αίτιο ποντίκι. Δηλαδή μπορεί να έχεις κάποια μηχανική ζημιά από ζώο και να δεις ξυράσεις και να θεωρήσεις ότι είναι κάτι άλλο. Άρα λοιπόν προσέχουμε πάρα πολύ τι βλέπουμε. Υπάρχουν διάφορα άλλα παθογόνα τα οποία μπορεί να κάνουν κοινά συμπτώματα. Παραδείγματος χάρη, βακτήρια και μύκητες μπορεί να προκαλούν ασθένειες αγγίων. Ευτυχώς βέβαια εμάς δεν θα μας απασχολήσει τέτοιο παράδειγμα στις δενδρόντες καλλιέργειες. Οπότε δεν θα μπερδευτούμε. Δυσμενοί συνθήκες περιβάλλοντος, διάφορες χλωρώσεις μπορεί να οφείλονται σε τροφοπαινίες, μπορεί να μην είναι δηλαδή μύκητες, κακή θρέψη, έντομο ή άλλο ζώο σαν τα παραδείγματα που είπαμε προηγουμένως. Στη συνέχεια λοιπόν, αφού διαπιστώσουμε ότι ναι, πρόκειται για κάποια ασθένεια μυκητολογική, θα πρέπει να δούμε ποιος είναι ο μύκητας. Πάμε λοιπόν να εξιτάσουμε τα συμπτώματα και τα σημεία. Τι σημαίνει σημεία? Ξένα προς το φυτό σώματα που ανήκουν στον παθογόνο έτειο. Πολύ ωραία. Ξένα προς το φυτό σώματα που ανήκουν στον παθογόνο έτειο. Τι είναι αυτά τα σώματα, τι θα μπορούσε να είναι? Τα σπόρια που έχουμε κοιτώσει. Μπορείς να μου δώσεις ένα γενικότερο όρο από τη λέξη σπόρια. Τα πρώτα εγγενείς. Όχι, όχι. Καρποφορίες. Καρποφορίες, μπορεί να είναι καρποφορίες. Δεν μπορούμε μόνο σπόρια, μπορεί να είναι σπόρια, αλλά μπορεί να είναι και κλειστοθήκια ή περιθήκια. Μπορεί να είναι απλά μικύλιο. Άρα λοιπόν, όταν μιλούμε για σημεία στη φυτοπαθολογία, εννοούμε κάποια στοιχεία του παθογόνου, τα οποία τα βρίσκουμε πάνω στο φυτό και αυτά θα μας βοηθήσουν να κάνουμε τη διάγνωση. Για παράδειγμα τώρα, στις κυλίδες που δημιουργεί ο Περονόσπορος στα φύλλα του Αμπελιού, αν θα προσέξουμε καλά στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, θα βρούμε κάποια στοιχεία του μήκητα αυτού, τα οποία είναι τα αγενή του σπόρια. Θα τα δούμε στο μικροσκόπιο. Σε κάποιους άλλους μήκητες μπορούμε να τα δούμε και με τη βοήθεια ενός μικρού φακού, που θα έχουμε στο χέρι μας. Αυτά λοιπόν τα σημεία θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε για ποιο παθογόνο πρόκειται. Αυτά λοιπόν είναι τα σημεία. Δεν είναι τα μέρη του δέντρου στα οποία έχουμε ζημιά, έτσι. Είναι ένα λάθος το οποίο κάνετε στις εξιτάσεις. Όταν σας ρωτούν ποια είναι τα σημεία αυτής της ασθένειας αυτού του παθογόνου και εσείς γράφετε ποια σημεία είναι αυτά τα οποία πάσχουν. Καταλάβατε λοιπόν τι είναι σημεία. Και αν δεν μπορούμε εμείς να κάνουμε διάγνωση με όλα αυτά τα στοιχεία τα οποία συλλέξαμε, δηλαδή με βάση τα συντώματα και τα σημεία, τότε πολλές φορές μπορεί να στραφούμε σε κάποιο αυτό το παθολογικό εργαστήριο για να μας κάνουν εκεί τη διάγνωση, να μας την κάνει κάποιος ειδικός. Θα αναφέρουμε κάποια συντώματα με κυτολογικών ασθενειών τα οποία βέβαια τα έχετε ακούσει στη γενική φυτοπαθολογία, αλλά μια και είμαστε σε εισαγωγή δεν είναι κακό να τα θυμηθούμε. Αλλαγή του χρώματος των φύλων. Αλλαγή του χρώματος των φύλων εννοείται σε διάφορες διαβαθμίσεις του πράσινου ή κυτρίγισμα. Αυτή η αλλαγή του χρώματος των φύλων συνοδεύει πάντοτε τις εδαφογενείς ασθένειες. Δεν μιλάω για κυλίδες, μιλάω για μεταχρωματισμό, για αλλαγή του χρώματος των φύλων. Ένα σύμπτωμα το οποίο συνοδεύει την αλλαγή του χρώματος είναι ο μαρασμός. Ο μαρασμός μπορεί να έπεται ή να προηγείται του προηγούμενου συπτώματος. Συνήθως αυτά πάνε μαζί. Άρα λοιπόν έχουμε μαρασμό των φύλων και έχει και ένα κυτρίγισμα να το πω έτσι. Και πάλι είναι ένα σύμπτωμα το οποίο χαρακτηρίζει τις εδαφογενείς ασθένειες και όχι μόνο, αλλά κυρίως αυτές. Ξηράνσεις κλάδων και κλαδίσκων. Κλαδίσκοι είναι οι βλαστή, είναι οι βλαστή, οι αιτήσιοι. Ξηράνσεις κλάδων και κλαδίσκων μπορεί να έχουμε από εδαφογενείς ασθένειες δηλαδή όταν η ζημιά είναι στη ρίζα ή στα αγγεία, αλλά μπορεί να οφείλεται και σε κάποιο αίτιο το οποίο έχει κάνει τη ζημιά εκεί επί τόπου, σε ένα σημείο του κλαδιού. Μπορεί να είναι κάποια επιφανειακή ζημιά όπως είναι ένα έλκος ή μπορεί να είναι μια πιο βαθιά σύψη, μια σύψη ξύλου. Κυλιδόσεις φύλλων και καρπών. Συνήθως όταν έχουμε κυλίδες στα φύλλα ή στους καρπούς μας βοηθά είναι πάρα πολύ διάφορα στοιχεία να κάνουμε και διάγνωση ακόμα. Δηλαδή μπορεί να δούμε το μέγεθος των κυλίδων. Είναι μεγάλες, είναι μικρότερες, είναι υπερυψωμένες, είναι καθισμένες, είναι φελώδεις, έχουν συγκεκριμένο περιθώριο, έχουν διάρχητο περιθώριο, έχουν κροσωτό περιθώριο. Όλα αυτά λοιπόν μας βοηθούν για να κάνουμε τη διάγνωση. Η αποφύλωση. Η αποφύλωση είναι ένα σύμπτωμα το οποίο μπορεί να συνοδεύει μια γενικευμένη ασθένεια. Δηλαδή μια βλάβη των ρυζών, του λαιμού, των αγγίων, αλλά μπορεί να οφείλεται και σε μια συγκεκριμένη ασθένεια φυλώματος η οποία οδηγεί σε φυλόπτωση. Όπως είναι το κυκλοκόνιο της ελιάς ή το κορίνιο των πυρινοκάρκων. Οι παραμορφώσεις. Παραμορφώσεις χαρακτηρίζουν λίγες ασθένειες και είναι τόσο χαρακτηριστικές που κάνουμε κατευθείαν διάγνωση. Παραδείγματος χάρη ο εξοάσκος της ροδακινιάς έχει μια πολύ χαρακτηριστική παραμόρφωση στα φύλλα. Προκαλεί μια τέτοια παραμόρφωση που μπορούμε αμέσως βλέποντας το σύμπτωμα να κάνουμε τη διάγνωση. Οι όγκοι και τα καρκινώματα δεν είναι τόσο πολύ συχνοί στις μικητολογικές ασθένειες. Εμείς δεν θα ασχοληθούμε καθόλου στις ασθένειες των δενδροδών με όγκους και καρκινώματα. Υπάρχουν όμως, είναι πάρα πολύ σπάνιο, σαν σύμπτωμα σπάνιοι οι όγκοι και τα καρκινώματα. Μπορεί κάποιος να θυμηθεί από το μάθημα του προηγούμενου εξαμήνου Φωκίων. Όγκους στις ρίζες, φυσότερμα. Δεν θα μας απασχολήσει αυτό το μάθημα. Και τέλος είναι οι σύψεις, οι οποίες μπορεί να είναι σύψης ξύλου ή σύψης καρπών, σύψης ρυζών, σύψης λεμού. Πώς θα κάνουμε τη διάγνωση των μυκητολογικών ασθενειών. Πρώτα από όλα θα πρέπει να παρατηρήσουμε κάποια πράγματα στον αγρό. Και αν δεν τα καταφέρουμε θα πάμε στο επόμενο στάδιο που είναι να πάμε στο εργαστήριο αλλά πρώτα θα προσπαθήσουμε εμείς να συλλέξουμε τα σωστά στοιχεία για να κάνουμε τη διάγνωσή μας. Πρώτα από όλα θα παρατηρήσουμε τον τρόπο με τον οποίο εμφανίζεται η ασθένεια. Τι σημαίνει αυτό. Έχουμε μια γενικευμένη κατάσταση σε όλα τα οπωρώνα. Έχουμε παντού σε όλα τα δέντρα ή σε όλα τα πρέμνα συμπτώματα. Έχουμε μια κυλίδωση δηλαδή που τα έχει πιάσει όλα ή μερικά. Εμφανίζεται μόνο στις άκρες του οπωρώνα. Μήπως εμφανίζεται κατακιλίδες. Μήπως εμφανίζεται παράλληλα με το αυλάκι της άρδευσης. Τι σημαίνει κατακιλίδες. Ας το ξεκαθαρίσουμε αυτό τώρα γιατί θα το συναντήσουμε αργότερα. Φωκίον. Είναι σημαντικό να είναι σε μεγάλες περιοχές του αγού. Η κυλίδα αυτή φυσικά δεν εννοεί κάποια κυλίδα πάνω στο φυτό, κάποια κυλίδα στο φύλλο ή κάποια κυλίδα στο λαιμό ή σε κάποιο μέρος. Η κυλίδα αυτή δεν είναι υποχρωτικά στρογγυλή. Έτσι όπως το πιάνει το μυαλό μας ακούγοντας τη λέξη κυλίδα. Μπορεί να έχει ένα περίεργο σχήμα. Μπορεί να είναι αυτό που σημαίνει ότι τα δέντρα τα οποία είναι φυτεμένα, αυτά εδώ πέρα είναι που έχουν παρουσιάσει το σύμπτωμα. Αυτό λέμε κυλίδα. Είναι μια περιοχή μέσα στον οπωρώνα όπου τα άτομα, τα δέντρα ή τα πρέμυνα τα οποία βρίσκονται μέσα σε αυτήν, τα φυτά που είναι μέσα σε αυτήν παρουσιώσουν το σύμπτωμα. Αυτό μας βοηθάει στο να κάνουμε τη διάγνωση. Αυτό όσον αφορά την κυλίδα. Μια κυλίδα μπορεί να είναι κάποια δέντρα στη σειρά, για παράδειγμα. Τι άλλο θα παρατηρήσουμε, το μέρος των φυτών που έχει προσβληθεί και το σημείο εκδήλωσης των συμπτωμάτων. Για παράδειγμα, συψηριζία δείχνει το σύμπτωμα στα φύλλα. Στα φύλλα, το σύμπτωμα το αντιληπτό, το πρώτο που θα γίνει αντιληπτό. Γιατί εμείς δεν μπορούμε να δούμε τη ρίζα αμέσως, δεν είναι εκτεθειμένη, βλέπουμε όμως σύμπτωμα στα φύλλα. Η ζημιά όμως δεν είναι στα φύλλα, είναι στη ρίζα. Το ίδιο ισχύει και για τη σύψηση του λεμού. Άρα λοιπόν πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Που εμφανίζεται το σύντομα, αλλά πού είναι η πραγματική ζημιά. Πολύ σημαντικό, να ξέρουμε ή να βρούμε, να ρωτήσουμε τον παραγουγό, να τον ανακρίνουμε, το ιστορικό της περιοχής. Δηλαδή, ποιες καλλιέργειες υπήρχαν προηγουμένως εκεί πέρα και ποιες ήταν οι ασθένειες που είχαν παρουσιαστεί. Πολλές φορές μας βοηθάει. Μπορούμε να πούμε τέτοια παραδείγματα κατά τη διάρκεια των διαλέξεων. Δεν είσαι και τόσο σίγουρος. Μπορεί να είσαι στη Χαλκιδική και κάποιος να είχε θερμοκύπια, ντοματούλες και μελιτζάνες, να πει όχι, εγώ θα κάνω ελιές. Την πάτησε. Μπορεί να είναι η μικρή συνεικία σου, ο απορώνας σου. Να σου εμφανίσεις συμπτώματα στα δύο χρόνια ή στα τέσσερα. Οπότε εκεί πρέπει να ξέρεις το ιστορικό της περιοχής. Μπορεί να ήταν μια βασική έκταση, την οποία την ετοίμασες δική σου, δεν λέω ότι την καταπάτησες, εντάξει, την οποία την ετοίμασες, εξερίζωσες τους θάμους και ό,τι άλλο υπήρχε εκεί πέρα και θέλεις να βάλεις ελιές, ξέρω εγώ, αν σε βοηθάει το έδαφος. Άρα πρέπει να ξέρεις το ιστορικό της περιοχής. Στις δασικές εκτάσεις έχουμε κάτι περίεργους μύχτες, που προκαλούν σε ψηριζίες κυρίως. Θα πρέπει, δυστυχώς, να σκεφτούμε και την προέλευση του πολλοπρεσιαστικού υλικού. Δηλαδή, είναι αξιόπιστο το μέρος, από το οποίο προμηθευτείκαμε το πολλοπρεσιαστικό μας υλικό. Τώρα τελευταία έχει γίνει της μόδας να παραγγένεις και δενδρύλι από το ίντερνετ. Και εκεί δεν είσαι καθόλου σίγουρος, δεν σου εγγυάται κανείς για το αν θα είναι υγιή αυτά. Άλλο πράγμα που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας είναι οι καιρικές συνθήκες πριν και κατά την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Παραδείγματος χάρη, σας καλούν να κάνετε, ξέρω εγώ, μια διάγνωση, ο ήλιος λάμπει, είναι όλα πολύ ωραία. Θα πρέπει να ρωτήσετε, μήπως θες έπεσε χαλάζι, ξέρω εγώ, άμα δεν είσαστε από εκείνη την περιοχή. Πότε εμφανίζεται, ξέρω εγώ, η απότομη ξύρανση των δέντρων, μήπως εμφανίζεται μέσα στο καλοκαίρι που έχει ζέστη, δεν έχουμε νερό, αρκετό κλπ κλπ. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και τις εδαφικές συνθήκες και τις παρεχόμενες καλλιεργητικές θροντίδες. Παραδείγματος χάρη, τι είναι το εδαφός μας ελαφρύ, είναι βαρύ, κάνουμε στράγγιση, μήπως κάνουμε βαθιά άρρωση, μήπως έχουμε πληγώσει τις ρίζες, όλα αυτά θα πρέπει να τα σκεφτούμε. Θα πρέπει να δούμε με ποιον τρόπο γίνεται η άρδευση, όπως ξέρετε υπάρχουν διάφοροι τρόποι, ο πιο πρωτόγονος να το πω έτσι, ο πιο απλός είναι με κατάκλυση, έχουμε τα αυλάκια, έχουμε κατεωνισμό, δεν κάνουμε τόσο πολύ στα δέντρα κατεωνισμό και έχουμε και τη στάγδινα άρδευση. Άρα αυτά θα πρέπει να τα λάβουμε υπόψη μας, όπως και την ποιότητα του νερού, μήπως έχει άλατα για παράδειγμα. Και φυσικά πρέπει να δούμε τον τρόπο της εμφάνισης και τον ρυθμό εξέλιξης της ασθένειας, πότε εμφανίζεται αυτή η ασθένεια. Μήπως εμφανίζεται μέσα στο καλοκαίρι, εκεί που έχουμε πολύ μεγάλη ανάγκη σε νερό. Πώς εξελίσσεται, πόσα μας ξεράθηκαν φέτος, πόσα ξεράθηκαν πέρυσι. Άρα λοιπόν με τι ρυθμό εξελίσσεται η ασθένεια. Και φυσικά αν δεν μπορέσουμε να τα βγάλουμε πέρα, θα πρέπει να πραγματοποιηθούμε σε φυτοπαθολογικό εργαστήριο, να λοιπόν ένας συνδετικός κρίκος που μένει μεταξύ μας όταν θα πάρετε πτυχίο. Πολλοί από εσάς γυρνάται εδώ με τα δείγματά σας, είτε τα προσωπικά δείγματα από τον υπορόλα σας, είτε σαν γεωπώνη για τους πελάτες σας. Μας στέλνατε δείγματα για να σας πούμε τι ακριβώς συμβαίνει. Για να στείλουμε δείγματα σε φυτοπαθολογικό εργαστήριο, θα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι έχουμε κάνει συλλογή αντιπροσωπευτικών δείγματων. Δηλαδή, θα πρέπει να πάρουμε δείγματα τα οποία παρουσιάζουν όλη την γκάμα των συμπτωμάτων. Δεν θα πρέπει να πάμε σε ένα φυτοπαθολογικό εργαστήριο ένα ξερό, ένα νεκρό. Από εκεί δεν μπορεί να γίνει διάγνωση. Θα πάμε ένα μισόξερο, μισοζωντανό. Αν μπορούμε θα ξεριζώσουμε ολόκληρο δέντρο, βεβαίως όχι τα τεράστια τα δέντρα τα μεγάλα. Ένα δέντρο μικρής ηλικίας μπορεί άνετα να ξεριζωθεί αφού θα χαθεί που θα χαθεί να το κόψεις κομμάτια και να το στείλεις. Ή φύλλα τα οποία παρουσιάζουν οι κυλίδες. Θα πρέπει τα δείγματα αυτά να τα συντηρήσουμε καλά. Δηλαδή, όχι να τα συλλέξουμε σήμερα να τα βάλουμε σε μια πλαστική σαχούλα να τα ξεχάσουμε στο αγροτικό από πίσω και μετά από μερικές μέρες θα πάω στη Θεσσαλονίκη ας πάω και τα δείγματα. Όχι, θα πρέπει να κάνουμε πολύ καλή συντηρήση των δειγμάτων. Καλύτερα να τα έχουμε σε χάρτε με σακούλες. Αν μπορούμε να τα βάλουμε στο ψυγείο, έτσι ώστε να φτάσουν φρέσκα. Να το πω έτσι, στο παθολογικό εργαστήριο και σε καλή κατάσταση. Δεν θα πρέπει να αργήσουμε να τα στείλουμε στο εργαστήριο, γιατί θα μας βγάλουν επάνω δευτερογενή παθογόνα ή σαπρόφυτα και δεν θα μπορέσει να γίνει σωστά η διάγνωση. Και φυσικά είναι χρήσιμο να εκθέσουμε τις προσωπικές μας παρατηρήσεις στο εργαστήριο, στον ειδικό. Να του πούμε, ξέρεις αυτό συνέβη όταν μετά από μια πολύ μεγάλη ξηρασία ή μου συνέβη φέτος, μετά δείξανε τα δέντρα μου καλύτερα και μάλλον μου συνέβη πέρυσι, την επόμενη χρονιά δείξανε ότι ανέταξαν και μετά έχω πάλι πρόβλημα. Κάποιες τέτοιες παρατηρήσεις, ήξερα πως συνέβη παγετός και μετά από κάποσο καιρό έχω πρόβλημα στις λεμονιές μου. Και βέβαια διάφορες πληροφορίες από τον παραγωγό, από πού τα πήρε, σε τι κατάσταση ήτανε, τι καλλιεργούσε πριν, όλα αυτά. Και φτάνουμε στο ερώτημα, το οποίο ακολουθεί μετά τη σωστή διάγνωση. Ποιο είναι το ερώτημα, τι σκέφτεται αυτός ο κύριος εκεί πέρα. Πώς θα καταπολεμήσει την ασθένεια, βέβαια ο όρος καταπολέμησης δεν είναι καθόλου φιλικός προς το περιβάλλον. Καλύτερα θα ήταν να λέγαμε αντιμετώπιση των ασθενειών. Αυτός ο Μπάρμπας εδώ είναι και λίγο συνοφρυωμένος. Τι σκέφτεται νομίζετε, κάτι κακό σκέφτεται. Όταν μιλούμε για καταπολέμηση των ασθενειών, τι έρχεται στο μυαλό μας αμέσως. Χημική καταπολέμηση. Άρα λοιπόν έρχεται στο μυαλό μας αμέσως το να εξοντώσουμε αν είναι δυνατόν τα παθογόνα πλήρως. Αυτό δεν σκεφτόμαστε. Αυτό έρχεται στο μυαλό μας. Αυτό όμως θα πρέπει να είναι στο μυαλό μας τελευταίο. Και ελπίζω να σας μείνει φεύγοντας από εδώ σε πάρα πολλά μαθήματα. Μιλούμε για μεθόδους φιλικές των περιβάλλων και ούτω καθεξής, για τους κινδύνους, τις αλόγεις, τις χρήσεις των χημικών, έτσι και μπλα μπλα μπλα. Οπότε δεν επικεντρωνόμαστε σε αυτό το μάθημα στο να μαθαίνουμε ξερά απ' έξω ψεκασμούς. Θα πρέπει να μάθουμε να δίνουμε μεγάλη σημασία και στα υπόλοιπα μέτρα. Η καταπολέμηση λοιπόν των ασθενειών δεν είναι απλώς το να πάμε και να ψεκάσουμε. Δεν είναι απλώς η διενέργεια κάποιων ψεκασμών. Αλλά είναι η εφαρμογή μέτρων συνδυασμένων, έτσι ώστε να περιορίσουμε τις ζημιές μας με τον οικονομικότερο δυνατό τρόπο και την λιγότερη επιβάλλειση του περιβάλλοντος. Αυτός θα πρέπει να είναι ο στόχος μας. Αυτός είναι ο στόχος της καταπολέμησης. Και ερχόμαστε στον όρο που σίγουρα έχετε ακούσει. Ολοκληρωμένη διαχείριση ή ολοκληρωμένη καταπολέμηση. Και σας έχω μάλλει αντίστοιχα κάτω και τους όρους που χρησιμοποιούνται. Ο πρώτος το integrated pest management χρησιμοποιείται περισσότερο στην Αμερικάνικη βιβλιογραφία και το integrated control περισσότερο στην Ευρωπαϊκή, αν και αυτό δεν είναι έτσι απόλυτο. Τι είναι αυτό το πράγμα, το έχετε ξανακούσει? Είπαμε ναι. Αλλά τι είναι? Ακούω. Είναι ο συνδυασμός μεθόδων, καλλιεργητικών μέτρων και οχιδικής καταπολέμησης. Βεβαίως. Ωραία. Άρα λοιπόν είναι ο συνδυασμός μέτρων. Είναι ο συνδυασμός μέτρων που θα πρέπει να ληφθούν για την αποτελεσματική και οικονομική αντιμετώπιση των ασθενειών. Σκεφτόμαστε και το οικονομικό, με τη μικρότερη δυνατή επιβάρεση του περιβάλλοντος. Εντάξει. Και θα μιλήσουμε για πράγματα που έχετε ξανακούσει πάλι από τη γενική φτωπαθολογία. Να δούμε ποια είναι αυτά τα μέτρα αντιμετώπισης των ασθενειών. Πρώτα απ' όλα τα χωρίζουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Προστατευτικά ή κατασταλτικά. |
