| σύντομη περιγραφή: Επίσης, ο οποίος μπορώ να σας τις μοιράσω από τώρα, είναι κάποια αποσπάσματα τα οποία θα χρειαστούμε να δούμε. Οπότε, επειδή στο βιβλίο, και θα σας πω από πού τα αποσπάσματα, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι αρχίζουν. Επειδή στο βιβλίο βιελυτική αρχαία θέματα σε σύγκρινους προβληματισμούς θα βρείτε κάποια αποσπάσματα. Αυτά είναι διαφορετικά, όχι αυτά που σας έδωσαν στο πλήρι. Αυτά που θα χρειαστώ τώρα στο μάθημα, τα έχεις? Όχι, μου έδωσαν. Εσένα, σου έδωσα. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Είπαμε, ας το λίγο, αν χρειάζονται τα τρεις, πάω τα πέντε λεφτά να φύγει αυτή η περίπτωσή σου. Λοιπόν, τι πήρε για εσένα, τι δίνεται στον κόσμο. Αν δεν την έχει παρήσει να δω πώς είναι πάλι αυτή η περίπτωσή. Ας την έχω πάρει, τότε φύγει. Είσαι πολύ καλή φίλια, όπως έλεγε ο Αριστοτέλης. Ο φίλος ο δικός ο άντρος εαυτός. Δηλαδή βλέπεις τον φίλο σου σαν τον άλλο εαυτό. Αυτή είναι η φιλία. Οπότε χαίρομαι που το βλέπω αυτό ανάμεσά σας. Γιατί υπάρχουν πολλές συλλήψεις της φιλίας. Εμείς βέβαια αναζητούμε πάντα την καλύτερη. Λοιπόν, να αρχίσουμε τώρα. Αυτό που έκανα στο τέλος του προηγούμενου μαθήματος, παιδιά, ήταν λίγο να σας εισάγω σε αυτό που θα ονομάζομαι ηθικό προβληματισμό. Τι σημαίνει ηθική. Διότι αυτό που συνήθως συμβαίνει, τουλάχιστον με νέα παιδιά όπως εσείς, που ξεκινάτε το προβληματισμό σας, είναι ότι θεωρούμε ηθική αυτό που η κοινωνία μας δέχεται ως ορθό. Και απλώς ήθελα να σας δείξω ότι δεν θα τα πάει έτσι. Γιατί η κοινωνία μας δέχεται πολλά πράγματα ως ορθά. Αλλά και πολλά πράγματα είναι εσφαλμένα. Και παρά τα αυτά η κοινωνία μας τα δέχεται. Και μαζί τα δέχεται και αυτά ως ορθά. Και τα υποστηρίζει. Άρα θα πρέπει να αναπτύξουμε ένα κριτικό πνεύμα, ένα κριτικό στοφασμό τέτοιο, που να στεκόμαστε απέναντι στις ηθικές πεποιθήσεις των εισινανθρώπων μας και της κοινωνίας μας και να είμαστε σε δέση να διακρίνουμε αυτές που είναι ορθές, ειδικά ορθές, από αυτές που είναι ειδικά εσφαλμένες. Από την άλλη πλευρά, όταν εμείς αποφασίζουμε, διότι η ηθική είναι θέμα αποφασής, και αυτό δεν το είπα, δεν το τόνισα στον Πλευρού Παναβάζομα και θέλω να σας το πω τώρα. Η ηθική είναι θέμα πρώτου προσώπου. Τι κάνω εγώ, πώς αποφασίζω εγώ. Το τι πιστεύει η ελληνική ή η ιταλική κοινωνία στον 20ο, στον 21ο αιώνα, είναι περιγραφή των ηθικών απόψεων της ιταλικής ή της ελληνικής κοινωνίας του 21ου αιώνα. Αν με ρωτήσετε, μπορεί να με ρωτήσει κάποιος, ποιες είναι οι ειδικές απόψεις της ελληνικής κοινωνίας, σύγχρονη της ελληνικής κοινωνίας, στο θέμα της έκτρος. Και να αρχίσω εγώ να λέω αυτό και αυτό και το άλλο. Όποιες είναι, κάνω περιγραφή. Όταν απαντώ σε αυτή την ερώτηση, είναι την απάντησή μου σε αυτή την ερώτηση, απλώς περιγράφω τι πιστεύει η ελληνική κοινωνία σχετικά με το θέμα της έκτρος. Δεν σημαίνει ότι αυτό είναι κατανά κοινιά από ψήνω. Γι' αυτό πάντοτε θα έχετε κατα νου, όταν σας θέτουνε ηθικά ερωτήματα, ή όταν θα εμπλέκεστε σε συζητήσεις ηθικού προβληματισμού, θα κάνετε πάντοτε τη διάκριση, με ρωτάς τι πιστεύω εγώ, ποια είναι η δική μου ηθική τοποθέτηση ή ηθική μεποίδηση. Είμαι ένα ή με ρωτάς τι πιστεύει η κοινωνία μου, που μπορεί. Εγώ και η κοινωνία μου κάποιες φορές θα συμφωνούμε, αλλά όχι πάντοτε, έτσι. Και εγώ μπορεί να έχω διαφορετικές απόψεις από την κοινωνία μου. Άρα, ο ηθικός προβληματισμός, να θυμώσαστε, είναι πάντοτε πρώτοι προσώπους. Τι κάνω εγώ, τι πρέπει να πράξω εγώ. Τώρα είπαμε, όταν εγώ αποφασίζω, όταν παίρνω την απόφαση, αποφασίζω τι πρέπει να πράξω, γιατί βέβαια για να δράσω, για να κάνω μια πράξη, πρέπει ουμένως να πάρω μια απόφαση, έτσι. Όταν λοιπόν εγώ αποφασίζω, όταν εγώ αποφασίζω τι πρέπει να κάνω, η απόφαση, τότε σκέφτομαι ηθικά. Αυτός είναι ο πρωτογενής αυθεντικός ηθικός προβληματισμός. Τότε στοχάζουμε και τότε ισχύει αυτό που είπαμε στο προηγούμενο μάθημα, ότι χρειαζόμαστε ένα κριτήριο με το οποίο αποφασίζουμε, ένα αντικειμενικό κριτήριο, που ισχύει εξίσου για όλους τους ανθρώπους, γιατί μου αρέσει εμένα, τι σου αρέσει εσένα, και πάει λέγοντας, γιατί τότε δεν στοχαζόμαστε ηθικά, ή μάλλον δεν στοχαζόμαστε καθόλου, γιατί μιλάμε για το τι μας αρέσει. Το τι μας αρέσει, εμένα μου αρέσει παγωτό και εσάς αρέσεις σοκολάτα, έτσι, δεν είναι στοχασμός, είναι θέματα αρεσκιών. Και τα θέματα αγγούστου, έτσι, για τα θέματα αγγούστου δεν υπάρχει καμία διαφορία, εσένα σου αρέσει το γκρι και εμένα μου αρέσει το κόκκινο για παράδειγμα, δεν υπάρχει. Αλλά για τα θέματα βαρύπνωσα σημασιαζική, για τα θέματα γίνεται ησυχός προβληματισμός και ηθικός στοχασμός. Και αυτός ο στοχασμός μας και τα συμπεράσματα, οι αποφάσεις τις οποίες καταλήγουμε, αν το θέλετε καταλήγουμε ή σε αποφάσεις όταν πρόκειται να δράσουμε, να ελεγίσουμε ή καταλήγουμε σε εκτιμήσεις και αξιολογήσεις, όταν ας πούμε κριτικείς ένα γεγονός ή όταν απλώς εκφράζουμε την άποψή μας. Εγώ σας έδωσα δυο, τρία, τέσσερα για την ακρίβεια άρθρο στο προηγούμενο μάθημα και σας έδωσα ένα ερώτημα, έτσι. Εάν το άνθρωπο εναφέρεται σε εκείνο το φυλάδιο που ονομάζεται ιατρικό δίκαιο και ηθική λογά και όσοι δεν το πήραμε το πάρουμε, είναι όλα στα δοσία στην Εθνάζανα, αν η άκρηση που υποστηρίζεται εδώ, η οποία θα τη δούμε αργότερα, αγνοεί την άποψη, την προοπτική, την οπτική γωνία του εμβρίου, είναι ορθή. Άρα, όταν σας θέτω ένα τέτοιο ερώτημα ή όταν σας θέτει κάποιος, όταν συζητάτε ένα τέτοιο ερώτημα, εννοείται δεν, παίρνετε μια απόφαση. Γιατί δεν έχετε να πράξετε, να ενεργήσετε άμεσα σε σχέση με ένα τέτοιο θέμα. Όμως, στοχάζεστε ιδικά, γιατί εκφέρεται κάποιες, κάνετε κάποιες κριτικές, εκφέρεται κάποιες αξιολογίσεις. Ποια είναι η άποψή σας? Μπορεί λόγω χάρη κάποιος να εκφέρεται την άποψη του συγγραφέα, της συγγραφέα αυτού του άρθρου, κάποιος μπορεί να την κατακρίνει και στη μια περίπτωση και στην άλλη. Η απάντηση την οποία θα δώσετε θα πρέπει να εκφέρεται, διότι θα είναι αυτό που πιστεύετε εσείς, ο καθένας από εσάς, ο καθένας από εμάς, που πρέπει να γίνει. Άρα πάλι, κι αν δεν τίθεται επομένως, κι αν δεν τίθεται πάλι θέμα πράξεις, τι πρέπει να κάνω τώρα, τι πρέπει να αποφασίσω τώρα, τί θέται θέμα πως αξιολογώ εγώ αυτή την πρακτική. Και να ξέρετε κάτι, το είπα στο προηγούμενο μάθημα με όλο το βουλτήριο της καθολικευσιμότητος, κι όχι της καθολικότητος, έτσι να θυμώσετε τη διαφορά, ότι στα θέματα των ηθικών αρχών και των ηθικών αξιών, μπορεί όλοι το 99% να λένε ή να ισχυρίζουν, να υποστηρίζουν ότι αυτό είναι το ορθό, και ένας να υποστηρίζει ότι το ορθό είναι κάτι άλλο, και μπορεί ο ένας να έχει δίκιο. Αυτό να το θυμώσετε, ότι στα θέματα, τα θέματα της ηθικής, δεν είναι θέματα ούτε πλειοψηφίας, πλειοψηφίας, ούτε θέματα δημοψηπίσματος, έτσι και δημοψηφισμάτων. Αυτά ισχύουν στην πολιτική. Η πολιτική έχει μια άλλη λειτουργία μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία. Προσπαθεί να εξομαλύνει τις διαφορές των κοινωνικών μερίδων. Γι' αυτό εκεί των κοινωνικών ομάδων, οι οποίες συχνά έχονται, πώς το λένε, συγκρούονται μεταξύ τους. Αλλά στην ηθική φορείο έχουν, και σας θυμίζω το εξής σας, λέω το εξής, στην αρχαιότητα, στην αρχαία Ελλάδα. Υπήρχε ο θεσμός της δουλείας. Έτσι, υπήρχαν δούλοι. Τι σημαίνει ο θεσμός της δουλείας? Ότι η δουλεία ήταν κάτι αποδεκτό από όλους. Ωραία. Παρά ταφ. Άρα, 89,99% η δουλεία ήταν αποδεκτή στην αρχαιότητα. Σημαίνει ότι ήταν η ηθική. Άρα, έστω κι αν ένα πνεύμα, παράδειγμα λέω, επί το πρώτο όνομα φιλοσοφικοποίηται στο μυαλό, αν και ένας από αυτούς μόνο διέγνωσε ότι κάτι είναι στραβό, κάτι είναι άδικο με τη δουλεία και άρχισε να το στοχάζεται, να το αναπτύσσει στο μυαλό του και στη συνέχεια να το μοιράζεται έτσι με τους άλλους, δούλους και ελεύθερους. Αυτός είχε δίκιο. Αυτός είχε δίκιο. Κάτι το οποίο, όπως είδατε, αναγνωρίστηκε με το πέρασμα τον χρόνο. Κανένας το σημεραίτης ή με τις ελεύθερες κοινωνίες δεν υποστηρίζουν τη δουλεία, όλοι την καταδικάζουν, ασχέτως αν, και πρέπει να το πούμε αυτό για να είμαστε δίκαιοι, η δουλεία στη σύγχρονη κοινωνία και δουλεία σημαίνει, με άλλα λόγια, να το πω λίγο έτσι, μπορεί σημαίνει και κακομεταχείριση ανθρώπων με τον ένα τρόπο ή τον άλλο. Δηλαδή, έχει πάρει άλλες μορφές. Έτσι, δηλαδή, μπορείς σήμερα να μην μιλάμε για δουλεία, όπως μιλούσαμε στην αρχαιότητα, αλλά όταν οδηγούν ανήλικα παιδιά σε υποχρεωτική εργασία και συχνά δεν τα μίλουν κιόλας, και να τα μίλουν το ίδιο είναι, αυτό είναι μια μορφή δουλείας, η οποία δράει πολύ στις κοινωνίες μας και ευθέρονται οι κοινωνίες μας και τέτοια φαινόμενα να τα εξαλείφουν. Αλλά, σε πάση περιπτώση, επανέρχομαι σε αυτό που σας έλεγα, το θέμα του ηθικά ορθού, το θέμα της αξίας, το θέμα της ηθικής αρχής, δεν είναι θέμα πλειοψηφίας. Είναι θέμα θεμελίωσης. Η αξία θεμελιώνεται σε κάτι. Τώρα που θεμελιώνεται θα το δούμε. Δεν είναι θέμα ούτε πολιτικής πρακτικής που συμβαίνει στη πολιτική, ούτε θέμα του τι μου αρέσει και τι δεν μου αρέσει όπως συμβαίνει στα θέματα μου. Αυτό θέλω, θέλω να το ξεκαθαρίσετε από το μυαλό σας, γι' αυτό όταν διαφωνούμε πάνω σε ειδικά θέματα, δεν είναι θέμα… Α, εσείς από εδώ πέντε υποστηρίζετε αυτή την άποψη, εσείς είσαστε δύο και υποστηρίζετε την αντίθετη άποψη, αλλά αυτή η άποψη ούτε καταδιάνει, μην το διαφωνηθείτε. Θα πρέπει όποια κι αν είναι η άποψη στην οποία θα καταλήξετε να είναι ορθά και ορθά, εδώ σημαίνει λογικά τεκμηριωμένη, λογικά τεκμηριωμένη. Και σας έδωσα έναν τρόπο στο προηγούμενο μάθημα, πώς μπορεί να γίνει η τεκμηρίωσια σβή, ας πούμε η οποία, αυτός είναι ο τρόπος στον οποίο λίγο πολύ χρησιμοποιεί ο Κάν. Ο οποίος μιλάει για κατηγορική προστατεία, εγώ δεν ήθελα να σας μπερδέψω γι' αυτά, το ονόμασα, ονόμασα αυτόν τον τρόπο θεμηλίωσης των ηθικών αρχών αρχή της καθολικευσιμότητας. Σας δίνω ένα άλλο παράδειγμα που σας είναι πιο οικείο, ίσως έχετε ακούσει κάποιες παραδόσεις στην οφελημιστική θεωρία, παραδόσεις πάνω στον οφελημισμό που κάνει ο συνάνθρωπος ο κ. Πεωνίδης έτσι. Τι υποστηρίζει οφελημισμός πάρα πολύ απλά, ότι η ηθική είναι η πράξη, η ορθή είναι η πράξη που αυξάνει την περισσότερη ευτυχία των περισσότερων ανθρώπων. Αυτή είναι μια άλλη θεμηλίωση. Κατά τη γνώμη μου όχι επαρκής, αλλά δεν είναι του παράδειγμα να τα συζητήσουμε έτσι. Πάντα τα αυτά είναι μια θεμηλίωση. Τι λένε οι οφελημισταί, λένε φρόντισε, αν θέλεις να είσαι ηθικός και αν θέλεις οι πράξεις οι οποίες επιτελείς να είναι οθές και ηθικές, θα πρέπει να επιδιώκεις με οι πράξεις που επιτελείς, να έχουν τέτοια αποτελέσματα, ώστε να αυξάνουν την περισσότερη ευτυχία των περισσότερων ανθρώπων και της δικής σου περιλαμβαρομένης. Άρα να μην αυξάνε μόνο την ευτυχία των περισσότερων ανθρώπων, εκτός από τη δική μου, διότι αν κάτι τέτοιο συνέβαινε θα ήταν μια άδικη ηθική θεωρία, θα ήταν μια απάνθρωπη ηθική θεωρία. Έτσι δεν είναι αυτό ο John Stuart Mill, ο οποίος υποστήριξε την πρότεινε, εισήγαγε τη θεωρία και ανέπτυξε, όχι πρώτος, είχαν προειδηθεί κι άλλοι πριν από αυτό, φροντίζει να τονίσει ότι πρέπει να αυξάνουμε την ευτυχία των περισσότερων ανθρώπων και της δικής μας περιλαμβαρομένης. Κάποιος, και εδώ μια παρέμθεση για το οποίο είναι αυτό, υπάρχουν βέβαια άνθρωποι οι οποίοι επιδιώκουν να αυξάνουν την ευτυχία των περισσότερων ανθρώπων και δεν τους μοιάζει για τη δική τους ευτυχία. Έχουμε τέτοια παραδείγματα. Η μητέρα Τερέζα, θυμηθείτε τι είπα, αυτό πρόσωπο σχεδόν σύγχρονο, η οποία θυσίασε τη ζωή της, αφιέρωσε έως τη σύγχρονη σε όλη της τη ζωή, στη φροντίδα των ορφανών παιδιών της διάφορες φόρες στην Μύρια και σε άλλες φόρες της Ασίας. Και περνούσε από κακουχές και δεν την ενδιέφερε, αν ο βίος της ήταν ικανοποιητικός ή κουφερτός και ούτω κατ' εξής, ο στόχος της ήτανε να προσφέρει στέγη, τροφή και στέγη και μάση περιπτώση στήρισμα στα ορφανά παιδιά τα οποία αυτών των φορών. Τέτοιους χαρακτήρες που υπάρχουν, ευτυχώς υπάρχουν αρκετοί στη ιστορία της ανθρώπινης ιστορίας, σε όλη την εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας, τους ονομάζουμε moral saints, ηθικούς αγίους. Υπάρχουν οι ηθικοί άνθρωποι, έτσι. Αυτός είναι ένας όρος ανάλογος με τον όρο που χρησιμοποιεί η Θεολογία και η Χριστιανική Εκκλησία και η Ορθόδοξη Εκκλησία. Άγιοι, έτσι. Αυτός λέμε είναι Άγιος. Τώρα μπορεί η μητέρα Τερέσα να μην ήταν ακριβώς Αγία και δεν ξέρω τι θα κάνει με τη μητέρα Τερέσα, η Ορθόδοξη Εκκλησία ή και η Καθολική Εκκλησία. Δεν ξέρω αν θα την αναγορεύσουν σε Αγία, αυτό είναι ένα άλλο θε. Είναι σέμα της θρησκείας, έτσι, της Χριστιανικής θρησκείας. Αλλά σίγουρα, αν μιλάμε με φιλοσοτικούς όρους, η μητέρα Τερέσα ήταν μια ηθική Αγία. Αλλά οι ειδικοί φιλόσοποι, όταν προτείνουν μια ηθική θεωρία, δεν έχουν την απέτηση οι άνθρωποι, που θα απολουθήσουν και η θεωρία τους, που είχε τον αφελμισμό επειδή τον ανέφερα, να γίνουν ηθικά Άγιοι. Ξέρετε, υπάρχει πάντοτε ο φόβος και αυτό έχει να κάνει με την ανθρώπινη φύση. Όταν ζητάμε από τους ανθρώπους πάρα πολλά, να μη μπορούν να προσφέρουν τα λίγα, έτσι. Φανταστείτε να ερχόμασταν στα Παρεπιστήμια και να απαιτούσαμε όλοι οι εκκλητές μας να πάρουν Άινστερ, 10, 9, 10. Πάει, πάει, θα σας καταστρέφαμε, θα σας καταστρέφαμε συνειδητά και από πρόθεση, και με πρόθεση, έτσι, να σας καταστρέψουμε. Άρα, εκείνο, ζητάμε από τους ανθρώπους, ηθικοί φιλόσοποι, ζητάμε από τους ανθρώπους στη χειροδόση, για να διευκολύνει τη συμβίωσή τους μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία. Εξάλλου η ηθική αυτό το νόημα έχει. Θεωρώ ότι ερχόμαστε όλοι και είμαστε μπρουτάλις, μικρά κτυνάκια, δέστε τα ανήλικα παιδάκια που σουρλιάζονται. Λοιπόν, οι άνθρωποι όλοι έτσι εμφανιζόμαστε στη ζωή. Και αυτό το κτυνόδος που έχουμε μέσα μας, πρέπει σταδιακά να μάθουμε να το εξανθρωπίζουμε, έτσι να το λυάνουμε, να το κάνουμε πιο ανθρώπινο, ώστε, τουλάχιστον σε κάποιο στάδιο, να καταστεί δυνατή η ελληλικίωση. Προς αυτή την κατέσταθιση συμβάλλει ηθική φιλοσοφία, κυρίως ηθική φιλοσοφία, συμβάλλει γενικότερα η φιλοσοφία, συμβάλλει ακόμα γενικότερα η εκπαίδευση. Ο ρόλος της εκπαίδευσης δεν είναι απλά να σας δώσει κάποια εφόδια, ώστε να μπορέσετε να αποκατασταθείτε, επαγγελματικά μεθαύριο να πάρετε το πτυχίο σας, δεν είναι μόνο αυτό. Η παιδεία έχει και έναν άλλο χαρακτήρα, να δημιουργήσει πολίτες οι οποίοι θα συμβιώνουν αρμονικά μέσα στην κοινωνία. Και βέβαια, προς αυτή την κατέσταθιση λειτουργεί και η θεολογία, έτσι, η θρησκεία, η θρησκεία για την οποία λέμε διάφορα. Η θρησκεία είναι πρώτον ένας, ο θρησκευτικός στοχασμός, πάλι είναι ένας στοχασμός σε πρώτο πρόσωπο, τι κάνω εγώ, τι σχέσεις έχω ή δεν έχω με τον Θεό, κάποιοι μπορεί να ράθουν, έτσι. Οπότε αν έχει σχέση μηδέ με τον Θεό, αυτή είναι μη έντοχη, την αναφέρουμε και αυτή, γιατί είναι μια πιθανότητα. Άρα η θρησκεία, τουλάχιστον στην Ορθόδοξο Εκκλησία, δηλώνει αυτή την προσωτική σχέση που αναπτύσσει ο πιστός με τον Θεό, διόξου, με τον πιστό. Αλλά η θρησκεία έχει και μια αντιδύτερ, μπορεί κάποιος να μην πιστεύει, αλλά μπορεί να σέβεται τη θρησκεία παρατάστα. Θρησκεία επιτελεί ένα ρόλο, η θρησκεία σ' όλες τις κοινωνίες, δυστυχώς έχουμε και αυτούς τους Ιησουμάνους τώρα, που με αυτά που κάνουν μας διαψεύθονται. Και σας μερακαλώ πολύ, μου το φέρετε σαν εντεπιχείρημα, έχετε δίκιο και πρέπει να εξαρριαστώ μια πολύ καλή απάντηση εδώ, για να υποστηρίξω αυτό που σας λέω. Η θεολογία είναι ένας από τους τρόπους, ένας από τους φιλοσοφικούς στοχασμούς, γιατί και ο θεολογικός στοχασμός, φιλοσοφικός στοχασμός είναι σε τελευταία ανάλυση, είναι ένας είδος στοχασμού, με το οποίο προσπαθούμε να κάνουμε τον άνθρωπο να αποβάλει αυτήν την πολύ έντονα κτινώδη και αντιθετική φύση την οποία διαθέτει. Αντί τι άλλο, ένας από τους τόχους της κάθε θρησκείας παιδιά, όχι μόνο της χριστιανικής, είναι να αποβάλουμε αυτήν την πολύ έντονα ζωώδη φύση την οποία διαθέτουμε. Το θέμα δεν είναι να αποβάλουμε, να επεξεργαστούμε την ζωώδη φύση, ζωώδη φύση μας ορθώς την έχουμε, διότι είμαστε και ενημέρι βιολογικά όντα, προερχόμαστε από το ζωικό βασίλειο, αλλά δεν μπορούμε να την αρνηθούμε, αυτό πρέπει να το αναγνωρίσουμε. Το θέμα είναι ότι όπου αυτή η ζωώδη φύση λειτουργεί ως σεμπόδιο στην ομαλή συμβίωσή μας μέσα στην κοινωνία, πρέπει συνειδικά να δουλέψουμε πάνω σε αυτήν και να την μιλάνουμε, να την εξομολύνουμε, έτσι ώστε να αναγνωρίζουμε και τον συνάνθρωπο ότι έχει τις ίδιες ανάγκες με αυτές που έχω εγώ, ότι πεινάει το ίδιο όπως πεινάω και εγώ, ότι πονάει και χαίρεται όπως πονάει και εγώ και ούτω καθεξής. Άρα η δρισκοία, κάθε δρισκοία τον ίζω, έχει παίζει και αυτόν τον ρόλο. Άρα βλέπετε αυτό σημαίνει σε τελευταία ανάλυση κοινωνικοποίηση και προς αυτό συμβάλλει τόσο η φιλοσοφία και διηδική φιλοσοφία όσο και άλλες μορφές το φασμού, τις οποίες γνωρίζουμε κυρίως δια μέσα της παιδείας την οποία λαμπάρουν, κυρίως αλλά όχι μόνο, γιατί έχουμε και αφλούς ανθρώπους, οι οποίοι και απλός άνθρωπος στοχάζεται κάποιες φορές, μπορεί να μη στοχάζεται με τον τρόπο και την επιστημονικότητα που στοχάζεται ο κάποιος που φυτάσουμε σε παραγιστήμιο έτσι, αλλά και απλός άνθρωπος στοχάζεται και βλέπετε και απλούς ανθρώπους οι οποίοι έχουν εκλεπτισμένους χαρακτήρες, βλέπετε και κάποιοι που θεωρώ υπάρχει και μια μερίδα βάρβαρων ανθρώπων, οι οποίοι σε όποια ηλικία εκεί ανθάσουν, εντάξει, θα παραμείνουν βάρβαροι, ίσως γιατί δεν στοχάστηκαν ποτέ, ίσως γιατί δεν τους δίδαξε κανείς τους να στοχάσουν, αυτό είναι ένα άλλο θέμα, μας οδηγεί αλλού ας το αφήσουμε. Λοιπόν πάλι αυτά συγκλειωματικά για όσες σας είπα για την ηθική στο προηγούμενο μάνημα, δεν θέλουν οι συνομιλητές σας να σας μπλέκουνε με εντεπιχειρήματα του τύπου, μα η ηθική είναι σχετική, δέστε τις ηθικές συνείδειες της αρχαίας Αιγύπτου και δέστε τις ηθικές συνείδειες της αρχαίας Αιγύπτου, βεβαίως, εμπέρχονται διαφοροποιήσεις στον ηθικό στοχασμό από τη μια περίοδο στην άλλη. Διαφοροποιήσεις στον ηθικό στοχασμό, διότι, σας δόχω στο προηγούμενο μάθημα, δεν μπορεί να στοχαζόμαστε να καταλήγουμε στα ίδια ηθικά συμπεράσματα σήμερα όπως πενήντα χρόνια, που ήταν άλλα τα προβλήματα, η κοινωνία είχε διαφορετική μορφή, άρα και τα προβλήματα τα οποία δημιουργούνται για τον άνθρωπο εκφράζονταν διαφορετικά. Αν ο ηθικός στοχασμός δεν τροποποιείται ανάλογα με τα προβλήματα της κοινωνίας, ξέρετε, θα ήταν κάτι παγιωμένο και άχρηστο. Μόλις παγιώνεται, παιδιά, χριστεύεται. Ακριβώς επειδή η ηθική αντιμετωπίσει τον πυρήνα των προβλημάτων, που έχει ενόπιον του άνθρωπο σε κάθε εποχή, γι' αυτό η ηθική είναι εξελισσόμενη και ενδιαφέρει τον άνθρωπο. Διαφορετικά, παρένθεση, δεν ήτανε πάντοτε αυτό το πρόβλημα της εκκλησίας. Άκουγα απ' τα νέα μου χρονιά και λέει, είναι εκεί, αποχειωμένες ιδέες, όσο κατάλαβαν οι θεολόγοι, θεωρώ, και ορθώς το κατάλαβαν, ότι πρέπει η θεολογική γλώσσα και ο θεολογικός στοχασμός να είναι τέτοιος, ώστε να αντιμετωπίζει, να μπορεί να βοηθάει τον άνθρωπο στα προβλήματα που αντιμετωπίζει στην εποχή του. Ο θεολογικός στοχασμός βεβαίως έχει και προβλήματα με τα θυσικής φύσεως, του τριζυπόστοτου και ούτω καθεξής, αλλά δεν είμαστε μόνο πνευματικά όντα, είμαστε και όντα με καθημερινές εμπειρικές ανάγκες. Και αν δεν θέλουμε τη θεολογία να την παραμερίσουμε, θα πρέπει να βρει τρόπο να επισέφθει στα προβλήματά μας, να τα δει και να τα φωτίσει ώστε να μας βοηθήσει να τα αντιμετωπίσουμε. Θεωρώ ότι αυτό τελικά είναι ηθική πιλοσοφία και γι' αυτό αν πάντε σε εγκλωσοξιονικές χώρες, δεν ξέρω τι γίνεται σε ευρωπαϊκές χώρες, ο πιο ανεπτυγμένος κλάδος της πιλοσοφίας είναι ηθική πιλοσοφία. Μόνο το Αριστοτέλιο δεν έχει αναπτύξει καθόλου, κάνει την παραπασχολία. Δεν ξέρω αν εδώ έχετε κάτι να παρατηρήσετε ή και σε σχέση με αυτά που λέγαμε στο προηγούμενο μάθημα έχετε κάτι να πείτε. Αν δεν έχετε, γιατί θεωρώ ότι όλα όσα σας είπα στο προηγούμενο μάθημα ήταν εισαγωγικά. Επομένως, να αρχίσω κανονικά τώρα κάποια πράγματα που θέλα να σας πω για τη βιητική. Θα γίνουν κάποιες παραδόσεις στα πρώτα μαθήματα. Ίσως θα προσπαθήσω να σας φέρω στο επόμενο μάθημα θέματα. Να τα δείτε, όχι ότι θα αποφασίσουμε. Να κάθετε μπροστά σας δύο εβδομάδες για να τα δείτε περίπου ενώ σου δεν τις παραδόσεις. Σας φέρνω περίπου 20-25 θέματα. Καθένα σας θα επιλέξει ένα διαφορετικό θέμα, αλλά θα επιλέξει. Δεν θα σας επιβάλλει κανείς κανένα θέμα. Είναι καλό το θέμα που θα επιλέξει να σας ενδιαφέρει και κάπως. Αυτό που θα προσπαθήσω να κάνω αυτά τα 6-7 μαθήματα, ίσως και παραπάνω, γιατί αν είστε λίγοι έχουμε ευκαιρία, θα ήθελα να σας δώσω κάποια ενάψηματα, έτσι ώστε να προβληματιστείτε και να δείτε με τι θα σας ενδιαφέρεται να ασχοληθείτε. Αυτό είναι και το νόημα του ότι σας είπα στο προηγούμενο μάθημα. Θα σας αφήσω 4 άθρα στο 3 κατά βάση. Ήταν στο Ιντενάστονο να πάτε να τα ποδοτυπίσετε, να τα διαβάσετε, δηλαδή εν μέρει να αρχίσετε να μελετάτε λίγο-λίγο, αλλά συμπρώνως να δείτε και προς τα που στρέχονται τα ενδιαφέροντά σας. Αυτό είναι και το νόημα της συγγραφητικής, δεν έχει να κάνει με την πυροστάκη, με την υποδοξηφία. Έχω μια εμπορία, η Εθνική Μητροπή Βιοηθικής, με ποιον τρόπο καταλήγει σε μια γνώμη. Ωραία, αυτή είναι μια καλή ερώτηση. Η βιοηθική έχει κάτι επιπλέον από την ειδική, έχει κάτι παραπάνω από την ειδική. Η βιοηθική είναι μια… και λιγάκι προτρέχω, αλλά πρέπει να απαντήσω την ερώτησή σου, που πολύ καλά έκανες και την έθεσες. Η βιοηθική είναι ο ηθικός στοφασμός πάνω στα προβλήματα που εγείρονται στη σύγχρονη κοινωνία από την ανάπτυξη των ιατρικών επιστημών και τεχνολογιών. Και μάλιστα, εντάξει, να το ξαναπώ, είναι ο ηθικός στοφασμός που εγείρεται, δηλαδή τα ηθικά προβλήματα είναι ο ηθικός στοφασμός πάνω στα προβλήματα τα οποία εγείρονται από την ανάπτυξη των ιατρικών επιστημών και τεχνολογιών στη σύγχρονη κοινωνία. Αυτή η υπέρμετρη ανάπτυξη άρχισε να λαμβάνει η χώρα από το τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα και συνεχίζεται. Άρα, έχουμε προβλήματα τα οποία λαμβάνουν χώρα εντός της κοινωνίας. Δηλαδή, ο λόγος της βιοηθηκής είναι λόγος εφαρμοσμένος, δεν είναι θεωρητικός. Να σας πω το εξής, να πάω λίγο πίσω στον Καν στην αρχή της καθολικευσιμότητας. Ο Καν στο έργο του προσπαθεί να θεμελιώσει την αρχή της καθολικευσιμότητας θεωρητικά. Άρα, λειτουργεί σε ένα καθαρά θεωρητικό επίπεδο. Στην συνέχεια, όμως, η απόφαση που θα πάρουν με βάση το κριτήριο της καθολικευσιμότητας θα εφαρμοστεί στον πραγματικό κόσμο, στον εμπειρικό κόσμο. Αυτό είναι γεγονός και το ξέρουμε. Άρα, οι ειδικές μας αποφάσεις είναι μια νοερή διαδικασία μέχρι ενός σημείου αφού προϋποθέτουν την καθολικευσιμότητα, αλλά οι πράξεις μας, οι οποίες ακολουθούν από τις αποφάσεις αυτές, λαμβάνουν χώρα μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία. Τώρα, η δύο ηδικοί θέτει ένα πρόβλημα, όπως ορθά παρατηρείς, που είναι εν μέρει ηθικό, ηθικός στοχεσμός, άρα ηθικός προβληματισμός, κάτι εντελώς νοερό, κάτι εντελώς θεωρητικό, το οποίος όμως αναφέρεται στα προβλήματα τα οποία εγείρονται μέσα στις συγκεκριμένες συνθήκες και περιστάσεις, που οι συγκεκριμένες συνθήκες και περιστάσεις μπορεί να είναι ελληνική κοινωνία, μπορεί να είναι αυστριακή κοινωνία και παριλέγοντας. Και για να αποφασίσουν οι εθνικές επιτροπές βιεθυνείς, εδώ παρένθεση, οι εθνικές επιτροπές βιεθυνείς, μέλη και πρόεδροι, είναι άτομα τα οποία προέρχονται από διαφορετικούς χώρους, γιατί είναι θεολόγοι, φιλόσοφοι, νομικοί, κοινωνιολόγοι, γιατροί, γενετιστές. Γιατί αυτό, διότι θέλουμε πρώτα τους επιστήμονες, γιατρούς, γενετιστές, βιολόγους, να μας θέσουνε αυτό που ο ειδικός φιλόσοφος είναι επομένως βλέπει ως πρόβλημα, μπορεί να το βλέπει ως πρόβλημα διότι δεν έχει την αυθή ανημέρωση. Άρα, χρειάζεται το γενετιστή να του πει τι σημαίνει αυτή η τεχνολογία. Όταν, δηλαδή, ο γενετιστής στο εργαστήριο γονιμοποιεί, γονιμοποιεί ανθρώπινο σπερματοζωάριο με χιμπατζίδικο, του πήθηκα οάριο, φυλαστικά είναι και τα δύο, για να δημιουργήσει έναν ανθρώπινο ζωικό υβρίδιο. Γίνονται τέτοια πειράματα αυτή τη στιγμή, έτσι. Και ο ειδικός φιλόσοφος το ακούει και τρομάζει, εγώ πλησοφικά το έχω σκεφτεί κατεπανάληψη και φρύτο, θέλουμε και, βεβαίως θέλουμε και από εκεί ξεκινάμε, τον ειδικό επιστήμονα, γενετιστή, βιολόγο, γιατρό, να μας πει τι σημαίνει, τι περιλαμβάνει αυτή η διαδικασία και πού καταλήνει. Ας πούμε, μας έχουν πει σήμερα οι ειδικοί, οι επιστήμονες, ότι τέτοια υβρίδια δεν είναι βιώσιμα. Και όταν εμείς, ας πούμε, με φρύκη τους ρωτήσαμε γιατί τα δημιουργείτε, γιατί εσείς θέλετε να κάνετε ανθρώπινο ζωικά υβρίδια, αυτοί απάντησαν, μάθουν, μας απαγορέπουν οι νομοθεσίες, οι εθνικές νομοθεσίες να δημιουργούμε έμπρια με την εξωσωματική βοηθημοποίηση προς πειραματισμό, για πειραματισμό, για να προάβουμε την ανθρώπινη έρευνα. Εμείς σκεφτήκαμε, the second best που έχουμε, την ακριβώς επόμενη επιλογή που έχουμε, δηλαδή τι να διασταυρώσουμε, δηλαστικά, ένα δηλαστικό ανθρώπινο και ένα μη ανθρώπινο, για να δημιουργήσουμε τα υβρίδια, να τα θέσουμε υπόψη της έρευνας, για να προάγεται ο πειράματος, αυτή είναι η απάντηση. Αυτά πρέπει να συζητηθούν σε μια έπιτροφη, και βάση περιπτώσει, έτσι, για να ακούσουμε γιατί και με τι προθέσεις τα κάνουν οι επιστήμονες, εσείς σκοπεύουν να τα κάνουν και αυτό τι συνεπάγεται στο εργαστήριο. Αυτό το υβρίδιο είναι βιώσιμο, δηλαδή θα αρχίσουν να περπατάνε ή δεν είναι βιώσιμο σήμερα, λένε μέχρι τώρα δεν είναι βιώσιμο. Μπορεί να είναι βιώσιμο σε πέντε χρόνια. Δηλαδή εσείς μετά από πέντε χρόνια θα περπατάτε στο δρόμο ας πούμε και θα βλέπετε ένα πεντάχρονο παιδάκι, το οποίο θα έχει, ξέρω, όπως είναι ο πίθηκος, δεν ξέρω, θα είναι πιθυκίσιο, θα περπατάει. Ναι, θα λέει λίγο ένα και θα λέτε τι είναι αυτό ας πούμε. Έτσι, θα λέτε τι είναι αυτό. Είναι εκείνα που μας έλεγε η καθηγή Τριάμα, θα με θυμώσεστε και χαίρομαι για αυτό που θα με θυμώσετε. Λοιπόν, άλλο θα λέμε πρώτα την άποψη των επιστήμων. Και αφού κατανοήσουμε στον βαθμό του δυνατότητο τι συμβαίνει, κάτι καθαρά επιστημενούς, καθαρά εργαστηρί, μετά θα έρθουν, μετά θα έρθει λογικά ο φιλόσοφος, ο ειδικός φιλόσοφος, μετά θα έρθει ο κοινωνιολόγος, τον χρειαζόμαστε εξίσου, μετά θα έρθει και ο θεολόγος. Και αυτό τον θέλουμε για να πούμε πώς σκέφτονται και πώς αντιδρούνε πάνω σε αυτό το θέμα. Και κατά την άποψή μου, τελευταίως θα πρέπει να μιλήσει ο νομικός να πει τι πρέπει να κάνει ή να την κάνει η νομοθεσία. Διότι βλέπετε, και αυτό θέλω να το σχολιάσω στο τέλος για κάποιους λόγους, η νομοθεσία συνεχώς τροποποιείται έτσι ώστε να συμπεριλάβει και τέτοιες δυνατότητες, τις οποίες μας ανήκει η τεχνολογία, αυτές τις τεχνολογικές δυνατότητες. Η ερώτησή σου επομένως ήταν, η Εθνική Επιτροπή αποφασίζει, δεν αποφασίζει πλειοψηφικά. Ας σας πω πόσα αποφασίζει δεν θα με πιστεύετε, γίνονται χοτρύγικα βγάδες. Και ένα λεπτό, δεν μιλάω για την Ελληνική Επιτροπή Πιοηθηκής που δεν την έχω ζήσει από μέσα, αλλά μου άλλες επιτροπές που γνωρίζω, όσο πούμε ήμουν στην Εθνική Επιτροπή Πιοηθηκής και ήμουν για 10 χρόνια, για 9 χρόνια. Το 2002 που ιδρύθηκε μέχρι το 2011 είχαμε τέτοιες διαφωνίες που ούτε μειοψηφικά, ούτε με κανένα τρόπο δεν καταλήγαμε. Και επειδή όντως έτρεπε να καταλήξουμε, πολλές φορές πάνω στο ίδιο θέμα καταλήγαμε με δύο προτάσεις. Έτσι και τις καταγράφαμε για τις δύο, διότι δεν επήρχε το συμφωνία στο τέλος, ας πούμε είχαμε, μας είχε ζητήσει το Υπουργείο Υγείας Τίπρου να εκφέρουμε μια γνώμη, όπως λέγεται, διότι ο ρόλος, κατεξοχή ο ρόλος των Εθνικών Επιτροπών Πιοηθηκής είναι, όταν εμφανίζεται μια νέα τεχνολογία, να καθίσουν να τη μελετήσουν και να εκφέρουν τη γνώμη, μια γνώμη την οποία μπορεί στη συνέχεια να πάρουν οι νομοθέτες της κάθε χώρας και να τη μελετήσουν, να στηριχθούν εσάς αυτοί και να νομοθετήσουν πάνω στο θέμα. Μας είχε ζητήσει τότε το Υπουργείο Υγείας γιατί στην Κύπρο, τότε, δεν ξέρω τι ισχύει σήμερα, δεν υπήρχε σχετική νομοθεσία για τις τεχνικές εθνικώς υποβεθούμενης αναπαραγωγής. Ήδελα ποια γνώμη πάρουν σε αυτό το θέμα. Ας σας πω για δύο χρόνια, για ενάμιση χρόνια το παιδεύαμε να καταλήψουμε σε μια γνώμη, δεν καταλήγαμε. Και ο λόγος, τότε είχα πιο φιλελεύθερης επόψη, τώρα της έχω μετριάσει τώρα κάποιο λόγο, ήμουνα σ'αυτούς που διακονούσε πιο πολύ. Αλλά ας αλπίσουμε, θέλω να πιστεύω και να αλπίζω ότι με τα χρόνια γινόμαστε λίγο καλύτεροι και μαθαίνουμε πάνω και να μην πω σ'οπότε. Λοιπόν, από τη μία περίπτω, από τη μία πλευρά, ήταν εκείνοι οι οποίοι υποστήριζαν ότι υπάρχουν κάποια πράγματα που δεν μπορούμε σίγουρα να κάνουμε, διότι ο αποδέκτης είναι ένα έμβριο, ένας άνθρωπος που έρχεται να γεννηθεί. Και υπήρχε και άλλη άποψη οι οποίοι δεν δέχονταν αυτή τη μεταφυσική διάσταση του εμβρίου και λέγανε πάρα πολύ απλά, αυτό που καταδικάζε εγώ τώρα, ότι έδινε δικαίωμα εξίσου του μοναχικού άντρα, άμα θέλει ο οποίος δεν έχει αυτό το πρόβλημα της, πώς το ονομάζει εδώ πέρα, αυτή τη δύσκολη λέξη, την οποία έμαθα, της ολιγουασθενωτερατοζωσπερμίας, με άλλα λόγια, δηλαδή ένας μοναχικός άνθρωπος που δεν αποφασίζει να παντρευτεί να ζήσει σε σημείωση, που έχει πρόβλημα με το σπέρμα, τεπομένως δεν μπορεί να παράσχει σπερματοζωάριο για να αποκτήσει απόγολο, αυτός ο άντρας έχει δικαίωμα με τις τεχνικές της εξομμαζικής γονιμοποίησης, να βρει δορυτή για σπερματοζωάριο, να βρει δορύτρια για οάριο, να βρει σπαρέντετη μητέρα να γονιμοποιήσει το παιδί και να αποκτήσει παιδί. Άρα η δεύτερη άποψη, πως τελείως μπορεί να τα κάνει όλα αυτά και επειδή με τίποτα δεν καταλήγαμε να συμφωνήσουμε, αν και από την Πρόεδρο τότε έγινε μεγάλο προσπάθειο για να αναγνωρίσουμε, καταλήξαμε σε μια γνώμη. Και είναι, αν μπείτε στην Εθνική Επιτροφή Προϊδικής Κύπρου, στην στοσελίδα και δείτε γνώμεις στο μενού, θα δείτε τη γνώμη για τις τεχνικές ιατρικών. Αν ξύζει να μπείτε, είναι μια μεγάλη γνώμη 120 σελίδες, δεν χρειάζεται να τη διαβάσετε όλοι. Εκείνο όπως που αξίζεται να δείτε απεριέργεια είναι το προήμιο. Στο προήμιο αναγράφονται οι διαφορετικές απόψεις των δύο πλευρών. Αξίζει να δείτε όσους πως τι διαφέρουν. Αυτό οι ιδιότεροι σελίδες, αν έχετε την περιέργεια μπείτε και δέστε το. Άρα δεν λαμβάνεται αποφάσεις όπως είδες πλειοψηφικώς ούτε εκεί. Όμως για να μην έτσι, δεν θέλω δημοσία, να δείδω κακή εικόνα ούτε για την Εθνική Επιτροπή του Εθνικής Κύπλου, την οποία έζησα εννιά χρόνια, για την οποία έχω πολύ καλές εντυπώσεις γιατί έμαθαν πράγματα. Με οδήγησε ο προβληματισμός που γινόταν εκεί να στομαστώ πράγματα. Όποτε σε ένα συνέδριο που συνάντησα μία συνάδελπο Γερμανίδα και ήταν μέλος της Γερμανικής Επιτροπής Βιεργικής και της έργασα. Στιχνά είστε εσείς, εμείς καταλήγουμε σε δύο διαφορετικές άποψεις. Σε τρεις μου λέει εμείς, γιατί ήτανε μεγαλύτεροι. Ήτανε 39 μέρες, εμείς ήμασταν 11 άντε να πατώμε, 39 ή 33 μέρες, σε τρεις. Α, αυτό λίγο με παρηγόρησε. Τέλεια. Έχω όμως να προσθέσω και κάτι άλλο. Δεν θέλω να σας αφήσω με την αντίκτωση ότι αυτοί πάνε εκεί στις Επιτροπές Βιεργικής και μαλώνουν. Μαλώνουμε λίγο, αλλά πρωτογενώς ο στόχος μας δεν είναι να μαλώσουμε. Θέλω λίγο να καταλάβετε, γιατί η Βιερησική είναι περισσότερο εμπειρική ηθική και λιγότερο θεωρητική ηθική. Θέλω να σας δώσω ένα παράδειγμα για να καταλάβετε γιατί υπάρχει αυτή η διαφωνία. Ας πούμε πάλι από την εμπειρία που η Συνειδική Επιτροπή Βιεργικής είχε αποφασίσει του Υπουργείου Υγείας να αντροποποιήσει ελαφρώς τη νομοθεσία για τις μεταμοσχέσεις. Ξέρετε, και εδώ έγινε η γέννηση των σπάτων και λοιπά γίνει. Ένας λόγος που ήθελαν να αντροποποιήσουν τη νομοθεσία είναι να την κάνουν λίγο πιο χαλαρή ώστε να προσελχίσουν εδώ μας. Γιατί όντως πράγματι δεν υπάρχουν μοσχεύματα. Και σε σύγκριση με τον αριθμό των μοσχευμάτων τα οποία υπάρχουν παρέκονται, ο αριθμός των ασθενών οι οποίοι είναι στη λίστα αναμονής είναι πολύ μεγάλη. Άρα υπήρξε αυτή η προσπάθεια τροποποίησης του νόμου ώστε να προσελχίσουν μεγαλύτερους δορυτές. Μας ήρθε μια πρόταση τροποποίησης του νόμου. Τούρις τέσσερις ελληνικές δεν ήταν πολλοί. Πώς να τροποποίησουν τον υπάρχον ενώ. Και μας ήρθε η Πρόεδρος Μελετής στο θέλο της προτάσεις. Και πέραμε να συζητήσουμε σε αρκετά συνεδρέψεις. Όχι τόσο πολλές όσο τις τεχνικές ιατρικές που μου έκανε. Και πάλι μιουφωνήσαμε με την πρόταση του Υδηλυγίας. Διότι κρίναμε ότι σε κάποιες στην προσπάθειά του ο νομοθέτης να προσελχίσει δορυτές. Και να εξεύρρυνοει. Ίσως παραβίαζε κάποια δικαιώματα ανθρώπων. Θα σας πω το εξής. Λόγου χάρη η πρόταση του νόμου ήταν αυτής της τροποποίησης του νόμου ήταν. Ότι ομιγένιτο, και σκεφτείτε το αυτό, εάν κάποιος έχει αυτοκινητιστικό δυστύχημα στον δρόμο, τι γίνεται. Καλή όποιος δείχνει το πρώτο στοιχό, ένα πρώτο μοηθειό, είναι έτσι, το ασθενοφόρο έρχεται, τον πάει στο νοσοκομείο, στην εντατική μονάδα, ο ασθενής είναι ενέσθητος, έχει χάσει τις αισθήσεις τελείως, τώρα αν ποτέ συνέλθει είναι ένα άλλο θέμα, δηλαδή πρώτα μεταφέρεται ο αυτός που είχε το ατύχημα στην εντατική μονάδα του νοσοκομείου, γιατί είναι θέμα το προλαβαίνουνε ή όχι, και πολύ αργότερα και αρκετά μετά προσπαθούν να ανακαλύψει ταυτότητά του, να μάθουν ταυτότητά του, να εντοπίσουνε συγγενικό πρόσωπο και να το καλέσουνε στο νοσοκομείο. Ή δεν είναι έτσι, δηλαδή το αντίθετο είναι λίγες περιπτώσεις ή εξαιρετικές. Η τροποποίηση του νόμου έλεγε, λοιπόν, ότι αυτός ο άνθρωπος ο οποίος έχει κάσει τις αισθήσεις του, από τον όρο ότι δεν αναμύψει ποτέ, εάν καθόλου τη διάρκεια της ζωής του δεν έχει ποτέ εκφράσει την αντίθεσή του να γίνει δορυτής με τα θάνατο, Ροζέκ, αν δεν έχει εκφράσει, και αν υπάρχει μέλος της οικογένειας το οποίο δεν έχει αντίρρηση, όχι πει δώσε τη συγκεκριμένη. Τότε μπορούν και από τον όρο, βέβαια, ότι η νοσοκομιακή γιατρή και όχι μόνο ένας γιατρός, εδώ έχεις αναλυτική κρίμη ότι ο άνθρωπος αυτός δεν πρόκειται να συνέβει, τότε το νοσοκομείο μπορεί να προχωρήσει στην αφέραση των σωτικών οργάνων και στην ορίγηση τους ανθρώπους. Να σας πω εδώ λίγο να σας καλύψω το παινό. Υπάρχει μια διαφορά, όταν επέχει ο γεφαλικός θάνατος, για τους γιατρούς σήμερα το άτομο αυτό θεωρείται κλιμικά νεκρό. Και μάλιστα είχα πρόσφατα μία περίπτωση γνωστού, ο οποίος έπρεπε να κοπεί, έτσι. Κάλεσαν τον ασταναφόρο μου, το νοσοκόμι τον επανέφερα μέσα στο νοσοκομιακό, αλλά βεβαίως τον μετέφεραν στα επίπορτα, τον καλωδίωσαν αμέσως, άρα όλες οι ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού εγίνονταν, αλλά εγκεφαλικά δεν υπανήρχεται το άτομο, δηλαδή ήταν ανέσθητο και δεν υπανήρθει ποτέ, έτσι. Άρα θέλω να πω πρέπει να κάνουμε διαχωρισμό από την πάση της καρδιάς, από την ανακοπή και από τον εγκεφαλικό θάνατο. Σήμερα ο ορισμός του θανάτου είναι ο εγκεφαλικός θάνατος. Και βέβαια, για κάποιους λόγους, όταν έχει επισημπεί ο εγκεφαλικός θάνατος, δεν αφαιρούμε και ο οργανισμός εξακολουθή να λειτουργεί, γιατί έχουμε και άτομα σε κομματόδι κατάσταση, άτομα σε κατάσταση ποιτού όπως θα πως τα ονομάζουν, σε τέτοια κατάσταση. Σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις έχει ακουστεί μετά από χρόνια ότι έχουν επανέλθει. Και ακριβώς επειδή έχουν επανέλθει, γι' αυτό ο νόμος διστάζει στο να νομοθετήσει, να αφαιρείται η ζωή, να τελματίζει τη ζωή, αυτών των ατόμων. Επανέρχομαι, λοιπόν, στη μεταμοσχεύσης. Αλλά αυτή την τροποποίηση εισηγεί το νομοθετήσεις και εμείς προβληματιστείμε. Και είπαμε αυτό σημαίνει λόγω χάριν, διότι οικογένεια. Ωραία, μπορεί μια οικογένεια, ένα μέλος οικογένειας, δυο γονείς του οικογένειου που χάνουν ένα παιδί, και ξέρετε για τους γιοτρούς, τα πολίτημα αποσχέχματα, δεν το ήξερα, τα άφησα. Είναι το νέο. Αν πάνε μόσχευμα αποηλικιωμένο, τι να το κάνει, τους είναι αδιάφορο. Άλλο η καρδιά του 18, και άλλο η καρδιά του 60, του 70 και ασχολούνται. Εντάξει. Λοιπόν, όταν οι γονείς αποφασίζουν να δώσουν τα όργανα του παιδιού τους, που είναι το αντίχημα σε άνθρωπο μουσικού αποσχέρματα, σε αυτή την περίπτωση, όσο και να διάκονται από αυτά τα αλτουριστικά συναισθήματα προς τον συνάνθρωπο που πάσχει, είναι και άνθρωποι οι οποίοι υποφέρουν, είναι οι πρώτες μέρες που συνειδητοποιούν, οι πρώτες χώρες που συνειδητοποιούν ότι χάνουν ότι πιο πολύ αδοπημένο έχουν στη ζωή, έτσι. Άρα, είναι μια δύσκολη εμπειρία. Και σας διαβεβαιώ, δεν το έχω ζήσει έτονα. Η ελληνική κουρτούρα, η ελληνική παράδοση είναι τέτοια που το θρυνούμε, τον πεθαμένουμε, τον έχουμε τα νοσοκομεία, τα τιμητήρια, πάμε, ξαναπάμε. Δηλαδή, δεν είναι εύκολο πράγμα οι γονείς αυτώματα να αποδεχθούν, ότι χάνουν το παιδί τους και ότι, ναι, δεν έχουν αντίρρηση να γίνει ιδωρικής οργάνωσης. Αυτή δεν είναι η μεγαλύτερη αισθέσια όμως. Μπορείτε να πείτε, είναι πολύ συναστηματική η αισθέση, άρα τα μετράει. Σκεφτήκαμε περιπτώσεις ατόμων που μπορεί να βρίσκονταν στην Κύπρο ή και σε άλλες χώρες, και με προβληματική μας ισχύει και σε άλλες χώρες, που σκεφτείτε ένας μετανάστης στην Κύπρο, ένας Πακιστανός, έτσι, ο οποίος εμπλέγεται σε αυτοκίνητιστικό διστύχημα, χάνει τη ζωή του, μεταφέρεται στο νοσοκομείο και το καθετήσει. Στον ταλέμωνος ο Πακιστανός. Δεν ήξερε ποτέ τι προγλέπει ο νόμος στην ξένη χώρα που βρισκότανε. Δεν υπήρχε περίπτωση να έχει δηλώσει η δημοσία ότι ξέρετε αν μου τύχει κάτι τέτοιο, αφαιρέστε ή μεν αφαιρέσετε όργανα. Και να σας πω και κάτι άλλο, αν δεν βρέστε συγγενή ή φίλο του, να τον ρωτήσετε εάν έχει αντίληση ή όχι, να του αφαιρεστούν τα όργανα ώστε να γίνει δορητής. Εμείς εκεί δε δεχθήκαμε ελάχιστα σημεία της προτεινόμενης τροποκλήσης, διότι κολλάγαμε σε κάτι τέτοιο. Όμως, και εκεί το ανέφερε κάποιος συνάδελπος, γιατί ήταν ο κοινωνιολόγος και όλοι είχαμε εμπειρίες και από τις χώρες, άλλες χώρες τις οποίες είχαμε σπουδάκια, στην Αυστρία δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Όταν ο γονιός αισθάνεται ότι χάνει τον παιδί του, παρέχει αμέσως τα όργανα του προς δωρεά σε πρώτες. Δεν γίνεται αυτώματα και μάλιστα, πώς το λένε, το υποστηρίζει και η υποθεσία αυτό. Λοιπόν, τα ακούσαμε όλοι με προσοχή. Όμως, πρέπει να λάβουμε το εξής υπόλυση, ότι υπάρχει άλλη κουλτούρα στην Αυστρία, στη Γερμανία. Εγώ δεν ξέρω τη κουλτούρα αυτών των χωρών. Ξέρω, όμως, τη κουλτούρα της Αγγλίας. Λέω, χάρη στην Αγγλία, ο μηχανικός, αν κανείς πεθάνει, αυτό και είναι κυνηγιστικό νηστήχημα ή πολύ, δεν έχει σημασία, σε δύο ή τρεις μέρες τον καίνε. Επικρατεί η κάψη των νεκρών. Άρα, αυτή η πρακτική έχει καλλιεργήσει μέσα στο μέσο Άγγλο μια άλλη ψυχική διάθεση. Με έναν Άγγλυ, μου λέγανε, όταν πεθάνει κάποιος, τώρα να τον ξεφορτωθώ από μια ώρα αρχίτερα. Επειδή στην Αγγλία όλα γίνονται γρήγορα, αφού πέθανε τώρα μας είναι, δεν το χρειαζόμαστε πια, να τον ξεφορτωθώ, να τον κάψουμε. Άρα, αν πάρουμε τη Στάχη, το κάθε οικογένεια της Έλληνα κάνουμε. Είναι, όμως, τέτοια η κουλτούρα του Έλληνα και του Κύπριου, που είναι επίσης Έλληνας και Χριστιανός Ορθόδοξος, είπαμε ποτέ θα ψωνευτώ μία ώρα αρχίτερα να τον ξεφορτωθούμε. Ή πάμε εκεί τον θρυνάμε και του κάνουμε, τον θρυνούμε, συγνώμη, και του κάνουμε 6 ημέρα και 40 ημέρα και 6 άμυνα και 9 άμυνα να μην το συνεχίσω. Γιατί τα λέω αυτό, να σας πω το εξής, οι αποφάσεις, οι προτάσεις οι οποίες γίνονται, λαμβάνονται, οι γνώμες τις οποίες καταλήγουν οι εθνικές επιτροπές, οι εθνικήσεις, επειδή έχουνε μέρη και αν λίγο νομικό χαρακτήρα, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα συγκεκριμένα δεδομένα της κάθε κοινωνίας. Δηλαδή κατευθυνόμεθα ως προς το τι είναι ορθό από ηθικές αρχές και ηθικές αξίες, αλλά όπως αυτές, αν το θέλετε συλλαμβάνονται και αφομοιώνονται μέσα στη συγκεκριμένη κοινωνία. Σεβόμαστε τη μεταμόσχευση και βεβαίως πρέπει να βοηθάμε το συνάνθρωπο. Αλλά υπάρχει και μια κουλτούρα στην ελληνική κοινωνία, η οποία αντιμετωπίζει με έναν ιδιαίτερο σεβασμό των ασθενείων. Άρα εκεί, τόσο τα μέλη μιας Εθνικής Επιτροπής Βιοηθηκής, όσο και ο νομοθέτης στη συνέχεια, θα πρέπει να προβληματιστούν και να πούνε, εμείς τώρα αυτή τη κουλτούρα δεν είναι ανοιχτή, την παραβιάζουμε έτσι για να βρούμε μοσχεύματα ή πρέπει να κινηθούμε με έναν πιο σταλιακό τρόπο, έτσι. Και ανάλογα θα σκεφτεί και τα μέλη της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθηκής, ποια ο νομοθέτης στην Αυστρία και τις διαφορετικές χώρες. Άρα, και εδώ μέχρι την Ισαίχη στο δαίμον με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, με αυτή την ερώτηση, βλέπετε συχνά οι επιμέρους αποφάσεις, οι αποφάσεις των Εθνικών Επιτροπών Βιοηθηκής των διαφόρων χωρών. Και όχι μόνο οι αποφάσεις των Εθνικών Επιτροπών Βιοηθηκής, αλλά ακόμα και οι νομοθεσίες των Εθνικών Χωρών, κι ας μήκουμε στην ευρώ, για να μην το περιλέξουμε το θέμα, διαφέρουν. Δεν συμφωνούν ως προς όλα. Κάποιες είναι πιο αυστηρές, κάποιες είναι πιο χαλαρές, και κάποιες άλλες, άσχετα από την αυστηρότητα ή την χαλαρότητα, είναι διαφορετικές. Άρα, η ελληνική νομοθεσία λόγου χάρη για τις μεταμοσχέσεις, είναι πολύ διαφορετική από την αυστριακή νομοθεσία για τις μεταμοσχέσεις. Και νομίζω, κάπου το κατανοούμε, ή δεν είναι έτσι. Ωραία, δεν ξέρω, απαντήθηκε τώρα εις μας, έτσι παιδιά. Άρα, θέλω να το έχετε υπόψη σας, γιατί οι τεχνολογίες αυτές, είναι βέβαια τεχνολογίας, οι τεχνολογίες αυτές αναπτύσσονται σε συγκεκριμένη χώρα. Άρα, αναπτύσσονται παγκοσμίως, αναπτύσσονται διεθνώς. Αλλά πως θα το μειώνει η κάθε χώρα, με την κουμπιτούρα που έχει. Είναι λίγο διαφορετικό θέμα. Και πρέπει και η Εθνική Επιτροπή να το λαμβάνει υπόψη. Και αυτό έχει μέσα κάποιοι από τα μέλη που είναι κοινωνιολόγοι, θεολόγοι. Οι βιλόσοποι πιο πολύ βλέπουν τη μεταφυσική πλευρά. Και το ίδιο πρέπει να κάνει και οι νομοθέσεις. Ο νόμος, πολλές φορές, ο νόμος, η νομοθεσία, δεν πρέπει να είναι διαστητική στο να περάσει κάποια πράγματα. Διότι μπορεί να παραβιάζει αξίες και αρχές, οι οποίες γίνονται απολεκτές από το συγκεκριμένο λαό. Και θα αναφερθώ σε αυτό αργότερα. Γιατί έχεις σχέση με το φυλάδιο της ας έδωσε, για να προβληματιστούμε. Άρα, η νομοθεσία πρέπει να επεμβαίνει και να κάνει την αλλαγή και την τρογοποίηση, όταν κρίνει, όταν ο νομοθέσεις που την προτείνει κρίνει, ότι οι άνθρωποι αυτής της κοινωνίας έχουν οριμάσει και το αποδέχονται. Άρα, είναι καλή και γι' αυτό είδατε τόσο στην Κύπρο, όσο και στην Ελλάδα, στο θέμα της μεταμόσχευσης, αρχίσανε την ενημέρωση, τις καμπάνιες, την ενημέρωση και τη διαφήμιση μέσα από τη τηλεόραση. Που άλλο να ενημερώνω τον πολίτη. Υπήρχε εκείνη η διαφήμιση, δεν θυμάμαι σε ποιο κανάλι, που έλεγε ο γιατρός τον ασθενή. Τι του έλεγε απαντούς ο ασθενής, δεν λέω, δεν λέω, δεν λέω έλεγε ο ασθενής. Το να δορίζεις όρνα να είναι μια πολύ καλή πράξη και κείνα και τάλλα και τάλλα και κόμπιαζε βέβαια να γίνει δορητής. Εκείνο που το έλεγε ο γιατρός είναι ότι χρειαζόταν ο ίδιος. Είχε ανάγκη μοσχεύματος και χρειαζόταν δότη. Δηλαδή αυτά, αυτές οι συλλήψεις, αυτά τα παραδείγματα, αυτή η ενημέρωση, ορθώς προβάλλεται διότι και εκεί ισχύει αυτό που λέγαμε, να μην το περιγλέκω, ότι δεν είναι μόνο ότι ο άλλος θέλει δότη. Σήμερα μπορεί ο άλλος να θέλει δότη. Κάποιος άλλος να θέλει δότη, να χρειάζεται δότη, να χρειάζεται μοσχεύμα. Δεν ξέρουμε τι μας φέρνει η ζωή. Μπορεί μια μέρα να χρειαστούμε εμείς το μοσχεύμα. Θεωρώ ότι αυτό που σας λέω είναι το εξής, προκειμένου να περάσουμε μια νομοθεσία, η οποία θα μας φανεί πολύ, ότι μας πιέζει προς μία κατεύθυνση, καλύτερα να ενημερώσουμε τους πολίτες, ώστε οικιοθελώς να γίνονται δορύτες. Άλλο το να γίνει κάποιος οικιοθελός δορυτής και υπάρχουν τέτοια παραδείγματα. Άνθρωποι, οι οποίοι έχουν δορήσει από τα διπλά τους όργανα το ένα, σε κάποιον που είχε ανάγκη, υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις και είναι αξιεύθυνες και άλλο να οθήσουν. Νομίζω είχε περάσει ένα νόμο εδώ στην Ελλάδα, ανάλογο με αυτήν την τροποποίηση που πρότεινε να περάσουν στην Κύπρο. Γιατί έλεγα «Ο Παναγία μου» ας πούμε, το θυμόμουν. Ο νόμος που ήθελα να πατήσω πέρασαν και μετά τον τροποποίησαν, την Λοβέρδο, όταν ο Λοβέρδος ήταν Υπουργός Υγείας, ήταν ακριβώς αυτό, ότι αν ένας δεν έχει δηλώσει στη ζωή του ότι θέλει να γίνει δορυτής οργάνωμα και βρεθεί στην εντατική ομάδα, αυτόματα γίνεται δορυτής οργάνωμα. Υπάρχει μεγάλη διαφορά, συνειδητά δηλώνω ότι θέλω να γίνω δορυτής όταν βρεθώ σε αυτή την κατάσταση και το «Α, ότι πρέπει να το έχω δηλώσει στη δημοσία» και το έχω διαβάσει στο διαδίκτυο και μάλιστα δίνανε και μια προθεσμία μέχρι τον 30 Ιουνίου. Όποιος δεν θέλει δορυτής οργάνωμα, να ενημερώσει στο Υπουργείο σε ειρεμενδία, σε ένα φάξ, σε ένα… «Οι Παπαναγία μου, να θυμηθώ μέχρι θέλω να γίνω δορυτής οργάνωμα, με αυτόν τον τρόπο, εγώ δεν ήθελα, δεν ήθελα με αυτόν τον τρόπο». Μετά το μάζεψε, έγινε μια τροποποίηση και αυτός σταμάτησε. Και νομίζω ορθώς σταμάτησε. Καλύτερα σε αυτό το στάδιο, καλύτερα να έχουμε συνειδητοί δότες, συνειδητοί δόητές οργάνωμα, παρά να προσπαθήσουμε με αυτόν τον τρόπο να εξεύρουμε μουσιά μου. Και αυτό ήταν ένα παράδειγμα όμως, που δείχνει ότι ακριβώς στα θέματα της Βιεριζικής, το πώς αξιολογεί η κάθε χώρα μια συγκεκριμένη τεχνολογία, μπορεί να διαφέρει από το πώς την αξιολογεί η άλλη. Τεχνολογία είναι ίδια, αλλά την αξιολογεί διαφορετικά λόγω κουλτούρας, λόγω μεταφυσικών θεολογικών προϋποθέσεων, του λόγου ιστορικών παραγών, για να σας δώσω και ένα άλλο παράδειγμα να το κλείσουμε αυτό. Ας πούμε η Γερμανία, που ίσως δεν σας το είπα, νομίζω ότι κάτι σας είπα στο προηγούμενο μάθημα, στα θέματα των βιοτεχνολογιών, όπως τις ονομάζουμε, έχουν μια πάρα πολύ επιφυλακτική και υποψιασμένη στάση. Είναι πάρα πολύ συντηρητική. Συντηρητική δεν γίνει σωστή η λέξη, διότι μπορεί να έχει και ανητικόνομα. Πάρα πολύ υποψιασμένη, πάρα πολύ επιφυλακτική, σε αντίδυση με τους ανδροσάξονες, οι οποίοι είναι πιο πρόθυμοι να τις υιοθετήσουν και να τις υποστηρίξουν. Ας πούμε, αυτά τα πειράματα που σας είπα προηγουμένως ότι γίνονται με τα ανθρώπινα ζωικά υβρίδρια, γίνονται αυτή τη στιγμή στην Αγγλία, γνωρίζω την βιβλιογραφία. Δεν ξέρω τι ισχύει στην Αμερική. Γερμανός ούτε θα του διανοεί με αυτό το πράγμα. Γιατί, αν με ρωτήσετε γιατί, θεωρώ ότι μία από τις απαντήσεις είναι ότι οι Γερμανοί είχαν αυτή την εμπειρία των ναζιστικών στρατοπέδων κατηδιάκης Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι γιατροί χρησιμοποίησαν τον άνθρωπο ως πειραματόζωο και όλα αυτά, όλα το τι το κάνω το έμπριο, λες και είναι μια καρέκλα την καρέκλα, την κάνω ό,τι θέλω, ό,τι κάνω, ό,τι θέλω, αλλά το έμπριο όπου θέλω, όπως το θέλω, το μανουβράρω και το διαχειρίζομαι, τους θυμίζει ακριβώς τακτικές των γιατρών των ναζιστικών στρατοπέδων και για αυτό αντιδρούν με τον τρόπο που αντιδρούνε. Άρα, να μια σαφής εξήγηση των διαφοροποιήσεων που υπάρχουν μεταξύ των απόψεων των διαφόρων Εθνικών Επιτροπών Βιουλικής και το ενδιαφέρον για εσάς που θα αρχίσετε να μελετάτε τα πράγματα και σε αυτό το σημείο θα σας κατευθύνω, θα είναι να μπαίνετε στην ιστοσελίδα της Εθνικής Επιτροπής Ελληνικής Ελλάδας να βλέπετε, πάνω σε αυτό το θέμα, τι εισηγείται η Εθνική Επιτροπή Ελληνικής Ελλάδας και πάνω στο ίδιο θέμα, τι εισηγείται η Γερμανική Επιτροπή Ελληνικής Ελλάδας. Και να βλέπετε, εκείνο που σας ενδιαφέρεται, δεν είναι το διαφορετικό μόνο, αλλά γιατί είναι διαφορετικό, είναι πιο σκεπτικό η Ελληνική Επιτροπή που προτείνει αυτό το πράγμα, ενώ ενδεκομένως η Γερμανική Επιτροπή είναι πιο επιφλακτική και δεν το προτείνει, το προτείνει οι χώροι. Η Γερμανική Επιτροπή Ελληνικής αρνείτο τη δημιουργία εμπρίων εξωσωματικά για σκοπούς στον πυρωματισμό της έρευνας. Το αρνείτο, το αρνείτο. Δεν μπορούμε να δημιουργούμε άνθρωπο, όπως λέει ο Χάμπερ μας κάτι, δεν είναι αναλώσιμα. Ξέρετε τι είναι το αναλώσιμα. Εδώ παραγγέλουμε διάφορα στα γραφεία, λέμε τόσα χρήματα για αυτό και 200 ευρώ για αναλώσιμα. Στιλό, γόμες, μελάνια, εκτυπωτών, δηλαδή είναι κάτω στο τελείωμα, το πετάς μετά. Και δεν είναι το έμπριο αναλώσιμο. Δηλαδή, αν φτάσουμε σε αυτό το σημείο, έτσι, μετά ο ένας μας αφήσει, ο καθένας απόμεθα και τας παράσει τον άλλον. Δεν σημαίνει επειδή το έμπριο, αυτό που λέγαμε στο προηγούμενο μάθημα, δεν μπορεί να διεκθυκίσει τα δικαιώματά του, ότι δεν έχει δικαιώμα. Και να σας πω και κάτι άλλο, αν η ανθρώπινη ζωή έχει αξία ή αξιοπρέπειο, όπως έλεγε ο Χάμπερ, την έχει από την πρώτη ημέρα της ζωής του ή της ύληψης του. Δεν σημαίνει επειδή αυτό είναι εκεί, δεν έχει αξία. Και σας έχω φέρει κάτι, αυτό είναι αξιοπρέπειο. Αφήσω πάλι στον δοσιαίχτρα Ικανάσε να το μελετήσω. Έτσι. Λοιπόν, έδωσες καλή μπάσα, αλλά εγώ θα σας πάω λίγο πίσω. Τι ώρα είναι? Πήγε και ώρα. Θα σας πάω δέκα λεπτά ακόμα και μετά θα κάνουμε ένα διάστημα. Θα σας πάω λίγο πίσω. Δεν θυμάμαι, πρέπει εδώ να εκφράσουμε ένα προβληματισμό. Σας είπα στο προηγούμενο μάθημα, ότι κάποιοι θεωρούν ότι η μυριστική ξεκινάει με τον Πότερ, έτσι, τον Αμερικανό Πότερ στη δεκαετία του 70-71, διότι πρώτος τη συμμοποίησε τον όρο μυριστική. Αργότερα, αυτό πριν κάποια χρόνια, το 2007-2010, κάποιοι, ένα γκρουμφ γερμανοχρωατών φιλοσόφων, είπαν, τι ο Πότερ, τι ο Πότερ, ο Φρύτσι Γιάρας, αυτός ο γερμανός θεολόγος ήταν πρώτος ο οποίος χρησιμοποίησε τον όρο μυριστική στα γραφτά του, στα κειμενάκια. Άρα, η μυριστική ξεκινάει από το 19ο αιώνα, με την εμφάνιση του Φρύτσι Γιάρας, εντάξει. Άρα, υπάρχει αυτή η αναζήτηση ανάμεσα στους βιοστοχαστές, τους φιλοσόφους που ασχολούνται με τη μυριστική, ως προς το Πότερ ξεκίνησε η μυριστική. Και το πότε ξεκίνησε η μυριστική, προσπαθούν να το καθορίσουν με το πότε ποιος φιλόσοφος χρησιμοποίησε αυτή τη λέξη πρώτος. Να σας γράψω αυτά τα τρία ονόματα. Για κάποιους πρώτος τη χρησιμοποίησε ο Πότερ. Λοιπόν, αρχικά, η άποψη ήταν ότι ήταν ο Πότερ, όχι ο Χάρι Πότερ, το θυμάστε εδώ, τους ξεχωρίζεται, από το Παρεμπιστήμιο του Βινσκόνζη της Αμερικής, ο οποίος στη δεκαετία του 70 χρησιμοποίησε πρώτος τον όρο βιοειδική. Άρα, δεκαετία του 70, ας πούμε, 1970-71, επειδή βήξε ενταγωνισμός και σε αυτό το θέμα, κάποιοι άλλοι υποστήριξαν ότι ήταν ο επιστήμονας Ανδρέ Χέλεγκερς από το Georgetown University, και αυτό από τα καλά Παρεμπιστήμια της Αμερικής, ότι πρώτος αυτός του εισημοποίησε τον όρο βιοειδική. Πρώτος, ήρθανε αυτοί οι Γερμανοκρωατοί, η ομάδα, οι οποίοι είπαν «τι λέτε, βρε παιδιά, εδώ έχουμε έναν Γερμανό στοθαστή, θεολόγο, για την ακρίβεια, τον Φρίτζ Γιάρ, ο οποίος Φρίτζ Γιάρ έζησε, βλέπω, εδώ από το 1855 έως το 1953, άρα αυτός έγραψε, αν έγραψε εδώ τα έργα γύρω στο 940 με 950, υποστηρίζονται λοιπόν οι Γερμανοκρωάτες, ότι όχι πρώτον, ναι, άρα η απαρχή της βιοειδικής πάει πίσω στην εμπεριετία του 50 και του 40, του 50 έτω εγώ μέχρι. Και δεν ξέρω, θέλω να προβληματιστούμε μαζί, γιατί εδώ έχω μια κάποια διαφωνία και επειδή οι Γερμανοκρωάτες μη είχανε καλές στο συνέδριο που κάναμε για το Φρίτζ Γιάρ, εγώ τους είπα τα δικά μου, τα δικά μου πράγματα, τα οποία θα τα μοιραθώ μαζί σας και μεταξύ μας ένας Γερμανός ο οποίος είναι ο εισηγητής της ιδέας ότι η βιοειδική ξεκινάει με το Φρίτζ Γιάρ, δημοσία δεν είπε τίποτε, ή θα κατέστρεψε το συνέδριο του, το ξέρω απόλυτα, αλλά στο διάλειμμα μεκλησίασε μετά την ανακοίνωσή μου και μου είπε πολύ διακλητικά στο Αλθήν, γιατί εγώ μιλήσα για τον Ιπποκράτη και τις δαιοδολογικές πραγματείες του Ιπποκράτη, λέγοντας να βρε παιδιά, τότε αρχίζει η βιοειδική, αυτό τους έλεγα, δεν το είπα έτσι, εγώ του είπα μόνο για τον Ιπποκράτη, μου είπε βέβαια αυτός, δεν μπορείς εσύ. Αυτό που εννοούσα όμως ήταν, τι λέμε εμείς για τον Φρίτζ Γιάρ στη δεκαετία του 1950, όταν εσείς έχετε όλους αυτούς από τον 4ο και 5ο αιώνα π.Χ. Έτσι με ικανοποίησε αυτό το σχόλιο, γιατί με ικανοποίησε, γιατί ανήτια άλλο έδειξε ότι εδώ είχα ένας συνάδελτος μεγαλύτερός μου στην Λυκία, ο οποίος έχει διαβάσει σ' αρχαίους έλληνες πολύ καλά, άρα ήξερα γιατί μιλούσα και αυτό με ικανοποίησε, δεν ήθελα τίποτα παραπάνω, έτσι και γι' αυτό και η ανακείμενος μου μπήκε σε έναν τόμο που φλάται για τον Φρίτζ Γιάρ, αλλιώς διαφορετικά δεν θα ακούω όλα για εγώ, είμαι κομήρα, δεν ήξερα τίποτα για τον Φρίτζ Γιάρ, αλλά επειδή ενδομίχως και μάλιστα βάλανε και ένα υπότιτλο στον τόμο, για να δικαιολογούνται και κάποιες ανακοινώσεις αντιδικίου μου και κάποιες άλλες που δεν αναφέρονταν κυριολεκτικά στον Φρίτζ Γιάρ, εντάξει. Λοιπόν, σας τα λέω αυτά για να σας διακριμίσω το εξίστοι. Αν μιλάμε για το πότε εμφανίστηκε, πότε για πρώτη φορά έγινε χρήση του όρου βιοηθηκή, ναι, όντως ο όρος βιοηθηκή χρησιμοποιήθηκε την πρώτη φορά από τον Φρίτζ Γιάρ την δεκαετία του 50, και αυτό είναι απολύτως εδώ και αυτό γνωρίζουμε μέχρι στιγμή στην έρευνα. Ομοίως και κάτι άλλο να σας πω, ότι εάν χρησιμοποιήσουμε τον όρο βιοηθηκή, υπό μια κάπως ιδιαίτερη και κάπως εξειδικευμένη σημασία, δηλαδή πώς, αν ορίσουμε την βιοηθηκή ως τον διεπιστημονικό στοχασμό εκείνο, τον διεπιστημονικό στοχασμό εκείνο, ο οποίος αναφέρεται μελετά τα προβλήματα τα οποία έχουν προκύψει από την αλματόδια εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης και των γενετικών τεχνολογιών. Άρα αν η βιοηθηκή είναι μελέτη της πρόσβατης εξέλιξης των ιατρικών επιστήμων και της εφαρμογής τους, τότε ναι η βιοηθηκή είναι μια σύγχρονη επιστήμη του 20ου αιώνα. Αυτό θέλα να το διακρινίσω για να είμαστε σαφείς και ακριβείς. Όμως από την άλλη πλευρά αν σκεφτούμε και νομίζω εμείς ξέρουμε και οφείλουμε να ξέρουμε σε μεγάλο βαθμό το παρελθόν μας. Εμείς τι άλλο να ξέρουμε αυτό. Αν αναλογιστούμε ότι στην αρχαιότητα ασκείται η ιατρική τέχνη ή δεν ασκείται και θα μιλήσουμε για αυτή. Άρα υπήρχε προβληματισμός πάνω στο πώς πρέπει να ασκείται και να μην ασκείται η ιατρική τέχνη. Και βέβαια η ιατρική τέχνη στην αρχαιότητα δεν ασκείται με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, αλλά τυρουμένα των αναλογιών υπήρχαν και κάποια τεχνολογικά μέσα εκείνη την εποχή. Οι αρχαιολόγοι θέλουν περισσότερο και περισσότερο στο φως τα ιατρικά εργαλεία που χρησιμοποιούσαν στην αρχαία Ελλάδα, τα οποία, δεν θέλετε να τα πείτε πρωτόγγονα ή αστεία, ότι έχουν, εγώ δεν θα λέω ότι έχουν μόνο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, εδώ ας πούμε υπάρχουν και συνάδοποι στο Αριστοτέλιο στο πολιτεχνείο οι οποίοι μιλάνε για την επιστήμη στην αρχαιότητα και υπάρχουν και βιβλία, έτσι. Άρα υπήρχε ένας βαθμός επιστημονικής ανάπτυξης στην αρχαιότητα, ο οποίος οφείλουμε να αναπτυλίσουμε, σε σχέση με το σύγχρονο βαθμό ανάπτυξης των επιστημών ήταν περιορισμένο. Βεβαίως μικρότερο, εδώ έχουν μεσολομήσει άλλοι 20 αιώνες, γεννώθησαν τόσα πράγματα, αλλά και οι αρχαίοι Έλληνες, ιατροί και ιατροφιλόσοποι, ιατροί, έκαναν χρήση κάποιων μεθόδων και κάποιων εργαλείων. Άρα υπήρχε μια περιορισμένη ανάπτυξη της ιετρικής επιστήμης στην αρχαιότητα και αντιμετώπιζαν και εκείνοι κάποια προβλήματα, γιατί όταν υποκράτης λέει δεν θα δώσω δηλητήριο σε κανέναν, σε καμιά γυναίκα να ρίξει το σπόλο που έχει στην κοιλιά της ή σε κανέναν δεν θα δώσω δηλητήριο να τερματίσει τη ζωή του, αυτό δηλαδή, συγγνώμη, δηλητήριο κάνανε, μαθαίνουμε πρώτα. Ότι ρίχναν το παιδί άμπλωση με δηλητήριο, άρα μαθαίνουμε πώς γινόταν η άμπλωση εκείνη την εποχή και δεύτερο, κάπου διάβαζα τώρα που ερχόμουν, πού το διάβαζαν, πώς δεν διάβαζα ένα νομικό κείμενο, δεν σας το έχω φέρει γιατί θέλω να το μελετήσω, ποιος έχετε διάβαση, ότι κάτι άλλο, ήταν νομικό, αλλά λέει ανάμεσα στα άλλα της με δόση που χρησιμοποιεί σήμερα η εταιρική, άμα κάνει άμπλωση σε μια γυναίκα, η οποία το θέλετε έτσι, λέει εμβαίνει, κάνει μια ένωση στην καρδιά του και σταματάει η καρδιά του. Πόσο μακριά είναι αυτό δηλαδή από αυτό που μας έλεγε ο Υποκράτης. Άρα, γιατί σας τα λέω αυτά τα παραδείγματα, για να καταλήξω στο εξής, των αναλογιών τυρουμένων υπήρχε βεβαίως η εταιρική επιστήμη και η εταιρική τεχνολογία στην αρχαιότητα, όπως υπάρχει και στις μέρες μας. Και αυτά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στις μέρες μας, αντιμετωπίζονταν και τότε, με δεδομένες της τεχνολογίας που χρησιμοποιούσα τότε. Εάν αυτός ο συλλογισμός είναι σωστός, τότε κατά την ταπεινή μου γνώμη, η βιοειδική και η εταιρική θεοτολογία. Η βιοειδική είναι η εταιρική θεοτολογία, αυτό που πρέπει ή αυτό που δεν πρέπει να γίνει. Δεν ξεκίνησε, ούτε εμφανίστηκε με τον Μπότερ, με τον Κέλιγκες ή με τον Φρύτσια. Ξεκίνησε βεβαίως από τον 5ο και από τον 4ο π.Χ. αιώνα. Και θέλω αυτό, να μην το δείτε ότι το παίρνω πατριωτικά για να αναδείξω την παράδοση μας. Καθόλου. Αν αυτό δεν ευσταθεί, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε και να παραδεχτούμε ότι δεν ευσταθεί. Δηλαδή, σας το λέω ως προβληματισμού. Κατά ταπεινή μου άποψη, η βιοειδική ξεκινάει με αυτούς τους προβληματισμούς από την αρχαιότητα. Ο βιοειδικός στόχασμος είναι ένας πολύ ευρύτερος στόχασμος. Δεν περιορίζεται μόνο στενά στη μελέτη των προβλημάτων που δημιουργούνται από την εμφάν, από τη σύγχρονη εξέλιξη των ιατρικών επιστημών και των νοολογιών. Αντίστα είναι ο βιοειδικός στόχασμος εκείνος που ασχολεί με αυτά τα προβλήματα, που σχετίζονται με την ιατρική, όποια μορφή αν έχει ιατρική, και όποια μορφή και αν έχει η τεχνολογία την οποία χρησιμοποιεί η ιατρική επιστήμη. Και, βέβαια, αν θέλουμε να αναζητήσουμε, παιδιά, τις απαρχές του βιοειδικού προβληματισμού ή τις απαρχές της ιατρικής νοολογίας, πού θα τις αναζητήσουμε. Εκεί που ξεκινάει η ιατρική. Θα πάμε στις ρίζες της. Πότε ξεκίνησε η ιατρική. Δηλαδή, όταν ξεκινάει η ιατρική επιστήμη, η τέχνη, δημιουργούνται και τα προβλήματα, άρα αρχίζει να δημιουργείται και ο προβληματικισμός και ο στοφασμός, πώς θα αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα. Εντάξει. Λοιπόν, δεν ξέρω, υπάρχει κάτι που θα θέλατε να... Θα πρότεινα να κάνουμε 10 λεπτά διάλειμμα. Κοιτάτε τα ραλόγια σας, μπορείτε να βγείτε και επαναχώρησετε. Για να πάρουμε την βιοηθηκία από εκεί που πρώτο ξεκίνησε. Τώρα που είστε εδώ, πριν πείτε έξω να σας ενημερώσω, θα κοιτάτε ένα δοσία που υπάρχει στο International, πάντοτε. Σας άφησα σ' αυτό το δοσία 2 άφρα σήμερα, της ίδιας συγγραφέως, τα οποία είναι νομικό στους συγγραφέους. Αυτό μας πειράζει καθόλου, ένα λεπτό να διευκρινήσω, πού το έλαβα. Λοιπόν, το τι είναι νομικό δεν μας πειράζει. Το ένα έχει τίτλο «Είθηκο, νεροτολυγικές περιπέτειες του αγένη του τέχνου». Η περίπτωση της τεχνητής διακοπής της εκκλημοσύνησης. Γιατί σας το δίνω να το μελετήσετε. Είναι λίγο περίεργο γιατί αναφέρει τις ανομαδεσίες. Επομένως, όταν θα συνεχίσετε να το διαβάζετε, αν μερνευτείτε, πουραστείτε, αφήστε το νομικό μέρος. Δηλαδή, το μέρος που ξεκινάει από το σημείο σημαντική νομολογιακή σταθμή, αν νομίζετε ότι σας κουράζει, μην επιμείνετε, δεν γίνεται αυτό το θέμα. Θέλω όμως, να δείτε στην αρχή, να δίνει μια ιστορική παρουσίαση, του πώς αντιμετώπιζαν την άμπλωση στην αρχαιότητα μέχρι τη βυζαντινή εποχή. Δεύτερο έτσι, είναι καλό. Μπορεί να πάρει κανείς μια εργασία για την έκτροση. Αυτό δεν είναι καλό. Θα συλλαξεί με οι ίδιες. Ναι, παραδόξα είναι οι ίδιες. Η νομική τιμή είναι να χρησιμοποιούν τη λέξη άμπλωση και πουλίου. Δεν ξέρω για ποιο λόγο. Γιατί κάποτε είχα διαρωτηθεί κι εγώ. Και το έχω ελέγξει και οι ίδιοι. Καμία διακομή. Αλλά εκείνο που μου ενδιαφέρει, ο λόγος που σας το δείω, παιδιά, να το διαβάσε, είναι ότι στο τρίτο μέρος μιλάει καλύτερη της ζωής και της αξίας του αγέλη του τέκνου. Θέλω λίγο να το δείτε αυτό. Και ίσως το σχολιάσουμε, αν δεν προλάβουμε σήμερα, σίγουρα στο επόμενο μάθημα. Έτσι και αυτό σας το δίνω. Άρα θα ήθελα, οπωσδήποτε, τα τρία πρώτα μέρη να τα δείτε. Και δείτε το τρίτο μέρος που λέει «Τη ζωή και της αξίας του αγέλη του τέκνου». Αυτό είναι ένα. Και μετά από την ίδια συγγραφέρα, «Της αξίας της ανθρώπινης αξίας». Μάλλον παίζει και λίγο με αυτό. Ο τίτλος εδώ θα μπορούσε να ήταν «Της αξίας ανθρώπινης αξιοπρέπειας». Γιατί η ανθρώπινη αξία είναι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Δέστε το, σχετίζονται τα είδη. Γιατί κατά ψέματα, αν υπάρχει ανθρώπινη αξιοπρέπεια, υπάρχει από τη στιγμή της σύλληψης. Δηλαδή, αυτό που σας λέω προηγουμένως, δεν είναι θέμα «τι μας αρέσει κάνουμε». Ανθρώπινη ζωή έχει αξία ή δεν έχει. Και αυτό που σας γραφώ να διαβάσετε επί της ζωής και της αξίας του αγένισης τέχνου, αναφέρατε οι συγγραφές σε δύο θεωρίες πάνω στην αξία του ανθρώπου, του τέχνου. Μια θεωρία έχει να κάνει με τη διαβάθμιση της αξίας. Δηλαδή, έχουμε εμβρίο, μικρότερη αξία. Το παιδί γεννιέται, μεγαλύτερη αξία. Είναι ενήλικας μεγαλύτερη η οποία την απορρίφτει και δικαιολογημένα. Και μετά προτείνει μια άλλη σύλληψη της ανθρώπινης αξίας, ανάλογα με τις διάφορες φάσεις της ζωής και ανάλογα με τις διάφορες περιπτώσεις της οποίας βρίσκεται ο άνθρωπος. Γι' αυτό σας το δίνω. Δηλαδή, κοιτάξτε να δείτε πώς τεχμιριώνει την ανθρώπινη αξία. Απορρίφτει την ανθρώπινη διαβάθμιση. Γιατί το έμβριο? Κάποιος να βρει. Γιατί το έμβριο έχει μικρότερη αξία. Σας τα δίνω όπου έχετε χρόνο, τα κοιτάτε. Εγώ θα σας αφήνω ό,τι καλούδι, νομίζω, μπορεί να σας βοηθήσει. Θα σας το αφήνω εκεί στο τοσιέ. Γι' αυτό πάρετε μετά το μάθημα να περνάτε μια βόλτα, να ρίχνετε μια ματιά. Μήπως έχει προσθεθεί κάτι που δεν γίνεται. Όπως είπα προηγουμένως, που θα αναζητήσουμε τις απαρχές της ιατρικής δερβολογίας, εκεί όπου ξεκίνησε η ιατρική επιστήμη. Και αυτό θα κάνουμε αυτή τη στιγμή. Θα αναζητήσουμε τις απαρχές της ιατρικής επιστήμης και τα έρθει στην αρχαιότητα. Αυτά που σας λέω επί τη ευκαιρία, θα τα βρείτε να τα μελετήσετε σε ένα επίμετρο, που έχω γράψει στο δεύτερο από τα βιβλία που πήρατε στον κατάλογο, που σας έδωσα στο προηγούμενο μάθημα. Στο βιβλίο που έχει δείχνει το βιοητική, αρχαία θέματα σε σύμπλεμους προβληματισμούς. Ήρθε το υπαρισμό δύο και στο τέλος του βιβλίου υπάρχει ένα επίμετρο, στο οποίο, βάζω και την πρόσφαση, προσπαθώ να δώσω, προσπαθώ να κάνω μια σύντομη παρουσίαση, μια σύντομη εισαγωγή του τίτλου βιοηθητή, αυτό που κάνουμε τώρα. Άρα, αυτά που θα σας πω εδώ και στο εξής, θα τα βρείτε εκεί. Σας συμβουλεύω να τα διαβάσετε. Είναι ένα από τα δυο βιβλία που έχω βάλει στο Νέκροξο. Εγώ, επειδή θέλω να μελετάτε καθόλου τη διάρκεια του ξανίου μου, και μάλιστα μπορώ να σας το δώσω, μόλις τελειώσουμε το μάθημα. Το επίμετρο είναι αυτό. Μόλις τελειώσουμε το μάθημα, μπορείτε να πάρτε με αυτό στο international, να σας το προσευχήσει. Λέει εδώ 1.50 το επίμετρο, έτσι. Για να το μελετάτε λίγο, λίγο, γιατί είδατε το ξανά. Το μάθημα που κάνουμε για τις ενθυπλοσόπους, που είναι εδώ στις Άγκη Κόρη, είναι άλλο. Ας πούμε κάποια… Ναι, ωραία. Ωραία, σωστή παρατήρηση. Κάποια από τα αποσπάσματα του Ιπποκράτη, σας φωτοτύπησα πάλι και θα τα δούμε. Αλλά μόνο τον Ιπποκράτη και λίγο τον Πλάτωνα, κανέναν άλλο. Γιατί εκεί πήραμε σειρά όλους οι υπόλοιπους, δεν θα κάνουμε αυτό εδώ, έτσι. Γιατί θέλουμε, προσέξτε να δείτε για να μπείτε και στο πνεύμα του τι κάνουμε. Θα κάνουμε μια ιστορική εισαγωγή στο θέμα της βιαιθικής και της ιατρικής ηθικής, αν μπορούμε να το θέσουμε έτσι. Αφού θέλουμε να υποστηρίξουμε την ιατρική ηθική από την αρχαιότητα, έτσι. Άρα θα το δούμε αυτό λίγο και μετά θα πάμε στις δύο διακοπές. Ωραία. Αυτό είναι διαφορετικό από το προηγούμενο μάθημα, γιατί εκεί μείναμε στους αρχαίους Έλληνες ιατροφιλοσόπους σε όλο το μέρος. Λοιπόν, η ιατρική λοιπόν αρχίζει… Εσύ είχες παρακολουθήσει τους ιατροφιλοσόπους. Όχι. Λοιπόν, μπορείς να δανειστείς το πρώτο τμήμα, αλλά είναι ασκάρ. Δεν είσαι έτοιμη με το κοροβάνι. Άρα η ιατρική ηθική συναδιότητα ξεκίνησε σε μια εποχή κάπως προχωρημένη. Αυτό σημαίνει στο πολύ πρόημο στάδι της ανθρωπότητας, οι άνθρωποι, η ιατρική επιστήμη δεν είχε αναπληκθεί. Και όταν λέω ιατρική επιστήμη, παιδιά, πρέπει να διασκεφνίσω το νόμο επιστήμη. Βιλάμε στην αρχαιότητα για επιστήμη. Μαλίστα ο Ριζιτέλης υποδιαιρεί της επιστήμης σε τρία είδη. Στις θεωρητικές επιστήμες, στις παραγωγικές επιστήμες και στις πρακτικές επιστήμες. Και λέει, οι θεωρητικές επιστήμες μελετάνε τα όντα που είναι αναγκαία και δεν μεταβάλλονται. Άρα μελετάει το αινότατο ο, το θεό, τις αναγκαίες αλήθειες στα μαθηματικά. Αυτό είναι δικείμενο έρευνας της θεωρητικής επιστήμης. Θεωρητικής γνώσης θα λέγαμε στην Αινότητα. Το δεύτερο είδος της θεωρητικής γνώσης κατά τον Ριζιτέλη είναι οι παραγωγικές επιστήμες, οι οποίες είναι και εδώ εννοεί τις τέχνες. Αυτές που έχουν να κάνουν με την έρευνα των επιστημών ή τεχνών, των επιστημών παύλα τεχνών, οι οποίες αλλάζουν. Και αλλάζουν τι σημαίνει. Κάθε φορά υπόκειται σε αλλαγή και είναι αποτέλεσμα στοχασμού ή υπολογισμού. Άρα το οικοδομική. Το να χτίσεις δηλαδή ένα οικοδόμημα. Δεν είναι μια αναγκαία τέχνη. Δηλαδή αλλάζει. Αν το οικοδόμημα το θέλεις μεγά, θα αλλάξουν αυτά τα τέχνη. Εκεί την βάζεις τις παραγωγικές τέχνες. Τι βάζει ο Αριστοτέλης. Η ετρική όταν κάνεις τη διάγνωση μιας νόσου. Η διάγνωση της νόσου είναι μεταβλητή. Ανάλογα με τον οργανισμό, ανάλογα με το περιβάλλον και τις εξωτερικές εδίκες. Εκεί έχουμε την παραγωγική γνώση επιστημή, την αποκαλεί ακριβέστερα ο Αριστοτέλης τέχνη. Και μετά έχει την ηθική και πρακτική γνώση, που είναι η οικονομία. Η οικονομία είναι η διαχείριση του οίκου. Αυτό που λέμε οικονομία σήμερα. Οικονομική και αξιολόγησης. Έχει τη ρίζα του σαν σύλληψη και σαν λέξη. Στην διάλλημική λέξη οικονομία, που είναι νομή διαχείριση του οίκου. Των οικιακών υποθέσεων. Εξού και ο ορός, δεν ξέρω αν το λέγεται οίκος, οικονόμους. Παλιά ήταν οικονόμους. Τώρα πήραν ευουργάλες. Οικονόμους και οικονόμους. Ποιος ανελάβανε τη διαχείριση του οίκου. Άρα, στις πρακτικές, στην πρακτική γνώση, περιλαμβάνει ο Αριστοτέλης την οικονομία, την ηθική και την πολιτική. Την πολιτική τέχνη. Την πολιτική διακυβέρνηση. Άρα η ιατρική είναι πιο πολύ παραγωγική τέχνη. Άρα, βλέπετε, είναι τέχνη. Αλλά μετά θα πει ο Αριστοτέλης ότι είναι και γνώση. Κοιτάξτε, όταν τώρα θα αναφέρουμε στην αδειότητα, μιλάω για επιστήμη. Δεν εννοώ επιστήμη με τη σύγχρονη σημασία. Δεν εννοώ τον όρο με τη σημασία που τον εννοούμε σήμερα. Τον εννοώ με τη σημασία της γνώσης. Άρα η ιατρική, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, είναι τέχνη, είναι πρακτική τέχνη, διότι ο γιατρός χρησιμοποιεί και τα χέρια του για να θεραπεύσει πολλές φορές, για να πουλώσει πληγές, έτσι. Αλλά αυτή η τέχνη προϋποθέτηκε κάποια γνώση. Γι' αυτό σε αυτού του τόμου βιοηθηκεί αρχαία θέματα σε σύγχρονες προβληματισμού, το οποίο αυτός ο τόμος είναι μετάχρηση από έναν τόμο στα Αγγλικά, υπάρχει αυτό το πολύ ενδιαφέρον άνθρωπο, που λέει είναι η ιατρική γνώση τέχνη, είναι η ιατρική επιστήμη τέχνη, η πρακτική ισοφία. Το ξανακόντω. Ξεχαστείτε. Άρα, το ξαναλέω αυτό, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, που διαχωρίζει τη γνώση, και για τον Αριστοτέλη η γνώση είναι θεωρητική, όταν είναι γνώση των αναγκαίων και μη μεταβαλών, όπως είναι οι μαθηματικές αλήθειες και οι λογικές αλήθειες, είναι γνώση παραγωγική, όπως είναι η καλλιτεχνική γνώση. Ο καλλιτέχνης δεν παράγει, ο τεχνίκης, ο οικοδόμης δεν παράγει, ποιος άλλος, και ο ποιητής παράγει. Όλα πρώτα ήταν τέχνη αυτά στην αρχαιότητα, μετά διαχωρίστηκαν και έγιναν τέχνη και τεχνική. Ακόμα και ο αγγιοπλάστης, η αγγιοπλαστική στην αρχαιότητα είναι τέχνη, ακόμα και ο πόλεμος στην αρχαιότητα, είναι πολεμική τέχνη. Άρα το δεύτερο είδος της γνώσης είναι οι παραγωγικές τέχνες, όπως λέει ο Αριστοτέλης, και το τρίτο όπως είπαμε είναι οι πρακτικές τέχνες, όπως η οικονομία, η ηθική και η πολιτική. Η πολιτική διακυβέρνηση για τον Αριστοτέλη είναι λιπέρτατη τον τεχνό και είναι υπέρτατη τον τεχνό, γιατί περιλαμβάνει και προϋποθέτει και θεωρητική γνώση, προϋποθέτει και ένα είδος παραγωγής, αλλά προϋποθέτει κάτι άλλο, πρακτική σοφία. Αυτό πρέπει λίγο να το πω πιο αναλυτικά, γιατί θέλω να μην ανοιχτήσω. Άρα ο Αριστοτέλης διαιρεί τη γνώση σε τρία είδη. Στη θεωρητική γνώση, έτσι, και θα δείτε, η γνώση, ο όρος γνώσης συναγιότητα είναι επιστήμη. Από το ρήμα επίσταμε. Γι' αυτό όταν μιλάμε για τη γνώση στον Αριστοτέλη λέμε επιστήμη. Αλλά προς τούτος εννοούμε τον όρο με τη σύγχρονη του σημασία. Αυτό θέλω να έχετε. Λοιπόν, είναι η θεωρητική επιστήμη, αυτών που είναι αναγκαία και δεν μεταβάλλονται, όπως οι μαθηματικές και οι λογικές αλήθειες. Δεύτερον είναι η παραγωγική γνώση. Την παραγωγική γνώση την ονομάζει και τέχνη. Έτσι, την παραγωγική γνώση την ονομάζει και τέχνη. Και παραδείγματα παραγωγικών, παραδείγματα τεχνών, έχουμε δίνει οικοδομική τέχνη, η αγιοπλαστική, η ναυπηγική και ούτω καθεξής. Αλλά έχουμε και το τρίτο είδος της γνώσης, που είναι η πρακτική γνώση, η πρακτική γνώση, η τέχνη. Έτσι, όπως είναι η οικονομία, που είναι η αρχή της υπνίκου, η οικονομία, η ηθική και η πολιτική. Εδώ, στην πρώτη περίπτωση, εκείνο που προέχει είναι η θεωρητική γνώση ως τοχασμός. Ωραία. Στην δεύτερη περίπτωση, εκείνο το οποίο προέχει είναι η δημιουργία και εκεί ο τεχνίτης ή η καλλιτέχνης, ας πούμε ο τεχνίτης, πλάθει, δημιουργεί, υπολογίζει και ο Αριστοτέλης θα πει, ακόμα και αυτή η περίπτωση, η περίπτωση της τέχνης προϋποθέτει γνώση, θεωρητική γνώση, διότι και ο τεχνίτης ή ο καλλιτέχνης πρέπει να γνωρίζει πώς θα επιτύχει το σκοπό, το στόχο τον οποίο θέτει. Αν, ας πούμε, ο γλύπτης θέλει να κάνει ένα άγελμα, δεν αρκεί η τέχνη του αν δεν διαθέτει και κάποια θεωρητική γνώση προηγουμένου. Άρα, αυτό που χαρακτηρίζει τις θεωρητικές επιστήμες είναι η γνώση, αυτό που χαρακτηρίζει τις παραγωγικές τέχνες είναι αυτή η τέχνη, η κανότα της παραγωγής, αλλά αυτό που χαρακτηρίζει την πρακτική γνώση είναι η φρόνηση, την οποία ονομάζει πρακτική σοφία. Η πρακτική σοφία για τον Αριστοτέλη περιλαμβάνει τόσο τη θεωρητική γνώση, όσο και την τέχνη. Γιατί ο πολιτικός πρέπει να είναι φρόνιμος, πρέπει να διαθέτει πρακτική σοφία, πρέπει να είναι σοφός. Προσέξτε, και εδώ κάθεται διαχωρισμό ο Αριστοτέλης, όχι θεωρητικός σοφός, να μην έχει απλή γνώση, να έχει γνώση την οποία μπορεί να θέσει σε επαρμογή στην πράξη. Αυτή είναι η πρακτική, γι' αυτό λέγεται φρόνηση, πρακτική σοφία. Ένας ο σοφός, αυτός που είναι απλός σοφός βρίσκεται εδώ. Και λέει χαρακτηριστικά, κάπου το λέει, το ξαναδιάβαζα, γιατί κάτι έχω να γράψω για τις τέχνες. Και ξέρετε ό,τι θάνατος, τι είναι καλή τεχνία. Έχω να γράψω ένα άνθρωπο, και έναν ξέρω περιοδικό στα γλυκά, επαγγελματική εισηκή, professionalism. Σκέψε και διάβαζε τηλεογραφία για τα επαγγέλματα. Και οδηγήθηκα στις τέχνες στην αρχαιόκητα. Δεν το πιστέμπω λίγο, γιατί τα επαγγέλματα θα μιλήσουν. Και χάρηκα τόσο πολύ, γιατί θα διδάξω τους βάρβερους ξένους, οι οποίοι θα διαβάσουν αυτό το άρθρο, ότι η ιδέα του επαγγέλματος ξεκινάει από τον Αριστοτέλη και από τον Ξενοφώτα και από τον Πλάτωνα. Χαίρομαι πάρα πολύ γι' αυτό, γι' αυτό τα ξαναδιάβασα. Λέει ο Αριστοτέλης τεχνικής σαφός, ότι ο Κουχάριο, πεςτε το, ο Αναξαγόρας, ο Αναξημένης, ο Θαλής, όλοι αυτοί, ήταν σοφοί. Γιατί μελετούσαν ή και γνώριζαν επάσης τόσο, τις αρχές του κόσμου, πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος. Αλλά δεν ήταν πρακτικοί σοφοί. Γιατί δεν ήταν πρακτικοί σοφοί? Διότι δεν ήξεραν να διαχειριστούν τα της ζωής τους και τα του οίκου τους. Σοφοί εκομαχείο, και γι' αυτό πολλές φορές λέει, το λέει ο Αριστοτέλης μια χαρά, όπου το λέει, να το δείτε, τώρα σας πω στο τρίτο βιβλίο των ηθικών οικομαχείων. Λέει ο Αριστοτέλης, γι' αυτό πολλές φορές λέει όπλος, άκου, τους κοροϊδεύει τους όμους ανθρώπους. Γιατί ενώ είμαι σοφή και ξέρει τις υψηλές αλήθειες, αλήθειες αλήθειες που δεν μεταβάζουν, δεν ξέρω να διαχειριστούν για θέματα που έχουν σχέση με την πρακτική τους και με τη διαθημερινή της ζωής. Δηλαδή δεν είναι πρόληπη, δηλαδή δεν έχουν πρακτική σοφία. Να καταλάβατε? Ωραία, άρα πρέπει να, ο πολιτικός επομένος, για σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, πρέπει να έχει πρακτική σοφία, όχι απλώς θεωρητική σοφία. Όχι απλώς να έχει αυτό το στοιχείο στην ικανότητα του να δημιουργεί, πρέπει να είναι και τεχνίδι, αλλά πρέπει αυτή του τη τέχνη να μπορεί να την εφαρμόζει στην πράξη. Να έχει πρακτική σοφία. Οι πολιτικοί επομένως συνθέτει όλα τα είδη της γνώσης. Ο πολιτικός, η πολιτική τέχνη και την ορμάζει, είναι ενδιαφέρον και έτσι ξεκίνησε εκεί ο προβληματικός και έτσι αναψάμνει τον Αριστοτέλη, διότι τη λέει πότε πολιτική τέχνη, πότε επιστήμη. Και είπα μέσα μου, κάτσε βρε αδερφέ, είναι η τέχνη ή η επιστήμη, τι γίνεται εδώ πέρα. Λοιπόν, τη λέει πότε τέχνη ή πότε επιστήμη. Διότι τελικά η πολιτική είναι πρακτική σοφία και η πρακτική σοφία περιλαμβάνει και την γνώση, την επιστήμη και την ορμάζει. Και διότι λέει πότε αυτό να ανοίγουμε πότε με το άλλο. Και λέει ακριβώς ότι όλες οι άλλες οι τέχνες πρέπει να υποβάλλουν τον σκοπό της τέχνης τους στην υπέρτατη των τεχνών που είναι η αρχιτεκτορική τέχνη ή η πολιτική. Δηλαδή λέει, βεβαίως ο μηχανικός, ο αρχιτέκτας, θα ξέρει πώς χτίζεται η γέθυρα στο συγκεκριμένο ποτάμι και λοιπά και λοιπά και τι βάρος και εκείνα και τα άλλα και ξέρει πώς να χτίσει μια γέθυρα. Να ο στόχος του αρχιτέκτονα. Αλλά το αν πρέπει να τη χτίσει και πότε πρέπει είναι κάτι που θα το διευκρινήσει η πολιτική τέχνη. Να επομένως γιατί ο σκοπός και ο στόχος της αρχιτεκτορικής, της ναυπηγικής, της πολιμικής τέχνης πρέπει να υπάγεται στον στόχο της πολιτικής τέχνης. Και ο στόχος της πολιτικής τέχνης ποια είναι, ποιος είναι και το νεοσυρτέλι, το πώς θα επιτύχουμε την ευδαιμονία και το σήμερο της πολιτικής, πώς θα επιτύχουμε το αγαθό της κοινωνίας. Άρα οι επιμέρους τέχνες, προάγοντάς η κάθε μία το δικό της στόχο, πρέπει να διασφαλίσει ότι προάγει το αγαθό της κοινωνίας. Να γιατί η πολιτική είναι η άρχουσα των τεχνών. Αυτό ήταν Αριστοτέλης. Επανέρχομαι λοιπόν στην ιατρική τέχνη. Αλλά νομίζω είναι μαγευτικό ότι φιλόσοποι της αρχαιότητας τα συνέλαβαν. Αριστοτέλης τα συνέλαβε και τα συνέδισε με αυτόν τον άψογο τρόπο και δεν του βρίσκεσαν ακρίβεια συνέπεια ή τίποτα, όσο κι αν το εμμελετάς. Λοιπόν, ξεκινάει η ιατρική τέχνη και υπάρχει προβληματισμός, παιδιά, και σήμερα ανάμεσα στους ειδικούς, οι ειδικοί, οι φιλόγοι, οι φιλόσοποι και οι γιατροί, εάν η φιλοσοφία ξεκίνησε από την ιατρική ή ιατρική από την φιλοσοφία. Το πρόβλημα δηλαδή το οποίο εγείρεται είναι τι εμφανίζεται πρώτο στην ιστορία του πολιτισμού, η φιλοσοφία ή η ιατρική. Και μπορείτε να φανταστείτε ότι στη βιβλιογραφία έχουμε αντίθετες απόψεις. Υπήρξαν κάποιοι οι οποίοι υποστήριξαν ότι η ιατρική εμφανίστηκε πρώτο και από αυτή τη συνέχεια αναπτύχθηκε η φιλοσοφία, αλλά η κυρίαρχη άποψη είναι ότι το αντίθετο συμβαίνει, ότι πρώτα εμφανίστηκε η φιλοσοφία και από αυτή τη συνέχεια αναπτύχθηκε η ιατρική. Και μάλιστα για μια περίοδο η ιατρική εμφανιζόταν από κάποιους φιλοσόφους ως επιστήμη, ως γνώση τα λένε, οι οποίοι εξαρτάται από τη φιλοσοφία μέχρι την εποχή του Ιπποκράτη, ο οποίος Ιπποκράτης ήταν εκείνος ο οποίος διαχώρησε, ανεξαρτητοποίησε την ιατρική τέχνη, την ιατρική επιστήμη από τη φιλοσοφία και είπε είναι δυο κοριστά πράγματα. Και μπορούμε να πούμε ότι από τον Ιπποκράτη και με τον Ιπποκράτη, η ιατρική τέχνη ή η ιατρική επιστήμη καθίσταται πλέον αυτόνομοι. Και επειδή χρησιμοποιώ και εγώ τους δύο όρους αυτούς αδιακρίτως, ιατρική επιστήμη ή ιατρική τέχνη, σας συστήνω ένα άνθρωπο υπάρχει σε αυτόν τον τόμο, ο οποίος έχει εκεί αρχαία θέματα, στο μέλλον. Το επίμετρο καλά είναι να αρχίστε να το διαβάζετε λίγο-λίγο από τώρα. Είναι αυτά που σας λέω τώρα. Αυτό το άνθρωπο έχει τίτλο «Είναι η ιατρική επιστήμη, τέχνη ή πρακτική σοφία» το ξαναλέω, διωτάτε εκεί ως συγγραφέα, ο οποίος ξέρετε πάρα πολύ καλό Αριστοτέλη, είναι η ιατρική επιστήμη, τέχνη ή πρακτική σοφία. Και αφού μας κάνει την ανάλυση αυτή που σας είπα προηγουμένως, ότι σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, έχουμε θεωρική γνώση, η επιστήμη, έχουμε παραμογική γνώση, η τέχνη, ή έχουμε πρακτική γνώση, ή ελπ. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ιατρική είναι, από πάσα πιθανότα και τα τρία, είναι θεωρητική γνώση. Βεβαίως είναι θεωρητική γνώση, δεν το αμπισβητούμε, είναι γνώση κάποιων σταθερών πραγμάτων, βασικών πραγμάτων για την ανθρώπινη φύση. Είναι παραμογική τέχνη, είναι τέχνη, διότι ο γιατρός συνεχώς υπολογίζει, κρίνει και αξιολογεί τις περιπτώσεις ασθένειας, τα συμπτώματα που έχει μπροστά του, άρα είναι γνώση του σταθερού και του μεταβλητού για τον Αριστοτέλη. Τέχνη είναι η γνώση αυτού όμως το οποίο μεταβάλλεται και έχουμε συνέχεια να το υπολογίζουμε πάλι και πάλι. Γιατί το υπολογίζουμε συνέχεια, γιατί μας ξεφεύγει και μας ξεφεύγει, γιατί αλλάζει. Όμως είναι, σύμφωνα με το συγγραφέα του, και πρακτική ισοφία, διότι ο γιατρός πρέπει να ξέρει μόνο θεωρητική γνώση. Δεν πρέπει να ξέρει μόνο να είναι τεχνίτης, να κάνει αυτούς τους υπολογισμούς, αλλά πρέπει τη γνώση την οποία ξέρει, να την χρησιμοποιεί την κατάλληλη στιγμή στην κατάλληλη περίπτωση. Άρα πρέπει να έχει αυτό που σας εξήγησα προηγουμένως και πρακτική ισοφία. Άρα για το συγγραφέα αυτό, η ιατρική είναι τα τρία αυτά μαζί. Τα τρία αυτά μαζί είδατε και να σας πω εδώ πέρα ότι στην αρχαιότητα και από τη βιβλιογραφία που το ψάχνω τώρα, βλέπω ότι η ιατρική ήταν η τέχνη, όπως λέγατε στην αρχαιότητα, η οποία εκτιμάτοχα τεξουχή. Θεωρείτο η ανώτερη ή υψηλότερη όλων των επιστημών για κάποιους λόγους, η ιατρική τέχνη. Ο Εριστοτέλης διαφοροποιήθηκε, ας πούμε, επειδή ίσως ήταν πολιτικός στον αστίσου, πέτατε των επιστημών είναι η πολιτική τέχνη, διότι θεωρούσε ότι η πολιτική τέχνη διασφάλιζε το ανθρώπινο αγαθό. Αλλά θυμηθείτε, είχε και μεγάλους ευασμούς απέναντι στην ιατρική, σας διαβεβαιώ, γι' αυτό εμένα μου έκανε μεγάλη εντύπωση, αν διαβάζετε τα ηθικά νοικομάτια, μονίμως συγκρίνει τις ηθικές κρίσεις και τις ηθικές αξιολογήσεις με τις αξιολογήσεις που κάνει ο γιατρός. Άρας συνεχώς τα ηθικά νοικομάτια αντιπαραβάλλει την ηθική με την ιατρική. Ήταν γιος γιατρού ο Εριστοτέλης. Θεωρώ, αν ο ίδιος δεν είχε απέντε τέτοια ιδιαίτερη εκτίμηση στην πολιτική τέχνη, ίσως θα προτιμούσε ιδιαίτερα την ιατρική τέχνη. Αλλά θεωρεί ότι η ιατρική τέχνη τρόπον τινά, όπως είπαμε για την τεκτονική προηγούμενη, υπηρετεί με τον στόχο της, με την υγεία, το υπέροχο του ανθρώπου και της κοινωνίας. Λοιπόν, επομένως η ιατρική ξεκινάει με την φιλοσοφία. Οι μιλήσοι, όπως ξέρω, ασχολήθηκαν. Δεν είπαν τίποτα, δεν μας ενδιαφέρασαν πολύ. Δεν ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με την ιατρική. Οι πιδαγόροι, λοιπόν, οι οποίοι καταστάθηκαν στον κρότονα της Ιταλίας και ένας από αυτούς ήταν ο Αλκμαίων Απροτονιάτης. Ο Αλκμαίων, με άλφα γιόντα το γράψαν μέσα. Κατά τον Αριστοτέλη ήταν φιλόσοφος, αλλά ο Διογέννης Ολαέντιος, σας θυμίζω ο Διογέννης Ολαέντιος έχει γράψει τους βίους των διάσημων ανδρών της αρχαιότητας. Ο Διογέννης Ολαέντιος τον ονομάζει, μας λέει στο έργο του, ότι ο Αλκμαίων έγραφε πάνω σε ιατρικά θέματα. Δεν ήταν βεβαίως γιατρός ο Αλκμαίων, προσπαθούσε όμως να θέσει τις αρχές της ιατρικής και μετά να τις εφαρμόσει στην εμπειρία. Άρα βλέπουμε εδώ έναν φρουσοκρατικό φιλόσοφο, τον Αλκμαίωνα. Προσέξτε είναι ο Αλκμαίων στην ονομαστημένη. Ο Αλκμαίων Απροτονιάτης. Αν το κλίνεται αυτό, θα γίνει του Αλκμαίωνα με όμυρο. Όπως λέμε ο Φιλίμμον Ω, αλλά είναι του Φιλίμμωνα, γίνεται του Αλκμαίωνα. Ο Προτονιάτης, από τον Πρότορα της Κάτρων Τελείας. Λοιπόν, ο Αλκμαίων προσπάθησε να θέσει τις αρχές της ιατρικής και μετά από τις εμπόσεις στην εμπειρία, αναλειτούργησε εδώ και στην ιατρική ως φιλόσοφος. Αφού ξεκίνησε από αρχές, ήθελε να ορίσει αρχές πρώτα. Είπε ότι το σώμα αποτελείται από ζευγάρι αντιθέτων. Το υγρό, το ξηρό, το θερμό, το ψυχρό, το πικρό, το βυσκό. Αυτό τα ζευγάρι αντιθέτων, από τα οποία χαρακτηρίζεται ή αποτελείται το ανθρώπινο σώμα, είναι μια σύλληψη, παιδιά, που διάπηκε όλη την αρχαία ιατρική. Μόνο που το τι ήσανε αυτά τα ζεύγη κάθε φορά, διέφερα. Να το πω διαφορετικά. Το πόσο κάθε φιλόσοφος ή ιατρό συνελάμπανε αυτά τα ζεύγη, διέφερα κάθε φορά. Ας πούμε, για άλλους γιατρούς αυτά τα ζεύγη ήταν ζεύγη δυνάμεων, ενώ για τον Υποκράτη αυτά τα ζεύγη ήταν χημή. Αλλά πάντοτε μιλούσαν με όρους ζευγών. Αυτό θέλω να πω. Έλεγε λοιπόν ο Αλμέωνας ότι η υγεία του ανθρώπου, ως καθένα όρια στην υγεία και το συνέπειο για την ασθένη, γιατί όταν ξέρουμε σε τι συνείσταται η υγεία, ξέρουμε και σε τι συνείσταται το αντίθετό της. Και έλεγε, ο ανθρώπινος οργανισμός έχει υγεία, όταν υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ αυτών των αντιθέτων ζευγών, όταν υπάρχει μια ανάμιξη αυτών των ζευγών, μια ισόρροπη ανάμιξη αυτών των ζευγών. Οι ανάμιξεις είναι οι κράσεις στην Αρχαιόδηνα. Όταν υπάρχει μια ανάμιξη αυτών των ζευγών, του ξυρού, του θαργού, του πικρού, του γλυκού, τότε όταν έχουμε δηλαδή κράσεις στα αρχαία ελληνικά, τότε έχουμε υγεία. Και όταν έχουμε μια ισόρροπη κράση, μια ισόρροπη ανάμιξη, την ισόρροπη ανάμιξη την ονομάζει ο Αεχμέρος ισονομία. Όταν έχουμε ισονομία, αυτά τα αντίθετα ζεύγη βρίσκονται σε μια, είναι αναμεμιδουμένα, με ισορροπημένο τρόπο. Όταν έχουμε ισονομία, έχουμε υγεία. Αντίθετα, όταν έχουμε μοναρχία, προσέξτε τους όρος, για αυτό σας τις γράφω, είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό, όταν έχουμε μοναρχία, όταν επικρατεί δηλαδή κάποιο από αυτά τα ζεύγη, κάποιο στοιχείο από κάποιους έργους, κάποιο από αυτό είναι πιο ισχυρό, τότε έχουμε ασθέμη. Έτσι, ο οργανισμός είναι ασθενής. Έχω να κάνω μια-δυο παρατηρήσεις εδώ. Η πρώτη είναι γλωσσική, η άλλη είναι διαφορετική. Η πρώτη παρατήρηση, λοιπόν, είναι, προσέξτε, είναι, νομίζω, από τα αρχαιότερα αποσπάσματα, στα οποία εμφανίζεται για πρώτη φορά η όρη ισονομία και μοναρχία, οι οποίοι από τους κατοπινούς προσωπρατικούς και φιλοσόφους, γενικότερα, θα χρησιμοποιούν θούλες σε πολιτικά συμφραζόμενα. Οι δύο όροι αυτή, ισονομία και μοναρχία, είναι κακονοπολιτικοί. Ο όρος χρήστος χρησιμοποιεί και ο πλάτενος και όλος σας θέλει, όμως, πρωταρχικά, χρησιμοποιούνται στα συμφραζόμενα του ανθρώπινου οργανισμού, της ιατρικής. Γι' αυτό να το σημειώσουμε. Το δεύτερο που θέλω να σας πω, είναι, ότι, προσέξτε, αυτή η σύλληψη υγείας και αντιστοίχως ασθένειας, την οποία έχει ο Αλγμαίωνας, δεν είναι πολύ απομακρυσμένη από τη συμπεριμία. Έχετε ακούσει για τις διάφορες ιώσεις και οι συμμικητιάσεις που παθαίνουμε και τα καιρούς, έτσι? Νομίζω γνωρίζετε ότι όλοι μας είμαστε γεμάτοι από μικρόβια. Αυτό το ξέρετε. Όλοι μας είμαστε γεμάτοι από μικρόβια. Κάποια είναι, μάλιστα, τα μικρόβια από μίκητες. Και υπάρχουν καλοίθεις και υπήθεις μίκητες. Θα πούμε, το στόμα μας, η μύτη μας, τα οποία αναπνέουμε και άλλα σημεία του οργανισμού μας είναι γεμάτα από μίκητες. Γιατί δεν ασθενούμε παρά τα αυτά? Διότι όλοι αυτοί οι μίκητες, καλοίθεις και κακοίθεις, βρίσκονται σε μια ισορροπία. Όταν η ισορροπία αυτή διαταραχθεί, έτσι, εμφανίζουμε κάποια ασθένεια. Ποια αφήστε, θα τυπνούν οι ειδικοί. Άρα βλέπετε, θυμηθείτε με την αντιπίωση. Μην παίρνεις πολύ αντιπίωση, λένε οι γιατροί. Καταστρέφονται κάποιοι μίκητες τον οργανισμό. Και μπορεί να ασθενήσεις με άλλη ασθένεια. Συνέπεια της υπερβολικής δόσης της αντιπίωσης. Και οι παλλοί γιατροί, ή δεν δίνανε πολύ αντιπίωση, ή λέγανε, θυμάμαι, λέγανε, να της αντιπίωση να δώσεις και ένα γεροντάκι κάθε βράδυ. Γιατί κάτι έχετε γεροντάκι, δεν γνωρίζω. Ένα τωμάκι. Μπράβο, ευχαριστώ γι' αυτό. Και που προφανώς τους σκότωνε ή τους αδυνάτιζε η αντιβίωση και τους εμίσχυε το γιαούρτι, ώστε να μην χάνεται η ισορροπία των εκείνων. Τα λέω αυτά και τα κλείνω, ότι δεν τα εμβαιρίζω πολύ καλά. Για να σας πω πολύ απλά, ότι αυτή η σύλληψη της υγείας και της ασθένειας, την οποία προτείνει ο Αλμάνο και ο Μάλιστας, σε μια εποχή πολύ προημη. Δεν είναι και τόσο άσχετη με αυτά τα οποία υποστηρίζει η ιατρική επιστήμη σήμερα. Ακολουθεί ο Εμπεδοκλής, ο Κραγαντίνος, έτσι, από την Κάτω Ιταλία. Αυτό σύνδρισε τη σχολή της Κάτω Ιταλίας, την ιατρική σχολή της Κάτω Ιταλίας, η οποία, ξέρετε, συγκρούστηκε με την ιατρική σχολή της Κόκκιν της Κνήδου. Πήγαν διάφορες σχολές, ιατρικές σχολές στην αρχαιότητα και βέβαια η καθεμία επηρεαζόταν από άλλους φιλοσοφικές σχολές, υπήρχαν τις δικές τους απόψεις και έρχονταν σε σύγκρουση μεταξύ τους. Λοιπόν, ο Εμπεδοκλής ο Κραγαντίνος έγραψε δύο έργα, το ένα έργο το ονομάζεται Περιφύσεως, το άλλο το οποίο έχουμε διασωθεί από σπάζματα και το άλλο το έργο ονομάζεται Καθαρμή. Αυτό το ξέρουμε σαν τίπλο και δεν έχει διασωθεί καθόλου. Αυτό τι τον ενδιέφερε? Τον ενδιέφερε η αρχή των όντων. Προσέξτε να δείτε, εδώ μια παρατήρηση. Όλοι οι πρωδοσοφρατικοί φιλόσοφοι είχαν κουσμολόγοι. Λέξτε, δεν το ξεχνάμε αυτό. Άρα, όλους οι πρωδοσοφρατικοί φιλόσοφοι τους ενδιέφερε η αρχή των όντων και το πώς διεργήθηκε ο κόσμος, είναι το ίδιο πράγμα. Άρα, η αρχή των όντων, πώς ξεκίνησε ο κόσμος και τα συστατικά στοιχεία από τα οποία αποτελείται ο κόσμος και οπομένως όλα τα όντα που υπάρχουν στον κόσμο. Άρα, πολύ φυσικό και τον εμπεδοκλή τον Αγγραγκαντίνο τον απασχολεί το ίδιο πρόβλημα, όμως του δίνει μία νέα κατεύθυνση, μία νέα όθυση, αχωρώ να το πω έτσι. Δεν τον απασχολεί η αρχή των όντων στον καθαρά κοσμολογικό, τον απασχολεί και η αρχή των ανθρωπίνων όντων. Πώς προέκυψαν τα ανθρώπινα όντα ή αν θέλετε πώς αποτελέστηκαν ή από τι αποτελέστηκαν τα ανθρώπινα όντα. Άρα βλέπετε ο Εμπεδοκλής ο Αγγραγκαντίνος Μολωνώτι είναι προσωκρατικός φιλόσοδος και επομένως κοσμολόγος, στρέφει την περιέργειά του και την αναζήτησή του έτσι στον πώς δημιουργήθηκαν και από τι αποτελούνται τα ανθρώπινα όντα ειδικότερα. Αυτό το σημειώνουμε, αυτό δείχνει, δηλώνει ακριβώς το ιατρικό τα διαφέρον την ιατρική του περιέργεια. Και μας έδωσε μια θεωρία σύμφωνα με την οποία τα όντα, ο κόσμος δηλαδή, αλλά και τα ανθρώπινα όντα αποτελούνται από τέσσερα στοιχεία αναμιγμένα σε διάφορες αναλογίες. Ποια είναι αυτά τα στοιχεία, το πυρ, το ύδωρ, η γη και το χώμα δηλαδή και ο αέρας, το ξαναλέω πυρ, ύδωρ, χώμα και αέρας. Άρα όλα τα όντα και οι άνθρωποι τις περιλαμβανόμενοι αποτελούνται από αυτά τα τέσσερα στοιχεία τα οποία βρίσκονται σε κάθε ώρα αναμιμημένα σε διαφορετικές αναλογίες. Είναι τα λεγόμενα ριζώματα, αυτά είναι τα ριζώματα του εμπεδοκλή του αγκανατή. Και εδώ έχω να κάνω μια διευκρίνηση για να δείτε πόσο σύγχρονος είναι ο εμπεδοκλής, πόσο σύγχρονος είναι ο εμπεδοκλής. Σήμερα, στο 21ο αιώνα, μετά την αποκωδικοποίηση του ανθρωπίνου μονηδιώματος, οι γενετιστές μας ενημερώνουν ότι τόσο ο άνθρωπος όσο και τα ζώα, το μη ανθρώπινο ζώο που διάβασα μια έργα σειρά μια συγκριάζωσταν εχθές το πράγμα, το μη ανθρώπινο ζώο, ο άνθρωπος και τα ζώα, τα ποιά άνθρωπος είναι, πώς πριν πες Μουάνι σε διατύχωσε, αποτελούνται από το ίδιο γενετικό υλικό. Είμαστε φτιαγμένοι από το ίδιο γενετικό υλικό. Με όρους γενετικού υλικού. Η διαφορά μας από τα ζώα ξέρετε και είναι 0,1%. Λέει γενετιστές, εγώ σας λέω ότι έχω καταλάβει τους γενετιστές, έτσι άνθρωπος δεν ξέρω, άνθρωπος δεν ξέρω. Άρα, κατά τα 99,9%, το γενετικό υλικό του ανθρώπινου είναι το ίδιο με το ζώο, αλλά διαφέρουμε κατά το 0,1%. Αυτό λέει ο Δεδοποίης ο Καγατίνος, την αρχή των ότων. Και λέει ότι αποτελούμεθα από διαφορετικά συστατικά, να μεμιγμένα σε διαφορετικές αναλογίες. Σε μια αναλογία α, μας δίνουν ζώα ή μας δίνουν εκείνο το ζώο, σε μια αναλογία β, μας δίνουν τον άνθρωπο. Και θέλετε αυτό το σκεπτικό να το προχωρήσουμε λίγο. Ποια είναι η διαφορά του ενός ανθρώπου από τον άλλο. Ακόμα πιο μικρή διαφοροποίηση του 0,1% του γενετικού μας υλικού. Αυτό μας διαφοροποιήθηκε έναν από τον άλλον. Άμα σ' αυτό να μας φώρισε και το αναζήτησε. Και το σκέφτηκε πολύ απλά, δεν είχε τα μέσα, που έχουν οι γενετιστές έτσι τον 20ο αιώνα, να μπορεί να μας δώσει με μετρήσιμους όρους αυτό που μας δίνουν οι σύγχρονοι γενετιστές. Αλλά μιλάει για μια ανάμεξη αυτών των τεσσάνους αισθητικών. Σε μια αναλογία δίνουν ζώο, σε μια άλλη αναλογία δίνουν άνθρωπο. Και στην αναλογία που δίνουν άνθρωπο, πάλι αν η αναλογία διαφοροποιηθεί, όπως βλέπουμε τώρα, που σε εγκατοστάσεις έχει γλυωστά και ξέρω εγώ τι άλλο, διαφοροποιούν τον έναν άνθρωπο από τον άλλον. Και αυτό τον οδηγεί στον ασυλλάρι αυτό που ονομάζουμε σήμερα εξατομικευμένη θεραπεία. Δηλαδή στην περίπτωση ασθένειας, δεν μπορεί ο ασθενής να θεραπεύεται ακριβώς με την ίδια θεραπεία που θεραπεύεται και ο άλλος, που μπορεί να είναι κάτω διαφορετικός από τον άλλο. Νομίζω, δεν ξέρω τι καταλαβαίνετε με την εξατομικευμένη θεραπεία, αλλά δεν θέλω να πιστεύετε ότι όταν δύο άνθρωποι ασθενούν και οι δύο με γρύπη και πάνε στον ίδιο γιατρό και τους δίνει αντιβίωση, είτε ότι θα τους δώσει την ίδια αντιβίωση, είτε θα τους δώσει και να αντιβίωσει η ίδια δόση. Η αντιβίωση βέβαια έχει να κάνει με τον ιό τον οποίο έχει να θεραπεύσει από τη μια πλευρά, αλλά από την άλλη πλευρά πρέπει να είναι και εξατομικευμένη, διότι ο καθένας από εμάς, που μόνο είναι διαφορετικός οργανισμός, μπορεί να έχει μια ιατρική ιστορία διαφορετική, το οποίο ως όφρον γιατρός πρέπει να αντιλάβει υπόψη και να συστήσει την ανάλογη αντιβίωση. Και βέβαια δεν θα δώσει σε μια κοπέλα 50 κιλών, 60 κιλών, 50 κιλών την ίδια αντιβίωση, και θα δώσει σε κάποιον 80 κιλών. Διότι αν το κάνει αυτό θα δηλητηριάσει το άτομο που θα είναι έτσι, η αντιβίωση και βγαίνει όλα τα φαρμακευτικά σκεπάσματα, δίδονται σε μια ανάλογη, σε μια δοσολογία ανάλογη, έτσι, με την ηλικία του ατόμα, είναι ηλικιωμένος, με σύρικα, είναι ηλικιωμένος, νέος και λοιπά, και ανάλογο με τα κιλά του, και με άλλους παράγοντες που γνωρίζουν οι γιατροί. Να πως τελικά σήμερα μιλάμε για εξατωνικευμένη θεραπεία, για όμως που ο Ενδεδοκλήσεο Κραγαντίνος είχε αρχίσει να το αντιλαμβάνεται, όσο κι αν μας έχει κλεί. Επίσης, πρωτοτυπεί ο Ενδεδοκλήσεο Κραγαντίνος και προς κάτι άλλο. Προσπαθεί, παιδιά, να διατυπώσει μια θεωρία της φυσιολογίας των μεγαλύτερων ζωτικών λειτουργιών. Ένας βασικός κλάδος της ιατρικής είναι η φυσιολογία. Φυσιολογία, στον βαθμό που το καταλαβαίνω, πρέπει να είναι ο κλάδος της ιατρικής, που ασχολείται με τη μελέτη και περιγραφή των φυσικών, των ζωτικών λειτουργιών του ανθρώπου. Έχουμε τη λειτουργία της διατροφής, πεπτικό σύστημα. Έχουμε τη λειτουργία της αύξησης. Έχουμε τη λειτουργία της αναπνοής, του ύπνου, της συσκληροφορίας του αίγματος. Και ούτε το καθεξής του θανάτου, τη λειτουργία της αντίληψης, τη λειτουργία της σκέψης. Όλα αυτά τα ερευνάει η φυσιολογία και μια τέτοια θεωρία της φυσιολογίας προσπάθησε ο Εβιδοκλήπς να διατυπώσει. Δεν ξέρουμε σε ποιό βαθμό και με ποια ευτυχία, μας σώζονται αποσπάσματα από το έργο του όπως μας σώζονται αποσπάσματα από το έργο όλων των προσωπρατικών φιλοσόφων. Αυτή είναι η προσωπρατική φιλόσοφη, η οποία βλέπετε ενώ είναι φιλόσοφη αρχίζει να μιλήσει και για τον άνθρωπο. Και φτάνουμε στην εποχή του Πλάρτανα, του άλλου μεγάλου φιλοσόφου, ο οποίος είναι φιλόσοφος, ασχολεί με τα φυσική, θεολογία, κολυμπτική, ηθική κλπ. Στο πολύ γνωστό του έργο Τήμεος μιλάει και για ασφαίνειες. Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον αυτό. Και όσοι έχετε, δεν ξέρω, έχετε κάνει το Τήμεο κάποιοι από εδώ, τον έχετε ρεγραφεί σε άλλο μάθο, πηγαίνετε στο τελευταίο κμήμα του για να δείτε τι γράφει ο Πλάτων για ασφαίνειες. Στο Τήμεο μας δίνει ο Πλάτων στη δική του ιστορία η δημιουργία του κόσμου, λέω τη δική του ιστορία, γιατί έχουμε και την εκδοχή της δημιουργίας που μας δίνει η χριστιανική θρησκεία. Εκεί ο Πλάτων μας παρέχει τη δική του εκδοχή της δημιουργίας του κόσμου, όλων των ζώων, όλων των όντων και του ανθρώπου και βέβαια εκεί ο Πλάτων περιγράφει και τις ασθένειες. Και στη φωτοτυπία που σας έχω δώσει σήμερα, που σας έδωσε σήμερα, έτσι είπα επειδή αν σας έλεγε εκεί είναι δύσκολο να βγείτε να τα ψάμε, δεν το ξέρω, ενώ αν πείτε από αυτό το τυπημένα, θα έχουμε την ευκαιρία να τα δούμε σύντομα και θα ρίξουνε και μια ματιά στο σπίτι ελπίζω. Λοιπόν, λέει νοσίματα του σώματος και αν το ξεπηλήσετε θα χωρίζει σε τρεις αείδη, θα τα δούμε πολύ σύντομα, και στη σελίδα 393 περίεργος μιλάει και για τις ψυχικές ασθένειες. Μην νομίζετε ότι κάποιοι είπαν ότι οι ψυχικές ασθένειες είναι μια καινούργια, πολύ σύγχρονη σύλλουξη. Άλλοι θεωρούν ότι οι ψυχικές ασθένειες είναι τρόπους με τους οποίους η κοινωνία μας καταπιέζει στους ανθρώπους, είπαν εις υπόρκια, άλλοι κοιτόπανε. Άλλοι είπαν ότι οι ψυχικές ασθένειες έχει να κάνει με τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Και ξαφνικά όλοι οι άνθρωποι έτσι βρέθηκαν σε διαφορετικές κοινωνικές συστηρικτήκες. Ναι, είδατε πώς τους ξεπερνάει ο πλάτωνας, διότι λοιπόν έχουν και ψυχικές ασθένειες. Χάρα, διάβασε το πρώτο είδος της ασθένειας, να διαβάσουμε λίγο, σε λίγο 377. Είναι πανελωμένα στο καθένα όπου βρέθηκαν οι ερωτριές, τα στοιχεία από τα οποία συμβάζεται το σώμα μας είναι τέσσερα, το χώμα, η φωτιά, το νερό και ο αέρας. Συγγνώμη θα διακόψω, άρα βλέπετε αυτό το μοτίβο επαναλαμβάνεται και θα επαναλαμβάνεται και μέχρι τον υποκράτη, συνεχίζεται. Το πλειόμεσμα η αίσθηση κάποιου από αυτά δείχνω με τη φύση, η κατακίνηση από τον τόπο που μένει σε κάποιον άλλο τόπο και επειδή υπάρχουν περισσότερα από ένα είδος φωτιάζει και τον άλλον στοιχείο, το καθένα παίρνει ιδιότητος που δεν φτουγιάζουν. Αυτά και όλα τα παρόμοια προκαλούν στοιχεία, διαδραχία και νόση. Διότι κάθε βιώδη καθώς κάθε στοιχεία παθαίνει κάποια μεταπολία δίχτυα με τη φύση του, περιμένεται όσο πρωτοί τρέχονται. Λέει, το πρώτο είδος ασθένειας έχει να κάνει με την κουναρχία πάλι που είδαμε, δηλαδή με την υπερβολή ή την έλλειψη κάποια από τα τέσσερα αυτά στοιχεία. Και αυτά τα τέσσερα στοιχεία πρέπει να βρίσκονται να είναι αναμεμιγμένα σε μια ιστορροπία μεταξύ τους. Εάν ιστορροπία θα είναι η υπερβολή ή έλλειψη κάποια από αυτού του στοιχείου, έχουμε ασθένεια. Όπως επίσης έχουμε ασθένεια όταν κάποια από αυτά τα στοιχεία μετακινηθεί από τη θέση του. Το πλεόνασμα ή έλλειψη κάποια από αυτά αντίθετα με τη θύση, η μετακινησή του από τον τόπο που μένει σε κάποιον άλλο τόπο, προκαλούν την ασθένεια. Αυτό είναι το πρώτο είδος ασθένειας. Στη συνέχεια μπορεί το υπόλοιπο να το διαβάσετε μόνοι σας στο σπίτι. Το δεύτερο είδος ασθένειας είναι στη σελίδα 379, δίπλα από τη Χαρά είναι η Αμαλία. Διαβάζεις λίγο από τη σελίδα. Εκεί που λέει, επειδή βέβαια υπάρχουν ασθένειες. Επειδή βέβαια υπάρχουν ασθένειες από τη θύση και τα αυτονομικές κατασκευές, προκύπτει η αλλαγή για όσον θέλει να κατανοήσει τις νόμους, να κάνει και δεύτερη εξέδραση. Διότι, εφού ο μυαλός, τα κόκκαλα, η σάρκα, τα νέχρα και ακόμα και το έμβα κάνουν και αυτό με ευρωδοτικό τρόπο, αλλά από τα ίδια στοιχεία, οι πιο πολλές νόσεις προκαλούνται με τον τρόπο που προαναφέρουν. Αλλά οι πιο σημαντικές έχουν άσχημο αποτελέσματα. Όταν, δηλαδή, οι ευρωδραγηνοί σε αυτές τις κατασκευές γίνονται αδύνατα με το φυσικό τρόπο, τότε προκαλείται φθορά, επειδή η σάρκα και τα νέχρα γίνονται από το έμβρο. Το έμβρο δημιουργείται από τις ίνες, εξαιτίας της ομοιότητας τους, ενώ η σάρκη σε αποκτώρει το πιπτό αίμα που φύζει όταν αποχωρίζεται από τις ίνες. Ακόμα η πολλότητα και η υπαρή ουσία του προέρχεται από τα νέχρα και από τη σάρκα, όχι μόνο πολλά για τη σάρκα, πάνω στη φύση των κοκκάλων, αλλά τρέφει και μεγαλώνει το γύρο από το μυαλό του κόκκαλου. Αντίθετα, ό,τι γίνεται από το πιο καθαρό μαλακό του καθήκου στιγμώνων, γίνεται από τα κοντρά κόκκαλα και κομπίζει το μυαλό, φανόντας και σταυρούντας ανάμεσά τους. Όταν, λοιπόν, έτσι γίνεται η δημιουργία των ξενοχείων, συνήθως υπάρχει υγεία, ενώ προκύπτουν όξιόταξη που φέρνει το αντίθετο. Ωραία, ως εκεί, ευχαριστώ. Άρα, έχουμε στους δευτερογεννήσεις τους, γιατί οι στήνοι εδώ στα κόκκαλα, τα νεύρα και η σάρκα, η τροφή, η διατροφή που παίρνει ο οργανισμός, διά του αίματος συμβάλλει στην ανανέωση αυτών των δευτερογεννιστών. Ακολουθεί μια διαδικασία, έτσι. Δεν είμαστε γιατροί, δεν την κατανοούμε, είναι ενδιαφέροντι εδώ ο πλάρντος που προσπαθεί να την περιγράψει. Και λέει ο πλάρντος, πολύ απλά είναι, ότι αυτό το δεύτερο είδος της ασθενειών οφείλεται στο αν αυτή η διαδικασία, με την οποία ανανεώνονται οι δευτερογεννοί, εις τι αντιστραφεί, έτσι. Όταν αντιστραφεί αυτή η διαδικασία και επομένως δεν έχουμε ανανέωση του μυελού, των κοκάλων, των νεύρων και της σάρκας, αυτά αρχίζονται και σαπίζουν, άρα έχουμε ασθένεια. Στη σελίδα 387 είναι οι ασθένειες που σχετίζονται με την αναπονοή, το φλέγμα και τη χολή. Δίπλα στην αμαλία είναι ο Χάρης. Διαβάζεις λίγο από εδώ. Πρέπει να σκεφτούμε μια τρέτη κατηγορή δοσιμάτων, πρέπει να ακολουθεί σε δύο μηχωρητικά αίτια, στον αέρα, στο φλέγμα και στη χολή. Όταν δηλαδή τα πνευμόνια που είναι την ανοιγμία στον ουμό μας, το σώμα, δεν πετύχνει να πετύχει στους καθαρέσεις εξόδουφους, εφόσον αυτοί σ' έχουν φραθεί απο έλβοντα, ο αέρας αυτοί πρέπει να καθόν και αλλού μπαίνει περισσότερος από όσο χρειάζεται. Όταν σαφίζει τα τμήματα, δεν προσήλωνται, διαρρύνει το σώμα και μένει κλεισμένος στο παιδικό τμήμα που βρίσκεται το διάφρακτο. Άπαιρα λοιπόν νοσήματα, επόδεινα, προκαλούνται από αυτό και συνομένουν πολλές φορές από αυτά τα εντρότα. Ωραία, ως εκεί ευχαριστώ. Άρα πολύ απλά επεξηγεί, δεν θα επιμείνω σε αυτό, αλλά το ενδιαφέρον είναι ότι αναφέρει και νοσήματα στη ψυχή στα ψυχικά νοσήματα. Είναι μια άλλη κατηγορία. Δίπλα στο χάρι είναι η Μαρία. Διαβάζουμε λίγο για τα ψυχικά νοσήματα γιατί αυτό είναι κάτι πιο πολύπλοκο και πιο προχωρημένο, μια πιο προχωρημένη σύλληψη ασθένειας και νομίζω θα μας ενδιαφέρε λίγο να δούμε πόσο πλάτωνας πέμπτος αιώνας πρόκληψης την περιγράφει. Με τον τρόπο αυτό λοιπόν προκαλείται τα σωματικά νοσήματα. Προσήματα της ψυχής που κραύονται από την διάθεση του σώματος συγκάνουν κατά τον ακόμη το τρόπο. Πρέπει να συμφωνήσουμε ότι η άνοια του νοσήματος ψυχής έχει πάθει δύο ιδιάδες, η μανία και η αμάθεια. Λοιπόν, άκαπης που φέρει από το δύο από τις δύο πρέπει να χαρτιευστεί νόσημα. Τώρα η αμάθεια την αμάθεια την έφελε νόσημα, δεν ξέρω. Καθαρίστε εσείς με τον πλάτωνα, εγώ δεν έχω να πω τίποτα. Συνεχίσου. Πρέπει πάντως να φτιανοποιήσουμε όσο πιο μεγάλα νοσήματα της ψυχής της περιβολικής απολάβσης και λίπας. Δηλαδή, όταν κάποιος άνθρωπος είναι βασίχαρος ή το αντίκατό, χαζοχαρούμενος θέλει να πει το θέδιο εδώ, ή πολύ λυπημένος, όπως είναι ο ειδικός αρχιδιού, λυπάται έντονα επειδή διάζεται να έχει άκια ένα λιπομολυφή απόλαψη ή έναν σεφίγιο που μαγάλει λίγο. Δεν είναι σε θέση ούτε να φλέπει ούτε να θυμητικότητα σωστά, αλλά βρίσκεται σε κατάσταση συλλήπισσας και σιγενώ δε μπορεί καθόλου να χρησιμοποιήσει τις νοητικές δυνάμεις του. Όταν το μυαλό του ανθρώπου συσορεύεται σπέρμα, πολύ και δυνατό, σαν το δέντρο που παράγει καμπούς περισσότερους από το κανονικό, δημόζει αυτός πολλές συσκεκάρτες περί τού συλλήπτες και πολλές απολαύσεις και τις συνέπειες των οποίων θε σέβον. Γίνεται μανιακός και μανιακός με το χρόνο της ζωής του, εξαιτίας του μεταγωνικών δυναμών και λοιπών. Έχει ψυχή νοσηλική και ανάγκη. Λοιπόν, επειδή υποφέρει εξαιτία, διαγράψτε το από το είδα σήμερα αυτό. Εξαιτίας θα κατεστάσουν το σώμα τους και θεωρείται όχι άρρωτος, αλλά σαν ενσιμήλικα θα πω όσο. Σε πραγματικότητα όμως για πράγματα διάφορτης αθροβίσης αφοράξεις, θεωρείται από μια ουσία που διαπερνά την ανεόρτητα των ομωστών. Υγραίνει όλο το σώμα και είναι ψυχικό νόσημο. Σχεδόν όλες οι κατηγορίες όσες διευκόνονται για αχράδια και αφορασία, ότι η επιθέλησή τους είναι κακή, δεν διευκόνονται σωστά, διότι κανένας δεν είναι κακός με επιθέλησή του, αλλά εξαιτίας της κακής κατάστασης του σώματός του και της κακής αναπτροφής του, ο κομπός γίνεται κακός και στον καθένα αυτά συμβαίνουν με τρόπο εθνικό και ο κρίτης θελησίτου. Εξάλλου από τις λύπτες που πράγονται για κακή κατάσταση του σώματός, το μπορεί να γίνει κακή η ψυχή, διότι όταν οι χοινοί προέρχονται από ψέα και αρνηριά φλεύματα, και όσοι είναι τέτοιοι γυμνάται πολύ, καθώς οι γύριστοι μέσα στο σώμα δεν τρώγουν χέρισο, ανακατεύουν τους ατμούς με την κίνηση της ψυχής, αναβηγούνται μαζί της και το απορρίπτουν ψυχικά ουσίμα του καρδίδους, μεγάλη γυναικότητα, γυναικότητα και μυσσότητα. Πώς εκεί. Εδώ βέβαια μας μιλάει για τις ψυχικές ασθένειες, θεωρεί ότι οι ψυχικές ασθένειες είναι ήδη άνοιες, είναι λίγο περιορισμένοι επίσης τα ψυχική ασθένειες, η ψυχία ασθένεια σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να οδηγεί σε άνοια, και αυτό μας λέει παρακάτω, διότι μιλάει για περιπτώσεις μανείας, κάποιος που χαίρεται υπερβολικά ή επιδιώκει τις χαρές υπερβολικά ή κάποιος που είναι μανιοκατασληπτικός, έχει πάρα πολύ λύπη, λυπάται πάρα πολύ, αυτός που λυπάται πάρα πολύ είναι αυτός τον οποίο στη σύγχρονη ορολογία ονομάζουμε ανοιοκατασληπτικός. Έτσι, λοιπόν, μπορεί να οδηγεί σε άνοια. Τώρα εκεί το θέμα της αμάτιας, διερωτόμαι πώς το λέει αυτό στο αρχαίο, είναι ένα θεματάκι. Ένα λεπτό. «Νόσο μεν δύ ψυχής άνοιαν συγχωρητέων δύο δανείας γένει, το μεν μανίαν το δε αμαθίαν» το λέει έτσι και στο αρχαίο. Λοιπόν, αυτό είναι ένα θεματάκι που χρειάζεται λίγο όταν κανείς να εντρυφήσει στην πλατωνική σύρουψη της ψυχικής ασθένειας, δηλαδή εδώ πώς το εννοεί ο πλάτωνας, αλλά είναι γεγονός ότι ένας ο οποίος είναι ή μανιοκατασληπτικός ή μανιακά χαρούμενος, δεν ξέρω τι μπορεί να είναι αυτό με σύγχρονη οροδηλεία, οδηγείται σε ένα ή πως άλλο άνοιας. Δηλαδή ο μανιοκατασληπτικός, που είναι η περίπτωση την οποία σαφώς γνωρίζουμε και ίσως ξέρουμε και από προσωπική επειρία, είναι ο άνθρωπος ο οποίος μανιωδώς κολλάει σε ένα θέμα, σε ένα πρόβλημα, σε μια ιδέα, μανιωδώς κολλάει, και που κήκε πέρα όταν σκέφτεται να προσχολεί τίποτα άλλο, μια κατάσταση η οποία, άμα διακύσει επί μακρών, τον οδηγεί σε ένα είδος άνοιας. Δηλαδή σε ένα είδος, δεν τον ενδιαφέρει τίποτα άλλο, δεν τον απασχολεί τίποτα άλλο, εξω και η αμάθεια ενδεκομένως, για την οποία μιλάει εδώ ο Πλάτωνας, και η άνοια. Αυτό είναι το ένα θέμα. Το άλλο θέμα είναι, ο Πλάτων εδώ πέρα προσπαθεί να δώσει μια ερμηνεία των ψυχικών ασθένειών με όρους που θα λέγαμε σήμερα, δηλαδή βλέπει, εξηγεί, προσπαθεί να συλλάβει τις ψυχικές ασθένειες με όρους ψυχοσοματικούς, δηλαδή θεωρεί ότι η ψυχική ασθένεια είναι κάτι ψυχοσοματικό. Είναι μια κατάσταση νοσηρή του ανθρώπου, η οποία όμως λειτουργεί, μια κατάσταση νοσηρή, στην οποία οδηγείται ο άνθρωπος διότι κάτι φταίει στο σώμα του, το οποίο επιδρά στην ψυχή του και του δημιουργεί αυτή τη δυσάρεστη διάδεση. Αυτό είναι η ψυχοσοματική εκπαιδευτή των ψυχικών ασθενειών, κάτι το οποίο αποδεχόμαστε πάρα πολύ σήμερα. Προσέξτε να δείτε, στις ψυχικές σας ασθένειες, σε κάποιες από τις ψυχικές σας ασθενείες, η ιατρική σύγχρονη ψυχιατρική υποστελίζει ότι ενδεχομένως να οφείλονται στην έλλειψη μιας γημικής ουσίας από τον ανθρώπινο νοηλισμό. Επομένως βλέπετε, η ψυχική ασθένεια μπορεί να οφείλεται σε έναν καθαρά οργανικό παράγοντα και το άνθρωπο ουσί. Και γι' αυτό λένε ότι σε περιπτώσεις που η ατία της χειζορφένειας εντοπίζεται σαν τίτλιν χειλιουργική ουσία, μπορεί άλλο γιατρός να τη διαγνώσει εγκαίρως και να χορηγήσει τα κατάλληλα χαρμακευτικά σχεβάσματα που συμπληρώνουν αυτήν την ουσία η οποία λείπει, μπορεί αυτό το άνθρωπο να αρχίσει να λειτουργεί καμονικά. Άρα βλέπετε εδώ ο πλάτωνας αυτό το συλλαμβάνει σωστά ότι η διάθεση, το πώς διάκειται το σώμα, επηρεάζει την ψυχή και την οθεί σε αυτήν την μανιακή κατάσταση. Και βέβαια λέει και κάτι άλλο το οποίο θα ήθελα να σχολιάσω, νομίζω, επειδή είναι πλάτωνας αυτός. Λέει στη σελίδα 395 περίπου τρίτη και τρίτη έκτη γραμμή, έχει τέταρτη γραμμή, έχει ψυχή, νοσηρή και ανόητη, επειδή εποφέρει εξαιτίας των μεταστάσεων του σώματος και θεωρείται όχι άρρωστος αλλά ενσυνείδητα κακός, συνειδητά κακός είναι η ο. Και εδώ αυτό δεν το δέχεται, δεν του αρέσει την πλάτωνα, γιατί ο πλάτωνας δεν δέχεται ότι κάποιος άνθρωπος μπορεί να είναι συνειδητά κακός. Στην πραγματικότητα όμως λέει παρακάτω, η ακράτειά του στις αφροδίσσιας απολάψεις προέρχεται από μια ουσία που διαπαιρνά την αρρώωτα και λοιπά και το εξηγεί με τα δεδομένα της εποχής. Σχεδόν όλες οι κατηγορίες όσας διατυπώνονται για ακράτεια και ακολασία η θεκότητα, έτσι, και λένε ότι οι άνθρωποι με τη θέλησή τους είναι χακοί, δεν διατυπώνονται σωστά, διότι κανένας δεν είναι κακός με τη θέλησή του. Προσέξτε, θυμηθείτε αυτό το πολύ γνωστό που υποστηρίζει και ο Σωκράτης και ο Πλάτωρας, που δεις εκόν κακός. Αυτό λέει εδώ πέρα, που δεις εκόν κακός, εκόν θα πει με τη θέλησή του. Άρα κανείς δεν είναι κακός με τη θέλησή του και άλλα πρέπει να φταίνε, λέει εδώ ο Πλάτωρας, τα οποία τονωθούνε σε κακίες και ακολασίες. Σας θυμίζω εδώ, βέβαια, για άλλη μια φορά, και το λέμε από φιλοσοπικό ενδιαφέρον αυτό, για άλλη μια φορά, εδώ επαναλαμβάνει ο Πλάτωρας την πάγια θέση του και πάγια θέση του είναι ότι ο άνθρωπος ο οποίος διαπράττει το κακό, δεν το διαπράττει συνειδητά, δεν το γνωρίζει. Αν διαπράττει το κακό είναι διότι έχει άγνοια ή, όπως λέει εδώ, κάτι άλλο συμβαίνει στον οργανισμό του, το οποίο ο ίδιος δεν το συνειδητοποιεί, δεν το γνωρίζει και γι' αυτό οδηγείται σε κακές και ακολαστές πράξεις. Αυτή είναι η κλασική σοκρατική θέση, όπως λέγεται, στη διδική φιλοσοφία, ότι κανείς δεν μπορεί με τη θέλησή του να επιτελεί το κακό αν το πράγμα το πράγμα, διότι έχει άγμεροι θεοτικά και άλλους αν θέλει να το γνωρίζει ο ίδιος δεν το γνωρίζει. Τελεία. Και ένα μικρό σχόλ. Θα κλείσουμε σε αυτό. Βέβαια αυτή είναι μια, θεωρώ και αυτή είναι η άποψή μου, και σας το λέω όπως προβλημαριλημώ, είναι μια άποψη η οποία προϋποθέτει ότι ο άνθρωπος είναι αγαθός. Μακάρι να ήταν έτσι θα έλεγα. Θεωρώ ότι ο άνθρωπος, και να σας απασχολήσετε αυτό, πολύ σιχνά έχει γνώση των πράξεων τις οποίες κάνει και ξέρει ότι οι πράξεις του είναι κακές, παρά τα αυτά τις κάνει. Άρα, στο θέμα της καλύσης της κακής πράξης, διότι αν ο Πλάτωνας και ο Ψωκράτης έχουν δίκιο, όπως λένε, που λέει ο Πλάτωνας, ότι κάθε άνθρωπος όταν γνωρίζει ότι αυτό που πρόκειται να κάνει είναι κακό, δεν θα το κάνει. Και όμως γνωρίζουμε πάρα πολλούς ανθρώπους και η ιστορία έχει άπειρα παραδείγματα. Βλέπετε Χίρλερ, ανθρώπων οι οποίοι γνώριζαν ότι αυτό που κάνουν είναι κακό, παρά τα αυτά το επιτελούσαν. Άρα, δεν είναι θέμα το αν κάνουν κακές οι καλές πράξεις, δεν είναι μόνο θέμα γνώσης, είναι και θέμα βούλης. Τη σημαίνει αυτό το πράγμα, ξέρω ότι η πράξη είναι κακή, η βούλησή μου πρέπει να θέλει να μην επιτελώ, πρέπει να θέλω να μην επιτελώ κακές πράξεις. Ή ξέρω, γνωρίζω ότι αυτή η πράξη είναι ερατή, πρέπει να έχω αγαθή θέληση, αγαθή βούληση, ώστε να επιτελώ τις κι άλλες πράξεις. Άρα, θεωρώ, γιατί είναι ερτήμησή μου και υπάρχει μεγάλη συζήτηση τη βιογραφείως μου σε αυτό το θέμα, ότι η καλή πράξη δεν είναι μόνο θέμα γνώσης, είναι και θέμα αγαθής βούλησης. Έτσι, κάτι που ο μαθητής του Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης, το συνέλαβε πάρα πολύ σωστά και άσκησε κριτική στο δάσκαλό του. Λοιπόν, λέω να σταματήσουμε εδώ. Έτσι, έχουμε πλησιάσει η ώρα, ναι, μπορούμε να σταματήσουμε. |
