| Η ανασυγκρότηση της εβραικής κοινότητας της Θεσσαλονίκης μεταπολεμικά. Συγκρίσεις με την Ευρώπη: Είμαστε μαζί για την ενδέκατη διάλεξή μας και θα συνεχίσουμε με την Πολωνία και την μεταπολεμική ανασυγκρότηση εκεί και ιδιαίτερα με το ζήτημα των Εβραίων της Πολωνίας, των ανθρώπων που προσπάθησαν να επιστρέψουν εκεί, αλλά συνάντησαν να μεταπολεμήσουν εκεί. Η Πολωνία, κλείσαμε το προηγούμενο μάθημά μας λέγοντας ότι στη δεκαετία του 50, στις διάφορες χώρες του Ανατολικού Μπλοκ, παρουσιάστηκαν αντιδράσεις εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Υπάρχει ένα πραγματικό πρόβλημα. Υπάρχει ένα πραγματικό πρόβλημα. Κλείσαμε το προηγούμενο μάθημά μας λέγοντας ότι στη δεκαετία του 50, στις διάφορες χώρες του Ανατολικού Μπλοκ, παρουσιάστηκαν αντιδράσεις εκ μέρους των εργατών ενάντια στην γραφειοκρατική αιραρχία που διαμορφωνόταν. Η Πολωνία δεν αποτέλεσε εξαίρεση σε αυτή τη διαδικασία. Το 1956, στο Πόσναν, μια εργατική απεργία αντιμετώπισε τη βίαιη καθαστολή του καθεστότος. Υπήρξε βίαιη καθαστολή του καθεστότος, εκ μέρους του καθεστότος. Όμως, η αιραρχία της γραφειοκρατίας μπορούσε να αντιληφθεί την αγανάκτηση του κόσμου και προσπάθησε να κάνει κάποιες κινήσεις τακτικής για να γυρίσει, να μεταστρέψει το κλίμα προς το μέρος της. Ο πρώτος γραμματέας άλλαξε και τη θέση του πήρε ο Βλαντισλαβ Γκομούλκα, ενώ έγιναν παραχωρήσεις σε αγρότες και σε γραφειοκράτες κατώτερων θέσεων, ακριβώς για να τους δέσουν, θα λέγαμε, περισσότερο στο άρμα της εξουσίας και να υπάρχουν λιγότερες αντιδράσεις. Παράλληλα, δόθηκαν προνόμια στην εκκλησία, σαν ανταμοιβή για την υποστήριξη της προς το καθεστό, στην αντιμετώπιση της απεργίας. Αρχικά η Πολωνία, όπως και όλες οι χώρες των Ατολικού Μπλοκ, γνώρισε υψηλούς ρύθμους ανάπτυξης μετά τον πόλεμο, χάρι στα οφέλη που επέφερε η κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία. Για παράδειγμα, το ΑΕΠ της Πολωνίας αυξήθηκε κατά 7% τα πρώτα χρόνια ύπαρξης του νέου καθεστότος. Σύντομα όμως, η κακοδιαχείριση και ο παρασιτικός ρόλος της σταλληνικής γραφειοκρατίας έβαλαν φρένο σε αυτήν την ανάπτυξη και όχι μόνο σε αυτήν αλλά και σε όλο το φάσμα της ζωής της κοινωνίας. Ήδη από το τέλος της δεκαετίας του 60, η οικονομία έχει αρχίσει να αντιμετωπίζει προβλήματα στην εξασφάλιση ακόμη και βασικών καταναλωτικών αγαθών για τον κόσμο. Αρχές της δεκαετίας του 70, ανακοινώθηκαν αυξήσεις στην τιμή του κρέατος με αποτέλεσμα να σημειωθούν διαδηλώσεις στη βαλτική ακτή που πραγματικά εξελίχθηκαν σε εξέγερση η οποία επηρέασε μια σειρά από περιοχές σε όλη τη χώρα. Η γραφειοκρατία σταλληνικού τύπου θα λέγαμε ανησύχησε με αυτές τις εξεγέρσεις και για μία ακόμη φορά προσπάθησε να συνδυάσει την καταστολή αλλά με παραχωρήσεις προς τον κόσμο. Ο Γκομούλκα, ο γραμματέας που είχε αναλάβει σε μία προσπάθεια τέτοιου κατευνασμού του κόσμου αντικαταστάθηκε με τη σειρά του από τον Γκέρεκ, ο οποίος πήρε μεγάλα δάνεια από τη Δύση τα οποία χρησιμοποίησε για να εξαγοράσει έστω και παροδικά την κοινωνική ειρήνη και επιδόθηκε σε μία προσπάθεια αύξησης της καταναλωτικής δύναμης του κόσμου για όσο υπήρχαν χρήματα ωστόσο χωρίς καμία ουσιαστική μέρημνα για το μέλλον για τα δομικά προβλήματα της οικονομίας και της κοινωνίας. Όπως ήταν φυσικό σύντομα προέκυψε δυσκολία στην αποπληρωμή των δανείων κάτι που βέβαια άρχισε να βαρένει από ένα σημείο και πέρα την κοινωνία με μίωση αυτή τη φορά, για μια φορά, του βιωτικού επιπέδου. Το 1900, οι κρίσεις λοιπόν της δεκαετίας του 50 είχαν αυτή τη μορφή. Το 1976 έχουμε νέες κρίσεις, εργαζόμενοι κατέβηκαν σε απεργία στο ράντομ, περιοχή όπου ήταν συγκεντρωμένη η πολεμική βιομηχανία της χώρας. Παρόλο που κάποια από τα αιτήματά τους ικανοποιήθηκαν, οι ηγέτες τους συνελήφθησαν. Μια ομάδα αντιπολιτευόμενων και διανοούμενων έφτιαξε την επιτροπή της εργατικής άμυνας με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για τους εργάτες που είχαν συλληφθεί, τη νομική τους υποστηρίξη και τη δημοσιοποίηση της περίπτωσης τους. Τα επόμενα χρόνια η επιτροπή εργατικής άμυνας θα προσπαθήσει να δημιουργήσει ελεύθερα συνδικάτα σε διάφορες πόλεις της Πολωνίας. Ένα ακόμη σημείο καμπής είναι το 1980 όπου το καλοκαίρι του ανακοινώθηκε μια ακόμη σοβαρή αύξηση στην τιμή του κρέατος. Το καθεστώς επιχείρησε να διχάσει τους εργαζόμενους ικανοποιώντας αιτήματα εκείνων που βρίσκονταν στους στρατηγικούς τομείς της οικονομίας. Ως αποτέλεσμα αυτή η πολιτική κατάφερε μονάχα να οθήσει και άλλα τμήματα της εργατικής τάξης σε απεργίες. Στο Λιουπλίν οι εργαζόμενοι ξεσηκώθηκαν με έτοιμα την ελευθερία του λόγου και σύντομα η εξέγερση αυτή μετατράπηκε σε απεργία που συμπεριέλαβε τους σιδηροδρομικούς των γραμμών Πολωνίας-Ρωσίας. Πραγματικά πλύτοντας και έρια τις εξαγωγικές δυνατότητες της Πολωνίας. Η τοπική εφημερίδα απείλησε με επέμβαση των Ρώσων για καταστολή της εξέγερσης κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την επόμενη μέρα να κατεύουν σε απεργία και οι εργαζόμενοι στον τύπο. Οι εργαζόμενοι τελικά κέρδισαν μια νίκη και η εφημερίδα αναγκάστηκε να απολογηθεί στο επόμενό της φύλλο. Ας επανέλθουμε στις χρονιές που είδαμε στις δεκαετίες του 50 και του 60 για να φτάσουμε στο 70 και στο 80 και να δούμε πώς λειτούργησε ο αντισημιτισμός στο πλαίσιο αυτών των καταστάσεων. Η αντισημιτική εκστρατεία που ξεκίνησε από την κομμουνιστική κυβέρνηση το 1968 ανάγκασε στην φάση εκείνη περίπου 20 χιλιάδες Εβραίους να εγκαταλείψουν τη χώρα μειώνοντας έτσι την παρουσία των Εβραίων στην Πολωνία στις 12 χιλιάδες. Αρκετοί Εβραίοι ιστορικοί διώχθηκαν ενώ άλλοι φυλακίστηκαν. Το Εβραϊκό Ιστορικό Ινστιτούτο που είχε τοποθετηθεί υπό τον αυστηρό έλεγχο του κράτους και στερούνταν πολλών από τους μελετητές του αναγκάστηκε να επανέλθει σε παλαιές θεματικές διερεύνησης όπως η ταξική πάλη των Εβραίων από το 10ο στο 19ο αιώνα ή το μαρτύριο και αντιτωχή τους κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Την παραμονή του Πολέμου των 6 ημερών το 1967 υπήρχαν περίπου 25 με 30 χιλιάδες Εβραίοι ανάμεσα στα 32 εκατομμύρια κατοίκων της Πολωνίας. Επ' τον αριθμό αυτό μπορούμε να αντιληφθούμε το μέγεθος της καταστροφής που είχε προηγηθεί όταν από τα εκατομμύρια των Εβραίων της Πολωνίας στα 3 εκατομμύρια μόνο 25 με 30 χιλιάδες πια είχαν απομείνει στη χώρα. Από αυτούς είδαμε με την αντιεβραϊκή εκστρατεία του 1968 τελικά πόσοι έφυγαν και πόσοι λιγότεροι απέμειναν. Ας δούμε λίγο τη σύνθεση αυτή της μεταπολεμικής εβραϊκής κοινότητας της Πολωνίας. Αποτελούνταν κυρίως από μεγάλους ηλικοί ανθρώπους, ειδικά στη δεκαετία του 1960. Τα νεότερα στρώματα της ήταν σε μια διαδικασία επιταχυνόμενης ένταξης στην Πολωνική κοινωνία που είχαν απομακρυθεί αρκετά από την γη της κουλτούρα και ήταν πιο κοντά προς μια εκκοσμίκευση. Αυτή η σχετικά μικρή ομάδα είχε αναπτυχθεί εντυπωσιακά και μέσα στο πλαίσιο του σοβιετικού καθεστότος και είχε τη δυνατότητα να λαμβάνει σημαντική στήριξη και από τη δύση από επαφές εκεί. Η Αντιεβραϊκή Εκστροφή του 1968 είχε περισσότερο αντισιονιστικό χαρακτήρα και αφορμή ήταν μια φοιτητική εξέγεση που κατεστάει από τις αρχές. Τρεις ημέρες μετά τις ταραχές εμφανίστηκαν στον τύπο το πρώτο άρθρο που απέδει την υποκίνηση των ταραχών σε σιονιστές και ξοφλυμμένους πολιτικούς που ήταν Εβραίοι υποστηρικτές του Στάλιν. Από εκείνο το σημείο και μετά η υποσότητα και η ένταση των επιθέσεων ενάντια στο σιονισμό πήρε τη μορφή χιονοστιβάδας στην κυριολεξία στα μέσα ενημέρωσης και σε δημόσια ομιλίες. Κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας έγιναν μαζικές συναντήσεις σε όλη τη χώρα. Υπογράφηκαν ψηφίσματα και γράμματα σε έναν όλο και πιο ριζοσπαστικό τόνο και στάλησαν στην ηγεσία. Δήλωναν οι εργαζόμενοι από τα εργοστάσια Πόλφερ ότι δεν θα επιτρέψουν ρεβιζιονιστικά κινήματα και σιονιστές στασιαστές να μας κατηγορούν για αντισιμητισμό. Ενώ οι εργαζόμενοι από το χαλιβουργείο Μπάλντον απαιτούσαν μια εκαθάριση του κόμματος από τα σιονιστικά στοιχεία, την απομάκνηση από τις θέσεις τους και την άρνηση να επιτρέπουν στα παιδιά τους να συνεχίσουν περαιτέρω τις πανεπιστημιακές σπουδές. Βλέπουμε εδώ μέσα στο ιδιαίτερο πολιτικό κλίμα της εποχής που διαμορφώνεται προς το τέλος της δεκαετίας του 60 πρώτα από την επιρροή της σχέσης της Σοβετικής Ένωσης με το κράτος του Ισραήλ. Βλέπουμε πώς ενεργοποιείται ο αντιεβραϊσμός των Πολωνών με τα παραδοσιακά στοιχεία, εμπλουτίζεται με νέα στοιχεία, παίρνει ένα καθαρά αντισιονιστικό χαρακτήρα και επηρεάζει βέβαια τη ζωή των εβραίων της Πολωνίας σε πολύ σημαντικό βαθμό και οδηγεί πάλι στον αποκλεισμό τους. Τουλάχιστον από το φθινόπωρο του 1967, όταν άρχισε μια σειρά από απεργίες και άλλες εργατικές διαμαρτυρίες, ταυτόχρον με μια αύξηση στις τιμές των τροφίμων, η πολιτική ηγεσία ανησυχούσε για την ενδεχόμενη έκρηξη της λαϊκής αναταραχής. Ο αποπροσανατολισμός φαίνεται ότι ήταν το πιο σημαντικό κίνητρο πίσω από την επιθετική εκστρατεία, που αποσκοπούσε στην αποξένωση των διαφορούντων φοιτητών και διανοουμένων από τις ΜΑΖΕΣ, παρουσιάζοντάς τους ως ξένους ως διαφορετικούς. Ως Εβραίους που μισούν την Πολωνία, ως Σταλληνικούς που προσπαθούν να επιστρέψουν στην εξουσία, ως σημάχους των Γερμανών επεκτατιστών που εξακολουθούσαν να προκαλούν εκτεταμένο φόβο και μίσος και ούτω καθεξής. Η εκστρατεία διαχώριζε τις ΜΑΖΕΣ από τους πιθανούς ηγέτες, αλλά διοχέτευε ένα μέρος της λαϊκής απογοήτευσης εναντίον των σιονιστών, ρεβιζιονιστών ως αποδιοκομπέων τράγων. Για κάθε έναν από τους παραπάνω σκοπούς, αντισιονισμός ήταν ένα μέσο το οποίο χρησιμοποιήθηκε με περισσότερο ή λιγότερο κοινικό τρόπο. Θα πρέπει ωστόσο να τονιστεί ότι για μερικούς ανθρώπους η επίθεση ενάντια των νευρών ήταν ο κύριος στόχος και η αντιεβραϊκή τους προκατάληψης και η δυσαέρσκεια ήταν ένα επαρκέστατο κίνητρο για δράση. Το Υπουργείο Εσωτερικών ή η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος, στο αρχαϊκό υλικό που σώζεται σήμερα, δεν δείχνουν τέτοια κίνητρα αριτά. Υπονοείται μια αιμονή σε μια εβραϊκή συνομοσία και σε μια σιονιστική, κυρίως, απειλή, αλλά χωρίς να είναι ξεκάθαρο, ενώ η απήχηση στην κοινωνία λόγω του αντιεβραϊκού υπόβαθρου ήταν πιο μεγάλη. Οι απόψεις μερικών συντακτών για τους Εβραίους ήταν εξεκάθαρες. Έτσι, τόσο η επιδίωξη ορθολογικών συμφερόντων, όσο και οι παράλογες ορμές μπορούν να βρεθούν στην αφετηρία της εκστρατείας. Ανάμεσα στα ακριά ιδεολογικά σχήματα του ψυχρού κοινισμού από τιμιά και της χειραγώγησης των αντισημιτικών προκαταλήψεων για να προωθήσουν συμφέροντα ξενοφοβικές και αντισημιτικές αιμονές, υπάρχει ένα ευρύ φάσμα των στάσεων που συνδυάζει τον κοινισμό και την προκατάληψη σε διάφορες αναλογίες. Από τα τέλη του Απριλίου, οι κύριοι στόχοι της αντιεβραϊκής, αντισημιστικής εκστρατείας είχαν επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό. Ταυτόχρονα, οι εκθέσεις του κόμματος όλο και επιβεβαίωναν τις προειδοποιήσεις ότι οι λαϊκές απαιτήσεις, ο ενθουσιασμός μεταξύ των ακτιβιστών και οι πολιτικές φιλοδοξίες ορισμένων ομάδων αποδυνάμωναν το σεβασμό προς την ηγεσία του κόμματος και φαινόταν να έχουν ήδη ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Ήδη εκφράζονταν παράπονα για την εκστρατεία από τα θύματα της οικογένειας και τους φίλους τους, συμπεριλαμβανομένων και σεβαστών παλαιών συντρόφων του Γκουμούλκα, ενώ έφθαναν και επιστολές από άλλους ανθρώπους που είχαν εξοργηστεί από τις ανοικτές εκδηλώσεις αντισυνητισμού και την ομότητα των μεθόδων που εφαρμόζονταν. Ο πρώτος γραμματές αποφάσισε να τερματεί στην εκστρατεία, αλλά έμεινε έκπληκτος αυτή τη φορά από το πόσο δύσκολο ήταν να γίνει αυτό. Μόνο ύστερα από αρκετές εβδομάδες και ύστερα από επανειλημμένες προειδοποιήσεις η πειθαρχία αποκαταστάθηκε πλήρως. Το πέμπτο συνέδριο του κόμματος, το φθινόπρο του 1968, πραγματοποιήθηκε ομαλά με επικεφαλής στον δραστήριο Κουμούλκα. Η ιδεολογική επιχειρηματολογία του Μαρτίου ανασυντάχθηκε, εστιάζοντας πλέον στον επικίνδυνο ρόλο του ρεβιζιονισμού και της ανάγκης για την καταπολέμησή του. Το συνέδριο επιβεβαίωσε τις αλλαγές προσωπικού σε ό,τι αφορά την κορυφή, συμπεριλαμβανομένες και της εισόδου των νέων μελών του πολιτικού γραφείου. Οι αλλαγές μπορούμε να πούμε ότι αποτελούσαν το ξεκίνημα για την άνοδο της νεότερης γενιάς. Την ίδια στιγμή, οι παλοί σύντροφοι εβραϊκής καταγωγής έφυγαν τελικά από το προσκύνιο, ενώ οι θέσεις τους καλύφθηκαν από νεότερους άριους, θα λέγαμε, αριβίστες, τυχοδιώκτες της εξουσίας. Ο αριθμός των ατόμων που υπέβαλαν αιτήσεις για μετανάστευση εκ μέρους των Εβραίων αυξήθηκε σταδιακά. Το 1968, συνολικά έφυγαν 3.437 άνθρωποι. Το επόμενο έτος, ο αριθμός ανήλθε σε 7.674. Μεταξύ 68 και 71, ο συνολικός αριθμός των μεταναστών άγγιξε τις περίπου 13.000. Και η μετανάστευση ήταν προς το κράτος του Ισαήλ. Το Ισραήλ καταχώρησε 1349 μετανάστες από την Πολωνία το 68 και 1735 το 69. Έτσι, μόνο το 1.4 το περίπου τελικά πήγε στο Ισραήλ. Άλλοι επέλεξαν τη Σουηδία, τις ΗΠΠ, τη Γαλλία ή άλλες χώρες όπου είχαν συγγενείς ή φίλους. Το μεταναστευτικό κύμα είχε μια περίεργη κοινωνική δομή. Το ποσοστό των φοιτητών και ατόμων με πτυχίου πανεπιστημίου ήταν σχεδόν 8 φορές υψηλότερο από τη μεταξύ του πληθυσμού της Πολωνίας σε γενικές γραμμές. Μηχανικοί, γιατροί, πεντακόσια ακαδημαϊκοί, εξεύχους, προσωπικότες των τεχνών και των επιστημών, 200 δημοσιογράφοι και εκδότες, περισσότεροι από 60 υπάλληλοι του ραδιοφών και της τηλεόρασης, σχεδόν 100 μουσικοί, ηθοποί και καλλιτέχνες, και 26 κινηματογραφιστές υπέβαλαν ετήσεις για διαβατήρια. Δύσκολα μπορεί κανείς να υπερεκτιμήσει τις ζημιές που υπέστη η Πολωνία ως αποτέλεσμα μιας τέτοιας σημαντικής εκκροής ανθρώπινου και επιστημονικού δυναμικού. Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό της μετανάστευσης μετά το Μάρτιο ήταν η αποχώρηση των περισσότερων από τους 520 πρώην υπαλλήλους της κεντρικής κρατικής διοίκησης, συμπεριλαμβανομέρων των 176 πρώην υπαλλήλων του Υπουργείου Εσωτερικών και του Υπουργείου Δημόσιας Ασφάλειας. Από τους 998 συνταξιούχους που μετανάστευσαν, υπήρχαν τουλάχιστον 204 μετανάστες που είχαν λάβει ειδικές συντάξεις. Μπορούμε ανάγλυφα να δούμε μέσα από τα νούμερα αυτά και τις ιδιότητες των ανθρώπων αυτών πόσο οι αλλαγές, πόσο η πρώτη γενιά η μεταπολεμική είχε συμβάλει στο κομμουνιστικό καθεστώς, πόσο αυτό άλλαξε σταδιακά και οι άνθρωποι αυτοί τελικά οδηγήθηκαν σε αλήγια προς το κράτος του Ισαίλ ή στη μετανάστευση αλλού. Και βέβαια πρέπει στο σημείο αυτό να τονίσουμε και την σημασία των διαφορετικών μορφών αλήγια όπως τις αναφέραμε σε προηγούμενο μάθημα για το κράτος του Ισραήλ. Δηλαδή είναι διαφορετική η μετανάστευση των αγροτικών εβραϊκών πληθυσμών της Τσαρικής Ρωσίας του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα και διαφορετικό των αστών εβραίων της Κεντρικής Ευρώπης που μεταναστεύει κατά το Μεσοπόλεμο ή των ανθρώπων που προσπαθούν να διαφύγουν στο διάστημα του πολέμου και των διώξων και βέβαια το ποσοστό που φεύγει με τα πολεμικά με τη διαφορετική σύνθεση, την επιστημονική κατάρτιση που το χαρακτηρίζει είτε προέρχεται από τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης είτε από τα κράτη της Δυτικής Ευρώπης. Σύμφωνα με τον ιστορικό Φέλιξ Τίχ για να κατανοήσουμε την αντίδραση της πολωνικής κοινωνίας στην αντισυνητική εκστρατεία πρέπει να καταλάβουμε και γι' αυτό ασχοληθήκαμε με το ζήτημα την αντίληψη των πολωνών ακόμη πριν από τον πόλεμο για τους Εβραίους αλλά και την ηθική τους κατάσταση τη μεταπολεμική καθώς είχαν δει μετά τον πόλεμο στον οποίο είχαν δει το Ολοκαύτωμα, επιβλήθηκε σιωπή από το κομινιστικό κόμμα σχετικά με τον αντισημητισμό και τις θάσεις της καθολικής εκκλησίας η οποία δεν καταδίκαζε μεταπολεμικά την αντιεβραϊκή βία ακριβώς επειδή το κομινιστικό κόμμα ήθελε να εξυπηρετήσει ένα εθνικό αφήγημα ενωτικό. Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ο αντισημητισμός ήταν ο συνδετικός κρίκος μεταξύ της πολιτικής εξουσίας και της κοινωνίας μεταξύ των δεξιών και των αριστερών. Οι λόγοι ήταν διαφορετικοί στις διαφορετικές χρονικές στιγμές. Μεταξύ 45 και 48 ήταν ψυχολογική η αδυναμία να ζούμε σε μια χώρα που θεωρείται μια τεράστια νεκρόπολη όπου εκεί συνειώθηκαν ιδιομηχανικοί, θάνατοι, εκατομμυρίων ανθρώπων. Πολιτικοί λόγοι η διάχυση του σιονισμού και η ανησυχία γύρω από αυτό και οι σχέσεις με το κράτος του Ισραήλ και οι λυκοί, οι δυσκολίες που αντιμετώπισε κατά την ανάκτηση των περιουσιακών τους στοιχείων που αντιμετώπισαν κατά την ανάκτηση των περιουσιακών τους στοιχείων οι Πολωνοί Εβραίοι που επέστρεφαν. Ο αντισημιτισμός παρέμενε ισχυρός στην Πολωνία και μεταπολεμικά. Η Πομερανία, η προγερμανική περιοχή που προσαρτήθηκε στην Πολωνία το 45, είχε επιλεγεί από την Πολωνική Κυβέρνηση ως μέρος επανεγκατάστασης για τους Εβραίους επιζώντες με την ελπίδα ότι οι σχέσεις με τους Πολωνούς εκεί που δεν είχαν προϋπάρξει Εβραίοι θα ήταν διαφορετικές και θεωρούσαν ότι θα είναι η μεταξύ τους επαφή πιο θετική σε ένα νέο περιβάλλον απαλλαγμένο από παλιές δυσαρέσκες και απαιτήσεις ιδιοκτησίας. Δυστυχώς, όπως έδειξαν οι ιστορικές έρευνες, οι ελπίδες αυτές εξαφανίστηκαν γρήγορα. Μια Πολωνική αντίδραση θα ακολουθούσε κάθε συγκέντρωση εβραϊκού πληθυσμού σε οποιαδήποτε περιοχή της Πολωνίας. Μια επιπλέον παράμετρος που τονίζεται από τις έρευνες ήταν η στήριξη του Πολωνικού Κομμονιστικού Κόμματος για δημιουργές ενός κράτος στην Παλιστίνη που οφειλόταν και σε πραγματικό ενδιαφέρον και συμπάθεια για τις εβραϊκές απαιτήσεις αλλά και στην ευκαιρία να παίξουν ενεργό ρόλο στη διεθνή σκηνή μέσα από τη θέση τους αυτή. Η μελέτη του Πολωνικού τύπου δείχνει ότι το σχέδιο της εβραϊκής εθνικής πατρίδας υποστήριχθηκε από το μεγαλύτερο μέρος της Πολωνικής κοινωνίας. Ένας από τους κύριους λόγους γιατί στήριξε αυτή ήταν το κομμουνιστικό σχέδιο της κυβέρνησης για ένα μονοεθνικό κράτος άρα απαλλαγή από αυτούς που θεωρούσαν διαφορετικούς. Αυτό εξηγεί γιατί η μετανάστευση των Εβραίων ήταν ένας κεντρικός πυλώνας της πολιτικής του Κομμουνιστικού Κόμματος ακόμη και μετά τη δημιουργία του Ισραήλ και μέχρι το 1968, τη χρονιά που η αντισημιτική εκστρατεία έθεσε τέλος στην παρουσία των Εβραίων στην Πολωνία στην πραγματικότητα. Το παράδειγμα της Πολωνίας έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς η προσπάθεια ανασυγκρότησης των Εβραϊκών κοινοτήτων εκεί παρά την αρχική ευνοϊκή στάση του κομμουνιστικού καθεστώτος απέναντι στους εβραϊκούς πληθυσμούς και την συμμετοχή τους σε μεγάλο βαθμό στην κρατική αναδιοργάνωση του κράτους και στον πολιτικό μετασχηματισμό, τελικά η ανασυγκρότηση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί καθώς ο πολωνικός αντισημιτισμός αξιοποιείται στις διάφορες κομμουνιστικές φάσεις της Πολωνίας με αντισηωνιστικό πρόσημο σε κάθε κοινωνική κρίση στη χώρα προκειμένου να διοχετευτούν οι κοινωνικές αντιδράσεις προς αυτή την κατεύθυνση και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τελικά την μη παραμονή των εβραίων στην περιοχή της Πολωνίας. Εδώ με τα τρία παραδείγματα που παρουσιάσαμε κλείνουμε τις συγκρίσεις με κάποιες χώρες της Ευρώπης ενδεικτικά και στο επόμενο μάθημά μας που θα είναι και το τελευταίο θα μιλήσουμε γενικότερα για το ζήτημα αυτό του αντισημιτισμού, του αντιεβραϊσμού και των σύγχρονων μορφών που λαμβάνει ανάλογα με τις πολιτικές και κοινωνικές συγκυρίες για να καταλάβουμε ακριβώς το ιδεολόγημα και την κατασκευή που αποτελεί και πώς αυτό χρησιμοποιείται. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. |
