| id |
30b649ec-0bdf-4c05-b275-1cbfe5712321
|
| title |
Γλώσσα - Συσκευές - Το Μηχάνημα - ΣΤ΄Δημοτικού Επ. 36 /
|
| spellingShingle |
Γλώσσα - Συσκευές - Το Μηχάνημα - ΣΤ΄Δημοτικού Επ. 36 /
|
| publisher |
Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων
|
| url |
https://www.youtube.com/watch?v=lXN5Ck_qNMk&list=PLvLZ8duymN1Bdag3D9ibNaERK3A-nG3pI
|
| publishDate |
2021
|
| language |
el
|
| thumbnail |
http://oava-admin-api.datascouting.com/static/5048/d2b7/a806/f6d7/2c34/6842/27ae/d6db/5048d2b7a806f6d72c34684227aed6db.jpg
|
| format |
Video
|
| organizationType_txt |
Δημόσιος τομέας
|
| durationNormalPlayTime_txt |
1598
|
| genre |
Ανοικτά μαθήματα
|
| genre_facet |
Ανοικτά μαθήματα
|
| institution |
Υπουργείο Παιδείας
|
| asr_txt |
[♪ Μουσική Γεια σας, παιδιά. Λέγομαι Ελισάβετ Βιτζηλαίου, είμαι δασκάλα σε δημοτικό σχολείο. Πάμε λοιπόν στο βιβλίο του μαθητή, στο δεύτερο τεύχος, στη σελίδα 54. Με τι θα ασχοληθούμε, πώς φτιάχνουμε μία αφήγηση, ποια πρόσωπα και ποιους χρόνους χρησιμοποιούμε στην αφήγηση. Διαβάζουμε λοιπόν ένα αφηγηματικό κείμενο του Ευγένιου Τρυβίζα, το μηχάνημα. «Το έφεραν ένα πρωί στο κτίριο που ήταν τα γραφεία μας και το τοποθέτησαν κοντά στη σκάλα του τρίτου ορόφου. Ο Γιάννης ο καφεντζής, σαν από ένστυχτο, κατάλαβε την απειλή. Έμεινε με το δίσκο μετέωρο, να κοιτά φιλήποπτα τον εχθρό. Η λειτουργία του ήταν απλή. Κανόνιζες με έναν διακόπτη το ποτό που ήθελες, έριχνες ένα δίφραγγο και περίμενες να γεμίσει το κλαστικό ποτήρι. Ο Γιάννης συνέχισε να ανεβαίνει σκεφτικός. Στο κατέβασμα βρήκε το μηχάνημα τριγυρισμένο από τους πρώτους θαυμαστές. Χωρίς να χάσει καιρό, πήγε να παραπονεθεί στον προσωπάρχη. Ο προσωπάρχης του εξήγησε ότι το μηχάνημα εξυπηρετούσε. Η δουλειά θα μοιραζόταν, έπρεπε να συμβιώσουν. Δε φαντάζομαι να μου κάνει μεγάλη ζημιά το μηχάνημα, προσπάθησε να πείσει τον εαυτό του ο Γιάννης. Γιατί να σηκώνεται ο κόσμος από τα γραφεία και να πηγαίνει να προσκυνά. Άλλωστε το μηχάνημα δεν ξέρει να χαμογελά. Άρχισε να πυκνώνει τις βόλτες, να γίνεται πιο σβέλτος και χαμογελαστός, ώστε να προλαβαίνει να τους εξυπηρετεί, πρωτού επιθυμίσουν κάτι παγωμένο και πάνε στο μηχάνημα. Αλλά παρόλα αυτά, όταν κάτι έλειπε από το δίσκο του, οι δυσαρεστημένοι δεν περίμεναν να τους το φέρει. Έσπευδαν στο μασίνι. Ξέχασα να σας πω ότι έτσι το λέγαν χαϊδευτικά. Μασίνι. Ο Γιάννης αναγκάστηκε λοιπόν να αλλάξει τακτική. Άρχισε μια άνευ προηγουμένου σικοφαντική δισφήμιση του εχθρού του. Η πρώτη διάδοση που έβαλε σε κυκλοφορία, έλεγε ότι το μηχάνημα τρώει τα κέρματα. Αυτό αναχαίτησε για κάμποσο τα κύματα των πιστών. Αποδείχτηκε όμως τελικά ότι κάτι τέτοιο γινόταν πολύ σπάνια, για να το πάρει κανείς σοβαρά υπόψη. Τα συνθήματα «ανακατεύει την πορτοκαλάδα με τον καφέ» και «ρίχνει σκουριά στο κακάο» δεν έπιασαν καθόλου. Κι ας ξενύχτισε ο Γιάννης για να τα σοφιστεί. Το μηχάνημα του έγινε φιάλτης. Οι σκάλες του φαίνονταν ατελείωτες. Τα γνώριμα πρόσωπα των γραφείων, μάσκες εχθρικές. Κάθε φορά που περνούσε μπροστά το μασίνι, το έβλεπε με το μάτι να λάμπει θριαμβικά, τη σχισμή του να χαμογελά. Ο ακέραιος χαρακτήρας του λύγησε. Άρχισε να ρίχνει κρυφά στη σχισμή του μηχανήματος, δίφραγκα που τα στράβονε στο πεζούλι του καφενείου. Το μηχάνημα χάλαγε βέβαια, αλλά οι δούλοι του έσπευαν να το διορθώσουν. Μα γιατί, συλλογιζόταν, γιατί τον έπνιγε το δίκιο. Τόσα χρόνια να υδρώνεις, να τρέχεις, να λες την πρώτη καλημέρα, να χαμογελάς, και να έρχεται ξαφνικά ένα μασίνι και να σου τρώει το ψωμί. Άτιμο πράγμα! Ώσπου μια μέρα πήρε τη μεγάλη απόφαση. Το μεσημέρι του Σαββάτου, όταν θα φεύγε ο κόσμος, θα μείνε στα γραφεία και θα κανόνιζε τους λογαριασμούς του με το μηχάνημα. Θα του κοβε τις χοντρές μαύρες αρτηρίες, θα σβήνε το απέσιο κίτρινο μάτι, θα ξεβίδωνε τα σωθηκά του, θα ανάδευε τα σπλάχνα του, θα βρίσκε την καρδιά του και θα δίνε εκεί το θανάσιμο πλήγμα. Το πρωί του Σαββάτου ήταν κεφάτος. Το μηχάνημα ανήπωπτο μοίραζε καφέ, κακάο και αναψυγτικά. Ήρθε μεσημέρι. Τα γραφεία άδειασαν. Ο Γιάννης έμεινε μόνος. Άφησε να περάσει μισή ώρα τρία τέταρτα. Άρχισε να κατεβαίνει αργά τις σκάλες, κρατώντας τα όργανα του θανάτου. Μια τανάλια και ένα παλιό κατσαβίδι. Έφτασε στο πλατήσκαλο. Εκεί βρέθηκαν αντιμέτωποι. Ο Γιάννης και το μηχάνημα. Αναμετρήθηκαν. Το μηχάνημα αστραφτερό με το κίτρινο μάτι να λάμπει. Ο Γιάννης με τα καλαμάκια στο τσεπάκι, σκυφτός, κουρασμένος, μα αποφασισμένος. Παράξενη ησυχία απλωνόταν γύρω. Από μακρά ακουγόντουσαν σαν σε όνειρο οι θόρυβοι της πόλης. Ο Γιάννης προχώρησε, έσπρωξε το βαρύ μηχάνημα δαγκώνοντας τα χείλη... και ξεβίδωσε με το κατσαβίδι τη λεία πλάτη. Βρέθηκε μπροστά σε ένα λαβύρνθο από πυκνά μπλεγμένα καλώδια. Ποιο από όλα οδηγούσε στην καρδιά? Ζαλίζεται παρακολουθώντας τη δεδαλώδη διαδρομή τους. Τα καλώδια σαλεύουν απειλητικά. Μοιάζουν με φίδια. Αναδεύονται. Θαρρεί και ζωντανεύουν. Ένας βόμβος στα αυτιά του. Η ανάσα του κοφτεί. Σφίγγει τα δόντια. Απλώνει το χέρι. Εκεί έπαθε ηλεκτροπληξία ο Γιάννης. Τηνάχτηκε. Γονάτισε. Τον βρήκαν κάρβουνο το άλλο πρωί. Πλάει στο μηχάνημα. Στη θέση του Γιάννη έφεραν ένα μηχάνημα ακόμα. Πάμε λοιπόν, παιδιά, στις ερωτήσεις. Στην ερώτηση 1, στο α, για να δούμε με μια ματιά το κείμενο. Ποια ήταν η απειλή που αισθάνθηκε ο καφετζής όταν είδε το μηχάνημα? Η απειλή που αισθάνθηκε φυσικά, ήταν ότι θεωρούσε πως το μηχάνημα θα του κλέψει τη δουλειά. Επειδή οι περισσότεροι φαντάστηκε θα προτιμούσαν το μηχάνημα, όταν ήταν πιο εύκολο και γρήγορο. Ή αν δεν χάσει τη δουλειά του, φαντάστηκε ότι θα χάσει πολλά από τα κέρδη του. Το β, ποια εξήγηση έδωσε ο προσωπάρχης στον παραπονούμενο καφετζή? Ο προσωπάρχης με λίγα λόγια είπε στον καφετζή ότι το μηχάνημα ήρθε για να μείνει. Και ότι θα πρέπει η δουλειά να μοιραστεί και να μάθει να συμβιώνει με αυτό. Γ, με ποιους τρόπους αποφάσισε να αντιμετωπίσει τον εχθρό ο καφετζής? Εδώ, παιδιά, έχουμε διάφορες στρατηγικές που ακολούθησε ο καφετζής, ο Γιάννης. Πρώτα απ' όλα, προσέγγιση στον προσωπάρχη, όπως είπαμε. Αφού είδε ότι δεν είχε κανένα αποτέλεσμα, σκέφτηκε να γίνει καλύτερος στην εξυπηρέτηση. Δηλαδή να είναι πιο γελαστός, να κάνει πιο συχνά βόλτες στα γραφεία, για να προλαβαίνει τις επιθυμίες των εργαζομένων. Αφού και αυτό δεν έφερε αποτέλεσμα, άρχισε να προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του, μονολογώντας ότι δεν έγινε και τίποτα, εντάξει, δεν είναι τόσο σοβαρό, θα τα καταφέρω. Και στη συνέχεια άρχισε να διαδίδει διάφορες ψευδείς φήμες. Δηλαδή ότι τάχα μου το μηχάνημα μασάει τα κέρματα, ότι ιδίθε να ανακατεύει τα διάφορα ροφήματα. Προχώρησε μάλιστα και σε δολιοφθορές, δηλαδή προκαλούσε φθορές το μηχάνημα με δόλο, με σκοπό να το καταστρέψει, και έτσι να έχει μόνο αυτός τα πρωτεία και την αποκλειστικότητα της εξυπηρέτησης των υπαλλήλων. Και τέλος, αφού κανένα από όλα αυτά δεν πέτυχε, έκανε την τελευταία του προσπάθεια να καταστρέψει το μηχάνημα. Αυτό ήταν, λοιπόν, που ήταν το τελικό του σχέδιο. Πέτυχαν τα σχέδιά του, μας λέει το Δ υπό ερώτημα, τα σχέδιά του δυστυχώς δεν πέτυχαν, και μάλιστα το τελευταίο ήταν και μοιραίο, γιατί τελικά το πλήρωσε με τη ζωή του, όπως είδαμε ο Γιάννης. Το μηχάνημα, λοιπόν, φυσικά επισκευάστηκε και αντικατέστησαν τελικά και τον ίδιο το Γιάννη με ένα άλλο μηχάνημα. Αυτό σαν τέλος της ιστορίας μας δείχνει τελικά ότι η τεχνολογία ήρθε για να μείνει. Δεν μπορούμε να την αρνηθούμε, απλώς πρέπει να κάνουμε σωστή χρήση της. Πάμε στο 3, παιδιά, στην εργασία 3, να δούμε κάποια στοιχεία σχετικά με αυτό το εφημερατικό κείμενο. Το Α υπό ερώτημα, σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση. Η αφήγηση γίνεται σε τρίτο πρόσωπο ενικού. Αν προσέξουμε το κείμενο, όλα τα ρήματα, εκτός από ορισμένα που θα τα συζητήσουμε στη συνέχεια, όλα τα ρήματα είναι στο τρίτο πρόσωπο του ενικού. Ποιος διηγείται την ιστορία, είναι κάποιος ήρωας της ιστορίας. Αυτός που διηγείται την ιστορία, δεν είναι κάποιος ήρωας της ιστορίας, είναι ένας παντογνώστης αφηγητής, ο συγγραφέας δηλαδή, ένας παντογνώστης αφηγητής, ο οποίος μπορεί να είναι την ίδια στιγμή παντού, να πλαισιώνει όλο το σκηνικό της ιστορίας, όλους τους ήρωες, όλους τους χώρους και να βλέπει τι γίνεται σαν να είναι ας πούμε το μάτι και το αυτοί του Θεού παντού. Μάλιστα, μπορεί να βλέπει τι γίνεται και στο εσωτερικό, να βλέπει και τις πιο μύχης σκέψεις των ηρώων και να μας τις μεταφέρει. Έτσι λοιπόν, η αφήγηση σε αυτή την περίπτωση είναι στο τρίτο πρόσωπο ενικού. Αντίθετα, αν η αφήγηση γίνεται από κάποιον ήρωα που συμμετέχει στην ιστορία, δηλαδή, παράδειγμα, αν γινόταν από τον Γιάννη, θα ήταν στο πρώτο πρόσωπο του ενικού. Αν η αφήγηση γινόταν από τον Γιάννη, τον καφετζή. Θα μου πείτε πότε χρησιμοποιούμε τον έναν τρόπο και πότε τον άλλον. Δηλαδή, γίνεται πάντα η αφήγηση στο τρίτο πρόσωπο και λιγότερο στο πρώτο πρόσωπο. Εξαρτάται, παιδιά, ο συγγραφέας του κειμένου που θέλει να εστιάσει. Αν θέλουμε να εστιάσουμε περισσότερο στα βιώματα, στην οπτική γωνία του πρωταγωνιστή, τότε η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο. Και βάζουμε τον πρωταγωνιστή να μιλάει σαν να τα ζει αυτός ο ίδιος όσα διηγείται. Ενώ αντίθετα, αν θέλουμε να καλύψουμε περισσότερα πλάνα, περισσότερο έδρος της ιστορίας, και να την φτάσουμε πιο πολύ σε βάθος, γιατί μπορούμε να ξέρουμε τα πάντα, όπως είπαμε, τότε η αφήγηση γίνεται από τον παντογνώστη αφηγητή, σε τρίτο πρόσωπο ενικού. Πάμε στο β, θυμάστε ποιοι χρόνοι χρησιμοποιούνται στην αφήγηση. Χρησιμοποιούνται και στο κείμενο που διαβάσαμε. Στην αφήγηση, όπως έχουμε πει και σε προηγούμενες ενότητες, χρησιμοποιούνται όσους επιτωπίστον παρελθοντικοί χρόνοι. Και συγκεκριμένα, εδώ στο κείμενό μας, παρατατικός για ενέργειες που είχαν διάρκεια στο παρελθόν, και αόριστος για πράγματα τα οποία διήρκεσαν λίγο, για ενέργειες που είχαν μικρή διάρκεια. Σας λέω μερικά παραδείγματα από το κείμενο. Ο Γιάννης συνέχισε να ανεβαίνει, άρχισε να πυκνώνει τις βόλτες, αναγκάστηκε να αλλάξει ταχτική, του έγινε εφιάλτης, πήρε τη μεγάλη απόφαση, βρέθηκαν αντιμέτωποι, προχώρησε, έσπρωξε, ξεβίδωσε και έπαθε ηλεκτροπληξία. Αυτά είναι κάποια ενδεικτικά ρήματα, για να δείτε ότι είναι όλα σε παρατατικό και αόριστο. Όμως, παιδιά, συνηθίζεται σε αφηγηματικά κείμενα όπως αυτό, να έχουμε και το λεγόμενο ιστορικό ενεστώτα. Εδώ το κείμενό μας έχει σε δύο σημεία ιστορικό ενεστώτα. Θα σας πω, όμως, πριν σας διαβάσω τα αποσπάσματα αυτά, πότε το χρησιμοποιούμε. Τον ιστορικό ενεστώτα το χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε... διάφορα περιστατικά που γίνανε στο παρελθόν, γι' αυτό λέγεται ιστορικός, αλλά τα μεταφέρουμε σε χρόνο ενεστώτα σαν να γίνονται τώρα, ακριβώς για να δώσουμε ζωντάνια και έμφαση σε αυτό που περιγράφουμε. Επίσης, ο ιστορικός ενεστώτας χρησιμοποιείται όταν έχουμε ευθύ λόγο, όπως για παράδειγμα, στην περίπτωση που ο Γιάννης ο καφετζής μονολογεί, διαβάζω το απόσπασμα. Δεν φαντάζομαι να μου κάνει μεγάλη ζημιά το μηχάνημα. Βλέπετε, είναι ενεστώταση, είναι ο ευθύς λόγος που μονολογεί, μιλάει μόνος του με τον εαυτό του. Και επίσης, έχουμε ιστορικό ενεστώτα προς το τέλος του κειμένου, που είναι η κορυφαία σκηνή της αφήγησης που αναμετριούνται ο Γιάννης με το μηχάνημα. Και εκεί μας μεταφέρει όλη αυτή τη σκηνή σε ενεστώτα, διαβάζω. Ζαλίζεται παρακολουθώντας τη δεδαλώδη διαδρομή τους. Τα καλώδια σαλεύουν απειλητικά, μοιάζουν με φίδια. Αναδεύονται, θαρρεί και ζωντανεύουν. Ένας βόμβος στα αυτιά του, η ανάσα του κοφτεί, σφίγγει τα δόντια, απλώνει το χέρι. Όλα τα ρήματα στον ενεστώτα μας τα περιγράφησαν να γίνονται τώρα. Και πάμε, παιδιά, στο γ υπό ερώτημα. Διαβάστε την τρίτη παράγραφο. Ο Γιάννης συνέχισε μέχρι συμβιώσουν. Φανταστείτε τώρα πως στην ιστορία τη διηγείται ο ίδιος ο καφετζής. Σε ποιο πρόσωπο θα γραφτεί, τι άλλο θα αλλάξει. Πάμε να βρούμε, λοιπόν, την τρίτη παράγραφο. Διαβάζω, πρώτα απ' όλα, την τρίτη παράγραφο, όπως είναι, για να σας θυμίσω. Διαβάζω όπως είναι. Ο Γιάννης συνέχισε να ανεβαίνει σκεφτικός. Στο κατέβασμα βρήκε το μηχάνημα, τριγυρισμένο από τους πρώτους θαυμαστές. Χωρίς να χάσει καιρό, πήγε να παραπονεθεί στον προσωπάρχη. Ο προσωπάρχης του εξήγησε ότι το μηχάνημα εξυπηρετούσε. Η δουλειά θα μοιραζόταν. Έπρεπε να συνδυώσουν. Εδώ, λοιπόν, παιδιά, βλέπουμε την αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο, απ' τον παντογνώστη αφηγητή, όπως είπαμε. Ξεκινάω, λοιπόν, να διαβάζω στο πρώτο πρόσωπο. Συνέχισα να ανεβαίνω σκεφτικός. Στο κατέβασμα βρήκα το μηχάνημα, τριγυρισμένο από τους πρώτους θαυμαστές. Χωρίς να χάσω καιρό, πήγα να παραπονεθώ στον προσωπάρχη. Ο προσωπάρχης μου εξήγησε ότι το μηχάνημα εξυπηρετούσε. Η δουλειά θα μοιραζόταν. Έπρεπε να συνδυώσουμε. Και πάμε τώρα, παιδιά, να δούμε κάποια πράγματα. Α, συγγνώμη, με συγχωρείτε. Ήθελα να σας πω ότι δεν αλλάζει μόνο το πρόσωπο, που γίνεται πρώτο πρόσωπο και έχουμε άμεσα τα βιώματα του πρωταγωνιστή, αλλά αλλάζουν και οι αντωνυμίες, όπως προσέξατε. Ενώ ήταν ο προσωπάρχης του εξήγησε, μετά στο πρώτο πρόσωπο ο προσωπάρχης μου εξήγησε. Και πάμε τώρα, παιδιά, αφού είδαμε αυτά, αφού αναλύσαμε το κείμενο, να δούμε κάποια πράγματα εδώ που σας έχω ετοιμάσει στον πίνακα, γενικά για την αφήγηση, και να ανατρέξουμε με παραδείγματα στο κείμενο. Στην αφήγηση, όπως είπαμε, παιδιά, έχουμε τον αφηγητή, που μπορεί να είναι σε πρώτο πρόσωπο, όταν είναι ήρωας της ιστορίας, ή ο παντογνώστης αφηγητής σε τρίτο πρόσωπο, όπως συμβαίνει στην ιστορία που διαβάσαμε, στο μηχάνημα. Ξεκινώντας την αφήγηση, πρέπει να δώσουμε πρώτα απ' όλα στους αναγνώστης το χώρο και το χρόνο. Ο χώρος στο κείμενο που διαβάσαμε είναι στο κτήριο, που είναι τα γραφεία μας, λέει χαρακτηριστικά, και συγκεκριμένα κοντά στη σκάλα του τρίτου ορόφου, αν θυμάστε, ο χώρος μπορεί να είναι πραγματικός, αλλά μπορεί να είναι και φανταστικός. Δηλαδή, ας πούμε, στο μέλλον, ένα ταξίδι, στο παρελθόν κτλ. Και ο χρόνος είναι πολύ σημαντικός ξεκινώντας την αφήγησή μας. Πρέπει να δώσουμε το χρονικό πλαίσιο το αρχικό, δηλαδή πότε ξεκινάνε να γίνονται τα διάφορα γεγονότα που περιγράφουμε, και μετά συνεχίζοντας με τα διάφορα επεισόδια που γίνονται, να τα βάλουμε σε σωστή χρονική αλληλουχία. Ο χρόνος στο κείμενό μας, στην αρχή στην πρώτη παράγραφο όπως λέει, είναι ένα πρωί. Οι ήρωες της ιστορίας, παιδιά, είναι συνήθως ο πρωταγωνιστής. Και τα πρόσωπα που τον πλαισιώνουν μπορεί να είναι ταυτόχρονα περισσότεροι από ένας πρωταγωνιστής. Στην περίπτωσή μας ο πρωταγωνιστής είναι ο Γιάννης ο καφετζής. Και τα πρόσωπα που τον πλαισιώνουν, εδώ θα μου επιτρέψετε να θεωρήσω ότι το μηχάνημα είναι κι αυτό ένα πρόσωπο, γιατί στη συνείδηση του Γιάννη έχει προσωποποιηθεί, θυμάστε πώς το περιγράφει, το μεγάλο του μάτι τον παρακολουθούσε, χαμογέλεγε από τις σχισμοί που βάζουν τα νομίσματα. Το παρουσιάζει σαν έναν ήρωα με συνείδηση, σαν έναν άνθρωπο όπως όλοι οι υπόλοιποι ήρωες της ιστορίας. Είναι φυσικά ο προσωπάρχης, ένα άλλο πρόσωπο, και οι υπάλληλοι που δεν αναφέρονται συγκεκριμένα, που δουλεύουν σε αυτή την επιχείρηση. Όσον αφορά την εξέλιξη της αφήγησης, παιδιά, εδώ είναι το κλειδί της επιτυχημένης αφήγησης. Δηλαδή, η εξέλιξη της αφήγησης, τα επεισόδια, τα γεγονότα που αφηγούμαστε, πρέπει να ξεδιπλώνονται βαθμιδοτά. Πρέπει δηλαδή να υπάρχει καταρχάς μια τάξη στον χρόνο, αρχή, μέση και τέλος, και να οδηγούμαστε σιγά σιγά στην κορύφωση. Πρέπει δηλαδή να κρατάμε την αγωνία του αναγνώστη σε γρήγορση. Αυτό το καταφέρνουμε επίσης, εδώ, με το να παραθέσουμε κάποια απρόσμενα γεγονότα. Αυτά τα απρόσμενα γεγονότα, οι ανατροπές, όπως λέμε, κρατάνε το ενδιαφέρον του αναγνώστη και η αφήγηση γίνεται πιο άμεση και πιο ενδιαφέρουσα, γενικότερα. Και τέλος, παιδιά, στο τέλος έρχεται πάντα η λύση του προβλήματος και η αποτίμηση γεγονότων και ηρωών. Η λύση του προβλήματος στην περίπτωση του δικού μας κειμένου ήταν ο θάνατος του Γιάννη. Δυστυχώς ήτανε τραγικό για τον ίδιο και για όλους βέβαια. Και η αποτίμηση γεγονότων και ηρωών συνοψίζεται, παιδιά, στην τελευταία φράση του κειμένου, που μας λέει χαρακτηριστικά, στη θέση του Γιάννη έφεραν ένα μηχάνημα ακόμη. Η τεχνολογία, λοιπόν, ήρθε για να μείνει. Είναι το συμπέρασμα, εκεί συνοψίζεται όλοι, καταλήγει το κείμενο και συνοψίζεται η ιστορία, το αποτέλεσμα της ιστορίας και των πράξεων και των επεισοδίων όλων που έχουμε διηγηθεί και κορυφώθηκαν στο τέλος. Θέλω να αναφερθώ εδώ στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε στα αφηγηματικά κείμενα. Χρησιμοποιούμε κυρίως, παιδιά, ρήματα δράσης. Ρήματα δράσης, γιατί αφηγούμαστε γεγονότα, δηλαδή γίνονται πράγματα. Υπάρχει δράση, υπάρχει εξέλιξη στον παρατατικό ή τον αόριστο, όπως είπαμε, ή ιστορικό ενεστώτα. Επίσης υπάρχουν πολλοί επιθετικοί προσδιορισμοί που κάνουν πλούσιο το κείμενό μας. Και λέω ότι υπάρχουν πολλοί επιθετικοί προσδιορισμοί, μας βοηθάνε, παιδιά, γιατί αμυγής αφήγηση δεν υπάρχει. Δηλαδή όλα τα είδη κειμένων, όπως γνωρίζουμε, είναι δύσκολο να τα βρούμε αμυγή. Δηλαδή μέσα στην αφήγηση θα έχω και κομμάτια περιγραφής. Έτσι, λοιπόν, χρησιμοποιώ τους επιθετικούς προσδιορισμούς όπου χρειάζεται να περιγράψω κάτι. Οι πρόσωπα ή οι καταστάσεις, χρονική σύνδεσμη, επιρρήματα χρονικά και φράσεις χρονικές, είναι πάρα πολύ σημαντικές στην περίπτωση του αφηγηματικού κειμένου. Γιατί, παιδιά, πρέπει να προσέξω τη σωστή χρονική αλληλουχία και πρέπει να τοποθετήσω σωστά χρονικά τα γεγονότα. Εδώ θέλω να κάνω μια μικρή παρένθεση και να πω ότι καλό είναι, όταν γράφουμε ένα αφηγηματικό κείμενο, να έχουμε το νου μας να χρησιμοποιούμε ποικιλία από χρονικούς προσδιορισμούς, είτε επιρρήματα ή χρονικές φράσεις, γιατί πολλές φορές κολλάμε συνέχεια στο μετά. Είναι εύκολο, μας έρχεται εύκολα στο μυαλό μετά, μετά, μετά, μετά. Ενώ μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στην αρχή, αρχικά, στη συνέχεια, ύστερα, έπειτα, στο τέλος, τελικά, κτλ. Και τέλος εδώ, θέλω να πω ότι πολύ βοηθάει στην εξέλιξη της ιστορίας μου, το να χρησιμοποιήσω τον διάλογο που κάνει πιο ενδιαφέρουσα την ιστορία, ή και τον εσωτερικό μονόλογο, όπως έχουμε εδώ στην περίπτωση του Γιάννη του καφετζή, που μου δείχνει τα μύχια συναισθήματα του ήρωα. Πάμε τώρα, λοιπόν, παιδιά, αφού είπαμε όλα αυτά για τα αφηγματικά κείμενα, να δούμε την εργασία 6, την οποία έχω διαλέξει ανάμεσα από τις άλλες εργασίες που έχει το βιβλίο σας, γιατί θεωρώ, επειδή αναφέρετε στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, ότι θα σας κεντρήσει περισσότερο το ενδιαφέρον. Και τώρα σας προτείνω να γράψετε εσείς το δικό σας αφηγματικό κείμενο. Μετά από όλα αυτά που είπαμε. Πάμε, λοιπόν, στην εργασία 6. Σας αρέσουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια? Θα θέλατε να φτιάξετε μια ιστορία με θέμα τις περιπέτειες που παίζονται στο αγαπημένο σας ηλεκτρονικό παιχνίδι? Δεν έχετε, παρά να ακολουθήσετε το σχεδιάγραμμα. Πρώτον, παρουσιάστε τους ήρωες, τον τόπο και τον χρόνο. Τα ονόματα των ηρωών, κάνετε μια σύντομη παρουσίαση του χαρακτήρα ή των εξωτερικών χαρακτηριστικών τους. Πού διαδραματίζεται η ιστορία μας, ο τόπος, πότε γίνονται αυτά που διηγήσετε, ο χρόνος. Και εδώ πάλι να πούμε ότι ο τόπος και ο χρόνος μπορούν να είναι και φανταστικοί. Παραδείγματος χάρη, μια μυθική χώρα, ένας άλλος πλανήτης, ένα ταξίδι στο χρόνο. Δύο, ποια είναι η αποστολή τους. Σκεφτείτε ποιος είναι ο σκοπός του παιχνιδιού που σας αρέσει να παίζετε. Με ποια αποστολή ή επιμέρους αποστολές θα καταφέρουν οι ήρωες να φτάσουν στο στόχο τους και εσείς να κερδίσετε. Τρία, ποια εμπόδια ή κινδύνους συναντούν κατά τη διάρκεια της αποστολής τους. Ποιες είναι οι συνηθισμένες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ήρωες προκειμένου να φτάσουν στο στόχο τους. Ένα απρόσμενο γεγονός ή μια ανατροπή θα κεντρήσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, παιδιά, όπως είπαμε. Τέσσερα, τι εφόδια διαθέτουν οι ήρωες. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά χαρίσματα που βοηθούν τον κάθε ήρωα να πετύχει. Τι ειδικό εξοπλισμό διαθέτουν. Μήπως κάποιοι από τους ήρωες έχουν υπερδυνάμεις. Πέντε, με ποιον τρόπο πρέπει να υπερπηδίσουν τα εμπόδια. Τι σχέδια καταστρώνουν και τι στρατηγικές ακολουθούν. Πώς συνεργάζονται μεταξύ τους για να τα καταφέρουν. Έξι, με ποιον τρόπο φαίνονται τα συναισθήματα των προσώπων που παίρνουν μέρος. Χρησιμοποιούμε, παιδιά, εδώ τους κατάλληλους επιθετικούς προσδιορισμούς ή μετοχές που χρησιμοποιούνται σαν επίθετα επίσης. Ή αφήνουμε πάλι να φανούν τα συναισθήματά τους από τα λόγια και τις πράξεις τους. Εφτά, πώς τερματίζεται το παιχνίδι. Μετά από πολλές προσπάθειες και περιπέτειες που ξεδιπλώνονται διαδοχικά, έρχεται η κορύφωση της δράσης και τελικά η λύση του προβλήματος και η επίτευξη του στόχου. Μπορείτε να κλείσετε με ένα γενικό συμπέρασμα ή μία ευχή. Και εδώ, παιδιά, το μάθημά μας έφτασε στο τέλος του. Ελπίζω να σας βοήθησα να ξεκαθαρίσετε κάποια πράγματα για την αφήγηση. Και θεωρώ ότι το μάθημά μου έχει πετύχει, αν γράψετε το δικό σας κείμενο. Εύχομαι να τα ξαναπούμε σύντομα και σας εύχομαι καλή συνέχεια. Γεια σας!
|
| _version_ |
1782816981046525952
|
| description |
: [♪ Μουσική Γεια σας, παιδιά. Λέγομαι Ελισάβετ Βιτζηλαίου, είμαι δασκάλα σε δημοτικό σχολείο. Πάμε λοιπόν στο βιβλίο του μαθητή, στο δεύτερο τεύχος, στη σελίδα 54. Με τι θα ασχοληθούμε, πώς φτιάχνουμε μία αφήγηση, ποια πρόσωπα και ποιους χρόνους χρησιμοποιούμε στην αφήγηση. Διαβάζουμε λοιπόν ένα αφηγηματικό κείμενο του Ευγένιου Τρυβίζα, το μηχάνημα. «Το έφεραν ένα πρωί στο κτίριο που ήταν τα γραφεία μας και το τοποθέτησαν κοντά στη σκάλα του τρίτου ορόφου. Ο Γιάννης ο καφεντζής, σαν από ένστυχτο, κατάλαβε την απειλή. Έμεινε με το δίσκο μετέωρο, να κοιτά φιλήποπτα τον εχθρό. Η λειτουργία του ήταν απλή. Κανόνιζες με έναν διακόπτη το ποτό που ήθελες, έριχνες ένα δίφραγγο και περίμενες να γεμίσει το κλαστικό ποτήρι. Ο Γιάννης συνέχισε να ανεβαίνει σκεφτικός. Στο κατέβασμα βρήκε το μηχάνημα τριγυρισμένο από τους πρώτους θαυμαστές. Χωρίς να χάσει καιρό, πήγε να παραπονεθεί στον προσωπάρχη. Ο προσωπάρχης του εξήγησε ότι το μηχάνημα εξυπηρετούσε. Η δουλειά θα μοιραζόταν, έπρεπε να συμβιώσουν. Δε φαντάζομαι να μου κάνει μεγάλη ζημιά το μηχάνημα, προσπάθησε να πείσει τον εαυτό του ο Γιάννης. Γιατί να σηκώνεται ο κόσμος από τα γραφεία και να πηγαίνει να προσκυνά. Άλλωστε το μηχάνημα δεν ξέρει να χαμογελά. Άρχισε να πυκνώνει τις βόλτες, να γίνεται πιο σβέλτος και χαμογελαστός, ώστε να προλαβαίνει να τους εξυπηρετεί, πρωτού επιθυμίσουν κάτι παγωμένο και πάνε στο μηχάνημα. Αλλά παρόλα αυτά, όταν κάτι έλειπε από το δίσκο του, οι δυσαρεστημένοι δεν περίμεναν να τους το φέρει. Έσπευδαν στο μασίνι. Ξέχασα να σας πω ότι έτσι το λέγαν χαϊδευτικά. Μασίνι. Ο Γιάννης αναγκάστηκε λοιπόν να αλλάξει τακτική. Άρχισε μια άνευ προηγουμένου σικοφαντική δισφήμιση του εχθρού του. Η πρώτη διάδοση που έβαλε σε κυκλοφορία, έλεγε ότι το μηχάνημα τρώει τα κέρματα. Αυτό αναχαίτησε για κάμποσο τα κύματα των πιστών. Αποδείχτηκε όμως τελικά ότι κάτι τέτοιο γινόταν πολύ σπάνια, για να το πάρει κανείς σοβαρά υπόψη. Τα συνθήματα «ανακατεύει την πορτοκαλάδα με τον καφέ» και «ρίχνει σκουριά στο κακάο» δεν έπιασαν καθόλου. Κι ας ξενύχτισε ο Γιάννης για να τα σοφιστεί. Το μηχάνημα του έγινε φιάλτης. Οι σκάλες του φαίνονταν ατελείωτες. Τα γνώριμα πρόσωπα των γραφείων, μάσκες εχθρικές. Κάθε φορά που περνούσε μπροστά το μασίνι, το έβλεπε με το μάτι να λάμπει θριαμβικά, τη σχισμή του να χαμογελά. Ο ακέραιος χαρακτήρας του λύγησε. Άρχισε να ρίχνει κρυφά στη σχισμή του μηχανήματος, δίφραγκα που τα στράβονε στο πεζούλι του καφενείου. Το μηχάνημα χάλαγε βέβαια, αλλά οι δούλοι του έσπευαν να το διορθώσουν. Μα γιατί, συλλογιζόταν, γιατί τον έπνιγε το δίκιο. Τόσα χρόνια να υδρώνεις, να τρέχεις, να λες την πρώτη καλημέρα, να χαμογελάς, και να έρχεται ξαφνικά ένα μασίνι και να σου τρώει το ψωμί. Άτιμο πράγμα! Ώσπου μια μέρα πήρε τη μεγάλη απόφαση. Το μεσημέρι του Σαββάτου, όταν θα φεύγε ο κόσμος, θα μείνε στα γραφεία και θα κανόνιζε τους λογαριασμούς του με το μηχάνημα. Θα του κοβε τις χοντρές μαύρες αρτηρίες, θα σβήνε το απέσιο κίτρινο μάτι, θα ξεβίδωνε τα σωθηκά του, θα ανάδευε τα σπλάχνα του, θα βρίσκε την καρδιά του και θα δίνε εκεί το θανάσιμο πλήγμα. Το πρωί του Σαββάτου ήταν κεφάτος. Το μηχάνημα ανήπωπτο μοίραζε καφέ, κακάο και αναψυγτικά. Ήρθε μεσημέρι. Τα γραφεία άδειασαν. Ο Γιάννης έμεινε μόνος. Άφησε να περάσει μισή ώρα τρία τέταρτα. Άρχισε να κατεβαίνει αργά τις σκάλες, κρατώντας τα όργανα του θανάτου. Μια τανάλια και ένα παλιό κατσαβίδι. Έφτασε στο πλατήσκαλο. Εκεί βρέθηκαν αντιμέτωποι. Ο Γιάννης και το μηχάνημα. Αναμετρήθηκαν. Το μηχάνημα αστραφτερό με το κίτρινο μάτι να λάμπει. Ο Γιάννης με τα καλαμάκια στο τσεπάκι, σκυφτός, κουρασμένος, μα αποφασισμένος. Παράξενη ησυχία απλωνόταν γύρω. Από μακρά ακουγόντουσαν σαν σε όνειρο οι θόρυβοι της πόλης. Ο Γιάννης προχώρησε, έσπρωξε το βαρύ μηχάνημα δαγκώνοντας τα χείλη... και ξεβίδωσε με το κατσαβίδι τη λεία πλάτη. Βρέθηκε μπροστά σε ένα λαβύρνθο από πυκνά μπλεγμένα καλώδια. Ποιο από όλα οδηγούσε στην καρδιά? Ζαλίζεται παρακολουθώντας τη δεδαλώδη διαδρομή τους. Τα καλώδια σαλεύουν απειλητικά. Μοιάζουν με φίδια. Αναδεύονται. Θαρρεί και ζωντανεύουν. Ένας βόμβος στα αυτιά του. Η ανάσα του κοφτεί. Σφίγγει τα δόντια. Απλώνει το χέρι. Εκεί έπαθε ηλεκτροπληξία ο Γιάννης. Τηνάχτηκε. Γονάτισε. Τον βρήκαν κάρβουνο το άλλο πρωί. Πλάει στο μηχάνημα. Στη θέση του Γιάννη έφεραν ένα μηχάνημα ακόμα. Πάμε λοιπόν, παιδιά, στις ερωτήσεις. Στην ερώτηση 1, στο α, για να δούμε με μια ματιά το κείμενο. Ποια ήταν η απειλή που αισθάνθηκε ο καφετζής όταν είδε το μηχάνημα? Η απειλή που αισθάνθηκε φυσικά, ήταν ότι θεωρούσε πως το μηχάνημα θα του κλέψει τη δουλειά. Επειδή οι περισσότεροι φαντάστηκε θα προτιμούσαν το μηχάνημα, όταν ήταν πιο εύκολο και γρήγορο. Ή αν δεν χάσει τη δουλειά του, φαντάστηκε ότι θα χάσει πολλά από τα κέρδη του. Το β, ποια εξήγηση έδωσε ο προσωπάρχης στον παραπονούμενο καφετζή? Ο προσωπάρχης με λίγα λόγια είπε στον καφετζή ότι το μηχάνημα ήρθε για να μείνει. Και ότι θα πρέπει η δουλειά να μοιραστεί και να μάθει να συμβιώνει με αυτό. Γ, με ποιους τρόπους αποφάσισε να αντιμετωπίσει τον εχθρό ο καφετζής? Εδώ, παιδιά, έχουμε διάφορες στρατηγικές που ακολούθησε ο καφετζής, ο Γιάννης. Πρώτα απ' όλα, προσέγγιση στον προσωπάρχη, όπως είπαμε. Αφού είδε ότι δεν είχε κανένα αποτέλεσμα, σκέφτηκε να γίνει καλύτερος στην εξυπηρέτηση. Δηλαδή να είναι πιο γελαστός, να κάνει πιο συχνά βόλτες στα γραφεία, για να προλαβαίνει τις επιθυμίες των εργαζομένων. Αφού και αυτό δεν έφερε αποτέλεσμα, άρχισε να προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του, μονολογώντας ότι δεν έγινε και τίποτα, εντάξει, δεν είναι τόσο σοβαρό, θα τα καταφέρω. Και στη συνέχεια άρχισε να διαδίδει διάφορες ψευδείς φήμες. Δηλαδή ότι τάχα μου το μηχάνημα μασάει τα κέρματα, ότι ιδίθε να ανακατεύει τα διάφορα ροφήματα. Προχώρησε μάλιστα και σε δολιοφθορές, δηλαδή προκαλούσε φθορές το μηχάνημα με δόλο, με σκοπό να το καταστρέψει, και έτσι να έχει μόνο αυτός τα πρωτεία και την αποκλειστικότητα της εξυπηρέτησης των υπαλλήλων. Και τέλος, αφού κανένα από όλα αυτά δεν πέτυχε, έκανε την τελευταία του προσπάθεια να καταστρέψει το μηχάνημα. Αυτό ήταν, λοιπόν, που ήταν το τελικό του σχέδιο. Πέτυχαν τα σχέδιά του, μας λέει το Δ υπό ερώτημα, τα σχέδιά του δυστυχώς δεν πέτυχαν, και μάλιστα το τελευταίο ήταν και μοιραίο, γιατί τελικά το πλήρωσε με τη ζωή του, όπως είδαμε ο Γιάννης. Το μηχάνημα, λοιπόν, φυσικά επισκευάστηκε και αντικατέστησαν τελικά και τον ίδιο το Γιάννη με ένα άλλο μηχάνημα. Αυτό σαν τέλος της ιστορίας μας δείχνει τελικά ότι η τεχνολογία ήρθε για να μείνει. Δεν μπορούμε να την αρνηθούμε, απλώς πρέπει να κάνουμε σωστή χρήση της. Πάμε στο 3, παιδιά, στην εργασία 3, να δούμε κάποια στοιχεία σχετικά με αυτό το εφημερατικό κείμενο. Το Α υπό ερώτημα, σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση. Η αφήγηση γίνεται σε τρίτο πρόσωπο ενικού. Αν προσέξουμε το κείμενο, όλα τα ρήματα, εκτός από ορισμένα που θα τα συζητήσουμε στη συνέχεια, όλα τα ρήματα είναι στο τρίτο πρόσωπο του ενικού. Ποιος διηγείται την ιστορία, είναι κάποιος ήρωας της ιστορίας. Αυτός που διηγείται την ιστορία, δεν είναι κάποιος ήρωας της ιστορίας, είναι ένας παντογνώστης αφηγητής, ο συγγραφέας δηλαδή, ένας παντογνώστης αφηγητής, ο οποίος μπορεί να είναι την ίδια στιγμή παντού, να πλαισιώνει όλο το σκηνικό της ιστορίας, όλους τους ήρωες, όλους τους χώρους και να βλέπει τι γίνεται σαν να είναι ας πούμε το μάτι και το αυτοί του Θεού παντού. Μάλιστα, μπορεί να βλέπει τι γίνεται και στο εσωτερικό, να βλέπει και τις πιο μύχης σκέψεις των ηρώων και να μας τις μεταφέρει. Έτσι λοιπόν, η αφήγηση σε αυτή την περίπτωση είναι στο τρίτο πρόσωπο ενικού. Αντίθετα, αν η αφήγηση γίνεται από κάποιον ήρωα που συμμετέχει στην ιστορία, δηλαδή, παράδειγμα, αν γινόταν από τον Γιάννη, θα ήταν στο πρώτο πρόσωπο του ενικού. Αν η αφήγηση γινόταν από τον Γιάννη, τον καφετζή. Θα μου πείτε πότε χρησιμοποιούμε τον έναν τρόπο και πότε τον άλλον. Δηλαδή, γίνεται πάντα η αφήγηση στο τρίτο πρόσωπο και λιγότερο στο πρώτο πρόσωπο. Εξαρτάται, παιδιά, ο συγγραφέας του κειμένου που θέλει να εστιάσει. Αν θέλουμε να εστιάσουμε περισσότερο στα βιώματα, στην οπτική γωνία του πρωταγωνιστή, τότε η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο. Και βάζουμε τον πρωταγωνιστή να μιλάει σαν να τα ζει αυτός ο ίδιος όσα διηγείται. Ενώ αντίθετα, αν θέλουμε να καλύψουμε περισσότερα πλάνα, περισσότερο έδρος της ιστορίας, και να την φτάσουμε πιο πολύ σε βάθος, γιατί μπορούμε να ξέρουμε τα πάντα, όπως είπαμε, τότε η αφήγηση γίνεται από τον παντογνώστη αφηγητή, σε τρίτο πρόσωπο ενικού. Πάμε στο β, θυμάστε ποιοι χρόνοι χρησιμοποιούνται στην αφήγηση. Χρησιμοποιούνται και στο κείμενο που διαβάσαμε. Στην αφήγηση, όπως έχουμε πει και σε προηγούμενες ενότητες, χρησιμοποιούνται όσους επιτωπίστον παρελθοντικοί χρόνοι. Και συγκεκριμένα, εδώ στο κείμενό μας, παρατατικός για ενέργειες που είχαν διάρκεια στο παρελθόν, και αόριστος για πράγματα τα οποία διήρκεσαν λίγο, για ενέργειες που είχαν μικρή διάρκεια. Σας λέω μερικά παραδείγματα από το κείμενο. Ο Γιάννης συνέχισε να ανεβαίνει, άρχισε να πυκνώνει τις βόλτες, αναγκάστηκε να αλλάξει ταχτική, του έγινε εφιάλτης, πήρε τη μεγάλη απόφαση, βρέθηκαν αντιμέτωποι, προχώρησε, έσπρωξε, ξεβίδωσε και έπαθε ηλεκτροπληξία. Αυτά είναι κάποια ενδεικτικά ρήματα, για να δείτε ότι είναι όλα σε παρατατικό και αόριστο. Όμως, παιδιά, συνηθίζεται σε αφηγηματικά κείμενα όπως αυτό, να έχουμε και το λεγόμενο ιστορικό ενεστώτα. Εδώ το κείμενό μας έχει σε δύο σημεία ιστορικό ενεστώτα. Θα σας πω, όμως, πριν σας διαβάσω τα αποσπάσματα αυτά, πότε το χρησιμοποιούμε. Τον ιστορικό ενεστώτα το χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε... διάφορα περιστατικά που γίνανε στο παρελθόν, γι' αυτό λέγεται ιστορικός, αλλά τα μεταφέρουμε σε χρόνο ενεστώτα σαν να γίνονται τώρα, ακριβώς για να δώσουμε ζωντάνια και έμφαση σε αυτό που περιγράφουμε. Επίσης, ο ιστορικός ενεστώτας χρησιμοποιείται όταν έχουμε ευθύ λόγο, όπως για παράδειγμα, στην περίπτωση που ο Γιάννης ο καφετζής μονολογεί, διαβάζω το απόσπασμα. Δεν φαντάζομαι να μου κάνει μεγάλη ζημιά το μηχάνημα. Βλέπετε, είναι ενεστώταση, είναι ο ευθύς λόγος που μονολογεί, μιλάει μόνος του με τον εαυτό του. Και επίσης, έχουμε ιστορικό ενεστώτα προς το τέλος του κειμένου, που είναι η κορυφαία σκηνή της αφήγησης που αναμετριούνται ο Γιάννης με το μηχάνημα. Και εκεί μας μεταφέρει όλη αυτή τη σκηνή σε ενεστώτα, διαβάζω. Ζαλίζεται παρακολουθώντας τη δεδαλώδη διαδρομή τους. Τα καλώδια σαλεύουν απειλητικά, μοιάζουν με φίδια. Αναδεύονται, θαρρεί και ζωντανεύουν. Ένας βόμβος στα αυτιά του, η ανάσα του κοφτεί, σφίγγει τα δόντια, απλώνει το χέρι. Όλα τα ρήματα στον ενεστώτα μας τα περιγράφησαν να γίνονται τώρα. Και πάμε, παιδιά, στο γ υπό ερώτημα. Διαβάστε την τρίτη παράγραφο. Ο Γιάννης συνέχισε μέχρι συμβιώσουν. Φανταστείτε τώρα πως στην ιστορία τη διηγείται ο ίδιος ο καφετζής. Σε ποιο πρόσωπο θα γραφτεί, τι άλλο θα αλλάξει. Πάμε να βρούμε, λοιπόν, την τρίτη παράγραφο. Διαβάζω, πρώτα απ' όλα, την τρίτη παράγραφο, όπως είναι, για να σας θυμίσω. Διαβάζω όπως είναι. Ο Γιάννης συνέχισε να ανεβαίνει σκεφτικός. Στο κατέβασμα βρήκε το μηχάνημα, τριγυρισμένο από τους πρώτους θαυμαστές. Χωρίς να χάσει καιρό, πήγε να παραπονεθεί στον προσωπάρχη. Ο προσωπάρχης του εξήγησε ότι το μηχάνημα εξυπηρετούσε. Η δουλειά θα μοιραζόταν. Έπρεπε να συνδυώσουν. Εδώ, λοιπόν, παιδιά, βλέπουμε την αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο, απ' τον παντογνώστη αφηγητή, όπως είπαμε. Ξεκινάω, λοιπόν, να διαβάζω στο πρώτο πρόσωπο. Συνέχισα να ανεβαίνω σκεφτικός. Στο κατέβασμα βρήκα το μηχάνημα, τριγυρισμένο από τους πρώτους θαυμαστές. Χωρίς να χάσω καιρό, πήγα να παραπονεθώ στον προσωπάρχη. Ο προσωπάρχης μου εξήγησε ότι το μηχάνημα εξυπηρετούσε. Η δουλειά θα μοιραζόταν. Έπρεπε να συνδυώσουμε. Και πάμε τώρα, παιδιά, να δούμε κάποια πράγματα. Α, συγγνώμη, με συγχωρείτε. Ήθελα να σας πω ότι δεν αλλάζει μόνο το πρόσωπο, που γίνεται πρώτο πρόσωπο και έχουμε άμεσα τα βιώματα του πρωταγωνιστή, αλλά αλλάζουν και οι αντωνυμίες, όπως προσέξατε. Ενώ ήταν ο προσωπάρχης του εξήγησε, μετά στο πρώτο πρόσωπο ο προσωπάρχης μου εξήγησε. Και πάμε τώρα, παιδιά, αφού είδαμε αυτά, αφού αναλύσαμε το κείμενο, να δούμε κάποια πράγματα εδώ που σας έχω ετοιμάσει στον πίνακα, γενικά για την αφήγηση, και να ανατρέξουμε με παραδείγματα στο κείμενο. Στην αφήγηση, όπως είπαμε, παιδιά, έχουμε τον αφηγητή, που μπορεί να είναι σε πρώτο πρόσωπο, όταν είναι ήρωας της ιστορίας, ή ο παντογνώστης αφηγητής σε τρίτο πρόσωπο, όπως συμβαίνει στην ιστορία που διαβάσαμε, στο μηχάνημα. Ξεκινώντας την αφήγηση, πρέπει να δώσουμε πρώτα απ' όλα στους αναγνώστης το χώρο και το χρόνο. Ο χώρος στο κείμενο που διαβάσαμε είναι στο κτήριο, που είναι τα γραφεία μας, λέει χαρακτηριστικά, και συγκεκριμένα κοντά στη σκάλα του τρίτου ορόφου, αν θυμάστε, ο χώρος μπορεί να είναι πραγματικός, αλλά μπορεί να είναι και φανταστικός. Δηλαδή, ας πούμε, στο μέλλον, ένα ταξίδι, στο παρελθόν κτλ. Και ο χρόνος είναι πολύ σημαντικός ξεκινώντας την αφήγησή μας. Πρέπει να δώσουμε το χρονικό πλαίσιο το αρχικό, δηλαδή πότε ξεκινάνε να γίνονται τα διάφορα γεγονότα που περιγράφουμε, και μετά συνεχίζοντας με τα διάφορα επεισόδια που γίνονται, να τα βάλουμε σε σωστή χρονική αλληλουχία. Ο χρόνος στο κείμενό μας, στην αρχή στην πρώτη παράγραφο όπως λέει, είναι ένα πρωί. Οι ήρωες της ιστορίας, παιδιά, είναι συνήθως ο πρωταγωνιστής. Και τα πρόσωπα που τον πλαισιώνουν μπορεί να είναι ταυτόχρονα περισσότεροι από ένας πρωταγωνιστής. Στην περίπτωσή μας ο πρωταγωνιστής είναι ο Γιάννης ο καφετζής. Και τα πρόσωπα που τον πλαισιώνουν, εδώ θα μου επιτρέψετε να θεωρήσω ότι το μηχάνημα είναι κι αυτό ένα πρόσωπο, γιατί στη συνείδηση του Γιάννη έχει προσωποποιηθεί, θυμάστε πώς το περιγράφει, το μεγάλο του μάτι τον παρακολουθούσε, χαμογέλεγε από τις σχισμοί που βάζουν τα νομίσματα. Το παρουσιάζει σαν έναν ήρωα με συνείδηση, σαν έναν άνθρωπο όπως όλοι οι υπόλοιποι ήρωες της ιστορίας. Είναι φυσικά ο προσωπάρχης, ένα άλλο πρόσωπο, και οι υπάλληλοι που δεν αναφέρονται συγκεκριμένα, που δουλεύουν σε αυτή την επιχείρηση. Όσον αφορά την εξέλιξη της αφήγησης, παιδιά, εδώ είναι το κλειδί της επιτυχημένης αφήγησης. Δηλαδή, η εξέλιξη της αφήγησης, τα επεισόδια, τα γεγονότα που αφηγούμαστε, πρέπει να ξεδιπλώνονται βαθμιδοτά. Πρέπει δηλαδή να υπάρχει καταρχάς μια τάξη στον χρόνο, αρχή, μέση και τέλος, και να οδηγούμαστε σιγά σιγά στην κορύφωση. Πρέπει δηλαδή να κρατάμε την αγωνία του αναγνώστη σε γρήγορση. Αυτό το καταφέρνουμε επίσης, εδώ, με το να παραθέσουμε κάποια απρόσμενα γεγονότα. Αυτά τα απρόσμενα γεγονότα, οι ανατροπές, όπως λέμε, κρατάνε το ενδιαφέρον του αναγνώστη και η αφήγηση γίνεται πιο άμεση και πιο ενδιαφέρουσα, γενικότερα. Και τέλος, παιδιά, στο τέλος έρχεται πάντα η λύση του προβλήματος και η αποτίμηση γεγονότων και ηρωών. Η λύση του προβλήματος στην περίπτωση του δικού μας κειμένου ήταν ο θάνατος του Γιάννη. Δυστυχώς ήτανε τραγικό για τον ίδιο και για όλους βέβαια. Και η αποτίμηση γεγονότων και ηρωών συνοψίζεται, παιδιά, στην τελευταία φράση του κειμένου, που μας λέει χαρακτηριστικά, στη θέση του Γιάννη έφεραν ένα μηχάνημα ακόμη. Η τεχνολογία, λοιπόν, ήρθε για να μείνει. Είναι το συμπέρασμα, εκεί συνοψίζεται όλοι, καταλήγει το κείμενο και συνοψίζεται η ιστορία, το αποτέλεσμα της ιστορίας και των πράξεων και των επεισοδίων όλων που έχουμε διηγηθεί και κορυφώθηκαν στο τέλος. Θέλω να αναφερθώ εδώ στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε στα αφηγηματικά κείμενα. Χρησιμοποιούμε κυρίως, παιδιά, ρήματα δράσης. Ρήματα δράσης, γιατί αφηγούμαστε γεγονότα, δηλαδή γίνονται πράγματα. Υπάρχει δράση, υπάρχει εξέλιξη στον παρατατικό ή τον αόριστο, όπως είπαμε, ή ιστορικό ενεστώτα. Επίσης υπάρχουν πολλοί επιθετικοί προσδιορισμοί που κάνουν πλούσιο το κείμενό μας. Και λέω ότι υπάρχουν πολλοί επιθετικοί προσδιορισμοί, μας βοηθάνε, παιδιά, γιατί αμυγής αφήγηση δεν υπάρχει. Δηλαδή όλα τα είδη κειμένων, όπως γνωρίζουμε, είναι δύσκολο να τα βρούμε αμυγή. Δηλαδή μέσα στην αφήγηση θα έχω και κομμάτια περιγραφής. Έτσι, λοιπόν, χρησιμοποιώ τους επιθετικούς προσδιορισμούς όπου χρειάζεται να περιγράψω κάτι. Οι πρόσωπα ή οι καταστάσεις, χρονική σύνδεσμη, επιρρήματα χρονικά και φράσεις χρονικές, είναι πάρα πολύ σημαντικές στην περίπτωση του αφηγηματικού κειμένου. Γιατί, παιδιά, πρέπει να προσέξω τη σωστή χρονική αλληλουχία και πρέπει να τοποθετήσω σωστά χρονικά τα γεγονότα. Εδώ θέλω να κάνω μια μικρή παρένθεση και να πω ότι καλό είναι, όταν γράφουμε ένα αφηγηματικό κείμενο, να έχουμε το νου μας να χρησιμοποιούμε ποικιλία από χρονικούς προσδιορισμούς, είτε επιρρήματα ή χρονικές φράσεις, γιατί πολλές φορές κολλάμε συνέχεια στο μετά. Είναι εύκολο, μας έρχεται εύκολα στο μυαλό μετά, μετά, μετά, μετά. Ενώ μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στην αρχή, αρχικά, στη συνέχεια, ύστερα, έπειτα, στο τέλος, τελικά, κτλ. Και τέλος εδώ, θέλω να πω ότι πολύ βοηθάει στην εξέλιξη της ιστορίας μου, το να χρησιμοποιήσω τον διάλογο που κάνει πιο ενδιαφέρουσα την ιστορία, ή και τον εσωτερικό μονόλογο, όπως έχουμε εδώ στην περίπτωση του Γιάννη του καφετζή, που μου δείχνει τα μύχια συναισθήματα του ήρωα. Πάμε τώρα, λοιπόν, παιδιά, αφού είπαμε όλα αυτά για τα αφηγματικά κείμενα, να δούμε την εργασία 6, την οποία έχω διαλέξει ανάμεσα από τις άλλες εργασίες που έχει το βιβλίο σας, γιατί θεωρώ, επειδή αναφέρετε στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, ότι θα σας κεντρήσει περισσότερο το ενδιαφέρον. Και τώρα σας προτείνω να γράψετε εσείς το δικό σας αφηγματικό κείμενο. Μετά από όλα αυτά που είπαμε. Πάμε, λοιπόν, στην εργασία 6. Σας αρέσουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια? Θα θέλατε να φτιάξετε μια ιστορία με θέμα τις περιπέτειες που παίζονται στο αγαπημένο σας ηλεκτρονικό παιχνίδι? Δεν έχετε, παρά να ακολουθήσετε το σχεδιάγραμμα. Πρώτον, παρουσιάστε τους ήρωες, τον τόπο και τον χρόνο. Τα ονόματα των ηρωών, κάνετε μια σύντομη παρουσίαση του χαρακτήρα ή των εξωτερικών χαρακτηριστικών τους. Πού διαδραματίζεται η ιστορία μας, ο τόπος, πότε γίνονται αυτά που διηγήσετε, ο χρόνος. Και εδώ πάλι να πούμε ότι ο τόπος και ο χρόνος μπορούν να είναι και φανταστικοί. Παραδείγματος χάρη, μια μυθική χώρα, ένας άλλος πλανήτης, ένα ταξίδι στο χρόνο. Δύο, ποια είναι η αποστολή τους. Σκεφτείτε ποιος είναι ο σκοπός του παιχνιδιού που σας αρέσει να παίζετε. Με ποια αποστολή ή επιμέρους αποστολές θα καταφέρουν οι ήρωες να φτάσουν στο στόχο τους και εσείς να κερδίσετε. Τρία, ποια εμπόδια ή κινδύνους συναντούν κατά τη διάρκεια της αποστολής τους. Ποιες είναι οι συνηθισμένες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ήρωες προκειμένου να φτάσουν στο στόχο τους. Ένα απρόσμενο γεγονός ή μια ανατροπή θα κεντρήσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, παιδιά, όπως είπαμε. Τέσσερα, τι εφόδια διαθέτουν οι ήρωες. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά χαρίσματα που βοηθούν τον κάθε ήρωα να πετύχει. Τι ειδικό εξοπλισμό διαθέτουν. Μήπως κάποιοι από τους ήρωες έχουν υπερδυνάμεις. Πέντε, με ποιον τρόπο πρέπει να υπερπηδίσουν τα εμπόδια. Τι σχέδια καταστρώνουν και τι στρατηγικές ακολουθούν. Πώς συνεργάζονται μεταξύ τους για να τα καταφέρουν. Έξι, με ποιον τρόπο φαίνονται τα συναισθήματα των προσώπων που παίρνουν μέρος. Χρησιμοποιούμε, παιδιά, εδώ τους κατάλληλους επιθετικούς προσδιορισμούς ή μετοχές που χρησιμοποιούνται σαν επίθετα επίσης. Ή αφήνουμε πάλι να φανούν τα συναισθήματά τους από τα λόγια και τις πράξεις τους. Εφτά, πώς τερματίζεται το παιχνίδι. Μετά από πολλές προσπάθειες και περιπέτειες που ξεδιπλώνονται διαδοχικά, έρχεται η κορύφωση της δράσης και τελικά η λύση του προβλήματος και η επίτευξη του στόχου. Μπορείτε να κλείσετε με ένα γενικό συμπέρασμα ή μία ευχή. Και εδώ, παιδιά, το μάθημά μας έφτασε στο τέλος του. Ελπίζω να σας βοήθησα να ξεκαθαρίσετε κάποια πράγματα για την αφήγηση. Και θεωρώ ότι το μάθημά μου έχει πετύχει, αν γράψετε το δικό σας κείμενο. Εύχομαι να τα ξαναπούμε σύντομα και σας εύχομαι καλή συνέχεια. Γεια σας!
|
