| Εισαγωγή στη ύλη και στις θεματικές του μαθήματος. Αναφορά βασικών εννοιών-στόχοι.: Σήμερα θα κάνουμε παρουσίαση του μαθήματος, θα μιλήσουμε για τις ενόπιτες λιγακοί της καφενιάς, θα παρουσιάσω το βιβλίο το προτυνόμενο και στο τέλος θα μιλήσουμε και για τις εργασίες. Ένα θέμα που πρέπει να μας απασχολήσει, πονάει, οι παλιότεροι το ξέρετε, μας πονάει και εμάς και εσάς, όχι μόνο εσάς. Λοιπόν, ας ξεκινήσουμε με τον τίτλο. Γλώσσα και κοινωνία είναι ο επίσημος τίτλος, αλλά έχω βάλει σε παρένθεση και επικοινωνία, γιατί συνδυάζονται, παντρεύονται τρία μεγέφη σε αυτό το μέθο. Η γλώσσα, και εδώ θα το δούμε και στη συνέχεια, όταν λέω γλώσσα εννοώ δύο πράγματα. Και τη γλώσσα, ή αν θέλετε ευρύτερα το λόγο των εμβουσιογραφικών, αλλά και την ελληνική γλώσσα, την κοινή νέα ελληνική γλώσσα, η οποία θα μας απασχολήσει στα τελευταία μαθήματα. Ένα μέγεθος είναι αυτός. Το δεύτερο μέγεθος είναι η κοινωνία. Η κοινωνία από την σκοπιά ορισμένων, ας το πούμε σταθερών, όπως θα δείτε στη συνέχεια, είναι για παράδειγμα η κοινωνική τάξη, το κοινωνικό φύλλο, η ταυτότητα, η ηλικία και ούτω καθεξής. Αυτά τα δυο, αν δεν βάλουμε μέσα στο παιδέμι και την επικοινωνία, θα ήταν ένα άλλο μάθημα. Στο τμήμα μας, όμως, είμαστε υποχρεωμένοι να τα συνδέσουμε με αυτό που λέμε μαζική επικοινωνία, ή αν θέλετε και με την ενημέρωση ειδικότερα. Αυτό, οπωσδήποτε, γλώσσα, κοινωνία και επικοινωνία, απλώς δεν το έβαλα στον τύπο για να μην είναι ένα μακρινάρι. Να ξεκινήσουμε πρώτα απ' όλα με το βιβλίο. Ελπίζω να φαίνεται κάπως. Καλά, οι επόμενες διαφάνειες είναι πιο καθαρές. Το βιβλίο είναι αυτό εδώ. Λέγεται «Εγκυκλοπεδικός Οδηγός για τη Γλώσσα» και είναι ακριβώς αυτό που λέει ο τίτλος. «Εγκυκλοπεδικός Οδηγός για τη Γλώσσα». Δεν είναι ένα βιβλίο γραμμένο ειδικά για τις ανάγκες του μαθήματος, αλλά είναι από τα πιο καλά που υπάρχουν στην αγορά και στην ελληνική βιβλιογραφία για τις ανάγκες αυτού του μαθήματος. Θα δείξω λίγο και τα περιεχόμενα. Ούτως ή άλλως τις διαφάνειες τις στέλνω και θα τα δείτε με την άνεση σας από σήμερα κιόλας ή από αύριο. Έχει πολλά μικρά κείμενα ομαδοποιημένα. Μερικές ενώτες μας ενδιαφέρουν, κάποιες άλλες ενώτες δεν μας ενδιαφέρουν. Οι πρώτοι, ας πούμε, ενώτητα αυτή εδώ δεν βλέπετε από εκεί, δεν πειράζει, θα τα δείτε στο σπίτι, θα τα τρέξουμε συντομία, είναι έτσι σαβολικού χαρακτήρα. Υπάρχουν όμως δυο-τρεις ενώτητες που αναφέρονται στα θέματα τα οποία θα μας απασχολήσουν και εμάς. Πάγημα γλώσσα και, γλώσσα και νέοι, γλώσσα και φίλο, δηλαδή και σεξισμός και ούτω καθεξής. Επομένως αυτές τις διαφάνειες που δεν φαίνονται καλά τις προσπερνάω για να πάω σιγά σιγά έτσι να δείξω να μιλήσουμε για τις ενώτες. Λοιπόν ο στόχος του μαθήματος αυτός είναι διπλός, όπως υπενύχτηκα και στην αρχή. Δηλαδή από τη μια μεριά θα ήθελα, θα προσπαθήσουμε να έρθουμε σε επαφή με αυτό που θα ονόμασα και μη σας τρομάζει και πολύ ο τίτλος, ας είναι έτσι λίγο υποβλητικός και μεγάλος, κοινωνιοβλασολογία της μαζικής επικοινωνίας. Δηλαδή ο συνδυασμός που είναι απαραίτητος για να σχετίσουμε, να συσχετίσουμε, να εντάξουμε τη μαζική επικοινωνία στην κοινωνία και στα βασικά κοινωνικά μεγέθη, παραμέτρους και από την άλλη μεριά η σχέση με τη γλώσσα και τη μορφολογία η οποία θα μας βοηθήσει ως αναλυτικό εργαλείο για να δούμε, παράδειγμα, πώς στον τύπο ή στα ηλεκτρονικά μέσα ή στο διαδίκτυο απεικονίζεται, κατασκευάζεται σαν ταυτότητα ή σαν στερεότυπο η γυναίκα ή ο νέος ή η ταυτότητα ενός αυτοκτημάρτηρα ή η εθνική ταυτότητα κλπ. Χρειάζεται λοιπόν και τα δύο, και μια κοινωνιολογική ματιά και μια γλωσσολογική ματιά και το δεύτερο που είναι κάτι που θα μας απασχολήσει προς το τέλος σχετικά του μάθηματος επειδή όπως έχουμε και πέρυσι πει, το ξέρετε, η επαγγελματική ταυτότητα όσον τελειώνει το τμήμα μας είτε στην κατεύθυνση της δημοσιογραφίας είτε στην κατεύθυνση της μαζικής επικοινωνίας είναι παραγωγή λόγου, έτσι δεν είναι, ή τουλάχιστον αυτό θα θέλαμε, είναι είτε προφορικού λόγου είτε γράπτο. Επομένως η χρήση της νέας ελληνικής είναι κάτι που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα και επομένως μια περιβιάβαση σύντομη, αλλά στα βασικά ζητήματα της νέας ελληνικής και στα προβλήματα όπως είναι για παράδειγμα το γλωσσικό λάθος, που είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό θέμα για τους δημοσιογράφους. Τι είναι γλωσσικό λάθος, πότε γίνονται, γιατί γίνονται, πώς μπορούν να διορθωθούν ανδεκομένους κλπ. Η χρήση των διαφόρων διαλετικών στοιχείων, των ξένων δάνειων, η μεταφρέση των όρων, όλα αυτά είναι ζητήματα, τα οποία θα μας απασχολήσουν προς το τέλος του μαθήματος. Αυτά έτσι πολύ εισαγωγικά και λίγο πιο συγκεκριμένα τώρα, μην περάσουμε στις ενότητες μία-μία. Τι θα δούμε, ποια είναι τα επιμέρους αντικείμενα που θα μας απασχολήσουν. Το πρώτο, η σχέση της γλώσσας με τη μαζική επικοινωνία και την ενημέρωση είναι κάτι που μας απασχόλησε και στο εισαγωγικό μάθημα, ανάλυση δηλαδή, δημοσιογραφικού λόγου. Εδώ όμως θα ασχοληθούμε με ειδικά θέματα. Θα θυμίσω ότι δυο από τα χαρακτηριστικά του δημοσιογραφικού λόγου, καθολικά χαρακτηριστικά, δεν έχουν σχέση με κράτος, με Ήπειρο, είναι ο αναφερόμενος λόγος, δηλαδή πώς μέσα στον δημοσιογραφικό λόγο έχουμε απεικόνιση, αναπαράσταση, αναβλεσίωση του λόγου των πηγών που μας δίνει την πληροφορία και επίσης η φορουλαϊκή γλώσσα. Τα θεωρώ δύο πάρα πολύ σημαντικά ζητήματα. Ασχολούμαστε λιγάκι στο δεύτερο εξάναγμα αυτά. Θα μας απασχολήσουν και πάλι μαζί και με ορισμένα άλλα ζητήματα που τα θεωρώ κλειδιά για το δημοσιογραφικό λόγο. Τα υπόλοιπα θέματα όπως βλέπετε είναι τα εξής. Το διαδίκτυο είναι μια πραγματικότητα καινούργια, θα έλεγε κανείς ακόμη, και επίσης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ακόμη πιο καινούργια πραγματικότητα, της τελευταίας δεκαετίας θα έλεγε κανείς. Έχουν ανοίξει ένα πεδίο καινούργιο και για την επικοινωνία, να μην πω τη μαζική επικοινωνία, γιατί ο τρόπος που ασκείται η δημοσιογραφία πλέον στο διαδίκτυο έχει αλλάξει όπως ξέρετε, ή αν θέλουμε να το πούμε λίγο διαφορετικά, έχει σχετικοποιήσει την έννοια του μαζικού, γι' αυτό αποφεύγουμε λιγάκι να μιλήσουμε για μαζική επικοινωνία. Λοιπόν, στο πλαίσιο του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, θα δούμε πάλι θέματα τα οποία συνδέονται με τη δημοσιογραφία, με τον λόγο καινούριων κοινοτήτων όπως είναι οι αστέχνες, ας το πούμε, δημοσιογράφοι του διαδικτύου και επίσης θα ασχοληθούμε με τις ηλεκτρονικές εκδόσεις των εφημερίδων, που δεν είναι κάτι καινούριο αλλά έχει μια ιδιαιτερότητα στην Ελλάδα, έχει μια καθυστέρηση, μια διαφοροποίηση από τις έντυπες εκδόσεις, έχει ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον το θέμα αυτό. Ένα τρίτο θέμα είναι η πολιτική και η ιδεολογία. Και με αυτό θα ξεκινήσουμε το πρώτο μας μάθημα την επόμενη φορά. Το θέμα αυτό έχει αυτονόητο ενδιαφέρον για τουλάχιστον δύο λόγους. Ο ένας λόγος είναι ότι η ας το πούμε mainstream δημοσιογραφία, η κλασική δημοσιογραφία σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι πολιτική δημοσιογραφία, έτσι δεν είναι? Πολιτικό ρεπορτάζ, κοινοβουλευτικό ρεπορτάζ, ακόμα και οι διεθνείς ειδήσεις αλλά και η σχολειογραφία επίσης σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι πολιτική σχολειογραφία. Επομένως η σχέση της πολιτικής και της ιδεολογίας με την δημοσιογραφία είναι ένα από τα κεντρικά θέματα στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η πολιτική ούτως ή άλλως είναι ένα κεντρικό, δηλαδή άσκηση εξουσίας, κεντρικό κοινωνικό ζήτημα που εντάσσεται άνετα και αυτονόητα και δεν θα χάλει για κανείς μέσα στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος. Τα υπόλοιπα θέματα που βλέπετε στην κοινωνιολογία θεωρούνται κλασικές παράμετρες μελέτης, περιγραφής μιας κοινωνίας, η εθνικότητα. Δεν θα πω πολλές λεπτομέρειες γιατί θα τα δούμε στη συνέχεια αποριστά. Όταν λέω εθνικότητα εννοώ εθνική ταυτότητα. Επίσης να συνοικολογήσετε σε αυτό το θέμα τις εθνικές μειονότητες, το ρατσισμό, θέματα τα οποία είναι πάντα στην επικαιρότητα και βεβαίως έχουν και μια ιδιαιτερότητα η οποία βρίσκεται σε αυτό το σημείο που βρίσκεται γεωπολιτικά. Έχει μία εν πολύ γνωστή ιστορία με τους γείτονες και αυτό το πράγμα έχει ανάγλυφη απεικόνιση στον υποσγραφικό λόγο. Ειδικά στο ρεπορτάζ που έχει να κάνει για τις σχέσεις μας με την Τουρκία, για τις σχέσεις με τις βόρειες βαλκανικές χώρες, με την Αλβανίκη και του Καθήσιου. Ένα άλλο θέμα που θα μας απασχολήσει και αυτό έχει άμεσα επικόνιση στη δημοσιογραφία είναι οι κοινωνικές τάξεις. Οι κοινωνικές τάξεις ανεξάρτητα από το πώς θα ορίσει κανείς τι είναι κοινωνική τάξη γιατί είναι και αυτό ένα ζήτημα που όμως εμένα δεν θα με απασχολήσει ιδιαίτερα. Και αυτό συνδέεται με την παραγωγή δημοσιογραφικού λόγου, με την χρήση των εμπειρογνώμων, των αυτοκτονμαρτύρων. Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για ένα ρεπόρτερο ο οποίος έρχεται σε επαφή με ανθρώπους διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων και τάξων. Ένα άλλο πολύ αγαπημένο και στην έρευνα και στους φοιτητές και τις φοιτήτρες κυρίως θέμα είναι η απεικόνιση της γυναίκας. Όταν λέω ο κοινωνικός φίλος δεν ξέρω εγώ και τον άντρα, γιατί σίγουρα και η απεικόνιση του άντρα είναι ένα θέμα ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Εδώ ας σημειωθεί ότι αυτό ειδικά το θέμα το συνδέω με τα περιοδικά πιο πολύ. Όχι τόσο δηλαδή με την λεγόμενη σοβαρή, ας πούμε, τη δημοσιογραφία, όσο με τα περιοδικά, ή αν θέλετε και με την ταπλόητη δημοσιογραφία, δηλαδή ή τις ανθρώπινες ιστορίες, τα feature articles, επειδή ακριβώς η θεματολογία είναι πολύ κοντά σε ζητήματα φίλου, σε ζητήματα ταυτότητων φίλου. Και έβαλα σε παρέμθεση τον όρο, τον αγγλικό, όλοι ξέρετε όλες αντικά, για μη ενσύξει με το βιολογικό φίλο, το σεξ. Δεν μας ενδιαφέρει το βιολογικό φίλο, βέβαια δεν είναι άσχετα αυτά, μας ενδιαφέρει το κοινωνικό φίλο, δηλαδή πώς στο επίπεδο της κοινωνίας και στο επίπεδο του δημοσιογραφικού λόγου η γυναίκα αποικονίζεται, περιγράφεται, γίνονται αφηγήσεις γύρω από αυτήν και του καθεξής, αξιολογείται. Η ηλικία, ηλικίες, ναι βέβαια, και συγγνώμη που σας πήρα έτσι η αμπάριζα, αλλά θα σταματήσω στις επόμενες διαφάνειες για να το συζητάμε ένα-ένα. Ακούω. Παραδείγμα για τη γλώσσα, όσο και παράδειγμα φωτογραφία, ξέρω εγώ η άλλη μήκη τι έχει από κάτω η Λεσσάντα. Μας πειράζει να έχει και λίγο φωτογραφή. Όχι, αλλά δεν είναι συμβεβεμένα. Απολύτως, απολύτως. Και τα παραδείγματα που έχω και μαζί μου να σας δείξω και σήμερα και στο οικείο μάθημα, είτε έχουν και φωτογραφία, είτε προϋποθέτουν φωτογραφίες, είτε ανακαλούν εικόνες, είτε είναι τόσο ανάγκηθες οι περιγραφές που έρχονται στο μυαλό μας στερεότυπα μοντέλων, παρσενικών και θηλυκών, κυρίως, βέβαια, γυναικών, ποσοστιαία, το λέω, των γυναικών. Επομένως, εδώ, εκ των πραγμάτων, δίφτε και το ζήτημα της σχέσης εικόνας και λόγου, που δεν υπάρχει μόνο εδώ, υπάρχει και στο διαδυτιακό λόγο, είναι πολύ έντονο το θέμα, και όπως θα δούμε και στο πρώτο από τα θέματα τώρα, το ενημέρωση και η επικοινωνία, λέω κάτι που είναι κοινός τόπος, η εικόνα όλο και περισσότερο κατατρώει το λόγο και ενδεχομένως το περιθωριοποιεί σε πολλές περιπτώσεις, μόνο που στην περίπτωση της συνεργίας, ας το πούμε, της εικόνας και λόγου στην περίπτωση του κοινωνικού φύλου, έχουμε μια μη πληροφοριακή χρήση της εικόνας, η οποία μερικές φορές θα είναι και στα όρια μιας σοφτ φορνογραφίας, μερικές φορές θα πάνε και σε σοβαρά ειναι η παθαλία. Αλλά αυτά που θα δούμε, εμένα όμως κυρίως θα αναπασχολήσει η γλώσσα, όχι τόσο η εικόνα, γιατί εσείς δεν θα τραβήξετε φαντάζουμε φωτογραφίες περισσότεροι, θα γράψετε κείμενα για τα θέματα αυτά. Τώρα για την ηλικία, την ηλικία μάλλον μπορεί κανείς να τη δει και ως παιδική ηλικία, και ως όρημη ηλικία, και ως τρίτη ηλικία, εμάς θα μας απασχολήσει μόνο η δική σας, ας το πούμε, της εφηβική και νεαρική ηλικία, γιατί έχει αυξημένο ενδιαφέρον, είναι πάρα πολύ μελετημένη και είναι και ένα από τα αγαπημένα θέματα της δημοσιογραφίας, αλλά κυρίως ορισμένης μερίδας της δημοσιογραφίας και εδώ πάλι τα περιοδικά υπερισχύουν, είναι κάποια αφιερώματα, έχει μια, καταρχήν η λεγόμενη γλώσσα των νεών, αν υπάρχει κάτι τέτοιο ως γλώσσα αυτοδύναμη, είναι ένα από τα πλέον μελετημένα θέματα ακόμη και στην Ελλάδα, αλλά η εκμετάλλευσή της, το εκμετάλλευσή με την καλή έννοια, η χρησιμοποίηση δηλαδή για να πετύχει καλύτερα έναν ελληνικοστόχο, είναι αυτό που μας ενδιαφέρει κυρίως. Εδώ η διαφήμιση είναι, που θα λέει κανείς έχει τα πρωτεία, γιατί η διαφήμιση περισσότερα από τίδήποτε άλλο εκμεταλλεύεται και είναι και ένα ωραίο θέμα για έργασια, τα λεγόμενα κοινωνιόλεκτα, ένα από τα οποία, και ο γνωστός ίσως είναι η λεγόμενη γλώσσα των νεών. Το τελευταίο αυτοίς της μεγάλης ενότητας θέμα είναι η ατομική ταυτότητα, η ατομική ταυτότητα. Ταυτότητα, λόγω της έκφρασης. Να ρωτήσω, να μην πω, πόσο εύκολο είναι κάποιος να περιγράψει, να αναλύσει, να κωδικοποιήσει, τον τρόπο που μιλάει ένας συγκεκριμένος άνθρωπος, όχι όλοι οι νέοι, όχι οι Έλληνες, όχι οι Ψωγοί. Ένας άνθρωπος. Είναι εύκολο, τι λέτε, και αν δεν είναι, γιατί? Δεν είναι εύκολο, θα μπορούσε να το δεις σαν κράμα το αξιολογικό του ταυτότητο, δηλαδή να δεις σε ποιες κοινωνικές ομάδες, ταθμική, εθνική, επαγγελματική, εξογωγό, φιλικτή. Και μπορείς να δεις πόσο έχει επηρεαστεί από αυτές τις αυτότητες, ώστε να διαμορφώσει την ατομική του. Έτσι που το λες είναι πολύ εύκολο, είναι όμως τόσο εύκολο το κράμα, δηλαδή αυτό. Υπάρχει καμιά άλλη, έτσι, νόημα επ' αυτόν. Το ερώτημα εγώ θέλω να το κάνω να καταλήξει, να φτάσει, να ενταχθεί μέσα πάλι στο πλαίσιο του δημοσιογραφικού λόγου. Δηλαδή εμένα με ενδιαφέρει εδώ να δούμε αφενός την ταυτότητα των δημοσιογράφων, την λοσική, την ταυτότητα λόγου, ενώ ας πούμε την ταυτότητα ενός παρουσιαστή των ειδήσων, για παράδειγμα, ενός ρεπόρτερ. Έτσι, αλλά ακόμη και κάποιων ανθρώπων οι οποίοι εμφανίζονται πάρα πολύ συχνά, για παράδειγμα, στις δυο ώρες, όπως είναι προσκεκλημένο παραθύρο, ναι. Αν το πάνε στο κλαιδέν, εκείνη η παρτοδικών ομορφών, δεν είναι πάρα πολύ εύκολο να οδηγήσουμε, γιατί λειτουργούν στερεότητα. Υπάρχει ο παρουσιαστής, ο Χατζινικολάου, πρέπει να είναι αυστηρός, πρέπει να έχει αυτό που είχε και τα άλλα 40 χρόνια, όταν συμβούν στην καριέρα, δηλαδή, βάζει τον όξι καλούτια. Τώρα, θέτει δύο ζητήματα, το ένα είναι αν αλλάζει η ατομική ταυτότητα σε επίπεδο έκφρασης στη διάρκεια, δηλαδή ο Χατζινικολάου, του Μέγγα, των αρχών του 1990, που υπάρχουν στο YouTube, αν θέλετε μπορούμε να δούμε κάποια στιγμή, ως προς την εκφορά του λόγου, την ταχύτητα, το αν παρεμβάλει δικά τους σχόλοι, όπως κατεξοχήν κάνει ο Ευαγγελάδος, για παράδειγμα, κάποια στιγμή αργότερα. Όλα αυτά τα στοιχεία παρέμειναν ίδια, άλλαξαν. Αυτό είναι ένα ζήτημα, όχι ο Χατζινικολάου, ο κάσε. Και το δεύτερο ερώτημα είναι η ατομική του ταυτότητα σε ποιο βαθμό προσδιορίζεται από την επαγγελματική του ταυτότητα ή την ιδιαιτερότητά του ως προσώπου. Την ώρα του δελτίου, όχι στο σπίτι με τα παιδιά και τη γυναίκα, εκείνη τη στιγμή σίγουρα επηρεάζεται, έτσι δεν είναι. Το δεύτερο ζήτημα είναι αυτή η επαγγελματική ταυτότητα, όπως υπενήφτηκες και υπενήφτηκες είναι τόσο, πώς να το πω, ένα στενό καλούπι στο οποίο μπαίνοντας κανείς μέσα δεν μπορεί να διαφοροποιεί. Συμφωνώ ότι υπάρχουν πάρα πολλά στοιχεία υποχρεωτικά. Πώς θα καλησπερίσεις στο κοινό, πώς θα το καλλιεργτήσεις, πώς θα περάσεις από μια ένδυση στην άλλη, πώς θα δώσεις το λόγο στο ρεπόρτερ, πώς θα πάρεις το λόγο. Στη συζήτηση σε παράθυρα όλα αυτά, ναι, αλλά δεν διαφέρει η χούκλη, απ' τη στάη από την οποιαδήποτε ή τον οποιοδήποτε. Διαφέρει, σίγουρα διαφέρει. Επομένως, είμαστε στο σταυροδρόμιο εδώ, ανάμεσα στην επαγγελματική γνωστική ταυτότητα, που προσδιορίζεται από τις συνθήκες κάθε είδους, είτε είναι ηλεκτρονικός λόγος είτε είναι γραφτός, στο γραφτό τα πράγματα είναι διαφορετικά, και την ιδιαιτερότητα του κάθε, ας το πούμε, παραγωγού λόγου, μη που με δημοσιογράφω, απλώς γιατί μπορεί να είναι ένας ενδειογνώμονας, μπορεί να είναι κάποιος πολιτικός και ούτως κάθε εξής. Θα δώσω μια πρόχειρη απάντηση στο ερώτημα που ο ίδιος έθεσα για το ταυτότητο. Είναι ό,τι πιο δύσκολο. Γιατί είναι πιο δύσκολο, και δεν συμφωνώ με αυτό που είπες απόλυτα, ναι με ενισχύουν όλα αυτά που λες, δηλαδή εθνική ταυτότητα, γεωγραφική, κλπ κλπ κλπ, αλλά αυτό που σε κάνει να είσαι Γιώργος, Γιάννης, Μαρία, Ελένη κλπ με έναν επανάληκτο τρόπο, αυτό είναι το δύσκολο που δεν μπορείς να το κωδικοφήσεις εύκολα, αυτό είναι το πολύ δύσκολο. Επειδή όμως Ξάλεο είμαστε στο Σταυροδρόμιο μιας επαγγελματικής βλωσκής ταυτότητας, μιλώντη διαδημοσιογραφία και μιας ατομικής, νομίζω ότι είναι περισσότερο εύκολο από τον αμελετήσεις για παράδειγμα τη γλώσσα ενός λογοτέχνη, ή ενός ανθρώπου ο οποίος δεν είναι άνθρωπος στο μέσο, δηλαδή τον αμελετήσεις είναι έναν άνθρωπο ο οποίος εκτίθεται, επαναλαμβάνει αρκετές φορές, όπως είπαμε, ίδια πράγματα, είναι λίγο πιο εύκολο αφενός και πάρα πολύ χρήσιμο και ενδιαφέρον, όσο και αν είναι δύσκολο, γιατί όπως έχω δείξει σε ένα μουλουβλίο που κυκλοφόρασε πρόσβατα, τα μοντέλα, ας πούμε, γλωσσικής συμπεριφοράς των παρουσιαστών δεν είναι αμέτρητα, είναι 5-6. Αυτά είναι πολύ χρήσιμο να τα ξέρετε, γιατί συνήθως οι νεότεροι μιμούνται, έστω επιλεκτικά κάπου σπαλαιότερος, έτσι δεν είναι. Ένα κομμάτι της μίμησης προϋποθέτει, λοιπόν, την γνώση της γλωσσικής ταυτότητας, ποιημό γλωσσικής, είναι και σωματική και κινηματική και άλλα πράγματα, αλλά εδώ μας ενδιαφέρει να δούμε κυρίως τη γλωσσική ταυτότητα. Αυτό, λοιπόν, είναι το τελευταίο θέμα αυτής της πρώτης μεγάλης ενότητας. Η δεύτερη μικρότερη ενότητα, πριν πάμε να τα δούμε έτσι χωριστά ένα-ένα, είναι το κομμάτι που έχει να κάνει την ελληνική γλώσσα. Από την εμπειρία μου εδώ στο τμήμα, αρκετά χρόνια πια, έχω διαπιστώσει ότι δεν είναι και πολύ κανοπητική, δεν φταίει βέβαια ο φοιτητής γι' αυτό. Η γνώση, η σχέση, η χρήση με τα εργαλεία της γλώσσας μας, όπως είναι οι γραμματικές και τα λεξικά. Ένα άλλο θέμα που έχει να κάνει με την πόλη του δημοσιογράφου. Ένα από τους πολύ καλούς παλιούς δημοσιογραφούς, τα σωστά ελληνικά. Λοιπόν, τι είναι το γλωσσικό λάθος, ένα αρκετά περίπλοκο θέμα θα μας απασχολήσει, ιδιαίτερα σε σχέση με τον επορτάζ. Και δύο ακόμη θέματα τα οποία επίσης είναι πολύ πρόσφορα σε μελέτη και έρευνα. Ως γνωστών γλώσσες, όπως λέμε τις περιφέρειες, οι ασθενείς γλώσσες, όπως είναι η ελληνική, μικρή γλώσσα από την άποψη του πώς τη μιλάνε. Πόσοι, είμαστε 12 εκατομμύρια, αν βάλει κανείς την Κύπρο και τη Διασπορά, άντε 15 να είμαστε του πολύ πολύ. Είμαστε μικρή γλώσσα στην κοινότητα σχετικά. Δέχεται πολύ μεγάλο βάρος από λέξεις οι οποίες μπαίνουν καθημερινά σχολεξιολόγοι, οι οποίες φυσικά θα χρησιμοποιηθούν και από δημοσιογράφους. Τι γίνεται λοιπόν από αυτές τις λέξεις, τι γίνεται με τα μεταφραστικά δάνεια. Εδώ να θυμίσω απλώς, κάτι που το λέω και στο πρώτο έδρος, ότι μεγάλο κομμάτι της δημοσιογραφής είναι η μετάφραση. Πολλές διεθνείς ειδήσεις, για παράδειγμα, είναι μετάφραση. Και μετάφραση δεν σημαίνει καταλέξει μετάφραση, σημαίνει προσαρμογή. Μπορούν να αλλάξουν οι τίτλοι, να αφαιρεθούν στοιχεία, να προσθεθούν, να συγκωληθούν τηλεγραφήματα. Εδώ έχουμε και ένα θέμα που έχει να κάνει με την ίδια την πρακτική της δημοσιογραφίας. Και το τελευταίο είναι ένα καθαρά ελληνικό ζήτημα. Δημοτική, καθαρεύουσα. Αυτό είναι ένα θέμα που έχει, ας το πούμε, λυθεί τυπικά το 1976. Λοιπόν, καθυρώνεται επίσημα η δημοτική ως γλώσσα του κράτους, της επέλευσης, των δικαστηριών κλπ. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι και στην πράξη ομογενοποιείται η γλώσσα και γίνεται ένα εκφραστικό εργαλείο, ευέλικτο και κατάλληλο για όλες τις ανάγκες της εκφραστικής. Οι δημοσιογραφίες λοιπόν για αρκετό καιρό ταλαιπωρούνται, το έχω μελετήσει στα τηλεοπτικά κανάλια αυτό. Ας πούμε η δεκαετία του 80 είναι μια δεκαετία που ταλαιπωρεί πάρα πολύ τη τηλεόραση για το πώς θα ενωποιήσει τα λαϊκά και τα λόγια στοιχεία σε ένα δημοσιογραφείο το οποίο θα μπορεί να το καταλάβει ο καθένας. Ένας αγράμματος και ένας ολίγων γραμμάτων και ένας ομορφωμένος κλπ. Λοιπόν είναι ένα θέμα το οποίο έχει να κάνει με τη γλωσσή μας ιστορία και πρέπει να το δούμε και να το βλέπουμε συνεχώς θα έλεγα. Αυτό είναι λίγο πολύ το πλαίσιο του μαθήματος, έτσι στα πολύ πολύ γενικά του. Και θα ξεκινήσουμε τώρα να βλέπουμε μία μία τις ενότητες. Σε κάθε μία ενότητα θα βλέπουμε και κάτι, κάποιο βιντεάκι, κάποιες φωτογραφές κλπ. για να έχουμε μια αφορμή. Μια ενότητα λοιπόν, όπως είπαμε, θα είναι η σχέση της μαζικής ενημέρωσης με την κοινωνία. Πριν πω θα επιμέρους θέλω να δω μία βιντεάκι. Θα το δείτε, δεν το σχολιάζω και θα καταλάβετε πέρα τι είναι ο σπρώτης. Υπάρχει επίσης και το κοινωνικό έλλειμμα. Δείτε ακόμα αποκλειστικά πότε αναμένεται η επέλασση του θεμιά και πόσο έτοιμος είναι ο κρατικός μηχανισμός, οι κόρες βιβλικής καταστροφής από την Ασία, καθώς επίσης και αυτόπτες μάρτυρες της τραγωδιάς. Ας αλλάξουμε όμως τη θύμα και θα δείτε σε λίγο διάσηπη καλλιτέχνη να λύνει τη σκοπή της και να μας αποκαλεί και σε μια κατάθεση ψυχής πώς θα κάνει διάσηπη η καριέρα. Προπονητής αποτελεί παρεξόν από την πάντα του σωμάτου και με αυτά και με αυτά ας βάλουμε μια ανασταλία ή αν θέλετε ας αμυθυρώσουμε αφού ο τηλεοπτικός χρόνος είναι πολύ δύσκολος. Και όπως ξέρετε καλά αυτά είναι και τα απρόοχτα της ζωντανής εγγυμένης. Καλό σας βράδυ. Καλό. Είναι αυτό που λέει έναν προηγουμένος. Η φορμολαϊκή γλώσσα του τελτίου Ιρήσιου, το τελτίο που μάλλον δεν θέλουμε να βλέπουμε, δεν θέλουμε να πούμε, αλλά που σε ένα βαθμό είναι και αναμπόφευτο. Θα κάνω ένα σχόλιο. Μπορούμε να κάνουμε και μια μικρή συζήτηση της επευκαιρίας, αλλά δεν θα το λύσουμε εδώ το ζήτημα. Υπάρχουν αντιπρόμενες απόψεις για το θέμα αυτό. Το έχουμε θίξει λίγο και σε έναν δημοσιογραφικού λόγο. Δηλαδή η πρωτοτυπία του δημοσιογραφικού λόγου. Μπορούν να αποφευξούν αυτά τα κλεισέ, μπορούν να αποφευξούν αυτές οι φορμολαϊκές εκφράσεις. Μπορεί δηλαδή κάθε δηλώδιο να είναι τόσο πρωτότυπο σαν να είναι, ξέρω, ένα λόγο τεχνικό κείμενο και λοιπά, να είναι πάρα πολύ ελκυστικό, ή όχι. Τι λέτε? Που έχετε καταλήξει από την ώστε τώρα εμπειρία σας, ιδίως οι μεγαλύτεροι, που ενδεχομένως έχετε γράψει κείμενα, έχετε κάνει ρεπορτάζ, έχετε... Μιλάμε για ιδιωσιογραφία και ιδιωτικό σχολειογραφία. Όχι με τον λόγο, αλλά ναι, ενδεχορροφώνουμε αυτόν τον πάθος να κάνουμε. Ναι, σκηνοθετικού τύπου, ας πούμε, ναι. Μπορούν να κάνουμε κάποιες αλλαγές, αλλά... Αυτό το θεωρείς πιο δυναμικός σχετικός, να κάρτες σε μια καρέκλα και να διαβάζεις ένα κείμενο, με αυτήν την έννοια που λες. Εμένα με ενδιαφέρει και ο πόλεμος ο λόγος, έτσι, γιατί όσο και να κουνιέται και ο κουλοτούμπες να κάνει, αν ο λόγος δεν είναι νόστιμος και δεν είναι ενημερωτικός, πληροφοριακός... Ναι, σίγουρα, σίγουρα, σίγουρα. Και εδώ, βέβαια, είναι ένα θέμα μέτρου, πάλι, είναι ένα θέμα, πώς να το πω, αισθητικής και φιλοσοφίας κανάλιου, έτσι. Δεν ξέρω αν η πεμπτουσία της ενημέρωσης είναι ένα ωραίο σώμα που κινείται με χάρη σε ένα πλατό, που είναι αυτός ο επιβιωκόμενος στόχος. Νομίζω πως ο βασικός, τουλάχιστον, δεν είναι. Τι λέτε, καμιά άλλη άποψη, έτσι, για το θέμα του πόσο πρωτότυπη μπορούμε να είμαστε, πόσο μπορούμε να αποφύγουμε ταχύ ή υπομένα κλεισέ. Νομίζω ότι ξεφτάζει σε ο κοινότητας, σε στους νομικές, δηλαδή, αν θες να βάλεις και σε δυναμικό κοινό, δηλαδή, που είχε στους 20 χρονών, θα βάλεις κάποιον ο οποίος θα μιλάει πιο πολύ τη γλώσσα των νέων, δεν θα έχει τόσο τα παλιά θεωρώστα και θα λέει τόσα πια σε. Αυτό που λες, έχει σχέση με τον Δελτίο ή με άλλου είδους εκπομπές, πιο πολύ… Δεν έχει σχέση με τον Δελτίο, γιατί νομίζω ότι στον Άνθρωπο, δηλαδή, η γλώσσα του Σρόιτερ δεν είναι τόσο ξύλινος. Όταν λες γλώσσα, εννοείς τα σχόλια που κάνει ο ίδιος ή το κείμενο που διαβάζει. Όχι, τα σχόλια. Τα σχόλια, ναι, ιδούς και το κείμενο, δεν ξέρω τι είναι. Αν το γράφει αυτό, αν το γράφει. Έχουν στιγμές προφορικότητας, όσο πούμε, στον ομιλιακό επίσης και λοιπά, εννοείς αυτό. Θα το δούμε όταν πάμε στο αντίστοιχο μάθημα. Δεν είναι καθόλου ούτε απλό, ούτε λύνεται μόνο κοντιλιά αυτό το θέμα. Έχει, όπως σωστά είπες, πολλές παραμέτρες. Αλλιώς στείχνει το θέμα στη σχολειογραφία, αλλιώς στην ιδιωγραφία, αλλιώς τον γραπτότυπο, αλλιώς τον ηλεκτρονικό. Αυτό που είπες για την παρουσία έχει να κάνει με εικόνα, έχει να κάνει με ηλεκτρονικό λόγο. Δεν μετράει, ας πούμε, στην εφημερίδα. Εκεί πέρα τα πράγματα είναι... Επίσης υπάρχει μια σπροβληματισμός παλιός για το ότι η ιδιωγραφία, κυρίως όχι τόσο η σχολειογραφία, πρέπει να είναι στο λαδιόφωνο και την τηλεόραση προπάντων άμεσα κατανοητή. Γιατί το κείμενο τρέχει, δεν μπορείς να γυρίσεις πίσω ενώ στην εφημερίδα στο περιοδικό μπορείς να γυρίσεις πίσω. Επομένως χρειάζεται λόγος απλός, χρειάζεται όλα τα χαρακτηριστικά που έχει η καθημερινή απλή γλώσσα, δηλαδή μικρό μήκος προτάσεων, όχι πάρα πολλά λόγια, στοιχεία, όχι σχοινωτενής και μακροπερίωτος λόγος. Εκεί ακριβώς πες δίκαιο το παιχνί των ισορροπιών ανάμεσα σε ένα λόγο που θα είναι πιο πρωτότυπος, πιο νόστιμος αλλά και ταυτόχρονα κατανοητός. Εγώ να το πω αμπριόρι είμαι υπέρ, γιατί πολλοί κακίζουν τη μοσογραφία ότι είναι ανοιαρός λόγος, είναι φορμουλαϊκός λόγος, είναι συντηρωτικός λόγος. Εγώ θεωρώ ότι δεν πρέπει και δεν μπορεί, όχι δεν μπορεί με την έννοια ότι δεν έχει τη δυνατότητα, δεν επιτρέπεται να είναι η ιδιωσογραφία, ξαναλέω, γιατί στα σχολειογραφία τα πράγματα είναι διαφορετικά. Μπορείς να γράψεις και σε μια προσωπική στήλη, σε μια επιφυλή, μπορείς να γράψεις πιο απαιτητικά κείμενα. Αλλά η γενική ιδιωσιογραφία πρέπει να κρατιέται σε ένα επίπεδο, θα έλεγα, αποφύτου γυμνασίου ας το πούμε έτσι, δηλαδή ενός μέσο ανθρώπου ο οποίος να κατανοεί άμεσα τα πάντα. Σε αυτό το πλαίσιο πολύ δύσκολα κανείς μπορεί να πρωτοτυπήσει. Μπορεί βεβαίως να αποφύγει λάθη, μπορεί να αποφύγει κάποιες επιλογές, ανεαρέσεις, επαναλήψεις και λοιπά, αλλά τα περιθώρια πρωτοτυπίας είναι μικρά. Το βίντεο που είδα με ενός πολύ καλού δημοσιογράφου, επίτηδες το παρακάνει και είναι φτιαγμένο από φόρμουλες, δεν είναι φυσικά ένα πραγματικό δελτίο, για να δείξει ότι στην υπερβολήτητα αυτό το πράγμα καταστρέφεται την ιδιωτική λογοπορία. Λοιπόν, τι θα δούμε, μια επισκόπιση των θεμάτων αυτής της συγκεκριμένης ενότητας, όπως προείπα, επιβίτευκε και το θέμα της σχέσης της εικόνας με το λόγο. Έχει να κάνει με το πρώτο από αυτά. Ξέρετε ποιες είναι οι βασικές λειτουργίες των μέσων ενημέρωσης. Αυτό που έχει αλλάξει και πρέπει λίγο να μας απασχολήσει είναι αυτό το ζευγάρι ενημέρωση διασκέδαση. Δεν είναι ένα λοιμμένο θέμα και δεν είναι ένα λοιμμένο θέμα από την άποψη της γλώσσας ή της σχέσης της γλώσσας με την εικόνα. Γι' αυτό έβαγα ένα βέσος και ένα σε, που σημαίνει τι? Σημαίνει ότι αυτά τα δυο πράγματα τα θεωρούσαμε παλιότερα διαφορετικά, συμπληρωματικά, ενδεχομένως και αντίθετα. Το συ σημαίνει ότι έχουνε συμπλησιάσει και μπήκανε μέσα στο άλλο. Υπάρχει ένα είδος όσμος. Αυτό για τη γλώσσα και το λόγο έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία. Ένα παράδειγμα, η πρωινή ζώνη. Έτσι, τι είναι η πρωινή ζώνη, είναι ενημέρωση, διασκέδαση, είναι και τα δύο. Διαφέρει η πρωινή ζώνη, εννοώ την πρωινή-πρωινή, έτσι, από το Δελτιού Ιδήσων, γιατί έχει θέματα Δελτιού Ιδήσων. Όχι. Ε, τι λένε. Υπάρχει διασκέδαση στην πρωινή ζώνη. Το έβαλες εισαγωγικά, φανταζούμε, καταλαβαίνετε γιατί, γιατί δεν εννοούμε το χορό με το τραγούδι, αλλά εννοούμε στοιχεία, τα οποία δεν είναι αμύβως πληροφοριακά. Υπάρχει διασκέδαση στις πρωινές χωρίες που πέσανε στην πρωινή ζώνη. Ναι, αυτές. Αξιμέρωτα με 10. Νομίζω ότι η θυματολογία μερικές φορές είναι πιο ελαφριά από το Δελτιού Ιδήσων και είναι και κάπως πιο χαλαρή η δημοσογράφηση, που αφού δεν μπορούμε να ενσκεδάσουμε τον ακροαγήλ ή παπποθέτη. Ναι. Ακούτε δύσκολα. Πιο γρήγορα. Πες ότι διαβάζεις δελτιού. Ναι. Αυτό το θεωρείς διασκεδαστικό στήχη. Ναι. Αυτό το θεωρείς διασκεδαστικό στήχη. Ναι. Αυτό το θεωρείς διασκεδαστικό στήχη. Ναι. Αυτό το θεωρείς διασκεδαστικό στήχη. Ναι. Αυτό το θεωρείς διασκεδαστικό στήχη. Ναι. Αυτό το θεωρείς διασκεδαστικό στήχη. Ναι. Εκεί ειναι και αυτό το θεωρείς διασκεδαστικό στήχη. Ναι. Εpauseu. pourtant μία τοιχα την πρόκληση μιας ικαιότητας, χαλαρής διάθεσης, σαλονιού, άρακε, προφορικότητας, συνομιλιακού ύφους, χιούμορ, πειραγματάκια αναφορά στην προσωπική ζωή, αυτά είναι αδιανόητα σε ένα παραδοσιακό κλασικό δελτίο. Αυτά τα στοιχεία έχουν αλλάξει πολύ νομίζω, ακόμη και στην κρατική τηλεόραση βλέπω και βλέπετε φαντάζομαι, στην πρωινή ζωνή μιλάμε, έτσι, μήπως και στα Δελτεία, και αυτό ήδη έχει ξεκινήσει από τα τέλη της δεκαετίας του 90, μιας τροφή της κρατικής ραδιοτηλεόρασης προς τα πρώτα, ας πούμε, της ιδιωτικής, δηλαδή του ανεπίσημου ύφους, του χαλαρού ύφους, της ικαιότητας και ουτοκαθήσεως. Ένα άλλο θέμα που θέλω λιγάκι να μας απασχολήσει είναι η σχέση των μέσων ενημέρωσης με τη γλώσσα και την εξουσία από τη σκοπιά που τη μελετάει η λεγόμενη κριτική ανάλυση λόγου, δηλαδή, δεν πρόκειται να επεκταθώ αυτή τη στιγμή, απλώς να πω ή να σημήσω γιατί όλο και κάτι αναφέραμε, είπαμε και στο μάθημα του Λευθέρω έτ, τίποτε δεν είναι αθώος στη χρήση της γλώσσας, κατά μία έννοια. Επομένως, ο τρόπος που θα συντάξεις ένα τίτλο για το πρωτοσέλληδο, η οπτική γωνία από την οποία θα δεις, ξέρω εγώ, το κοινοβουλευτικό σου ρεπορτάζ, μια διεθνή είδηση, οι πηγές του, θα επιλέξεις, οτιδήποτε έχει να κάνει με το περιεχόμενο, τη μορφωποίηση του, τη γλώσσα του, είναι, κατά μία έννοια, σκόπιμο. Όχι πονηρά σκόπιμο, όχι δόλια σκόπιμο, αλλά πάντως είναι αποφασισμένο από τον δημιουργό ή το επιτελείο που γράφει μία είδηση, ένα ρεπορτάζ, με στόχο να προβάλει έτσι ή αλλιώς μία είδηση και βεβαίως να υπηρετήσει την ιδεολογική γραμμή του εντύπους, στο οποίο εντάσσεται, έτσι, το ρεπορτάζ αυτό, ή του καναλιού. Να μη σας κουράσω τώρα με τις πηγές των ιδρυσίων. Α, θα πω κάτι για τις φωνές εντός αγγωγικών. Παρακαλώ. Δεν εννοώ τη φωνή φωνή, αλλά εννοώ την φωνή ως ταυτότητα ενός που μιλητεί. Εδώ θα κάνω κάποιες αναφορές στον Προφορικό Δημοσιογραφικό Λόγο. Θα θέλαμε να απασχολήσουμε σε ένα άλλο μάθημα στον Προφορικό Δημοσιογραφικό Λόγο ιδιαίτερα, γιατί πιστεύω ότι ο ηλεκτρονικός νησογραφικός λόγος, το ραδιόφωνο και τηλεόραση, που σίγουρα είναι πολύ πιο δημοφιλής και φτάνει σε όλα τα σπίτια, ενώ η εθνημέριδα δεν μπαίνει σε όλα τα σπίτια, για παράδειγμα, έχει ορισμένα πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που δεν έχει ο γραφικός λόγος και τα οποία παίζουν πάρα πολύ μεγάλο ρόλο, όχι απλώς στη μετάδοση της πληροφορίας, αλλά και στον χρωματισμό της, στην αξιολόγησή της, της κοινωνθεσίας της, στην αξιολόγησή της, κλπ. Για τη φορμολαϊκή μπροστά θα μιλήσουμε ούτως ή άλλως. Και το τελευταίο θέμα που πρέπει να πάρουν υπόψη μας είναι η συμμετοχή του κοινού στα μέσα ενημέρωσης, η οποία και αυτή, το είπαμε και πιο πριν, έχει αλλάξει χαρακτήρα στο πλαίσιο της διαδικτύου, αλλά έχει αλλάξει χαρακτήρα και στο πλαίσιο αυτού που ονομάστηκε, μ' αρέσει ο όρος τον χρησιμοποιώ συχνά, νέο τηλεόραση και νέο ραδιόφωνο, θα μπορούσε να πει κανείς. Δηλαδή όλο και περισσότερο οι αποδέκτες προϋποτίθενται, γίνονται στόχος συνομιλή, οδημοσιογράφους ή το κανάλι μαζί τους, με έναν τρόπο που ενδιαφέρει πάρα πολύ τη γλώσσα, γιατί αυτά τα στοιχεία αποτυπώνονται στη γλώσσα. Αν πάρει κανείς και δει, θα το κάνουν κάποια στιγμή. Ένα δελτίο ραδιοφωνικό τηλεοπτικό της δεκαετίας του 80' έχει την αντίπωση ότι απευθύνεται σ' όλο τον πλανήτη. Δεν υπάρχει αναφορά, στόχευση, προσαγόρευση, δεν θα πω τη λέξη, δεν μ' αρέσει, απεύθυνση, καταλαβαίνετε τι θέλω να πω, στροφή του λόγου προς έναν ορισμένο κοινό, έναν τηλεοθεατή που τον φαντάζεται το δελτίο απέναντί του, δεν υπάρχει αυτό πράγμα καθόλου. Αυτό γίνεται με την ιδιωτική τηλεόραση. Για την Ελλάδα αρχές τις δεκαετές του 90' και σιγά σιγά ακολουθεί και η κρατική, αυτό πέγαινε κανόνας σήμερα. Και πρέπει λίγο να προβληματιστούμε και στο θέμα αυτό. Γιατί αύριο μπορεί να είστε ρεπορτερ, μπορεί να είστε φωνητές δελτίου ραδιοφωνικού ή τηλεοπτικού και θα βρεθείτε μπροστά στο πρόβλημα αυτό. Πώς δηλαδή, σε ποιό βαθμό, με ποιό τρόπο, θα αγνοήσετε το χειρόγραφο και θα συνομιλήσετε εντός εισαγωγικών με ένα χαρματικό κοινό. Θα μας απασχολήσουμε κυρίως δύο ζητήματα εδώ. Το ένα είναι αυτό εδώ. Ορισμένα, δηλαδή, γενικά χαρακτηριστικά τα οποία παρατηρούμε στον λόγο του διαδικτύου, όχι μόνο το δημοσιογραφικό αλλά και γενικότητα. Θα χρησιμοποιήσω, θα ακούω δύο λόγια για τρεις βασικές έννοιες. Θα τις δούμε διεξοδικά και στο αντίστοιχο μάθημα. Πολλοί, όχι όλοι, αλλά πολλοί μελετές συμφωνούν ότι τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του διαδικτύου. Το ένα είναι η διαδραστικότητα. Interactivity. Θα μου πείτε υπάρχει μόνο στο διαδικτύο. Όχι. Είναι όμως άλλου τύπου, είναι πολύ πιο πλούσια. Παράδειγμα, πάρτε μια ηλεκτρονική έκδοση εφημερίδας και μια παραδοσιακή εφημερίδα. Εννοείται ότι το πιο διαδραστικό είναι η ηλεκτρονική, δεν είναι? Πού, πώς? Άλλο, σωστό. Τι άλλο? Τι άλλο μπορεί να κάνεις σε μια αρχική σελίδα εφημερίδας ή γενικότητα? Υπάρχει η ηλεκτρονική έκδοση εφημερίδας και μπορεί να το κάνεις σε μια άλλη σελίδα. Άλλο. Ναι, αυτό είναι από τη μεριά της εφημερίδας, όχι από τη μεριά της τι μπορείς να κάνεις. Εννοείται να το ενεργοποιήσεις και να το βρίσκεις, ας πούμε, ναι. Αυτό είναι η άλλη ιδιωτικότητα, η πολυτροπικότητα, μην πάει σε περίπτωση. Εννοείται να κάνει έναν πιο μεγάλιστο συνδυασμό στη ηλεκτρονική εφημεριδά και να δημιουργήσει τα ιδιωτικές. Σωστό. Ναι, γιατί όχι. Δημοψηφίσματα, στα οποία μπορείς να πάρεις μέρος. Δηλαδή δυνατότητες τις οποίες ο παραδοσιακός τύπος δεν σου προσφέρει. Τώρα, αν αυτή η διαδραστικότητα είναι ουσιαστική ή δεν είναι, αυτή είναι μια άλλη συζήτηση. Πάντως, η πλατφόρμα δίνει δυνατότητες ενεργητικής συμμετοχής σε αυτό το προϊόν, το οποίο λέγεται ενημέρωση, πολύ περισσότερο από ότι υπάρχει ο Ζεργκέφριελ. Ένα γνώρισμα, το οποίο έχει αλλάξει πάρα πολύ το δημοσιογραφικό λόγο, είναι αυτό. Το δεύτερο είναι αυτό που είπες για το βίντεο, σχετικό δηλαδή, είναι η πολυτροπικότητα. Ας συγκρίνουμε πάλι μια εφημέριδα, μια ηλεκτρονική έκδοση ή, να το πω καλύτερα, μια πλήρως ψηφιακή εφημερίδα, γιατί άλλο είναι η ηλεκτρονική έκδοση, μπορεί να είναι η έντυπη μεταφερμένη στο διαδίκτυο και να μην έχει καμιά διαφορά, να είναι ένα PDF της έντυπης και τίποτα άλλο. Αυτό δεν είναι η πλήρως ψηφιακή μορφή, η ψηφιακή είναι αυτή που εκμεταλλεύεται όλες τις τεχνικές δυνατότητες του διαδικτύου. Το βίντεο, την πληθώρα της οπτικής, ας το πούμε, δημοσιογραφίας και γενικά της δυνατότητες που δίνει ο υπολογιστής. Το τρίτο, στο οποίο αναφέρομαι στο ίδιο σημείο, είναι η υπερκειμενικότητα. Το πιο, ας το πούμε, επαναστατικό στοιχείο στον διαδίκτυο και στη μουσογραφία είναι ακριβώς το γεγονός ότι δεν μιλάμε σήμερα μόνο ή τόσο για κείμενα, όσο για υπερκείμενο. Το λέει και η υπερδεσμή. Θα μπορούσα να μιλάω πολύ ώρα για το θέμα αυτό. Έχει επηρεάσει όχι μόνο τη δημοσιογραφία, αλλά το σύνολο της παραγωγής της γνώσης και συγκροφορίας στο διαδίκτυο, το τρόπος με τον οποίο συγκροτούνται σήμερα τα κείμενα. Ας μείνει η όρεξη για το συγκεκριμένο μάθημα που να πούμε αρκετά. Επίσης, ορισμένα πράγματα μπορούμε να πούμε και πρέπει να πούμε για μορφές επικοινωνίας οι οποίες δεν θεωρούν τα μηγός δημοσιογραφικές, αλλά σίγουρα μπαίνουν στο παιχνίδι της μαζικής επικοινωνίας, όπως είναι τα μπλοκς, τα ιστολόγια, στο επίπεδο της διαφήμισης, η διαδικτυακή διαφήμιση και βεβαίως σίγουρα θα μιλήσουμε για τις ηλεκτρονικές εθνικοίδες οι οποίες έχουν ζωή περίπου 20 ετών στην Ελλάδα, όχι όμως με την εξέλιξη που θα περίμενε κανείς ή που υπάρχει σε άλλους χώρες, αλλά μια σχετική καθυστέρωση του γραφτώ και βέβαια και για τα ηλεκτρονικά περιοδικά τους στο τόπος των καθεξής. Και δεν θέλω να σας κουράσω τώρα με ένα παράδειγμα από postings, το οποίο είναι έτσι χαρακτηριστικό γιατί είμαστε έτσι σαν εισαγωγικό μάθημα. Να περάσουμε στην επόμενη ενότητα. Να τελειώσουμε μια και καλά. Το πρώτο θέμα, όπως είχα δείξει σε αρχαία διαφάνιση, ήταν το θέμα της πολιτικής και της ιδεολογίας της δεξουσιακής. Ένα μεγάλο θέμα, δύσκολα εξαντλήθη σε μια ενότητα. Εμένα θα μου απασχολήσει πιο πολύ το δεύτερο μέρος αυτής της ενότητας. Δηλαδή, η ανάλυση του λόγου των πολιτικών αφενός, ένα. Και δεύτερο, ο τρόπος με τον οποίο ο δημοσιογράφος αναπαριστά τον λόγο του πολιτικού στο Κοινοβούλιο ή οπουδήποτε αλλού, μπορεί να είναι προϋποκτική συγκεντρωσία κλπ. Ας προσέξουμε εδώ τις ενότητες που θα μας απασχολήσουν κυρίως. Η ενότητα των πολιτικών έχει χαρακτηριστικά, που έχουν εμμελετηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό, ιδιαίτερα ως προς την επιχειρηματολογία, ένα, ως προς τα σχήματα λόγου, έτσι, και ως προς άλλα γραμματικά στοιχεία, τα οποία θα τα πούμε και με παραδείγματα. Και το τελευταίο μέρος έχει να κάνει, ξαναλέω, με την αναπαραγωγή, αναπαράσταση, αναπλαισίωση αυτού του λόγου, του πολιτικού λόγου, κυρίως του λόγου του Κοινοβουλίου, αλλά όχι μόνο και δηλώσεων που γίνονται με διάφορες αφορμές από πολιτικά πρόσωπα. Νομίζω ότι χρειάζεται ιδιαίτερη ικανότητα γρήγορης κατανόησης από μεριά σας, δυνατότητας επιλογής, παράφρασης, όλα αυτά έχουν να κάνουν με γλώσσα, επιλογής οπτικής γωνίας, τυπλοδότησης, όλα αυτά είναι θέματα που συνδέονται με το πώς στο κοινοβουλευτικό ρεπορτάζ, στο διεθνές ρεπορτάζ θα αναπαραγάγετε, θα αναπλαισιώσετε καλύτερα, αυτό σημαίνει η δευτερογενής προφορικότητα, την ομιλία της δηλώσης, την αγώρευση κάποιου πολιτικού προσώπου, κάποιου ανθρώπου που βρίσκεται στην εξουσία του. Πάμε στο θέμα του κοινωνικού φύλου, της αναπαράστασης, της κατασκευής της εικόνας γυναικείων ταυτότητων, έχει να κάνει όπως είπαμε περιοδικά σε πολύ μεγάλο βαθμό και με τη διαφήμιση. Θα σας δείξω δύο διαφημίσεις λίγο παλιότερες, δεν ξέρω αν τις έχετε δει, είναι πάντως χαρακτηριστικές και είχαν σχολιαστεί αρκετά λεφτά από τίποτα άλλο. Δείτε τες. Αυτή ήταν μια διαφήμιση που αγαπήθηκε η ίδρα από μαθηματικούς και από ό,τι διάβασε στα σχόλια είναι λίγο αρλούμπα αυτό που λέει, αλλά βάζουμε τόση αναφέρθησε πολύ δύσκολα μαθηματικά προβλήματα που οι φίλοι, η άλλη ξανθιά θεωρεί ότι είναι πανεύκολο να λυθούν, αυτή είναι η μία. Και η άλλη είναι πάλι με το ίδιο ζευγάρι, αλλά με άλλη θεματολογία. Πιστεύεις ότι ο ΔΕΡΙΤΑ είπε πραγματικά ο παντός της αποδόμησης είναι απλώς σεβασιακό αντίστοπο υπόλοιο. Το πρώτο, τελικά μπορείς να τα έχεις όλα και νόστιμο και το αγιετικό ψωμί με εκλεκτού φίλου αισθαριού, γεύση και ζωή από το μετσέρι. Και ένα δείγμα από περιοδικά, πολύ μικρό δείγμα, από ένα αντρικό περιοδικό, που λέγεται status, το ξέρετε, λίγο παλιότερο, 2006, αλλά είναι χαρακτηριστικό μιας κατηγορίας δημοσιογραφίας, που έχει και εικόνα, η απαραίτητη φωτογραφία. Αυτή είναι μια σειρά προσωπικών στυλών, που γράφεται από δυο-τρία άτομα και είναι αφιερωμένες μοντέλα. Αλλά η γλώσσα είναι χαρακτηριστική από την άποψη του γλωστού σεξισμού, έξυπνη, ντροπαλή και ανυπόφορα σεξ. Αυτά είναι ηλισσέτα που παράγονται πολύ συχνά, της κάνουν πρόταση γάμου κάθε μέρα, όχι μέρα παρά μέρα, κάθε μέρα. Πρέπει να σας πω ότι το χαρακτηριστικό αυτών των κειμένων, αυτής της σειράς του Λάιψον είναι ένα μικρό πορτρέτο στην αρχή, δίπλα σε μια φωτογραφία και μετά μια συνέντευξη. Αυτή η συνέντευξη δεν είναι ερώτηση-απάντηση, ερώτηση-απάντηση, αλλά είναι παραφρασμένη, δηλαδή είναι συνεχής λόγος και μέσα εκεί υπάρχουν εισαγωγικά απαντήσεις που δίνει η κοπέλα, μια πάτα κοπέλα είναι, σε αυτή την περίπτωση, αλλά ανάμεσα σε αυτές τις απαντήσεις υπάρχουν εμβόλυμα, σχολιάκια όπως αυτά, τα οποία είναι πάρα πολύ χαρακτηριστικά από την άποψη αυτής της θεραιοτυπικής αντίληψης για την ωραία κοπέλα ή για την νέα λυπιστική ωραία κοπέλα, και εδώ αλήπιτα σεξ, και διάφορα άλλα, τα πήρε μαζί της, τα ρίσαν κουτάβια για τους άντρες που τρέχουν από πίσω της, κλπ, κλπ, κλπ, φτάνει για να μην σας σκανδαλίσω κιόλας, και πάει περίπτωση είναι ένα μικρό δείγμα λοσικού σεξισμού, που είναι σε αυθονία σε τέτοια έντυπα αυτής της κατηγορίας. Στο κεφάλαιο αυτό δύο πράγματα θα μας απασχολήσουν, το ένα είναι κάπως θεωρητικό απαραίτητο και θέμα λοσικής εμπειρνούσης, και το άλλο έχει να κάνει με τη δημοσιογραφία. Το πρώτο είναι το θεωρητικό, δηλαδή εδώ θα πούμε μερικά πράγματα που ίσως δεν σας είναι γνωστά, και δεν υπάρχουν σε γραμματικές οικές, γιατί έχουν να κάνουν με τη χρήση της μπλώσας, όχι με το μπλωσικό σύστημα. Ένα μεγάλο μήμα της κοινωνικής μελέτης της μπλώσας, έχει να κάνει με το θέμα αυτό του μπλωσικού σεξισμού, δηλαδή έχει παρατηρηθεί ότι σε όλες τα λέγα της μπλώσας της κόσμου, το θηλυκό γραμματικό γένος ή και το θηλυκό κοινωνικό γένος η γυναίκα, χωνεύει μέσα στο ασενικό. Πολλές φορές και εγώ και άλλοι συνάδηλοι λέμε οι φοιτητές, και εννοούμε οι φοιτητές, οι φοιτητήρες. Και μάλιστα στο τμήμα μας οι φοιτητήρες είναι πολύ περισσότερες, παρόλα αυτά δεν λέμε οι φοιτητήτρες για να εννοούμε και τους φοιτητές, ή δεν λέμε όλες σας εννοώντας και όλοι, λέμε όλοι και εννοούμε και όλες. Και πολλά τέτοια, αλλά είναι θέματα που έχουν ειδικά σε γλώσσες κλητές. Προσέξτε, ας πούμε στα αγγλικά δεν υπάρχει το ίδιο πρόβλημα, γιατί απ' τις καταλήξεις δεν φαίνεται το ασενικό θηλυκό ή σε κάποιες άλλες γλώσσες, αλλά σε γλώσσες όπως η ελληνική είναι πολύ έντονο το πρόβλημα. Επίσης, ένα άλλο πρόβλημα που έχει πολύ μελετυφθεί είναι τα θηλυκά επαγγελματικά. Γιατρός, γιατρίνα, γιατρισσα, γιατρέσα, δικηγορίνα, βουλευτίνα, δημαρχίνα, δημαρχέσα, κλπ. Ο ειδικός παθολόγος, η ειδική παθολόγος, η ειδική παθολόγα ή οτιδήποτε. Λοιπόν, τέτοιου είδους ζητήματα που φύγονται και στο κεφάλαιο μέσα το σχετικό του βιβλίου είναι το πρώτο κομμάτι. Μας ενδιαφέρει ίσως και περισσότερο, ίσως το δεύτερο, δηλαδή τι γίνεται στα μέσα. Στα μέσα ενημέρωσης, όπως τα παραδείγματα που είδαμε από διαθήκες και περιοδικά, υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά φαινόμενα που πρέπει να τα ξέρετε. Τώρα, τι θα κάνετε εσείς στην επαγγελματική σας ζωή είναι ένα άλλο θέμα. Πρέπει να τα ξέρετε σαν, ας το πούμε, στρατηγικές που δεν τιμούν και πάρα πολύ την γυναίκα. Ακριβώς γιατί, κοντός Ψαλμός Αλληλούια, το κείμενο κολακιεύει το σώμα της γυναίκας. Τα κάλυτες της γυναίκας, τα θέλητες της γυναίκας. Ή μπορεί και προσχηματικά λιγάκι και το μυαλό της ή κάποιοι σκανούς, ουσιαστικά αυτό που μετράει είναι το ύμα της γυναίκας. Αυτό πράγμα γίνεται με ορισμένους συγκεκριμένους τρόπους, άλλοτε, το άλλο, είχε κανείς, αθώα σεξιστικούς και άλλοτε ανάγλυφα σεξιστικούς. Παραδείγμας χάρη, αθώα σεξιστικός θεωρείται ο τρόπος χαρακτηρισμού περιγραφής μιας γυναίκας, την οποίαν την συνδέει πάντα με τον άντρα της, με τον μπαμπά της, σαν να υπάγεται δηλαδή σε κάποιο αρσενικό, η κόρη του στρατηγού, η κόρη του βασιλιά, η κόρη του τάδε επιχειρηματία, ενώ το αντίστροφο δεν θα γινότανε για τον σύζυγό της, τον πατέρα τους του Καδίξης. Και του τύπου γλωσσικές στρατηγικές είναι πάρα πολύ συνηθισμένες και βεβαίως πολλές φορές εξόφθαλμα, όπως είπα σεξιστικές αναφορές, οι οποίες την υποτιμούν ως προσωπικότητα και ως πρόσωπο. Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Λίγο ακόμη και τελειώνουμε εγκονόπλος, πλόσα και εθνική ταυτότητα. Όπως είπα και στην αρχή, ένα άλλο πολύ σημαντικό θέμα, η εμπλοκή της δημοσιογραφίας και εγώ πολύ μεγάλη. Ένα θέμα το οποίο μας αφορά και ως Ελλάδα πάρα πολύ. Θα μιλήσουμε σύντομα, γιατί και αυτό είναι ένα θέμα το οποίο εμπίπτει στη δικαιοδοσία περισσότερο άλλων επισημών, όχι τόσο στη δική μου όπως στον ιστορικό και παράλληλα. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι η αποτύπωση, ας πούμε, της εθνικής ταυτότητας ή και του εθνικισμού ακόμη, αν θέλετε, στη δλώσσα και στη δημοσιογραφική δλώσσα η ειδικότητα. Αυτό που θα κάνουμε στο συγκεκριμένο μάθημα είναι το εξής, έχω συγκεντρώσει στοιχεία από δημοσιογραφικά άρθρα, τα οποία αναφέρονται στους Αλβανούς, στους Σκόπιανους και στους Τούρχους, οι οποίοι είναι οι πιο κοντινοί μας, οι πιο αναγνωρίσιμοι εχθροί, ας το πούμε έτσι, ο εθνικός άνθρωπος και υπάρχουνε πάρα πολλές αναφορές και στον τύπο και στην πλαιόρση για τις εθνικές αυτές ταυτότητες. Αυτό είναι ένα ζήτημα, να δούμε τι τους αποδίδεται και μάλιστα επειδή αυτά είναι κείμενα λίγο παλιότερα μπορούμε να δούμε και πώς άλλαξε και η στάση της νεοελληνικής κοινωνίας και των δημοσιογράφων, αφού στον Αλβανό, όταν πρωτοήθαν οι Αλβανοί στην Ελλάδα, άρχισαν να πρωτοέρχονται στην Ελλάδα, δηλαδή πρόγραμμα δεκαετίας του 90, η εικόνα ήταν χειρότερη σαφώς, γιατί στην Αλβανό σήμανε φωνιάς, εγκληματίες και λοιπά κλεύτης, δεν νομίζω ότι εξακολουθεί η εικόνα είναι τόσο αρνητική, έτσι δεν είναι. Με τους Τούρχους τα πράγματα δεν αλλάζουν και πολύ, γιατί είναι μια παλιά ιστορία, για τα σκόπια δεν μπορώ να πω με συγχωριέν, ένα άλλο θέμα που επίσης θα μας απασχολήσει και σε αυτό η εμπλοκή της δημοσιογραφίας είναι οι μειονότητες, οι κάθερες μειονότητες, είτε εθετικές, είτε θρησκευτικές, είτε άλλου τύπου μειονότητες και ο τρόπος που συμμετέχουν στο δημόσιο λόγο, τους δίνεται βήμα για να μιλήσουν, αξιολογούνται, αναπαριστώνται και ό,τι ούτω καθεξής. Εδώ η διαφορά ανάμεσα στα κρατικά μέσα και τα ιδιωτικά, την εποχή που μελετήθηκε για πρώτη φορά το θέμα συστηματικά στην Ελλάδα από μια καλή μου συνάδελφα εδώ στο γερμανικό θμήμα, ήταν πολύ χαρακτηριστική διαφορά, δηλαδή σχεδόν απόλυτα χαρακτηριστική στα ιδιωτικά μέσα, πολύ πιο φιλεύσφλαχνη, κοσμοπολίτικη και ανοιχτόμενη στα κρατικά και κυρίως στην τότε τρία. Άλλο θέμα, να τα περάτσω έτσι λίγο γρήγορα, όπως είδαμε και στην αρχή, είναι η σχέση της λόσης με την κοινωνική τάξη και την αναπαράσταση στην δημοσιογραφία. Ένα πράγμα μόνο θα πω για να μην κουράζω έτσι με το μονόλογο, δέστε λίγο την πρώτη, δεύτερη, τέταρτη βούλα, ένας άγγλος νομιολόγος επέδοσης, ο Μπερνστάιν, έχει κάνει μια πρωτογοριακή έρευνα σε σχολιά μελετούντας την πρόσωπη των παιδιών της εργατικής τάξης από την μία και των παιδιών της αστικής τάξης από την άλλη. Από αυτή την έρευνα προέκυψε αυτή η διάκριση ανάμεσα σε αυτό που ονόμασε περιορισμένο γλωσσικό κώδικα, επεξεργασμένο γλωσσικό κώδικα. Δεν είναι κάτι τρομερό, είναι μία σειρά που χαρακτηριστικά, γλωσσικά χαρακτηριστικά, έχουν σχέση με σύνταξη, λεξιλόγιο κλπ. Που χαρακτηρίζουν, γενικά μιλώντας τώρα έτσι, και αυτή είναι η δυσκολία, τυλώς ενός, όχι μόνο παιδιού αλλά και του γονιού του, ανθρώπου δηλαδή που δεν έχει τελειώσει ένα λύκειο ή έχει τελειώσει με τον ζώριο ένα δημοτικό αστικομέτσι της εποχής, από τη μία και από την άλλη ενός παιδιού και γονιού αντίστοιχα με πολύ πιο ψηλόμορφωτικό επίπεδο και άρα διαφορετικές προοριστικές ικανότητες. Αυτό είναι ένα από τα βασικά εργαλεία που πρέπει να έχει κανείς υπόξει του για να μπορέσει να σαν δημοσιογράφος, σαν ρεπορτα να αντιμετωπίσει, να αξιοποιήσει, να εκμεταλλευτεί, να εκμείευσει λόγο, πληροφορές από έναν αυτόπτη μάρτυρα για παράδειγμα, ή να συνομιλήσει με έναν εμπειρογνώμονα. Είναι πολλές οι περιπτώσεις όπου η επίδραση που θα έχετε σαν δημοσιογράφοι, του ποιον έχετε απέναντί σας, με ποιον μιλάτε, με ποιον ομορφωτικού επιπέδου δηλαδή ανθρώπου μιλάτε, έχει πολύ μεγάλη σημασία για το πώς θα διατυπώσετε μια ερώτηση, θα ζητήσετε μια επεξήγηση, μια επέκταση ξέρω εγώ της σκέψης του και ούτω καθεξής. Θα λέω ότι είναι από τα πιο απαιτητικά εργαλεία γλωσσικά και γνωστικά που πρέπει να έχει ένας δημοσιογράφος για να αντιμετωπίσει ένα μεγάλο φάσμα συνομιλητών του από τον παρουσιαστή μέχρι το τελευταίο ρεπορτ. Ήτε αυτός, ξαναλέω, είναι αυτός της μάρτυρας, μια γιαγιά σε ένας σεισμός στην κεφαλονιά που μιλάει διαλεξικά και πας να της αποσπάσει την πληροφορία και άμα της πεις δύο-τρεις λέξεις, λόγες, την έθασε στη γιαγιά, δεν κατάλαβε την ερώτηση, έτσι. Μέχρι τον Γιαναρά που ανέφερας προηγουμένως ή τον συσβολόγο ή και εγώ δεν ξέρω ποιον άλλο, του οποίου το τεχνικό λεξιλόγιο πρέπει λιγάκι να το ξέρεις για να μην ρωτήσεις καμιά ρούμπα και γελιοποιηθείς. Εσύ ως ερωτώνος συνεντευθείς. Το τελευταίο, ξαναλέω, θέμα αυτής της ενότητας είναι η ατομική ταυτότητα. Είπαμε κάποια πράγματα και στην αρχή, να ξαναπω μόνο πόσο βοητευτικό από τη μια πλευρά, αλλά και αρκετά σύνθετο πράγμα είναι να μελετήσεις κανείς την ρουσική ταυτότητα, το ιδιόλεκτο όπως λέμε ή την ιδιόλεκτο ενός ανθρώπου των μέσων. Θα έλεγα ότι το πιο ενδιαφέρον στοιχείο εδώ είναι η μελέτη ανθρώπων οι οποίοι έχουν στυλ, έχουν ταυτότητα στο γράψιμο, είτε είναι στον τύπο, είτε είναι άνθρωποι της τηλεόρασης ή του ραδιοφώνου. Κάτι αντίστοιχο έχει γίνει σε διεθνές επίπεδο, κυρίως στη σχολειογραφία, δηλαδή έχει μελετηθεί αγνωρισμένα ονόματα, ας πούμε στην αγγλωαμερικάνικη σχολειογραφία, που είναι, πως είναι οι μεταγραφές στις ποδοσφαιρικές ομάδες, επί κάποια χρόνια, ίσως τώρα έχει ατονήσει λιγάκι το φαινόμενο αυτό, αυτοί οι άνθρωποι ήταν κεφάλαιο για μια εφημερίδα, που λιώνταν και αγοράζονταν από εφημερίδα σε εφημερίδα και ήταν ίδιος ότι φέτος θα έχουμε σχολειογράφωτο τάδε για τα αθλητικά ή για τα πολιτικά θέματα ή οτιδήποτε άλλο. Αυτό λοιπόν των ανθρώπων ο λόγος έχει μελετηθεί αρκετά. Ένα τέτοιο όνομα στην Ελλάδα είναι ο Μάριος Πλορίτσας, του οποίου, δεν ξέρω, σας λέει κάποιο όνομα, η Βουλή έχει δώσει σε δύο τόμφου μια επιλογή. Εσείς πρέπει να τα δείτε αυτά, όσο αυτοί οι άνθρωποι. Ο Πλορίτσας δεν ήταν δημοσιογράφος κάτι επάγγελμα με την έννοια του ρεπόρτερ, ήταν σαν άνθρωπος των γραμμάτων, του θεάτων κλπ, αλλά ήταν τακτικός επί δεκαετίες συνεργάτης του βήματος. Είμαι να το πει υποδειγματικά από την άποψη της Γλώσσας και του Ήθους, μια επιλογή του Μάρουν έχει δοθεί από τη Βουλή σε δύο τόμους και υπάρχουν εφροί αυτά τα δύο βουλή. Ή μπούξε αναμπιντία δηλαδή, το οποίο το κατεβάζεις και το διαβάζεις. Κείμενα παλιάς άλλοι για κανείς, αλλά είναι τόσο ωραία γραμμένα και κυρίως με μία υποστήριξη βιβλιογραφική απίθανη. Δηλαδή ο άνθρωπος ήταν μία μοναδική εγκυκλοπαίδεια. Εγώ νομίζω ότι δεν έχουν ξεπεράσει κανένα σημείο τώρα. Λοιπόν, τέτοιον ανθρώπων ο λόγος μπορεί να μελητηθεί ως πρότυπο θα λέγει κανείς ή ως κάτι το ξεχωριστό, αν κάποιος θέλει να ασχοληθεί με την σχολειογραφία, έτσι. Και κατά την νόμι μου, γιατί και εκεί η έρευνα έχει ρίξει τα φώτα του στο τελευταίο διάστημα, το είπα και πιο πριν, ο λόγος των παρουσιαστών των τηλεοπικών δελτιών επίσης είναι κάτι που έχει ενδιαφέρον, γιατί είναι πρότυπο για όλους τους μεσογράφους. Και δυο λόγια για την τελευταία ενότητα και τελειώνουμε. Αυτά είναι τα θέματα που θα μας απασχολήσουν, τα οποία είναι πολλά αν κανείς θέλει να τα δει διεξοπικά. Θα δούμε και θα εστιάσουμε στα πιο σημαντικά από αυτά. Στο πρώτο θέμα, μαζί και με το δεύτερο, σε μια ενότητα, κάνουμε μια διαδρομή στο πώς εξελίχθηκε η γλώσσα μας στις τελευταίες δεκαετίες, δηλαδή με τα πολεμικά και πώς πάλι η δημοσιογραφία εμπλέκεται σε αυτό το παιχνίδι, και η NDP και η ηλεκτρονική. Θα σας παρουσιάσω, υπάρχει και σχετικό άρθρο πολύ καλό μέσα στο βιβλίο, που θα πάρετε τις γραμματικές, γιατί δεν είναι μία η γραμματική όπως μπορεί να πιστεύουν κάποιοι. Έχουν διαφορές οι γραμματικές μεταξύ τους. Πιστεύω ότι το γραφείο του δημοσιογράφου πρέπει να έχει εκτός από υπολογιστή δύο-τρία βιβλία πάνω. Ένα από αυτά είναι η γραμματική. Μια γραμματική τουλάχιστον. Κανά δυο άλλα είναι δυο λεξικά που πρέπει να έχει. Ένα ερμηνευτικό, τουλάχιστον ένα, αν όχι δύο, και ένα άλλο, που θα πω όταν έρθει η ώρα τι είναι. Δεν είναι ερμηνευτικό, είναι κάτι άλλο. Το γλώσσα και η ορθογραφία και η βιβλιατικό λάθος είναι να αλληλεύεται τα θέματα. Το λάθος θα το αντιμετωπίσουμε όχι ως γραμματικό λάθος μόνο, αλλά από μια πολύ πιο βρή ασκοπιά που μπορεί να περιλαμβάνει την επιλογή καλύτερη, χειρότερη μέτρια μιας λέξης, για παράδειγμα. Ή ψωρογό, τα λάθη στον τονισμό ή στον εκτονισμό και άλλα τέτοια. Και για τα δύο τελευταίστικα επίσης υπάρχουν δύο ή τρία μικρά κοινωνάκια μέσα στον δουλείο που μιλάνε για την ιστορία και την σημερινή πραγματικότητα της λόγιας γλώσσας και πώς αυτή συνηπάρχει αλλά χωνεμένη μέσα σε αυτό που λέμε και είναι ολική. Και ακριβώς αυτό το εργαλείο πρέπει κανείς να το χρησιμοποιεί, να το δοκιμάζει συνεχώς με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Και ο τελευταίο θέμα έχει να κάνει με ένα πολύ συζητημένο παντού και κυρίως σε χώρες που τους πονάνε, ας πούμε, τα γλωσσικά, δηλαδή της Αγγλικής, όπως είναι η Γαλλία. Η Γαλλία, όπως ξέρετε, είναι μια χώρα που κάποτε γεμώνει με γλωσσικά στους 10-11 ετών και κάνει αγώνα, έκανε αγώνα και κάνει αγώνα να φρενάρει όσο γίνεται τις αγγλικές λέξεις, ή να τις μεταφράζει, να τις γαλλοποιεί και οι Γερμανοί το ίδιο. Εμείς δεν αντιστεκόμαστε τόσο πολύ, αν και έχουν γίνει κάποιες προσφάσεις. Αυτό, λοιπόν, είναι ένα πρόβλημα. Ξεμπραινάει τα ώρα της δημοσιογραφίας, αλλά αφορά οπωσδήποτε και τους δημοσιογραφούς και οι νοημοσιογραφούς με τις κατηγορίες της ρεπορτάζ, π.χ. το οικονομικό ρεπορτάζ, το οποίο έχει να αναμετρυθεί με πάρα πολλούς τέτοιους όρους που μπαίνουν σχεδόν καθημερινά και πρέπει ο νοημοσιογράφος να τους ξέρει, να τους χρησιμοποιήσει ως τα ενδεχομένως κάποιους συνώνυμους όρους ή να εναλλάσεις τον ξένο με τον ελληνικό όρο κλπ. Θα τελειώσω με μια αναφορά στις εργασίες. Η εργασία του 25% είναι υποχρεωτική. Θα σας δίνω στο τέλος κάθε ενότητας μια σειρά από θέματα που θα συνδέονται με την οικία ενότητα. Δέστε, για παράδειγμα, ενδεικτικά θέματα για τη γλώσσα των νέων. Δεν είναι μόνο αυτά. Θα μπορούσε κανείς να δει και ένα σωρά άλλα. Μπορεί να μελετήσει τη γλώσσα των νέων σε περιοδικά, δηλαδή σε κείμενα εκπροσφερμένα σε περιοδικά. Υπάρχει αρκετό υλικό. Η γλώσσα των νέων σωραδιώφων είναι θέμα που δεν έχει μελετήσει στην Ελλάδα καθόλου. Σε εκκρομπές μουσικές, σε εκκρομπές που απευθύνονται στους νέους. Η γλώσσα των νέων στην τηλεόραση, ούτε αυτό το θέμα έχει μελετηθεί, θα λέγαμε, παραελάχιστα στην Ελλάδα. Η γλώσσα των νέων στο διαδίκτυο δεν έχουν γίνει κάποια πράγματα. Έχουν γραφτεί και διατριβές ακόμη για τη γλώσσα των sms, πιο πολύ των chatrooms και τώρα τελευταία και για τη γλώσσα στο facebook. Υπάρχουν εργασίες και στα ελληνικά, αλλά και από Έλληνες σε διεθνείς γλώσσες, π.χ. στα Αγγλικά βέβαια. Η γλώσσα των νέων στο διαθήμιση είναι ένα θέμα, όπως είπα, έχει πολύ ψωμί, με απασφάλισε και προσωπικά. Υπάρχουν δεκάδες διαθημίσεις, παλιότερες και πρόσφατες, όπου στοιχεία όπως αυτά που είδαμε στο φιλμάκι στην Αράτογα χρησιμοποιούνται κυρίως για να προκληθεί χιούμορ, όχι τόσο για να πουληθεί ένα προϊόντα, πιο πολύ σαν πρόφαση για να πουληθεί ένα κλίμα σε εθνική τηλεφωνία σε πολύ μεγάλο βαθμό, αλλά και σε άλλα προϊόντα. Ακόμη τη γλώσσα των νέων σε διάφορα μουσικά στήλη, υπάρχει ένας συνάδελφος πολύ καλός στη Γερμανία που έχει ασχοληθεί με το θέμα αυτό, το άλλο θέμα επίσης είναι πολύ ενδιαφέρον και πολύ λίγο διερεπνημένο, δηλαδή φαντάζομαι θα σας ενδιαφέρε πολύ τους νοσογράφους πως, είτε οι νέοι, είτε οι μεγαλύτεροι, είτε οι δάσκαλοι, είτε έγινε τα μέσα να αντιμετωπίζουν την λεγόμενη, καλύτερα να λέμε, γλώσσα των νέων, η οποία δεν είναι τυχαία ότι την ξεχωρίζουμε από την υπόλοιπη γλώσσα, αλλά αυτό θα το δούμε και ερωτή το ξεκινήσουμε αυτό τώρα. Επίσης, δυο άλλα θέματα που συνδέονται χωρίς να ταυτίζουν με τη γλώσσα των νέων, είναι τα γράφη της και τα διάφορα συρθήματα γιατί υπάρχουν κοινά στοιχεία, στους οποίους αφορά το λόγο, τη γλώσσα, το ήχο σου. Σε κάθε ένα από αυτά τα θέματα ή σε κάτι παρόμοιο που θα επιλέξετε, αφού βέβαια παρουσιαστεί και η ενότητα, θα σας στέλνω κατόπινη συνενόησης βιβλιογραφία, που τις πιο πολλές φορές δεν θα είναι μόνο οι τίτλοι αλλά θα είναι και τα ίδια τα άρθρα και κεφάλαια βιβλίων, όσοι έχουν συνεργαστή μαζί με το ξέρουν. Ένα παράδειγμα θα μπορούσαμε να αναστώ. Επειδή η εμπειρία μας, θα πούμε τώρα μερικά λίγο της άσταφα, το έχω πει και άλλες φορές, είναι ότι η λογοκλοπή δίνει και παίρνει και οι καταπαραγγελίες εργασίες δίνουν και παίρνουν, τις οποίες καταλαβαίνουμε από την πρώτη παράγραφο, να είστε βέβαιοι, από την πρώτη πρόταση, να το ξεκαθαρίσουμε αυτό το πράγμα, ότι ο κόσμος δεν σας τιμά και είναι και νορικό παράπονο και όλα αυτά είναι γνωστά. Δεν κερδίζετε τίποτα απολύτως, μα τίποτα απολύτως. Προτιμώ χίλιες φορές να δω μια ελυπή εργασία με αδυναμίες, που να έχουν τα χαρακτηριστικά του δικού σας λόγου, παρά του λόγου ενός αγοφίτου της φιλοσοφικής, που τον βρήκατε και πήγατε και του παραγγείλατε εργασία και ξέρετε τι λίγο πολύ μ' αρέσει αδελφόνος κλπ. Μην συνεχίσω αυτή την παραφιλολογία. Είναι μια ευκαιρία που δεν θα την έχετε πάρα πολλές φορές. Εκμεταλλευτείτε την, όχι στα δικά μου μαθήματα μόνο, σε οποιοδήποτε μάθημα να κάνετε μια μικρή έρευνα, η οποία θα σας βοηθήσει μετά να κάνετε και μια καλή τυχεία ή και ενδεχομένως να κάνετε στο μέλλον και μεταποιακά ή οτιδήποτε άλλο. Η βιβλιογραφία που στέλνω φροντίζω ό,τι υπάρχει στα ελληνικά σε σχέση με το θέμα, είτε ακριβώς πάνω στο θέμα είτε κάπως ευρύτερα και λίγα, όχι πολλά, μην τρομάξετε, ένα, δύο, τρία άρθρα χρήσιμα βοηθητικά, χαρακτήρα συνήθως από την αγγλόφωνη βιβλιογραφία. Απαραίτητα όμως για να κάνετε μια μικρή εργασία 10-12 σελίδων στο συνολό της. Θα τα πούμε και άλλη ώρα, απλώς να πω τι σημαίνει εργασία 10-12 σελίδες με μια κουβάντα και τελειώσαμε. Σημαίνει παρουσίαση του φαινομένου που θα μελετήσετε, έχει μέσα σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Περιγραφή του υλικού, λεπτομερία, έχει πολύ μεγάλη σημασία για το δικό μας άσχημα, η περιγραφή του υλικού, όλες οι συνεργασίες πάνω σε υλικό. Αυτή είναι μια θαλή και κανείς μικρή δυσκολία, αλλά και το ενδιαφέρον που έχει μια τέτοια μικρή αρχαιακή έρευνα να σας κάνετε. Τι υλικό θα είναι αυτό, μπορεί να είναι διαφημίσεις, μπορεί να είναι δημοσιογραφικά άρθρα, μπορεί να είναι γράφητος, όπως είδαμε προηγουμένως, και λοιπαπάντως θα είναι λόγος, έτσι, γλώσσα, σε οποιαδήποτε μορφή, μπορεί να συνομιλείς. Επίσης, στο πρώτο αυτό κομμάτι, στην ιστοσελίδα του πλούτος, στον οδηγό συγγραφής, αν τον έχετε δει, αυτά τα πράγματα θύγονται, αλλά τα λέω έτσι επιτροχάζει πάλι. Οπωσδήποτε μια αναφορά στο γλωσσικό προφίλ, που συνδέεται με το φαινόμενο αυτό, ας πούμε, το νέο γλωσσικό, ας πούμε, κλπ., και το δεύτερο μέρος, που είναι και το πιο πρωτότυπο, γιατί το πρώτο, στο πρώτο δεν πρέπει να πρωτοτυπήσει κανείς, αυτό που με ενδιαφέρει μένα, να δω το σχολιασμό που θα κάνετε πάνω στο υλικό σας, πάνω στα δείγματα του υλικού. Εάν δω, έτσι, όρεξη, διάθεση για έξυπνης παρατηρής πρωτοτυπία, αυτό το πράγμα, προσωπικά, με ενθουσιάζει πάρα πολύ. Με προδιαθέτει πάρα πολύ μονακά, συνολικότερα για την παρουσία σας και τη συνατοχή σας του μάτια. |
