| : Ποσειδονία. Ένα οικοσύστημα κλειδί για τις μεσογειακές ακτές. Το γρασίδι του Ποσειδώνα, το λιβάδι Ποσειδονίας ή Ποσειδονία, είναι ένα ανώτερο φανερό γαμωαγκιό σπερμοφυτό, ενθασμένα γνωστό ως φύκος ή φυκιάδα, βιολογικά διαφορετικό και που μετά από μια πολύπλοκη εξελικτική διαδικασία, κατάφερε να πηγήσει ξανά στον υποβρύχιο κόσμο και να δημιουργήσει τα δάση της θάλασσας. Η Ποσειδονία είναι ένα είδος που ζει μόνο στη Μεσόγειο και σχηματίζει εκτεκταμένα υποθαλάσσια λιβάδια σε βάθος έως και 45 μέτρα περίπου. Στην περιφέρεια κεντρικής Μακεδονίας υπάρχουν αρκετές περιοχές με σημαντικές εκτάσεις από λιβάδια Ποσειδονίας όπως το δήμο Θερμαϊκού. Ο οικολογικός ρόλος των λιβαδιών της Ποσειδονίας είναι πολύ σημαντικός, γι' αυτό και προστατεύονται από την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Τα φύλλα της Ποσειδονίας έχουν τη μορφή κορδέλας και μπορεί να ξεπεράσουν και το ένα μέτρο σε μήκος. Τα νεκρά φύλλα με τη βοήθεια των θαλάσεων ρευμάτων συσσορεύονται στις γειτονικές ακτές και συχνά δημιουργούν μεγάλες ιστάδες γνωστές ως θυμόνες. Η Ποσειδονία είναι ξεχωριστή γιατί αποτελεί υπόστρωμα για πολλούς άλλους οργανισμούς φυτά και ζώα και παρέχει επικοιλία πηγών τροφής. Είναι καταφύγιο, χώρος ορτοκίας και νηπιοτροφείο για πολλά ψάρια και άλλους θαλάσσεως οργανισμούς. Είναι πνεύμονας για τα παράκτια οικοσυστήματα παράγοντας σημαντικές προσέδρεις οξυγόνου. Τα λιβάδια μέσα στη θάλασσα και οι θυμόνες των νεκρών φύλλων στην ακτή δρυνούν σαν ένα φυσικό φράγμα στη δράση του κεματισμού και μειώνουν τη διαύρωση του πειθυμένα και των ακτών. Η περιοχή μελέπτης της περιφέρειας κεντρικής Μακεδονίας εντοπίζεται στην ευρύτερη θαλάσσια και παράκτια περιοχή της Επανωμής, η οποία υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Θερμαϊκού της περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης. Η περιοχή αποτελεί καταφύγιο άγριας ζωής και είναι ενταγμένη στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 ως τόπος κοινωνικής σημασίας αλλά και ως ζώνη ειδικής προστασίας που χαρακτηρίζεται από μεγάλη επικοιλότητα προστατευόμενων ηδών πτηνών. Το παράκτια τμήμα της Επανωμής βρίσκεται σε απόσταση περίπου 5 χιλιομέτρων από τον οικισμό της και επεκτείνεται στο βόρειο και νότιο τμήμα του ογκρωτηρίου Μήτικας. Περιλαμβάνει τη λιμνοθάλασσα Επανωμής, τις αμώδιες ακτές και τους οικοτόπους που απαντώνται σε αυτές, καθώς και τη θαλάσσια περιοχή, βόρεια και νότια του ογκρωτηρίου Μήτικας, με λιβάδια Ποσειδονίας και εκτεταμένες εκτάσεις θυμώνων Ποσειδονίας. Η περιοχή βρίσκεται στο κεντρικό θερμαϊκό κόλπο και το ανώτερο τμήμα του εξωτερικού θερμαϊκού κόλπου και αποτελεί ένα θαλάσσιο οικοσύστημα υψηλής περιβαλλοντικής αλλά και κοινωνικοοικονομικής αξίας. Έχει έναν ιδιαίτερο ποικίλο χαρακτήρα και μπορεί να καλύψει πολλά διαφορετικά ενδιαφέροντα για παραδείγματος χάρη αλιείς, πεζοπόρους, κολυβητές, λάτρεις της φύσης, δείτες, επισκέπτες των beach bar και εστιατορίων. Είναι κοντά στην πόλη της Θεσσαλονίκης, πράγμα που συνεπάγεται μεγάλη επισκεψιμότητα από τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης σε όλη τη διάρκεια του χρόνου αλλά κυρίως τους θερινούς μήνες. Η περιφέρεια κεντρικής Μακεδονίας και η αντιπεριφέρεια ανάπτυξης και περιβάλλοντος διαθέτουμε ένα πολύ σημαντικό μηχανισμό στον αγώνα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων τροτότητας στην ακτογραμμή. Το παρατηρητήριο για τη διάβροιση των ακτών που θέσαμε πρόσφατα σε λειτουργία αξιοποιεί τη σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία και στοιχεία από δορυφόρο. Με αυτόν τον τρόπο μας δίνει λεπτομερή και ακριβή δεδομένα για το βαθμό διάβροισης των ακτών. Ήδη έχουμε εντοπίσει περισσότερα από 30 κόκκινα σημεία και προγραμματίζουμε τα απαραίτητα έργα για την αποκατάστασή τους. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα με ακτογραμμές στο 93% της επιφάνειάς της και με ποσοστό τορτότητας σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες να αγγίζει το 29%, η αποκατάσταση των διαβρωμένων ακτών είναι ζωτικής σημασίας για τη δημόσια ασφάλεια, την τουριστική ανάπτυξη και την οικονομία. Εμείς στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας έχουμε βραβευτεί δύο φορές και το 2020 και το 2021 γιατί πρωτοπορούμε σε αυτό το τομέα. Είμαστε από τους πρώτους που έχουμε οργανωθεί για να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και εργαζόμαστε συστηματικά για να θωρακίσουμε τις ακτές μας. Τι κάνει όμως την Ποσειδονία τόσο ξεχωριστή? Τα εριζόμετα μεγαλώνουν οριζόντια και κάθετα παγιδεύοντας το ίζημα, δημιουργώντας ένα πολύ ιδιαίτερο οικοσύστημα που φιλοξενεί πολλά ήδη χλωρίδας και πανίδας. Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας μέσα από το έργο POS-BEMED-2 του προγράμματος indirect MED ενεργοποιεί τους φορείς που ενασχολούνται με τη διαχείριση των παράκτυρων περιοχών προκειμένου να χαράξουν δράσεις για την αηφόρο διαχείριση των παραλιών της Ποσειδονίας, ειδικά σε προστατευόμενες περιοχές. Στόχος της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι να ενημερώσει, να εδιστητοποιήσει και να εκπαιδεύσει τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τους τοπικούς φορείες παρέχοντάς τους πληροφορίες για τη σημασία της Ποσειδονίας ως δομικού στοιχείου του οικοσυστήματος και όχι ως παράγωτα ρήματησης. Συγχρόνως θα συνεισφέρει στη διαμόρφωση της κοινής χάρτας καλών πρακτικών, δημιουργώντας ένα χρήσιμο εργαλείο πρακτικών διαχείρισης της Ποσειδονίας. Κάθε τετραγωνικό ενός λιβαδιού Ποσειδονίας μπορεί να παράγει μέχρι και 20 λίτρα οξυγόνου και δεσμεύει πάρα πολύ σημαντικές ποσότητες διοξυδίου του άνθρακα, λειτουργώντας ως φυσικό φίλτρο καθαρισμό. Παράλληλα, η Ποσειδονία μαρτυρά ένα πολύ εκλεκτικό είδος με αυστηρές οικολογικές απαιτήσεις, όπως η διάβγεια, ο λιγοτροφισμός και η καλή ανανέωση των ιδάτινων μαζών. Τα αναχώματα που δημιουργούν οι ρίζες μαζί με το πυκνό και ανθεκτικό φύλλωμα της Ποσειδονίας λειτουργούν ως κυματοθραύστες, καταφέρνοντας να απορροφήσουν μία μεγάλη ποσότητα της κυματικής ενέργειας στις παράκτηες ζώνες. Οι παραλίες των Μεσογειακών Ακτών οφείλουν την ύπαρξή τους στη δράση των λιβαδιών. Η ενημέρωση και ευησυχητοποίηση των πολιτών μπορεί να συμβάλει στην ορθή διαχείριση των θυμώνων, καθώς υπάρχουν λύσεις για να απολαμβάνουμε όλοι τις παραλίες μας με διατήρηση της βιοπικιλότητάς τους. Τα φύκια δεν είναι σκουπίδια των ακτών, η Ποσειδονία είναι ανασδίκτης καλής ποιότητας των νερών, καθώς είναι ένα είδος πολύ ευαίσθητος στη ρήπανση και γενικότερα σε ανθρωπογενής πιέσης. Η υγιής Ποσειδονίας σημαίνει πλούσια βιοπικιλότητα, άρεστη ποιότητα νερών και προστασία των ακτών. Θα ήθελα να προσθέσω ότι στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί ένα στόχο ύψης σημασίας. Προσπαθούμε μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα και ευρωπαϊκούς πόρους, να βρούμε τις αναγκαίες λύσεις προκειμένου να υιοθετήσουμε καλές πρακτικές για την προστασία του περιβάλλοντος. Ευελπιστούμε ότι μέσα από το πρόγραμμα αυτό, εταίρη, αυτοδιοίκηση, πολίτες, να βρούμε από κοινό αμοιβές αποδεχτές λύσεις. Οι θυμώνες των νεκρών φύλων είναι σε θέση να προστατεύσουν τις ακτές από διάβρωση. Τρέφουν, λυπαίνουν, αλλά και προστατεύουν από ξηρασία την παράκτια βλάστηση, φιλοξενώντας μια πάρα πολύ πλούσια πανίδα. Και εκτός της προστασίας των ακτών από τη διάβρωση, αποτελούν πηγή θρεπτικών συστατικών για το θαλάσσιο περιβάλλον, δημιουργώντας σημαντικό οικοσύστημα στη ζώνη θάλασσα στεριάς, που φιλοξενεί πληθώρα οργανισμών. Είναι πολύ σημαντική η υποσυδωνία, γιατί κρατάει το υπέδαφος στερεό, με αποτέλεσμα να μη γίνονται ιδιαίτερες αλλαγές στις ακτές μας. Άρα μιλάμε, φιλτράρουν το υπέδαφος και έτσι μπορούμε να έχουμε πιο καλές παραλίες, που είναι πολύ σημαντικό για μας σαν επαγγελματίες. Σε βάθος περίπου 4 με 5 μέτρα, όταν έχει κάλμα και είναι κυριολεκτικά σαν πισίνα, μπορούμε να διακρίνουμε ψάρια, αλλά ακόμα και τις πίνες, που είναι πάρα πολύ σπάνια στην περιοχή. Την ποσυδωνία πρέπει να την σεβόμαστε και να την αποδεχόμαστε ως έχει. Δεν πρέπει να την απομακρύνουμε μέσα από τη θάλασσα και κυρίως όταν βγαίνει και την ξεβράζει το κύμα εκτός, γιατί ουσιαστικά λειτουργεί σαν φίλτρο και προστατεύει τις ακτές από τις διαβρώσεις. Η ποσυδωνία είναι πάρα πολύ καλό υλικό σχετικά με τη διαβρώση των ακτών. Προστατεύει πάρα πολύ τις ακτές μας, χρησιμοποιείται πάρα πολύ κατά κόρον στο κατασκευαστικό τομέα, σαν μονοτικό υλικό, στις στέγες. Γενικά ό,τι αφορά με την κατασκευή, έχει πολύ καλή θερμική, θερμομονωτική απόδοση, οπότε είναι ένα φιλικό προσωπεριβάλλον μονοτικό υλικό, το οποίο το βρίσκουμε στη φύση, χωρίς να σπαταλάμε πόρους και ενέργεια για τη χρήση αυτού. Η διαχειριστική πρακτική της ολικής απομάκρυνσης των θυμώνων για αισθητικούς λόγους και η αντιμετώπισή τους ως σκουπίδια, συχνά εναπορτίθεται σε χωματερές, δημιουργούν σημαντικά προβλήματα σε θάλασσα και ακτές. Τα λιβάδια Ποσειδονίας όμως, απειλούνται με υποβάθμιση και συρρύκλωση, καθώς καταστρέφονται από την αλληία με σειρώμενα εργαλεία, από την αγκυροβόληση σκαφών, τα λιμενικά έργα, από τη ρήπα συμμελήματα οργανικών και ανόργανων ρήπων, όπως τα γεωργικά φάρμακα και λιπάσματα, ενώ απειλούνται και από ξενικά είδη. Οι θυμώνες της Ποσειδονίας, εκτός της προστασίας των ακτών από τη διάβρυνση, αποτελούν πηγή θρεπτικών στοιχείων για το θαλάσσιο περιβάλλων και δημιουργούν σημαντικό οικοσύστημα στη ζώνη θάλασσα στεριάς, που φιλοξενεί η πληθόρα οργανισμών. Η ολική απομάκρυνση των θυμώνων από τις ακτές και τη μετόπισή τους ως κουπίδια, οδηγεί σε υποβάθμιση σημαντικών παράκτυων οικοτόπων, επιβάρυνση της τοπικής οικονομίας και πιθανή απώλεια της αμμουδιάς. Στόχος μας είναι να χαραχθεί μια καλύτερη διαχείριση της Ποσειδονίας και να δημιουργηθούν κατευθυντήρες γραμμές για όλους τους φορείς διαχείρισης και τους χρήστες των ακτών, ώστε να μπορέσουμε να προστατέψουμε αυτό το τόσο σημαντικό οικοσύστημα, δίνοντας παράλληλα τον βιώσιμο τουρισμό και τις καλές περιβαλλοντικές πρακτικές. |
