Αλτερνάριες / Διάλεξη 13 / Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση
Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση: Την προηγούμενη φορά, λοιπόν, τη δεύτερη ώρα που κάναμε για τις ασθένειες των γιγαρτοκάρπων, κάναμε μια ανακεφαλαίωση, τις δείξαμε όλες σε αυτή τη λίστα. Είχαμε πει ποιες έχουν συζητηθεί εκτενώς, είχαμε πει μάλλον ποιες είχαν συζητηθεί εκτενώς...
| Main Author: | |
|---|---|
| Language: | el |
| Institution: | Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης |
| Genre: | Ανοικτά μαθήματα |
| Collection: | Γεωπονίας / Μυκητολογικές Ασθένειες Δενδρωδών και Αμπέλου |
| Published: |
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
2013
|
| Subjects: | |
| Άδεια Χρήσης: | Αναφορά-Παρόμοια Διανομή |
| Online Access: | https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=7d1674bb |
| id |
6f35094f-b105-4109-8b04-39d3acb1c4ce |
|---|---|
| title |
Αλτερνάριες / Διάλεξη 13 / Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση |
| spellingShingle |
Αλτερνάριες / Διάλεξη 13 / Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση Ασθένειες Alternaria alternate Γεωργία, Δασοκομία και Αλιεία αφλατοξίνες Δενδρών νεκρωτικές κηλίδες A. mali μυκοτοξίνες Αμπέλου Μυκητολογικές Λαγοπόδη Αναστασία |
| publisher |
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ |
| url |
https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=7d1674bb |
| publishDate |
2013 |
| language |
el |
| thumbnail |
http://oava-admin-api.datascouting.com/static/e344/9590/bffb/fb81/63fb/e02b/4217/0d24/e3449590bffbfb8163fbe02b42170d24.jpg |
| topic |
Ασθένειες Alternaria alternate Γεωργία, Δασοκομία και Αλιεία αφλατοξίνες Δενδρών νεκρωτικές κηλίδες A. mali μυκοτοξίνες Αμπέλου Μυκητολογικές |
| topic_facet |
Ασθένειες Alternaria alternate Γεωργία, Δασοκομία και Αλιεία αφλατοξίνες Δενδρών νεκρωτικές κηλίδες A. mali μυκοτοξίνες Αμπέλου Μυκητολογικές |
| author |
Λαγοπόδη Αναστασία |
| author_facet |
Λαγοπόδη Αναστασία |
| hierarchy_parent_title |
Μυκητολογικές Ασθένειες Δενδρωδών και Αμπέλου |
| hierarchy_top_title |
Γεωπονίας |
| rights_txt |
License Type:(CC) v.4.0 |
| rightsExpression_str |
Αναφορά-Παρόμοια Διανομή |
| organizationType_txt |
Πανεπιστήμια |
| hasOrganisationLogo_txt |
http://delos.it.auth.gr/opendelos/resources/logos/auth.png |
| author_role |
Επίκουρη Καθηγήτρια |
| author2_role |
Επίκουρη Καθηγήτρια |
| relatedlink_txt |
https://delos.it.auth.gr/ |
| durationNormalPlayTime_txt |
00:39:51 |
| genre |
Ανοικτά μαθήματα |
| genre_facet |
Ανοικτά μαθήματα |
| institution |
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης |
| asr_txt |
Την προηγούμενη φορά, λοιπόν, τη δεύτερη ώρα που κάναμε για τις ασθένειες των γιγαρτοκάρπων, κάναμε μια ανακεφαλαίωση, τις δείξαμε όλες σε αυτή τη λίστα. Είχαμε πει ποιες έχουν συζητηθεί εκτενώς, είχαμε πει μάλλον ποιες είχαν συζητηθεί εκτενώς μέχρι εκείνη τη στιγμή, οι οποίες ήταν και μαρκαρισμένες και υπήρχαν εκεί κάποιες οι οποίες δεν είχαν συζητηθεί. Τις συζητήθηκαν επί τροχάδι την προηγούμενη φορά για τις ασθένειες μικρότερης σημασίας και μας είχε μείνει μόνο μία, αυτή εδώ, η μαύρη κυλίδωση. Η ασθένεια αυτή, δεν μπορώ να πω ότι είναι από τις πιο σημαντικές, τοπικά ενδιαφέρει πάρα πολύ σε κάποιες περιοχές και σε κάποιες ποικιλίες. Αλλά την έχω αφήσει εχωριστά γιατί μαζί με την μαύρη κυλίδωση είναι μια ευκαιρία να μιλήσουμε και για τις τοξίνες των μικίτων. Οπότε θα κάνουμε μια μικρή διάλεξη σήμερα σχετικά με την ασθένεια αυτή και για τις τοξίνες των μικίτων, ορμόμενη από το γεγονός του ότι ο αλτερνάρια που προκαλεί τη μαύρη κυλίδωση, τα διάφορα είδη του αλτερνάρια, είναι μίκητες που παράγουν τοξίνες. Ωραία. Πάμε λοιπόν στο σημερινό μας μάθημα. Ας το αφήσουμε αυτόν, όπως χρειαστείτε κάτι. Η ασθένεια της αχλαδιάς αναφέρεται σαν μαύρη κυλίδωση ή σαν αλτερνάρια ή σαν αλτερναρίαση ή αλτερναρίωση, θα τη βρείτε έτσι στην ελληνική βιβλιογραφία. Λοιπόν, θα τη δούμε στα γιγαρτόκαρπα πρώτα απ' όλα, θα τη δούμε σε αχλαδιά και μηλιά, ιδιαίτερα σημαντική ασθένεια στις καλλιέργειες αυτές, αν τη δούμε σε επαγγόσμιο πίπεδο, στην Ιταλία και στην Ιαπωνία. Στην Ιαπωνία περισσότερο και στην Ιταλία αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, Ολλανδία, Γαλλία κλπ. Έχει αναφερθεί και στη χώρα μας βέβαια. Στη χώρα μας, σας είπα και πριν, ότι το ενδιαφέρον είναι τοπικό. Αφορά κάποιες περιοχές και κάποιες ιδιαίτερες συνθήκες όπου υπάρχει πάρα πολύ υγρασία και σε εκείνες τις περιοχές η ασθένεια αυτή αποτέλεσε περιοριστικό παράγοντα για να καλλιεργηθούν κάποιες ευπαθείς ποικιλίες. Αναφέρονται η Πάσα Κρασάννα και η Αμπάτε Φέτελ σαν πιο ευπαθείς ποικιλίες της. Ξέρετε αυτές τις ποικιλίες αχλαδιάς. Ξέρετε ποια είναι αυτά τα αχλάδια. Όχι. Τα Πάσα Κρασάννα είναι κάποια αχλάδια πράσινα με πράσινη φλούδα, όχι κυτρινοπράσινο όπως είναι τα αχλάδια που ξέρουμε. Είναι έτσι το χρώμα τους λίγο πιο λαμπερό να το πω και είναι στρογγυλά και χοντρούλικα. Τα Αμπάτε Φέτελ είναι εκείνα που μοιάζουν με κάποια κολοκυνθοϊδή που χρησιμοποιούμε για διακοσμητικά, που έχουν ένα μακρύ λαιμό και μετά ο ποπός τους στρογγυλεύει και είναι κίτρινα και έτσι κάπως μεγαλούτσικα, μας έρχονται κυρίως από την Ιταλία εδώ στην δική μας αγορά. Αυτές οι δύο λοιπόν ποικιλίες ήταν από τις πιο ευπαθείς και κάποιες συγκεκριμένες περιοχές εδώ στην Ημαθεία από όσο γνωρίζω και ίσως λίγο νοτιότερα έγινε περιοριστικός παράγοντας αυτές τις περιοχές η παρουσία αυτής της ασθένειας για την καλλιέργειά τους. Εκτός από τις ευπαθείς ποικιλίες η ασθένεια αυτή εμφανίστηκε σε δέντρα τα οποία είναι εξασθενημένα και από άλλες αιτίες, παραδείγματος χάρη έντονες οντομολογίας προσβολές ή ακόμα και κάποια έλκη που αναφέραμε και εμείς την προηγούμενη φορά. Προσβάλλονται τα φύλλα η βλαστή και η καρπή, προσβάλλονται οι νεαροί βλαστή, τα φύλλα με κάποιες κυλίδες που μας θυμίζουν τοξικότητες και οι καρπή οι οποίοι κάνουν μια κυλίδωση επιφανειακή η οποία δημιουργεί και μια βαθιά σύψη στη σάρκα του καρπού. Εκτός βέβαια από τα μυλοειδή, την ασθένεια αυτή την έχουμε και σε άλλες καλλιέργειες και αναφέρω ενδεικτικά τα εσπεριδοειδή στα οποία έχουμε προσβολές καρπών, θα σας δείξω μετά μερικές εικόνες και πρόσφατα διαπιστώσαμε και στη χώρα μας προσβολές καρπών ροδιάς. Ξέρετε ότι η ροδιά τα τελευταία χρόνια έχει πάρει έτσι μια όθηση, η καλλιέργειά της. Έχουμε πάρα πολλές ποικιλίες οι οποίες έχουν εισαχθεί γιατί έχουν ωραία εμπορικά χαρακτηριστικά, αλλά από τι φαίνεται αυτές οι ποικιλίες έχουν και πάρα πολλά φιτοπαθολογικά προβλήματα και μια και είναι νέα η καλλιέργεια για τη χώρα μας, δηλαδή σαν καλλιέργεια εντατική εννοώ, γιατί ροδιές όλοι λίγο πολύ είχαμε στους κήπους μας. Έχουν προσφερθεί διάφορα μυκητολογικά προβλήματα και ένα από αυτά ήταν η σύψη των καρπών από αλτερνάριο. Λοιπόν, να δούμε τα συντώματα στην αχλαδιά. Στα φύλλα πρώτα απ' όλα έχουμε νεκρωτικές κηλίδες οι οποίες ξεκινούν από πάρα πολύ μικρό μέγεθος και σταδιακά μεγεθύνονται. Βλέπετε εδώ κηλίδες πολύ μικρές, βλέπετε μεγαλύτερες και βλέπετε και κηλίδες συνενομένες. Πολλές φορές οι κηλίδες αυτές έχουν μια κίτρινη άλλο. Άλλος ονομάζεται το περιθώριο, έτσι. Και επίσης μας θυμίζουνε καψίματα από τοξικότητες, επειδή είναι έντονα μαύρες και νεκρωτικές οι κηλίδες αυτές. Δηλαδή δεν είναι σαν άλλες κηλίδες οι οποίες ξεκινούν σαν ένα κητρίνισμα και σταδιακά έχουμε την έκκρωση. Είναι σκουρόχρωμες από την αρχή της εμφάνισης τους. Επίσης οι κηλίδες μπορούμε να έχουν στους μίσχους των φύλλων και το αποτέλεσμα είναι είτε στη μία περίπτωση είτε στην άλλη να έχουμε φιλόπτωση. Και εδώ σας δείχνω εικόνες από κηλίδες. Όπως βλέπετε μια εκταταμένη κηλίδωση μπορεί να δημιουργήσει πολύ μεγάλη ζημιά στο φύλλωμα. Εδώ τώρα δείτε συμπτώματα σε βλαστό. Η φωτογραφία θα πρέπει να την κοιτάξετε πολύ προσεχτικά, είναι λίγο σκοτεινή. Δείτε αυτόν εδώ το βλαστό, ο οποίος έχει ξεραθεί, είναι η τρυφερή βλαστή, η κορυφή τους ξηρένεται, προσβάλλεται, γίνεται μαύρη και ξηρένεται. Και εδώ θα δούμε τα συμπτώματα σε καρπούς και μάλιστα σε αμπάτε φέτελ. Τα αμπάτε φέτελ βέβαια που την κορυφή τους θα μπορεί να είναι λίγο πιο μεγάλα ακόμα. Αλλά νομίζω καταλάβετε για ποια αχλάδια λέμε. Στα αχλάδια λοιπόν στους καρπούς βλέπουμε τη δημιουργία κηλίδων καστανώνιων μαύρων, οι οποίες νομίζω ότι μπορείτε να καταλάβετε και από εκεί που βρισκόσαστε είναι βυθισμένες. Είναι βυθισμένες και έχουν ομόκεντρους κύκλους στις κηλίδες έχουμε. Λοιπόν, έχουμε συνένωση κηλίδων. Θυμόσαστε που λέγαμε για το φουζικλάδιο που κάνει κηλίδες οι οποίες δημιουργούν μια επιφανειακή βλάβη και καθαρίζουμε και τρώμε και δεν υπάρχει πρόβλημα. Εδώ όμως η σύψη κατεβαίνει βαθιά μέσα στον καρπό και έχουμε κάτι διαφορετικό. Δεν έχουμε όμως ραγδαία κατάρρευση των ιστών όπως έχουμε σε Μονίλια ή σε άλλες προσβολές. Έχει μια ιδιαιτερότητα και αυτή η σύψη. Εδώ είναι και άλλες εικόνες από προσβολές στους καρπούς και νομίζω ότι ένα ταχλαδάκι σας βοηθάει να δείτε αυτό που λέμε ομόκεντρικοί κύκλοι. Αυτές οι φωτογραφίες οι δύο που σας δείχνω είναι από παλιά slides γι' αυτό είναι έτσι σαν κετρινισμένες και καμένες από τις πολλές προβολές αλλά νομίζω ότι εδώ διακρίνονται οι ομόκεντρικοί κύκλοι. Τους βλέπετε ή όχι? Ωραία. Αυτό είναι χαρακτηριστικό, οι ομόκεντρικοί κύκλοι είναι χαρακτηριστικοί των προσβολών από αλτερνάρια. Σε διάφορους ξενιστές, τα παιδιά της φυτοπροστασίας αν έχουν ακούσει τα κυπευτικά ή πέρυσι στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας μιλήσαμε πάλι για ομόκεντρους κύκλους, ιδιαίτερα στην ντομάτα. Είναι εύκολο να δεις ομόκεντρους κύκλους ή ομόκεντρες ελλείψεις ή ομόκεντρα σχήματα το ένα μέσα στο άλλο στα σημεία που έχει προσβάλλει ομίτητας αυτός. Και εδώ βλέπουμε μαύρες κυλίδες πάλι σε καρπούς. Εδώ βλέπετε σε μήλο και είναι μια ευκαιρία να δείτε το βάθος της ύψης. Δεν περιορίζεται λοιπόν η ύψη στα επιφανειακά στρώματα του καρπού. Καταστρέφει τον καρπό σε βάθος, αλλά είπαμε με αργότερο ρυθμό από ότι μπορεί να τον καταστρέψει μία μονίλια. Και εδώ βλέπετε συμπτώματα σε σπεριδοειδή. Πολλές φορές έχουμε μόλινση από τα υπολίματα του άνθους, οπότε το παθογώνει η σχορή εσωτερικά και δημιουργεί αυτή τη σύψη. Και φυσικά ο καρπός γίνεται ακατάλληλος για εμπορία. Δεν μπορείς καθόλου αυτό να τον εμπορευτείς. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τα ρόδια, τα οποία είχαν φτάσει στο εργαστήριό μας πριν από μερικά χρόνια. Ήταν όμορφα κόκκινα εξωτερικά, δεν μπορούσες να καταλάβεις τίποτα, αλλά όταν τα έκοβες, έβρισκες μέσα ότι όλο ήταν καταστραμμένο και προσβλημμένο από αλτερνάρια. Ήδη έχω γράψει και το όνομα του Παθογόνου. Λοιπόν, το Παθογόνου αίτιο αποτέλεσε θέμα διαμάχης μεταξύ ερευνητών, η οποία ανήκαν σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα ήταν στη Ιαπωνία και η άλλη στην Αμερική. Σήμερα θεωρούμε τα ονόματα των Παθογόνων σαν συνώνυμα. Δηλαδή, τα ονόματα των Παθογόνων είναι αλτερνάρια γκέιζεν σε αχλαδιά, αυτό είναι το Παθογόνο της αχλαδιάς, αλτερνάρια μάλι σε μηλιά, αλτερνάρια τοψιτζένικα σε ταντζερίνι και αλτερνάρια λιμονιάσπιρ με σε τραχία λεμονιά. Στη Ρωδιά το αναγνωρίσαμε στο εργαστήριο σαν αλτερνάρια αλτερνάτα. Θα σας πω στη συνέχεια, αφήστε λίγο να μιλήσω γι' αυτό και θα σας δείξω μια διαφάνεια και θα σας εξηγήσω. Οι Ιαπωνικές εργασίες τώρα τα αναφέρουν όλα αυτά σαν ξεχωριστούς παθότυπους του αλτερνάρια αλτερνάτα. Πάντως όλα αυτά που έχουν ονομαστεί και ταξονομηθεί από τον Σίμμονς και την ομάδα του στην Αμερική, όλα αυτά θεωρούνται ότι είναι της ομάδας αλτερνάρια αλτερνάτα. Και σήμερα στη βιβλιογραφία, ας πούμε στα φυλάδια του ΚΑΠ, του οργανισμού του Βρετανικού που μελετάει τους μίκητες, αυτά αναφέρονται σαν συνόνιμα ή μάλλον αυτοί οι παθότυποι αναφέρονται σαν συνόνιμα αυτών των ειδών. Το Ταντσερίνι είναι ένα σπεριδοϊδές που μοιάζει με μανταρίνι από όσο γνωρίζω. Τα παιδιά να μας βοηθήσουν. Ορίστε. Πρώτη φορά το ακούτε. Νομίζω χωρίς να είμαι σίγουρη ότι είναι κάποιο μανταρίνι το οποίο είναι λίγο πιο σκουρόχρωμο. Δεν είμαι απόλυτα σίγουρη, αλλά είναι μανταρίνι. Τώρα την τραχία λεμονιά επίσης. Την τραχία λεμονιά εσείς τα ξέρετε αυτά περισσότερο, γιατί έχετε περισσότερες γνώσεις τεντροκομείας. Την τραχία λεμονιά τη χρησιμοποιούμε σαν υποκείμενο. Λοιπόν, ο Αλτερνάρια Μάλι θεωρείται συνόνιμο του Αλτερνάρια Αλτερνάτα ΦΣΠ Μάλι. Και ο Αλτερνάρια Γκέιζεν είναι ο Αλτερνάρια Αλτερνάτα ΦΣΠ Κυκουχιάνα στην Αχλαδιά. Και στα Ισπυριδαδεία έχουμε τον Αλτερνάρια Αλτερνάτα ΦΣΠ ΣΥΤΡΙ. Θέλω να μας βοηθήσει η φυτοπροστασία να εξηγήσουμε τι σημαίνει ΦΣΠ και τι είναι παθότυπος. Forma Specialis. Forma Specialis σημαίνει ειδική μορφή. Αυτό τι σημαίνει? Σημαίνει ότι ο ίδιος οργανισμός... Ωραία. Στον ίδιο οργανισμό υπάρχουν κάποια άτομα τα οποία προσβάλλουν μόνο έναν ξενιστή ενώ δεν προσβάλλουν κάποιον άλλον. Και μάλιστα αυτοί οι ξεχωριστοί παθότυποι ο καθένας εκρίνει διαφορετική τοξίνη για να πραγματοποιήσει την παθογέννηση του πάνω στον ξενιστή. Τώρα, Alternaria Alternata είναι ένας μήκητας ο οποίος ονομάστηκε από τον ερευνητή Σίμωνς ήδη από το 1967. Αυτός έκανε πάρα πολύ δουλειά με τις αλτερνάριες. Ξεκίνησε με τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των κονιδιοφόρων και των καρποφοριών και κατέληξε να κάνει και τις ταυτοποιήσεις του... με βάση την ανάλυση του DNA. Πριν σας πω περισσότερα, θέλω να σημειώσω ότι στην Ιταλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες παθογόνο αίτιο θεωρείται και ο Stenphilium vesicarium. Ο Stenphilium βέβαια θέλω να σας πω ότι μοιάζει πάρα πολύ με την αλτερνάρια και αυτό το διαχωρισμό πάλι τον έκανε ο Σίμωνς. Έχει μια διαφορά, αν θέλουμε να μιλήσουμε για τις μορφολογικές διαφορές, γιατί σίγουρα υπάρχουν και διαφορές στο μοριακό επίπεδο, για τις μορφολογικές διαφορές εύκολα μπορούμε να το καταλάβουμε στο μικροσκόπιο από τον κονιδιοφόρο, από την απόληξη του κονιδιοφόρου. Σε εκείνο το σημείο δηλαδή όπου θα δώσει το κονίδιο έχει μια διαφορετική μορφολογία. Μπορούμε δηλαδή και στο μικροσκόπιο να το δούμε. Μοιάζουν όμως πάρα πολύ, τα σπόρια τους είναι σχεδόν ίδια, Stenphilium και αλτερνάρια. Ο μήκης του Stenphilium vesicarium έχει αναφερθεί και στην Ελλάδα. Εκείνο βέβαια που φαίνεται από την βιβλιογραφία είναι ότι ο αλτερνάρια Γκέιζεν είναι εξειδικευμένος παθογόνος στο πύρους Πυρηφόλια. Δηλαδή το πύρους Πυρηφόλια είναι κάποιες ποικιλίες αχλαδιάς, είναι πιο ευαίσθητο, είναι πιο ευπαθές. Ενώ το πύρους Κομμούνης που είναι οι περισσότερες ποικιλίες που έχουμε εμείς εδώ, δεν είναι τόσο πολύ ευπαθές. Και υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις όπου έχει αναφερθεί και πάνω σε πύρους Κομμούνης. Αλλά εξαιρετικά ευπαθεί, θεωρούνται τα είδη του πύρους Πυρηφόλια. Λοιπόν, ο μήκητας τώρα, ο αλτερνάριος Αλτερνάτας, είναι ένας ευραίος δηρετωμένος μήκητας. Υπάρχει παντού, υπάρχει και σαν σαπρόφυτο. Τον βρίσκουμε δηλαδή πάνω σε διάφορα υπολήματα να αναπτύσσεται. Αλλά έχει και διάφορα στελέχια τα οποία έχουν παθαγόνα ικανότητα και μας προκαλούν ασθένειες, κυρίως κυλιδόσεις. Ο αλτερνάριος Αλτερνάτας και τα συναφίοι είδη, δηλαδή αυτά που είναι στην ίδια ομάδα, στη συνέχεια θα σας πω τι εννοώ ίδια ομάδα, παράγουν τοξίνες. Τώρα, τι έχετε ακούσει από τη Γενική Φυτοπαθολογία για τις τοξίνες. Τι είναι οι τοξίνες των μυκήτων και μήπως ξέρετε τι είναι τα αντιδιωτικά σε σχέση με τις τοξίνες. Αναρωτηθήκατε ποια είναι η διαφορά. Έχετε ακούσει τον όρο τοξίνες στη φυτοπαθολογία. Ναι. Ωραία. Θέλετε να μου πείτε τι είναι οι τοξίνες. Ακούω Φάνη. Ακούω ότι είναι ουσίες οι οποίες κλείμουν στους υστούς. Που κάνουν τι στους υστούς. Τους λύουν. Τους λύουν. Πολύ σωστά. Στην ουσία καταστρέφουν και τα ρικά οργανίδια. Είναι η δουλειά που κάνουν λίγο πιο λεπτοί. Ωραία. Στη Γενική Φυτοπαθολογία έχετε ακούσει για τα ένυσημα των μυκήτων και για τις τοξίνες των μυκήτων. Οι μυκήτες παράγουν κατά τη διάρκεια της παθογέννησης ένζυμα και τοξίνες. Με τα ένζυμα λύουν τα κυταρικά τυχόματα του ξενιστή. Και με τις τοξίνες αποδιοργανώνουν το κύταρο και τα κυταρικά οργανίδια για να κάνουν διαθέσιμα τα θρεπτικά στοιχεία για τη θρέψη τους. Τώρα, μια και το αναφέραμε, τοξίνες και αντιβιωτικά. Ναι, Ειρήνη. Εσύ έχεις παθιαστεί με εκείνη την εργασία που ετοίμασες πολύ. Άστο αυτό, μην το σκέφτεσαι. Μην σκέφτεσαι τους βιοπαράγοντες οι οποίοι μπορεί να παράγουν αντιβιωτικά και να προστατεύουν τα φυτά από τα παθογόνα. Άλλο θέλω να πω, αντιβιωτικά όταν είμαστε άρρωστοι που παίρνουμε, π.χ. Εγώ μιλώ τώρα για την ορολογία τι σημαίνει αντιβιωτικό και τι σημαίνει τοξίνη. Γενικά η ονοματολογία πάνω σε αυτές τις ουσίες είναι λίγο μπερδεμένη και είναι και αρκετά πλούσια. Για να μπορέσω να βγάλω ένα συμπέρασμα σχετικά με τα ονόματα των τοξινών, με τις κατηγορίες των τοξινών, όταν ήμουνα στην ηλικία σας, χρειάστηκε να ανοίξω διάφορα βιβλία και να βλέπω ότι γίνεται πολύ μεγάλη συζήτηση για τους όρους, για τις τοξίνες. Τώρα, αντιβιωτικά, θεωρούμε ότι είναι ουσίες οι οποίες παράγονται από μικροοργανισμούς και είναι τοξικές πάνω σε μικροοργανισμούς. Ενώ τοξίνες παράγονται από μικροοργανισμούς και είναι τοξικές σε μεγαλύτερους οργανισμούς. Δηλαδή, οι τοξίνες των μικίτων είναι τοξικές στα φυτά, είναι τοξικές και σε εμάς. Υπάρχουν ουσίες που εκρίνουν οι μήκητες στα βακτήρια και είναι τοξικές σε εμάς. Τα αντιβιωτικά, όμως, λέμε ότι παράγονται από κάποιους μικροοργανισμούς και είναι επίβλαβοι πάνω σε μικροοργανισμούς πάλι. Δηλαδή, παίρνουμε ένα αντιβιωτικό από ένα μήκητα και το παίρνουμε εμείς, δεν μας βλάπτει εμάς, θεωρητικά, δεν ξέρω τι μπορεί να μας κάνει, αλλά μπορούμε με αυτό το αντιβιωτικό να καταστήλουμε μόλυνση από κάποιο μπακτήριο, έτσι. Λοιπόν, όλα αυτά σας είπα και πάλι ότι δεν έχουν στεγανά, υπάρχει πολύ μεγάλη συζήτηση πάνω σε αυτήν την ορολογία, αλλά μια και το έφερ η κουβέντα το αναφέρουμε. Θα σας πω όμως δύο κατηγορίες τοξινών των μικίτων που μας ενδιαφέρουν αυτή τη στιγμή. Η μία κατηγορία είναι οι παθοτοξίνες, που βέβαια στην βιογραφία τις βρίσκουμε και με άλλο όνομα, αλλά δεν θα σας μπερδέψουμε περισσότερα ονόματα. Οι παθοτοξίνες, οι οποίες είναι τοξίνες που παράγουν οι μίκητες ως εργαλεία για να δημιουργήσουν την ασθένεια, δηλαδή εργαλεία απαραίτητα στην παθογέννηση. Παθοτοξίνες λοιπόν είναι τοξίνες απαραίτητες για την παθογέννηση του μίκητα σε φυτικούς ξενιστές. Είναι οι τοξίνες αυτές που λέμε ότι παράγει ο αλτερνάρι αλτερνάτα. Αλλά παράχονται και οι μικοτοξίνες και από τον αλτερνάρι αλτερνάτα αλλά και από άλλους μίκητες, οι οποίες μικοτοξίνες όμως είναι επιβλαβείς στον άνθρωπο και στα ζώα. Αν έχετε ακούσει υπάρχει μια ειδικότητα ιατρικής της βιολογίας που λέγεται τοξικολογία, έχει σχέση με αυτό του είδους της αλληλεπιδράσης. Λοιπόν, οι μικοτοξίνες είναι επιβλαβείς για τον άνθρωπο και τα ζώα και πού παράγονται αυτές οι μικοτοξίνες. Αυτές οι μικοτοξίνες δεν έχουν σχέση με την παθογέννηση στα φυτά, παράγονται όμως πάνω σε φυτικά προϊόντα από τους μίκητες. Δηλαδή, κατά τη διάρκεια της αποσύνθεσής τους, όταν οι μίκητες αρχίζουν και αναπτύσσονται πάνω σε φυτικά προϊόντα ή και άλλα, παράγονται αυτές οι μικοτοξίνες, οι οποίες είναι επικίνδυνες για εμάς ή για τα ζώα αν τις καταναλώσουμε. Ενώ οι παθοτοξίνες, θεωρητικά δεν τις δοκιμάσαμε, δεν ξέρουμε από πειραματικά δεδομένα, δεν αφορούν εμάς. Γι' αυτό λέμε αυτό είναι μουχλιασμένο μην το φας, πέρα από τη γεύση που έχει μπορεί να πάθεις και κάτι. Ή μουχλιασμένους σπόρους ή ζώτροφες αποφεύγουμε να δίνουμε στα ζώα μας, δεν δίνουμε γιατί κάτι θα πάθουν, θα πάθουν διάρρυα, θα αρχίσουν να αποβάλουν, μπορεί να πεθάνουν κιόλας εξαιτίας αυτών των τοξινών. Δύο μεγάλες λοιπόν κατηγορίες σας αναφέρω, τις παθοτοξίνες που έχουν σχέση με την παθογέννηση στα φυτά και τις μικοτοξίνες που έχουν σχέση με διάφορες επιδράσεις επιβλαβής στον άνθρωπο και στα ζώα. Λοιπόν, ο αλτερνάριας-αλτερνάτας είναι ένας μήκητας ο οποίος δημιουργεί σπόρια, δικτυοσπόρια λέγονται, γιατί έχουν πολλά κάθετα και εγκασία διαφράγματα. Βλέπετε, έτσι, έχουν διάφορα σχήματα, είναι σαν κορίνες ή σαν χειροβομίδες, είναι πιο εύκολο για να τα θυμώσεστε εσείς. Τα σπόρια αυτά τα δημιουργούν σε αλυσίδα. Τώρα, ανάλογα με τον τρόπο που οι αλυσίδες δημιουργούνται και στέκονται στον χώρο, η ομάδα του Σίμονς έχει ονομάσει διαφορετικά είδη. Ενώ οι Ιαπωνέζοι τα θεωρούσαν διαφορετικούς παθότυπους. Εδώ λοιπόν είναι κατά Σίμονς τα διάφορα είδη που ανήκουν στην ομάδα Alternaria Alternata, δηλαδή αυτά που κάνουν πολλά σπόρια σε αλυσίδες. Εδώ είναι το Original, να το πω έτσι, το Alternaria Alternata. Εδώ είναι το Geisen, το οποίο είναι το παθογόρον της Αχλαδιάς. Σήμερα όμως θεωρούμε ότι το Alternaria Alternata, FSP και Κουχιάνα είναι συνώνυμο το Alternaria Geisen για να λύσουμε αυτή την παρεξήγηση. Και εδώ έχουμε διάφορα άλλα. Αυτό είναι το τοξιτσένικα που είναι στο ταντζερίνι. Αυτό είναι στον καπνό, το λόγγυπες. Εδώ είναι το λιμονιάσπερ με στην τραχεία λεμονιά. Αυτό είναι το μάλι στη μηλιά, δηλαδή στη μηλιά έχουν μια αντίστοιχη ασθένεια σαν αυτή που περιγράψαμε στην Αχλαδιά. Και το τελευταίο είναι το Arbor essence, το οποίο είναι το παθογόρον της ντομάτας, που διαφορετικά ονομάζεται Alternaria Alternata, FSP και Πέρσικη. Κάθε ένα από αυτά παράγει διαφορετική παθοτοξίνη. Και επειδή είναι διαφορετικές αυτές οι παθοτοξίνες σε κάθε ξενιστή, τις ονομάζουμε εξειδικευμένες καταξενιστή τοξίνες. Οι εξειδικευμένες καταξενιστή τοξίνες λοιπόν του Alternaria είναι στη μηλιά AM, έτσι τη λέμε, έχει ένα πολύ μεγάλο όνομα ομοριακό συστήπος οπότε δεν τον μαθαίνουμε, τον λέμε AM, στην Αχλαδιά AK, στην τραχεία λεμονιά ACR, είναι από το rough lemon, τραχεία λεμονιά. Και στο tangerine έχουμε το CT, citrus tangerine. Αυτές είναι οι εξειδικευμένες καταξενιστή παθοτοξίνες που παράγουν οι παθότυποι ή τα διαφορετικά συναφίδι του Alternaria Alternata, κατά τη διάρκεια της παθογέννησης τους πάνω στα δενδρόδοι που αναφέραμε. Αυτές είναι παθοτοξίνες. Λοιπόν, τι συμβαίνει με αυτές. Έχουμε βρει ότι οι τοξίνες αυτές παράγονται από τα σπόρια κατά τη διάρκεια της βλάστησης τους σε πολύ μικρές ποσότητες και δρούν πάνω στα κύτταρας αυτές τις πολύ μικρές ποσότητες. Στο εργαστήριο έχουμε βρει ότι για να δράσει αυτή η τοξίνη σε έναν άλλο ξενιστή, σε ένα άλλο φυτικό είδος, θα πρέπει η ποσότητα να είναι πολύ πολύ μεγαλύτερη. Η συγκέντρωση πρέπει να είναι πολύ πολύ ψηλότερη για να κατορθώσουμε να έχουμε συμπτώματα. Ποια είναι η βλάβη που προκαλούν οι τοξίνες. Ήδη έχουμε αναφέρει κάποιες βλάβες όταν μιλήσαμε για τη μαλσεκίνη, την τοξίνη που παράγει ο φώματρα χεήθυλα. Εκείνη δεν την χαρακτηρίσαμε σαν εξειδικευμένη κατά ξενιστή. Εκείνη είναι μια παθοτοξίνη που δεν είναι εξειδικευμένη σε ξενιστή, σε κάθε ξενιστή. Λοιπόν, πρώτα από όλα έχουμε αλλείωση της διαπερατότητας της πρωτοπλασματικής μεμβράνης. Δηλαδή δείτε πόσοι τοξίνες αρχίζουν να καταστρέφουν τα κυταρικά οργανίδια και τα διάφορα στοιχεία του κυτάρου να μπορέσουν να καταναλώσουν το περιεχόμενο. Γίνεται αποδιοργάνωση των πλασμοδεσμών. Έχουμε απώλεια ηλεκτρολιτών. Γενικότερα η απώλεια ηλεκτρολιτών εμφανίζεται σε κάποια κατάσταση όπου το κύτταρο έχει κάποιο πρόβλημα ακόμα και όταν δέχεται επίθεση από παθογόνα. Αποδιοργάνωση των χλωροπλαστών και των μυτοχονδρίων. Έχουμε σαν στόχους δράσης κάποια κύρια οργανίδια του κυτάρου. Το αποτέλεσμα είναι ο θάνατος του κυτάρου φυσικά και η διάφυση των θρεπτικών στοιχείων στον παθογόνο. Έχει παρατηρηθεί ότι αν ένας τέλεχος του μύκητα του παθογόνου χάσει την ικανότητα παραγωγής τοξίνης τότε δεν μπορεί πλέον να μολύνει. Άρα λοιπόν οι τοξίνες είναι απαραίτητα εργαλεία για την παθογέννηση σε αυτόν τουλάχιστον τον μύκητα. Και πότε θα εμφανιστεί πρόβλημα στον αγρό από αυτήν την ασθένεια. Θα εμφανιστεί αν έχουμε εμφάνιση νέων πληθυσμών που προκύπτουν ύστερα από φυσικές μεταλλαγές στο περιβάλλον. Αυτό συμβαίνει στους μύκητες. Ή αν θέλουμε να καλλιεργήσουμε ευπαθείς ποικιλίες σε μια περιοχή όπου δεν υπήρχαν πριν. Και αυτό έχει συμβεί στην Ευρώπη όπου μπήκαν κάποιες Ιαπωνέζικες ποικιλίες οι οποίες είναι πάρα πολύ ευπαθείς σε διάφορα παθογόνα. Και εδώ θα σας δείξω τις μήκοτοξίνες του αλτερνάρια. Αυτές δηλαδή οι οποίες έχουν αρνητική επίδραση, επιβλαβή επίδραση σε άνθρωπο ή ζώα. Αν ο άνθρωπος ή τα ζώα καταναλώσουν τροφή ή τρόφιμο πάνω στην οποία έχουν αναπτυχθεί αυτοί οι μύκητες. Εδώ είναι οι αλτερναριόλοι, ο μεθυλεφέρας της αλτερναριόλις και το τενουαζονικό οξύ. Μια τοξίνη η οποία δεν παράγεται μόνο από τον αλτερνάρια αλλά και από άλλους μύκητες. Αυτές είναι κοινές μηκοτοξίνες που παράγονται πάνω στα τρόφιμα. Τις μηκοτοξίνες πρέπει να τις προσέχουμε γενικώς και σίγουρα θα έχετε ακούσει δημοσιεύματα να μιλούνε για μηκοτοξίνες, το γάλα σε τρόφιμα, σε ξηρούς καρπούς, σε άλευρα. Μήπως κάποιος έχει ακούσει έτσι κάποιο όνομα τοξίνης να μου αναφέρει εδώ από δημοσιεύματα, από εφημερίδες, από... Εσείς έχετε ξανακούσει. Αφλατοξίνες, βεβαίως, οι αφλατοξίνες. Λοιπόν, εδώ πέρα σας έχω κάποιους αντιπροσώπους από τους μήκητες που παράγουν τις περισσότερες τοξίνες. Ένας από αυτούς είναι και ο Alternaria alternata, αυτές που δείξαμε προηγουμένως. Αλλά έχουμε κι αυτόν εδώ, ποιος τον γνωρίζει? Παιδιά, εσείς τον γνωρίζετε? Είναι το πενικίλιο, το καταλαβαίνουμε από το σκονιδιοφόρος του που μοιάζουν με πινέλα, γι' αυτό λέγεται και πενικίλιο από το πενίτσιλους. Αυτό εδώ είναι σκούπα, ναι, ή σκούπα ή πινέλα. Αυτό εδώ ποιο είναι, Κωνσταντίνε? Το ποιο τέτοιο. Το φουζάριο είναι, βεβαίως, τα φουζάριο δημιουργούν αυτά τα μακροκονίδια που μοιάζουν με γόνδωλες. Είναι δρεπανοειδείο, όπως λέμε. Ωραία, εδώ είναι ο φουζάριο και εδώ αυτός που στο μικροσκόπιο μας μπερδεύει με εκείνον, αλλά όταν είμαστε προσεκτικοί το καταλαβαίνουμε, είναι ο ασπέργυλος. Πολλοί, λοιπόν, μήκοι της παράγουνε τοξίνες οι οποίες ενοχοποιούνται για υπατοτοξικότητα, δηλαδή ασθένειες του ύπατος, κυρίως καρκυνογέννηση, καρκυνογέννηση γενικότερα, γιατί το έχω γράψει δύο φορές. Και ανοσοκαταστολή. Αυτό θα πρέπει να το διορθώσω. Λοιπόν, ορίστε. Θα τα συζητήσουμε αυτά, Αλέξανδρε, ένα λεπτό. Λοιπόν, πώς μπορούμε να πούμε ότι τοξίνες ενοχοποιούνται, μπορούμε να κάνουμε πειράματα σε ανθρώπους. Όχι βέβαια, σε ανθρώπους δεν γίνονται πειράματα, ούτε για άλλους λόγους, αλλά κάνουμε σε ζώα, σε πειραματόζωα. Και επίσης, ύστερα από διαπίστοση θανάτων κάποιων ανθρώπων, μπορεί ο έλεγκος να φανερώσει ότι υπήρχε κάποια βλάβη. Ή κάποια συσσόρευση, κάποια σουσία στο σηκώδι του. Έτσι, οπότε, με αυτόν τον τρόπο λέμε ότι υποψιαζόμαστε ότι τοξίνες είναι υπεύθυνες για αυτού του είδους της παθήσεις. Υπάρχουν, όμως, σοβαρότετες ενδείξεις για αυτού του είδους της βλάβες. Οι πιο γνωστές τοξίνες είναι οι αφλατοξίνες, που παράκονται από τα είδη του γένους ασπέργυλους και έχουν πάρει το όνομά τους από το ασπέργυλους φλάβους. Από εκεί βγήκε ο όρος αφλατοξίνη, να τον ξέρετε σαν γεωπώνη και όχι αλφατοξίνες. Έτσι, αφλατοξίνες. Οι αφλατοξίνες, λοιπόν, είναι οι πιο σημαντικές. Ύστερα, έχουμε την πατουλίνη. Είναι μία τοξίνη, η οποία παράγεται από πενικίλιο και ασπέργυλους. Εδώ βλέπετε αχλαδάκια, τα οποία είναι προζουβλημένα από πενικίλιο. Και πολλές φορές έχει αναφερθεί η πατουλίνη ότι βρίσκεται σε χυμούς φρούτων. Ξέρετε, όταν γίνονται η χυμή ή τα κέτσα, ή το ένα ή το άλλο, δεν παίρνουμε και τα φρούτα να είναι στην άρεστη κατάσταση. Αν έχουν κάποιο κομμάτι, ξέρω εγώ, μολυσμένο, μπορεί να το κόβουν, μπορεί και να μην το κόβουν. Δεν ξέρω. Οπότε έχουν αναφερθεί πολλές φορές. Τώρα σας μιλάω για παγκόσμιο επειπεδότητα, δεν σας μιλάω για την Ελλάδα, εντάξει. Αυτή η τοξίνια έχει αναφερθεί σε χυμούς φρούτων. Και άλλες γνωστές με κοτοξίνες είναι οι οχρατοξίνες, που παράγονται από ήδη ασπέργυλους και πεϊκίλιου. Ο ασπέργυλος καρμπονάριος και άλλοι ασπέργυλοι παράγουν την οχρατοξίνη α στα φύλλια, η οποία περνάει στο κρασί, έτσι και πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί με αυτό. Και τέλος, από τα είδη του φουζάριου παράγονται αυτές οι τοξίνες, οι ζεαραλενώνες, τριχοθεσίνες και φουμονησίνες. Όχι απαραίτητα πάνω σε προϊόντα τεντροδών καλλιεριών, παράγονται και σε προϊόντα φυτών μεγάλης καλλιέργειας. Ναι, είναι μια εντελώς διαφορετική τοξίνη εκείνη, εκείνη είναι από ασθένεια του φυτού. Αυτή την ασθένεια δημιουργείται ένα σκληρότιο. Το σκληρότιο λοιπόν περιέχει αυτές τις ουσίες, τις τοξικές. Αν εμείς αλέσσουμε το σκληρότιο μέσα στο αλεύρι και φάμε το αλεύρι, τότε παθαίνουμε εργοτισμό. Αλλά αυτές είναι άλλες τοξίνες, δηλαδή είναι μέσα στο σκληρότιο. Τώρα εσύ στα καθόμενα δεν θα πάρεις σκληρότιο να φας. Εδώ λέμε για τοξίνες οι οποίες αναπτύσσονται από διάφορες μούχλες, να το πω έτσι κοινώς, που μουχλιάζουν το τρόφιμά μας. Και πρέπει να προσέχουμε, τόσο στα νοπατρόφιμα όσο και στα μεταποιημένα ιδιαίτερα. Λοιπόν, να δούμε πώς αντιμετωπίζουμε την ασθένεια. Ποιος? Ο κλάμισεπς πουρπούραια. Κλάμισεπς είναι ο ροπαλοκέφαλος, ο μοβ. Σημαίνει πουρπούραια, το χρώμα του. Λοιπόν, για να καταπολεμήσουμε, περιορίζουμε την υγρασία στον οπωρώνα. Μερικά χρόνια πριν είχαν φέρει στο εργαστήριο δείγματα από δέντρα ακτινηδιάς που είχαν μεγάλο πρόβλημα με αλτερνάρια, γιατί σήκωναν πολύ ψηλά τα μπεκάκια να ποτίζουν τα δέντρα και δημιουργούσαν πολύ μεγάλη υγρασία στο φύλλομα. Οπότε απλώς περιορίζοντας την υγρασία μπορέσαν να ξεπεράσουν αυτό το πρόβλημα. Προληπτικούς ψεκασμούς σε μέρος που υπάρχει θέμα μπορούμε να κάνουμε, αλλά οι ψεκασμοί που γίνονται για το φουζικλάδιο μας καλύπτουν. Αν έχουμε βέβαια μια περιοχή όπου υπάρχει πρόβλημα, τότε θα πρέπει να τους συνεχίσουμε τους ψεκασμούς και πιο πέρα από τα στάδια που είπαμε για το φουζικλάδιο. Τώρα, πώς θα αντιμετωπίσουμε το θέμα των τοξινών. Πρώτα απ' όλα δεν πρέπει να ανησυχήσουμε με αυτά που ακούμε γιατί προβλήματα υπατοτοξικότητας και καρκίνων και λοιπά και λοιπά δεν συμβαίνουν σε χώρες από τις δικές μας, τουλάχιστον δεν είναι διαπιστωμένες. Αλλά αυτά τα προβλήματα συμβαίνουν σε υποστηρισμένους λαούς που καταναλώνουν τρόφιμα κακής ποιότητας. Και επίσης στις περιοχές τους οι συνθήκες υδύρισης των τροφίμων και αποθήκευσης δεν είναι κατάλληλες. Οπότε εκεί έχουμε πάρα πολλές προσβολές και αποτέλεσμα είναι οι άνθρωποι να καταναλώνουν τρόφιμα τα οποία έχουν μεγάλες ποσότητες τοξινών. Υπάρχουν διάφορες χώρες της Αφρικής και της Ασίας όπου αν θα κάνεις δειγματολυπτικό έλεγχο στα τρόφιμά τους θα βρεις πολύ μεγάλες ποσότητες, πολύ μεγάλες συγκεντρώσεις αφλατοξίνης και βλέπεις ταυτόχρονα αποκλινικές μελέτες, γιατί είπαμε δεν μπορούμε να κάνουμε πειράματα σε ανθρώπους, αποκλινικές μελέτες, ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν πεθάνει από καρκίνο ή σε διάφορα οργανά τους έχεις βρει αυτές τις τοξίνες ή ακόμα πολλές φορές και τους ίδιους τους μήκητες. Λοιπόν, παρόλα αυτά είπαμε δεν ενησυχούμε αλλά είναι απαραίτητο να προσέχουμε, πρέπει να υπάρχει φροντίδα για τη σωστή υδύριση και αποθήκευση των τροφίμων, όχι μόνο από μας στο ψυγείο μας, εννοείται, αλλά από τις διάφορες μονάδες όπου κάνουν αυτή τη δουλειά, όπου αποθηκεύουν και συντηρούν το τρόφιμα. Και επίσης θα πρέπει να διεξάγονται έλεγχη ποιότητας των τροφίμων, νοπών αλλά και επεξεργασμένων. Αυτό που σας είπα πριν έχετε ακούσει από δημοσιεύματα, πολλές φορές αναφέρεται ότι βρέθηκε αφλατοξίνη σε γάλα. Κάποιες φορές ήταν και ψέματα, ήταν και φάρσα και μπορεί να γίνεται για διαφωνιστικούς λόγους, αλλά πριν πολλά χρόνια, για παράδειγμα, δημοσιεύματα ανέφεραν ότι βρέθηκε αφλατοξίνη σε βρεθικό γάλα, αυτό που είναι στο κουτί. Άρα λοιπόν πρέπει να γίνονται έλεγχη και εκείνο που μπορούμε να κάνουμε εμείς, είπαμε αν έχει κυλίδα από φουζικλάδιο, το τρώμε δεν παθαίνουμε τίποτα, αν έχει κλίδα από πενικήλιο, εντάξει, αυτό που κάνουμε το κόβουμε, το πετάμε, άμα το κάνουμε λίγες φορές δεν πειράζει, αν το κάναμε συνέχεια όμως, θεωρητικά θα είχαμε πρόβλημα, αλλά είπαμε αυτό συμβαίνει σε λαούς που υποσιτίζονται και συνεχώς τρώνε τέτοια. Ορίστε. Για ποια είπες ότι είναι στους υγείς εις τους ή τοξίνες αν είναι και στους υγείς εις τους. Εσύ αυτό που θέλεις να πεις είναι ότι αν καθαρίσουμε το μέρος που είναι σάπιο, αυτό που λέει ο Κυριάκος είναι αλήθεια. Αν καθαρίσουμε το μέρος που είναι σάπιο και φάμε το καθαρό, η αλήθεια είναι ότι η τοξίνη προχωράει αρκετά εκατοστά πριν από το μήκητα, γιατί ο μήκητας διαχαίει τους τοξίνες του για να μπορέσει να μπει έτσι και να φάει. Γι' αυτό θεωρητικά δεν είναι σωστό να καθαρίζουμε το μισό από το πενικήλιο και να φάμε το υπόλοιπο, αλλά είπαμε αυτό αν το κάναμε κάθε μέρα, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στη βιβλιογραφία θα παθέναμε κάτι μετά από μερικά χρόνια. Αλλά δεν νομίζω ότι το κάνουμε και κάθε μέρα, έτσι. Πάντως έλεγχοι πρέπει να γίνονται και έλεγχοι γίνονται και στους εισαγόμενους πόρους. Μπορεί να εισάγουμε σιτήρα, μπορεί να εισάγουμε σουσάμι, υπάρχουν τα αρμόδια γραφεία ελέγχου που κάνουν αυτούς τους ελέγχους για αυτές τις τοξίνες, έτσι ώστε να έχουμε ασφαλεί προϊόντα στην αγορά και στο τραπέζι μας. Εντάξει. |
| _version_ |
1782818474892984320 |
| description |
Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση: Την προηγούμενη φορά, λοιπόν, τη δεύτερη ώρα που κάναμε για τις ασθένειες των γιγαρτοκάρπων, κάναμε μια ανακεφαλαίωση, τις δείξαμε όλες σε αυτή τη λίστα. Είχαμε πει ποιες έχουν συζητηθεί εκτενώς, είχαμε πει μάλλον ποιες είχαν συζητηθεί εκτενώς μέχρι εκείνη τη στιγμή, οι οποίες ήταν και μαρκαρισμένες και υπήρχαν εκεί κάποιες οι οποίες δεν είχαν συζητηθεί. Τις συζητήθηκαν επί τροχάδι την προηγούμενη φορά για τις ασθένειες μικρότερης σημασίας και μας είχε μείνει μόνο μία, αυτή εδώ, η μαύρη κυλίδωση. Η ασθένεια αυτή, δεν μπορώ να πω ότι είναι από τις πιο σημαντικές, τοπικά ενδιαφέρει πάρα πολύ σε κάποιες περιοχές και σε κάποιες ποικιλίες. Αλλά την έχω αφήσει εχωριστά γιατί μαζί με την μαύρη κυλίδωση είναι μια ευκαιρία να μιλήσουμε και για τις τοξίνες των μικίτων. Οπότε θα κάνουμε μια μικρή διάλεξη σήμερα σχετικά με την ασθένεια αυτή και για τις τοξίνες των μικίτων, ορμόμενη από το γεγονός του ότι ο αλτερνάρια που προκαλεί τη μαύρη κυλίδωση, τα διάφορα είδη του αλτερνάρια, είναι μίκητες που παράγουν τοξίνες. Ωραία. Πάμε λοιπόν στο σημερινό μας μάθημα. Ας το αφήσουμε αυτόν, όπως χρειαστείτε κάτι. Η ασθένεια της αχλαδιάς αναφέρεται σαν μαύρη κυλίδωση ή σαν αλτερνάρια ή σαν αλτερναρίαση ή αλτερναρίωση, θα τη βρείτε έτσι στην ελληνική βιβλιογραφία. Λοιπόν, θα τη δούμε στα γιγαρτόκαρπα πρώτα απ' όλα, θα τη δούμε σε αχλαδιά και μηλιά, ιδιαίτερα σημαντική ασθένεια στις καλλιέργειες αυτές, αν τη δούμε σε επαγγόσμιο πίπεδο, στην Ιταλία και στην Ιαπωνία. Στην Ιαπωνία περισσότερο και στην Ιταλία αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, Ολλανδία, Γαλλία κλπ. Έχει αναφερθεί και στη χώρα μας βέβαια. Στη χώρα μας, σας είπα και πριν, ότι το ενδιαφέρον είναι τοπικό. Αφορά κάποιες περιοχές και κάποιες ιδιαίτερες συνθήκες όπου υπάρχει πάρα πολύ υγρασία και σε εκείνες τις περιοχές η ασθένεια αυτή αποτέλεσε περιοριστικό παράγοντα για να καλλιεργηθούν κάποιες ευπαθείς ποικιλίες. Αναφέρονται η Πάσα Κρασάννα και η Αμπάτε Φέτελ σαν πιο ευπαθείς ποικιλίες της. Ξέρετε αυτές τις ποικιλίες αχλαδιάς. Ξέρετε ποια είναι αυτά τα αχλάδια. Όχι. Τα Πάσα Κρασάννα είναι κάποια αχλάδια πράσινα με πράσινη φλούδα, όχι κυτρινοπράσινο όπως είναι τα αχλάδια που ξέρουμε. Είναι έτσι το χρώμα τους λίγο πιο λαμπερό να το πω και είναι στρογγυλά και χοντρούλικα. Τα Αμπάτε Φέτελ είναι εκείνα που μοιάζουν με κάποια κολοκυνθοϊδή που χρησιμοποιούμε για διακοσμητικά, που έχουν ένα μακρύ λαιμό και μετά ο ποπός τους στρογγυλεύει και είναι κίτρινα και έτσι κάπως μεγαλούτσικα, μας έρχονται κυρίως από την Ιταλία εδώ στην δική μας αγορά. Αυτές οι δύο λοιπόν ποικιλίες ήταν από τις πιο ευπαθείς και κάποιες συγκεκριμένες περιοχές εδώ στην Ημαθεία από όσο γνωρίζω και ίσως λίγο νοτιότερα έγινε περιοριστικός παράγοντας αυτές τις περιοχές η παρουσία αυτής της ασθένειας για την καλλιέργειά τους. Εκτός από τις ευπαθείς ποικιλίες η ασθένεια αυτή εμφανίστηκε σε δέντρα τα οποία είναι εξασθενημένα και από άλλες αιτίες, παραδείγματος χάρη έντονες οντομολογίας προσβολές ή ακόμα και κάποια έλκη που αναφέραμε και εμείς την προηγούμενη φορά. Προσβάλλονται τα φύλλα η βλαστή και η καρπή, προσβάλλονται οι νεαροί βλαστή, τα φύλλα με κάποιες κυλίδες που μας θυμίζουν τοξικότητες και οι καρπή οι οποίοι κάνουν μια κυλίδωση επιφανειακή η οποία δημιουργεί και μια βαθιά σύψη στη σάρκα του καρπού. Εκτός βέβαια από τα μυλοειδή, την ασθένεια αυτή την έχουμε και σε άλλες καλλιέργειες και αναφέρω ενδεικτικά τα εσπεριδοειδή στα οποία έχουμε προσβολές καρπών, θα σας δείξω μετά μερικές εικόνες και πρόσφατα διαπιστώσαμε και στη χώρα μας προσβολές καρπών ροδιάς. Ξέρετε ότι η ροδιά τα τελευταία χρόνια έχει πάρει έτσι μια όθηση, η καλλιέργειά της. Έχουμε πάρα πολλές ποικιλίες οι οποίες έχουν εισαχθεί γιατί έχουν ωραία εμπορικά χαρακτηριστικά, αλλά από τι φαίνεται αυτές οι ποικιλίες έχουν και πάρα πολλά φιτοπαθολογικά προβλήματα και μια και είναι νέα η καλλιέργεια για τη χώρα μας, δηλαδή σαν καλλιέργεια εντατική εννοώ, γιατί ροδιές όλοι λίγο πολύ είχαμε στους κήπους μας. Έχουν προσφερθεί διάφορα μυκητολογικά προβλήματα και ένα από αυτά ήταν η σύψη των καρπών από αλτερνάριο. Λοιπόν, να δούμε τα συντώματα στην αχλαδιά. Στα φύλλα πρώτα απ' όλα έχουμε νεκρωτικές κηλίδες οι οποίες ξεκινούν από πάρα πολύ μικρό μέγεθος και σταδιακά μεγεθύνονται. Βλέπετε εδώ κηλίδες πολύ μικρές, βλέπετε μεγαλύτερες και βλέπετε και κηλίδες συνενομένες. Πολλές φορές οι κηλίδες αυτές έχουν μια κίτρινη άλλο. Άλλος ονομάζεται το περιθώριο, έτσι. Και επίσης μας θυμίζουνε καψίματα από τοξικότητες, επειδή είναι έντονα μαύρες και νεκρωτικές οι κηλίδες αυτές. Δηλαδή δεν είναι σαν άλλες κηλίδες οι οποίες ξεκινούν σαν ένα κητρίνισμα και σταδιακά έχουμε την έκκρωση. Είναι σκουρόχρωμες από την αρχή της εμφάνισης τους. Επίσης οι κηλίδες μπορούμε να έχουν στους μίσχους των φύλλων και το αποτέλεσμα είναι είτε στη μία περίπτωση είτε στην άλλη να έχουμε φιλόπτωση. Και εδώ σας δείχνω εικόνες από κηλίδες. Όπως βλέπετε μια εκταταμένη κηλίδωση μπορεί να δημιουργήσει πολύ μεγάλη ζημιά στο φύλλωμα. Εδώ τώρα δείτε συμπτώματα σε βλαστό. Η φωτογραφία θα πρέπει να την κοιτάξετε πολύ προσεχτικά, είναι λίγο σκοτεινή. Δείτε αυτόν εδώ το βλαστό, ο οποίος έχει ξεραθεί, είναι η τρυφερή βλαστή, η κορυφή τους ξηρένεται, προσβάλλεται, γίνεται μαύρη και ξηρένεται. Και εδώ θα δούμε τα συμπτώματα σε καρπούς και μάλιστα σε αμπάτε φέτελ. Τα αμπάτε φέτελ βέβαια που την κορυφή τους θα μπορεί να είναι λίγο πιο μεγάλα ακόμα. Αλλά νομίζω καταλάβετε για ποια αχλάδια λέμε. Στα αχλάδια λοιπόν στους καρπούς βλέπουμε τη δημιουργία κηλίδων καστανώνιων μαύρων, οι οποίες νομίζω ότι μπορείτε να καταλάβετε και από εκεί που βρισκόσαστε είναι βυθισμένες. Είναι βυθισμένες και έχουν ομόκεντρους κύκλους στις κηλίδες έχουμε. Λοιπόν, έχουμε συνένωση κηλίδων. Θυμόσαστε που λέγαμε για το φουζικλάδιο που κάνει κηλίδες οι οποίες δημιουργούν μια επιφανειακή βλάβη και καθαρίζουμε και τρώμε και δεν υπάρχει πρόβλημα. Εδώ όμως η σύψη κατεβαίνει βαθιά μέσα στον καρπό και έχουμε κάτι διαφορετικό. Δεν έχουμε όμως ραγδαία κατάρρευση των ιστών όπως έχουμε σε Μονίλια ή σε άλλες προσβολές. Έχει μια ιδιαιτερότητα και αυτή η σύψη. Εδώ είναι και άλλες εικόνες από προσβολές στους καρπούς και νομίζω ότι ένα ταχλαδάκι σας βοηθάει να δείτε αυτό που λέμε ομόκεντρικοί κύκλοι. Αυτές οι φωτογραφίες οι δύο που σας δείχνω είναι από παλιά slides γι' αυτό είναι έτσι σαν κετρινισμένες και καμένες από τις πολλές προβολές αλλά νομίζω ότι εδώ διακρίνονται οι ομόκεντρικοί κύκλοι. Τους βλέπετε ή όχι? Ωραία. Αυτό είναι χαρακτηριστικό, οι ομόκεντρικοί κύκλοι είναι χαρακτηριστικοί των προσβολών από αλτερνάρια. Σε διάφορους ξενιστές, τα παιδιά της φυτοπροστασίας αν έχουν ακούσει τα κυπευτικά ή πέρυσι στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας μιλήσαμε πάλι για ομόκεντρους κύκλους, ιδιαίτερα στην ντομάτα. Είναι εύκολο να δεις ομόκεντρους κύκλους ή ομόκεντρες ελλείψεις ή ομόκεντρα σχήματα το ένα μέσα στο άλλο στα σημεία που έχει προσβάλλει ομίτητας αυτός. Και εδώ βλέπουμε μαύρες κυλίδες πάλι σε καρπούς. Εδώ βλέπετε σε μήλο και είναι μια ευκαιρία να δείτε το βάθος της ύψης. Δεν περιορίζεται λοιπόν η ύψη στα επιφανειακά στρώματα του καρπού. Καταστρέφει τον καρπό σε βάθος, αλλά είπαμε με αργότερο ρυθμό από ότι μπορεί να τον καταστρέψει μία μονίλια. Και εδώ βλέπετε συμπτώματα σε σπεριδοειδή. Πολλές φορές έχουμε μόλινση από τα υπολίματα του άνθους, οπότε το παθογώνει η σχορή εσωτερικά και δημιουργεί αυτή τη σύψη. Και φυσικά ο καρπός γίνεται ακατάλληλος για εμπορία. Δεν μπορείς καθόλου αυτό να τον εμπορευτείς. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τα ρόδια, τα οποία είχαν φτάσει στο εργαστήριό μας πριν από μερικά χρόνια. Ήταν όμορφα κόκκινα εξωτερικά, δεν μπορούσες να καταλάβεις τίποτα, αλλά όταν τα έκοβες, έβρισκες μέσα ότι όλο ήταν καταστραμμένο και προσβλημμένο από αλτερνάρια. Ήδη έχω γράψει και το όνομα του Παθογόνου. Λοιπόν, το Παθογόνου αίτιο αποτέλεσε θέμα διαμάχης μεταξύ ερευνητών, η οποία ανήκαν σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα ήταν στη Ιαπωνία και η άλλη στην Αμερική. Σήμερα θεωρούμε τα ονόματα των Παθογόνων σαν συνώνυμα. Δηλαδή, τα ονόματα των Παθογόνων είναι αλτερνάρια γκέιζεν σε αχλαδιά, αυτό είναι το Παθογόνο της αχλαδιάς, αλτερνάρια μάλι σε μηλιά, αλτερνάρια τοψιτζένικα σε ταντζερίνι και αλτερνάρια λιμονιάσπιρ με σε τραχία λεμονιά. Στη Ρωδιά το αναγνωρίσαμε στο εργαστήριο σαν αλτερνάρια αλτερνάτα. Θα σας πω στη συνέχεια, αφήστε λίγο να μιλήσω γι' αυτό και θα σας δείξω μια διαφάνεια και θα σας εξηγήσω. Οι Ιαπωνικές εργασίες τώρα τα αναφέρουν όλα αυτά σαν ξεχωριστούς παθότυπους του αλτερνάρια αλτερνάτα. Πάντως όλα αυτά που έχουν ονομαστεί και ταξονομηθεί από τον Σίμμονς και την ομάδα του στην Αμερική, όλα αυτά θεωρούνται ότι είναι της ομάδας αλτερνάρια αλτερνάτα. Και σήμερα στη βιβλιογραφία, ας πούμε στα φυλάδια του ΚΑΠ, του οργανισμού του Βρετανικού που μελετάει τους μίκητες, αυτά αναφέρονται σαν συνόνιμα ή μάλλον αυτοί οι παθότυποι αναφέρονται σαν συνόνιμα αυτών των ειδών. Το Ταντσερίνι είναι ένα σπεριδοϊδές που μοιάζει με μανταρίνι από όσο γνωρίζω. Τα παιδιά να μας βοηθήσουν. Ορίστε. Πρώτη φορά το ακούτε. Νομίζω χωρίς να είμαι σίγουρη ότι είναι κάποιο μανταρίνι το οποίο είναι λίγο πιο σκουρόχρωμο. Δεν είμαι απόλυτα σίγουρη, αλλά είναι μανταρίνι. Τώρα την τραχία λεμονιά επίσης. Την τραχία λεμονιά εσείς τα ξέρετε αυτά περισσότερο, γιατί έχετε περισσότερες γνώσεις τεντροκομείας. Την τραχία λεμονιά τη χρησιμοποιούμε σαν υποκείμενο. Λοιπόν, ο Αλτερνάρια Μάλι θεωρείται συνόνιμο του Αλτερνάρια Αλτερνάτα ΦΣΠ Μάλι. Και ο Αλτερνάρια Γκέιζεν είναι ο Αλτερνάρια Αλτερνάτα ΦΣΠ Κυκουχιάνα στην Αχλαδιά. Και στα Ισπυριδαδεία έχουμε τον Αλτερνάρια Αλτερνάτα ΦΣΠ ΣΥΤΡΙ. Θέλω να μας βοηθήσει η φυτοπροστασία να εξηγήσουμε τι σημαίνει ΦΣΠ και τι είναι παθότυπος. Forma Specialis. Forma Specialis σημαίνει ειδική μορφή. Αυτό τι σημαίνει? Σημαίνει ότι ο ίδιος οργανισμός... Ωραία. Στον ίδιο οργανισμό υπάρχουν κάποια άτομα τα οποία προσβάλλουν μόνο έναν ξενιστή ενώ δεν προσβάλλουν κάποιον άλλον. Και μάλιστα αυτοί οι ξεχωριστοί παθότυποι ο καθένας εκρίνει διαφορετική τοξίνη για να πραγματοποιήσει την παθογέννηση του πάνω στον ξενιστή. Τώρα, Alternaria Alternata είναι ένας μήκητας ο οποίος ονομάστηκε από τον ερευνητή Σίμωνς ήδη από το 1967. Αυτός έκανε πάρα πολύ δουλειά με τις αλτερνάριες. Ξεκίνησε με τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των κονιδιοφόρων και των καρποφοριών και κατέληξε να κάνει και τις ταυτοποιήσεις του... με βάση την ανάλυση του DNA. Πριν σας πω περισσότερα, θέλω να σημειώσω ότι στην Ιταλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες παθογόνο αίτιο θεωρείται και ο Stenphilium vesicarium. Ο Stenphilium βέβαια θέλω να σας πω ότι μοιάζει πάρα πολύ με την αλτερνάρια και αυτό το διαχωρισμό πάλι τον έκανε ο Σίμωνς. Έχει μια διαφορά, αν θέλουμε να μιλήσουμε για τις μορφολογικές διαφορές, γιατί σίγουρα υπάρχουν και διαφορές στο μοριακό επίπεδο, για τις μορφολογικές διαφορές εύκολα μπορούμε να το καταλάβουμε στο μικροσκόπιο από τον κονιδιοφόρο, από την απόληξη του κονιδιοφόρου. Σε εκείνο το σημείο δηλαδή όπου θα δώσει το κονίδιο έχει μια διαφορετική μορφολογία. Μπορούμε δηλαδή και στο μικροσκόπιο να το δούμε. Μοιάζουν όμως πάρα πολύ, τα σπόρια τους είναι σχεδόν ίδια, Stenphilium και αλτερνάρια. Ο μήκης του Stenphilium vesicarium έχει αναφερθεί και στην Ελλάδα. Εκείνο βέβαια που φαίνεται από την βιβλιογραφία είναι ότι ο αλτερνάρια Γκέιζεν είναι εξειδικευμένος παθογόνος στο πύρους Πυρηφόλια. Δηλαδή το πύρους Πυρηφόλια είναι κάποιες ποικιλίες αχλαδιάς, είναι πιο ευαίσθητο, είναι πιο ευπαθές. Ενώ το πύρους Κομμούνης που είναι οι περισσότερες ποικιλίες που έχουμε εμείς εδώ, δεν είναι τόσο πολύ ευπαθές. Και υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις όπου έχει αναφερθεί και πάνω σε πύρους Κομμούνης. Αλλά εξαιρετικά ευπαθεί, θεωρούνται τα είδη του πύρους Πυρηφόλια. Λοιπόν, ο μήκητας τώρα, ο αλτερνάριος Αλτερνάτας, είναι ένας ευραίος δηρετωμένος μήκητας. Υπάρχει παντού, υπάρχει και σαν σαπρόφυτο. Τον βρίσκουμε δηλαδή πάνω σε διάφορα υπολήματα να αναπτύσσεται. Αλλά έχει και διάφορα στελέχια τα οποία έχουν παθαγόνα ικανότητα και μας προκαλούν ασθένειες, κυρίως κυλιδόσεις. Ο αλτερνάριος Αλτερνάτας και τα συναφίοι είδη, δηλαδή αυτά που είναι στην ίδια ομάδα, στη συνέχεια θα σας πω τι εννοώ ίδια ομάδα, παράγουν τοξίνες. Τώρα, τι έχετε ακούσει από τη Γενική Φυτοπαθολογία για τις τοξίνες. Τι είναι οι τοξίνες των μυκήτων και μήπως ξέρετε τι είναι τα αντιδιωτικά σε σχέση με τις τοξίνες. Αναρωτηθήκατε ποια είναι η διαφορά. Έχετε ακούσει τον όρο τοξίνες στη φυτοπαθολογία. Ναι. Ωραία. Θέλετε να μου πείτε τι είναι οι τοξίνες. Ακούω Φάνη. Ακούω ότι είναι ουσίες οι οποίες κλείμουν στους υστούς. Που κάνουν τι στους υστούς. Τους λύουν. Τους λύουν. Πολύ σωστά. Στην ουσία καταστρέφουν και τα ρικά οργανίδια. Είναι η δουλειά που κάνουν λίγο πιο λεπτοί. Ωραία. Στη Γενική Φυτοπαθολογία έχετε ακούσει για τα ένυσημα των μυκήτων και για τις τοξίνες των μυκήτων. Οι μυκήτες παράγουν κατά τη διάρκεια της παθογέννησης ένζυμα και τοξίνες. Με τα ένζυμα λύουν τα κυταρικά τυχόματα του ξενιστή. Και με τις τοξίνες αποδιοργανώνουν το κύταρο και τα κυταρικά οργανίδια για να κάνουν διαθέσιμα τα θρεπτικά στοιχεία για τη θρέψη τους. Τώρα, μια και το αναφέραμε, τοξίνες και αντιβιωτικά. Ναι, Ειρήνη. Εσύ έχεις παθιαστεί με εκείνη την εργασία που ετοίμασες πολύ. Άστο αυτό, μην το σκέφτεσαι. Μην σκέφτεσαι τους βιοπαράγοντες οι οποίοι μπορεί να παράγουν αντιβιωτικά και να προστατεύουν τα φυτά από τα παθογόνα. Άλλο θέλω να πω, αντιβιωτικά όταν είμαστε άρρωστοι που παίρνουμε, π.χ. Εγώ μιλώ τώρα για την ορολογία τι σημαίνει αντιβιωτικό και τι σημαίνει τοξίνη. Γενικά η ονοματολογία πάνω σε αυτές τις ουσίες είναι λίγο μπερδεμένη και είναι και αρκετά πλούσια. Για να μπορέσω να βγάλω ένα συμπέρασμα σχετικά με τα ονόματα των τοξινών, με τις κατηγορίες των τοξινών, όταν ήμουνα στην ηλικία σας, χρειάστηκε να ανοίξω διάφορα βιβλία και να βλέπω ότι γίνεται πολύ μεγάλη συζήτηση για τους όρους, για τις τοξίνες. Τώρα, αντιβιωτικά, θεωρούμε ότι είναι ουσίες οι οποίες παράγονται από μικροοργανισμούς και είναι τοξικές πάνω σε μικροοργανισμούς. Ενώ τοξίνες παράγονται από μικροοργανισμούς και είναι τοξικές σε μεγαλύτερους οργανισμούς. Δηλαδή, οι τοξίνες των μικίτων είναι τοξικές στα φυτά, είναι τοξικές και σε εμάς. Υπάρχουν ουσίες που εκρίνουν οι μήκητες στα βακτήρια και είναι τοξικές σε εμάς. Τα αντιβιωτικά, όμως, λέμε ότι παράγονται από κάποιους μικροοργανισμούς και είναι επίβλαβοι πάνω σε μικροοργανισμούς πάλι. Δηλαδή, παίρνουμε ένα αντιβιωτικό από ένα μήκητα και το παίρνουμε εμείς, δεν μας βλάπτει εμάς, θεωρητικά, δεν ξέρω τι μπορεί να μας κάνει, αλλά μπορούμε με αυτό το αντιβιωτικό να καταστήλουμε μόλυνση από κάποιο μπακτήριο, έτσι. Λοιπόν, όλα αυτά σας είπα και πάλι ότι δεν έχουν στεγανά, υπάρχει πολύ μεγάλη συζήτηση πάνω σε αυτήν την ορολογία, αλλά μια και το έφερ η κουβέντα το αναφέρουμε. Θα σας πω όμως δύο κατηγορίες τοξινών των μικίτων που μας ενδιαφέρουν αυτή τη στιγμή. Η μία κατηγορία είναι οι παθοτοξίνες, που βέβαια στην βιογραφία τις βρίσκουμε και με άλλο όνομα, αλλά δεν θα σας μπερδέψουμε περισσότερα ονόματα. Οι παθοτοξίνες, οι οποίες είναι τοξίνες που παράγουν οι μίκητες ως εργαλεία για να δημιουργήσουν την ασθένεια, δηλαδή εργαλεία απαραίτητα στην παθογέννηση. Παθοτοξίνες λοιπόν είναι τοξίνες απαραίτητες για την παθογέννηση του μίκητα σε φυτικούς ξενιστές. Είναι οι τοξίνες αυτές που λέμε ότι παράγει ο αλτερνάρι αλτερνάτα. Αλλά παράχονται και οι μικοτοξίνες και από τον αλτερνάρι αλτερνάτα αλλά και από άλλους μίκητες, οι οποίες μικοτοξίνες όμως είναι επιβλαβείς στον άνθρωπο και στα ζώα. Αν έχετε ακούσει υπάρχει μια ειδικότητα ιατρικής της βιολογίας που λέγεται τοξικολογία, έχει σχέση με αυτό του είδους της αλληλεπιδράσης. Λοιπόν, οι μικοτοξίνες είναι επιβλαβείς για τον άνθρωπο και τα ζώα και πού παράγονται αυτές οι μικοτοξίνες. Αυτές οι μικοτοξίνες δεν έχουν σχέση με την παθογέννηση στα φυτά, παράγονται όμως πάνω σε φυτικά προϊόντα από τους μίκητες. Δηλαδή, κατά τη διάρκεια της αποσύνθεσής τους, όταν οι μίκητες αρχίζουν και αναπτύσσονται πάνω σε φυτικά προϊόντα ή και άλλα, παράγονται αυτές οι μικοτοξίνες, οι οποίες είναι επικίνδυνες για εμάς ή για τα ζώα αν τις καταναλώσουμε. Ενώ οι παθοτοξίνες, θεωρητικά δεν τις δοκιμάσαμε, δεν ξέρουμε από πειραματικά δεδομένα, δεν αφορούν εμάς. Γι' αυτό λέμε αυτό είναι μουχλιασμένο μην το φας, πέρα από τη γεύση που έχει μπορεί να πάθεις και κάτι. Ή μουχλιασμένους σπόρους ή ζώτροφες αποφεύγουμε να δίνουμε στα ζώα μας, δεν δίνουμε γιατί κάτι θα πάθουν, θα πάθουν διάρρυα, θα αρχίσουν να αποβάλουν, μπορεί να πεθάνουν κιόλας εξαιτίας αυτών των τοξινών. Δύο μεγάλες λοιπόν κατηγορίες σας αναφέρω, τις παθοτοξίνες που έχουν σχέση με την παθογέννηση στα φυτά και τις μικοτοξίνες που έχουν σχέση με διάφορες επιδράσεις επιβλαβής στον άνθρωπο και στα ζώα. Λοιπόν, ο αλτερνάριας-αλτερνάτας είναι ένας μήκητας ο οποίος δημιουργεί σπόρια, δικτυοσπόρια λέγονται, γιατί έχουν πολλά κάθετα και εγκασία διαφράγματα. Βλέπετε, έτσι, έχουν διάφορα σχήματα, είναι σαν κορίνες ή σαν χειροβομίδες, είναι πιο εύκολο για να τα θυμώσεστε εσείς. Τα σπόρια αυτά τα δημιουργούν σε αλυσίδα. Τώρα, ανάλογα με τον τρόπο που οι αλυσίδες δημιουργούνται και στέκονται στον χώρο, η ομάδα του Σίμονς έχει ονομάσει διαφορετικά είδη. Ενώ οι Ιαπωνέζοι τα θεωρούσαν διαφορετικούς παθότυπους. Εδώ λοιπόν είναι κατά Σίμονς τα διάφορα είδη που ανήκουν στην ομάδα Alternaria Alternata, δηλαδή αυτά που κάνουν πολλά σπόρια σε αλυσίδες. Εδώ είναι το Original, να το πω έτσι, το Alternaria Alternata. Εδώ είναι το Geisen, το οποίο είναι το παθογόρον της Αχλαδιάς. Σήμερα όμως θεωρούμε ότι το Alternaria Alternata, FSP και Κουχιάνα είναι συνώνυμο το Alternaria Geisen για να λύσουμε αυτή την παρεξήγηση. Και εδώ έχουμε διάφορα άλλα. Αυτό είναι το τοξιτσένικα που είναι στο ταντζερίνι. Αυτό είναι στον καπνό, το λόγγυπες. Εδώ είναι το λιμονιάσπερ με στην τραχεία λεμονιά. Αυτό είναι το μάλι στη μηλιά, δηλαδή στη μηλιά έχουν μια αντίστοιχη ασθένεια σαν αυτή που περιγράψαμε στην Αχλαδιά. Και το τελευταίο είναι το Arbor essence, το οποίο είναι το παθογόρον της ντομάτας, που διαφορετικά ονομάζεται Alternaria Alternata, FSP και Πέρσικη. Κάθε ένα από αυτά παράγει διαφορετική παθοτοξίνη. Και επειδή είναι διαφορετικές αυτές οι παθοτοξίνες σε κάθε ξενιστή, τις ονομάζουμε εξειδικευμένες καταξενιστή τοξίνες. Οι εξειδικευμένες καταξενιστή τοξίνες λοιπόν του Alternaria είναι στη μηλιά AM, έτσι τη λέμε, έχει ένα πολύ μεγάλο όνομα ομοριακό συστήπος οπότε δεν τον μαθαίνουμε, τον λέμε AM, στην Αχλαδιά AK, στην τραχεία λεμονιά ACR, είναι από το rough lemon, τραχεία λεμονιά. Και στο tangerine έχουμε το CT, citrus tangerine. Αυτές είναι οι εξειδικευμένες καταξενιστή παθοτοξίνες που παράγουν οι παθότυποι ή τα διαφορετικά συναφίδι του Alternaria Alternata, κατά τη διάρκεια της παθογέννησης τους πάνω στα δενδρόδοι που αναφέραμε. Αυτές είναι παθοτοξίνες. Λοιπόν, τι συμβαίνει με αυτές. Έχουμε βρει ότι οι τοξίνες αυτές παράγονται από τα σπόρια κατά τη διάρκεια της βλάστησης τους σε πολύ μικρές ποσότητες και δρούν πάνω στα κύτταρας αυτές τις πολύ μικρές ποσότητες. Στο εργαστήριο έχουμε βρει ότι για να δράσει αυτή η τοξίνη σε έναν άλλο ξενιστή, σε ένα άλλο φυτικό είδος, θα πρέπει η ποσότητα να είναι πολύ πολύ μεγαλύτερη. Η συγκέντρωση πρέπει να είναι πολύ πολύ ψηλότερη για να κατορθώσουμε να έχουμε συμπτώματα. Ποια είναι η βλάβη που προκαλούν οι τοξίνες. Ήδη έχουμε αναφέρει κάποιες βλάβες όταν μιλήσαμε για τη μαλσεκίνη, την τοξίνη που παράγει ο φώματρα χεήθυλα. Εκείνη δεν την χαρακτηρίσαμε σαν εξειδικευμένη κατά ξενιστή. Εκείνη είναι μια παθοτοξίνη που δεν είναι εξειδικευμένη σε ξενιστή, σε κάθε ξενιστή. Λοιπόν, πρώτα από όλα έχουμε αλλείωση της διαπερατότητας της πρωτοπλασματικής μεμβράνης. Δηλαδή δείτε πόσοι τοξίνες αρχίζουν να καταστρέφουν τα κυταρικά οργανίδια και τα διάφορα στοιχεία του κυτάρου να μπορέσουν να καταναλώσουν το περιεχόμενο. Γίνεται αποδιοργάνωση των πλασμοδεσμών. Έχουμε απώλεια ηλεκτρολιτών. Γενικότερα η απώλεια ηλεκτρολιτών εμφανίζεται σε κάποια κατάσταση όπου το κύτταρο έχει κάποιο πρόβλημα ακόμα και όταν δέχεται επίθεση από παθογόνα. Αποδιοργάνωση των χλωροπλαστών και των μυτοχονδρίων. Έχουμε σαν στόχους δράσης κάποια κύρια οργανίδια του κυτάρου. Το αποτέλεσμα είναι ο θάνατος του κυτάρου φυσικά και η διάφυση των θρεπτικών στοιχείων στον παθογόνο. Έχει παρατηρηθεί ότι αν ένας τέλεχος του μύκητα του παθογόνου χάσει την ικανότητα παραγωγής τοξίνης τότε δεν μπορεί πλέον να μολύνει. Άρα λοιπόν οι τοξίνες είναι απαραίτητα εργαλεία για την παθογέννηση σε αυτόν τουλάχιστον τον μύκητα. Και πότε θα εμφανιστεί πρόβλημα στον αγρό από αυτήν την ασθένεια. Θα εμφανιστεί αν έχουμε εμφάνιση νέων πληθυσμών που προκύπτουν ύστερα από φυσικές μεταλλαγές στο περιβάλλον. Αυτό συμβαίνει στους μύκητες. Ή αν θέλουμε να καλλιεργήσουμε ευπαθείς ποικιλίες σε μια περιοχή όπου δεν υπήρχαν πριν. Και αυτό έχει συμβεί στην Ευρώπη όπου μπήκαν κάποιες Ιαπωνέζικες ποικιλίες οι οποίες είναι πάρα πολύ ευπαθείς σε διάφορα παθογόνα. Και εδώ θα σας δείξω τις μήκοτοξίνες του αλτερνάρια. Αυτές δηλαδή οι οποίες έχουν αρνητική επίδραση, επιβλαβή επίδραση σε άνθρωπο ή ζώα. Αν ο άνθρωπος ή τα ζώα καταναλώσουν τροφή ή τρόφιμο πάνω στην οποία έχουν αναπτυχθεί αυτοί οι μύκητες. Εδώ είναι οι αλτερναριόλοι, ο μεθυλεφέρας της αλτερναριόλις και το τενουαζονικό οξύ. Μια τοξίνη η οποία δεν παράγεται μόνο από τον αλτερνάρια αλλά και από άλλους μύκητες. Αυτές είναι κοινές μηκοτοξίνες που παράγονται πάνω στα τρόφιμα. Τις μηκοτοξίνες πρέπει να τις προσέχουμε γενικώς και σίγουρα θα έχετε ακούσει δημοσιεύματα να μιλούνε για μηκοτοξίνες, το γάλα σε τρόφιμα, σε ξηρούς καρπούς, σε άλευρα. Μήπως κάποιος έχει ακούσει έτσι κάποιο όνομα τοξίνης να μου αναφέρει εδώ από δημοσιεύματα, από εφημερίδες, από... Εσείς έχετε ξανακούσει. Αφλατοξίνες, βεβαίως, οι αφλατοξίνες. Λοιπόν, εδώ πέρα σας έχω κάποιους αντιπροσώπους από τους μήκητες που παράγουν τις περισσότερες τοξίνες. Ένας από αυτούς είναι και ο Alternaria alternata, αυτές που δείξαμε προηγουμένως. Αλλά έχουμε κι αυτόν εδώ, ποιος τον γνωρίζει? Παιδιά, εσείς τον γνωρίζετε? Είναι το πενικίλιο, το καταλαβαίνουμε από το σκονιδιοφόρος του που μοιάζουν με πινέλα, γι' αυτό λέγεται και πενικίλιο από το πενίτσιλους. Αυτό εδώ είναι σκούπα, ναι, ή σκούπα ή πινέλα. Αυτό εδώ ποιο είναι, Κωνσταντίνε? Το ποιο τέτοιο. Το φουζάριο είναι, βεβαίως, τα φουζάριο δημιουργούν αυτά τα μακροκονίδια που μοιάζουν με γόνδωλες. Είναι δρεπανοειδείο, όπως λέμε. Ωραία, εδώ είναι ο φουζάριο και εδώ αυτός που στο μικροσκόπιο μας μπερδεύει με εκείνον, αλλά όταν είμαστε προσεκτικοί το καταλαβαίνουμε, είναι ο ασπέργυλος. Πολλοί, λοιπόν, μήκοι της παράγουνε τοξίνες οι οποίες ενοχοποιούνται για υπατοτοξικότητα, δηλαδή ασθένειες του ύπατος, κυρίως καρκυνογέννηση, καρκυνογέννηση γενικότερα, γιατί το έχω γράψει δύο φορές. Και ανοσοκαταστολή. Αυτό θα πρέπει να το διορθώσω. Λοιπόν, ορίστε. Θα τα συζητήσουμε αυτά, Αλέξανδρε, ένα λεπτό. Λοιπόν, πώς μπορούμε να πούμε ότι τοξίνες ενοχοποιούνται, μπορούμε να κάνουμε πειράματα σε ανθρώπους. Όχι βέβαια, σε ανθρώπους δεν γίνονται πειράματα, ούτε για άλλους λόγους, αλλά κάνουμε σε ζώα, σε πειραματόζωα. Και επίσης, ύστερα από διαπίστοση θανάτων κάποιων ανθρώπων, μπορεί ο έλεγκος να φανερώσει ότι υπήρχε κάποια βλάβη. Ή κάποια συσσόρευση, κάποια σουσία στο σηκώδι του. Έτσι, οπότε, με αυτόν τον τρόπο λέμε ότι υποψιαζόμαστε ότι τοξίνες είναι υπεύθυνες για αυτού του είδους της παθήσεις. Υπάρχουν, όμως, σοβαρότετες ενδείξεις για αυτού του είδους της βλάβες. Οι πιο γνωστές τοξίνες είναι οι αφλατοξίνες, που παράκονται από τα είδη του γένους ασπέργυλους και έχουν πάρει το όνομά τους από το ασπέργυλους φλάβους. Από εκεί βγήκε ο όρος αφλατοξίνη, να τον ξέρετε σαν γεωπώνη και όχι αλφατοξίνες. Έτσι, αφλατοξίνες. Οι αφλατοξίνες, λοιπόν, είναι οι πιο σημαντικές. Ύστερα, έχουμε την πατουλίνη. Είναι μία τοξίνη, η οποία παράγεται από πενικίλιο και ασπέργυλους. Εδώ βλέπετε αχλαδάκια, τα οποία είναι προζουβλημένα από πενικίλιο. Και πολλές φορές έχει αναφερθεί η πατουλίνη ότι βρίσκεται σε χυμούς φρούτων. Ξέρετε, όταν γίνονται η χυμή ή τα κέτσα, ή το ένα ή το άλλο, δεν παίρνουμε και τα φρούτα να είναι στην άρεστη κατάσταση. Αν έχουν κάποιο κομμάτι, ξέρω εγώ, μολυσμένο, μπορεί να το κόβουν, μπορεί και να μην το κόβουν. Δεν ξέρω. Οπότε έχουν αναφερθεί πολλές φορές. Τώρα σας μιλάω για παγκόσμιο επειπεδότητα, δεν σας μιλάω για την Ελλάδα, εντάξει. Αυτή η τοξίνια έχει αναφερθεί σε χυμούς φρούτων. Και άλλες γνωστές με κοτοξίνες είναι οι οχρατοξίνες, που παράγονται από ήδη ασπέργυλους και πεϊκίλιου. Ο ασπέργυλος καρμπονάριος και άλλοι ασπέργυλοι παράγουν την οχρατοξίνη α στα φύλλια, η οποία περνάει στο κρασί, έτσι και πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί με αυτό. Και τέλος, από τα είδη του φουζάριου παράγονται αυτές οι τοξίνες, οι ζεαραλενώνες, τριχοθεσίνες και φουμονησίνες. Όχι απαραίτητα πάνω σε προϊόντα τεντροδών καλλιεριών, παράγονται και σε προϊόντα φυτών μεγάλης καλλιέργειας. Ναι, είναι μια εντελώς διαφορετική τοξίνη εκείνη, εκείνη είναι από ασθένεια του φυτού. Αυτή την ασθένεια δημιουργείται ένα σκληρότιο. Το σκληρότιο λοιπόν περιέχει αυτές τις ουσίες, τις τοξικές. Αν εμείς αλέσσουμε το σκληρότιο μέσα στο αλεύρι και φάμε το αλεύρι, τότε παθαίνουμε εργοτισμό. Αλλά αυτές είναι άλλες τοξίνες, δηλαδή είναι μέσα στο σκληρότιο. Τώρα εσύ στα καθόμενα δεν θα πάρεις σκληρότιο να φας. Εδώ λέμε για τοξίνες οι οποίες αναπτύσσονται από διάφορες μούχλες, να το πω έτσι κοινώς, που μουχλιάζουν το τρόφιμά μας. Και πρέπει να προσέχουμε, τόσο στα νοπατρόφιμα όσο και στα μεταποιημένα ιδιαίτερα. Λοιπόν, να δούμε πώς αντιμετωπίζουμε την ασθένεια. Ποιος? Ο κλάμισεπς πουρπούραια. Κλάμισεπς είναι ο ροπαλοκέφαλος, ο μοβ. Σημαίνει πουρπούραια, το χρώμα του. Λοιπόν, για να καταπολεμήσουμε, περιορίζουμε την υγρασία στον οπωρώνα. Μερικά χρόνια πριν είχαν φέρει στο εργαστήριο δείγματα από δέντρα ακτινηδιάς που είχαν μεγάλο πρόβλημα με αλτερνάρια, γιατί σήκωναν πολύ ψηλά τα μπεκάκια να ποτίζουν τα δέντρα και δημιουργούσαν πολύ μεγάλη υγρασία στο φύλλομα. Οπότε απλώς περιορίζοντας την υγρασία μπορέσαν να ξεπεράσουν αυτό το πρόβλημα. Προληπτικούς ψεκασμούς σε μέρος που υπάρχει θέμα μπορούμε να κάνουμε, αλλά οι ψεκασμοί που γίνονται για το φουζικλάδιο μας καλύπτουν. Αν έχουμε βέβαια μια περιοχή όπου υπάρχει πρόβλημα, τότε θα πρέπει να τους συνεχίσουμε τους ψεκασμούς και πιο πέρα από τα στάδια που είπαμε για το φουζικλάδιο. Τώρα, πώς θα αντιμετωπίσουμε το θέμα των τοξινών. Πρώτα απ' όλα δεν πρέπει να ανησυχήσουμε με αυτά που ακούμε γιατί προβλήματα υπατοτοξικότητας και καρκίνων και λοιπά και λοιπά δεν συμβαίνουν σε χώρες από τις δικές μας, τουλάχιστον δεν είναι διαπιστωμένες. Αλλά αυτά τα προβλήματα συμβαίνουν σε υποστηρισμένους λαούς που καταναλώνουν τρόφιμα κακής ποιότητας. Και επίσης στις περιοχές τους οι συνθήκες υδύρισης των τροφίμων και αποθήκευσης δεν είναι κατάλληλες. Οπότε εκεί έχουμε πάρα πολλές προσβολές και αποτέλεσμα είναι οι άνθρωποι να καταναλώνουν τρόφιμα τα οποία έχουν μεγάλες ποσότητες τοξινών. Υπάρχουν διάφορες χώρες της Αφρικής και της Ασίας όπου αν θα κάνεις δειγματολυπτικό έλεγχο στα τρόφιμά τους θα βρεις πολύ μεγάλες ποσότητες, πολύ μεγάλες συγκεντρώσεις αφλατοξίνης και βλέπεις ταυτόχρονα αποκλινικές μελέτες, γιατί είπαμε δεν μπορούμε να κάνουμε πειράματα σε ανθρώπους, αποκλινικές μελέτες, ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν πεθάνει από καρκίνο ή σε διάφορα οργανά τους έχεις βρει αυτές τις τοξίνες ή ακόμα πολλές φορές και τους ίδιους τους μήκητες. Λοιπόν, παρόλα αυτά είπαμε δεν ενησυχούμε αλλά είναι απαραίτητο να προσέχουμε, πρέπει να υπάρχει φροντίδα για τη σωστή υδύριση και αποθήκευση των τροφίμων, όχι μόνο από μας στο ψυγείο μας, εννοείται, αλλά από τις διάφορες μονάδες όπου κάνουν αυτή τη δουλειά, όπου αποθηκεύουν και συντηρούν το τρόφιμα. Και επίσης θα πρέπει να διεξάγονται έλεγχη ποιότητας των τροφίμων, νοπών αλλά και επεξεργασμένων. Αυτό που σας είπα πριν έχετε ακούσει από δημοσιεύματα, πολλές φορές αναφέρεται ότι βρέθηκε αφλατοξίνη σε γάλα. Κάποιες φορές ήταν και ψέματα, ήταν και φάρσα και μπορεί να γίνεται για διαφωνιστικούς λόγους, αλλά πριν πολλά χρόνια, για παράδειγμα, δημοσιεύματα ανέφεραν ότι βρέθηκε αφλατοξίνη σε βρεθικό γάλα, αυτό που είναι στο κουτί. Άρα λοιπόν πρέπει να γίνονται έλεγχη και εκείνο που μπορούμε να κάνουμε εμείς, είπαμε αν έχει κυλίδα από φουζικλάδιο, το τρώμε δεν παθαίνουμε τίποτα, αν έχει κλίδα από πενικήλιο, εντάξει, αυτό που κάνουμε το κόβουμε, το πετάμε, άμα το κάνουμε λίγες φορές δεν πειράζει, αν το κάναμε συνέχεια όμως, θεωρητικά θα είχαμε πρόβλημα, αλλά είπαμε αυτό συμβαίνει σε λαούς που υποσιτίζονται και συνεχώς τρώνε τέτοια. Ορίστε. Για ποια είπες ότι είναι στους υγείς εις τους ή τοξίνες αν είναι και στους υγείς εις τους. Εσύ αυτό που θέλεις να πεις είναι ότι αν καθαρίσουμε το μέρος που είναι σάπιο, αυτό που λέει ο Κυριάκος είναι αλήθεια. Αν καθαρίσουμε το μέρος που είναι σάπιο και φάμε το καθαρό, η αλήθεια είναι ότι η τοξίνη προχωράει αρκετά εκατοστά πριν από το μήκητα, γιατί ο μήκητας διαχαίει τους τοξίνες του για να μπορέσει να μπει έτσι και να φάει. Γι' αυτό θεωρητικά δεν είναι σωστό να καθαρίζουμε το μισό από το πενικήλιο και να φάμε το υπόλοιπο, αλλά είπαμε αυτό αν το κάναμε κάθε μέρα, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στη βιβλιογραφία θα παθέναμε κάτι μετά από μερικά χρόνια. Αλλά δεν νομίζω ότι το κάνουμε και κάθε μέρα, έτσι. Πάντως έλεγχοι πρέπει να γίνονται και έλεγχοι γίνονται και στους εισαγόμενους πόρους. Μπορεί να εισάγουμε σιτήρα, μπορεί να εισάγουμε σουσάμι, υπάρχουν τα αρμόδια γραφεία ελέγχου που κάνουν αυτούς τους ελέγχους για αυτές τις τοξίνες, έτσι ώστε να έχουμε ασφαλεί προϊόντα στην αγορά και στο τραπέζι μας. Εντάξει. |