Διάλεξη 1: Θεωρία της μετάφρασης / Διάλεξη 1 / σύντομη περιγραφή

Διάλεξη 1: Θεωρία της μετάφρασης / Διάλεξη 1 / σύντομη περιγραφή

σύντομη περιγραφή: Υπόσχεσαι για μετάφραση και μεταφράσεις στο Ινταλικό Βλώσιο και Φιλολογία, στην Φιλοσοφική Σχολή, στο Αριστοτέλειο, στην Θεσσαλονίκη. Δεν πρέπει να διδάσκετε μόνο πρακτικά, έχει και ένα κομμάτι θεωρίας. Εδώ πάντοτε έχουμε μάθει να λέμε ότι οτιδήποτε γίνεται, έχει και έναν κανόνα γ...

Πλήρης περιγραφή

Λεπτομέρειες βιβλιογραφικής εγγραφής
Κύριος δημιουργός: Κασάπη Ελένη (Καθηγήτρια)
Γλώσσα:el
Φορέας:Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Είδος:Ανοικτά μαθήματα
Συλλογή:Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας / Εισαγωγή στις Μεταφραστικές Σπουδές
Ημερομηνία έκδοσης: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2015
Θέματα:
Γλώσσα και Λογοτεχνία
Ανοικτά μαθήματα
Άδεια Χρήσης:Αναφορά-Παρόμοια Διανομή
Διαθέσιμο Online:https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=35d2d331
id 87b1fdef-f466-4288-819d-76fad3f868f3
title Διάλεξη 1: Θεωρία της μετάφρασης / Διάλεξη 1 / σύντομη περιγραφή
spellingShingle Διάλεξη 1: Θεωρία της μετάφρασης / Διάλεξη 1 / σύντομη περιγραφή
Γλώσσα και Λογοτεχνία
Κασάπη Ελένη
publisher ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
url https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=35d2d331
publishDate 2015
language el
thumbnail http://oava-admin-api.datascouting.com/static/2311/db03/00ce/c2ab/5c0b/9cec/51aa/a28d/2311db0300cec2ab5c0b9cec51aaa28d.jpg
topic Γλώσσα και Λογοτεχνία
topic_facet Γλώσσα και Λογοτεχνία
author Κασάπη Ελένη
author_facet Κασάπη Ελένη
hierarchy_parent_title Εισαγωγή στις Μεταφραστικές Σπουδές
hierarchy_top_title Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας
rights_txt License Type:(CC) v.4.0
rightsExpression_str Αναφορά-Παρόμοια Διανομή
organizationType_txt Πανεπιστήμια
hasOrganisationLogo_txt http://delos.it.auth.gr/opendelos/resources/logos/auth.png
author_role Καθηγήτρια
author2_role Καθηγήτρια
relatedlink_txt https://delos.it.auth.gr/
durationNormalPlayTime_txt 01:18:58
genre Ανοικτά μαθήματα
genre_facet Ανοικτά μαθήματα
institution Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
asr_txt Υπόσχεσαι για μετάφραση και μεταφράσεις στο Ινταλικό Βλώσιο και Φιλολογία, στην Φιλοσοφική Σχολή, στο Αριστοτέλειο, στην Θεσσαλονίκη. Δεν πρέπει να διδάσκετε μόνο πρακτικά, έχει και ένα κομμάτι θεωρίας. Εδώ πάντοτε έχουμε μάθει να λέμε ότι οτιδήποτε γίνεται, έχει και έναν κανόνα για να γίνεται, έχει και μία θεωρία, έχει και πράγματα που άλλοι έχουν σκεφτεί, άλλοι έχουν περιγράψει και μας βοηθούν να το κάνουμε καλύτερα. Χρειαζόμαστε λοιπόν και θεωρία και πρακτική. Σήμερα θα αρχίσουμε με τη θεωρία. Γράφω λοιπόν την περιοχή στην οποία ανήκει αυτό που θα περιγράψω, θεωρία της μετάφρασης. Η θεωρία της μετάφρασης είναι ένας επιστημονικός κλάδος ο οποίος εντάσσεται στη μεγάλη περιοχή των ανθρωπιστικών σπουδών. Δεν θέλω να παραξενευόμαστε από τους όρους που ακούμε, ακόμα και αν είμαστε πρωτοετής φοιτητές, θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι έχουμε συναντήσει τέτοιους επιστημονικούς κλάδους στην εκπαιδευτική μας ζωή. Για παράδειγμα, όλοι έχουμε κάνει στο σχολείο λογοτεχνία. Οι λογοτεχνικές σπουδές είναι κλάδος των ανθρωπιστικών σπουδών. Για παράδειγμα, όλοι έχουμε κάνει στο σχολείο το βιβλίο της γραμματικής. Το βιβλίο της γραμματικής δεν είναι γλωσσολογία, είναι όμως ένα κομμάτι που ιστορικά ανήκει στις αντικείμενα μελέτης της γλωσσολογίας. Όλοι έχουμε κάνει στο σχολείο μεταφρασμένη λογοτεχνία από τα αγγλικά, τα ιταλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά. Βλέπουμε τέτοια αποσπάσματα ή βλέπουμε αποσπάσματα από μεταφράσεις της κόλασης του Δάντη μέσα στο σχολικό βιβλίο. Βλέπουμε αποσπάσματα στην ελληνικά αναγνώσματα από μεταφράσεις της Οδύσσιας του Ομύρου. Έχουμε δει λογοτεχνικά κείμενα και τα έχουν διαχειριστεί οι καθηγητές μας στο σχολείο με έναν τρόπο που έχει να κάνει με μία διδακτική μία συγκεκριμένης ειδικής περιοχής των σπουδών της λογοτεχνίας. Έτσι λοιπόν έχουμε έρθει όλοι σε επαφή με ανθρωπιστικές σπουδές. Δεν είναι κάτι καινούργιο η θεωρία της μετάφρασης για όσους έχουμε τις εμπειρίες που περιέγραψα ή και άλλες που δεν σκέφτηκα τώρα εγώ. Αλλά τις ξέρετε εσείς και είναι η θεωρία της μετάφρασης ένας κλάδος καταρχήν διεπιστημονικός. Δεν πρέπει να μας παραξενεύει ο όρος διεπιστημονικός. Δεν είναι λιγότερο επιστημονικός κλάδος η θεωρία της μετάφρασης πηχεί από την εδυνατομηχανική ή από την ιατρική όταν λέμε ότι είναι διεπιστημονικός. Και η θεωρία της επικοινωνίας είναι διεπιστημονικός κλάδος αλλά δεν πάει να είναι επιστημονικός κλάδος. Γιατί τώρα είναι διεπιστημονικός έχει να κάνει με το πότε αναγνωρίστηκε σαν ειδική επιστήμη. Σαν ειδική επιστήμη η θεωρία της μετάφρασης αναγνωρίστηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όμως και ιδίως μετά τη δεκαετία του 1970-1980 σπάσανε τα κλειστά κουτάκια στα οποία ο κόσμος κυρίως πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο τοποθετούσε τις διάφορες οντότητες και οντολογίες. Τι γινότανε. Υπήρχε μια ασφάλεια. Λέγαμε ότι αυτά είναι θρησκευτικά κείμενα, εκείνα είναι λογοτεχνικά κείμενα, τα άλλα είναι δημοσιογραφικά κείμενα και λοιπά και λοιπά. Δεν είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα. Και θα σας πω αμέσως ένα παράδειγμα που έχει να κάνει πληγή με τη βίβλο. Η βίβλος για τη λογική όλων μας με τα κλειστά κουτάκια είναι ένα θρησκευτικό κείμενο. Γιατί, όντας οι περισσότεροι μέσα στη δική μας γλωσσική κοινότητα χριστιανοί, όντας λοιπόν οι περισσότεροι, αυτό το βιβλίο το ταυτίζουμε με θρησκευτικές πρακτικές. Αν αυτό το βιβλίο πήχη το συζητούσανε ή το δουλεύανε επιστημονικά στην Κίνα, όπου η γλωσσική κοινότητα δεν κυριαρχείται από αυτή τη θρησκευτική αντίληψη, που εμείς γνωρίζουμε σαν χριστιανισμό, τότε αυτό θα ήταν ένα βιβλίο θεολογικού ενδιαφέροντος, το οποίο όμως σαν αξία κειμενική θα θεωρούνταν λογοτεχνικό κείμενο. Ή αντιθέτως το κοράνι, το κοράνι για τους μουσουλμάνους είναι ένα εργαλείο έκφρασης πίστης και ενίσχυσης της πίστης, καμία αμφιβολία γι' αυτό. Για έναν πολιτισμό που δεν είναι σε επαφή με τον μουσουλμανικό πολιτισμό, ή δεν τον γνωρίζει, ή δεν τον εφαρμόζει στην πράξη, το κοράνι είναι αντικείμενο μελέτης θεολογικού ενδιαφέροντος, αλλά είναι και αντικείμενο μελέτης ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος ή λογοτεχνικού ενδιαφέροντος. Να πάρουμε ένα κείμενο κάποιας θρησκευτικής κοινότητας της Ινδίας. Εδώ έχουν έρθει μεταφρασμένα τέτοια κείμενα και μόνος λογοτεχνικά κείμενα ακόμα έχουν διαβαστεί. Τι θέλω να πω με αυτό το ακραίο παράδειγμα. Μ' αρέσουν τα ακραία παραδείγματα, γιατί όταν ήμουν πρωτοετής έκανα γενική γνωσολογία και όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης με έναν καθηγητή που μόλις είχε έρθει από Αμερική, τον Βαγγέλη τον Πετρούνια, ο οποίος μας έλεγε ότι μόνο παραδείγματα έξω από την καθημερινή εμπειρία μας βοηθούν να καταλάβουμε τι γίνεται. Εγώ λοιπόν φέρνω αυτό το παράδειγμα για να δείξω ότι δεν υπάρχουν κλειστά κουτάκια στα κείμενα. Όταν λοιπόν δεν υπάρχουν κλειστά κουτάκια στα κείμενα και αυτό το μάθαμε στη δεκαετία του 60 και βλέπουμε ότι ένα τέτοιο κείμενο μπορεί να ολισθένει μεταξύ της κατηγορίας θρησκευτικά κείμενα και της κατηγορίας λογοτεχνικά κείμενα. Και μόνο που μπορεί να ολισθένει ανάμεσα σ' αυτές τις δύο κατηγορίες ένα βιβλίο όπως η βίβλος, ένα κειμενικό είδος όπως η βίβλος και μόνο που μπορεί να ολισθένει αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρχουν κλειστά κουτάκια ούτε στους επιστημονικούς κλάδους που εξετάζουν κείμενα ή που εξετάζουν τη μεταφορά των κειμένων από μια γλώσσα σε μια άλλη. Θα σας δώσω ένα άλλο παράδειγμα αφού σβήσω όμως αυτό. Λοιπόν είπαμε ότι σήμερα μιλούμε για τη θεωρία της μετάφρασης και έχουμε μείνει στο σημείο ότι πρέπει να εξηγήσουμε ότι είναι ένας διεπιστημονικός κλάδος των ανθρωπιστικών επιστημών και είπαμε ότι διεπιστημονικός έγινε γιατί σαν κλάδος επιστημονικός αναγνωρίστηκε μεταξύ της δεκαετίας του 60 και του 70 και εγγράφηκε στα αντικείμενα των πανεπιστημιακών σπουδών στα δυτικά πανεπιστήμια από την δεκαετία του 70 και είστερα και κυρίως από τη δεκαετία του 80 σε αντιδιαστολή με τη μετάφραση λογοτεχνίας που διδάσκονταν στα δυτικά πανεπιστήμια στα ξενόγλωσα τμήματα μέχρι και τη δεκαετία του 80. Τα αντικείμενα τώρα της θεωρίας της μετάφρασης είναι η μετάφραση λογοτεχνίας, η ειδική μετάφραση, τα θρησκευτικά κείμενα, τα τεχνικά κείμενα, τα δημοσιογραφικά, τα προφορικά, τα νοηματικά κείμενα. Όλα αυτά που μεταφράζονται από γλώσσα σε γλώσσα αποτελούν αντικείμενο της θεωρίας της μετάφρασης. Τα ειδικά κείμενα, ιατρικά, νομικά, οικονομικά, ό,τι έχει να κάνει με την επικοινωνία μεταξύ ειδικών κάποιου επιστημονικού κλάδου, και επίσης της λεξικογραφίας και της ορογραφίας. Γιατί για να μεταφραστούν τα ειδικά κείμενα χρειάζεται πολλές φορές να δημιουργήσει ο μεταφραστής νέα ορολογία. Οι ειδικά κείμενα φέρνουν νέα δεδομένα που δεν υπάρχουν στον ελληνικό επιστημονικό πολιτισμό, οπότε αναγκαστικά ο μεταφραστής δημιουργεί και νέους όρους, νέα ορολογία. Τα θρησκευτικά κείμενα. Να θυμίσω μόνο ότι ένας από τους μεγαλύτερους ιδρυτές της θεωρίας μετάφρασης είναι ο Νάιντα. Ο οποίος Νάιντα με τι ασχολήθηκε. Ασχολήθηκε με τα θρησκευτικά κείμενα και μετάφραση για θρησκευτικούς σκοπούς της βίβλου. Σε αφρικανικές γλώσσες, σε γλώσσες της Νότιας Αμερικής, σε ασιατικές γλώσσες κλπ. Τα τεχνικά κείμενα. Εδώ τώρα έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε τι συμβαίνει ανάμεσα στα τεχνικά κείμενα και στα διαφημιστικά κείμενα. Ανάμεσα στα τεχνικά κείμενα και στα πληροφοριακά κείμενα. Ανάμεσα στα δημοσιογραφικά κείμενα και στα πληροφοριακά κείμενα. Τεχνικά κείμενα λοιπόν. Οι οδηγίες λειτουργίας ενός πλυντηρίου. Είναι τεχνικό κείμενο. Η λειτουργία ενός αμαξιού όταν περιγράφεται είναι τεχνικό κείμενο. Συνήθως τα τεχνικά κείμενα έχουν μια απεικόνιση μιας μηχανής και μιας λειτουργίας και οδηγίες. Τεχνικά κείμενα λοιπόν. Ωστόσο ας θυμηθούμε τα κουτάκια που δεν είναι πια κλειστά στις οντολογίες και στις έννοιες και στις λέξεις επομένως. Στα διαφημιστικά κείμενα για παράδειγμα στη δεκαετία του ενενήντα είχαμε διαφημίσεις που περιγράφανε μηχανές αυτοκινήτων. Είχαμε διαφημίσεις που περιγράφανε μηχανές πλυντηρίων. Έχουμε τώρα διαφημίσεις που περιγράφουνε κατά τεχνικό τρόπο οικονομικά κείμενα. Για παράδειγμα οι διαφημίσεις για τα φωτοβολοταϊκά στην ελληνική πραγματικότητα. Επομένως τα τεχνικά κείμενα πολλές φορές τα συναντούμε μέσα στα διαφημιστικά κείμενα. Τα διαφημιστικά κείμενα πάλι όταν περιάχουν τεχνικά κείμενα είναι πληροφοριακά κείμενα. Τα δημοσιογραφικά έννοια τα κατά εξοχή πληροφοριακά κείμενα στο δυτικό κόσμο. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό να το καταλάβουμε εφόσον μιλούμε για εισαγωγή στη θεωρία της μετάφρασης. Τα κείμενα ολισθένουν από κατηγορία σε κατηγορία έχουν χαρακτηριστικά και λειτουργίες που δεν μπορεί να τα κρατήσουν κανείς δεν μπορεί να κρατήσει τα κείμενα σε μία τυπολογία. Πηγαίνουν σε διάφορους τύπους κειμένων τα κείμενα ανάλογα με την όψη από την οποία τα βλέπουμε ανάλογα με τους λόγους για τους οποίους τα χρησιμοποιούμε. Πληροφοριακά κείμενα βέβαια μια και τα αναφέραμε και μας χρειάζονται είναι πάρα πολλά είναι τα λεξικά είναι οι άρτλαντες είναι οι εγκυκλοπαίδιες είναι όμως και όλα τα κείμενα που μας ενημερώνουν που μας πληροφορούνε. Προφορικά κείμενα εδώ είναι η διερμηνία αλλά δεν είναι μόνο η διερμηνία και εδώ έχουμε έχουν χαλάσει και εδώ τα κουτάκια. Για παράδειγμα όταν είμαστε σε ένα δικαστήριο και γίνεται μια δικαστική μετάφραση κάποια στιγμή μπορεί να πάρει ένα έγγραφο από το φάκελο ένας από το δικαστήριο που έχει ρόλο και μπορεί να παρεμβαίνει στη διαδικασία και να ζητήσει από κάποιον διερμηνέα εκεί πέρα που βέβαια επαγγελματικά βρίσκεται εκεί και με την έγκληση του δικαστηρίου να ζητήσει ένα γραπτό κείμενο πήχει σε ένα τροχέο. Η πρώτη μαρτυρία πήχει ανάμεσα σε κάποιο θύμα τροχέου που είναι ξένος και στην τοπική αστυνομία στην τοπική τροχέα το κείμενο αυτό αν έχει καταθέσει μία μαρτυρία ένα θύμα που δεν είναι Έλληνας είναι γραμμένο έχει δακτυλογραφηθεί έχει υπογραφεί και μέσα στα δικαστήρια το δικαστήριο για να αποφασίσει και με βάση αυτό το κείμενο πρέπει να το ακούσει ελληνικά. Έχουμε λοιπόν ένα κείμενο γραπτό μια παλιά κατάθεση που μεταφράζεται εφόσον είναι κατάθεση αλλοδαπού σε μια δίκη που τον αφορά μεταφράζεται στο ελληνικό δικαστήριο ελληνικά. Άρα οι κατηγορίες που έχουν να κάνουν με το κανάλι επικοινωνίας αν θα είναι γραπτό ή προφορικό ένα κείμενο δεν είναι τόσο σταθερές ούτε κι αυτές. Επίσης στα συνέδρια όταν παρουσιάζει μια εργασία είναι γραμμένες οι εργασίες και είναι λόγος επιστημονικός γραπτός αυτός που εκείνη την ώρα ακούμε. Ο διεμινέας που είναι μέσα στην καμπίνα μας τον δίνει με προφορικό κανάλι με ήχο. Άρα εκείνη την ώρα το γραπτό κείμενο έχει γίνει προφορικό. Που αλλού σπάνει οι κατηγορίες. Βλέπουμε μια κινηματογραφική ταινία και από κάτω έχει υπότιτλους. Ο λόγος στην κινηματογραφική ταινία είναι οπωσδήποτε προφορικός. Έχει και παραγλωσικά στοιχεία δηλαδή νεύματα, νοήματα, κινήσεις, τα πάντα. Έχει και εξογλωσικά στοιχεία, το ντύσιμο των ανθρώπων, η στάση τους, το περιβάλλον κλπ. Ωστόσο βλέπουμε ότι ενώ είναι προφορικός ο λόγος μέσα στην ταινία στον υπότιτλο και γραπτός γίνεται αλλάζει το κανάλι και πυκνότερος. Και έχουμε τα νοηματικά κείμενα, η γλώσσα των κωφών, τα οποία πάλι μπορεί να μεταφραστούν πείχη για τις ανάγκες ενός συμβολέου ενός δικαστηρίου ενός μαθήματος μιας εξέτασης να μεταφερθούν σε ελληνικό γραπτό λόγο από τον διερμηναία ή να γίνουν από νοηματικό κείμενο να γίνουν ελληνικό προφορικό κείμενο. Τώρα θα δούμε μαζί τι συμβαίνει εδώ. Για να μπορέσει στη θεωρία της μετάφρασης να αναπτυχθεί μελέτη για τη μετάφραση λογοτεχνίας δεν αρκεί η γνώση της βιβλιογραφίας στη θεωρία της μετάφρασης. Απετείται γνώση στην ιστορία της λογοτεχνίας, απετείται γνώση στην ιστορία του πολιτισμού, απετείται γνώση στην ιστορία της γλώσσας, απετείται γνώση στην κριτική θεωρία. Άρα εδώ αρχίζει να φαίνεται πόσο διεπιστημονική είναι η θεωρία της μετάφρασης. Θα πρέπει να δώσω ένα παράδειγμα για να γίνει αυτό κατανοητό. Δεν μπορεί να μεταφράσουμε την κόλαση του Δάντη, δεν μπορεί να μεταφράσουμε τη θεία κωμωδία του Δάντη, όλο το έργο, όλη την τριλογία. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να μεταφράσουμε αυτό το έργο του Δάντη, αν δεν γνωρίζουμε ιστορία ιταλικής λογοτεχνίας. Δεν γίνεται, γιατί πρέπει να καταλάβουμε ποιο ήταν το πλέγμα των σχέσεων που είχε στο νου το Δάντης όταν το γράφε, ποια είναι τα κείμενα που μιλούνε πίσω από τα κείμενα του Δάντη και όποιος ξέρει ιστορία λογοτεχνίας τα βλέπει, τα καταλαβαίνει, τα ανοιχνεύει και ξέρει τι μεταφραστικά ζητήματα δημιουργούν. Και δεν μπορούμε να μεταφράσουμε μεσεωνική, λοιπόν, κωμική πίηση του μεσαίωνα της Ιταλίας, εάν δεν γνωρίζουμε τι έγινε εδώ στο δικό μας μεσαίωνα, τι έγινε εδώ στην ελληνική λογοτεχνία, ίδιων χρόνων και ίδιων θεματικών ή τουλάχιστον ίδιας φιλοσοφίας με αυτό το δαντικό κείμενο. Ιστορία πολιτισμού, ναι είναι πολύ σημαντικό, δεν είναι δυνατόν ένα κείμενο να το δούμε έξω από την εποχή του. Εδώ εννοούμε και την πολιτική ιστορία και την ιστορία του πολιτισμού. Κάθε κείμενο λοιπόν είναι ένα πολιτισμικό αντικείμενο και κάθε κείμενο έχει μια ταυτότητα πολιτισμική. Δεν μπορεί ένα κείμενο του Ιταλικού Μεσαίωνα να μεταφραστεί με όρους ελληνικούς του ελληνικού διαφωτισμού, γιατί η εποχή στην οποία ανήκει ως πολιτισμικό αντικείμενο είναι ο Ιταλικός Μεσαίωνας. Άρα θα πρέπει και στα ελληνικά ο μεταφραστής να βρει τους όρους, να βρει τους τρόπους, να βρει τις στρατηγικές για να το μεταφράσει ως κείμενο του ελληνικού Μεσαίωνα. Γιατί μόνον έτσι θα μπορέσει να το προσλάβει ο Έλληνας τελικός αναγνώστης σαν ένα ποίημα ή σαν ένα πεζό που πραγματικά ανήκει στο Μεσαίωνα. Αυτό δεν είναι θεωρία που λέω, αυτό έγινε πράξη. Για να μεταφραστεί η Θεία Κωμοδία του Δάντη έκανε τέτοιες τομές στο πολιτισμικό αντικείμενο της Θείας Κωμοδίας ο Καζαντζάκης ειδικά, που κατάφερε να γράψει μία μετάφραση που θυμίζει κρητική λογοτεχνία. Και αυτό το κατάφερε γιατί όταν πήγαινε σχολείο στην Κρήτη, μάθαινε απ' έξω κρητική λογοτεχνία. Όταν έκανε αυτή τη μετάφραση σχεδόν κοντά στα χρόνια της γενιάς του 30, ήδη υπήρχε μία στροφή στην ελληνική ποίηση του Μεσαίωνα και ήδη είχε αρχίσει να διαβάζει και πολύ Σολομό και ήξερε ότι τις ίδιες περίπου ανησυχίες για τον ελληνικό Μεσαίωνα και την κρητική ποίηση τις είχε εκφράσει και ο Σολομός. Υπόσχεσαι, κύριε, να δεις μας το πώς είναι η ιστορία γλώσσας. Ασφαλώς, δεν μπορούμε να κάνουμε επιλογή μεταφραστικών στρατηγικών άμα δεν ξέρουμε σε ποια περίοδο βρισκόμαστε στην ιστορία γλώσσας του πρωτότυπου και σε ποια περίοδο βρισκόμαστε στην ιστορία γλώσσας της μετάφρασης. Δεν γίνεται, για παράδειγμα, να μεταφράσουμε ένα κείμενο ανατομίας του Γαλληνού με όρους σημερινής ανατομίας. Δεν γίνεται. Η ιστορία γλώσσας που μιλάει για την καρδιά ελληνιστικών χρόνων είναι αδύνατον να το μεταφράσουμε σωστά και να χρησιμοποιήσουμε όρους που μιλούνε για την καρδιά σήμερα. Δεν γίνεται να μεταφράσουμε ένα κείμενο που περιγράφει, για παράδειγμα, τη λειτουργία του εγκεφάλου π.χ. στον 3ο αιώνα μετά Χριστόν. Δεν είναι δυνατόν και για να κάνουμε αυτή τη μετάφραση να επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε όρους του 20ου και του 21ου αιώνα της νευρολογίας. Είναι αδύνατον. Άρα πρέπει να γνωρίζουμε και την ιστορία γλώσσας και κριτική θεωρία, βέβαια. Δεν μπορεί να μεταφραστεί ένα κείμενο αν δεν μπορέσουμε να κάνουμε κριτική ανάλυση λόγου στον πρωτότυπο και δεν μπορεί να αξιολογηθεί μια μετάφραση αν δεν μπορούμε να την ξαναδούμε κριτικά σε σχέση και με το πρωτότυπο. Για παράδειγμα, θα δώσω πάλι ένα παράδειγμα έξω από τη μετάφραση. Τώρα είμαστε εδώ στη Θεσσαρωνίκη στο Πολυτεχνείο. Από το Πολυτεχνείο για να πάμε στην Αθήνα δύο τρόποι υπάρχουν. Ή θα πάμε στο ΚΤΕΛ κοντά στο Δενδροπόταμο και από εκεί Εθνική Οδό και Αθήνα ή θα πάμε στο αεροδρόμιο πιο ανατολικά από εμάς, ανεβούμε στο αεροπλάνο και θα φτάσουμε στα Σπάτα. Δεν είναι δυνατόν, δεν είναι λογικό, δεν είναι κριτικά σωστό να πάμε στην Αλεξανδρούπολη για να πάμε στην Αθήνα. Το ίδιο πράγμα συμβαίνει και όταν μεταφράζουμε. Δεν μπορεί να μεταφράσουμε για να πάμε στην Αθήνα, εισαγωγικά τη μετάφρασή μας δεν γίνεται αν την περάσουμε στην Αλεξανδρούπολη. Θα χρησιμοποιήσουμε τον οικονομικότερο, θα χρησιμοποιήσουμε τον λογικότερο, τον ορθαλογικότερο δρόμο. Άρα χρειαζόμαστε όλα αυτά τα εφόδια. Δεύτερα, εδώ φέλλονται μετά τα λογοτεχνικά κείμενα που συζητήσαμε πριν λίγο, τα ειδικά κείμενα. Για αυτούς που δεν είναι μεταφρασεολόγοι, υπάρχει μια διάκριση η οποία όμως είναι πλασματική. Λένε ότι η λογοτεχνία έχει αισθητικές αξίες στο κείμενό της και έχει νόρμες αισθητικές και λοιπά. Τα ειδικά κείμενα δεν έχουν. Γίνεται ένα λάθος εδώ. Την πιο ωραία κουβέντα, κατά τη γνώμη μου, την έχει πει ο Τζίντον Τούρι, ένας από τους καλύτερους θεωρητικούς της μεταφρασεολογίας στην εποχή μας. Ο Τζίντον Τούρι, λοιπόν, έχει πει το εξής, ότι είτε είναι λογοτεχνικά τα κείμενα, είτε είναι ειδικά τα κείμενα, διέπονται από αισθητικές αξίες, είτε είναι λογοτεχνικά τα κείμενα. Οπότε, στην ουσία, είτε μεταφράζουμε λογοτεχνικά κείμενα, είτε μεταφράζουμε ειδικά κείμενα, πρέπει να προσέχουμε πάρα πολύ τις αισθητικές νόρμες των κειμένων, τη γραμματική των κειμένων και τις συνήθειες που έχουν, είτε στα λογοτεχνικά κείμενα, οι λογοτέχνες μια συγκεκριμένη σχολής και εποχής, είτε στα ειδικά κείμενα, οι επιστήμονες, μια συγκεκριμένη σχολής και εποχής. Για να μπορέσει να μεταφράσει, ειδικά κείμενα, ένας μεταφραστής, πρέπει να γνωρίζει την ειδική επιστήμη, πρέπει να γνωρίζει ιστορία πολιτισμού και πρέπει να γνωρίζει ορολογία και ορογραφία. Τι σημαίνει αυτό? Στην πραγματικότητα δεν είναι εύκολο να μεταφράσουμε ένα γιατρικό κείμενο, αν δεν είμαστε γιατροί. Δεν είναι εύκολο να μεταφράσουμε ένα γιατρικό κείμενο, αν δεν είμαστε γιατροί. Δεν είναι εύκολο να μεταφράσουμε ένα οικονομικό κείμενο, αν δεν είμαστε οικονομολόγοι. Δεν είναι εύκολο να μεταφράσουμε ένα θρησκευτικό κείμενο, αν δεν έχουμε την προπαρασκευή, για να το μεταφράσουμε. Ωστόσο, ενώ αυτό ήταν πολύ ξεκάθαρο, μέχρι και μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σήμερα αρχίζει και αυτό να υποχωρεί. Γιατί τώρα υποχωρεί? Γιατί ξαφνικά δημιουργήθηκε μία συνήθεια στους μεταφραστές, να κάνουν θησαυρούς και να αναπτύσσουν βάσεις ορολογίας και βάσεις κειμένων. Τι γίνεται τώρα? Τελικά μπορούμε να μεταφράσουμε ιδικά κείμενα πλέον με τη συνδρομή της πληροφορικής, της εφαρμοσμένης ιδιαίτερα πληροφορικής, γιατί η πληροφορική επέτρεψε να αναπτυχθούν θησαυροί, οι οποίοι ήταν θησαυροί όρων, θησαυροί κειμένων, θησαυροί παράλληλων κειμένων, σώματα παράλληλων κειμένων και με αυτόν τον τρόπο ακόμα κι ένας μη ιδικός σε μια ιδική επιστήμη ως μεταφραστής, αντλώντας πληροφορίες από τέτοια εργαλεία, μπορεί να μεταφράσει ένα μέτριας δυσκολίας ιδικό κείμενο. Τα θρησκευτικά τώρα κείμενα χρειάζονται ιδική πάλι προπαρασκευή, χρειάζονται γνώσης ιστορίας πολιτισμού και χρειάζονται πάλι ορολογία και ορογραφία. Τα τεχνικά κείμενα χρειάζονται πάλι ιδική επιστημονική κατάρτιση, γνώσης ιστορίας πολιτισμού, χρειάζονται σχετική ορολογία και δυνατότητα σχετικής ορογραφίας. Τα δημοσιογραφικά τώρα κείμενα, τα διαφημιστικά και τα πληροφοριακά κείμενα, συνήθως από τους φοιτές θεωρούνται εύκολα κείμενα. Δεν είναι ούτε αυτά περισσότερο εύκολα, ούτε τα προηγούμενα περισσότερο δύσκολα. Όλα τα κείμενα όταν μεταφράζονται πρέπει να έχουν ισοδυναμία ηφωνογική, ισοδυναμία ορολογική, ισοδυναμία αισθητική, ισοδυναμία πολιτισμική και ιστορική με το πρωτότυπο κείμενο. Τα προφορικά τώρα κείμενα είναι περισσότερο δύσκολα να μεταφραστούν από τα γραπτά κείμενα γιατί συμβαίνει το εξής. Στα προφορικά κείμενα χρειαζόμαστε πάλι όλες αυτές τις γνώσεις από τα αριστερά μας και όλες αυτές τις γνώσεις από τα δεξιά μας. Εννοώ στον πίνακα τίποτα άλλο. Η δυσκολία τώρα αυτών των κειμένων έγινε στο εξής, ότι εδώ έχουμε πεπερασμένο χρόνο. Τα προφορικά κείμενα μεταφράζονται δηλαδή στιγμιαία. Τι θα πει αυτό το πράγμα για έναν μεταφραστή. Πολλά. Σας έρχιε ποτέ να πονάει το κεφάλι σας και να έχετε εξετάσει προφορικές. Σας έρχιε ποτέ να έχετε αγχωθεί για ένα ραντεβού και ανόξαρατε τα πάντα να συναντάτε τον άνθρωπο που σας ενδιέφερε να μιλήστε μαζί του και να μην ξέρετε ούτε καλημέρα να πείτε. Το ίδιο πράγμα μπορεί να συμβεί στον μεταφραστή στιγμιαία. Εάν ο μεταφραστής είναι κουρασμένος και δεν μπορεί να εργαστεί καλά εμνήμη του, σχεδόν τα μισά από αυτά που ακούει κάθε στιγμή στο προφορικό κείμενο τα ξεχνάει. Ο ίδιος μεταφραστής μια άλλη μέρα που θα είναι ξεκούραστος θα δουλεύει διαφορετικά. Τα προφορικά κείμενα μεταφράζονται σε πεπερασμένο χρόνο. Αυτό τι σημαίνει ότι η μεγαλύτερη δυσκολία εκεί του μεταφραστή είναι η δυσκολία της διαχείρισης της διαγνωσικής έντασης ανάμεσα στο πρωτότυπο και στη μετάφραση. Αυτή η διαγνωσική ένταση έχει να κάνει με τον τύπο των κειμένων, με την πυκνότητα των κειμένων, με τις γνώσεις που έχει ο μεταφραστής για τα προφορικά κείμενα, με τον τρόπο που έμαθε να διαχειρίζει το μεταφραστή στον χρόνο. Τι γίνεται τώρα. Δεν θα συνιστούσα σε κανέναν να αναλάβει μια μεταφραστική εντολή προφορικού λόγου, ιδίως όταν αυτό είναι μια καθαρή διερμηνεία, εάν δεν ξέρει πολύ καλά το αντικείμενο. Και αν δεν είναι σίγουρος ότι θα μπορεί να διαχειριστεί υποπίεση χρόνου διάφορες έννοιες. Τα νοηματικά κείμενα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα κατηγορία μεταφραστικών πράξεων, μεταφραστικών τύπων κειμένων και έχει να κάνει επίσης με ένα πεδίο που μπορεί να δώσει δουλειά σε μεταφραστές. Ο διερμηναίας νοηματικής πληρώνεται ιδιωτικά καλά. Είναι ένας διερμηναίας που δεν έχει μεγάλο ανταγωνισμό γιατί είναι λίγη διαπιστευμένη διερμηνής νοηματικής σε όλη την Ελλάδα. Με τη χρήση της πληροφορικής, ειδικά οι άνθρωποι που παίρνουν τη διαπίστευση του διερμηναία νοηματικών κειμένων, επειδή δεν είναι πολύ και επειδή είναι εξαιρετικά χρήσιμη, τουλάχιστον στον ιδιωτικό τομέα όταν κάποιος τους χρειάζεται μπορεί πια να τους καλεί με τη βοήθεια της πληροφορικής ακόμα και από άλλη πόλη, χωρίς να μεταφέρονται για παράδειγμα στη Θεσσαερονίκη, μπορεί ένας να είναι πολύ καλός διερμηναίας νοηματικής καταρτισμένος σπίχης στην ιατρική διερμηνία νοηματικής και να είναι στη Λάρισα. Μέσα από το skype θα μπορεί να κάνει μεταφράσεις, θα μπορεί να παράγει έργο μεταφραστικό, να αμίβεται, να έχει δουλειά σταθερή, αρκεί να δημιουργήσει μια ειδικότητα στα νοηματικά κείμενα ή νοηματικά κείμενα για εκπαιδευτικού σκοπούς, πάλι θα βρει δουλειά ενός μεταφραστής έτσι. Στη θεωρία της μετάφρασης έχουμε δύο μεγάλους κλάδους που ενδιαφέρουν τους πάντες. Ο ένας είναι η διδακτική της μετάφρασης και ο άλλος είναι η επιστήμη της μετάφρασης. Η διδακτική της μετάφρασης είναι ρυθμιστικός κλάδος, η επιστήμη της μετάφρασης είναι περιγραφικός. Στη διδακτική της μετάφρασης συζητούμε για νόρμες, πώς μεταφράζουμε σωστά. Αυτό συμβαίνει σε τάξεις όπου διδάσκεται μετάφραση. Η επιστήμη της μετάφρασης είναι κλάδος περιγραφικός και έχει να κάνει με την περιγραφή στρατηγικών μεταφρασης, μεταφραστικών εργαλείων, κριτικής των μεταφράσεων, ιστορίας των μεταφράσεων. Η διδακτική της μετάφρασης είναι κλάδος ρυθμιστικός. Έχει νόρμες η διδακτική της μετάφρασης. Διαφέρει από τη διδακτική των γλωσσών, γιατί στη μετάφραση τα κείμενα τα βλέπουμε ως όλων και σιγά σιγά οδηγούμαστε σε κατατμίσεις. Ενώ στη διδακτική των γλωσσών δεν ξεκινάει μία άσκηση από το κείμενο ως όλων, ξεκινάει μία κάθε άσκηση ανάλογα με το επίπεδο γλωσσομάθειας των μαθητών από τμήματα, από τμήματα κειμένων, από τμήματα της γραμματικής, από τμήματα του λεξιλογίου. Είναι αυτό που λέει η αγγλωσσοξονική μεταφρασεολογία top-down η διδακτική της μετάφρασης, ενώ η διδακτική των γλωσσών είναι down-top διαδικασία. Η διδακτική της μετάφρασης ξεκινάει από το σύνολο στα επιμέρους, η διδακτική των γλωσσών ξεκινάει από τα επιμέρους προς το σύνολο. Η επιστήμη τώρα της μετάφρασης είναι κλάδος περιγραφικός. Όταν περιγράφει τις στρατηγικές των μεταφραστών εξετάζει τις ανθρώπινες συμπεληφορές κατά τη διαδικασία της μετάφρασης. Όταν περιγράφει τα μεταφραστικά εργαλεία εξετάζει μεταφραστικά μέσα μέσα από την ιστορία των μεταφράσεων. Όταν περιγράφει κριτική μεταφράσεων τότε περιγράφει και μεταφραστικές διαδικασίες δηλαδή στρατηγικές μεταφραστών και μεταφραστικά αποτελέσματα δηλαδή κείμενα. Η ιστορία των μεταφράσεων τώρα είναι και αυτό αντικείμενο της περιγραφικής. Η ιστορία των μεταφράσεων εξετάζει και μεταφραστικές στρατηγικές και μεταφραστικά εργαλεία, κάνει κριτική των μεταφράσεων. Αυτά είναι που θα συζητήσουμε συνεχώς μέσα στο μάθημά μας με κείμενα ή με ιστορικά παραδείγματα. Η θεωρία της μεταφράσης είναι άκρως διεπιστημονική. Βλέπουμε τους κλάδους της διεπιστημονικής βάσης. Αυτή είναι η θεωρία της μεταφράσης. Η θεωρία της μεταφράσης έχει βάση που την συνιστούν η συγκριτική λογοτεχνία, η πληροφορική, η ιστορία, η γλωσσολογία, η φιλολογία, η φιλοσοφία, η σημειοτική, η ορολογία και η λεξιολογία. Στην συγκριτική λογοτεχνία μπορεί να συγκρίνουμε πολλαπλές μεταφράσεις διαφορετικών μεταφραστών ενός ίδιου συγγραφέα, ενός ίδιου ποιητή από μια ξένη γλώσσα προς τη γλώσσα μας. Μπορεί να συγκρίνουμε τους τρόπους που οι μεταφράσεις ενός λογοτέχνη, ενός συγγραφέα, ενός ποιητή επέδρασαν στη δημιουργία κανόνων για πρωτότυπα έργα στη δική μας γλώσσα μετά από τη μετάφραση των ξένων έργων. Μπορεί να συγκρίνουμε πώς μεταφράστηκαν οι ίδιοι συγγραφείς, οι ίδιοι λογοτέχνες σε πολλές περισσότερες από μία ξένες γλώσσες. Μπορεί να συγκρίνουμε τους τρόπους που οι μεταφράσεις ενός λογοτέχνη, ενός συγγραφέα, ενός ποιητή επέδρασαν στη δική μας γλώσσα μετά από τη μετάφραση των ξένων έργων. Όταν η συγκριτική λογοτεχνία εξετάζεται όχι για σκοπούς της θεωρίας της μετάφρασης, αλλά για σκοπούς των λογοτεχνικών σπουδών, τότε έχει μεγαλύτερη βαρύτητα το βιβλιογραφικό μέρος που περιγράφει γεγονότα υποσύγκριση. Η πληροφορική τώρα στη θεωρία της μετάφρασης αποτελεί μία πολύ ισχυρή βάση διεπιστημονική, η εφαρμοσμένη πληροφορική, γιατί από εκεί αντλούνται όλα τα μεταφραστικά εργαλεία. Αλλά δεν αντλούνται μόνον όλα τα μεταφραστικά εργαλεία, από εδώ προκύπτουν και οι πράξεις μετάφρασης εξ αποστάσεως. Για παράδειγμα μπορεί εγώ να είμαι εδώ μεταφραστής, να δουλεύω στο σπίτι μου, να υπάρχει ένα δικηγορικό γραφείο στο Βουκουρέστη και να μου δίνει μία υπόθεση ενός εταιρικού του γραφείου στη Ρώμη. Αυτό για να γίνει χρειάζεται τη βοήθεια της πληροφορικής, γιατί υπάρχουν εργαλεία τα οποία επιτρέπουν να μεταφράζουμε εξ αποστάσεως και να παρακολουθεί όλη η ομάδα που ασχολείται με ένα μεταφραστικό έργο πάλι εξ αποστάσεως όλη την εξέλιξη. Για να μην δυσκολεύεστε θα ήθελα να βάλετε στο νου σας το παράδειγμα με τα Google Docs. Όταν λοιπόν εκεί γράφουμε ένα κείμενο και το κοινοποιούμε σε 5-6 συνεργάτες μας, κάθε φορά που γίνεται μία αλλαγή το βλέπουν όλοι αν έχετε εμπειρία από αυτό. Η ιστορία τώρα, μας χρειάζεται αυτό το κομμάτι της διεπιστημιονικής βάσης της μετάφρασης και γιατί μελετούμε ιστορίες μεταφράσεων και γιατί μελετούμε ιστορίες πολιτισμών και γιατί μελετούμε ιστορίες γλωσσών για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε μία μετάφραση της επιρροές της σε μία γλώσσα. Η γλωσσολογία. Οπωσδήποτε μας χρειάζεται η γλωσσολογία και μάλιστα ειδικά, ειδικότερα από τίποτε άλλο κείμενο γλωσσολογία και σημασιολογία. Εντάξει. Αυτά εδώ οπωσδήποτε σημασιολογία και κείμενο γλωσσολογία από τη γλωσσολογία. Δεν μπορούμε να έχουμε σημασίες εάν δεν έχουμε τη σωστή σύνταξη. Άρα πίσω από τη σημασιολογία βρίσκεται το συντακτικό. Κείμενο γλωσσολογία οπωσδήποτε πίσω από την κείμενο γλωσσολογία κρύβεται και η πραγματολογία. Τώρα, φιλολογία. Ολοφάνερο ότι η φιλολογία και σαν επιστημονικός κλάδος και σαν εκπαιδευτική πρακτική υιοθέτησε πολύ γρήγορα τις μεταφράσεις μέσα στα εργαλεία της για να μεταδώσει τη γνώση της σε μαθητές, σε φοιτητές, σε ειδικούς. Η φιλοσοφία. Η φιλοσοφία μας ενδιαφέρει πάρα πολύ για τη μετάφραση, γιατί η φιλοσοφία δημιουργεί όλες τις εντάσεις στις διάφορες θεωρητικές σχολές της μετάφρασης. Όλος αυτός ο καβγάς. Αν θα μεταφράζουμε κατά λέξη, αν θα μεταφράζουμε κατά σημασία, αν είναι πιο σημαντικό να ενειοδοτούμε, αν είναι πιο σημαντικό να ακολουθούμε κατά γράμματο κείμενο, έχει βάσεις φιλοσοφικές. Η σημειωτική. Ασφαλώς και μας χρειάζεται. Δεν είναι δυνατόν. Δεν μπορώ να φανταστώ να κάνουμε μια μετάφραση, έναν υποτιτλισμό σε μια κινηματογραφική ταινία και να μην λαμβάνουμε υπόψη όλα τα στοιχεία που έχουν να κάνουν με τον ομιλούντα ηθοποιό, όπως είναι το πρόσωπό του, η έκφρασή του, το περιβάλλον και λοιπά, το ντύσιμό του, η ορολογία τώρα και η λεξικολογία. Έχουν να κάνουν το ΜΕΝΕΝΑ με εργαλεία μετάφρασης, τα λεξικά που δεν είναι ενός τύπου, που δεν είναι όλα ικανά να μας βοηθήσουν, που πρέπει να τα ψάχνουμε με βάση τα κείμενα τα οποία μεταφράζουμε και να τα κρίνουμε μόνοι μας ποια θα υιοθετήσουμε και ποια όχι και για ποιες μεταφράσεις και η ορολογία, η οποία μας χρειάζεται όχι μόνο για να κατανοήσουμε πώς διαμορφώνονται οι όροι, αλλά και γιατί πρέπει κάποιες στιγμές να τολμήσουμε να βάλουμε στη γλώσσα μας νέους όρους όταν μεταφράζουμε νέα πολιτισμικά αντικείμενα τα οποία δεν έχουν προηγούμενού τους στην ελληνική. Η περίσταση επικοινωνίας στη μετάφραση. Έχουμε κείμενο σε γλώσσα 1 και στο τέλος φτάνουμε να έχουμε κείμενο σε γλώσσα 2. Έχουμε έναν πρώτο συγγραφέα, ο οποίος είναι ο συγγραφέας του πρωτότυπου. Έχουμε έναν δεύτερο συγγραφέα, ο οποίος είναι ο μεταφραστής. Έχουμε έναν αναγνώστη της μετάφρασης που είναι ο τελικός αναγνώστης ή σε μεγάλες μεταφραστικές ομάδες πριν φτάσουμε στον τελικό αναγνώστη έχουμε έναν δεύτερο μεταφραστή που είναι ο αξιολογητής της μετάφρασης. Έχουμε έναν πολιτισμό 1 εκεί που ξεκινάει το πρωτότυπο. Έχουμε ένα διαγροσικό και διαπολιτισμικό μέρος εκεί που ανακατεύουν οι δύο πολιτισμοί, ο πολιτισμός του πρωτότυπου και ο πολιτισμός της μετάφρασης. Αυτό είναι πραγματικά ένα σπολτός δηλαδή για όποιον έχει μεταφράσει ή για όποιον θα μεταφράσει θα γίνει πολύ φανερό, πολύ καθαρό ότι υπάρχει μια στιγμή στη μετάφραση που είναι ένα draft το οποίο δεν μπορεί να το δείξει πουθενά ούτε ο ίδιος δεν θέλει να το δει ο μεταφραστής στην πραγματικότητα είναι ένα σπολτός ανάμεσα σε δύο γλώσσες και σε δύο πολιτισμούς. Η μετάφραση επομένως είναι μια περίσταση επικοινωνίας όπου το input δίνεται σε μια γλώσσα στη γλώσσα του πρωτότυπου και το output δίνεται σε άλλη γλώσσα στη γλώσσα της μετάφρασης. Για να συμβεί αυτό σε αυτή τη διαδικασία που λέγεται μετάφραση περνάει από πολλές δυσκολίες πολιτισμών και διαγλωσσικών ασημετριών ο μεταφραστής. Για παράδειγμα ότι είναι αρσενικό στη μια γλώσσα μπορεί να είναι θηλυκό στην άλλη, ότι είναι ενικό στη μια γλώσσα μπορεί να είναι πληθυντικό στην άλλη, ότι είναι πολυλεκτικό στη μια γλώσσα μπορεί να είναι μονολεκτικό στην άλλη. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα που θα το καταλάβετε αμέσως. Στην Ιταλία όταν γράφουν για τον Μπρύτανη ενός πανεπιστημίου αναφέρονται σε Μανίφικο Ρετόρε μεγαλοπρεπής Πρύτανης. Αυτό δεν μπορεί να υποθεί ελληνικά ούτε να μεταφραστεί έτσι ελληνικά. Ελληνικά έχουμε τον κύριο Πρύτανη ή τον Μπρύτανη. Ή για παράδειγμα το τρίτο ενικό είναι η φόρμα ευγένεια στα Ιταλικά που αντιστοιχεί με το εσείς στα ελληνικά με το δεύτερο πληθυντικό. Αυτά είναι ασημετρίες. Στην περίσταση επικοινωνίας για μεταφραστικούς σκοπούς ο μεταφραστής πρέπει να είναι δίγλωσος να ξέρει και τις δύο γλώσσες και διπολιτισμικός να ξέρει και τους δύο πολιτισμούς. Για να μπορεί να διαχειριστεί καλά ό,τι εισάγεται μέσα στην πράξη, δηλαδή ό,τι είναι input σε μια μεταφραστική διαδικασία και να το δώσει με τρόπο αποδεκτό στη δική του γλωσσική κοινότητα. Να γράψει δηλαδή ελληνικά. Επιμένω να γράψει ελληνικά γιατί υπάρχουν μεταφραστές οι οποίοι τι κάνουν. Θεωρούν ότι είναι μίζων ως σημασία το ξένο κείμενο. Εδώ έχουμε τη φιλοσοφία γύρω από τη μετάφραση και για να κάνουν κατά λέξη με ακρίβεια υποτίθεται κατά τη γνώμη τους τη μετάφραση, κυριαρχεί το input παντού και βάζουνε στοιχεία που ξεμίζουνε, ξεμισμούς στο τελικό μεταφρασμένο κείμενο. Στη μετάφραση έχουμε προβλήματα και δυσκολίες. Τα προβλήματα είναι καθολικά πανανθρώπινα και δεν εντοπίζονται σε μία μόνο γλώσσα ή σε ένα ζεύγος γλώσσων εργασίας. Τα μεταφραστικά προβλήματα είναι καθολικά προβλήματα. Οι μεταφραστικές δυσκολίες είναι ατομικές των μεταφραστών, προκύπτουν από την ειδική γλώσσα των συγγραφέων, προκύπτουν από την ειδική δυσκολία των κειμένων, προκύπτουν από την ειδική δυσκολία πρόσβασης ενός μεταφραστή στη γλώσσα του πρωτότυπου ή προκύπτουν από την ειδική δυσκολία ενός μεταφραστή να ενεργοποιήσει λεξιλόγιο και σύνταξη που υφολογικά ταιριάζει στη μετάφραση που κάνει. Για να μπορέσουν να λυθούν οι μεταφραστικές δυσκολίες πρέπει να λυθούν μεταφραστικές αποφάσεις. Οι μεταφραστικές αποφάσεις έχουν να κάνουν με μία διαδικασία, τη διαδικασία λήψης μεταφραστικών αποφάσεων και αυτή η διαδικασία είναι ορθολογική. Για να μπορέσουμε να κάνουμε λήψη μεταφραστικών αποφάσεων πρέπει να εντοπίσουμε κάποιο μεταφραστικό πρόβλημα είτε στο κείμενο είτε στον μεταφραστή είτε στο προϊόν ενώ είτε το προϊόν προς μετάφραση είτε το τελικό προϊόν που μεταφράστηκε. Η περιγραφή του προβλήματος είναι πολύ σημαντική πρέπει να καταλάβουμε ποιο είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε γιατί μόνον έτσι θα μπορέσουμε να φτάσουμε στη συλλογή δεδομένων για την επίλυση του προβλήματος. Όταν κάνουμε και τη συλλογή των δεδομένων μπορούμε να έχουμε μία λήψη ορθολογική μεταφραστικής απόφασης. Η λήψη ορθολογικής μεταφραστικής απόφασης δεν αποδεικνύεται συναισθηματικά ούτε εμπρεσιονιστικά αποδεικνύεται μόνο μετά από αξιολόγηση της μεταφραστικής απόφασης. Η αξιολόγηση της μεταφραστικής απόφασης ποτέ δεν μπορεί να γίνει από τον ίδιο το μεταφραστή, γίνεται πάνω από κάποιον άλλο. Ακόμα και αν δεν ζητήσουμε ποτέ τη γνώμη κανενός μεταφραστή, η μεταφρασή μας αξιολογείται από τη γλωσσική κοινότητα στην οποία προορίζεται. Για να εξηγήσω τώρα τι συμβαίνει. Μεταφραστικό πρόβλημα είναι να μην μπορώ να έχω πρόσβαση στο πρωτότυπο. Για παράδειγμα, όποιος δεν μπορεί να διαβάσει όμυρο από το πρωτότυπο δεν μπορεί και να τον μεταφράσει. Αυτό είναι μεταφραστικό πρόβλημα καθολικό που έχει να κάνει με την πρόσβαση στο πρωτότυπο. Μετάφραση δικαστικού κειμένου. Όποιος καταλαβαίνει ένα δικαστικό κείμενο γραμμένο σε μια ξένη γλώσσα, π.χ. στην ιταλική, δεν σημαίνει ότι μπορεί να το μεταφράσει και στην ελληνική. Γιατί αν δεν ξέρει νομική ορολογία, απλά το καταλαβαίνει. Δεν μπορεί να το αποδώσει ελληνικά. Οι μεταφραστικές τώρα δυσκολίες μπορεί να είναι ανάκλησης νύμης. Για παράδειγμα, έχουμε μια πράξη διερμηνίας και δεν θυμάται ο διερμηνέας όλος ακούστηκαν ένα νεπτό πριν κάνει τη διερμηνία. Μεταφραστικές δυσκολίες του μεταφραστή. Έχουμε έναν άνθρωπο ο οποίος δεν διαβάζει συχνά λογοτεχνία του 19ου αιώνα, δεν έχει διαβάσει συχνά Κάλβο και του λένε κάποια στιγμή να μεταφράσει έναν ιταλό ποιητή που θυμίζει τον Κάλβο. Δεν μπορεί να το κάνει. Ο εντοπισμός τώρα του προβλήματος για τη λήψη μεταφραστικών αποφάσεων φυσικά και είναι πολύ σημαντικό. Αν έχω να μεταφράσω ένα κείμενο καρδιολογίας παιδών, δεν μπορώ αν δεν εντοπίσω αυτό το πρόβλημα, αν δεν κατανοήσω ότι αφού δεν είμαι γιατρός και δεν έχω ιδικότητα καρδιολογία παιδών, για να μεταφράσω ένα κείμενο καρδιολογίας παιδών, θα χρειαστώ παράλληλα κείμενα ελληνικά, παράλληλα κείμενα καρδιολογίας παιδών. Αυτό μόνο να μπορώ να εντοπίσω το πρόβλημα, μπορώ να το ορίσω. Αν εντοπίσω, λοιπόν, το μεταφραστικό πρόβλημα, θα ορίσω και τους τρόπους για να το λύσω. Η περιγραφή του προβλήματος πρέπει να είναι ορθολογική, σαφής και συγκεκριμένη, γιατί κάθε μεταφραστικό πρόβλημα έχει λύση, εφόσον δεν είμαστε σε πολιτισμικές ασημετρίες ανάμεσα στις δύο γλωσσικές κοινότητες. Η συλλογή τώρα δεδομένων του προβλήματος μπορεί να γίνει είτε με ανάλυση του πρωτοτύπου, είτε ανατρέχοντας σε ιστορικές πηγές, είτε ανατρέχοντας σε άλλα κείμενα, είτε ανατρέχοντας σε άλλους συγγραφείς που έχουν ασχοληθεί με παρεμφερές μεταφράσεις. Η λήψη τώρα μεταφραστικής απόφασης πρέπει να είναι τεκμηριωμένη και να είναι μία. Δεν είναι σωστό, αυτό το βλέπω σε πολλές περιπτώσεις όταν γράφουν φοιτητές, δεν είναι σωστό να μπαίνει σε ένα κείμενο που το παραδίδουμε για αξιολόγηση μία μεταφραστική λύση και μία δεύτερη δίπλα παράλληλη. Ο μεταφραστής πρέπει να έχει το θάρρος της γνώμης του και να κρατάει στο τέλος μόνο μία λύση ως σωστή. Η αξιολόγηση τώρα της μεταφραστικής απόφασης είναι κάτι το οποίο προκύπτει από τη γλωσσική κοινότητα ή από έναν αξιολογητή μεταφραστή και είναι πάρα πολύ καθαρό το αποτέλεσμά της. Η αξιολόγηση της μεταφραστικής απόφασης είναι διαδικασία κατά την οποία δεχόμαστε σαν αποδεκτή στα ελληνικά πηχή μία μετάφραση ή την δεχόμαστε μόνο σαν απόπειρα μετάφρασης ή την ταξινομούμε στις απαράδεκτες μεταφραστικές απόπειρες. Μετάφραση και ζωή είναι κάτι το οποίο το έχουμε βιώσει όλοι μας. Δεν μεταφράζουν μόνο οι επαγγελματίες μεταφραστές, έχουμε μεταφράσει όλοι μας για να εξυπηρετήσουμε συγγενείς μας, φίλους μας, ανθρώπους που παντρεύτηκαν συμπατεύτησαν ακόμα ελληνικά και λοιπά. Επομένως περιστασιακά έχουμε κάνει όλη μετάφραση. Έχουμε κάνει επίσης όλη μετάφραση, τουλάχιστον στην Ελλάδα, στο σχολείο, αρχαία ελληνικά και λατινικά. Και κάποιοι εκπαιδευόμαστε και σαν μεταφραστές, όπως στον ίδιαλικο Λόγος και Φιλολογίας. Αυτοί οι δύο όροι διερμηνία και μετάφραση μέχρι τον δωδέκατο αιώνα δεν οριοθετούσαν κάτι διαφορετικό. Δηλαδή, μέχρι τον δωδέκατο αιώνα όλα ήταν διερμηνία. Και ακόμα και σήμερα στα δικαστήρια, διερμηνευτής είναι ο μεταφραστής ο οποίος κάνει δικαστική μετάφραση. Στον δωδέκατο αιώνα, με το τέλος της περίοδου που ήταν ισχύρη η γλώσσα τα λατινικά στη Δυτική Ευρώπη, ξαφνικά μας προκύπτει και το τραντούρε στα ιταλικά, για παράδειγμα, που θα πει μετακινώ από μία γλώσσα σε μία άλλη κείμενα. Μετάφραση και ζωή είναι ένα θέμα που πάντα θα μας απασχολεί, γιατί όσοι έχουμε μεταφράσει περιστασιακά, νομίζουμε ότι μόνο γιατί έχουμε έναν πιστοποιητικό γλωσσομάθειας, μπορούμε και να μεταφράζουμε. Δεν ισχύει αυτό, για να μπορέσει κανείς να μεταφράσει σωστά, πρέπει να μπορεί να ταξινομήσει τα κείμενα σε μία σωστή τυπολογία, πρέπει να μπορεί να αντλήσει παράλληλα κείμενα για να μπορέσει να λύσει μεταφραστικά προβλήματα, πρέπει να μπορεί να αξιολογήσει μεταφραστικές αποφάσεις και πρέπει τέλος να μπορεί να κάνει επιλογές, αν θα μεταφράσει κατά λέξη, αν θα μεταφράσει κατά σημασία, να έχει δηλαδή κάποια σταθερές αξίες μεταφραστικής, αισθητικής και δαιοντολογίας τις οποίες και να εφαρμόζει και φυσικά να έχει και μεταφραστικά εργαλεία στη διάθεσή του. Στο σχολείο τώρα όταν κάναμε μετάφραση δεν ήταν περιστασιακή, πολλοί από εμάς κάναμε μετάφραση καθημερινά, κάναμε μετάφραση από την πρώτη γυμνασίου μέχρι την τρίτη γυμνασίου, από την πρώτη ηλικίου μέχρι την τρίτη ηλικίου, ήταν μια μετάφραση που στηριζόταν πάρα πολύ στο συντακτικό. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν εγώ πήγαινα στη μέσα εκπαίδευση ο καθηγητής πρώτα μας έκανε συντακτική ανάλυση του κειμένου και ύστερα το μεταφράζαμε. Τα ίδια όμως έγιναν υπηρεασμένα από τις κλασικές γλώσσες και τις μεταφράσεις των κλασικών κειμένων, τα ίδια μας συνέβησαν και όταν εκπαιδευόμασταν σε κείμενα του δάντη σαν φοιτητές ιταλικής φιλολογίας. Μας ζητούσαν οι καθηγητές τότε πρώτα να κάνουμε συντακτικό στα κείμενα και ύστερα να τα μεταφράσουμε ή να τα παραφράσουμε. Οι διερμηνείς τώρα στο Βυζάντιο ειδικά από τον 7ο αιώνα αρχίζουν και γράφουν τα πρώτα λεξικά. Οι νομικοί επειδή στις δίκες χρησιμοποιούσαν λατινική γλώσσα αλλά οι άνθρωποι που πήγαιναν στα δικαστήρια αισθανόντουσαν ότι ήταν ελληνόφωνοι, μιλούσαν ελληνικά, αισθανόντουσαν δηλαδή σαν γλώσσα τους την ελληνική, ζητούσαν πληροφορίες από τους νομικούς για τη συζήτηση στα δικαστήρια. Και έτσι για πρώτη φορά οι διερμηνείς των δικαστηρίων στο Βυζάντιο για πρώτη φορά στον κόσμο γράφουν νομικά λεξικά. Αυτά ήταν τα πρώτα ειδικά λεξικά που εμφανίστηκαν στον κόσμο, έρδομος αιώνας, νομικά λεξικά για να εξυπηρετούνται οι ελληνόφωνοι πελάτες λατινόφωνων δικηγόρων στο Βυζάντιο. Ειδικά για τη διερμηνία στα δικαστήρια από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα μένει μια παράδοση που δεν είναι τόσο δίκαιη. Εάν συμβεί κάτι και βγει μια απόφαση η οποία δεν θεωρείται δίκαια απόφαση αλλά στηρίζεται σε δικαστική διερμηνία, την ευθύνη για αυτή την απόφαση δεν την έχει ούτε ο δικηγόρος, ούτε ο δικαστής, ούτε η διάδικη. Την ευθύνη την έχει ο διερμηναίας, ο μεταφραστής, γι' αυτό και υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που όσο και αν ξέρουν να μεταφράζουν όσο και αν ξέρουν καλά η δική ορολογία δεν βγάλουν ποτέ για διερμηνία στα δικαστήρια και γι' αυτό υπάρχει και η τάση, για παράδειγμα στο τμήμα μεταφραστικών σπουδών και ξένων γλωσσών στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο για τη νομική διερμηνία λένε ότι πρέπει ο μεταφραστής να έχει και πτυχία νομικής. Η μεταφράση στο τέλος του 19ου αιώνα άρχισε να εννοείται ως η μετακίνηση από μία γλώσσα σε μία άλλη ενός κειμένου. Αυτή την μετακίνηση την έβλεπαν στο τέλος του 19ου αιώνα επηρεασμένη κυρίως από τα κλασικά γράμματα σαν μία μετακίνηση. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία γλώσσα σε μία άλλη ενός κειμένου. Βλέπαν επηρεασμένη από τα κλασικά γράμματα τη μετακίνηση κειμένου από γλώσσα σε γλώσσα σαν μετακίνηση λέξεων. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία γλώσσα σε μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου.
_version_ 1782818012310536192
description σύντομη περιγραφή: Υπόσχεσαι για μετάφραση και μεταφράσεις στο Ινταλικό Βλώσιο και Φιλολογία, στην Φιλοσοφική Σχολή, στο Αριστοτέλειο, στην Θεσσαλονίκη. Δεν πρέπει να διδάσκετε μόνο πρακτικά, έχει και ένα κομμάτι θεωρίας. Εδώ πάντοτε έχουμε μάθει να λέμε ότι οτιδήποτε γίνεται, έχει και έναν κανόνα για να γίνεται, έχει και μία θεωρία, έχει και πράγματα που άλλοι έχουν σκεφτεί, άλλοι έχουν περιγράψει και μας βοηθούν να το κάνουμε καλύτερα. Χρειαζόμαστε λοιπόν και θεωρία και πρακτική. Σήμερα θα αρχίσουμε με τη θεωρία. Γράφω λοιπόν την περιοχή στην οποία ανήκει αυτό που θα περιγράψω, θεωρία της μετάφρασης. Η θεωρία της μετάφρασης είναι ένας επιστημονικός κλάδος ο οποίος εντάσσεται στη μεγάλη περιοχή των ανθρωπιστικών σπουδών. Δεν θέλω να παραξενευόμαστε από τους όρους που ακούμε, ακόμα και αν είμαστε πρωτοετής φοιτητές, θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι έχουμε συναντήσει τέτοιους επιστημονικούς κλάδους στην εκπαιδευτική μας ζωή. Για παράδειγμα, όλοι έχουμε κάνει στο σχολείο λογοτεχνία. Οι λογοτεχνικές σπουδές είναι κλάδος των ανθρωπιστικών σπουδών. Για παράδειγμα, όλοι έχουμε κάνει στο σχολείο το βιβλίο της γραμματικής. Το βιβλίο της γραμματικής δεν είναι γλωσσολογία, είναι όμως ένα κομμάτι που ιστορικά ανήκει στις αντικείμενα μελέτης της γλωσσολογίας. Όλοι έχουμε κάνει στο σχολείο μεταφρασμένη λογοτεχνία από τα αγγλικά, τα ιταλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά. Βλέπουμε τέτοια αποσπάσματα ή βλέπουμε αποσπάσματα από μεταφράσεις της κόλασης του Δάντη μέσα στο σχολικό βιβλίο. Βλέπουμε αποσπάσματα στην ελληνικά αναγνώσματα από μεταφράσεις της Οδύσσιας του Ομύρου. Έχουμε δει λογοτεχνικά κείμενα και τα έχουν διαχειριστεί οι καθηγητές μας στο σχολείο με έναν τρόπο που έχει να κάνει με μία διδακτική μία συγκεκριμένης ειδικής περιοχής των σπουδών της λογοτεχνίας. Έτσι λοιπόν έχουμε έρθει όλοι σε επαφή με ανθρωπιστικές σπουδές. Δεν είναι κάτι καινούργιο η θεωρία της μετάφρασης για όσους έχουμε τις εμπειρίες που περιέγραψα ή και άλλες που δεν σκέφτηκα τώρα εγώ. Αλλά τις ξέρετε εσείς και είναι η θεωρία της μετάφρασης ένας κλάδος καταρχήν διεπιστημονικός. Δεν πρέπει να μας παραξενεύει ο όρος διεπιστημονικός. Δεν είναι λιγότερο επιστημονικός κλάδος η θεωρία της μετάφρασης πηχεί από την εδυνατομηχανική ή από την ιατρική όταν λέμε ότι είναι διεπιστημονικός. Και η θεωρία της επικοινωνίας είναι διεπιστημονικός κλάδος αλλά δεν πάει να είναι επιστημονικός κλάδος. Γιατί τώρα είναι διεπιστημονικός έχει να κάνει με το πότε αναγνωρίστηκε σαν ειδική επιστήμη. Σαν ειδική επιστήμη η θεωρία της μετάφρασης αναγνωρίστηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όμως και ιδίως μετά τη δεκαετία του 1970-1980 σπάσανε τα κλειστά κουτάκια στα οποία ο κόσμος κυρίως πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο τοποθετούσε τις διάφορες οντότητες και οντολογίες. Τι γινότανε. Υπήρχε μια ασφάλεια. Λέγαμε ότι αυτά είναι θρησκευτικά κείμενα, εκείνα είναι λογοτεχνικά κείμενα, τα άλλα είναι δημοσιογραφικά κείμενα και λοιπά και λοιπά. Δεν είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα. Και θα σας πω αμέσως ένα παράδειγμα που έχει να κάνει πληγή με τη βίβλο. Η βίβλος για τη λογική όλων μας με τα κλειστά κουτάκια είναι ένα θρησκευτικό κείμενο. Γιατί, όντας οι περισσότεροι μέσα στη δική μας γλωσσική κοινότητα χριστιανοί, όντας λοιπόν οι περισσότεροι, αυτό το βιβλίο το ταυτίζουμε με θρησκευτικές πρακτικές. Αν αυτό το βιβλίο πήχη το συζητούσανε ή το δουλεύανε επιστημονικά στην Κίνα, όπου η γλωσσική κοινότητα δεν κυριαρχείται από αυτή τη θρησκευτική αντίληψη, που εμείς γνωρίζουμε σαν χριστιανισμό, τότε αυτό θα ήταν ένα βιβλίο θεολογικού ενδιαφέροντος, το οποίο όμως σαν αξία κειμενική θα θεωρούνταν λογοτεχνικό κείμενο. Ή αντιθέτως το κοράνι, το κοράνι για τους μουσουλμάνους είναι ένα εργαλείο έκφρασης πίστης και ενίσχυσης της πίστης, καμία αμφιβολία γι' αυτό. Για έναν πολιτισμό που δεν είναι σε επαφή με τον μουσουλμανικό πολιτισμό, ή δεν τον γνωρίζει, ή δεν τον εφαρμόζει στην πράξη, το κοράνι είναι αντικείμενο μελέτης θεολογικού ενδιαφέροντος, αλλά είναι και αντικείμενο μελέτης ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος ή λογοτεχνικού ενδιαφέροντος. Να πάρουμε ένα κείμενο κάποιας θρησκευτικής κοινότητας της Ινδίας. Εδώ έχουν έρθει μεταφρασμένα τέτοια κείμενα και μόνος λογοτεχνικά κείμενα ακόμα έχουν διαβαστεί. Τι θέλω να πω με αυτό το ακραίο παράδειγμα. Μ' αρέσουν τα ακραία παραδείγματα, γιατί όταν ήμουν πρωτοετής έκανα γενική γνωσολογία και όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης με έναν καθηγητή που μόλις είχε έρθει από Αμερική, τον Βαγγέλη τον Πετρούνια, ο οποίος μας έλεγε ότι μόνο παραδείγματα έξω από την καθημερινή εμπειρία μας βοηθούν να καταλάβουμε τι γίνεται. Εγώ λοιπόν φέρνω αυτό το παράδειγμα για να δείξω ότι δεν υπάρχουν κλειστά κουτάκια στα κείμενα. Όταν λοιπόν δεν υπάρχουν κλειστά κουτάκια στα κείμενα και αυτό το μάθαμε στη δεκαετία του 60 και βλέπουμε ότι ένα τέτοιο κείμενο μπορεί να ολισθένει μεταξύ της κατηγορίας θρησκευτικά κείμενα και της κατηγορίας λογοτεχνικά κείμενα. Και μόνο που μπορεί να ολισθένει ανάμεσα σ' αυτές τις δύο κατηγορίες ένα βιβλίο όπως η βίβλος, ένα κειμενικό είδος όπως η βίβλος και μόνο που μπορεί να ολισθένει αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρχουν κλειστά κουτάκια ούτε στους επιστημονικούς κλάδους που εξετάζουν κείμενα ή που εξετάζουν τη μεταφορά των κειμένων από μια γλώσσα σε μια άλλη. Θα σας δώσω ένα άλλο παράδειγμα αφού σβήσω όμως αυτό. Λοιπόν είπαμε ότι σήμερα μιλούμε για τη θεωρία της μετάφρασης και έχουμε μείνει στο σημείο ότι πρέπει να εξηγήσουμε ότι είναι ένας διεπιστημονικός κλάδος των ανθρωπιστικών επιστημών και είπαμε ότι διεπιστημονικός έγινε γιατί σαν κλάδος επιστημονικός αναγνωρίστηκε μεταξύ της δεκαετίας του 60 και του 70 και εγγράφηκε στα αντικείμενα των πανεπιστημιακών σπουδών στα δυτικά πανεπιστήμια από την δεκαετία του 70 και είστερα και κυρίως από τη δεκαετία του 80 σε αντιδιαστολή με τη μετάφραση λογοτεχνίας που διδάσκονταν στα δυτικά πανεπιστήμια στα ξενόγλωσα τμήματα μέχρι και τη δεκαετία του 80. Τα αντικείμενα τώρα της θεωρίας της μετάφρασης είναι η μετάφραση λογοτεχνίας, η ειδική μετάφραση, τα θρησκευτικά κείμενα, τα τεχνικά κείμενα, τα δημοσιογραφικά, τα προφορικά, τα νοηματικά κείμενα. Όλα αυτά που μεταφράζονται από γλώσσα σε γλώσσα αποτελούν αντικείμενο της θεωρίας της μετάφρασης. Τα ειδικά κείμενα, ιατρικά, νομικά, οικονομικά, ό,τι έχει να κάνει με την επικοινωνία μεταξύ ειδικών κάποιου επιστημονικού κλάδου, και επίσης της λεξικογραφίας και της ορογραφίας. Γιατί για να μεταφραστούν τα ειδικά κείμενα χρειάζεται πολλές φορές να δημιουργήσει ο μεταφραστής νέα ορολογία. Οι ειδικά κείμενα φέρνουν νέα δεδομένα που δεν υπάρχουν στον ελληνικό επιστημονικό πολιτισμό, οπότε αναγκαστικά ο μεταφραστής δημιουργεί και νέους όρους, νέα ορολογία. Τα θρησκευτικά κείμενα. Να θυμίσω μόνο ότι ένας από τους μεγαλύτερους ιδρυτές της θεωρίας μετάφρασης είναι ο Νάιντα. Ο οποίος Νάιντα με τι ασχολήθηκε. Ασχολήθηκε με τα θρησκευτικά κείμενα και μετάφραση για θρησκευτικούς σκοπούς της βίβλου. Σε αφρικανικές γλώσσες, σε γλώσσες της Νότιας Αμερικής, σε ασιατικές γλώσσες κλπ. Τα τεχνικά κείμενα. Εδώ τώρα έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε τι συμβαίνει ανάμεσα στα τεχνικά κείμενα και στα διαφημιστικά κείμενα. Ανάμεσα στα τεχνικά κείμενα και στα πληροφοριακά κείμενα. Ανάμεσα στα δημοσιογραφικά κείμενα και στα πληροφοριακά κείμενα. Τεχνικά κείμενα λοιπόν. Οι οδηγίες λειτουργίας ενός πλυντηρίου. Είναι τεχνικό κείμενο. Η λειτουργία ενός αμαξιού όταν περιγράφεται είναι τεχνικό κείμενο. Συνήθως τα τεχνικά κείμενα έχουν μια απεικόνιση μιας μηχανής και μιας λειτουργίας και οδηγίες. Τεχνικά κείμενα λοιπόν. Ωστόσο ας θυμηθούμε τα κουτάκια που δεν είναι πια κλειστά στις οντολογίες και στις έννοιες και στις λέξεις επομένως. Στα διαφημιστικά κείμενα για παράδειγμα στη δεκαετία του ενενήντα είχαμε διαφημίσεις που περιγράφανε μηχανές αυτοκινήτων. Είχαμε διαφημίσεις που περιγράφανε μηχανές πλυντηρίων. Έχουμε τώρα διαφημίσεις που περιγράφουνε κατά τεχνικό τρόπο οικονομικά κείμενα. Για παράδειγμα οι διαφημίσεις για τα φωτοβολοταϊκά στην ελληνική πραγματικότητα. Επομένως τα τεχνικά κείμενα πολλές φορές τα συναντούμε μέσα στα διαφημιστικά κείμενα. Τα διαφημιστικά κείμενα πάλι όταν περιάχουν τεχνικά κείμενα είναι πληροφοριακά κείμενα. Τα δημοσιογραφικά έννοια τα κατά εξοχή πληροφοριακά κείμενα στο δυτικό κόσμο. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό να το καταλάβουμε εφόσον μιλούμε για εισαγωγή στη θεωρία της μετάφρασης. Τα κείμενα ολισθένουν από κατηγορία σε κατηγορία έχουν χαρακτηριστικά και λειτουργίες που δεν μπορεί να τα κρατήσουν κανείς δεν μπορεί να κρατήσει τα κείμενα σε μία τυπολογία. Πηγαίνουν σε διάφορους τύπους κειμένων τα κείμενα ανάλογα με την όψη από την οποία τα βλέπουμε ανάλογα με τους λόγους για τους οποίους τα χρησιμοποιούμε. Πληροφοριακά κείμενα βέβαια μια και τα αναφέραμε και μας χρειάζονται είναι πάρα πολλά είναι τα λεξικά είναι οι άρτλαντες είναι οι εγκυκλοπαίδιες είναι όμως και όλα τα κείμενα που μας ενημερώνουν που μας πληροφορούνε. Προφορικά κείμενα εδώ είναι η διερμηνία αλλά δεν είναι μόνο η διερμηνία και εδώ έχουμε έχουν χαλάσει και εδώ τα κουτάκια. Για παράδειγμα όταν είμαστε σε ένα δικαστήριο και γίνεται μια δικαστική μετάφραση κάποια στιγμή μπορεί να πάρει ένα έγγραφο από το φάκελο ένας από το δικαστήριο που έχει ρόλο και μπορεί να παρεμβαίνει στη διαδικασία και να ζητήσει από κάποιον διερμηνέα εκεί πέρα που βέβαια επαγγελματικά βρίσκεται εκεί και με την έγκληση του δικαστηρίου να ζητήσει ένα γραπτό κείμενο πήχει σε ένα τροχέο. Η πρώτη μαρτυρία πήχει ανάμεσα σε κάποιο θύμα τροχέου που είναι ξένος και στην τοπική αστυνομία στην τοπική τροχέα το κείμενο αυτό αν έχει καταθέσει μία μαρτυρία ένα θύμα που δεν είναι Έλληνας είναι γραμμένο έχει δακτυλογραφηθεί έχει υπογραφεί και μέσα στα δικαστήρια το δικαστήριο για να αποφασίσει και με βάση αυτό το κείμενο πρέπει να το ακούσει ελληνικά. Έχουμε λοιπόν ένα κείμενο γραπτό μια παλιά κατάθεση που μεταφράζεται εφόσον είναι κατάθεση αλλοδαπού σε μια δίκη που τον αφορά μεταφράζεται στο ελληνικό δικαστήριο ελληνικά. Άρα οι κατηγορίες που έχουν να κάνουν με το κανάλι επικοινωνίας αν θα είναι γραπτό ή προφορικό ένα κείμενο δεν είναι τόσο σταθερές ούτε κι αυτές. Επίσης στα συνέδρια όταν παρουσιάζει μια εργασία είναι γραμμένες οι εργασίες και είναι λόγος επιστημονικός γραπτός αυτός που εκείνη την ώρα ακούμε. Ο διεμινέας που είναι μέσα στην καμπίνα μας τον δίνει με προφορικό κανάλι με ήχο. Άρα εκείνη την ώρα το γραπτό κείμενο έχει γίνει προφορικό. Που αλλού σπάνει οι κατηγορίες. Βλέπουμε μια κινηματογραφική ταινία και από κάτω έχει υπότιτλους. Ο λόγος στην κινηματογραφική ταινία είναι οπωσδήποτε προφορικός. Έχει και παραγλωσικά στοιχεία δηλαδή νεύματα, νοήματα, κινήσεις, τα πάντα. Έχει και εξογλωσικά στοιχεία, το ντύσιμο των ανθρώπων, η στάση τους, το περιβάλλον κλπ. Ωστόσο βλέπουμε ότι ενώ είναι προφορικός ο λόγος μέσα στην ταινία στον υπότιτλο και γραπτός γίνεται αλλάζει το κανάλι και πυκνότερος. Και έχουμε τα νοηματικά κείμενα, η γλώσσα των κωφών, τα οποία πάλι μπορεί να μεταφραστούν πείχη για τις ανάγκες ενός συμβολέου ενός δικαστηρίου ενός μαθήματος μιας εξέτασης να μεταφερθούν σε ελληνικό γραπτό λόγο από τον διερμηναία ή να γίνουν από νοηματικό κείμενο να γίνουν ελληνικό προφορικό κείμενο. Τώρα θα δούμε μαζί τι συμβαίνει εδώ. Για να μπορέσει στη θεωρία της μετάφρασης να αναπτυχθεί μελέτη για τη μετάφραση λογοτεχνίας δεν αρκεί η γνώση της βιβλιογραφίας στη θεωρία της μετάφρασης. Απετείται γνώση στην ιστορία της λογοτεχνίας, απετείται γνώση στην ιστορία του πολιτισμού, απετείται γνώση στην ιστορία της γλώσσας, απετείται γνώση στην κριτική θεωρία. Άρα εδώ αρχίζει να φαίνεται πόσο διεπιστημονική είναι η θεωρία της μετάφρασης. Θα πρέπει να δώσω ένα παράδειγμα για να γίνει αυτό κατανοητό. Δεν μπορεί να μεταφράσουμε την κόλαση του Δάντη, δεν μπορεί να μεταφράσουμε τη θεία κωμωδία του Δάντη, όλο το έργο, όλη την τριλογία. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να μεταφράσουμε αυτό το έργο του Δάντη, αν δεν γνωρίζουμε ιστορία ιταλικής λογοτεχνίας. Δεν γίνεται, γιατί πρέπει να καταλάβουμε ποιο ήταν το πλέγμα των σχέσεων που είχε στο νου το Δάντης όταν το γράφε, ποια είναι τα κείμενα που μιλούνε πίσω από τα κείμενα του Δάντη και όποιος ξέρει ιστορία λογοτεχνίας τα βλέπει, τα καταλαβαίνει, τα ανοιχνεύει και ξέρει τι μεταφραστικά ζητήματα δημιουργούν. Και δεν μπορούμε να μεταφράσουμε μεσεωνική, λοιπόν, κωμική πίηση του μεσαίωνα της Ιταλίας, εάν δεν γνωρίζουμε τι έγινε εδώ στο δικό μας μεσαίωνα, τι έγινε εδώ στην ελληνική λογοτεχνία, ίδιων χρόνων και ίδιων θεματικών ή τουλάχιστον ίδιας φιλοσοφίας με αυτό το δαντικό κείμενο. Ιστορία πολιτισμού, ναι είναι πολύ σημαντικό, δεν είναι δυνατόν ένα κείμενο να το δούμε έξω από την εποχή του. Εδώ εννοούμε και την πολιτική ιστορία και την ιστορία του πολιτισμού. Κάθε κείμενο λοιπόν είναι ένα πολιτισμικό αντικείμενο και κάθε κείμενο έχει μια ταυτότητα πολιτισμική. Δεν μπορεί ένα κείμενο του Ιταλικού Μεσαίωνα να μεταφραστεί με όρους ελληνικούς του ελληνικού διαφωτισμού, γιατί η εποχή στην οποία ανήκει ως πολιτισμικό αντικείμενο είναι ο Ιταλικός Μεσαίωνας. Άρα θα πρέπει και στα ελληνικά ο μεταφραστής να βρει τους όρους, να βρει τους τρόπους, να βρει τις στρατηγικές για να το μεταφράσει ως κείμενο του ελληνικού Μεσαίωνα. Γιατί μόνον έτσι θα μπορέσει να το προσλάβει ο Έλληνας τελικός αναγνώστης σαν ένα ποίημα ή σαν ένα πεζό που πραγματικά ανήκει στο Μεσαίωνα. Αυτό δεν είναι θεωρία που λέω, αυτό έγινε πράξη. Για να μεταφραστεί η Θεία Κωμοδία του Δάντη έκανε τέτοιες τομές στο πολιτισμικό αντικείμενο της Θείας Κωμοδίας ο Καζαντζάκης ειδικά, που κατάφερε να γράψει μία μετάφραση που θυμίζει κρητική λογοτεχνία. Και αυτό το κατάφερε γιατί όταν πήγαινε σχολείο στην Κρήτη, μάθαινε απ' έξω κρητική λογοτεχνία. Όταν έκανε αυτή τη μετάφραση σχεδόν κοντά στα χρόνια της γενιάς του 30, ήδη υπήρχε μία στροφή στην ελληνική ποίηση του Μεσαίωνα και ήδη είχε αρχίσει να διαβάζει και πολύ Σολομό και ήξερε ότι τις ίδιες περίπου ανησυχίες για τον ελληνικό Μεσαίωνα και την κρητική ποίηση τις είχε εκφράσει και ο Σολομός. Υπόσχεσαι, κύριε, να δεις μας το πώς είναι η ιστορία γλώσσας. Ασφαλώς, δεν μπορούμε να κάνουμε επιλογή μεταφραστικών στρατηγικών άμα δεν ξέρουμε σε ποια περίοδο βρισκόμαστε στην ιστορία γλώσσας του πρωτότυπου και σε ποια περίοδο βρισκόμαστε στην ιστορία γλώσσας της μετάφρασης. Δεν γίνεται, για παράδειγμα, να μεταφράσουμε ένα κείμενο ανατομίας του Γαλληνού με όρους σημερινής ανατομίας. Δεν γίνεται. Η ιστορία γλώσσας που μιλάει για την καρδιά ελληνιστικών χρόνων είναι αδύνατον να το μεταφράσουμε σωστά και να χρησιμοποιήσουμε όρους που μιλούνε για την καρδιά σήμερα. Δεν γίνεται να μεταφράσουμε ένα κείμενο που περιγράφει, για παράδειγμα, τη λειτουργία του εγκεφάλου π.χ. στον 3ο αιώνα μετά Χριστόν. Δεν είναι δυνατόν και για να κάνουμε αυτή τη μετάφραση να επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε όρους του 20ου και του 21ου αιώνα της νευρολογίας. Είναι αδύνατον. Άρα πρέπει να γνωρίζουμε και την ιστορία γλώσσας και κριτική θεωρία, βέβαια. Δεν μπορεί να μεταφραστεί ένα κείμενο αν δεν μπορέσουμε να κάνουμε κριτική ανάλυση λόγου στον πρωτότυπο και δεν μπορεί να αξιολογηθεί μια μετάφραση αν δεν μπορούμε να την ξαναδούμε κριτικά σε σχέση και με το πρωτότυπο. Για παράδειγμα, θα δώσω πάλι ένα παράδειγμα έξω από τη μετάφραση. Τώρα είμαστε εδώ στη Θεσσαρωνίκη στο Πολυτεχνείο. Από το Πολυτεχνείο για να πάμε στην Αθήνα δύο τρόποι υπάρχουν. Ή θα πάμε στο ΚΤΕΛ κοντά στο Δενδροπόταμο και από εκεί Εθνική Οδό και Αθήνα ή θα πάμε στο αεροδρόμιο πιο ανατολικά από εμάς, ανεβούμε στο αεροπλάνο και θα φτάσουμε στα Σπάτα. Δεν είναι δυνατόν, δεν είναι λογικό, δεν είναι κριτικά σωστό να πάμε στην Αλεξανδρούπολη για να πάμε στην Αθήνα. Το ίδιο πράγμα συμβαίνει και όταν μεταφράζουμε. Δεν μπορεί να μεταφράσουμε για να πάμε στην Αθήνα, εισαγωγικά τη μετάφρασή μας δεν γίνεται αν την περάσουμε στην Αλεξανδρούπολη. Θα χρησιμοποιήσουμε τον οικονομικότερο, θα χρησιμοποιήσουμε τον λογικότερο, τον ορθαλογικότερο δρόμο. Άρα χρειαζόμαστε όλα αυτά τα εφόδια. Δεύτερα, εδώ φέλλονται μετά τα λογοτεχνικά κείμενα που συζητήσαμε πριν λίγο, τα ειδικά κείμενα. Για αυτούς που δεν είναι μεταφρασεολόγοι, υπάρχει μια διάκριση η οποία όμως είναι πλασματική. Λένε ότι η λογοτεχνία έχει αισθητικές αξίες στο κείμενό της και έχει νόρμες αισθητικές και λοιπά. Τα ειδικά κείμενα δεν έχουν. Γίνεται ένα λάθος εδώ. Την πιο ωραία κουβέντα, κατά τη γνώμη μου, την έχει πει ο Τζίντον Τούρι, ένας από τους καλύτερους θεωρητικούς της μεταφρασεολογίας στην εποχή μας. Ο Τζίντον Τούρι, λοιπόν, έχει πει το εξής, ότι είτε είναι λογοτεχνικά τα κείμενα, είτε είναι ειδικά τα κείμενα, διέπονται από αισθητικές αξίες, είτε είναι λογοτεχνικά τα κείμενα. Οπότε, στην ουσία, είτε μεταφράζουμε λογοτεχνικά κείμενα, είτε μεταφράζουμε ειδικά κείμενα, πρέπει να προσέχουμε πάρα πολύ τις αισθητικές νόρμες των κειμένων, τη γραμματική των κειμένων και τις συνήθειες που έχουν, είτε στα λογοτεχνικά κείμενα, οι λογοτέχνες μια συγκεκριμένη σχολής και εποχής, είτε στα ειδικά κείμενα, οι επιστήμονες, μια συγκεκριμένη σχολής και εποχής. Για να μπορέσει να μεταφράσει, ειδικά κείμενα, ένας μεταφραστής, πρέπει να γνωρίζει την ειδική επιστήμη, πρέπει να γνωρίζει ιστορία πολιτισμού και πρέπει να γνωρίζει ορολογία και ορογραφία. Τι σημαίνει αυτό? Στην πραγματικότητα δεν είναι εύκολο να μεταφράσουμε ένα γιατρικό κείμενο, αν δεν είμαστε γιατροί. Δεν είναι εύκολο να μεταφράσουμε ένα γιατρικό κείμενο, αν δεν είμαστε γιατροί. Δεν είναι εύκολο να μεταφράσουμε ένα οικονομικό κείμενο, αν δεν είμαστε οικονομολόγοι. Δεν είναι εύκολο να μεταφράσουμε ένα θρησκευτικό κείμενο, αν δεν έχουμε την προπαρασκευή, για να το μεταφράσουμε. Ωστόσο, ενώ αυτό ήταν πολύ ξεκάθαρο, μέχρι και μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σήμερα αρχίζει και αυτό να υποχωρεί. Γιατί τώρα υποχωρεί? Γιατί ξαφνικά δημιουργήθηκε μία συνήθεια στους μεταφραστές, να κάνουν θησαυρούς και να αναπτύσσουν βάσεις ορολογίας και βάσεις κειμένων. Τι γίνεται τώρα? Τελικά μπορούμε να μεταφράσουμε ιδικά κείμενα πλέον με τη συνδρομή της πληροφορικής, της εφαρμοσμένης ιδιαίτερα πληροφορικής, γιατί η πληροφορική επέτρεψε να αναπτυχθούν θησαυροί, οι οποίοι ήταν θησαυροί όρων, θησαυροί κειμένων, θησαυροί παράλληλων κειμένων, σώματα παράλληλων κειμένων και με αυτόν τον τρόπο ακόμα κι ένας μη ιδικός σε μια ιδική επιστήμη ως μεταφραστής, αντλώντας πληροφορίες από τέτοια εργαλεία, μπορεί να μεταφράσει ένα μέτριας δυσκολίας ιδικό κείμενο. Τα θρησκευτικά τώρα κείμενα χρειάζονται ιδική πάλι προπαρασκευή, χρειάζονται γνώσης ιστορίας πολιτισμού και χρειάζονται πάλι ορολογία και ορογραφία. Τα τεχνικά κείμενα χρειάζονται πάλι ιδική επιστημονική κατάρτιση, γνώσης ιστορίας πολιτισμού, χρειάζονται σχετική ορολογία και δυνατότητα σχετικής ορογραφίας. Τα δημοσιογραφικά τώρα κείμενα, τα διαφημιστικά και τα πληροφοριακά κείμενα, συνήθως από τους φοιτές θεωρούνται εύκολα κείμενα. Δεν είναι ούτε αυτά περισσότερο εύκολα, ούτε τα προηγούμενα περισσότερο δύσκολα. Όλα τα κείμενα όταν μεταφράζονται πρέπει να έχουν ισοδυναμία ηφωνογική, ισοδυναμία ορολογική, ισοδυναμία αισθητική, ισοδυναμία πολιτισμική και ιστορική με το πρωτότυπο κείμενο. Τα προφορικά τώρα κείμενα είναι περισσότερο δύσκολα να μεταφραστούν από τα γραπτά κείμενα γιατί συμβαίνει το εξής. Στα προφορικά κείμενα χρειαζόμαστε πάλι όλες αυτές τις γνώσεις από τα αριστερά μας και όλες αυτές τις γνώσεις από τα δεξιά μας. Εννοώ στον πίνακα τίποτα άλλο. Η δυσκολία τώρα αυτών των κειμένων έγινε στο εξής, ότι εδώ έχουμε πεπερασμένο χρόνο. Τα προφορικά κείμενα μεταφράζονται δηλαδή στιγμιαία. Τι θα πει αυτό το πράγμα για έναν μεταφραστή. Πολλά. Σας έρχιε ποτέ να πονάει το κεφάλι σας και να έχετε εξετάσει προφορικές. Σας έρχιε ποτέ να έχετε αγχωθεί για ένα ραντεβού και ανόξαρατε τα πάντα να συναντάτε τον άνθρωπο που σας ενδιέφερε να μιλήστε μαζί του και να μην ξέρετε ούτε καλημέρα να πείτε. Το ίδιο πράγμα μπορεί να συμβεί στον μεταφραστή στιγμιαία. Εάν ο μεταφραστής είναι κουρασμένος και δεν μπορεί να εργαστεί καλά εμνήμη του, σχεδόν τα μισά από αυτά που ακούει κάθε στιγμή στο προφορικό κείμενο τα ξεχνάει. Ο ίδιος μεταφραστής μια άλλη μέρα που θα είναι ξεκούραστος θα δουλεύει διαφορετικά. Τα προφορικά κείμενα μεταφράζονται σε πεπερασμένο χρόνο. Αυτό τι σημαίνει ότι η μεγαλύτερη δυσκολία εκεί του μεταφραστή είναι η δυσκολία της διαχείρισης της διαγνωσικής έντασης ανάμεσα στο πρωτότυπο και στη μετάφραση. Αυτή η διαγνωσική ένταση έχει να κάνει με τον τύπο των κειμένων, με την πυκνότητα των κειμένων, με τις γνώσεις που έχει ο μεταφραστής για τα προφορικά κείμενα, με τον τρόπο που έμαθε να διαχειρίζει το μεταφραστή στον χρόνο. Τι γίνεται τώρα. Δεν θα συνιστούσα σε κανέναν να αναλάβει μια μεταφραστική εντολή προφορικού λόγου, ιδίως όταν αυτό είναι μια καθαρή διερμηνεία, εάν δεν ξέρει πολύ καλά το αντικείμενο. Και αν δεν είναι σίγουρος ότι θα μπορεί να διαχειριστεί υποπίεση χρόνου διάφορες έννοιες. Τα νοηματικά κείμενα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα κατηγορία μεταφραστικών πράξεων, μεταφραστικών τύπων κειμένων και έχει να κάνει επίσης με ένα πεδίο που μπορεί να δώσει δουλειά σε μεταφραστές. Ο διερμηναίας νοηματικής πληρώνεται ιδιωτικά καλά. Είναι ένας διερμηναίας που δεν έχει μεγάλο ανταγωνισμό γιατί είναι λίγη διαπιστευμένη διερμηνής νοηματικής σε όλη την Ελλάδα. Με τη χρήση της πληροφορικής, ειδικά οι άνθρωποι που παίρνουν τη διαπίστευση του διερμηναία νοηματικών κειμένων, επειδή δεν είναι πολύ και επειδή είναι εξαιρετικά χρήσιμη, τουλάχιστον στον ιδιωτικό τομέα όταν κάποιος τους χρειάζεται μπορεί πια να τους καλεί με τη βοήθεια της πληροφορικής ακόμα και από άλλη πόλη, χωρίς να μεταφέρονται για παράδειγμα στη Θεσσαερονίκη, μπορεί ένας να είναι πολύ καλός διερμηναίας νοηματικής καταρτισμένος σπίχης στην ιατρική διερμηνία νοηματικής και να είναι στη Λάρισα. Μέσα από το skype θα μπορεί να κάνει μεταφράσεις, θα μπορεί να παράγει έργο μεταφραστικό, να αμίβεται, να έχει δουλειά σταθερή, αρκεί να δημιουργήσει μια ειδικότητα στα νοηματικά κείμενα ή νοηματικά κείμενα για εκπαιδευτικού σκοπούς, πάλι θα βρει δουλειά ενός μεταφραστής έτσι. Στη θεωρία της μετάφρασης έχουμε δύο μεγάλους κλάδους που ενδιαφέρουν τους πάντες. Ο ένας είναι η διδακτική της μετάφρασης και ο άλλος είναι η επιστήμη της μετάφρασης. Η διδακτική της μετάφρασης είναι ρυθμιστικός κλάδος, η επιστήμη της μετάφρασης είναι περιγραφικός. Στη διδακτική της μετάφρασης συζητούμε για νόρμες, πώς μεταφράζουμε σωστά. Αυτό συμβαίνει σε τάξεις όπου διδάσκεται μετάφραση. Η επιστήμη της μετάφρασης είναι κλάδος περιγραφικός και έχει να κάνει με την περιγραφή στρατηγικών μεταφρασης, μεταφραστικών εργαλείων, κριτικής των μεταφράσεων, ιστορίας των μεταφράσεων. Η διδακτική της μετάφρασης είναι κλάδος ρυθμιστικός. Έχει νόρμες η διδακτική της μετάφρασης. Διαφέρει από τη διδακτική των γλωσσών, γιατί στη μετάφραση τα κείμενα τα βλέπουμε ως όλων και σιγά σιγά οδηγούμαστε σε κατατμίσεις. Ενώ στη διδακτική των γλωσσών δεν ξεκινάει μία άσκηση από το κείμενο ως όλων, ξεκινάει μία κάθε άσκηση ανάλογα με το επίπεδο γλωσσομάθειας των μαθητών από τμήματα, από τμήματα κειμένων, από τμήματα της γραμματικής, από τμήματα του λεξιλογίου. Είναι αυτό που λέει η αγγλωσσοξονική μεταφρασεολογία top-down η διδακτική της μετάφρασης, ενώ η διδακτική των γλωσσών είναι down-top διαδικασία. Η διδακτική της μετάφρασης ξεκινάει από το σύνολο στα επιμέρους, η διδακτική των γλωσσών ξεκινάει από τα επιμέρους προς το σύνολο. Η επιστήμη τώρα της μετάφρασης είναι κλάδος περιγραφικός. Όταν περιγράφει τις στρατηγικές των μεταφραστών εξετάζει τις ανθρώπινες συμπεληφορές κατά τη διαδικασία της μετάφρασης. Όταν περιγράφει τα μεταφραστικά εργαλεία εξετάζει μεταφραστικά μέσα μέσα από την ιστορία των μεταφράσεων. Όταν περιγράφει κριτική μεταφράσεων τότε περιγράφει και μεταφραστικές διαδικασίες δηλαδή στρατηγικές μεταφραστών και μεταφραστικά αποτελέσματα δηλαδή κείμενα. Η ιστορία των μεταφράσεων τώρα είναι και αυτό αντικείμενο της περιγραφικής. Η ιστορία των μεταφράσεων εξετάζει και μεταφραστικές στρατηγικές και μεταφραστικά εργαλεία, κάνει κριτική των μεταφράσεων. Αυτά είναι που θα συζητήσουμε συνεχώς μέσα στο μάθημά μας με κείμενα ή με ιστορικά παραδείγματα. Η θεωρία της μεταφράσης είναι άκρως διεπιστημονική. Βλέπουμε τους κλάδους της διεπιστημονικής βάσης. Αυτή είναι η θεωρία της μεταφράσης. Η θεωρία της μεταφράσης έχει βάση που την συνιστούν η συγκριτική λογοτεχνία, η πληροφορική, η ιστορία, η γλωσσολογία, η φιλολογία, η φιλοσοφία, η σημειοτική, η ορολογία και η λεξιολογία. Στην συγκριτική λογοτεχνία μπορεί να συγκρίνουμε πολλαπλές μεταφράσεις διαφορετικών μεταφραστών ενός ίδιου συγγραφέα, ενός ίδιου ποιητή από μια ξένη γλώσσα προς τη γλώσσα μας. Μπορεί να συγκρίνουμε τους τρόπους που οι μεταφράσεις ενός λογοτέχνη, ενός συγγραφέα, ενός ποιητή επέδρασαν στη δημιουργία κανόνων για πρωτότυπα έργα στη δική μας γλώσσα μετά από τη μετάφραση των ξένων έργων. Μπορεί να συγκρίνουμε πώς μεταφράστηκαν οι ίδιοι συγγραφείς, οι ίδιοι λογοτέχνες σε πολλές περισσότερες από μία ξένες γλώσσες. Μπορεί να συγκρίνουμε τους τρόπους που οι μεταφράσεις ενός λογοτέχνη, ενός συγγραφέα, ενός ποιητή επέδρασαν στη δική μας γλώσσα μετά από τη μετάφραση των ξένων έργων. Όταν η συγκριτική λογοτεχνία εξετάζεται όχι για σκοπούς της θεωρίας της μετάφρασης, αλλά για σκοπούς των λογοτεχνικών σπουδών, τότε έχει μεγαλύτερη βαρύτητα το βιβλιογραφικό μέρος που περιγράφει γεγονότα υποσύγκριση. Η πληροφορική τώρα στη θεωρία της μετάφρασης αποτελεί μία πολύ ισχυρή βάση διεπιστημονική, η εφαρμοσμένη πληροφορική, γιατί από εκεί αντλούνται όλα τα μεταφραστικά εργαλεία. Αλλά δεν αντλούνται μόνον όλα τα μεταφραστικά εργαλεία, από εδώ προκύπτουν και οι πράξεις μετάφρασης εξ αποστάσεως. Για παράδειγμα μπορεί εγώ να είμαι εδώ μεταφραστής, να δουλεύω στο σπίτι μου, να υπάρχει ένα δικηγορικό γραφείο στο Βουκουρέστη και να μου δίνει μία υπόθεση ενός εταιρικού του γραφείου στη Ρώμη. Αυτό για να γίνει χρειάζεται τη βοήθεια της πληροφορικής, γιατί υπάρχουν εργαλεία τα οποία επιτρέπουν να μεταφράζουμε εξ αποστάσεως και να παρακολουθεί όλη η ομάδα που ασχολείται με ένα μεταφραστικό έργο πάλι εξ αποστάσεως όλη την εξέλιξη. Για να μην δυσκολεύεστε θα ήθελα να βάλετε στο νου σας το παράδειγμα με τα Google Docs. Όταν λοιπόν εκεί γράφουμε ένα κείμενο και το κοινοποιούμε σε 5-6 συνεργάτες μας, κάθε φορά που γίνεται μία αλλαγή το βλέπουν όλοι αν έχετε εμπειρία από αυτό. Η ιστορία τώρα, μας χρειάζεται αυτό το κομμάτι της διεπιστημιονικής βάσης της μετάφρασης και γιατί μελετούμε ιστορίες μεταφράσεων και γιατί μελετούμε ιστορίες πολιτισμών και γιατί μελετούμε ιστορίες γλωσσών για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε μία μετάφραση της επιρροές της σε μία γλώσσα. Η γλωσσολογία. Οπωσδήποτε μας χρειάζεται η γλωσσολογία και μάλιστα ειδικά, ειδικότερα από τίποτε άλλο κείμενο γλωσσολογία και σημασιολογία. Εντάξει. Αυτά εδώ οπωσδήποτε σημασιολογία και κείμενο γλωσσολογία από τη γλωσσολογία. Δεν μπορούμε να έχουμε σημασίες εάν δεν έχουμε τη σωστή σύνταξη. Άρα πίσω από τη σημασιολογία βρίσκεται το συντακτικό. Κείμενο γλωσσολογία οπωσδήποτε πίσω από την κείμενο γλωσσολογία κρύβεται και η πραγματολογία. Τώρα, φιλολογία. Ολοφάνερο ότι η φιλολογία και σαν επιστημονικός κλάδος και σαν εκπαιδευτική πρακτική υιοθέτησε πολύ γρήγορα τις μεταφράσεις μέσα στα εργαλεία της για να μεταδώσει τη γνώση της σε μαθητές, σε φοιτητές, σε ειδικούς. Η φιλοσοφία. Η φιλοσοφία μας ενδιαφέρει πάρα πολύ για τη μετάφραση, γιατί η φιλοσοφία δημιουργεί όλες τις εντάσεις στις διάφορες θεωρητικές σχολές της μετάφρασης. Όλος αυτός ο καβγάς. Αν θα μεταφράζουμε κατά λέξη, αν θα μεταφράζουμε κατά σημασία, αν είναι πιο σημαντικό να ενειοδοτούμε, αν είναι πιο σημαντικό να ακολουθούμε κατά γράμματο κείμενο, έχει βάσεις φιλοσοφικές. Η σημειωτική. Ασφαλώς και μας χρειάζεται. Δεν είναι δυνατόν. Δεν μπορώ να φανταστώ να κάνουμε μια μετάφραση, έναν υποτιτλισμό σε μια κινηματογραφική ταινία και να μην λαμβάνουμε υπόψη όλα τα στοιχεία που έχουν να κάνουν με τον ομιλούντα ηθοποιό, όπως είναι το πρόσωπό του, η έκφρασή του, το περιβάλλον και λοιπά, το ντύσιμό του, η ορολογία τώρα και η λεξικολογία. Έχουν να κάνουν το ΜΕΝΕΝΑ με εργαλεία μετάφρασης, τα λεξικά που δεν είναι ενός τύπου, που δεν είναι όλα ικανά να μας βοηθήσουν, που πρέπει να τα ψάχνουμε με βάση τα κείμενα τα οποία μεταφράζουμε και να τα κρίνουμε μόνοι μας ποια θα υιοθετήσουμε και ποια όχι και για ποιες μεταφράσεις και η ορολογία, η οποία μας χρειάζεται όχι μόνο για να κατανοήσουμε πώς διαμορφώνονται οι όροι, αλλά και γιατί πρέπει κάποιες στιγμές να τολμήσουμε να βάλουμε στη γλώσσα μας νέους όρους όταν μεταφράζουμε νέα πολιτισμικά αντικείμενα τα οποία δεν έχουν προηγούμενού τους στην ελληνική. Η περίσταση επικοινωνίας στη μετάφραση. Έχουμε κείμενο σε γλώσσα 1 και στο τέλος φτάνουμε να έχουμε κείμενο σε γλώσσα 2. Έχουμε έναν πρώτο συγγραφέα, ο οποίος είναι ο συγγραφέας του πρωτότυπου. Έχουμε έναν δεύτερο συγγραφέα, ο οποίος είναι ο μεταφραστής. Έχουμε έναν αναγνώστη της μετάφρασης που είναι ο τελικός αναγνώστης ή σε μεγάλες μεταφραστικές ομάδες πριν φτάσουμε στον τελικό αναγνώστη έχουμε έναν δεύτερο μεταφραστή που είναι ο αξιολογητής της μετάφρασης. Έχουμε έναν πολιτισμό 1 εκεί που ξεκινάει το πρωτότυπο. Έχουμε ένα διαγροσικό και διαπολιτισμικό μέρος εκεί που ανακατεύουν οι δύο πολιτισμοί, ο πολιτισμός του πρωτότυπου και ο πολιτισμός της μετάφρασης. Αυτό είναι πραγματικά ένα σπολτός δηλαδή για όποιον έχει μεταφράσει ή για όποιον θα μεταφράσει θα γίνει πολύ φανερό, πολύ καθαρό ότι υπάρχει μια στιγμή στη μετάφραση που είναι ένα draft το οποίο δεν μπορεί να το δείξει πουθενά ούτε ο ίδιος δεν θέλει να το δει ο μεταφραστής στην πραγματικότητα είναι ένα σπολτός ανάμεσα σε δύο γλώσσες και σε δύο πολιτισμούς. Η μετάφραση επομένως είναι μια περίσταση επικοινωνίας όπου το input δίνεται σε μια γλώσσα στη γλώσσα του πρωτότυπου και το output δίνεται σε άλλη γλώσσα στη γλώσσα της μετάφρασης. Για να συμβεί αυτό σε αυτή τη διαδικασία που λέγεται μετάφραση περνάει από πολλές δυσκολίες πολιτισμών και διαγλωσσικών ασημετριών ο μεταφραστής. Για παράδειγμα ότι είναι αρσενικό στη μια γλώσσα μπορεί να είναι θηλυκό στην άλλη, ότι είναι ενικό στη μια γλώσσα μπορεί να είναι πληθυντικό στην άλλη, ότι είναι πολυλεκτικό στη μια γλώσσα μπορεί να είναι μονολεκτικό στην άλλη. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα που θα το καταλάβετε αμέσως. Στην Ιταλία όταν γράφουν για τον Μπρύτανη ενός πανεπιστημίου αναφέρονται σε Μανίφικο Ρετόρε μεγαλοπρεπής Πρύτανης. Αυτό δεν μπορεί να υποθεί ελληνικά ούτε να μεταφραστεί έτσι ελληνικά. Ελληνικά έχουμε τον κύριο Πρύτανη ή τον Μπρύτανη. Ή για παράδειγμα το τρίτο ενικό είναι η φόρμα ευγένεια στα Ιταλικά που αντιστοιχεί με το εσείς στα ελληνικά με το δεύτερο πληθυντικό. Αυτά είναι ασημετρίες. Στην περίσταση επικοινωνίας για μεταφραστικούς σκοπούς ο μεταφραστής πρέπει να είναι δίγλωσος να ξέρει και τις δύο γλώσσες και διπολιτισμικός να ξέρει και τους δύο πολιτισμούς. Για να μπορεί να διαχειριστεί καλά ό,τι εισάγεται μέσα στην πράξη, δηλαδή ό,τι είναι input σε μια μεταφραστική διαδικασία και να το δώσει με τρόπο αποδεκτό στη δική του γλωσσική κοινότητα. Να γράψει δηλαδή ελληνικά. Επιμένω να γράψει ελληνικά γιατί υπάρχουν μεταφραστές οι οποίοι τι κάνουν. Θεωρούν ότι είναι μίζων ως σημασία το ξένο κείμενο. Εδώ έχουμε τη φιλοσοφία γύρω από τη μετάφραση και για να κάνουν κατά λέξη με ακρίβεια υποτίθεται κατά τη γνώμη τους τη μετάφραση, κυριαρχεί το input παντού και βάζουνε στοιχεία που ξεμίζουνε, ξεμισμούς στο τελικό μεταφρασμένο κείμενο. Στη μετάφραση έχουμε προβλήματα και δυσκολίες. Τα προβλήματα είναι καθολικά πανανθρώπινα και δεν εντοπίζονται σε μία μόνο γλώσσα ή σε ένα ζεύγος γλώσσων εργασίας. Τα μεταφραστικά προβλήματα είναι καθολικά προβλήματα. Οι μεταφραστικές δυσκολίες είναι ατομικές των μεταφραστών, προκύπτουν από την ειδική γλώσσα των συγγραφέων, προκύπτουν από την ειδική δυσκολία των κειμένων, προκύπτουν από την ειδική δυσκολία πρόσβασης ενός μεταφραστή στη γλώσσα του πρωτότυπου ή προκύπτουν από την ειδική δυσκολία ενός μεταφραστή να ενεργοποιήσει λεξιλόγιο και σύνταξη που υφολογικά ταιριάζει στη μετάφραση που κάνει. Για να μπορέσουν να λυθούν οι μεταφραστικές δυσκολίες πρέπει να λυθούν μεταφραστικές αποφάσεις. Οι μεταφραστικές αποφάσεις έχουν να κάνουν με μία διαδικασία, τη διαδικασία λήψης μεταφραστικών αποφάσεων και αυτή η διαδικασία είναι ορθολογική. Για να μπορέσουμε να κάνουμε λήψη μεταφραστικών αποφάσεων πρέπει να εντοπίσουμε κάποιο μεταφραστικό πρόβλημα είτε στο κείμενο είτε στον μεταφραστή είτε στο προϊόν ενώ είτε το προϊόν προς μετάφραση είτε το τελικό προϊόν που μεταφράστηκε. Η περιγραφή του προβλήματος είναι πολύ σημαντική πρέπει να καταλάβουμε ποιο είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε γιατί μόνον έτσι θα μπορέσουμε να φτάσουμε στη συλλογή δεδομένων για την επίλυση του προβλήματος. Όταν κάνουμε και τη συλλογή των δεδομένων μπορούμε να έχουμε μία λήψη ορθολογική μεταφραστικής απόφασης. Η λήψη ορθολογικής μεταφραστικής απόφασης δεν αποδεικνύεται συναισθηματικά ούτε εμπρεσιονιστικά αποδεικνύεται μόνο μετά από αξιολόγηση της μεταφραστικής απόφασης. Η αξιολόγηση της μεταφραστικής απόφασης ποτέ δεν μπορεί να γίνει από τον ίδιο το μεταφραστή, γίνεται πάνω από κάποιον άλλο. Ακόμα και αν δεν ζητήσουμε ποτέ τη γνώμη κανενός μεταφραστή, η μεταφρασή μας αξιολογείται από τη γλωσσική κοινότητα στην οποία προορίζεται. Για να εξηγήσω τώρα τι συμβαίνει. Μεταφραστικό πρόβλημα είναι να μην μπορώ να έχω πρόσβαση στο πρωτότυπο. Για παράδειγμα, όποιος δεν μπορεί να διαβάσει όμυρο από το πρωτότυπο δεν μπορεί και να τον μεταφράσει. Αυτό είναι μεταφραστικό πρόβλημα καθολικό που έχει να κάνει με την πρόσβαση στο πρωτότυπο. Μετάφραση δικαστικού κειμένου. Όποιος καταλαβαίνει ένα δικαστικό κείμενο γραμμένο σε μια ξένη γλώσσα, π.χ. στην ιταλική, δεν σημαίνει ότι μπορεί να το μεταφράσει και στην ελληνική. Γιατί αν δεν ξέρει νομική ορολογία, απλά το καταλαβαίνει. Δεν μπορεί να το αποδώσει ελληνικά. Οι μεταφραστικές τώρα δυσκολίες μπορεί να είναι ανάκλησης νύμης. Για παράδειγμα, έχουμε μια πράξη διερμηνίας και δεν θυμάται ο διερμηνέας όλος ακούστηκαν ένα νεπτό πριν κάνει τη διερμηνία. Μεταφραστικές δυσκολίες του μεταφραστή. Έχουμε έναν άνθρωπο ο οποίος δεν διαβάζει συχνά λογοτεχνία του 19ου αιώνα, δεν έχει διαβάσει συχνά Κάλβο και του λένε κάποια στιγμή να μεταφράσει έναν ιταλό ποιητή που θυμίζει τον Κάλβο. Δεν μπορεί να το κάνει. Ο εντοπισμός τώρα του προβλήματος για τη λήψη μεταφραστικών αποφάσεων φυσικά και είναι πολύ σημαντικό. Αν έχω να μεταφράσω ένα κείμενο καρδιολογίας παιδών, δεν μπορώ αν δεν εντοπίσω αυτό το πρόβλημα, αν δεν κατανοήσω ότι αφού δεν είμαι γιατρός και δεν έχω ιδικότητα καρδιολογία παιδών, για να μεταφράσω ένα κείμενο καρδιολογίας παιδών, θα χρειαστώ παράλληλα κείμενα ελληνικά, παράλληλα κείμενα καρδιολογίας παιδών. Αυτό μόνο να μπορώ να εντοπίσω το πρόβλημα, μπορώ να το ορίσω. Αν εντοπίσω, λοιπόν, το μεταφραστικό πρόβλημα, θα ορίσω και τους τρόπους για να το λύσω. Η περιγραφή του προβλήματος πρέπει να είναι ορθολογική, σαφής και συγκεκριμένη, γιατί κάθε μεταφραστικό πρόβλημα έχει λύση, εφόσον δεν είμαστε σε πολιτισμικές ασημετρίες ανάμεσα στις δύο γλωσσικές κοινότητες. Η συλλογή τώρα δεδομένων του προβλήματος μπορεί να γίνει είτε με ανάλυση του πρωτοτύπου, είτε ανατρέχοντας σε ιστορικές πηγές, είτε ανατρέχοντας σε άλλα κείμενα, είτε ανατρέχοντας σε άλλους συγγραφείς που έχουν ασχοληθεί με παρεμφερές μεταφράσεις. Η λήψη τώρα μεταφραστικής απόφασης πρέπει να είναι τεκμηριωμένη και να είναι μία. Δεν είναι σωστό, αυτό το βλέπω σε πολλές περιπτώσεις όταν γράφουν φοιτητές, δεν είναι σωστό να μπαίνει σε ένα κείμενο που το παραδίδουμε για αξιολόγηση μία μεταφραστική λύση και μία δεύτερη δίπλα παράλληλη. Ο μεταφραστής πρέπει να έχει το θάρρος της γνώμης του και να κρατάει στο τέλος μόνο μία λύση ως σωστή. Η αξιολόγηση τώρα της μεταφραστικής απόφασης είναι κάτι το οποίο προκύπτει από τη γλωσσική κοινότητα ή από έναν αξιολογητή μεταφραστή και είναι πάρα πολύ καθαρό το αποτέλεσμά της. Η αξιολόγηση της μεταφραστικής απόφασης είναι διαδικασία κατά την οποία δεχόμαστε σαν αποδεκτή στα ελληνικά πηχή μία μετάφραση ή την δεχόμαστε μόνο σαν απόπειρα μετάφρασης ή την ταξινομούμε στις απαράδεκτες μεταφραστικές απόπειρες. Μετάφραση και ζωή είναι κάτι το οποίο το έχουμε βιώσει όλοι μας. Δεν μεταφράζουν μόνο οι επαγγελματίες μεταφραστές, έχουμε μεταφράσει όλοι μας για να εξυπηρετήσουμε συγγενείς μας, φίλους μας, ανθρώπους που παντρεύτηκαν συμπατεύτησαν ακόμα ελληνικά και λοιπά. Επομένως περιστασιακά έχουμε κάνει όλη μετάφραση. Έχουμε κάνει επίσης όλη μετάφραση, τουλάχιστον στην Ελλάδα, στο σχολείο, αρχαία ελληνικά και λατινικά. Και κάποιοι εκπαιδευόμαστε και σαν μεταφραστές, όπως στον ίδιαλικο Λόγος και Φιλολογίας. Αυτοί οι δύο όροι διερμηνία και μετάφραση μέχρι τον δωδέκατο αιώνα δεν οριοθετούσαν κάτι διαφορετικό. Δηλαδή, μέχρι τον δωδέκατο αιώνα όλα ήταν διερμηνία. Και ακόμα και σήμερα στα δικαστήρια, διερμηνευτής είναι ο μεταφραστής ο οποίος κάνει δικαστική μετάφραση. Στον δωδέκατο αιώνα, με το τέλος της περίοδου που ήταν ισχύρη η γλώσσα τα λατινικά στη Δυτική Ευρώπη, ξαφνικά μας προκύπτει και το τραντούρε στα ιταλικά, για παράδειγμα, που θα πει μετακινώ από μία γλώσσα σε μία άλλη κείμενα. Μετάφραση και ζωή είναι ένα θέμα που πάντα θα μας απασχολεί, γιατί όσοι έχουμε μεταφράσει περιστασιακά, νομίζουμε ότι μόνο γιατί έχουμε έναν πιστοποιητικό γλωσσομάθειας, μπορούμε και να μεταφράζουμε. Δεν ισχύει αυτό, για να μπορέσει κανείς να μεταφράσει σωστά, πρέπει να μπορεί να ταξινομήσει τα κείμενα σε μία σωστή τυπολογία, πρέπει να μπορεί να αντλήσει παράλληλα κείμενα για να μπορέσει να λύσει μεταφραστικά προβλήματα, πρέπει να μπορεί να αξιολογήσει μεταφραστικές αποφάσεις και πρέπει τέλος να μπορεί να κάνει επιλογές, αν θα μεταφράσει κατά λέξη, αν θα μεταφράσει κατά σημασία, να έχει δηλαδή κάποια σταθερές αξίες μεταφραστικής, αισθητικής και δαιοντολογίας τις οποίες και να εφαρμόζει και φυσικά να έχει και μεταφραστικά εργαλεία στη διάθεσή του. Στο σχολείο τώρα όταν κάναμε μετάφραση δεν ήταν περιστασιακή, πολλοί από εμάς κάναμε μετάφραση καθημερινά, κάναμε μετάφραση από την πρώτη γυμνασίου μέχρι την τρίτη γυμνασίου, από την πρώτη ηλικίου μέχρι την τρίτη ηλικίου, ήταν μια μετάφραση που στηριζόταν πάρα πολύ στο συντακτικό. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν εγώ πήγαινα στη μέσα εκπαίδευση ο καθηγητής πρώτα μας έκανε συντακτική ανάλυση του κειμένου και ύστερα το μεταφράζαμε. Τα ίδια όμως έγιναν υπηρεασμένα από τις κλασικές γλώσσες και τις μεταφράσεις των κλασικών κειμένων, τα ίδια μας συνέβησαν και όταν εκπαιδευόμασταν σε κείμενα του δάντη σαν φοιτητές ιταλικής φιλολογίας. Μας ζητούσαν οι καθηγητές τότε πρώτα να κάνουμε συντακτικό στα κείμενα και ύστερα να τα μεταφράσουμε ή να τα παραφράσουμε. Οι διερμηνείς τώρα στο Βυζάντιο ειδικά από τον 7ο αιώνα αρχίζουν και γράφουν τα πρώτα λεξικά. Οι νομικοί επειδή στις δίκες χρησιμοποιούσαν λατινική γλώσσα αλλά οι άνθρωποι που πήγαιναν στα δικαστήρια αισθανόντουσαν ότι ήταν ελληνόφωνοι, μιλούσαν ελληνικά, αισθανόντουσαν δηλαδή σαν γλώσσα τους την ελληνική, ζητούσαν πληροφορίες από τους νομικούς για τη συζήτηση στα δικαστήρια. Και έτσι για πρώτη φορά οι διερμηνείς των δικαστηρίων στο Βυζάντιο για πρώτη φορά στον κόσμο γράφουν νομικά λεξικά. Αυτά ήταν τα πρώτα ειδικά λεξικά που εμφανίστηκαν στον κόσμο, έρδομος αιώνας, νομικά λεξικά για να εξυπηρετούνται οι ελληνόφωνοι πελάτες λατινόφωνων δικηγόρων στο Βυζάντιο. Ειδικά για τη διερμηνία στα δικαστήρια από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα μένει μια παράδοση που δεν είναι τόσο δίκαιη. Εάν συμβεί κάτι και βγει μια απόφαση η οποία δεν θεωρείται δίκαια απόφαση αλλά στηρίζεται σε δικαστική διερμηνία, την ευθύνη για αυτή την απόφαση δεν την έχει ούτε ο δικηγόρος, ούτε ο δικαστής, ούτε η διάδικη. Την ευθύνη την έχει ο διερμηναίας, ο μεταφραστής, γι' αυτό και υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που όσο και αν ξέρουν να μεταφράζουν όσο και αν ξέρουν καλά η δική ορολογία δεν βγάλουν ποτέ για διερμηνία στα δικαστήρια και γι' αυτό υπάρχει και η τάση, για παράδειγμα στο τμήμα μεταφραστικών σπουδών και ξένων γλωσσών στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο για τη νομική διερμηνία λένε ότι πρέπει ο μεταφραστής να έχει και πτυχία νομικής. Η μεταφράση στο τέλος του 19ου αιώνα άρχισε να εννοείται ως η μετακίνηση από μία γλώσσα σε μία άλλη ενός κειμένου. Αυτή την μετακίνηση την έβλεπαν στο τέλος του 19ου αιώνα επηρεασμένη κυρίως από τα κλασικά γράμματα σαν μία μετακίνηση. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία γλώσσα σε μία άλλη ενός κειμένου. Βλέπαν επηρεασμένη από τα κλασικά γράμματα τη μετακίνηση κειμένου από γλώσσα σε γλώσσα σαν μετακίνηση λέξεων. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία γλώσσα σε μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου. Η μεταφράση εννοούνταν από το τέλος του 19ου αιώνα σαν μία μετακίνηση από μία άλλη ενός κειμένου.

Παρόμοια τεκμήρια