Παραδοχές της Κριτικής Παιδαγωγικής της Ειρήνης / Διάλεξη 7 / Στο πλαίσιο της εν λόγω διάλεξης παρουσιάζονται, αφενός, το αντικείμενο και, αφετέρου, ο ερευνητικός προσανατολισμός της Κριτικής Παιδαγωγικής της Ειρήνης και θίγονται πτυχές που αφορούν στην επιθετικότητα και τη φύση του ανθρώπου.

Στο πλαίσιο της εν λόγω διάλεξης παρουσιάζονται, αφενός, το αντικείμενο και, αφετέρου, ο ερευνητικός προσανατολισμός της Κριτικής Παιδαγωγικής της Ειρήνης και θίγονται πτυχές που αφορούν στην επιθετικότητα και τη φύση του ανθρώπου.: Στο προηγούμενο μάθημά μας, στην προηγούμενη συνάντηση, αναφερθήκαμ...

Πλήρης περιγραφή

Λεπτομέρειες βιβλιογραφικής εγγραφής
Κύριος δημιουργός:	Μπονίδης Κυριάκος (Αναπληρωτής Καθηγητής)
Γλώσσα:	el
Φορέας:	Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Είδος:	Ανοικτά μαθήματα
Συλλογή:	Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής / Κριτική Παιδαγωγική της Ειρήνης: Έρευνα, Θεωρία και πράξη
Ημερομηνία έκδοσης:	ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2014
Θέματα:	Παιδαγωγική επιθετικότητα και φύση του ανθρώπου ιδεολογικοκριτική Ανοικτά μαθήματα
Άδεια Χρήσης:	Αναφορά-Μη-Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγο Έργο
Διαθέσιμο Online:	https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=1ac9fb8c

id	89adaf63-4427-41ac-b24b-42aa5077ef7d
title	Παραδοχές της Κριτικής Παιδαγωγικής της Ειρήνης / Διάλεξη 7 / Στο πλαίσιο της εν λόγω διάλεξης παρουσιάζονται, αφενός, το αντικείμενο και, αφετέρου, ο ερευνητικός προσανατολισμός της Κριτικής Παιδαγωγικής της Ειρήνης και θίγονται πτυχές που αφορούν στην επιθετικότητα και τη φύση του ανθρώπου.
spellingShingle	Παραδοχές της Κριτικής Παιδαγωγικής της Ειρήνης / Διάλεξη 7 / Στο πλαίσιο της εν λόγω διάλεξης παρουσιάζονται, αφενός, το αντικείμενο και, αφετέρου, ο ερευνητικός προσανατολισμός της Κριτικής Παιδαγωγικής της Ειρήνης και θίγονται πτυχές που αφορούν στην επιθετικότητα και τη φύση του ανθρώπου. Παιδαγωγική επιθετικότητα και φύση του ανθρώπου ιδεολογικοκριτική Μπονίδης Κυριάκος
publisher	ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
url	https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=1ac9fb8c
publishDate	2014
language	el
thumbnail	http://oava-admin-api.datascouting.com/static/a830/e08c/ccfd/7aab/1098/9dee/80fd/10ea/a830e08cccfd7aab10989dee80fd10ea.jpg
topic	Παιδαγωγική επιθετικότητα και φύση του ανθρώπου ιδεολογικοκριτική
topic_facet	Παιδαγωγική επιθετικότητα και φύση του ανθρώπου ιδεολογικοκριτική
author	Μπονίδης Κυριάκος
author_facet	Μπονίδης Κυριάκος
hierarchy_parent_title	Κριτική Παιδαγωγική της Ειρήνης: Έρευνα, Θεωρία και πράξη
hierarchy_top_title	Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής
rights_txt	License Type:(CC) v.4.0
rightsExpression_str	Αναφορά-Μη-Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγο Έργο
organizationType_txt	Πανεπιστήμια
hasOrganisationLogo_txt	http://delos.it.auth.gr/opendelos/resources/logos/auth.png
author_role	Αναπληρωτής Καθηγητής
author2_role	Αναπληρωτής Καθηγητής
relatedlink_txt	https://delos.it.auth.gr/
durationNormalPlayTime_txt	01:21:44
genre	Ανοικτά μαθήματα
genre_facet	Ανοικτά μαθήματα
institution	Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
asr_txt	Στο προηγούμενο μάθημά μας, στην προηγούμενη συνάντηση, αναφερθήκαμε στη σχέση της έρευνας της ειρήνης, της κριτικής έρευνας της ειρήνης και της κριτικής παιδαγωγικής της ειρήνης. Είναι μια σχέση συνεργασίας που έχουν ως στόχο τη διάχυση νεοτερισμών αναφορικά με τη δημιουργία των προϋποθέσεων εκείνων που θα οδηγήσουν σε δομικές μεταρρυθμίσεις μέσα στην κοινωνία και εν τέλει θα αλλάξουν τις δομές της κοινωνίας δηλαδή και εν τέλει θα οδηγήσουν στην κοινωνική δικαιοσύνη, στη θετική ειρήνη. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε τώρα στις βασικές παραδοχές της κριτικής έρευνας της ειρήνης πριν περάσουμε στην πράξη της κριτικής παιδαγωγικής της ειρήνης. Μελετώντας το έργο των κριτικών παιδαγωγών της ειρήνης διαπιστώνομαι ότι ασκούν ιδιαίτερα αυστηρή κριτική στις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές δομές των δυτικών καπιταλιστικών κοινωνιών, των κοινωνιών του ειστεροκαπιταλισμού, καθώς και στις κοινωνικές σχέσεις που έχουν αναπτυχθείς αυτές και θεωρούν ότι αυτές οι δομές και οι σχέσεις αφιεώνται για την απουσία της ειρήνης. Για να συζητήσουμε λίγο μία-μία αυτές τις δομές, οι οποίες ασκούν κριτική οικονομικές δομές των κοινωνιών του ειστεροκαπιταλισμού, δηλαδή στις οικονομικές δομές. Οι οικονομικές δομές είναι οι ειρικές σχέσεις που θα αναπτύσσονται, δηλαδή το καθεστώς εργασίας, ενώ τη συμβάση, ας πούμε, το μενοτρομισμό όλων των κοινωνιών και των ελληνικών στους κόσμους. Αυτές οι οικονομικές δομές, όχι μόνο όπως είδαμε, ευθύνονται για την απουσία της ειρήνης και όταν λέμε της θετικής ειρήνης, και οδηγούν, έχουν ως συνέπεια την ύπαρξη είτε της πολιτισμικής, είτε της δομικής, είτε και της άμεσης βίας. Εδώ αναφερόμαστε κυρίως τη δομική βία σε αυτή την περίπτωση, αλλά μπορεί να έχουμε και άμεση βία. Οι οικονομικές δομές, αν σχετίζονται με τη βιομηχανία των όπλων, είναι μια βιομηχανία η οποία ετοιμάζει υλικό το οποίο θα χρησιμοποιηθεί σε πόλεμο. Θα οδηγήσει σε άμεση βία και είπαμε ότι η εξοπλισμή επίσης είναι μια μορφή βίας, άμεσης βίας. Για συζητήστε λίγο για αυτές τις δομές σας, παρακαλώ πολύ. Αν θέλετε ξεκινήστε από τις κοινωνικές δομές, αν θέλετε ξεκινήστε από τις πολιτικές δομές, εν πάση περιπτώσει από κάτι ξεκινήστε. Ναι, για να συσκεφτούμε, για να συσκεφτούμε. Δηλαδή οι πολιτινικές ιδερίες και οι τελευταίες δημιουργίες είναι σχεδόν αυτό και πώς αυτό εστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, παράλληλα από την Ελληνική Μορφή. Φτώχια, σε περίπτωση, γιατί κάποιος δουλέψει στις Μαγάλες Πόλεις και σταματάει να δουλέψει στις σχολείτες με τη Νέα, με το που το εγκαιδείας του με το Νέα, με το πώς θα δείτε στην Ελλάδα. Αυτό μου. Αυτό είναι λογικό κατηγοριστικό σύστημα στο όνομα ότι το κεφάλαιο σησορίζεται στους ιδούς, οπότε εμβουλούν μετά αυτές οι μηχατορίζοντας δράγματα ή άλλα πλάνα όπως του χειρουμένου. Σχέση σαν εξάρτηση με αυτούς, αλλά μάλλον εκμετάζεις κεφάλαιο, στις μεγάλες κοιτάξεις του μόνου. Εντάξει. Στον έλεγχο της κανονίας θα έχουν λίγοι αυτοί που έχουν το κεφάλαιο, που μονοπούνται λοιπόν αυτοί που είναι κάτω χειρονομικού κεφαλαίου και ένα τούτο σύστημα που βλέπει στην απόδοση μεγαλύτερων κέρδους προφανώς χωρίς να ενδιαφέρεται για τις υπονοπιτώσεις που μπορεί να έχει. Για παράδειγμα, όταν έχεις κεφάλαιο στα συνεχόμενα όπως αναφέρετε, αποφέρει πολύ μεγάλο κέρδος. Θα ήθελα να πω ότι κάτι σε σχέση με το φωνατό. Συμφωνείτε ότι αυτές οι δομές ευθύνονται για την ακουσία της ειρήνης, της θετικής ειρήνης εννοώ, ότι ευθύνονται για την ύπαρξη των διαφορετικών ορθοανδίας. Ουσιαστικά βλέπουμε εδώ ότι η κριτική παιδαγωγική της ειρήνης, και έγινε σαφές και μέσα από τη συζήτηση που κάναμε για την κριτική έρευνα της ειρήνης, ότι δεν αποδίδει ευθύνες για την ακουσία της ειρήνης στο άτομα, στην κακή φύση του ανθρώπου, η οποία εξαιτίας κάποιων συνθηκών εκδηλώνεται και οδηγεί στη βία και στον πόλεμο, αλλά είναι άλλες οι πραγματικές αιτίες που οδηγούν στη βία και ξαναγκάζουν ίσως τα άτομα στην άσκηση της βίας, σάμεσης βίας εννοείται. Είναι κατανοητό αυτό. Η ατομική ηθική παιδαγωγική της ειρήνης, η ιδεαλιστική παιδαγωγική της ειρήνης λέει ότι ευθύνεται το άτομο. Επειδή ο πόλεμος γεννιέται στον άνθρωπο, εκεί θα οικοδομήσουμε την ειρήνη. Εδώ λοιπόν δεν ευθύνεται το άτομο διόλου, αλλά είναι οι κοινωνικές δομές, οι πολιτικές δομές, οι οικονομικές δομές που λειτουργούν με τέτοιο τρόπο, ώστε ασχούν στο άτομο βία και μπορεί να το εξωθούν στην άσκηση βίας. Πίχοι θα το αναγκάσουν να πάει να πολεμήσει, να ασκήσει η βία. Συμφωνούμε ή διαφωνούμε με αυτό. Και οι κοινωνικές δομές θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τέτοιους προβλήματα, ας πούμε οι σχέσεις εξάρτησης που υπάρχουν μεταξύ εργατικής τάξης και ατόμου που βρίσκονται στην ανώτερη κοινωνική κλίμακα. Διαθέτουν το κεφάλαιο. Διαθέτουν το κεφάλαιο που υπάρχει μια αξιοκρατία στην εκατοχή των θέσεων, δηλαδή κάποιο άτομο μπορεί να αξίζει, αλλά επειδή βρίσκεται σε μια άλλη τάξη δεν φτάνει στη θέση που θα του αντιστοιχούσε. Και όλα αυτά δημιουργούν και κοινωνικές προσθυμές και διεκδικήσεις που μπορούν να φτάσουν και σε μορφή άμεσης διεύθυνσης. Οι σχέσεις που αναπτύσσονται στις κοινωνίες αυτές. Το δεύτερο ζητούμενο, εξαιτίας αυτών των δομών, τι είδους σχέσεις είναι? Οι δομές είναι πολύ δομιστικές, ειδικά σε περίοδους κρίσης που υπάρχει μεγάλη επιστολή εκεί. Στην ομορφικό όταν καθένας ενδιαφέρεται για έναν τόπο ή έναν τρόπο κέντρο, τα πράγματα φέρνουν όλες τις σχόλους τους. Και η ενισότητα που δημιουργείται όσον χρειάζεται η πρόσβαση που έχουν αυτές οι κοινωνικές σκάλτσες, στις ελληνικά λαδάμους, των Κικάπρων, των Λικάνων. Άρα λοιπόν φαίνεται εξ αρχής, αφού οι κριτικοί παιδαγωγοί της ειρήνης ασκούν αυτή την κριτική στην καπιταλιστική κοινωνία, στις δομές των καπιταλιστικών κοινωνιών, στο παγκόσμιο πολιτικό σύστημα και ενδοκρατικά, θα προτείνουν μια εκπαίδευση που ουσιαστικά, λογικό δεν είναι, θα αποκαλύπτει τις μορφές βίας που ασκούν οι δομές αυτές στο άτομο, έτσι δεν είναι, τις σχέσεις στις οποίες οδηγούν αυτές οι δομές, μεταξύ σχέσης μεταξύ των ανθρώπων που οδηγούν αυτές οι δομές. Το βρίσκεται λογικό αυτό που λέω, ναι, ωραία, προχωρούμε. Δεύτερη βασική παραδοχή είναι η παραδοχή ότι ο άνθρωπος είναι φύση καλός. Ο άνθρωπος γεννιέται καλός, δεν έχει έμφυτη κακία μέσα του. Εδώ επανέρχεται η θέση του Ρουσσό, ο οποίος υποστήριξε ότι όταν ο άνθρωπος γεννιέται, γεννιέται καλός από τον δημιουργό, στη συνέχεια η κοινωνία διαφθείρει τη φύση του, η αγωγή διαφθείρει τη φύση του. Οπότε λοιπόν, καθώς εμάς μας ενδιαφέρει στην παιδαγωγική της ειρήνης, το ζήτημα της επιθετικότητας, το ζήτημα της βίας που ασκεί κάποιος άνθρωπος, αφού γεννιέται καλός, γιατί εν τέλει μπορεί κάποιος άνθρωπος στη διάρκεια της ζωής του να γίνει επιθετικός, ή να σκήσει βία στο συνανθρώπους του ή στη φύση, στα ζώα ή στη φύση. Και η απάντηση που δίνει η κριτική πελαγωγική της ειρήνης είναι ότι η επιθετικότητα είναι επίκτητη. Και η έκφραση βίας είναι αποτέλεσμα των επιδράσεων που δέχει δεχτεί ο άνθρωπος στη διάρκεια της ζωής του. Για να τεκμηριώσουν αυτή την άποψή τους, η οποία είναι ουσιαστικά μια οντολογική παραδοχή, ξεκινούν από αυτή τη θέση. Σε αντίθεση με τους παιδαγωγούς της ειρήνης της προηγούμενης περιόδου πριν από το 60, ή ακόμα και κάποιον σήμερα που υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος έχει και την καλή και την κακητή, όπως επαναπεί, θεωρούν λοιπόν ότι ο άνθρωπος δεν έχει κακηθήσει. Και για να το τεκμηριώσουν επικαλούνται μια σειρά από ψυχολογικά πειράματα που είχαν γίνει εκείνη την περίοδο, στις αρχές της δεκαετίας του 70, το πείραμα του Ζιμπάρντο, το πείραμα του Μίλγκραμ, αλλά και αναφέρονται και σε ανθρωπολογικές μελέτες που κατέδικαν τη θετική συσχέτηση μεταξύ επιθετικής συμπεριφοράς και περιβάλλοντος πολιτισμού. Μπορούμε λίγο να αναφερθούμε στο πείραμα του Ζιμπάρντο και γιατί το πείραμα του Ζιμπάρντο μπορεί να αποτέλεσε μια απόδειξη ότι ο άνθρωπος εν τέλει μπορεί να γίνει επιθετικός. Και δεν είναι επιθετικός από τη φύση του, αλλά μπορεί να γίνει. Ποιος θυμάται το πείραμα του Ζιμπάρντο? Το πείραμα του Ζιμπάρντο βρήκαν από διφρονικές μπαγγέλματα και από τους νεάσιμους εταιρούνους και φυλακείς. Προσθέτουμε ένα ρόλο και τη δημόρφωσαν με κατάλληλο του χορφόνιστήμιου να μένει εκπέρα και να είναι σε φυλακείς. Και συντάστηκαν πολύ γρήγορα. Μπήκαν πολύ σοβαρά στο ρόλο, ειπικά οι φύλακες, ο οποίος θέλουν να επιβληθούν και θεωρώ ότι σε αυτή τη δημόρφωση έβρεξε πολύ χορφωτικό ρόλο και δεν είναι της ομάδας. Γιατί κάποιος και να μην ήθελε, επειδή έπρεπε να είναι άλλη και ήταν το αναμενόμενο από αυτό να αντιδράσει έτσι, πιστεύω ότι θα το δείστηκε χορφωτικά. Τι έδειξε λοιπόν αυτό το τείραμα, το είπα προηγουμένως. Πώς μπορεί δηλαδή, να το σου πω. Ότι η επιθετική συμπεριφορά δεν είναι κάτι που έχουμε από τη στιγμή της οικογένειά μας, είναι κάτι που οι συνθήκες ζωής μας οδηγούν στο να δημιουργηθεί αυτή η συμπεριφορά εμμέρινας και αυτό που είπα ότι είναι επίκτητοι. Ότι είναι αποτρέσμα συνθηκών. Έτσι λοιπόν το διάβασαν οι κρητικοί παιδαγωγοί της ΕΡΙΝΙΣ το πείραμα αυτό, ότι το πλαίσιο μέσα, στο οποίο λειτουργεί κάποιος, η εξουσία που μπορεί να έχει, μπορεί να τον οδηγήσει εν τέλει. Και εδώ βέβαια έχουμε και το ρόλο του ερευνητή, ο οποίος μπορεί να επηρέασε και ο ρόλος του ερευνητή και της αίσθησης που είχαν οι συμμετέχοντες στο πείραμα, ότι θα πρέπει να πετύχει το πείραμα, μπορεί να επηρέασε ώστε να εκφράσουν επιθετική συμπεριφορά. Ναι, με το ρόλο αυτό λοιπόν, να τα φτιστούν, προηγουμένως τα συζητούσαμε αυτά. Ναι, ορίστε. Στο σίγουρο, βέβαια, όμως δεν πρέπει να βάλουμε και οι επιπέδευσες τους και οι παιδί τους. Δηλαδή, είναι σαν να μιλάνε για σκέψεις της εξουσίας χωρίς τη γνώση μας, χωρίς τον οδηγό. Δεν υπάρχει γνώση της εξουσίας, χρήση. Ναι. Και δεν έχει να κάνει το χαρακτήρας του κάθε συμμετέχοντας. Δηλαδή, όλοι να διχτούν και το ρόλο, χωρίς να διδράσουν με κάποιο τρόπο. Ότι εγώ δεν θέλω να ασκηθώ πια. Όλοι ήτανε τόσο επηρεασμένοι από το ρόλο τους. Ναι. Ή βλέποντας ένας από τον άλλο, οπότε μιλάμε με την ομάδα. Δηλαδή, όταν αισθάσασες είχε τους ομάδους τα παιδί σου. Α. Αντίστοιχα, επηρέασε και το πείραμα του Μίλκραμ, το πείραμα υπακοής στην αυθεντία του Μίλκραμ, το οποίο επαναλήφθηκε πάρα πολλές φορές από έκτοτε. Έχουμε μια εκδοχή εδώ στο βίντεο, την οποία μπορούμε να δούμε κάποια στιγμή. Και βλέπουμε εκεί ότι, ξέρετε την πειραματική συνθήκη του πειράματος αυτού, ποια ήταν? Ναι, Κρίστη. Βρήκανε, νομίζω, το οποίο έδινε στους φοιτητές τους μεταναγάφους. Και τους είπανε, περάσανε μαζί με ειδοποιούς σε ένα κάστιμ, το οποίο έλεγανε τους ειδοποιούς ως στη θέση αυτού που θα του κάνουν τις ερωτήσεις και θα παίρνει θετική ειδοκρατοδότηση. Και ουσιαστικά, οι φοιτητές που επιλέχθηκαν, ήτανε αυτοί που δίνανε ειδοκρατοδότηση. Οι φοιτητές μαζί με τον ερευνητή, τον κύριο ερευνητή του πειράματος στο ίδιο χώρο, δεν βλέπανε τον ερωτόμενο. Και τους λέγανε ότι ανάλογα με τις ερωτήσεις θα πατράνε, γνωρίζονταν ερωτήσεις αυτοί τα δαμαδέλη του τύπου. Και αν πάντωνσαν σωστά, προσβόχουσαν με εικόμανη ερώτηση, αλλιώς δίνανε κάποια δόση πιο σοκιώ. Όσο ήταν το λάθος, αυξάνανε τη δόση. Αυτοί που είχαν τη στάση όπως το έχω δει, πάρα πολύ στράφτηκαν στον ερευνητή και του είπαν ότι να συνεχίσω, γιατί όταν κάποιες φωνές ξέφτηκες ότι πονάει, ότι δεν αντιδράει. Πολλοί από αυτούς όταν τους λέγαμε ότι είναι εντάξει, μπορείς να συνεχίσεις, εμπιστεύονταν τον ερευνητή, ότι συνεχίζανε το πείραμα. Και ήταν ένα πολύ λίγο σωστό ο θεός που δεν συνέχισε, ο οποίος έκανε το κόσμο αυτός είναι και μουσικός. Επίσης, μου είπαν πως είναι μια κοπέρα, η οποία είχε κανένα από αυτοί τους ρεβιολογίες, και η οποία του έφτασε ένα κοπέρος. Ενώ γνώριζα ότι υποθετικά μπορεί να σκοτώσει αυτόν που βρίσκεται από την άλλη μεριά του τείχου, δίνοντάς του το υψηλότερο ηλεκτροσοκ. Και εδώ σχετίζεται βέβαια με την υπακοή στην αυθεντία. Προσπάθησε ο Μίλκραμ να απαντήσει στο ερώτημα πώς εντέλλει οι Γερμανοί διέπαξαν αυτά τα εγκλήματα. Γιατί απλοί άνθρωποι έγιναν εγκληματίες και σκότωναν ανθρώπους ή έφτασαν στο ολοκάφτωμα χωρίς να υπολογίζουν την ανθρώπινη ζωή. Και έδωσε μια απάντηση υπακοώντας στην αυθεντία ενδεχομένου, στην εξουσία τους έλεγαν, γιατί πολλοί Γερμανοί απάντησαν αυτόν τον τρόπο, διότι εγώ εκτελούσα τις εντολές, έκανα αυτό που έλεγα να κάνω. Με αυτόν τον τρόπο γίνονταν επιθετικοί, ασκούσαν δία, άμεση δία, σκότωναν ανθρώπους και η απάντησή τους ήταν εντέλει, εγώ εκτελούσα εντολές. Το πείραμα αυτό έγινε και στην Ελλάδα όπως θα ξέρετε, από την Φατούρου και τον Μαρκουλή σε στρατόπεδο. Βέβαια το διέκοψαν διότι έγινε μια συζήτη στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ότι δίνουν ηλεκτροσοκ στους στρατιώτες και με έλεγχαν ακριβώς αυτό το ίδιο φαινόμενο. Πώς δηλαδή ο στρατιώτης υπακούγοντας τις εντολές του αξιωματικού έδινε ηλεκτροσοκ σε κάποιον που βρισκόταν από την άλλη μεριά του τείχου στρατιώτη επίσης. Ορίστε. Πέρα από αυτού που συζητάμε ότι έχουμε στιγμές να είναι υπακούμενοι και τα υπάλλοντας, ακόμα και αν δίνουμε άνα, ακόμα και αν θέλουμε να στήσουμε λίγο σβήλεια, τίποτα απλά την ασχόητοι φοβάμε τις επιτώσεις. Ναι. Είναι κι αυτό όμως μια κοινωνική συνθήκη, είναι επίδραση του περιβάλλοντος. Όταν φοβάσαι επειδή μπορεί να σου ασχίσει κάποιος βία, ή επειδή εκτελείς, επειδή υπακούσε κάποια εξουσία, είτε είναι καθηγητής πανεπιστημίου, είτε είναι στρατιωτικός, ή οτιδήποτε είναι, δεν είναι, καταλαβαίνεις, οφείλεται στο περιβάλλον. Με αυτόν τον τρόπο διάβασαν τα αποτελέσματα των πειραμάτων αυτών, η κρητική παιδαγωγική της Ήρνης, για να υποστηρίξουν την παραδοχή τους, η οποία ήταν αρχική παραδοχή, θέση τους ήταν, οντολογική παραδοχή, οτι ο άνθρωπος είναι καλός. Δηλαδή πήραν τη θέση του Ρουσσό, της ρομαντικής παιδαγωγικής, της νέας αγωγής των αρχών του 1922, και είπαν οτι ο άνθρωπος γίνεται καλός, το περιβάλλον τον κάνει κακό. Τι όμως είναι, έρχονται τώρα και τεκμηριώνουν αυτή τη θέση τους και με τα πειράματα, αλλά και ψάχνουν να βρουν ποιες είναι οι αιτίες εκείνες που οδηγούν τον άνθρωπο στην επιθετικότητα, τι κάνει, τι θα κάνει εσένα στη διάρκεια της ζωής σου, που ενώ γεννιέσαι καλή, σε κάνει κακό, κακή, επιθετική. Τι μπορεί να είναι. Τι λέτε. Μαρία. Οι συνθήκες της ζωής σου, στις ασκήσεις, στις περιπτώσεις, καμισότητας, που δουλεύει με τα αισθηματικότητες και στους λογοκοπείωσης, επίσης σε περιπτώσεις που δεν έχουν εξουσία. Αλλά αυτή η ιδεολογία που μπορεί να εμποτιστεί κάποιος άνθρωπος στα πλαίσια μιας κοινωνικής ομάδας, και μου την εντύπωσε δηλαδή οι Γερμανοί που στρατιώτες, που πέθανταν αυτού του είδους τις εντολές και σκότωναν 20 Έλληνες αντί για έναν Γερμανό, ήταν μια ιδεολογία που αξίζουν περισσότερους άνθρωποι αυτή, σε σχέση με τις χωριά της Έλληνας που τους δουλεύουν σαν προτήμα. Πάμε λοιπόν στις κοινωνικές δομές κύριος. Αναφερθήκατε αμέσως ή αμέσως στις κοινωνικές δομές. Ποιες είναι αυτές οι κοινωνικές δομές που κάνουν ένα άτομο επιθετικό από τη στιγμή που γεννιέται, έως και το θάνατό του. Οι δομές ευθύνονται λοιπόν. Ποιες είναι. Λέμε, βασική παραδοχή, η επιθετικότητα είναι επίκτητη, δεν είναι φύση. Πώς τη μαθαίνουμε την επιθετικότητα. Γιατί γινόμαστε επιθετικοί. Στην οικογένεια για παράδειγμα. Όταν βλέπουμε την ιδιότητα του περιβάλλοντας και στο όνομα του περιβάλλοντας του παιδιού, ας πούμε μια οικογένεια, μπορεί να είναι το σχολείο, σπιτί παρέχοντας, συνομιλικό. Στην οικογένεια πέρα από τη θυμάμηση, η οποία είναι οικογενειακή, μπορεί να είναι και οι συνθήκες, οι τόρφες, τα μέχρια, όταν μπορεί να είναι η ιδιότητα. Όχι λέμε. Η παραδοχή εδώ της κριτικής πεδαγωγικής σειρήνης είναι ότι η επιθετικότητα δεν είναι ενστικτώ. Αυτό το οποίο λες, το υποστηρίζουν οι πεδαγωγοί άλλων κατευθύσεων της πεδαγωγικής σειρήνης, κυρίως μιας της ατομικής ηθικής, όπως είπαμε. Επικαλούμε την θέση του Φρόιντο ότι είναι ορμή ενστικτώ, ορμή του θανάτου. Αυτή είναι αυτή την ορμή του θανάτου. Εδώ απορρίπτεται αυτό και το έχουν απορρίψει και οι κριτικοί πεδαγωγοί της Ιρήνης, αλλά βέβαια έχει απορριφθεί τα τελευταία χρόνια και από την εκπαίδευση για την Ιρήνη μέσα από τη διακήρυξη της ΕΒΕΙΛΙΣ κατά της ΒΙΑΣ. Σύμφωνα με την οποία, όπως θα γνωρίζετε, ένας μεγάλος αριθμός επιστημών υπογράφει τη διακήρυξη αυτή και υπογράφει ουσιαστικά ειδικών επιστημών, υπογράφει τη θέση ότι η επιθετικότητα, η βία δεν είναι έμφυτη. Λοιπόν, η επιθετικότητα στο πλαίσιο της κριτικής πεδαγωγικής της Ιρήνης είναι αποτέλεσμα της άμεσης και έμμεσης διαβίου μάθησης των καπιταλιστικών κόσμων των ενηλίκων μέσω όλων των δομών του κοινωνικού συστήματος. Πρώτη παραδοχή λοιπόν. Ξεκινά από την οικογένεια. Μια οικογένεια στην οποία υπάρχουν σχέσεις εξουσίας, η αυθεντία του πατέρα, η αυθεντία της βητέρας. Το παιδί μαθαίνει στην υπρηπακοή, τιμωρείται, πιθαρχεί. Συνεχίζεται η εκμάθηση της επιθετικότητας στο σχολείο, η αυθεντία του δασκάλου, της δασκάλας. Μπορεί να του ασκούνται και τιμωρίες σωματικές, ποινές, άμεση και έμμεση βία, άγχος, οι εξετάσεις, ο έλεγχος, περιθεραιοποίηση, σχολικός εκφοβισμός. Μπορεί να έχουν μεταχρυστάσεις βία στο σπίτι, να φωνάζονται και το ίδιο να του στήσει μία πρέσβη στο σχολείο, να συνεχίσει με το σύστημα. Μαθαίνεται λοιπόν η επιθετικότητα, λέει η Κριτική Περαγωγική της Ιρήνης, στη δεκαετία του 70. Και συνεχίζεται βέβαια η εκμάθηση της επιθετικότητας στην κοινωνία των συγκρούσεων στον χώρο της εργασίας, στις σχέσεις εξουσίας μέσα στο κοινωνικό σύστημα, στην αδικία που συναντά μπροστά του, στη δομική βία που δέχεται στη διάρκεια της ζωής του ως ενήλικο άτομο. Θέλω να το συζητήσουμε αυτό. Ο Στέφανος έδειξε ότι διαφωνεί, θεωρεί ότι είναι ορμή η επιθετικότητα. Είχαμε πει και παλαιότερα ότι δεν μπορούμε να δώσουμε μία απάντηση, ακόμη κι αν οι γενετιστές φέρουν δεδομένα ότι βρήκαν ονείδιο της επιθετικότητας, εγώ δεν θα το δεχόμουν, θα το αφησγητούσα. Και η απάντηση που δίνουμε κάθε φορά εν τέλει σχετίζεται με τις παραδοχές που έχουμε, με την κοσμοθεωρία μας. Έχουν απαντήσει φιλόσοφοι, ψυχολόγοι, βιολόγοι στο θέμα αυτό, παιδαγωγή, ο Ρουσσό για παράδειγμα, ο φιλόσοφος, απάντησε με βάση την κοσμοθεωρία του, την ευρύτη της κοσμοθεωρίας του. Και νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε πως απαντούμε το ερώτημα αυτό, διότι με βάση την απάντηση που δίνουμε στο ερώτημα αυτό απαντούμε και στον εαυτό μας, τι θεωρούμε ότι είμασταν και είμαστε. Είναι κατανοητό, Στέφανε. Αν εκφράζεις την άποψη ότι είναι ορμή, δέχεσαι ότι εσύ γεννιέσαι με την καλή φύση, αλλά και με κάποιες ορμές που σε οδηγούν σε επιθετική συμπεριφορά. Αν κάποιος άλλος θεωρεί ότι γεννιέται μόνο με αγαθή φύση, οικονομεί διαφορετικά τον εαυτό του, τη σχέση με τους άλλους εντοπωμένους, αντιμετωπίζει διαφορετικά την επιθετικότητα που ασκείται γύρω του, όταν του ασκείται επιθετικότητα, ήταν ασκή επιθετικότητα κλπ. Εμείς μένουμε σε αυτό τώρα, από εκεί και πέρα το σκέφτεστε σε σχέση με τη δική σας αντίληψη που έχετε για το θέμα αυτό. Αν θέλετε το συζητάμε τώρα, θα θυμόμαστε λοιπόν ότι η κρητική παιδαγωγική της Ειρήνης, ως μια αισιόδοξη παιδαγωγική, ουσιαστικά απαντώντας το ερώτημα για τη φύση του ανθρώπου, αν λύει τα ρύσματά της ή δέχεται την παραδοχή που διατύπωσε ο Ρουσσό στην περίοδο του διαφωτισμού για τη φύση του ανθρώπου, η οποία επανήλθε στις αρχές του 20ου αιώνα στη νέα αγωγή, ότι το παιδί γεννιέται καλό, άρα λοιπόν θα πρέπει το παιδί να το αφήσουμε να αναπτύξει τη φύση και να μην παρέμβουμε και με βάση αυτή την παραδοχή λοιπόν χτίζει όλο το οικοδόμα από εδώ και πέρα. Καλώς γεννιέται, κακώς γίνεται, επιθετικώς γίνεται, την μπορούμε λοιπόν εδώ. Άρα λοιπόν δεν ευθύνεται το άτομο για την επιθετική του φύση, όταν εκφράζει επιθετική η φύση, ευθύνεται η κοινωνία, η καπιταλιστική κοινωνία. Άρα λοιπόν δεν θα αφελεί σε να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε μόνο το άτομο, θα πρέπει να αλλάξουμε την κοινωνία. Το καταλαβαίνετε? Θα πρέπει να αλλάξουμε τις δομές της κοινωνίας, διότι όσο κι αν αλλάζουμε το άτομο πάντοτε οι δομές της κοινωνίας θα γεννούν άτομα επιθετικά, άτομα που θα σκούν βία. Αυτό μας λέει η κριτική πεδαγωγική της ειρήνης. Προς τα εκεί θα εργαστούμε λοιπόν, προς αυτή την κατεύθυνση. Ασκούν πολύ σοβαρή κριτική στη μη κριτική πεδαγωγική της ειρήνης. Όπως είχαμε πει, η πεδαγωγική της ειρήνης δεν είναι σε ενέως λόγος, έχουν εμφανιστεί διαφορετικοί τύποι πεδαγωγικοί της ειρήνης και προηγουμένως το ανέφερα, ατομική ηθική πεδαγωγική της ειρήνης, ιδεαλιστική πεδαγωγική της ειρήνης δηλαδή, πραγματιστική πεδαγωγική της ειρήνης και θεωρούν ότι η μη κριτική πεδαγωγική της ειρήνης είναι μη πολιτική πεδαγωγική. Και ότι αποτελεί μέρος του προβλήματος της απουσίας της ειρήνης στην εκπαίδευση και όχι τη λύση του. Δεν αγγίζει τις πραγματικές αιτίες των πραγμάτων, δεν ξεσκεπάζει αυτό που βρίσκεται κάτω από την κορυφή του παγόβουνο. Συζητά μόνο αυτό που φαίνεται από το παγόβουνο και συζητώντας το τελικά καταλήγει στο άτομο. Οι λύσεις που δίνει είναι πολύ πρόχειρες, πολύ επιφανειακές, οι πραγματικές αιτίες που θα οδηγούν πάντοτε στην απουσία της ειρήνης δεν θα πάψουν να υπίσταται. Το να προσπαθείς ιδεαλιστικά, λέει η κρητική παιδαγωγική της ειρήνης, ιδεαλιστικά να κάνεις τα παιδιά να νιώθουν και να υποστηρίζουν ότι είναι κακός ο πόλεμος, ότι είναι κακή η βία και ότι είναι καλή η ειρήνη, εντέλει δεν αλλάει στην κατάσταση. Τι λέτες προς αυτό. Πάντοτε όσο και αν πείθεις τα παιδιά ιδεαλιστικά με βάση ανθρωπιστικές αρχές να τάσσονται υπέρ της ειρήνης και κατά του πολέμου κυρίως, γιατί με τον πόλεμο ασχολούνταν κυρίως οι προηγούμενοι από την κρητική παιδαγωγική της ειρήνης, παιδαγωγική της ειρήνης, η ατομική ηθική, εντέλει πραγματικές αιτίες θα βρίσκονται εκεί και τα παιδιά εντέλει ενώ μπορεί να γίνουν ιδεαλιστές, ιδεαλιστές, ιδεαλιστές, να κληθούν κάποια στιγμή να γίνουν δειλήματα μπροστά τους ή να πάνε να γίνουν στρατιώτες για να πάρουν το όπλο και με στόχο να συμμετέχουν στο μέρος σε πόλεμο αν χρειαστεί. Πώς σας ακούγονται και αυτά? Αυτά μου φέρνουν στο νου τις παρεμβάσεις που κάνουμε στο σχολείο στα πλαίσια της αγωγής υγείας, όπου προσπαθούμε να νοίσουμε στα παιδιά σε μια διαδικασία ότι ο καθένας έχει δικαιώματα, ότι πρέπει να περιορίσουμε την ελευθερία μας εκεί που φτάνει το δικαίωμα ή παραδίες του δικαιώματος του άλλου παιδιού και κάποιες χωρές αισθάνομαι ότι αυτά είναι πολύ πιφανιακά. Ίσως δηλαδή αυτή η κλιντική να πλησιάζει σε τέτοιου είδους θέματα που βρίσκουμε στο σχολείο, γιατί τελικά το να είναι επιθετικό ένα παιδί μέσα στην τάξη είναι όπως το αναφέρομαι και πριν, ίσως να είναι πράγματα που σχετίζονται και με την οικογένειά του, με τα δικά του προβλήματα που τα φέρνει από το σπίτι, τα οποία μέσα στην τάξη με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα θέματα της αγωγής υγείας και τους στόχους δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα του. Οπότε έτσι όπως το έθεσε εσύ μπορεί να πιάνετε κάποια ζητήματα που σχετίζονται με την απουσία της ειρηνησίπες για δικαιώματα. Ουσιαστικά είναι στέρηση δικαιωμάτων, είναι μορφές δομικής βίας. Και λες εσύ μπορεί να αφίλονται στην οικογένεια αυτά τα εισαγωγικά προβλήματα που έχει το παιδί και δεν επιλύονται εντέλει τα προσεγγίζουμε πολύ επιφανειακά. Εντέλει πάμε ακόμα πιο βαθιά. Στην οικογένεια είναι ένα πρώτο επίπεδο κρητικής κατανοήσεις. Ποια είναι η οικογένεια ναι. Είναι η οικογένεια στην οποία ο πατέρας ή η μητέρα είναι άνεργη ή είναι η οικογένεια εκείνη στην οποία ο πατέρας δέχεται βία στην εργασία, καταπιέζεται σε ένα επάγγελμα που ενδεχομένως δεν του αρέσει γιατί δέχεται δομική βία ο πατέρας και σε συνέχεια αυτό το μεταβάει στο σπίτι. Ψάχνουμε να βρούμε δηλαδή τις πραγματικές αιτίες και εκεί θέλουμε να δουλέψουμε, να αλλάξουμε τις πραγματικές αιτίες. Σε περιπτώσεις που αντιμετωπίζουμε καθημερινά προβλήματα με συγκεκριμένα παιδιά, τέτοιες λύσεις στα πλαίσια της αλληλεγγύης υγείας δεν έχουν νέα. Πρέπει να ψάξουμε αυτό. Και το βαθιά όπως το λες το αντιλαμβάνομαι εγώ ότι ψάχνεις να βρεις σε αυτή την περίπτωση τις μορφές βίας, δομικής βίας, κυρίως δομικής βίας αυτή την περίπτωση μπορεί και να είναι και άμεσης βίας που υφίστανται τα άτομα και εκεί αν εργαστείς σε εκείνο το επίπεδο και οδηγήσεις σε συνειδητοποίηση το άτομο να κατανοήσει τι τους συμβαίνει εντέλει αρχίζεις πραγματικά να αντιμετωπίζεις το πρόβλημα. Αυτό θα λέγαμε σε αυτή την περίπτωση της κριτικής παιδαγωγικής της Ήρηνης ενώ τα άλλα παραδείγματα της κριτικής παιδαγωγικής της Ήρηνης σκοπίμως δεν θέλουν να πιάσουν τις πραγματικές αιτίες να πιάσουν να αγγίξουν τις δομές της κοινωνίας είναι ζήτημα ιδεολογικό πλέον. Καταλαβαίνετε εδώ το θέμα είναι ότι έχουμε ένα νεομαρξιστικό παράδειγμα και ασκεί κριτική στην καπιταλιστική κοινωνία και λέει ότι η καπιταλιστική κοινωνία με τον τρόπο τον οποίο λειτουργεί με όλα αυτά που είδαμε στην κριτική έρευνα της Ήρηνης με την αντίθεση βορανότου με τις τρεις μορφές της βίας καταπιέζει τα άτομα διαστρεβλώνει τα άτομα τους δημιουργεί ψευδή συνείδηση και ο στόχος είναι να απελευθερωθούν τα άτομα. Να απελευθερωθούν για να αλλάξουν την κοινωνία. Από τη βάση αλλαγεί το μάγμα της σκέψης του και της σκέψης του έξω στην κοινωνία. Το σχολείο μας ακόμα είναι την ιδιάθυνση του παιδιού. Πρέπει να ασχολείται με τη κάγκελα, το πίεση του διάλειμμα, το πίεση των παιδιών να απολυθεί στην ακαπηλία του μέτρου κανόνιου. Ακόμα και αυτά είναι τα πιο απλά. Εννοείται και θα τα δούμε αυτά βέβαια στο ερευνητικό πρότζεκτ που θα αναπτύξουμε από το επόμενο εξάμινο. Θα δούμε όλα αυτά τα ζητήματα από το χώρο, τις σχέσεις, τις δομές της εκπαίδευσης. Θα μπορούμε μέσα σε ένα σχολείο, σε δύο σχολεία και θα διαξάγουμε μία έρευνα με στόχο του να... με στόχο την αποκάλυψη όλων αυτών των μορφών βίας που υφίστανται τα παιδιά. Και ενδεκομένως βίας που ασκούν τα παιδιά μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Στο ευρύτερο πλαίσιο της κρίσης που δέχονται στην Ελληνική, που ζουν μέσα στην Ελληνική κοινωνία. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ποια είναι η κριτική που ασχούν στα άλλα παραδείγματα, σε εισαγωγικά, στους άλλους τύπους της παιδαγωϊκής της ειρήνης. Αναφερθήκαμε στους τύπους, θυμόσαστε, ατομική, ηθική. Ποιο είναι το άλλο? Εκπαίδευση για την ειρήνη, που είναι περισσότερο πραγματιστική και κονστρουκτιβιστική τα τελευταία χρόνια. Οικολογική παιδαγωϊκή δημόσια. Λένε ότι είναι μη πολιτική εντελειαυτή αυτές οι παιδαγωϊκές της ειρήνης. Δεν αγγίζουν τις αιτίες των πραγμάτων. Λοιπόν, η κριτική παιδαγωϊκή της ειρήνης εννοείται ότι διεξάγει έρευνα. Ποια είναι τα θέματα που πραγματεύεται αυτή η έρευνα, αν δηλαδή εσείς ως μεταπτυχιακοί φοιτητές και φοιτήτρες θα θέλατε να εκπονίσετε μια μεταπτυχιακή έργαση στην κριτική παιδαγωϊκή της ειρήνης και λογικά θα αναλαμβάνετε τη διεξαγωγή μιας έρευνας. Ποια θέματα θα μπορούσατε να μελετήσετε? Ποια θέματα θα μπορούσατε να μελετήσετε? Για σκεφτείτε λίγο. Υποτιτήματα έρευνας που πετάσσουν παιδίες. Θέματα έρευνας, ναι. Η σχολική βία. Η σχολική βία. Ποια από όλες? Το βούλιο. Άμεση βία. Αυτό βέβαια μπορεί να το προσεγγίσει κάποιος και από τη σκοπιά της ατομικής ηθικής και από της εκπαίδευσης για την ειρήνη. Μπορεί να το προσεγγίσει. Είναι άμεση βία. Ναι. Αν πας να προσεγγίσεις εσύ αυτό το ζήτημα της άμεσης βίας υπό το πρίσμα της κριτικής παιδαγωϊκής της ειρήνης πώς θα το προσεγγίσεις, πώς θα το διερευνήσεις. Και ποια θα είναι η διαφορά της δικής σου έρευνας από μια έρευνα που θα διεξήγαγε κάποιος υπό το πρίσμα της εκπαίδευσης για την ειρήνη. Κατάλαβες την ερώτηση. Κι αυτοί μπορεί να προτείνουν. Κι αυτός ο οποίος όταν διεξάγει την έρευνα υπό το πρίσμα της εκπαίδευσης μπορεί να προτείνει τρόπους. Άρα λοιπόν βάζουμε ένα πλαίσιο ολόκληρο τώρα. Το θέμα μπορεί να είναι το ίδιο. Το ζήτημα της άμεσης βίας το πραγματεύονται μπορεί να το πραγματευτούν ερευνητές από όλες σε εισαγωγικά παιδαγωγικές της ειρήνης. Σε τι θα διαφέρει η δική σου που αυτό σημαίνει ότι θα έχεις και διαφορετικά μεθοδολογικά εργαλεία κυρίως μεθόντους ανάλυσης διαφορετική οπτική στον τρόπο με τον οποίο θα δεις το θέμα σου και σε τι θα διαφέρει βέβαια και στις προτάσεις που θα κάνεις ή στις παρεμβάσεις που θα κάνεις εντεκομένως. Στις δράσεις που θα αναλάβεις. Στέφανε. Νομίζω και θεωρώ ότι θα πρέπει να εξετάσεις τις ρίζες του κομμύου. Όταν λες ρίζες τι εννοείς. Ίσως την ανισότητα. Θα πέκει το σωρασμό ανάμεσα στους μαθητές και στους μαθήτρες. Τη κοινωνική διαφοροποιήσει. Κοινωνική διαφοροποιήσει. Τέτοιου είδους. Δηλαδή πιο... Δηλαδή να σκέφτεσαι όχι την άμεση βία δηλαδή το επιφανειακό αλλά τη δομική και κατεπέκτηση την πολιτισμική βία. Ίσως σε βάθος. Έτσι τώρα πρέπει να κάνουμε. Ναι. Θέλει να προσθέσει κάποιος κάποια κάτι. Ναι. Αντί να αναλύσουμε πίχη την ψηφοσύνθεση του ατόμου θα δούμε πως αυτό δράμα σας είναι κοινωνικό πλαίσιο. Ναι. Θέλει να αναλύσουμε τις δομές και τις ασθέσεις. Μμμ. Ναι. Και με τι ενάντια θα μπορούμε να παρατηρήσουμε. Για περιμένουμε λίγο να δούμε το... να προσδιορίσουμε ακριβώς το θέμα μας. Το τι ακριβώς θα μελετήσουμε. Ναι. Πώς θα το προσεγγίσουμε αυτό το θέμα. Σχολικός εκφοβισμός άμεση βία δηλαδή. Ναι, Χριστή. Μου ήθελα να πω αυτό που συμβεί μία διαφορά. Νομίζω ότι είναι επιθετικά ήδη. Σε μία κακή βεβαιωματική συμβείμιση θα βουλεύουμε και σε μικρή βεβαιωματική άμπηση και σε μοναδικού μοναδικού συμβείμιση. Θα συνεχίσουμε κοινωνικά και με μεγαλύτερη ατροπία. Ξέρετε ότι έχουμε από πεντά τα άτομα τα οποία παρατηρούμε και αποζόμαστε. Ενώ σε τάχους που παράδειγμα στις σπουδές μικρή. Θα βλέπουμε το ζήτημα σημερινά από πολύ διαφορετικές πλευρές. Είσαι ερευνήτρια μεταπτυχιακή φοιτήτρια και έχεις να διαξαγάγεις μία έρευνα με θέμα το bullying. Τι θα εξετάσεις, άσε τις σπουδές της ειρήνης τώρα. Πρέπει να κάνω και συγκεκριμένο θέμα. Ναι, τι ακριβώς, θα πας στα μελετήσεις θα προσεγγίσεις στο θέμα, πήγε με αρθοματολόγια να δεις πόσα παιδιά σκούν. Πέρα από τη μεθοδολογία. Αυτό το οποίο μας ενδιαφέρει το ξεκινήσατε να το λέτε είναι ότι μας ενδιαφέρουν οι πραγματικές αιτίες η έρευνα των πραγματικών αιτιών που οδηγούν στην άμεση βία, στο bullying. Γιατί ένα παιδί δέχεται βία και γιατί ένα άλλο παιδί υφίσταται βία, bullying στο σχολείο. Ποιες είναι οι αιτίες, μπορεί αυτό το θέμα να το περιγράψουμε να πούμε ότι συμβαίνει σε τόσο ποσοστό δεν ξέρω με τι είδους έρευνες θα το κάνουμε, μπορεί να το καταγράψουμε με συνεντέφιξη, να το δούμε να παρατηρήσει. Το θέμα είναι σε μια τέτοια έρευνα υπό το πρίσμα της κρητικής παιδαγωγικής σειρήνης θα ψάξουμε να βρούμε τις πραγματικές αιτίες και οι πραγματικές αιτίες θα αναζητηθούν από τον ερευντή και την ερευνήτρια στις μορφές της δομικής βίας, στη μορφή της δομικής βίας που ηθήσατε αυτό το παιδί, δηλαδή θα ανοίξουμε την έρευνά μας και θα εντάξουμε αυτό που μελετούμε μέσα στην κοινωνία και μέσα στη βία που ασκείται στο παιδί από την κοινωνία, από τις δομές και από τον πολιτισμό. Και θα πάμε και στην οικογένεια με αυτόν τον τρόπο και θα πάμε στις σχέσεις στο σχολείο, σχέσεις αν είσαι στο σχολείο στις σχέσεις μέσα στην οικογένεια και μπορεί να φτάσουμε και σε άλλα θέματα όπως φτώχεια, καταπίεση, εξαθλίωση, ρατσισμός, μειονότητες. Μπορεί να προκύψουν πολλά θέματα, αιτίες οι οποίες μπορεί να οδηγούν ένα παιδί στην άσκηση άμεσης βίας στο σχολείο, όπως το προηγούμενο πρόζεκτο που κάναμε που έγινε η έρευνα σε ένα πολυπολιτισμικό σχολείο ένα σχολείο στο οποίο ήταν 70% των παιδιών ήταν μεταναστόπουλα και έβλεπες εκεί ότι τα παιδιά αυτά είχαν άνεργους γονείς ότι έπεφτε ξύλο στο διάλειμμα μας έλεγαν, έπεφτε ξύλο όταν έφεγαν από το σχολείο αλλά γιατί έπεφτε ξύλο, δεν φτάνει μόνο να το περιγράψεις ή να πεις ότι θα κάνουμε μια παρέμβαση, μπορεί να είναι και ψυχολογική παρέμβαση από ψυχολόγων αν δεν ξεσκεπάσεις τις πραγματικές αιτίες που οδηγούν ένα παιδί στην άσκηση βίας μέσα στο σχολείο ναι, άρα λοιπόν καταλαβαίνουμε ποιος είναι, ποιο είναι το πως προσεγγίζει τα θέματα η ερευνητικά, η κριτική παιδαγωγική της ειρήνης θα δούμε και τα μεθοδολογικά εργαλεία άλλα θέματα, αντικείμενο λοιπόν αποτελεί η έρευνα είναι κριτική, χειραθετητική και μετασχηματιστική κρατούμε αυτό τι συμβαίνει είναι κριτική, χειραθετητική Μαρία όσο αναφέρας το κριτικό κομμάτι σχετίζεται με το πως ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται μια καταπίεση την οποία εφίσταται και ως το κομμάτι της διαφέτησης το τρόπο με το οποίο θα αποτελεί από αυτή την καταπίεση είναι καταρχάς ιδεολογικό κριτική στο στόχο να ξεσκεπάσει την ιδεολογία που κρύβεται πίσω από αυτό που ερευνητή σε ερευνήτρια μελετά με ποιο τρόπο νομιμοποιείται η βία που ασκείται στα άτομα με ποιο τρόπο δημιουργείται η ψευδή συνείδηση για παράδειγμα μπορεί να υπάρχει και η άποψη ότι ο μετανάστης μαθητής ασκεί βία είναι βίαιος μπορεί να υπάρχει με τέτοια άποψη Αυτή είναι η συζητή μου για τα παιδιά. Έχω πει πολλές φορές ότι είναι στο DNA με τον παιδιό να είναι ευθετικά όμως θα έχει όλο το υπόλοιπο πλαίσιο που δεν εξετάζω, όλο το υπόλοιπο περιβάλλον το πως θα αντιμετωπίζουμε στο σχολείο όταν αντιμετωπίζουμε στην κοινωνία που ζούμε Αυτή είναι η διαστρέβλωση η οποία γίνεται όπως είπαμε και προηγουμένως common sense γίνεται κοινός τόπος, κοινή λογική είναι και δημιουργεί και στερεότυπα αυτό απέναντι στα παιδιά που ασκούν βία διότι έχει την προπερπατάριψη ότι σκούτει βία λόγω του ότι είναι ανοικησημιονότητα Άρα λοιπόν για να επανέλθουμε στο αρχικό ερώτημα και σε αυτό που έλεγα και στο αρχικό ερώτημα τι σημαίνει κριτική έρευνα, η κριτική έρευνα λοιπόν είναι ιδεολογικοκριτική έρευνα προσπαθεί να δείξει με ποιον τρόπο δημιουργείται η ψευδή συνείδηση πως κατά τη διάρκεια της ζωής μας διαστρεβλώνεται στα μάτια μας στο νου μας η πραγματικότητα διαστρεβλώνεται και εν τέλει ζούμε με την αίσθηση ότι αυτό το οποίο μας παρουσιάζεται ως κοινή λογική είναι έτσι και δεν μπορεί να αλλάξει, δεν μπορεί να είναι διαφορετικά Όπως είπες αναφέρεσαι τα παιδιά Ρωμά, τα παιδιά Ρωμά είναι, το έχουν στη φυλή τους Στο DNA τους είπες εσύ, να μη θέλουν να φοιτούν στο σχολείο δεν μπορούν να καθίσουν στο θερανείο ή άκουγα κι άλλο ότι με αυτά θέλουν να τριγυρνούν στον δρόμο να είναι ξυπόλυτα δεν θέλουν να φορούν παπούτσια και εμείς το δεχόμαστε αυτό και το θεωρούμε φυσικό όταν βλέπουμε παιδάκια ξυπόλυτα στον δρόμο πεινασμένα τριγυρνούν και να ζητούν ερευμοσύνη το θεωρούμε ότι είναι αυτό έτσι φυσικό, στο DNA τους είναι είναι μια διαστρέβλωση αυτό όμως, είναι και γυραφετητική με ποια έννοια Μαρία Θέλει το άτομο να κατοκοπήσει τα στερεότυπα τα οποία του έχει περάσει η βαρκοσοαιοδογία και να κατοκοπήσει ξανά με την καινούργια γνώση που έχει μια προσωπική εντύπωση, μια προσωπική άτοση και να κατοκοπήσει και να βοηθήσει το άτομο να ξεπεράσει τα στερεότυπα που έχει με αυτό Μάλιστα Κι εγώ είμαι μέσα από τη διαδικασία της Ευοκάλης της Ευρώς Συνήθισης με την οικογένειας μία διαδικασία μηνάμουσες Ακριβώς, ναι και να μπορέσει να διακυβερνητικά κυστάζει το θεωρητικό και το στερεότυπο Ακριβώς Ουσικά μπορούμε να δούμε ότι είναι σαν να απελευθερθεί από όλα τα αμαρτισμά σουσίες του παραμύρου Ναι και επειδή μιλούμε για έρευνα είναι μια έρευνα κατά τη διαδικασία της οποίας ο ερευνητής, η ερευνήτρια καθώς μελετά το θέμα και το αναλύει υδροηκοκριτικά και το προσεγγίζει από αυτή την οπτική απελευθερώνεται πρώτα ο ερευνητής και ερευνήτρια απελευθερώνεται και η ίδια η έρευνα έχει ως στόχο να απελευθερώσει τις καταπιεσμένες ομάδες να καταδείξει στις καταπιεσμένες ομάδες ότι καταπιέζονται να ενδυναμώσει τις ομάδες αυτές και να οδηγήσει εν τέλει και πάμε στο τελευταίο να απελευθερώσει το καταλαβαίνουμε από υλικούς ή μη λικούς εξαναγκασμούς όπως είχαμε πει και εν τέλει καταδεικνύοντας τις σχέσεις εξάρτησης, εξουσίας που υπάρχουν όλα αυτά που είπαμε προηγουμένως τις μορφές βίας που ασκούνται μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο συστημικό θα έλεγα από μια κριτική οπτική και εν τέλει για να φτάσουμε στο τελευταίο αυτό είναι μετασχηματιστική εν τέλει αποβλέπει η έρευνα αυτή στο μετασχηματισμό της υφιστάμενης κατάστασης στην αλλαγή της κατάστασης που μελετούμε έτσι όπως έχει στην αλλαγή του σχολικού θεσμού στο μετασχηματισμό του σχολικού θεσμού με απότερο απότερο στόχο την αλλαγή της κοινωνίας τον κοινωνικό μετασχηματισμό αν δηλαδή πάρεις να μελετήσεις εσύ το θέμα ένα θέμα σχετικά με τα παιδιά Ρωμά εκεί θα ξεσκεπάσεις όλα αυτά που λέμε που μόλις πριν από λίγο αναφέραμε θα δείξεις ότι αυτά είναι ψευδή συνείδηση ότι είναι διαστρεβλώσεις θα τα ξεσκεπάσεις πρώτα από όλα θα τα συνειδητοποιείς εσύ ως ερευνητής και ερευνήτρια θα απελευθερώνεσαι διότι πας με τα δικά σου στερεότυπα κάποιες φορές και ακόμη και όταν δεν υπάρχουν θεωρείς ότι δεν υπάρχουν θα δεις ότι στην πορεία θα τα ανακαλύψω ότι είχες πάλι κάποια στερεότυπα προσεγγίζοντας ένα τέτοιο θέμα θα προσπαθήσεις μέσα από την έρευνά σου να απελευθερώσεις την ομάδα την ομάδα των Ρωμά και την οποία διεξάγεις την έρευνα να οδηγηθείς σε μια χειραφέτηση εσύ και να συμβάλεις τη χειραφέτηση της ομάδας αυτής στο βαθμό που είναι εφικτό βέβαια μέσα στο πλαίσιο που ζούμε και εν τέλει μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία να αλλάξεις τις συνθήκες και να αποτιμήσεις αν η αλλαγή των συνθήκων που πρότεινες, η αλλαγή των συνθήκων που έκανες εν τέλει είχαν αποτέλεσμα στην πράξη και η λέξη κλειδί είναι αλλαγή επίσης μετασχηματισμός αλλαγή Το που θα θέλαμε να μιλήσουμε είναι για την δουλειά και το ανθρώπινο συμφέρον και την δουλειά για έρευνα δράσης σε σχολείο Πολύ σωστά το ανέφερας, έρευνα δράσης, τί είδους έρευνα δράσης Χειραφετητική έρευνα, χειραφετητική έρευνα δράσης Η διάρκεια ενός τέτοιου προγράμματος που είχες έρευνα δεν παίρνει πολύ μεγάλο όνομα, δηλαδή το να πας στο σχολείο και να κάνεις μια έρευνα δηλαδή θα διακέψει ένα έτος και αυτό Δηλαδή πιστεύω ότι έχεις μεγάλο όνομα και διάρκεια που μπορείς να ασχοληθείς με το ζήτημα Μπορεί να ασχοληθείς για χρόνια με το ζήτημα Για χρόνια είναι ασχοληστικό σκέφτομαι, δηλαδή το μικρό διάστημα πιστεύω ότι ναι, θέλει να έχει και αυτό να γίνει σαν πρακτική γενικότερα στο σχολείο Ακριβώς, να τη σκεφτούμε Δεν πιστεύω ούτε ότι θα το έκανε, όταν θα γίνουν λογικοί ας πούμε Να τη σκεφτούμε έτσι να τη συλλάβουμε σχηματικά την κριτική χειραφτητική μετασχηματιστική έρευνα της κριτικής επιπέντευσης της ήρηνης με τη μορφή ενός σπυράλ κύκλων Μπορεί δηλαδή να διαξεφτεί και την κριτική χειραφτητική έρευνα δράσης αλλά και οποιοδήποτε άλλη έρευνα μπορεί να τη σκεφτείς σε κύκλους Ως ο πρώτος κύκλος, ο οποίος μπορεί να κλείσει αλλά μπορεί να έχει και συνέχεια να πάσει και σε δεύτερο κύκλο και σε τρίτο κύκλο και σε τέταρτο κύκλο Να ασχολήσει συνέχεια με αυτό το θέμα Μέχρι να επιτύχει στην αλλαγή, η οποία θα είναι μια αλλαγή που οδηγεί σε χειραφέτησης απελευταίρων στων ανθρώπων Και ας μη σκεφτούμε ότι οι δομές πολύ δύσκολα αλλάζουν στο υπάρχον σύστημα Είναι ένα από τα πολύ δύσκολα απελευταίρων στων ανθρώπων Γιατί δεν ξέρω πόσο ασχολημένος είμαστε και μέσα σε όλες αυτές τις συνδείκες που βιώνουμε και τα παιδιά οι κυριολογικοί είναι πάντως κύκλους του σπέχου Κι οικονίστικα Πόσο εύκολο είμαστε μέσα στον κύκλο που βιώνουμε Θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε από δύο ερευνήτριες Κι ίσως όχι μόνο Τις έρευνες που διεξήγαγαν στο πλαίσιο της κρητικής παιδαγωγικής της ειρήνης Η μία είναι έρευνα δράσης Με αντικείμενο την ένταξη των παιδιών Ρωμά στο σχολείο Και η άλλη έχει ως θέμα τις μορφές βίας στο σύγχρονο ελληνικό λύκειο Θα συζητήσουμε ενδιαξορικά τα θέματα αυτά και θα δούμε και τα μεθοδογικά εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιείς ένας ερευνητής που μελετά τα ζητήματα υπό το πέδι με τις κρητικής παιδαγωγικής της ειρήνης Αντικείμενο λοιπόν της έρευνας της κρητικής παιδαγωγικής της ειρήνης αποτελεί η άμεση, η δομική και η πολιτισμική βία Κατανοείτε αυτό, η άμεση βία, η δομική βία και η πολιτισμική βία στους πόρους, τους παιδαγωγικούς πόρους και στις παιδαγωγικές πρακτικές των θεσμών που προσφέρουν αγωγή και εκπαίδευση Δηλαδή, καταλαβαίνουμε τους όρους άμεση, δομική και πολιτισμική βία στους πόρους, στους παιδαγωγικούς πόρους Δηλαδή πού, τι μπορούμε να μελετήσουμε Σχολικά βιβλία, προγράμματα σπουδών, μπορούν τα επίσημα εκπαιδευτικά, τα κείμενα της εκπαιδευτικής πολιτικής Σχολικά βιβλία είπατε, εκπαιδευτικό ή λοικό, πόρυ παιδαγωγική Ο χώρος, το σχολείο, ο χώρος και ο χρόνος Όλα αυτά, παιδαγωγικές, πρακτικές, μοντέλα διδασκαλίας, μέθοδοι κλπ. Όχι μόνο του σχολείου βέβαια, αλλά όλων των θεσμών που προσφέρουν αγωγή και εκπαίδευση Και της συμπεγλαμβανομένης οικογένειας και της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και της προσχολικής αγωγής και του κέντρου νεότητας, οπουδήποτε προσφέρεται αγωγή και εκπαίδευση Οπότε λοιπόν καταλαβαίνετε ποιο είναι το πεδίο μέσα στο οποίο μπορεί να δραστηριοποιηθεί ερευνητικά ένας κρητικός παιδαγωγός της ειρήνης Λοιπόν τα θέματα που μπορεί κάποιος να μελετήσει, η οργάνωση των θεσμών αυτών και οι σχέσεις εξουσίας, η διοίκηση, η ιεραρχία, οι σχέσεις μέσα σε αυτό το ιεραρχημένο σύστημα Εκπαιδευτικό σύστημα, είτε από την κορυφή από τον υπουργό στα κάτω στο μαθητή, είτε μέσα στην ίδια τη σχολική μονάδα από τον διευθυντή έως το μαθητή και τη μαθήτρια Κατανοητό αυτό, μπορείς δηλαδή να μελετήσεις την οργάνωση αυτών των θεσμών, τη διοίκηση αυτών των θεσμών Και βάζεις και διάφορα ζητήματα, πάρα πολλά ζητήματα, το ζήτημα της αξιολόγησης που έχει σήμερα, το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ των εκπαιδευτικών μέσα σε ένα ιεραρχημένο σύστημα Τις ανταγωνιστικές σχέσεις που μπορεί να αντιμιουργούνται, το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών και μαθητριών Πάντοτε υπό το πρίσμα της κρητικής πελαγωγικής της στιγμής, προσπαθώντας να ξεσκεπάσουμε, να αποκαλύψουμε τις μορφές βίας που μπορεί να υπάρχουν Και η βία δεν είναι δίνω χαστούκι μόνο, που υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις ακόμη, γιατί σε έρευνα που κάνουμε στο σχολείο μας έλεγαν, ήταν η Μαρία, έλεγαν τα παιδιά ότι υπήρχαν εκπαιδευτικοί που χαστούκιζαν ακόμα, παιδιά Αλλά εμείς ερευνούμε, ξεσκεπάζουμε και άλλες μορφές βίας που δεν είναι εμφανής και τις ξέρουμε πλέον, εντάξει Μεταξύ των εκπαιδευτικών στιγμών τους Αυτό το έλεγαν οι πιο εύσομοι στους λιγότερο εύσομους Οι εραρχημένες λοιπόν σχέσεις γωνιών παιδιών, διεύθυσης εκπαιδευτικών μαθητών και μαθητριών Οι διακρίσεις σε βάρος μαθητών και μαθητριών που προέρχονται από ορισμένες κοινωνικές ομάδες, π.χ. διακρίσεις απέναντι σε μαθητές που προέρχονται από άλλη εθνικότητα Που έχουν άλλο θρήσικο ακόμα, που έχουν διαφορετική σεξουαλικότητα Τι άλλο? Εξωτερικά χαρακτηριστικά απέναντι σε παιδιά που έχουν περισσότερα κιλά Απέναντι σε παιδιά που έχουν κινητικά προβλήματα Με χαμηλή επίδοση Με χαμηλή σωστόκη, με χαμηλή επίδοση, ορθό και αυτό Βλέπουμε λοιπόν αυτές τις διακρίσεις και το θέμα δεν είναι απλώς να τις καταγράψουμε όπως τα έκανε μια άλλη έρευνα Να πάμε να τις καταγράψουμε και να πούμε ότι συμβαίνει Ή ακόμα να προσπαθήσουμε να τις κατανοήσουμε μέσα στο πλαίσιο τους, το θέμα είναι να ξεσκεπάσουμε τις αιτίες Αν για παράδειγμα πας στο ζήτημα των διακρίσεων απέναντι στο παιδί που έχει περισσότερα κιλά Θα φτάσεις και στην πολιτισμική βία, θα φτάσεις στην προπαγάντα που γίνεται μέσα από τη διαφήμιση Για τα αδύνατα άτομα, για τα μοντέρνα ρούχα που φορούν τα αδύνατα άτομα Αυτά, πείτε τα εσείς τα υπόλοιπα, κατανοείτε Θα φτάσεις και στην πολιτισμική βία μέσα από τη διαφήμιση, μέσα από τα περιοδικά, μέσα από όλα αυτά που ηθιστάμεθα καθημερινά Και θα φτάσεις και στη δομική βία μέσα από τις δομές της κοινωνίας για να φτάσεις να δεις για ποιο λόγο σκητεί η βία σε αυτό το παιδί Και το κοροϊδεύουν Και βρίσκουμε παιδιά στο σχολείο τα οποία μπορεί να είναι από την πρώτη δημοτικό στην τρίτη ηλικίου να κάθονται σε ένα θερανείο να είναι μόνοι τους απομονωμένοι και να τα κοροϊδεύουν διαρκώς Στα 12 χρόνια της σφίτισής τους Να είναι συμπλεγματικά παιδιά εξαιτίας του σώματός τους Και βέβαια αυτό το ξεσκεπάζουμε και το ξεσκεπάζουμε ώστε να απελευθερώσουμε τα παιδιά αυτά να απελευθερώσουμε και τα παιδιά που ασκούν βία Στα παιδιά που έχουν παραπάνω κιλά μια κέπτρα σε αυτή την περίπτωση Και να αλλάξουμε την κατάσταση Η εντοσχολική προσωπική βία, είπαμε, ο εξοχολικός εκφοδισμός, τα προγράμματα σπουδών Αναλύουμε κριτικά τα προγράμματα σπουδών Τα περιεχόμενα διδασκαλίας και μάθησης Τι διδάσκεται, γιατί διδάσκεται, τι ιδεολογία περιέχει αυτό που διδάσκεται Και κυρίως σε σχέση με θέματα που άπθονται της κριτικής παραγωγικής της ηρήνης Από την άμεση, αλλά και την έμμεση βία και την πολιτισμική βία Οι μορφές και μέθοδοι της αγωγής της εκπαιδευτικής διαδικασίας Τασκαλοκεντρική διδασκαλία, ομαδική διδασκαλία, συμμετοχικές μορφές διδασκαλίας Δασκαλία που οδηγεί σε αυθεντία του δασκάλου και σε υπακοή των μαθητών Βάζουμε το ζήτημα της πιθαρχίας του σώματος στη διδασκαλία Πιθαρχία του σώματος Ο έλεγχος, ο έλεγχος ευρύτερα, ο έλεγχος μέσα από την αξιολόγηση, μέσα από την βαθμολόγηση Η ίδια η βαθμολόγηση, οι πεινές, το ζήτημα της πιθαρχίας στο σχολείο Γενικότερα το ζήτημα της πιθαρχίας και στην οικογένεια το ζήτημα της πιθαρχίας Και ειδικότερα της πιθαρχίας του σώματος που είδαμε προηγουμένως Η σχολική ζωή, σχολικές γιορτές, εξοδιδακτικές δραστηριότητες Η γιορτή της 25ης Μαρτίου Ως μια γιορτή που ασκεί πολιτισμική βία Η προσευχή το πρωί σε ένα πολιπολιτισμικό σχολείο Που μπορεί να θεττούν μισουλμάνοι μαθητές ή άθεοι μαθητές, ναι, οι μαθητές Όπως απλά θα σκεφτόμαστε και τα καπέντα μέρες που πάει στο σχολείο Που θεωρείται μικρακή η διαδικασία και τα λοιπά Μήπως το εγκάρτε να σας ενιώ Δεν ξέρω πως θέλω να είσαι Καλά, ναι, αλλά συνήθως ασκηθούν Παρατηρώτας λοιπόν σχολείο τώρα Τι σκέφτοντας συγκεκριμένου για τη ζωή, να μην είναι για όλους Νομίζω ότι τα παιδιά που έχουν εκλεγχθεί έσπωνα σχολείο Τους που έχουν γυρίσει σε εκκλησία, που έχουν κάνει τη σχέση με τους εκπαιδευτικούς Λάβονται για τη θεωρά που αντιπλέψει Θεωρώ ότι και αυτοί μπορούν να σκοτώσουν πολύ αυτές τα εκπαιδευτικούς δεία Να μην είναι εύκολο η ατοξή τους Ενδεχομένως, ένα θέμα προς μελέτη λοιπόν, να δούμε το δεκαπενταμελές που θεωρείται ότι σχετίζεται με τη συμμετοχή και τη δημοκρατία σε ένα πλαίσιο πραγματιστικό Καταλαβαίνετε όταν λέω πραγματιστικό τι εννοώ Αν τελικά ας και κάποια μορφή βίας Είναι ένα ερώτημα αυτό το οποίο θεωρείς δηλαδή ότι αποκτούν εξουσία ενώ είναι εκλεγμένοι αποκτούν εξουσία εντέλει και όπως κάνουν οι πολιτικοί μας Τους ψηφίζουμε για να μην αυξίζουν τους φόρους και να διαπραγματευτούν τα μνημόνια Αλλά εντέλει υπογράφουν και εφαρμόζουν τα μνημόνια Αυτό κάνουν φαίνεται και θα το δούμε Λοιπόν για να δούμε ποια είναι τα μεθοδολογικά εργαλεία της έρευνας στην Κριτική Πελαγωγική της Ειρήνης Καταρχάς στη δεκαετία του 70 όταν εφανίστηκε η Κριτική Πελαγωγική της Ειρήνης Αυτό το οποίο υποστήριζαν οι Κριτικοί Πελαγωγοί της Ειρήνης ήταν η σύζευξη του ποσοτικού με το ποιοτικό παράδειγμα Ερευνητικό παράδειγμα Πρότειναν δηλαδή μία μήξη ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας Αλλά είτε το υλικό που συνέλεγαν τα δεδομένα που συνέλεγαν ήταν ποσοτικά είτε ποιοτικά Πρότειναν ότι θα πρέπει να προσεγγίζονται με την ιδεολογικοκριτική Το κλειδί λοιπόν στην έρευνα είναι η ιδεολογικοκριτική Ή η κριτική ερμηνευτική Βέβαια κατά τη γνώμη μου σήμερα η κριτική παιδαγωγική της Ειρήνης Προτείνει την ποιοτική έρευνα, εργάζεται με την ποιοτική έρευνα Και χρησιμοποιεί εννοείται κριτικά μεθοδολογικά εργαλεία Αναφορικά με την ιδεολογικοκριτική η οποία θεωρεί ότι η γνώση που παράγει ο επιστήμονας Ο ερευνητής ή η ερευνήτρια ασκεί η επίδραση στις κοινωνικές σχέσεις Κατανοείτε αυτό? Οτιδήποτε γράφουμε και το παρουσιάζουμε σαν επιστημονική γνώση εσείς έχετε να διαξαγράγετε μια έρευνα Αυτή η έρευνα σας θα γίνει βάσει κάποιων κριτηρίων επιστημονικών κριτηρίων Και θα έχει την αξίωση της επιστημονικής γνώσης παραγωγής επιστημονικής γνώσης Αυτό το οποίο γράφετε δεν είναι ανεξάρτητο ιδεολογίας και μπορεί να επηρεάσει τις κοινωνικές σχέσεις Αυτό το οποίο γράφω εγώ κάθε φορά μπορεί να επηρεάσει την εκπαίδευση στην Ελλάδα Και όχι μόνο αν τα κείμενά μου δημοσιεύουν σε διεθνή περιοδικά Ο λόγος μου ο επιστημονικός μπορεί να επηρεάσει τους εκπαιδευτικούς, τις σχέσεις των εκπαιδευτικών με τους μαθητές Κατανοείτε? Του κριτικού παιδαγωγού της ειρήνης εννοώ Οπότε λοιπόν ασκεί η επιστημονική γνώση επίδρασης στις κοινωνικές σχέσεις Συνεπώς η επιστημονική γνώση δεν είναι ουδέτερη Η έρευνα που πρόκειται να διεξαγάγεις με τα παιδιά Ρωμά Και θα ασκήσει επίδραση σε κοινωνικές σχέσεις Επίδραση στα σχολεία ενδεχομένως που φοιτούν παιδιά Ρωμά Στις σχέσεις δασκάλων με τα παιδιά Ρωμά Και αυτά τα οποία εσύ θα παραγάγεις ως επιστημονική γνώση μέσα από την έρευνά σου Δεν είναι ουδέτερα Είναι κατανοητό αυτό Ούτε ιδεολογικά ούτε πολιτικά Πέρνεις θέση Ακόμα και όταν λες ότι δεν παίρνεις θέση Η πρόταση σε αυτή την περίπτωση είναι ότι πρέπει να πάρεις θέση Να ξεκαθαρίσεις τα πράγματα και να πεις ποιοι καταπιέζονται και ποιοι είναι οι καταπιεστές Να το καταδείξεις αυτό και να πάρεις θέση υπέρ των καταπιεσμένων Πέρνεις θέση λοιπόν Αυτό λέει η κριτική παιδαγωγική της ΕΝΙΣ Όπως τονίζει και η κριτική θεωρία και η κριτική παιδαγωγική Δεν μπορείς να διεκδικήσεις είχαμε πει τη θέση των αγγέλων Για ουδέτερη γνώση Οπότε λοιπόν στο πλαίσιο αυτό ο ερευνητής και ερευνήτρια Εσένα κοιτάζω σε εσένα απευθύνομαι έτσι Ή μάλλον χρησιμοποιώ το εσύ για να νιώθετε εσείς ότι μιλώ στον καθένα ξεχωριστά και στην καθεμία ξεχωριστά Αναζητάς τις πραγματικές αιτίες της βίας, των μορφών βίας που μελετάς Γιατί είπαμε ότι το θέμα μας είναι οι μορφές βίας Τις πραγματικές αιτίες της κοινωνικής ανισότητας Ή της εκπαιδευτικής ανισότητας Αποκαλύπτεις τις πολιτισμικές και τις δομικές αιτίες της απουσίας της ειρήνης Στο σχολείο, στην εκπαίδευση γενικότερα Χρησιμοποιώντας την ιδολογικοκριτική Η οποία είναι μια στοχαστική πρακτική Μια αναστοχαστική, αυτοστοχαστική πρακτική Κατανοητό Η διαδικασία αυτή διακρίνεται σε τέσσερα επίπεδα Όπως την προσδιώρησε ο Χάμπερ μας Καταρχάς, περιγράφεις και ερμηνεύεις την υφιστάμενη κατάσταση Του μελετάς Στη συνέχεια, προχωράς σε κριτική αποτίμηση της κατάστασης αυτής Αναλύοντας τις αιτίες, τους σκοπούς, τα συμφέροντα Τις ιδεολογίες και τη νομιμότητά τους και αποκαλύπτεις την ψευδή συνείδηση Για να το κάνεις αυτό, θα πρέπει να χρησιμοποιήσεις και άλλα αεραγία Ναι, θα τα δούμε πια είναι αυτά Στη συνέχεια, σχεδιάζεις ένα πολιτικό πρόγραμμα δράσης Που θα επιφέρει κοινωνική αλλαγή Αφού λοιπόν μελετήσεις ένα θέμα, το περιγράψεις Το κατανοήσεις κριτικά Στη συνέχεια, κριτικά το κατανοείς μέσα από την αποτίμηση που κάνεις Ξεσκεπάς όλα αυτά που είπαμε Κατόπιν λοιπόν, είσαι σε θέση Το έχεις μπροστά σου, έχεις να στοχαστεί γι' αυτό Ξεσκέπασες ότι κρύβεται Είσαι σε θέση να προτείνεις αλλαγή Σε εισαγωγικά να πω, του προβλήματος, της προβληματικής κατάστασης Της βίας που μελετάς, που ασκείται στο σχολείο Προχωράς σε δράση και εκατόπιν εξωτερός αποτιμάς Αν εν τέλει η αλλαγή που πρότεινες, είχε επιδώσει στην πράξη Ανάλαξε πραγματικά η κατάσταση Κατανοούμε το σχήμα αυτό Θα το δούμε και αναλυτικότερα Δεν μένεις δηλαδή, όπως η ερμηνευτική ή η εμπειρική έρευνα στην περιγραφή Τεχνικό ενδιαφέρον, γνωστικό ενδιαφέρον Ούτε μένεις στην περιγραφή και στην κατανόηση ερμηνείας Πρακτικό ενδιαφέρον, να κατανοήσω γιατί συμβαίνει αυτό Ωραία, το κατανοήσω γιατί συμβαίνει μες στο πλαίσιο του Προχωράς παραπέρα Ψάχνεις να βρεις την ιδεολογία που υπάρχει πίσω από αυτό Ποιες είναι οι αιτίες αυτού του φαινομένου Της βίας, των μορφών βίας που μελετούμε Πως διαχαίεται, πως νομιμοποιείται Πως δημιουργούνται οι διαστρεβλώσεις Όλα αυτά τα ξεσκεπάζεις και εκεί πλέον πας σε δομές Πας σε πολιτισμική βία Αγγίζεις θέματα που θες να τα αγγίξεις Θέλεις να πάρεις θέση Να ξεσκεπάσεις την αδικία που δημιουργεί αυτή η κοινωνία Η καπιταλιστική Και στη συνέχεια προτείνεις ένα πιλοτικό πρόγραμμα που θα αλλάξει η κατάσταση Θα αλλάξει η κατάσταση σε σχέση με το συγκεκριμένο παιδί Σε σχέση με τη συγκεκριμένη τάξη Σε σχέση με το συγκεκριμένο σχολείο Θέλεις να επιφέρεις αλλαγή Να αλλάξεις δομές Ναι Και βέβαια στο βαθμό που μπορείς Και αλλάζεις τις δομές Στη συνέχεια προχωράς σε μια αποτίμηση Όλες αυτές τις δράσεις που έκανες Όλες αυτές τις αλλαγές Το πιο σημαντικό Πώς να το πω Η πιο σημαντική Το πιο σημαντικό είδος έρευνας Στην κρητική παιδαγωϊκή της ηρήνης Είναι η χειραθρητική έρευνα δράσης Η οποία είναι μια μορφή Αυτοστοχαστικής διερεύνησης Η έρευνα δράσης Διακρίνεται σε τρία είδη Γίνεται λόγος για τεχνική έρευνα Δράσης Σε σχέση με τα ενδιαφέροντα Τα γνωστικά ενδιαφέροντα Είναι λόγος για τεχνική έρευνα Δράσης Για πρακτική έρευνα δράσης Και χειραθρητική έρευνα δράσης Η πιο διαδεδομένη έρευνα δράσης Είναι η πρακτική έρευνα δράσης Η ερμηνευτική πραγματιστική Έρευνα δράσης Η οποία αποβλέπει στην βελτίωση Της υφιστάμενης κατάστασης Η χειραθρητική έρευνα δράσης Αποβλέπει στην αλλαγή Της υφιστάμενης κατάστασης Και αλλαγή σημαίνει αλλαγή δομών Αλλαγή σχέσεων Θέλουμε δηλαδή στην εκπαίδευση Μέσα από μια Χειραθρητική έρευνα δράσης Σε θέματα που αφορούν Την κρητική παιδαγωγική της ειρήνης Να αλλάξουμε τις δομές Να αλλάξουμε τις σχέσεις Που ακριβώς τις αιτίες Να αλλάξουμε τις δομές Και τις σχέσεις που οδηγούν Ή που ασκούν Στις διάφορες μορφές βίας Ή ασκούν διάφορες μορφές βίας Τις αιτίες θα αλλάξουμε Δεν θα προσπαθήσουμε Να αλλάξουμε τους ανθρώπους Διότι οι αιτίες θα βρίσκονται πάντοτε εκεί Για να ασκούν βία Η έρευνα αυτή Όπως κάθε έρευνα δράσης Έχει σπηροειδή διάταξη Αλλά σε κάθε περίπτωση Εγώ την κρητική Χειρακτητική έρευνα Όχι μόνο την κρητική χειρακτητική έρευνα Αντιλαμβάνομαι με τη μορφή Σπηράλ πάντοτε Δεν κλείνει επανερχόμαστε Και μπορεί να εργαζόμαστε για πολλά χρόνια Όπως το σκέφτηκε και η Άννα προηγουμένως Δεν αρκεί ένας μήνας ή ένας χρόνος Μπορεί να εργαζόμαστε πολλά χρόνια Ερευνητικά για το ίδιο θέμα Για να επέλθει η αλλαγή εν τέλει Για αυτό θα λέγαμε ότι είναι μετασχηματιστική Αλλά είναι και μεσοπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη έρευνα Μπορεί οι αλλαγές να επέλθουν μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα Στον βαθμό που μπορούν να επέλθουν στο εθιστάμενο σύστημα Λοιπόν, ο κάθε κύκλος διακρίνεται Από τέσσερα στάδια θα έλεγα Ξεκινά με τον χειραφεντικό αναστοχασμό και αυτοστοχασμό Πολύ σύντομα θα τα πω και την επόμενη φορά θα τα αναπτύξουμε Διότι βλέπω ότι πέρασε η ώρα Καταρχάς δηλαδή, όπως βλέπετε εδώ είμαστε Ο πρώτος κύκλος Καταρχάς Ο ερευνητής ερευνήτρια Και σε αυτή την περίπτωση ποιος είναι ο ερευνητής ερευνήτρια Ο ερευνητής ερευνήτρια Ο εκπαιδευτικός του σχολείου Ο εκπαιδευτής της συνεχιζόμενη εκπαίδευση Σχετίζεται δηλαδή Την έρευνα δράσης Την διεξάγεια Ο άμεσα ενδιαφερόμενος και η ενδιαφερόμενη Εντάξει Σε μια χειραφεντική έρευνα δράσης Δεν είναι λογικό εγώ ως πανεπιστημιακός Να πάνω να διεξάγω μια έρευνα δράσης Σε ένα σχολείο Ρωμά για παράδειγμα Να την κάνω για μένα Εγώ μπορεί να είμαι... Μπορεί να γίνω κριτικός φίλος Ή να γίνω διαμεσολαβητής Στην έρευνα δράσης Ξεκινά λοιπόν Με τον αναστοχασμό Τον αυτοστοχασμό Του ερευνητή επαγγελματία Ερευνητή-ερευνήτρια σε επαγγελματία Μέσα από μια σύνθετη διαδικασία Συγκεντρώνοντας ποικίλο υλικό Ερευνητικό υλικό πλέον Ο επαγγελματίας Η επαγγελματίας γίνεται ερευνητής-ερευνήτρια Και συλλέγει υλικό Χρησιμοποιώντας μεθοδολογικά Ρεγαλία των κοινωνικών επιστημών Συλλέγει λοιπόν υλικό Και αυτό το υλικό που συλλέγει Μέσα από παρατηρήσεις από συνεντέφισης Μέσα από τα καταγραφή ημερολογίου Τεκμήρια και λοιπά Αποτελεί αφορμή για κριτικό Για αυτό στοχασμό Για κριτικό αναστοχασμό Ναι Με βάση αυτόν τον κριτικό αναστοχασμό τώρα Και μέσα από αυτό το πλαίσιο Διακρίνει το αντικείμενο της έρευνας Το θέμα στο οποίο θέλει να διαξάγει την έρευνα Το θέμα στο οποίο θέλει να δράσει Για να αλλάξει την κατάσταση Πείχει το bullying στο σχολείο του Θα το δούμε την επόμενη φορά Με βάση λοιπόν αυτόν τον αναστοχασμό Μόνο το υλικό που έχει συλλέξει Προχωρά σε ένα σχεδιασμό δράσεις Ο σχεδιασμός αυτός Οδηγεί στην ίδια τη χειρακτηρητική δράση Κατόπιν φαίνεται στο σχήμα Κατά τη διαδικασία της χειρακτηρητικής δράσης Μπορεί ο σχεδιασμός να τροποποιηθεί Διότι είναι μια δυναμική διαδικασία Και η διαδικασία του αυτοστοχασμού Του αναστοχασμού είναι διαρκής Η διαδικασία Η ερευνητική διαδικασία είναι επίσης διαρκής Συνέχεια παρατήρει Παίρνει στην ενδέξη Καταγράφει ημερό λόγιο Συλλέγεται εκμήρια Και αναστοχάζεται συνέχεια για αυτά Τι έγινε, κατά πόσο άλλαξε η κατάσταση Τι άλλη δράση πρέπει να κάνω Οπότε μέσα από αυτή τη διαδικασία εντέλει Προχωρά στην παρατήρηση Που είναι αξιολόγηση της δράσης Με την ιδεολογικοκριτική ανάλυση Και βλέπει κατά πόσο εντέλει άλλαξε Προχωρά σε μια αποτίμηση δηλαδή Τις δράσεις Κατά πόσο άλλαξε η κατάσταση Εξέλιψε η βία Αφού έφτασε να προσεγγίσει Τις αιτίες της βίας Στο περιβάλλον του Και ο στόχος όπως βλέπετε είναι η αλλαγή Μπορεί η έρευνα δράσης να συνεχιστεί Να προχωρήσει και πάλι σε χειραφευτικό αναστοχασμό Σε αναθεωρημένο σχέδιο Και ξανά χειραφευτική δράση Και ξανά παρατήρηση αξιολόγηση Και εντέλει μπορεί να συνεχίζεται παόριστο Όλη αυτή η έρευνα εντέλει Ξεκινά από την πράξη Έχει ως στόχο την αλλαγή της πράξης Και οδηγεί σε μια θεωρία της πράξης για την πράξη Είναι κατανοητό Είναι λοιπόν η χειραφευτική έρευνα δράσης Μια πολύ σημαντική μορφή έρευνας Θα λέγα είδος έρευνας Στην κρητική παιδαγωγική της Ιρήνης
_version_	1782818130582568960
description	Στο πλαίσιο της εν λόγω διάλεξης παρουσιάζονται, αφενός, το αντικείμενο και, αφετέρου, ο ερευνητικός προσανατολισμός της Κριτικής Παιδαγωγικής της Ειρήνης και θίγονται πτυχές που αφορούν στην επιθετικότητα και τη φύση του ανθρώπου.: Στο προηγούμενο μάθημά μας, στην προηγούμενη συνάντηση, αναφερθήκαμε στη σχέση της έρευνας της ειρήνης, της κριτικής έρευνας της ειρήνης και της κριτικής παιδαγωγικής της ειρήνης. Είναι μια σχέση συνεργασίας που έχουν ως στόχο τη διάχυση νεοτερισμών αναφορικά με τη δημιουργία των προϋποθέσεων εκείνων που θα οδηγήσουν σε δομικές μεταρρυθμίσεις μέσα στην κοινωνία και εν τέλει θα αλλάξουν τις δομές της κοινωνίας δηλαδή και εν τέλει θα οδηγήσουν στην κοινωνική δικαιοσύνη, στη θετική ειρήνη. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε τώρα στις βασικές παραδοχές της κριτικής έρευνας της ειρήνης πριν περάσουμε στην πράξη της κριτικής παιδαγωγικής της ειρήνης. Μελετώντας το έργο των κριτικών παιδαγωγών της ειρήνης διαπιστώνομαι ότι ασκούν ιδιαίτερα αυστηρή κριτική στις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές δομές των δυτικών καπιταλιστικών κοινωνιών, των κοινωνιών του ειστεροκαπιταλισμού, καθώς και στις κοινωνικές σχέσεις που έχουν αναπτυχθείς αυτές και θεωρούν ότι αυτές οι δομές και οι σχέσεις αφιεώνται για την απουσία της ειρήνης. Για να συζητήσουμε λίγο μία-μία αυτές τις δομές, οι οποίες ασκούν κριτική οικονομικές δομές των κοινωνιών του ειστεροκαπιταλισμού, δηλαδή στις οικονομικές δομές. Οι οικονομικές δομές είναι οι ειρικές σχέσεις που θα αναπτύσσονται, δηλαδή το καθεστώς εργασίας, ενώ τη συμβάση, ας πούμε, το μενοτρομισμό όλων των κοινωνιών και των ελληνικών στους κόσμους. Αυτές οι οικονομικές δομές, όχι μόνο όπως είδαμε, ευθύνονται για την απουσία της ειρήνης και όταν λέμε της θετικής ειρήνης, και οδηγούν, έχουν ως συνέπεια την ύπαρξη είτε της πολιτισμικής, είτε της δομικής, είτε και της άμεσης βίας. Εδώ αναφερόμαστε κυρίως τη δομική βία σε αυτή την περίπτωση, αλλά μπορεί να έχουμε και άμεση βία. Οι οικονομικές δομές, αν σχετίζονται με τη βιομηχανία των όπλων, είναι μια βιομηχανία η οποία ετοιμάζει υλικό το οποίο θα χρησιμοποιηθεί σε πόλεμο. Θα οδηγήσει σε άμεση βία και είπαμε ότι η εξοπλισμή επίσης είναι μια μορφή βίας, άμεσης βίας. Για συζητήστε λίγο για αυτές τις δομές σας, παρακαλώ πολύ. Αν θέλετε ξεκινήστε από τις κοινωνικές δομές, αν θέλετε ξεκινήστε από τις πολιτικές δομές, εν πάση περιπτώσει από κάτι ξεκινήστε. Ναι, για να συσκεφτούμε, για να συσκεφτούμε. Δηλαδή οι πολιτινικές ιδερίες και οι τελευταίες δημιουργίες είναι σχεδόν αυτό και πώς αυτό εστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, παράλληλα από την Ελληνική Μορφή. Φτώχια, σε περίπτωση, γιατί κάποιος δουλέψει στις Μαγάλες Πόλεις και σταματάει να δουλέψει στις σχολείτες με τη Νέα, με το που το εγκαιδείας του με το Νέα, με το πώς θα δείτε στην Ελλάδα. Αυτό μου. Αυτό είναι λογικό κατηγοριστικό σύστημα στο όνομα ότι το κεφάλαιο σησορίζεται στους ιδούς, οπότε εμβουλούν μετά αυτές οι μηχατορίζοντας δράγματα ή άλλα πλάνα όπως του χειρουμένου. Σχέση σαν εξάρτηση με αυτούς, αλλά μάλλον εκμετάζεις κεφάλαιο, στις μεγάλες κοιτάξεις του μόνου. Εντάξει. Στον έλεγχο της κανονίας θα έχουν λίγοι αυτοί που έχουν το κεφάλαιο, που μονοπούνται λοιπόν αυτοί που είναι κάτω χειρονομικού κεφαλαίου και ένα τούτο σύστημα που βλέπει στην απόδοση μεγαλύτερων κέρδους προφανώς χωρίς να ενδιαφέρεται για τις υπονοπιτώσεις που μπορεί να έχει. Για παράδειγμα, όταν έχεις κεφάλαιο στα συνεχόμενα όπως αναφέρετε, αποφέρει πολύ μεγάλο κέρδος. Θα ήθελα να πω ότι κάτι σε σχέση με το φωνατό. Συμφωνείτε ότι αυτές οι δομές ευθύνονται για την ακουσία της ειρήνης, της θετικής ειρήνης εννοώ, ότι ευθύνονται για την ύπαρξη των διαφορετικών ορθοανδίας. Ουσιαστικά βλέπουμε εδώ ότι η κριτική παιδαγωγική της ειρήνης, και έγινε σαφές και μέσα από τη συζήτηση που κάναμε για την κριτική έρευνα της ειρήνης, ότι δεν αποδίδει ευθύνες για την ακουσία της ειρήνης στο άτομα, στην κακή φύση του ανθρώπου, η οποία εξαιτίας κάποιων συνθηκών εκδηλώνεται και οδηγεί στη βία και στον πόλεμο, αλλά είναι άλλες οι πραγματικές αιτίες που οδηγούν στη βία και ξαναγκάζουν ίσως τα άτομα στην άσκηση της βίας, σάμεσης βίας εννοείται. Είναι κατανοητό αυτό. Η ατομική ηθική παιδαγωγική της ειρήνης, η ιδεαλιστική παιδαγωγική της ειρήνης λέει ότι ευθύνεται το άτομο. Επειδή ο πόλεμος γεννιέται στον άνθρωπο, εκεί θα οικοδομήσουμε την ειρήνη. Εδώ λοιπόν δεν ευθύνεται το άτομο διόλου, αλλά είναι οι κοινωνικές δομές, οι πολιτικές δομές, οι οικονομικές δομές που λειτουργούν με τέτοιο τρόπο, ώστε ασχούν στο άτομο βία και μπορεί να το εξωθούν στην άσκηση βίας. Πίχοι θα το αναγκάσουν να πάει να πολεμήσει, να ασκήσει η βία. Συμφωνούμε ή διαφωνούμε με αυτό. Και οι κοινωνικές δομές θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τέτοιους προβλήματα, ας πούμε οι σχέσεις εξάρτησης που υπάρχουν μεταξύ εργατικής τάξης και ατόμου που βρίσκονται στην ανώτερη κοινωνική κλίμακα. Διαθέτουν το κεφάλαιο. Διαθέτουν το κεφάλαιο που υπάρχει μια αξιοκρατία στην εκατοχή των θέσεων, δηλαδή κάποιο άτομο μπορεί να αξίζει, αλλά επειδή βρίσκεται σε μια άλλη τάξη δεν φτάνει στη θέση που θα του αντιστοιχούσε. Και όλα αυτά δημιουργούν και κοινωνικές προσθυμές και διεκδικήσεις που μπορούν να φτάσουν και σε μορφή άμεσης διεύθυνσης. Οι σχέσεις που αναπτύσσονται στις κοινωνίες αυτές. Το δεύτερο ζητούμενο, εξαιτίας αυτών των δομών, τι είδους σχέσεις είναι? Οι δομές είναι πολύ δομιστικές, ειδικά σε περίοδους κρίσης που υπάρχει μεγάλη επιστολή εκεί. Στην ομορφικό όταν καθένας ενδιαφέρεται για έναν τόπο ή έναν τρόπο κέντρο, τα πράγματα φέρνουν όλες τις σχόλους τους. Και η ενισότητα που δημιουργείται όσον χρειάζεται η πρόσβαση που έχουν αυτές οι κοινωνικές σκάλτσες, στις ελληνικά λαδάμους, των Κικάπρων, των Λικάνων. Άρα λοιπόν φαίνεται εξ αρχής, αφού οι κριτικοί παιδαγωγοί της ειρήνης ασκούν αυτή την κριτική στην καπιταλιστική κοινωνία, στις δομές των καπιταλιστικών κοινωνιών, στο παγκόσμιο πολιτικό σύστημα και ενδοκρατικά, θα προτείνουν μια εκπαίδευση που ουσιαστικά, λογικό δεν είναι, θα αποκαλύπτει τις μορφές βίας που ασκούν οι δομές αυτές στο άτομο, έτσι δεν είναι, τις σχέσεις στις οποίες οδηγούν αυτές οι δομές, μεταξύ σχέσης μεταξύ των ανθρώπων που οδηγούν αυτές οι δομές. Το βρίσκεται λογικό αυτό που λέω, ναι, ωραία, προχωρούμε. Δεύτερη βασική παραδοχή είναι η παραδοχή ότι ο άνθρωπος είναι φύση καλός. Ο άνθρωπος γεννιέται καλός, δεν έχει έμφυτη κακία μέσα του. Εδώ επανέρχεται η θέση του Ρουσσό, ο οποίος υποστήριξε ότι όταν ο άνθρωπος γεννιέται, γεννιέται καλός από τον δημιουργό, στη συνέχεια η κοινωνία διαφθείρει τη φύση του, η αγωγή διαφθείρει τη φύση του. Οπότε λοιπόν, καθώς εμάς μας ενδιαφέρει στην παιδαγωγική της ειρήνης, το ζήτημα της επιθετικότητας, το ζήτημα της βίας που ασκεί κάποιος άνθρωπος, αφού γεννιέται καλός, γιατί εν τέλει μπορεί κάποιος άνθρωπος στη διάρκεια της ζωής του να γίνει επιθετικός, ή να σκήσει βία στο συνανθρώπους του ή στη φύση, στα ζώα ή στη φύση. Και η απάντηση που δίνει η κριτική πελαγωγική της ειρήνης είναι ότι η επιθετικότητα είναι επίκτητη. Και η έκφραση βίας είναι αποτέλεσμα των επιδράσεων που δέχει δεχτεί ο άνθρωπος στη διάρκεια της ζωής του. Για να τεκμηριώσουν αυτή την άποψή τους, η οποία είναι ουσιαστικά μια οντολογική παραδοχή, ξεκινούν από αυτή τη θέση. Σε αντίθεση με τους παιδαγωγούς της ειρήνης της προηγούμενης περιόδου πριν από το 60, ή ακόμα και κάποιον σήμερα που υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος έχει και την καλή και την κακητή, όπως επαναπεί, θεωρούν λοιπόν ότι ο άνθρωπος δεν έχει κακηθήσει. Και για να το τεκμηριώσουν επικαλούνται μια σειρά από ψυχολογικά πειράματα που είχαν γίνει εκείνη την περίοδο, στις αρχές της δεκαετίας του 70, το πείραμα του Ζιμπάρντο, το πείραμα του Μίλγκραμ, αλλά και αναφέρονται και σε ανθρωπολογικές μελέτες που κατέδικαν τη θετική συσχέτηση μεταξύ επιθετικής συμπεριφοράς και περιβάλλοντος πολιτισμού. Μπορούμε λίγο να αναφερθούμε στο πείραμα του Ζιμπάρντο και γιατί το πείραμα του Ζιμπάρντο μπορεί να αποτέλεσε μια απόδειξη ότι ο άνθρωπος εν τέλει μπορεί να γίνει επιθετικός. Και δεν είναι επιθετικός από τη φύση του, αλλά μπορεί να γίνει. Ποιος θυμάται το πείραμα του Ζιμπάρντο? Το πείραμα του Ζιμπάρντο βρήκαν από διφρονικές μπαγγέλματα και από τους νεάσιμους εταιρούνους και φυλακείς. Προσθέτουμε ένα ρόλο και τη δημόρφωσαν με κατάλληλο του χορφόνιστήμιου να μένει εκπέρα και να είναι σε φυλακείς. Και συντάστηκαν πολύ γρήγορα. Μπήκαν πολύ σοβαρά στο ρόλο, ειπικά οι φύλακες, ο οποίος θέλουν να επιβληθούν και θεωρώ ότι σε αυτή τη δημόρφωση έβρεξε πολύ χορφωτικό ρόλο και δεν είναι της ομάδας. Γιατί κάποιος και να μην ήθελε, επειδή έπρεπε να είναι άλλη και ήταν το αναμενόμενο από αυτό να αντιδράσει έτσι, πιστεύω ότι θα το δείστηκε χορφωτικά. Τι έδειξε λοιπόν αυτό το τείραμα, το είπα προηγουμένως. Πώς μπορεί δηλαδή, να το σου πω. Ότι η επιθετική συμπεριφορά δεν είναι κάτι που έχουμε από τη στιγμή της οικογένειά μας, είναι κάτι που οι συνθήκες ζωής μας οδηγούν στο να δημιουργηθεί αυτή η συμπεριφορά εμμέρινας και αυτό που είπα ότι είναι επίκτητοι. Ότι είναι αποτρέσμα συνθηκών. Έτσι λοιπόν το διάβασαν οι κρητικοί παιδαγωγοί της ΕΡΙΝΙΣ το πείραμα αυτό, ότι το πλαίσιο μέσα, στο οποίο λειτουργεί κάποιος, η εξουσία που μπορεί να έχει, μπορεί να τον οδηγήσει εν τέλει. Και εδώ βέβαια έχουμε και το ρόλο του ερευνητή, ο οποίος μπορεί να επηρέασε και ο ρόλος του ερευνητή και της αίσθησης που είχαν οι συμμετέχοντες στο πείραμα, ότι θα πρέπει να πετύχει το πείραμα, μπορεί να επηρέασε ώστε να εκφράσουν επιθετική συμπεριφορά. Ναι, με το ρόλο αυτό λοιπόν, να τα φτιστούν, προηγουμένως τα συζητούσαμε αυτά. Ναι, ορίστε. Στο σίγουρο, βέβαια, όμως δεν πρέπει να βάλουμε και οι επιπέδευσες τους και οι παιδί τους. Δηλαδή, είναι σαν να μιλάνε για σκέψεις της εξουσίας χωρίς τη γνώση μας, χωρίς τον οδηγό. Δεν υπάρχει γνώση της εξουσίας, χρήση. Ναι. Και δεν έχει να κάνει το χαρακτήρας του κάθε συμμετέχοντας. Δηλαδή, όλοι να διχτούν και το ρόλο, χωρίς να διδράσουν με κάποιο τρόπο. Ότι εγώ δεν θέλω να ασκηθώ πια. Όλοι ήτανε τόσο επηρεασμένοι από το ρόλο τους. Ναι. Ή βλέποντας ένας από τον άλλο, οπότε μιλάμε με την ομάδα. Δηλαδή, όταν αισθάσασες είχε τους ομάδους τα παιδί σου. Α. Αντίστοιχα, επηρέασε και το πείραμα του Μίλκραμ, το πείραμα υπακοής στην αυθεντία του Μίλκραμ, το οποίο επαναλήφθηκε πάρα πολλές φορές από έκτοτε. Έχουμε μια εκδοχή εδώ στο βίντεο, την οποία μπορούμε να δούμε κάποια στιγμή. Και βλέπουμε εκεί ότι, ξέρετε την πειραματική συνθήκη του πειράματος αυτού, ποια ήταν? Ναι, Κρίστη. Βρήκανε, νομίζω, το οποίο έδινε στους φοιτητές τους μεταναγάφους. Και τους είπανε, περάσανε μαζί με ειδοποιούς σε ένα κάστιμ, το οποίο έλεγανε τους ειδοποιούς ως στη θέση αυτού που θα του κάνουν τις ερωτήσεις και θα παίρνει θετική ειδοκρατοδότηση. Και ουσιαστικά, οι φοιτητές που επιλέχθηκαν, ήτανε αυτοί που δίνανε ειδοκρατοδότηση. Οι φοιτητές μαζί με τον ερευνητή, τον κύριο ερευνητή του πειράματος στο ίδιο χώρο, δεν βλέπανε τον ερωτόμενο. Και τους λέγανε ότι ανάλογα με τις ερωτήσεις θα πατράνε, γνωρίζονταν ερωτήσεις αυτοί τα δαμαδέλη του τύπου. Και αν πάντωνσαν σωστά, προσβόχουσαν με εικόμανη ερώτηση, αλλιώς δίνανε κάποια δόση πιο σοκιώ. Όσο ήταν το λάθος, αυξάνανε τη δόση. Αυτοί που είχαν τη στάση όπως το έχω δει, πάρα πολύ στράφτηκαν στον ερευνητή και του είπαν ότι να συνεχίσω, γιατί όταν κάποιες φωνές ξέφτηκες ότι πονάει, ότι δεν αντιδράει. Πολλοί από αυτούς όταν τους λέγαμε ότι είναι εντάξει, μπορείς να συνεχίσεις, εμπιστεύονταν τον ερευνητή, ότι συνεχίζανε το πείραμα. Και ήταν ένα πολύ λίγο σωστό ο θεός που δεν συνέχισε, ο οποίος έκανε το κόσμο αυτός είναι και μουσικός. Επίσης, μου είπαν πως είναι μια κοπέρα, η οποία είχε κανένα από αυτοί τους ρεβιολογίες, και η οποία του έφτασε ένα κοπέρος. Ενώ γνώριζα ότι υποθετικά μπορεί να σκοτώσει αυτόν που βρίσκεται από την άλλη μεριά του τείχου, δίνοντάς του το υψηλότερο ηλεκτροσοκ. Και εδώ σχετίζεται βέβαια με την υπακοή στην αυθεντία. Προσπάθησε ο Μίλκραμ να απαντήσει στο ερώτημα πώς εντέλλει οι Γερμανοί διέπαξαν αυτά τα εγκλήματα. Γιατί απλοί άνθρωποι έγιναν εγκληματίες και σκότωναν ανθρώπους ή έφτασαν στο ολοκάφτωμα χωρίς να υπολογίζουν την ανθρώπινη ζωή. Και έδωσε μια απάντηση υπακοώντας στην αυθεντία ενδεχομένου, στην εξουσία τους έλεγαν, γιατί πολλοί Γερμανοί απάντησαν αυτόν τον τρόπο, διότι εγώ εκτελούσα τις εντολές, έκανα αυτό που έλεγα να κάνω. Με αυτόν τον τρόπο γίνονταν επιθετικοί, ασκούσαν δία, άμεση δία, σκότωναν ανθρώπους και η απάντησή τους ήταν εντέλει, εγώ εκτελούσα εντολές. Το πείραμα αυτό έγινε και στην Ελλάδα όπως θα ξέρετε, από την Φατούρου και τον Μαρκουλή σε στρατόπεδο. Βέβαια το διέκοψαν διότι έγινε μια συζήτη στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ότι δίνουν ηλεκτροσοκ στους στρατιώτες και με έλεγχαν ακριβώς αυτό το ίδιο φαινόμενο. Πώς δηλαδή ο στρατιώτης υπακούγοντας τις εντολές του αξιωματικού έδινε ηλεκτροσοκ σε κάποιον που βρισκόταν από την άλλη μεριά του τείχου στρατιώτη επίσης. Ορίστε. Πέρα από αυτού που συζητάμε ότι έχουμε στιγμές να είναι υπακούμενοι και τα υπάλλοντας, ακόμα και αν δίνουμε άνα, ακόμα και αν θέλουμε να στήσουμε λίγο σβήλεια, τίποτα απλά την ασχόητοι φοβάμε τις επιτώσεις. Ναι. Είναι κι αυτό όμως μια κοινωνική συνθήκη, είναι επίδραση του περιβάλλοντος. Όταν φοβάσαι επειδή μπορεί να σου ασχίσει κάποιος βία, ή επειδή εκτελείς, επειδή υπακούσε κάποια εξουσία, είτε είναι καθηγητής πανεπιστημίου, είτε είναι στρατιωτικός, ή οτιδήποτε είναι, δεν είναι, καταλαβαίνεις, οφείλεται στο περιβάλλον. Με αυτόν τον τρόπο διάβασαν τα αποτελέσματα των πειραμάτων αυτών, η κρητική παιδαγωγική της Ήρνης, για να υποστηρίξουν την παραδοχή τους, η οποία ήταν αρχική παραδοχή, θέση τους ήταν, οντολογική παραδοχή, οτι ο άνθρωπος είναι καλός. Δηλαδή πήραν τη θέση του Ρουσσό, της ρομαντικής παιδαγωγικής, της νέας αγωγής των αρχών του 1922, και είπαν οτι ο άνθρωπος γίνεται καλός, το περιβάλλον τον κάνει κακό. Τι όμως είναι, έρχονται τώρα και τεκμηριώνουν αυτή τη θέση τους και με τα πειράματα, αλλά και ψάχνουν να βρουν ποιες είναι οι αιτίες εκείνες που οδηγούν τον άνθρωπο στην επιθετικότητα, τι κάνει, τι θα κάνει εσένα στη διάρκεια της ζωής σου, που ενώ γεννιέσαι καλή, σε κάνει κακό, κακή, επιθετική. Τι μπορεί να είναι. Τι λέτε. Μαρία. Οι συνθήκες της ζωής σου, στις ασκήσεις, στις περιπτώσεις, καμισότητας, που δουλεύει με τα αισθηματικότητες και στους λογοκοπείωσης, επίσης σε περιπτώσεις που δεν έχουν εξουσία. Αλλά αυτή η ιδεολογία που μπορεί να εμποτιστεί κάποιος άνθρωπος στα πλαίσια μιας κοινωνικής ομάδας, και μου την εντύπωσε δηλαδή οι Γερμανοί που στρατιώτες, που πέθανταν αυτού του είδους τις εντολές και σκότωναν 20 Έλληνες αντί για έναν Γερμανό, ήταν μια ιδεολογία που αξίζουν περισσότερους άνθρωποι αυτή, σε σχέση με τις χωριά της Έλληνας που τους δουλεύουν σαν προτήμα. Πάμε λοιπόν στις κοινωνικές δομές κύριος. Αναφερθήκατε αμέσως ή αμέσως στις κοινωνικές δομές. Ποιες είναι αυτές οι κοινωνικές δομές που κάνουν ένα άτομο επιθετικό από τη στιγμή που γεννιέται, έως και το θάνατό του. Οι δομές ευθύνονται λοιπόν. Ποιες είναι. Λέμε, βασική παραδοχή, η επιθετικότητα είναι επίκτητη, δεν είναι φύση. Πώς τη μαθαίνουμε την επιθετικότητα. Γιατί γινόμαστε επιθετικοί. Στην οικογένεια για παράδειγμα. Όταν βλέπουμε την ιδιότητα του περιβάλλοντας και στο όνομα του περιβάλλοντας του παιδιού, ας πούμε μια οικογένεια, μπορεί να είναι το σχολείο, σπιτί παρέχοντας, συνομιλικό. Στην οικογένεια πέρα από τη θυμάμηση, η οποία είναι οικογενειακή, μπορεί να είναι και οι συνθήκες, οι τόρφες, τα μέχρια, όταν μπορεί να είναι η ιδιότητα. Όχι λέμε. Η παραδοχή εδώ της κριτικής πεδαγωγικής σειρήνης είναι ότι η επιθετικότητα δεν είναι ενστικτώ. Αυτό το οποίο λες, το υποστηρίζουν οι πεδαγωγοί άλλων κατευθύσεων της πεδαγωγικής σειρήνης, κυρίως μιας της ατομικής ηθικής, όπως είπαμε. Επικαλούμε την θέση του Φρόιντο ότι είναι ορμή ενστικτώ, ορμή του θανάτου. Αυτή είναι αυτή την ορμή του θανάτου. Εδώ απορρίπτεται αυτό και το έχουν απορρίψει και οι κριτικοί πεδαγωγοί της Ιρήνης, αλλά βέβαια έχει απορριφθεί τα τελευταία χρόνια και από την εκπαίδευση για την Ιρήνη μέσα από τη διακήρυξη της ΕΒΕΙΛΙΣ κατά της ΒΙΑΣ. Σύμφωνα με την οποία, όπως θα γνωρίζετε, ένας μεγάλος αριθμός επιστημών υπογράφει τη διακήρυξη αυτή και υπογράφει ουσιαστικά ειδικών επιστημών, υπογράφει τη θέση ότι η επιθετικότητα, η βία δεν είναι έμφυτη. Λοιπόν, η επιθετικότητα στο πλαίσιο της κριτικής πεδαγωγικής της Ιρήνης είναι αποτέλεσμα της άμεσης και έμμεσης διαβίου μάθησης των καπιταλιστικών κόσμων των ενηλίκων μέσω όλων των δομών του κοινωνικού συστήματος. Πρώτη παραδοχή λοιπόν. Ξεκινά από την οικογένεια. Μια οικογένεια στην οποία υπάρχουν σχέσεις εξουσίας, η αυθεντία του πατέρα, η αυθεντία της βητέρας. Το παιδί μαθαίνει στην υπρηπακοή, τιμωρείται, πιθαρχεί. Συνεχίζεται η εκμάθηση της επιθετικότητας στο σχολείο, η αυθεντία του δασκάλου, της δασκάλας. Μπορεί να του ασκούνται και τιμωρίες σωματικές, ποινές, άμεση και έμμεση βία, άγχος, οι εξετάσεις, ο έλεγχος, περιθεραιοποίηση, σχολικός εκφοβισμός. Μπορεί να έχουν μεταχρυστάσεις βία στο σπίτι, να φωνάζονται και το ίδιο να του στήσει μία πρέσβη στο σχολείο, να συνεχίσει με το σύστημα. Μαθαίνεται λοιπόν η επιθετικότητα, λέει η Κριτική Περαγωγική της Ιρήνης, στη δεκαετία του 70. Και συνεχίζεται βέβαια η εκμάθηση της επιθετικότητας στην κοινωνία των συγκρούσεων στον χώρο της εργασίας, στις σχέσεις εξουσίας μέσα στο κοινωνικό σύστημα, στην αδικία που συναντά μπροστά του, στη δομική βία που δέχεται στη διάρκεια της ζωής του ως ενήλικο άτομο. Θέλω να το συζητήσουμε αυτό. Ο Στέφανος έδειξε ότι διαφωνεί, θεωρεί ότι είναι ορμή η επιθετικότητα. Είχαμε πει και παλαιότερα ότι δεν μπορούμε να δώσουμε μία απάντηση, ακόμη κι αν οι γενετιστές φέρουν δεδομένα ότι βρήκαν ονείδιο της επιθετικότητας, εγώ δεν θα το δεχόμουν, θα το αφησγητούσα. Και η απάντηση που δίνουμε κάθε φορά εν τέλει σχετίζεται με τις παραδοχές που έχουμε, με την κοσμοθεωρία μας. Έχουν απαντήσει φιλόσοφοι, ψυχολόγοι, βιολόγοι στο θέμα αυτό, παιδαγωγή, ο Ρουσσό για παράδειγμα, ο φιλόσοφος, απάντησε με βάση την κοσμοθεωρία του, την ευρύτη της κοσμοθεωρίας του. Και νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε πως απαντούμε το ερώτημα αυτό, διότι με βάση την απάντηση που δίνουμε στο ερώτημα αυτό απαντούμε και στον εαυτό μας, τι θεωρούμε ότι είμασταν και είμαστε. Είναι κατανοητό, Στέφανε. Αν εκφράζεις την άποψη ότι είναι ορμή, δέχεσαι ότι εσύ γεννιέσαι με την καλή φύση, αλλά και με κάποιες ορμές που σε οδηγούν σε επιθετική συμπεριφορά. Αν κάποιος άλλος θεωρεί ότι γεννιέται μόνο με αγαθή φύση, οικονομεί διαφορετικά τον εαυτό του, τη σχέση με τους άλλους εντοπωμένους, αντιμετωπίζει διαφορετικά την επιθετικότητα που ασκείται γύρω του, όταν του ασκείται επιθετικότητα, ήταν ασκή επιθετικότητα κλπ. Εμείς μένουμε σε αυτό τώρα, από εκεί και πέρα το σκέφτεστε σε σχέση με τη δική σας αντίληψη που έχετε για το θέμα αυτό. Αν θέλετε το συζητάμε τώρα, θα θυμόμαστε λοιπόν ότι η κρητική παιδαγωγική της Ειρήνης, ως μια αισιόδοξη παιδαγωγική, ουσιαστικά απαντώντας το ερώτημα για τη φύση του ανθρώπου, αν λύει τα ρύσματά της ή δέχεται την παραδοχή που διατύπωσε ο Ρουσσό στην περίοδο του διαφωτισμού για τη φύση του ανθρώπου, η οποία επανήλθε στις αρχές του 20ου αιώνα στη νέα αγωγή, ότι το παιδί γεννιέται καλό, άρα λοιπόν θα πρέπει το παιδί να το αφήσουμε να αναπτύξει τη φύση και να μην παρέμβουμε και με βάση αυτή την παραδοχή λοιπόν χτίζει όλο το οικοδόμα από εδώ και πέρα. Καλώς γεννιέται, κακώς γίνεται, επιθετικώς γίνεται, την μπορούμε λοιπόν εδώ. Άρα λοιπόν δεν ευθύνεται το άτομο για την επιθετική του φύση, όταν εκφράζει επιθετική η φύση, ευθύνεται η κοινωνία, η καπιταλιστική κοινωνία. Άρα λοιπόν δεν θα αφελεί σε να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε μόνο το άτομο, θα πρέπει να αλλάξουμε την κοινωνία. Το καταλαβαίνετε? Θα πρέπει να αλλάξουμε τις δομές της κοινωνίας, διότι όσο κι αν αλλάζουμε το άτομο πάντοτε οι δομές της κοινωνίας θα γεννούν άτομα επιθετικά, άτομα που θα σκούν βία. Αυτό μας λέει η κριτική πεδαγωγική της ειρήνης. Προς τα εκεί θα εργαστούμε λοιπόν, προς αυτή την κατεύθυνση. Ασκούν πολύ σοβαρή κριτική στη μη κριτική πεδαγωγική της ειρήνης. Όπως είχαμε πει, η πεδαγωγική της ειρήνης δεν είναι σε ενέως λόγος, έχουν εμφανιστεί διαφορετικοί τύποι πεδαγωγικοί της ειρήνης και προηγουμένως το ανέφερα, ατομική ηθική πεδαγωγική της ειρήνης, ιδεαλιστική πεδαγωγική της ειρήνης δηλαδή, πραγματιστική πεδαγωγική της ειρήνης και θεωρούν ότι η μη κριτική πεδαγωγική της ειρήνης είναι μη πολιτική πεδαγωγική. Και ότι αποτελεί μέρος του προβλήματος της απουσίας της ειρήνης στην εκπαίδευση και όχι τη λύση του. Δεν αγγίζει τις πραγματικές αιτίες των πραγμάτων, δεν ξεσκεπάζει αυτό που βρίσκεται κάτω από την κορυφή του παγόβουνο. Συζητά μόνο αυτό που φαίνεται από το παγόβουνο και συζητώντας το τελικά καταλήγει στο άτομο. Οι λύσεις που δίνει είναι πολύ πρόχειρες, πολύ επιφανειακές, οι πραγματικές αιτίες που θα οδηγούν πάντοτε στην απουσία της ειρήνης δεν θα πάψουν να υπίσταται. Το να προσπαθείς ιδεαλιστικά, λέει η κρητική παιδαγωγική της ειρήνης, ιδεαλιστικά να κάνεις τα παιδιά να νιώθουν και να υποστηρίζουν ότι είναι κακός ο πόλεμος, ότι είναι κακή η βία και ότι είναι καλή η ειρήνη, εντέλει δεν αλλάει στην κατάσταση. Τι λέτες προς αυτό. Πάντοτε όσο και αν πείθεις τα παιδιά ιδεαλιστικά με βάση ανθρωπιστικές αρχές να τάσσονται υπέρ της ειρήνης και κατά του πολέμου κυρίως, γιατί με τον πόλεμο ασχολούνταν κυρίως οι προηγούμενοι από την κρητική παιδαγωγική της ειρήνης, παιδαγωγική της ειρήνης, η ατομική ηθική, εντέλει πραγματικές αιτίες θα βρίσκονται εκεί και τα παιδιά εντέλει ενώ μπορεί να γίνουν ιδεαλιστές, ιδεαλιστές, ιδεαλιστές, να κληθούν κάποια στιγμή να γίνουν δειλήματα μπροστά τους ή να πάνε να γίνουν στρατιώτες για να πάρουν το όπλο και με στόχο να συμμετέχουν στο μέρος σε πόλεμο αν χρειαστεί. Πώς σας ακούγονται και αυτά? Αυτά μου φέρνουν στο νου τις παρεμβάσεις που κάνουμε στο σχολείο στα πλαίσια της αγωγής υγείας, όπου προσπαθούμε να νοίσουμε στα παιδιά σε μια διαδικασία ότι ο καθένας έχει δικαιώματα, ότι πρέπει να περιορίσουμε την ελευθερία μας εκεί που φτάνει το δικαίωμα ή παραδίες του δικαιώματος του άλλου παιδιού και κάποιες χωρές αισθάνομαι ότι αυτά είναι πολύ πιφανιακά. Ίσως δηλαδή αυτή η κλιντική να πλησιάζει σε τέτοιου είδους θέματα που βρίσκουμε στο σχολείο, γιατί τελικά το να είναι επιθετικό ένα παιδί μέσα στην τάξη είναι όπως το αναφέρομαι και πριν, ίσως να είναι πράγματα που σχετίζονται και με την οικογένειά του, με τα δικά του προβλήματα που τα φέρνει από το σπίτι, τα οποία μέσα στην τάξη με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα θέματα της αγωγής υγείας και τους στόχους δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα του. Οπότε έτσι όπως το έθεσε εσύ μπορεί να πιάνετε κάποια ζητήματα που σχετίζονται με την απουσία της ειρηνησίπες για δικαιώματα. Ουσιαστικά είναι στέρηση δικαιωμάτων, είναι μορφές δομικής βίας. Και λες εσύ μπορεί να αφίλονται στην οικογένεια αυτά τα εισαγωγικά προβλήματα που έχει το παιδί και δεν επιλύονται εντέλει τα προσεγγίζουμε πολύ επιφανειακά. Εντέλει πάμε ακόμα πιο βαθιά. Στην οικογένεια είναι ένα πρώτο επίπεδο κρητικής κατανοήσεις. Ποια είναι η οικογένεια ναι. Είναι η οικογένεια στην οποία ο πατέρας ή η μητέρα είναι άνεργη ή είναι η οικογένεια εκείνη στην οποία ο πατέρας δέχεται βία στην εργασία, καταπιέζεται σε ένα επάγγελμα που ενδεχομένως δεν του αρέσει γιατί δέχεται δομική βία ο πατέρας και σε συνέχεια αυτό το μεταβάει στο σπίτι. Ψάχνουμε να βρούμε δηλαδή τις πραγματικές αιτίες και εκεί θέλουμε να δουλέψουμε, να αλλάξουμε τις πραγματικές αιτίες. Σε περιπτώσεις που αντιμετωπίζουμε καθημερινά προβλήματα με συγκεκριμένα παιδιά, τέτοιες λύσεις στα πλαίσια της αλληλεγγύης υγείας δεν έχουν νέα. Πρέπει να ψάξουμε αυτό. Και το βαθιά όπως το λες το αντιλαμβάνομαι εγώ ότι ψάχνεις να βρεις σε αυτή την περίπτωση τις μορφές βίας, δομικής βίας, κυρίως δομικής βίας αυτή την περίπτωση μπορεί και να είναι και άμεσης βίας που υφίστανται τα άτομα και εκεί αν εργαστείς σε εκείνο το επίπεδο και οδηγήσεις σε συνειδητοποίηση το άτομο να κατανοήσει τι τους συμβαίνει εντέλει αρχίζεις πραγματικά να αντιμετωπίζεις το πρόβλημα. Αυτό θα λέγαμε σε αυτή την περίπτωση της κριτικής παιδαγωγικής της Ήρηνης ενώ τα άλλα παραδείγματα της κριτικής παιδαγωγικής της Ήρηνης σκοπίμως δεν θέλουν να πιάσουν τις πραγματικές αιτίες να πιάσουν να αγγίξουν τις δομές της κοινωνίας είναι ζήτημα ιδεολογικό πλέον. Καταλαβαίνετε εδώ το θέμα είναι ότι έχουμε ένα νεομαρξιστικό παράδειγμα και ασκεί κριτική στην καπιταλιστική κοινωνία και λέει ότι η καπιταλιστική κοινωνία με τον τρόπο τον οποίο λειτουργεί με όλα αυτά που είδαμε στην κριτική έρευνα της Ήρηνης με την αντίθεση βορανότου με τις τρεις μορφές της βίας καταπιέζει τα άτομα διαστρεβλώνει τα άτομα τους δημιουργεί ψευδή συνείδηση και ο στόχος είναι να απελευθερωθούν τα άτομα. Να απελευθερωθούν για να αλλάξουν την κοινωνία. Από τη βάση αλλαγεί το μάγμα της σκέψης του και της σκέψης του έξω στην κοινωνία. Το σχολείο μας ακόμα είναι την ιδιάθυνση του παιδιού. Πρέπει να ασχολείται με τη κάγκελα, το πίεση του διάλειμμα, το πίεση των παιδιών να απολυθεί στην ακαπηλία του μέτρου κανόνιου. Ακόμα και αυτά είναι τα πιο απλά. Εννοείται και θα τα δούμε αυτά βέβαια στο ερευνητικό πρότζεκτ που θα αναπτύξουμε από το επόμενο εξάμινο. Θα δούμε όλα αυτά τα ζητήματα από το χώρο, τις σχέσεις, τις δομές της εκπαίδευσης. Θα μπορούμε μέσα σε ένα σχολείο, σε δύο σχολεία και θα διαξάγουμε μία έρευνα με στόχο του να... με στόχο την αποκάλυψη όλων αυτών των μορφών βίας που υφίστανται τα παιδιά. Και ενδεκομένως βίας που ασκούν τα παιδιά μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Στο ευρύτερο πλαίσιο της κρίσης που δέχονται στην Ελληνική, που ζουν μέσα στην Ελληνική κοινωνία. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ποια είναι η κριτική που ασχούν στα άλλα παραδείγματα, σε εισαγωγικά, στους άλλους τύπους της παιδαγωϊκής της ειρήνης. Αναφερθήκαμε στους τύπους, θυμόσαστε, ατομική, ηθική. Ποιο είναι το άλλο? Εκπαίδευση για την ειρήνη, που είναι περισσότερο πραγματιστική και κονστρουκτιβιστική τα τελευταία χρόνια. Οικολογική παιδαγωϊκή δημόσια. Λένε ότι είναι μη πολιτική εντελειαυτή αυτές οι παιδαγωϊκές της ειρήνης. Δεν αγγίζουν τις αιτίες των πραγμάτων. Λοιπόν, η κριτική παιδαγωϊκή της ειρήνης εννοείται ότι διεξάγει έρευνα. Ποια είναι τα θέματα που πραγματεύεται αυτή η έρευνα, αν δηλαδή εσείς ως μεταπτυχιακοί φοιτητές και φοιτήτρες θα θέλατε να εκπονίσετε μια μεταπτυχιακή έργαση στην κριτική παιδαγωϊκή της ειρήνης και λογικά θα αναλαμβάνετε τη διεξαγωγή μιας έρευνας. Ποια θέματα θα μπορούσατε να μελετήσετε? Ποια θέματα θα μπορούσατε να μελετήσετε? Για σκεφτείτε λίγο. Υποτιτήματα έρευνας που πετάσσουν παιδίες. Θέματα έρευνας, ναι. Η σχολική βία. Η σχολική βία. Ποια από όλες? Το βούλιο. Άμεση βία. Αυτό βέβαια μπορεί να το προσεγγίσει κάποιος και από τη σκοπιά της ατομικής ηθικής και από της εκπαίδευσης για την ειρήνη. Μπορεί να το προσεγγίσει. Είναι άμεση βία. Ναι. Αν πας να προσεγγίσεις εσύ αυτό το ζήτημα της άμεσης βίας υπό το πρίσμα της κριτικής παιδαγωϊκής της ειρήνης πώς θα το προσεγγίσεις, πώς θα το διερευνήσεις. Και ποια θα είναι η διαφορά της δικής σου έρευνας από μια έρευνα που θα διεξήγαγε κάποιος υπό το πρίσμα της εκπαίδευσης για την ειρήνη. Κατάλαβες την ερώτηση. Κι αυτοί μπορεί να προτείνουν. Κι αυτός ο οποίος όταν διεξάγει την έρευνα υπό το πρίσμα της εκπαίδευσης μπορεί να προτείνει τρόπους. Άρα λοιπόν βάζουμε ένα πλαίσιο ολόκληρο τώρα. Το θέμα μπορεί να είναι το ίδιο. Το ζήτημα της άμεσης βίας το πραγματεύονται μπορεί να το πραγματευτούν ερευνητές από όλες σε εισαγωγικά παιδαγωγικές της ειρήνης. Σε τι θα διαφέρει η δική σου που αυτό σημαίνει ότι θα έχεις και διαφορετικά μεθοδολογικά εργαλεία κυρίως μεθόντους ανάλυσης διαφορετική οπτική στον τρόπο με τον οποίο θα δεις το θέμα σου και σε τι θα διαφέρει βέβαια και στις προτάσεις που θα κάνεις ή στις παρεμβάσεις που θα κάνεις εντεκομένως. Στις δράσεις που θα αναλάβεις. Στέφανε. Νομίζω και θεωρώ ότι θα πρέπει να εξετάσεις τις ρίζες του κομμύου. Όταν λες ρίζες τι εννοείς. Ίσως την ανισότητα. Θα πέκει το σωρασμό ανάμεσα στους μαθητές και στους μαθήτρες. Τη κοινωνική διαφοροποιήσει. Κοινωνική διαφοροποιήσει. Τέτοιου είδους. Δηλαδή πιο... Δηλαδή να σκέφτεσαι όχι την άμεση βία δηλαδή το επιφανειακό αλλά τη δομική και κατεπέκτηση την πολιτισμική βία. Ίσως σε βάθος. Έτσι τώρα πρέπει να κάνουμε. Ναι. Θέλει να προσθέσει κάποιος κάποια κάτι. Ναι. Αντί να αναλύσουμε πίχη την ψηφοσύνθεση του ατόμου θα δούμε πως αυτό δράμα σας είναι κοινωνικό πλαίσιο. Ναι. Θέλει να αναλύσουμε τις δομές και τις ασθέσεις. Μμμ. Ναι. Και με τι ενάντια θα μπορούμε να παρατηρήσουμε. Για περιμένουμε λίγο να δούμε το... να προσδιορίσουμε ακριβώς το θέμα μας. Το τι ακριβώς θα μελετήσουμε. Ναι. Πώς θα το προσεγγίσουμε αυτό το θέμα. Σχολικός εκφοβισμός άμεση βία δηλαδή. Ναι, Χριστή. Μου ήθελα να πω αυτό που συμβεί μία διαφορά. Νομίζω ότι είναι επιθετικά ήδη. Σε μία κακή βεβαιωματική συμβείμιση θα βουλεύουμε και σε μικρή βεβαιωματική άμπηση και σε μοναδικού μοναδικού συμβείμιση. Θα συνεχίσουμε κοινωνικά και με μεγαλύτερη ατροπία. Ξέρετε ότι έχουμε από πεντά τα άτομα τα οποία παρατηρούμε και αποζόμαστε. Ενώ σε τάχους που παράδειγμα στις σπουδές μικρή. Θα βλέπουμε το ζήτημα σημερινά από πολύ διαφορετικές πλευρές. Είσαι ερευνήτρια μεταπτυχιακή φοιτήτρια και έχεις να διαξαγάγεις μία έρευνα με θέμα το bullying. Τι θα εξετάσεις, άσε τις σπουδές της ειρήνης τώρα. Πρέπει να κάνω και συγκεκριμένο θέμα. Ναι, τι ακριβώς, θα πας στα μελετήσεις θα προσεγγίσεις στο θέμα, πήγε με αρθοματολόγια να δεις πόσα παιδιά σκούν. Πέρα από τη μεθοδολογία. Αυτό το οποίο μας ενδιαφέρει το ξεκινήσατε να το λέτε είναι ότι μας ενδιαφέρουν οι πραγματικές αιτίες η έρευνα των πραγματικών αιτιών που οδηγούν στην άμεση βία, στο bullying. Γιατί ένα παιδί δέχεται βία και γιατί ένα άλλο παιδί υφίσταται βία, bullying στο σχολείο. Ποιες είναι οι αιτίες, μπορεί αυτό το θέμα να το περιγράψουμε να πούμε ότι συμβαίνει σε τόσο ποσοστό δεν ξέρω με τι είδους έρευνες θα το κάνουμε, μπορεί να το καταγράψουμε με συνεντέφιξη, να το δούμε να παρατηρήσει. Το θέμα είναι σε μια τέτοια έρευνα υπό το πρίσμα της κρητικής παιδαγωγικής σειρήνης θα ψάξουμε να βρούμε τις πραγματικές αιτίες και οι πραγματικές αιτίες θα αναζητηθούν από τον ερευντή και την ερευνήτρια στις μορφές της δομικής βίας, στη μορφή της δομικής βίας που ηθήσατε αυτό το παιδί, δηλαδή θα ανοίξουμε την έρευνά μας και θα εντάξουμε αυτό που μελετούμε μέσα στην κοινωνία και μέσα στη βία που ασκείται στο παιδί από την κοινωνία, από τις δομές και από τον πολιτισμό. Και θα πάμε και στην οικογένεια με αυτόν τον τρόπο και θα πάμε στις σχέσεις στο σχολείο, σχέσεις αν είσαι στο σχολείο στις σχέσεις μέσα στην οικογένεια και μπορεί να φτάσουμε και σε άλλα θέματα όπως φτώχεια, καταπίεση, εξαθλίωση, ρατσισμός, μειονότητες. Μπορεί να προκύψουν πολλά θέματα, αιτίες οι οποίες μπορεί να οδηγούν ένα παιδί στην άσκηση άμεσης βίας στο σχολείο, όπως το προηγούμενο πρόζεκτο που κάναμε που έγινε η έρευνα σε ένα πολυπολιτισμικό σχολείο ένα σχολείο στο οποίο ήταν 70% των παιδιών ήταν μεταναστόπουλα και έβλεπες εκεί ότι τα παιδιά αυτά είχαν άνεργους γονείς ότι έπεφτε ξύλο στο διάλειμμα μας έλεγαν, έπεφτε ξύλο όταν έφεγαν από το σχολείο αλλά γιατί έπεφτε ξύλο, δεν φτάνει μόνο να το περιγράψεις ή να πεις ότι θα κάνουμε μια παρέμβαση, μπορεί να είναι και ψυχολογική παρέμβαση από ψυχολόγων αν δεν ξεσκεπάσεις τις πραγματικές αιτίες που οδηγούν ένα παιδί στην άσκηση βίας μέσα στο σχολείο ναι, άρα λοιπόν καταλαβαίνουμε ποιος είναι, ποιο είναι το πως προσεγγίζει τα θέματα η ερευνητικά, η κριτική παιδαγωγική της ειρήνης θα δούμε και τα μεθοδολογικά εργαλεία άλλα θέματα, αντικείμενο λοιπόν αποτελεί η έρευνα είναι κριτική, χειραθετητική και μετασχηματιστική κρατούμε αυτό τι συμβαίνει είναι κριτική, χειραθετητική Μαρία όσο αναφέρας το κριτικό κομμάτι σχετίζεται με το πως ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται μια καταπίεση την οποία εφίσταται και ως το κομμάτι της διαφέτησης το τρόπο με το οποίο θα αποτελεί από αυτή την καταπίεση είναι καταρχάς ιδεολογικό κριτική στο στόχο να ξεσκεπάσει την ιδεολογία που κρύβεται πίσω από αυτό που ερευνητή σε ερευνήτρια μελετά με ποιο τρόπο νομιμοποιείται η βία που ασκείται στα άτομα με ποιο τρόπο δημιουργείται η ψευδή συνείδηση για παράδειγμα μπορεί να υπάρχει και η άποψη ότι ο μετανάστης μαθητής ασκεί βία είναι βίαιος μπορεί να υπάρχει με τέτοια άποψη Αυτή είναι η συζητή μου για τα παιδιά. Έχω πει πολλές φορές ότι είναι στο DNA με τον παιδιό να είναι ευθετικά όμως θα έχει όλο το υπόλοιπο πλαίσιο που δεν εξετάζω, όλο το υπόλοιπο περιβάλλον το πως θα αντιμετωπίζουμε στο σχολείο όταν αντιμετωπίζουμε στην κοινωνία που ζούμε Αυτή είναι η διαστρέβλωση η οποία γίνεται όπως είπαμε και προηγουμένως common sense γίνεται κοινός τόπος, κοινή λογική είναι και δημιουργεί και στερεότυπα αυτό απέναντι στα παιδιά που ασκούν βία διότι έχει την προπερπατάριψη ότι σκούτει βία λόγω του ότι είναι ανοικησημιονότητα Άρα λοιπόν για να επανέλθουμε στο αρχικό ερώτημα και σε αυτό που έλεγα και στο αρχικό ερώτημα τι σημαίνει κριτική έρευνα, η κριτική έρευνα λοιπόν είναι ιδεολογικοκριτική έρευνα προσπαθεί να δείξει με ποιον τρόπο δημιουργείται η ψευδή συνείδηση πως κατά τη διάρκεια της ζωής μας διαστρεβλώνεται στα μάτια μας στο νου μας η πραγματικότητα διαστρεβλώνεται και εν τέλει ζούμε με την αίσθηση ότι αυτό το οποίο μας παρουσιάζεται ως κοινή λογική είναι έτσι και δεν μπορεί να αλλάξει, δεν μπορεί να είναι διαφορετικά Όπως είπες αναφέρεσαι τα παιδιά Ρωμά, τα παιδιά Ρωμά είναι, το έχουν στη φυλή τους Στο DNA τους είπες εσύ, να μη θέλουν να φοιτούν στο σχολείο δεν μπορούν να καθίσουν στο θερανείο ή άκουγα κι άλλο ότι με αυτά θέλουν να τριγυρνούν στον δρόμο να είναι ξυπόλυτα δεν θέλουν να φορούν παπούτσια και εμείς το δεχόμαστε αυτό και το θεωρούμε φυσικό όταν βλέπουμε παιδάκια ξυπόλυτα στον δρόμο πεινασμένα τριγυρνούν και να ζητούν ερευμοσύνη το θεωρούμε ότι είναι αυτό έτσι φυσικό, στο DNA τους είναι είναι μια διαστρέβλωση αυτό όμως, είναι και γυραφετητική με ποια έννοια Μαρία Θέλει το άτομο να κατοκοπήσει τα στερεότυπα τα οποία του έχει περάσει η βαρκοσοαιοδογία και να κατοκοπήσει ξανά με την καινούργια γνώση που έχει μια προσωπική εντύπωση, μια προσωπική άτοση και να κατοκοπήσει και να βοηθήσει το άτομο να ξεπεράσει τα στερεότυπα που έχει με αυτό Μάλιστα Κι εγώ είμαι μέσα από τη διαδικασία της Ευοκάλης της Ευρώς Συνήθισης με την οικογένειας μία διαδικασία μηνάμουσες Ακριβώς, ναι και να μπορέσει να διακυβερνητικά κυστάζει το θεωρητικό και το στερεότυπο Ακριβώς Ουσικά μπορούμε να δούμε ότι είναι σαν να απελευθερθεί από όλα τα αμαρτισμά σουσίες του παραμύρου Ναι και επειδή μιλούμε για έρευνα είναι μια έρευνα κατά τη διαδικασία της οποίας ο ερευνητής, η ερευνήτρια καθώς μελετά το θέμα και το αναλύει υδροηκοκριτικά και το προσεγγίζει από αυτή την οπτική απελευθερώνεται πρώτα ο ερευνητής και ερευνήτρια απελευθερώνεται και η ίδια η έρευνα έχει ως στόχο να απελευθερώσει τις καταπιεσμένες ομάδες να καταδείξει στις καταπιεσμένες ομάδες ότι καταπιέζονται να ενδυναμώσει τις ομάδες αυτές και να οδηγήσει εν τέλει και πάμε στο τελευταίο να απελευθερώσει το καταλαβαίνουμε από υλικούς ή μη λικούς εξαναγκασμούς όπως είχαμε πει και εν τέλει καταδεικνύοντας τις σχέσεις εξάρτησης, εξουσίας που υπάρχουν όλα αυτά που είπαμε προηγουμένως τις μορφές βίας που ασκούνται μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο συστημικό θα έλεγα από μια κριτική οπτική και εν τέλει για να φτάσουμε στο τελευταίο αυτό είναι μετασχηματιστική εν τέλει αποβλέπει η έρευνα αυτή στο μετασχηματισμό της υφιστάμενης κατάστασης στην αλλαγή της κατάστασης που μελετούμε έτσι όπως έχει στην αλλαγή του σχολικού θεσμού στο μετασχηματισμό του σχολικού θεσμού με απότερο απότερο στόχο την αλλαγή της κοινωνίας τον κοινωνικό μετασχηματισμό αν δηλαδή πάρεις να μελετήσεις εσύ το θέμα ένα θέμα σχετικά με τα παιδιά Ρωμά εκεί θα ξεσκεπάσεις όλα αυτά που λέμε που μόλις πριν από λίγο αναφέραμε θα δείξεις ότι αυτά είναι ψευδή συνείδηση ότι είναι διαστρεβλώσεις θα τα ξεσκεπάσεις πρώτα από όλα θα τα συνειδητοποιείς εσύ ως ερευνητής και ερευνήτρια θα απελευθερώνεσαι διότι πας με τα δικά σου στερεότυπα κάποιες φορές και ακόμη και όταν δεν υπάρχουν θεωρείς ότι δεν υπάρχουν θα δεις ότι στην πορεία θα τα ανακαλύψω ότι είχες πάλι κάποια στερεότυπα προσεγγίζοντας ένα τέτοιο θέμα θα προσπαθήσεις μέσα από την έρευνά σου να απελευθερώσεις την ομάδα την ομάδα των Ρωμά και την οποία διεξάγεις την έρευνα να οδηγηθείς σε μια χειραφέτηση εσύ και να συμβάλεις τη χειραφέτηση της ομάδας αυτής στο βαθμό που είναι εφικτό βέβαια μέσα στο πλαίσιο που ζούμε και εν τέλει μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία να αλλάξεις τις συνθήκες και να αποτιμήσεις αν η αλλαγή των συνθήκων που πρότεινες, η αλλαγή των συνθήκων που έκανες εν τέλει είχαν αποτέλεσμα στην πράξη και η λέξη κλειδί είναι αλλαγή επίσης μετασχηματισμός αλλαγή Το που θα θέλαμε να μιλήσουμε είναι για την δουλειά και το ανθρώπινο συμφέρον και την δουλειά για έρευνα δράσης σε σχολείο Πολύ σωστά το ανέφερας, έρευνα δράσης, τί είδους έρευνα δράσης Χειραφετητική έρευνα, χειραφετητική έρευνα δράσης Η διάρκεια ενός τέτοιου προγράμματος που είχες έρευνα δεν παίρνει πολύ μεγάλο όνομα, δηλαδή το να πας στο σχολείο και να κάνεις μια έρευνα δηλαδή θα διακέψει ένα έτος και αυτό Δηλαδή πιστεύω ότι έχεις μεγάλο όνομα και διάρκεια που μπορείς να ασχοληθείς με το ζήτημα Μπορεί να ασχοληθείς για χρόνια με το ζήτημα Για χρόνια είναι ασχοληστικό σκέφτομαι, δηλαδή το μικρό διάστημα πιστεύω ότι ναι, θέλει να έχει και αυτό να γίνει σαν πρακτική γενικότερα στο σχολείο Ακριβώς, να τη σκεφτούμε Δεν πιστεύω ούτε ότι θα το έκανε, όταν θα γίνουν λογικοί ας πούμε Να τη σκεφτούμε έτσι να τη συλλάβουμε σχηματικά την κριτική χειραφτητική μετασχηματιστική έρευνα της κριτικής επιπέντευσης της ήρηνης με τη μορφή ενός σπυράλ κύκλων Μπορεί δηλαδή να διαξεφτεί και την κριτική χειραφτητική έρευνα δράσης αλλά και οποιοδήποτε άλλη έρευνα μπορεί να τη σκεφτείς σε κύκλους Ως ο πρώτος κύκλος, ο οποίος μπορεί να κλείσει αλλά μπορεί να έχει και συνέχεια να πάσει και σε δεύτερο κύκλο και σε τρίτο κύκλο και σε τέταρτο κύκλο Να ασχολήσει συνέχεια με αυτό το θέμα Μέχρι να επιτύχει στην αλλαγή, η οποία θα είναι μια αλλαγή που οδηγεί σε χειραφέτησης απελευταίρων στων ανθρώπων Και ας μη σκεφτούμε ότι οι δομές πολύ δύσκολα αλλάζουν στο υπάρχον σύστημα Είναι ένα από τα πολύ δύσκολα απελευταίρων στων ανθρώπων Γιατί δεν ξέρω πόσο ασχολημένος είμαστε και μέσα σε όλες αυτές τις συνδείκες που βιώνουμε και τα παιδιά οι κυριολογικοί είναι πάντως κύκλους του σπέχου Κι οικονίστικα Πόσο εύκολο είμαστε μέσα στον κύκλο που βιώνουμε Θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε από δύο ερευνήτριες Κι ίσως όχι μόνο Τις έρευνες που διεξήγαγαν στο πλαίσιο της κρητικής παιδαγωγικής της ειρήνης Η μία είναι έρευνα δράσης Με αντικείμενο την ένταξη των παιδιών Ρωμά στο σχολείο Και η άλλη έχει ως θέμα τις μορφές βίας στο σύγχρονο ελληνικό λύκειο Θα συζητήσουμε ενδιαξορικά τα θέματα αυτά και θα δούμε και τα μεθοδογικά εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιείς ένας ερευνητής που μελετά τα ζητήματα υπό το πέδι με τις κρητικής παιδαγωγικής της ειρήνης Αντικείμενο λοιπόν της έρευνας της κρητικής παιδαγωγικής της ειρήνης αποτελεί η άμεση, η δομική και η πολιτισμική βία Κατανοείτε αυτό, η άμεση βία, η δομική βία και η πολιτισμική βία στους πόρους, τους παιδαγωγικούς πόρους και στις παιδαγωγικές πρακτικές των θεσμών που προσφέρουν αγωγή και εκπαίδευση Δηλαδή, καταλαβαίνουμε τους όρους άμεση, δομική και πολιτισμική βία στους πόρους, στους παιδαγωγικούς πόρους Δηλαδή πού, τι μπορούμε να μελετήσουμε Σχολικά βιβλία, προγράμματα σπουδών, μπορούν τα επίσημα εκπαιδευτικά, τα κείμενα της εκπαιδευτικής πολιτικής Σχολικά βιβλία είπατε, εκπαιδευτικό ή λοικό, πόρυ παιδαγωγική Ο χώρος, το σχολείο, ο χώρος και ο χρόνος Όλα αυτά, παιδαγωγικές, πρακτικές, μοντέλα διδασκαλίας, μέθοδοι κλπ. Όχι μόνο του σχολείου βέβαια, αλλά όλων των θεσμών που προσφέρουν αγωγή και εκπαίδευση Και της συμπεγλαμβανομένης οικογένειας και της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και της προσχολικής αγωγής και του κέντρου νεότητας, οπουδήποτε προσφέρεται αγωγή και εκπαίδευση Οπότε λοιπόν καταλαβαίνετε ποιο είναι το πεδίο μέσα στο οποίο μπορεί να δραστηριοποιηθεί ερευνητικά ένας κρητικός παιδαγωγός της ειρήνης Λοιπόν τα θέματα που μπορεί κάποιος να μελετήσει, η οργάνωση των θεσμών αυτών και οι σχέσεις εξουσίας, η διοίκηση, η ιεραρχία, οι σχέσεις μέσα σε αυτό το ιεραρχημένο σύστημα Εκπαιδευτικό σύστημα, είτε από την κορυφή από τον υπουργό στα κάτω στο μαθητή, είτε μέσα στην ίδια τη σχολική μονάδα από τον διευθυντή έως το μαθητή και τη μαθήτρια Κατανοητό αυτό, μπορείς δηλαδή να μελετήσεις την οργάνωση αυτών των θεσμών, τη διοίκηση αυτών των θεσμών Και βάζεις και διάφορα ζητήματα, πάρα πολλά ζητήματα, το ζήτημα της αξιολόγησης που έχει σήμερα, το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ των εκπαιδευτικών μέσα σε ένα ιεραρχημένο σύστημα Τις ανταγωνιστικές σχέσεις που μπορεί να αντιμιουργούνται, το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών και μαθητριών Πάντοτε υπό το πρίσμα της κρητικής πελαγωγικής της στιγμής, προσπαθώντας να ξεσκεπάσουμε, να αποκαλύψουμε τις μορφές βίας που μπορεί να υπάρχουν Και η βία δεν είναι δίνω χαστούκι μόνο, που υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις ακόμη, γιατί σε έρευνα που κάνουμε στο σχολείο μας έλεγαν, ήταν η Μαρία, έλεγαν τα παιδιά ότι υπήρχαν εκπαιδευτικοί που χαστούκιζαν ακόμα, παιδιά Αλλά εμείς ερευνούμε, ξεσκεπάζουμε και άλλες μορφές βίας που δεν είναι εμφανής και τις ξέρουμε πλέον, εντάξει Μεταξύ των εκπαιδευτικών στιγμών τους Αυτό το έλεγαν οι πιο εύσομοι στους λιγότερο εύσομους Οι εραρχημένες λοιπόν σχέσεις γωνιών παιδιών, διεύθυσης εκπαιδευτικών μαθητών και μαθητριών Οι διακρίσεις σε βάρος μαθητών και μαθητριών που προέρχονται από ορισμένες κοινωνικές ομάδες, π.χ. διακρίσεις απέναντι σε μαθητές που προέρχονται από άλλη εθνικότητα Που έχουν άλλο θρήσικο ακόμα, που έχουν διαφορετική σεξουαλικότητα Τι άλλο? Εξωτερικά χαρακτηριστικά απέναντι σε παιδιά που έχουν περισσότερα κιλά Απέναντι σε παιδιά που έχουν κινητικά προβλήματα Με χαμηλή επίδοση Με χαμηλή σωστόκη, με χαμηλή επίδοση, ορθό και αυτό Βλέπουμε λοιπόν αυτές τις διακρίσεις και το θέμα δεν είναι απλώς να τις καταγράψουμε όπως τα έκανε μια άλλη έρευνα Να πάμε να τις καταγράψουμε και να πούμε ότι συμβαίνει Ή ακόμα να προσπαθήσουμε να τις κατανοήσουμε μέσα στο πλαίσιο τους, το θέμα είναι να ξεσκεπάσουμε τις αιτίες Αν για παράδειγμα πας στο ζήτημα των διακρίσεων απέναντι στο παιδί που έχει περισσότερα κιλά Θα φτάσεις και στην πολιτισμική βία, θα φτάσεις στην προπαγάντα που γίνεται μέσα από τη διαφήμιση Για τα αδύνατα άτομα, για τα μοντέρνα ρούχα που φορούν τα αδύνατα άτομα Αυτά, πείτε τα εσείς τα υπόλοιπα, κατανοείτε Θα φτάσεις και στην πολιτισμική βία μέσα από τη διαφήμιση, μέσα από τα περιοδικά, μέσα από όλα αυτά που ηθιστάμεθα καθημερινά Και θα φτάσεις και στη δομική βία μέσα από τις δομές της κοινωνίας για να φτάσεις να δεις για ποιο λόγο σκητεί η βία σε αυτό το παιδί Και το κοροϊδεύουν Και βρίσκουμε παιδιά στο σχολείο τα οποία μπορεί να είναι από την πρώτη δημοτικό στην τρίτη ηλικίου να κάθονται σε ένα θερανείο να είναι μόνοι τους απομονωμένοι και να τα κοροϊδεύουν διαρκώς Στα 12 χρόνια της σφίτισής τους Να είναι συμπλεγματικά παιδιά εξαιτίας του σώματός τους Και βέβαια αυτό το ξεσκεπάζουμε και το ξεσκεπάζουμε ώστε να απελευθερώσουμε τα παιδιά αυτά να απελευθερώσουμε και τα παιδιά που ασκούν βία Στα παιδιά που έχουν παραπάνω κιλά μια κέπτρα σε αυτή την περίπτωση Και να αλλάξουμε την κατάσταση Η εντοσχολική προσωπική βία, είπαμε, ο εξοχολικός εκφοδισμός, τα προγράμματα σπουδών Αναλύουμε κριτικά τα προγράμματα σπουδών Τα περιεχόμενα διδασκαλίας και μάθησης Τι διδάσκεται, γιατί διδάσκεται, τι ιδεολογία περιέχει αυτό που διδάσκεται Και κυρίως σε σχέση με θέματα που άπθονται της κριτικής παραγωγικής της ηρήνης Από την άμεση, αλλά και την έμμεση βία και την πολιτισμική βία Οι μορφές και μέθοδοι της αγωγής της εκπαιδευτικής διαδικασίας Τασκαλοκεντρική διδασκαλία, ομαδική διδασκαλία, συμμετοχικές μορφές διδασκαλίας Δασκαλία που οδηγεί σε αυθεντία του δασκάλου και σε υπακοή των μαθητών Βάζουμε το ζήτημα της πιθαρχίας του σώματος στη διδασκαλία Πιθαρχία του σώματος Ο έλεγχος, ο έλεγχος ευρύτερα, ο έλεγχος μέσα από την αξιολόγηση, μέσα από την βαθμολόγηση Η ίδια η βαθμολόγηση, οι πεινές, το ζήτημα της πιθαρχίας στο σχολείο Γενικότερα το ζήτημα της πιθαρχίας και στην οικογένεια το ζήτημα της πιθαρχίας Και ειδικότερα της πιθαρχίας του σώματος που είδαμε προηγουμένως Η σχολική ζωή, σχολικές γιορτές, εξοδιδακτικές δραστηριότητες Η γιορτή της 25ης Μαρτίου Ως μια γιορτή που ασκεί πολιτισμική βία Η προσευχή το πρωί σε ένα πολιπολιτισμικό σχολείο Που μπορεί να θεττούν μισουλμάνοι μαθητές ή άθεοι μαθητές, ναι, οι μαθητές Όπως απλά θα σκεφτόμαστε και τα καπέντα μέρες που πάει στο σχολείο Που θεωρείται μικρακή η διαδικασία και τα λοιπά Μήπως το εγκάρτε να σας ενιώ Δεν ξέρω πως θέλω να είσαι Καλά, ναι, αλλά συνήθως ασκηθούν Παρατηρώτας λοιπόν σχολείο τώρα Τι σκέφτοντας συγκεκριμένου για τη ζωή, να μην είναι για όλους Νομίζω ότι τα παιδιά που έχουν εκλεγχθεί έσπωνα σχολείο Τους που έχουν γυρίσει σε εκκλησία, που έχουν κάνει τη σχέση με τους εκπαιδευτικούς Λάβονται για τη θεωρά που αντιπλέψει Θεωρώ ότι και αυτοί μπορούν να σκοτώσουν πολύ αυτές τα εκπαιδευτικούς δεία Να μην είναι εύκολο η ατοξή τους Ενδεχομένως, ένα θέμα προς μελέτη λοιπόν, να δούμε το δεκαπενταμελές που θεωρείται ότι σχετίζεται με τη συμμετοχή και τη δημοκρατία σε ένα πλαίσιο πραγματιστικό Καταλαβαίνετε όταν λέω πραγματιστικό τι εννοώ Αν τελικά ας και κάποια μορφή βίας Είναι ένα ερώτημα αυτό το οποίο θεωρείς δηλαδή ότι αποκτούν εξουσία ενώ είναι εκλεγμένοι αποκτούν εξουσία εντέλει και όπως κάνουν οι πολιτικοί μας Τους ψηφίζουμε για να μην αυξίζουν τους φόρους και να διαπραγματευτούν τα μνημόνια Αλλά εντέλει υπογράφουν και εφαρμόζουν τα μνημόνια Αυτό κάνουν φαίνεται και θα το δούμε Λοιπόν για να δούμε ποια είναι τα μεθοδολογικά εργαλεία της έρευνας στην Κριτική Πελαγωγική της Ειρήνης Καταρχάς στη δεκαετία του 70 όταν εφανίστηκε η Κριτική Πελαγωγική της Ειρήνης Αυτό το οποίο υποστήριζαν οι Κριτικοί Πελαγωγοί της Ειρήνης ήταν η σύζευξη του ποσοτικού με το ποιοτικό παράδειγμα Ερευνητικό παράδειγμα Πρότειναν δηλαδή μία μήξη ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας Αλλά είτε το υλικό που συνέλεγαν τα δεδομένα που συνέλεγαν ήταν ποσοτικά είτε ποιοτικά Πρότειναν ότι θα πρέπει να προσεγγίζονται με την ιδεολογικοκριτική Το κλειδί λοιπόν στην έρευνα είναι η ιδεολογικοκριτική Ή η κριτική ερμηνευτική Βέβαια κατά τη γνώμη μου σήμερα η κριτική παιδαγωγική της Ειρήνης Προτείνει την ποιοτική έρευνα, εργάζεται με την ποιοτική έρευνα Και χρησιμοποιεί εννοείται κριτικά μεθοδολογικά εργαλεία Αναφορικά με την ιδεολογικοκριτική η οποία θεωρεί ότι η γνώση που παράγει ο επιστήμονας Ο ερευνητής ή η ερευνήτρια ασκεί η επίδραση στις κοινωνικές σχέσεις Κατανοείτε αυτό? Οτιδήποτε γράφουμε και το παρουσιάζουμε σαν επιστημονική γνώση εσείς έχετε να διαξαγράγετε μια έρευνα Αυτή η έρευνα σας θα γίνει βάσει κάποιων κριτηρίων επιστημονικών κριτηρίων Και θα έχει την αξίωση της επιστημονικής γνώσης παραγωγής επιστημονικής γνώσης Αυτό το οποίο γράφετε δεν είναι ανεξάρτητο ιδεολογίας και μπορεί να επηρεάσει τις κοινωνικές σχέσεις Αυτό το οποίο γράφω εγώ κάθε φορά μπορεί να επηρεάσει την εκπαίδευση στην Ελλάδα Και όχι μόνο αν τα κείμενά μου δημοσιεύουν σε διεθνή περιοδικά Ο λόγος μου ο επιστημονικός μπορεί να επηρεάσει τους εκπαιδευτικούς, τις σχέσεις των εκπαιδευτικών με τους μαθητές Κατανοείτε? Του κριτικού παιδαγωγού της ειρήνης εννοώ Οπότε λοιπόν ασκεί η επιστημονική γνώση επίδρασης στις κοινωνικές σχέσεις Συνεπώς η επιστημονική γνώση δεν είναι ουδέτερη Η έρευνα που πρόκειται να διεξαγάγεις με τα παιδιά Ρωμά Και θα ασκήσει επίδραση σε κοινωνικές σχέσεις Επίδραση στα σχολεία ενδεχομένως που φοιτούν παιδιά Ρωμά Στις σχέσεις δασκάλων με τα παιδιά Ρωμά Και αυτά τα οποία εσύ θα παραγάγεις ως επιστημονική γνώση μέσα από την έρευνά σου Δεν είναι ουδέτερα Είναι κατανοητό αυτό Ούτε ιδεολογικά ούτε πολιτικά Πέρνεις θέση Ακόμα και όταν λες ότι δεν παίρνεις θέση Η πρόταση σε αυτή την περίπτωση είναι ότι πρέπει να πάρεις θέση Να ξεκαθαρίσεις τα πράγματα και να πεις ποιοι καταπιέζονται και ποιοι είναι οι καταπιεστές Να το καταδείξεις αυτό και να πάρεις θέση υπέρ των καταπιεσμένων Πέρνεις θέση λοιπόν Αυτό λέει η κριτική παιδαγωγική της ΕΝΙΣ Όπως τονίζει και η κριτική θεωρία και η κριτική παιδαγωγική Δεν μπορείς να διεκδικήσεις είχαμε πει τη θέση των αγγέλων Για ουδέτερη γνώση Οπότε λοιπόν στο πλαίσιο αυτό ο ερευνητής και ερευνήτρια Εσένα κοιτάζω σε εσένα απευθύνομαι έτσι Ή μάλλον χρησιμοποιώ το εσύ για να νιώθετε εσείς ότι μιλώ στον καθένα ξεχωριστά και στην καθεμία ξεχωριστά Αναζητάς τις πραγματικές αιτίες της βίας, των μορφών βίας που μελετάς Γιατί είπαμε ότι το θέμα μας είναι οι μορφές βίας Τις πραγματικές αιτίες της κοινωνικής ανισότητας Ή της εκπαιδευτικής ανισότητας Αποκαλύπτεις τις πολιτισμικές και τις δομικές αιτίες της απουσίας της ειρήνης Στο σχολείο, στην εκπαίδευση γενικότερα Χρησιμοποιώντας την ιδολογικοκριτική Η οποία είναι μια στοχαστική πρακτική Μια αναστοχαστική, αυτοστοχαστική πρακτική Κατανοητό Η διαδικασία αυτή διακρίνεται σε τέσσερα επίπεδα Όπως την προσδιώρησε ο Χάμπερ μας Καταρχάς, περιγράφεις και ερμηνεύεις την υφιστάμενη κατάσταση Του μελετάς Στη συνέχεια, προχωράς σε κριτική αποτίμηση της κατάστασης αυτής Αναλύοντας τις αιτίες, τους σκοπούς, τα συμφέροντα Τις ιδεολογίες και τη νομιμότητά τους και αποκαλύπτεις την ψευδή συνείδηση Για να το κάνεις αυτό, θα πρέπει να χρησιμοποιήσεις και άλλα αεραγία Ναι, θα τα δούμε πια είναι αυτά Στη συνέχεια, σχεδιάζεις ένα πολιτικό πρόγραμμα δράσης Που θα επιφέρει κοινωνική αλλαγή Αφού λοιπόν μελετήσεις ένα θέμα, το περιγράψεις Το κατανοήσεις κριτικά Στη συνέχεια, κριτικά το κατανοείς μέσα από την αποτίμηση που κάνεις Ξεσκεπάς όλα αυτά που είπαμε Κατόπιν λοιπόν, είσαι σε θέση Το έχεις μπροστά σου, έχεις να στοχαστεί γι' αυτό Ξεσκέπασες ότι κρύβεται Είσαι σε θέση να προτείνεις αλλαγή Σε εισαγωγικά να πω, του προβλήματος, της προβληματικής κατάστασης Της βίας που μελετάς, που ασκείται στο σχολείο Προχωράς σε δράση και εκατόπιν εξωτερός αποτιμάς Αν εν τέλει η αλλαγή που πρότεινες, είχε επιδώσει στην πράξη Ανάλαξε πραγματικά η κατάσταση Κατανοούμε το σχήμα αυτό Θα το δούμε και αναλυτικότερα Δεν μένεις δηλαδή, όπως η ερμηνευτική ή η εμπειρική έρευνα στην περιγραφή Τεχνικό ενδιαφέρον, γνωστικό ενδιαφέρον Ούτε μένεις στην περιγραφή και στην κατανόηση ερμηνείας Πρακτικό ενδιαφέρον, να κατανοήσω γιατί συμβαίνει αυτό Ωραία, το κατανοήσω γιατί συμβαίνει μες στο πλαίσιο του Προχωράς παραπέρα Ψάχνεις να βρεις την ιδεολογία που υπάρχει πίσω από αυτό Ποιες είναι οι αιτίες αυτού του φαινομένου Της βίας, των μορφών βίας που μελετούμε Πως διαχαίεται, πως νομιμοποιείται Πως δημιουργούνται οι διαστρεβλώσεις Όλα αυτά τα ξεσκεπάζεις και εκεί πλέον πας σε δομές Πας σε πολιτισμική βία Αγγίζεις θέματα που θες να τα αγγίξεις Θέλεις να πάρεις θέση Να ξεσκεπάσεις την αδικία που δημιουργεί αυτή η κοινωνία Η καπιταλιστική Και στη συνέχεια προτείνεις ένα πιλοτικό πρόγραμμα που θα αλλάξει η κατάσταση Θα αλλάξει η κατάσταση σε σχέση με το συγκεκριμένο παιδί Σε σχέση με τη συγκεκριμένη τάξη Σε σχέση με το συγκεκριμένο σχολείο Θέλεις να επιφέρεις αλλαγή Να αλλάξεις δομές Ναι Και βέβαια στο βαθμό που μπορείς Και αλλάζεις τις δομές Στη συνέχεια προχωράς σε μια αποτίμηση Όλες αυτές τις δράσεις που έκανες Όλες αυτές τις αλλαγές Το πιο σημαντικό Πώς να το πω Η πιο σημαντική Το πιο σημαντικό είδος έρευνας Στην κρητική παιδαγωϊκή της ηρήνης Είναι η χειραθρητική έρευνα δράσης Η οποία είναι μια μορφή Αυτοστοχαστικής διερεύνησης Η έρευνα δράσης Διακρίνεται σε τρία είδη Γίνεται λόγος για τεχνική έρευνα Δράσης Σε σχέση με τα ενδιαφέροντα Τα γνωστικά ενδιαφέροντα Είναι λόγος για τεχνική έρευνα Δράσης Για πρακτική έρευνα δράσης Και χειραθρητική έρευνα δράσης Η πιο διαδεδομένη έρευνα δράσης Είναι η πρακτική έρευνα δράσης Η ερμηνευτική πραγματιστική Έρευνα δράσης Η οποία αποβλέπει στην βελτίωση Της υφιστάμενης κατάστασης Η χειραθρητική έρευνα δράσης Αποβλέπει στην αλλαγή Της υφιστάμενης κατάστασης Και αλλαγή σημαίνει αλλαγή δομών Αλλαγή σχέσεων Θέλουμε δηλαδή στην εκπαίδευση Μέσα από μια Χειραθρητική έρευνα δράσης Σε θέματα που αφορούν Την κρητική παιδαγωγική της ειρήνης Να αλλάξουμε τις δομές Να αλλάξουμε τις σχέσεις Που ακριβώς τις αιτίες Να αλλάξουμε τις δομές Και τις σχέσεις που οδηγούν Ή που ασκούν Στις διάφορες μορφές βίας Ή ασκούν διάφορες μορφές βίας Τις αιτίες θα αλλάξουμε Δεν θα προσπαθήσουμε Να αλλάξουμε τους ανθρώπους Διότι οι αιτίες θα βρίσκονται πάντοτε εκεί Για να ασκούν βία Η έρευνα αυτή Όπως κάθε έρευνα δράσης Έχει σπηροειδή διάταξη Αλλά σε κάθε περίπτωση Εγώ την κρητική Χειρακτητική έρευνα Όχι μόνο την κρητική χειρακτητική έρευνα Αντιλαμβάνομαι με τη μορφή Σπηράλ πάντοτε Δεν κλείνει επανερχόμαστε Και μπορεί να εργαζόμαστε για πολλά χρόνια Όπως το σκέφτηκε και η Άννα προηγουμένως Δεν αρκεί ένας μήνας ή ένας χρόνος Μπορεί να εργαζόμαστε πολλά χρόνια Ερευνητικά για το ίδιο θέμα Για να επέλθει η αλλαγή εν τέλει Για αυτό θα λέγαμε ότι είναι μετασχηματιστική Αλλά είναι και μεσοπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη έρευνα Μπορεί οι αλλαγές να επέλθουν μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα Στον βαθμό που μπορούν να επέλθουν στο εθιστάμενο σύστημα Λοιπόν, ο κάθε κύκλος διακρίνεται Από τέσσερα στάδια θα έλεγα Ξεκινά με τον χειραφεντικό αναστοχασμό και αυτοστοχασμό Πολύ σύντομα θα τα πω και την επόμενη φορά θα τα αναπτύξουμε Διότι βλέπω ότι πέρασε η ώρα Καταρχάς δηλαδή, όπως βλέπετε εδώ είμαστε Ο πρώτος κύκλος Καταρχάς Ο ερευνητής ερευνήτρια Και σε αυτή την περίπτωση ποιος είναι ο ερευνητής ερευνήτρια Ο ερευνητής ερευνήτρια Ο εκπαιδευτικός του σχολείου Ο εκπαιδευτής της συνεχιζόμενη εκπαίδευση Σχετίζεται δηλαδή Την έρευνα δράσης Την διεξάγεια Ο άμεσα ενδιαφερόμενος και η ενδιαφερόμενη Εντάξει Σε μια χειραφεντική έρευνα δράσης Δεν είναι λογικό εγώ ως πανεπιστημιακός Να πάνω να διεξάγω μια έρευνα δράσης Σε ένα σχολείο Ρωμά για παράδειγμα Να την κάνω για μένα Εγώ μπορεί να είμαι... Μπορεί να γίνω κριτικός φίλος Ή να γίνω διαμεσολαβητής Στην έρευνα δράσης Ξεκινά λοιπόν Με τον αναστοχασμό Τον αυτοστοχασμό Του ερευνητή επαγγελματία Ερευνητή-ερευνήτρια σε επαγγελματία Μέσα από μια σύνθετη διαδικασία Συγκεντρώνοντας ποικίλο υλικό Ερευνητικό υλικό πλέον Ο επαγγελματίας Η επαγγελματίας γίνεται ερευνητής-ερευνήτρια Και συλλέγει υλικό Χρησιμοποιώντας μεθοδολογικά Ρεγαλία των κοινωνικών επιστημών Συλλέγει λοιπόν υλικό Και αυτό το υλικό που συλλέγει Μέσα από παρατηρήσεις από συνεντέφισης Μέσα από τα καταγραφή ημερολογίου Τεκμήρια και λοιπά Αποτελεί αφορμή για κριτικό Για αυτό στοχασμό Για κριτικό αναστοχασμό Ναι Με βάση αυτόν τον κριτικό αναστοχασμό τώρα Και μέσα από αυτό το πλαίσιο Διακρίνει το αντικείμενο της έρευνας Το θέμα στο οποίο θέλει να διαξάγει την έρευνα Το θέμα στο οποίο θέλει να δράσει Για να αλλάξει την κατάσταση Πείχει το bullying στο σχολείο του Θα το δούμε την επόμενη φορά Με βάση λοιπόν αυτόν τον αναστοχασμό Μόνο το υλικό που έχει συλλέξει Προχωρά σε ένα σχεδιασμό δράσεις Ο σχεδιασμός αυτός Οδηγεί στην ίδια τη χειρακτηρητική δράση Κατόπιν φαίνεται στο σχήμα Κατά τη διαδικασία της χειρακτηρητικής δράσης Μπορεί ο σχεδιασμός να τροποποιηθεί Διότι είναι μια δυναμική διαδικασία Και η διαδικασία του αυτοστοχασμού Του αναστοχασμού είναι διαρκής Η διαδικασία Η ερευνητική διαδικασία είναι επίσης διαρκής Συνέχεια παρατήρει Παίρνει στην ενδέξη Καταγράφει ημερό λόγιο Συλλέγεται εκμήρια Και αναστοχάζεται συνέχεια για αυτά Τι έγινε, κατά πόσο άλλαξε η κατάσταση Τι άλλη δράση πρέπει να κάνω Οπότε μέσα από αυτή τη διαδικασία εντέλει Προχωρά στην παρατήρηση Που είναι αξιολόγηση της δράσης Με την ιδεολογικοκριτική ανάλυση Και βλέπει κατά πόσο εντέλει άλλαξε Προχωρά σε μια αποτίμηση δηλαδή Τις δράσεις Κατά πόσο άλλαξε η κατάσταση Εξέλιψε η βία Αφού έφτασε να προσεγγίσει Τις αιτίες της βίας Στο περιβάλλον του Και ο στόχος όπως βλέπετε είναι η αλλαγή Μπορεί η έρευνα δράσης να συνεχιστεί Να προχωρήσει και πάλι σε χειραφευτικό αναστοχασμό Σε αναθεωρημένο σχέδιο Και ξανά χειραφευτική δράση Και ξανά παρατήρηση αξιολόγηση Και εντέλει μπορεί να συνεχίζεται παόριστο Όλη αυτή η έρευνα εντέλει Ξεκινά από την πράξη Έχει ως στόχο την αλλαγή της πράξης Και οδηγεί σε μια θεωρία της πράξης για την πράξη Είναι κατανοητό Είναι λοιπόν η χειραφευτική έρευνα δράσης Μια πολύ σημαντική μορφή έρευνας Θα λέγα είδος έρευνας Στην κρητική παιδαγωγική της Ιρήνης

Open Access AudioVisual Archive

Πλατφορμα διάχυσης οπτικοακουστικού υλικού ανοικτής πρόσβασης με χρήση τεχνολογιών αναγνώρισης λόγου

Παρόμοια τεκμήρια

Open Access AudioVisual Archive

Πλατφορμα διάχυσης οπτικοακουστικού υλικού ανοικτής πρόσβασης με χρήση τεχνολογιών αναγνώρισης λόγου