| Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση: Όπως λέει λοιπόν και η πρώτη διαφάνεια σήμερα θα ασχοληθούμε με τις συψηριζίες και όπως είναι ευνόητο θα ασχοληθούμε με ασθένειες του ρυζικού συστήματος, μυκητολογικές ασθένειες του ρυζικού συστήματος γιατί υπάρχουν και άλλα αίτια τα οποία μπορούν να προκαλέσουν συψηριζία, δηλαδή σύψη της ρίζας. Τι μπορεί να είναι αυτό το κάτι άλλο που μπορεί να προκαλέσει σύψη στη ρίζα. Εκτός από μύτητες. Μαρία. Ασφυκτικό περιβάλλον. Εκτός αν επηρέαζαν γενικότερα ας πούμε το δέντρο και να το ξέρουν ολόκληρο, αλλά όχι συγκεκριμένα τις ρίζες. Και εσείς να μου πείτε το όνομά σας. Μαρία. Αμαλία. Ωραία, πες μου Αμαλία. Υπερβολική υγρασία η οποία συνοδεύει τη σύψη της ρύζας. Υπερβολική υγρασία η οποία συνοδεύει τη σύψη της ρύζας. Υπερβολική υγρασία η οποία συνοδεύεται με βαρύ έδεφος, δηλαδή δημιουργείται ένα εξαιρετικά ασφυκτικό περιβάλλον. Τώρα βακτίρε να μας προκαλώνει σύψη στη ρίζα και να νεκρώνουν το φυτό, όχι για τα δέντρα. Λοιπόν, τα είπατε λίγο πολύ. Έχουμε λοιπόν βιωτικά και αβιωτικά αίτια τα οποία μπορούν να προκαλέσουν σύψη ρυζή απέρα από τους μύτητες, που και οι μύτητες είναι φυσικά βιωτικά αίτια. Υπερβολική και διαρκή συγκρασία στο περιβάλλον των ρυζών. Ασφυκτικό περιβάλλον το οποίο προκάλεται από κάποιον βαρύ έδεφος, αυτά τα δύο σε συνδυασμό είναι ακόμα χειρότερα. Επίδραση τοξικών ουσιών. Μπορεί κάτι να πέσει στο περιβάλλον της ρύζας, να νεκρωθούν οι ρύζες σε κάποια δύνατα και από εκεί και πέρα να υποδεχτούν επίθεση παθογόνων και να σαπίσουν επέρατερο. Και διάφορα άλλα βιωτικά αίτια. Ζωική εχθρή, έντομα κινηματόδηση όπως ήδη αναφέρατε. Τώρα, οι συψηριζίες από μύτητες, παιδιά, μην σε ανασχετείτε τώρα. Δεν είναι ανάγκη να αντιγράφετε όλες τις διαφάνειες. Θα πάρετε τις διαφάνειες είτε με τον ένα, είτε με τον άλλον τρόπο. Καλύτερα να προσέχετε εδώ, να κάνουμε μια κουβεντούλα, να καταλαβαίνετε αυτά που λέμε. Ποιοι από σας θα πάνε στο σπίτι να διαβάσουν μετά. 0,5% Όχι δεν είσαστε και 100 εδώ μέσα, 2% Εντάξει, 2% Τώρα δεν είναι... γιατί ξέρετε τι γίνεται, δεν προσέχετε εδώ. Είναι πιο σημαντικό να προσέξετε εδώ παρά να... Εντάξει, σημειώστε κάποια πράγματα, αλλά μη θέλετε να σημειώσετε και την τελευταία λέξη και μείνουμε εδώ πέρα μέχρι αύριο, έχουμε να πούμε πολλά πράγματα σήμερα. Λοιπόν, συψηριζίες από μύκητες έχουμε. Συψηριζίες από αρμυλάρια, από διάφορα είδη του αρμυλάρια με επικρατέστητρο 1, θα τα πούμε παρακάτω, από είδη του γένους Ροσελίνια και από ομφαλότου σολεάριους από έναν τρίτο μύκητα, αλλά μόνο σε ελιά. Αυτό τι σημαίνει ότι η ελιά πόσες υψηριζίες έχει? Όχι! Τρεις! Έτσι! Έχουμε λοιπόν αρμυλάρια, ροσελίνια στους δανδροκομικούς ξενιστές γενικότερα και στην ελιά. Και στην ελιά έχουμε έναν επιπλέον που δεν τον έχουν οι άλλες καλλιέργιες. Αυτό σημαίνει ομφαλότου σολεάριους μόνο στην ελιά. Οι υψηριζίες λοιπόν είναι χρόνιες ασθένειες. Είναι αυτό που είπαμε την προηγούμενη φορά που κάναμε μια εισαγωγή στις εδαφογενείς ασθένειες. Είναι ασθένειες οι οποίες κρατάνε χρόνια. Δεν κατρεύεται το φυτό. Από τη στιγμή που θα προσβηθεί, εμφανίζει τη βλάβη σε κάποιο μέρος τους, έναν κλάδος στην αρχή. Βρε καλώς την Βασιλίκη! Πού ήσουνα? Σπίτι. Εδώ και δύο εβδομάδες μάλλον. Μαριάννα και Σίλι. Καλώς ήρθατε. Λοιπόν, χρόνιες ασθένειες. Στην αρχή έχουμε το δέντρο μας να προσβάλλεται από τη μία μεριά. Άρα βλέπουμε τα συμπτώματα στο αντίστοιχο κλαδί. Και σταδιακά με τα χρόνια επεκτείνεται η ασθένεια και στα υπόλοιπα μέρη του φυτού. Χρόνια λοιπόν ασθένεια. Οι συψηριζίες σαν ασθένειες έχουν συνήθως τοπικό ενδιαφέρον. Και μάλιστα πολλές φορές σε επίπεδο δενδροκομείου. Δεν είναι από εκείνες τις ασθένειες, οι οποίες, των οποίων μάλλον οι μολυσματικές μονάδες μεταφέρονται με τον αέρα, οπότε έχουμε μια γενική κατάσταση σε όλη την περιχή, σε όλο το νομό, σε όλο το γεωγραφικό διαμέρισμα. Έτσι, είναι ασθένειες οι οποίες αφοσχολούν τοπικά. Και μάλιστα σε κάποιες δικρυμέρες προβληματικές θέσεις, που θα τις πούμε παρακάτω. Και θα δούμε φυσικά πρώτα, στις ψηριζίες από αρμιλάρια μέλλια, μετά από ροσελίνια και τέλος τον ομφαλό της Ολεάρου, με τη σειρά που τα παρουσιάσαμε. Ο αρμιλάρια είναι ένας μηκητάς ο οποίος είναι πάρα πολύ κακός, από τη στιγμή που θα φτάσει σε έναν δενδροκομείο. Και μάλιστα έχει ένα τεράστιο εύρος ξενιστών. Αναφέρονται, όπως λέει και η διαφάνεια, περίπου 700 είδη ξενιστών, που στην εύκρατη ζώνη. Υπάρχει παντού, αλλά κυρίως απαντάται στην εύκρατη ζώνη. Εμείς σε ποια ζώνη είμαστε? Μπράβο! Κοντεύουμε να γίνουμε τροπικοί βέβαια, αλλά εντάξει, είμαστε στην εύκρατη ζώνη. Στην Ελλάδα έχουν αναφερθεί 66 τουλάχιστον είδη, που είναι ξενιστές του αρμιλάρια. Ανάμεσα σε αυτούς είναι φυτά που ενδιαφέρουν το συγκεκριμένο μάθημα, αλλά είναι και άλλα φυτά που δεν θα ασχοληθούμε με αυτά σε αυτό το μάθημα. Λοιπόν, πρώτα από όλα, όλα τα καλλιεργούμενα δενδροκομικά. Το αμπέλι, τα κυριότερα δασικά, πατάτα και αγκινάρα, τα βγαίνουμε εκτός μαθήματος, αλλά μην τα ξεχάσετε, θα σας πω γιατί μετά. Καλλοπιστικά φυτά και αρωματικά φυτά, διάφορο, όπως βλέπετε, φασκόμυλο, λεβάντα, ρίγανη, τσάι του βουνού. Τι μας νοιάζουν αυτά, γιατί να τα αναφέρουμε. Μπορεί να συνηπάρχουν με τις δενδρότσες. Μπορεί να συνηπάρχουν, μπορεί να συνηπάρχουν, αν και... Εγώ το ρωτάω για κάποιον άλλο λόγο. Συνήθως δεν τα βρίσκουμε με τις δενδρότσες, αλλά μπορεί και να τα βρούμε. Γεωργία, ήθελες να πεις. Κάποιος σήκωσε ένα χεράκι έτσι. Ναι, Αλέξανδρε. Όχι, θέλω να πω γιατί ανέφερα και τα αρωματικά φυτά εδώ πέρα, Μαριάνα. Όχι μόνο τα χρησιμοποιούμε, αλλά τελευταία τα καλλιεργούμε στις μεγαλύτερες εκτάσεις. Δηλαδή, υπάρχει ένα ενδιαφέρον για τα αρωματικά φυτά. Ήδη πρόπερσε ένας φοιτητής από τα 7 μεγάλες καλλιέργειας, έφυγε από εδώ, πήρε το πτυχίο του και μετά από ένα χρόνο ήρθε και μου είπε, ξέρεις, εγώ σχολούμαι με τη Μέντα. Δεν έχω κάποιες ασθένειες που μπορεί να αντιμετωπίσω. Οπότε, στη Μέντα μπορεί να βρεις και, αν και δεν έχει αναφερθεί, αλλά μπορεί να βρεις, όπως αναφέρονται ήδη αυτά. Μπορεί να βρείτε και εσείς, νέους ξενιστές. Οι σημαντικότερες ζημιές που έχουν αναφερθεί στη χώρα μας είναι σε αμπέλι, μυλοειδή, ελιά και σπεριδοειδή. Οι πιο σημαντικές ζημιές, όχι ότι στους υπόλοιπους ξενιστές δεν έχουμε ζημιές, έχουμε φυσικά. Τι κάνει η αρμηλάρια, ποια είναι η ζημιά της αρμηλάριας. Καταστρέφει το δέντρο, καταστρέφει το έγγιο κεφάλαιο και φυσικά μέχρι να το καταστρέψει για μερικά χρόνια θα μας επηρεάζει γραμματικότατα την παραγωγή, θα μειώνει την παραγωγή μας. Τα συμπτώματα από συψηριζία από αρμηλάρια μέλλια είναι στην κόνη του δέντρου. Αυτά τα συμπτώματα που συζητήσαμε την προηγούμενη φορά σαν συμπτώματα των γενικευμένων ασθενειών, δηλαδή ασθενειών που εμφανίζονται στη συγκεκριμένη περίπτωση στο ρυζικό σύστημα, αλλά έχουμε και στην κόμη συμπτώματα. Ποιο είναι αυτά, ποιος θα τα δημηθεί, γεια σου. Κανένας δεν θυμάται τα συμπτώματα που είπαμε την προηγούμενη φορά και τα δείξαμε έτσι ένα-ένα. Πώς είπαμε ότι σε λένε εσένα. Εσύ ήσουνα η ρό, που σε ψάχνω εγώ εδώ. Μικρή φυλλή. Πολύ ωραία. Πολύ κακοφορία, αλλά με μικρούς καρπούς. Αυτός το τέλος, πριν να πεθάνει το δέντρο. Όλα αυτά, όλα αυτά τα θυμηθήκατε τώρα που μας τα λέει η ρό από το αργυρό. Όχι. Η ρό σκέτο. Ωραία. Λοιπόν, είπαμε την προηγούμενη φορά ότι τα συμπτώματα των εδαφογενών ασθενειών που εμφανίζονται στην κόμη είναι μίωση της ανάπτυξης, ιδιαίτερα της αιτήσιας βλάστησης, μικροφυλλεία, δηλαδή μικρούς βλαστούς, μικροφυλλεία, κίτρινα φύλλα, πτώση των φύλλων, ξύρανση των φύλλων, ξύρανση των φύλλων και πτώση των φύλλων, ξύρανση των βλαστών με καλύτερων κλάδων, αρχικά σε ένα-δυο κλαδιά και σταδιακά επέκταση και σε υπόλοιπα κλαδιά. Αυτά δεν είπαμε? Ναι. Έκρυση κόμιος στα δέντρα στα οποία εκραιεί η κόμη. Από πού νομίζω ότι θα εκραιεί η κόμη στη στιγμή αυτή την περίπτωση? Από τους καρπούς, όχι. Θα εκραιεί από κάποιο σημείο κοντά στο λαιμό στην περίπτωση εκείνη που η ζημία έχει ανεβεί προς τα πάνω και θα δούμε ότι λέμε ότι είναι σε ψηριζία, αλλά η σύψη προχωράει και αρκετά εκατοστά πάνω στον κορμό. Θα το δείτε μετά στις φωτογραφίες. Άρα, λοιπόν, τα πρώτα συμπτώματα που θα αντιληφθούμε εμείς, γιατί δεν μπορούμε να δούμε τι συμβαίνει μέσα στις ρίζες, είναι τα συμπτώματα στην κόμη. Έτσι, τα συμπτώματα μιας γενικευμένης ασθένειας. Αυτά με λεπτομέρεια θα τα δείτε στην προηγούμενη διάλεξη. Ωραία, εδώ είναι σε ένα πόδες φυτό, γιατί είπαμε και αρκετά πόδοι φυτά τα οποία προσβάλλονται από αρμιλάρια. Αλήθεια, τώρα θυμήθηκα, που σας είπα πριν, πατάτα, αγκινάρα, καλοπιστικά και λοιπά, ότι μην τα αγνοήσετε, μην τα ξεχάσετε. Πέρις τον Ιούνιο, έτσι κατασκεύασα ένα πάρα πολύ ωραίο θεματάκι μέσα, στο οποίο είχα βάλει μέσα και πατάτα. Και όλοι μου λέγανε «Βερτισίλιου Μντάλιε». Ενώ δίνονταν τα συμπτώματα της ψυριζίας, ενώ κάποιοι θυμήθηκαν ότι είναι ανάμεσα στους ξενιστές και τους βοήθησε η πατάτα να κάνουν τη διάγνωση. Ωραία. Τώρα, τα γενικευμένα συμπτώματα δεν πρόκειται να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε για ποια στένια πρόκειται και να λάβουμε τα μέτρα μας. Πρέπει λοιπόν να ψάξουμε για τα λεγόμενα παθογνωμονικά συμπτώματα. Τα οποία τι είναι τα παθογνωμονικά συμπτώματα, Κωνσταντίνε. Συμπτώματα που διαφέρον, μεταξύ άλλων συμπτώματων, είναι χαρακτηριστικά του παθογόνου στο συγκεκριμένο... Πολύ ωραία. Είναι κάποια συγκεκριμένα συμπτώματα, χαρακτηριστικά, τα οποία πολλές φορές μας βοηθάνε απευθείας να κάνουμε τη διάγνωση ή να υποψιαστούμε το παθογόνο αίτιο ή να πέσουμε κοντά, τέλος πάντων. Ψάχνουμε λοιπόν για παθογνωμονικά συμπτώματα. Πού θα ψάξουμε για παθογνωμονικά συμπτώματα, εφόσον είναι στη ψηριζία? Στη ρίζα. Πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να ξελακώσουμε. Ή αν έχουμε κάποια νεαρά τα οποία είναι σε προχωρημένη κατάσταση, να πάμε και να τα ξεριζώσουμε. Να ξεριζώσουμε ένα για να δούμε τι τρέχει. Άρα λοιπόν το πρώτο πράγμα που θα δούμε στη ρίζα είναι η καστανή σύψη ρυζών. Τη βλέπετε πουθενά την καστανή σύψη ρυζών. Έτσι βλέπετε κάποια σημεία της ρίζας τα οποία είναι σκούρα καστανά. Η σύψη βέβαια της ρίζας, εδώ, σε αυτή την εικόνα, περιορίζεται σε εκείνα τα σημεία που σημαίνει ότι μόλις έχει αρχίσει. Η σύψη ρυζία μπορεί να αρχίσει από οποιοδήποτε σημείο. Μπορεί να ξεκινήσει από κάποια ρίζα, την κεντρική της πλάγες, μπορεί να ξεκινήσει από εδώ πιο κοντά στο λαιμό. Στη συνέχεια θα δούμε στο επόμενο στάδιο σε ένα φυτό το οποίο έχει ασθενήσει εδώ και περισσότερο καιρό σε σχέση με την προηγούμενη εικόνα. Θα δούμε λοιπόν ξερή σύψη η οποία επεκτείνεται βαθιά, δηλαδή πάει βαθιά μέσα στο ξύλο, ξεκινώντας από το φυλλό. Από το φυλλό, λοιπόν, προς το εγκάρδιο ξύλο έχουμε σάπισμα. Κοιτάξτε, εδώ πέρα είμαστε στην περιοχή του λαιμού. Εδώ είναι η περιοχή του λαιμού. Κάπου εδώ πέρα είναι η γραμμή του εδάφους. Και το έχουμε ξεφλουδήσει και βλέπουμε από μέσα αυτή την καστανή τη σύψη. Το άλλο που θα παρατηρήσουμε και είναι χαρακτηριστικό για τον αρμιλάρια είναι ότι ο φλιός βγαίνει εύκολα και μάλιστα σαν γάντι. Τι σημαίνει σαν γάντι? Σημαίνει ότι διατηρεί το αρχικό του σχήμα. Δεν πάμε να τραβήξουμε, να ξεφλουδήσουμε, να βγάλουμε τις φλούδες, τις μαλακές που βγαίνουν έτσι σαν λωρίδες. Αλλά κόβουμε κομμάτια από το φλιό της ρίζας τα οποία αποκολώνται σαν γάντι. Δηλαδή διατηρούν το αρχικό του σχήμα. Γιατί λέμε σαν γάντι? Γιατί καμιά φορά φορούμε γάντι και μετά αρχίζουμε και το τραβάμε από τις άκρες των δαχτύλων και μένει έτσι με το σχήμα του χεριού μας. Γι' αυτό λέμε αποκόλληση του φλιού σαν γάντι. Τι παρατηρείτε εδώ πέρα στο φλιό? Είναι φυσιολογικό αυτό το χρώμα εδώ πέρα, το ασπριβερό. Ποιος είπε όχι, η αμαλία. Τι είναι αμαλία αυτό. Τι νομίζεις ότι είναι. Μπράβο, που το ξέρεις. Τι είναι οι μητυλιακές πλάκες. Δεν ρωτάω εσένα, μόνο ρωτάω γενικώς. Ξέρετε όλοι τι πράγμα είναι ο μήκητας, πώς είναι το σώμα του. Ξέρετε. Μπορεί κάποιος να το παρομοιάσει. Ποιος δεν ξέρει. Άρα όλοι ξέρετε, να μην πω. Για πες μου Γεωργία τι είναι. Δεν μπορεί να μη ξέρεις. Αφού δεν σήκωσε τα χέρια σου. Κυριάκο, πώς είναι ο μήκητας. Να μου το περιγράψεις λίγο έτσι Ιανά. Πώς το λένε, με πάρα πολύ απλά λόγια. Όχι επιστημονικά λόγια, να το πεις λίγο έτσι πεζά. Σαν ιστός της αράχνης. Σαν ιστός της αράχνης, αλλά όχι βέβαια με εκείνα τα ωραία τα σχήματα. Σαν κουβάρι από κλωστές. Έτσι δεν είναι ο μήκητας. Σαν κουβάρι από κλωστές. Αυτές που τις λέμε υφές, μπλέκονται πολύ στενά μεταξύ τους και μπορούν να σχηματίσουν μυκηλιακή πλάκα. Δηλαδή μία επιφάνεια. Στην ουσία καλύπτουν μία επιφάνεια από πάρα πολλές υφές, οι οποίες έχουν στη συγκεκριμένη περίπτωση τη χαρακτηριστική μυρωδιά μανιταριού. Γιατί έχουμε έναν βασιδιομήκητα εδώ πέρα. Έτσι λοιπόν βλέπετε το φλοιό από μέσα να είναι ασπριδερός σαν να τον έχεις βάψει με ένα πινέλο. Αλλά δεν είναι όμως βαμμένο. Έχει εκεί πέρα μυκηλιακή πλάκα. Έχει το μυκήλιο και μάλιστα είναι και υγρό και ωραίο. Αν το πιάσεις είναι ζωντανό. Λοιπόν αυτές οι μυκηλιακές πλάκες σχηματίζονται τόσο από μέσα από το φλοιό όσο και πάνω στο ξύλο και μάλιστα πολλές φορές έχουν το χαρακτηριστικό σχήμα της βεντάλιας. Γι' αυτό η βιογραφία λέει μυκηλιακές πλάκες σε μορφή ριπιδίου. Το ριπίδιο είναι η βεντάλια και εδώ πέρα φαίνεται έτσι. Ας πούμε εδώ είναι η βάση της βεντάλιας και απλώνει τη μυκηλιακή πλάκα προς τα πάνω. Έτσι και έχουμε την έντονη μυρωδιά μανιταριού. Είναι χαρακτηριστικό αυτής της προσβολής της υψηριζίας από αρμυλάρια, μέλλαια, μυρωδιά μανιταριού. Εδώ πάλι βλέπετε μυκηλιακές πλάκες. Έχουμε αφαιρέσει το φλοιό. Εδώ πέρα οι φωτογραφίες αυτές δεν δείχνουν μόνο καλλιεργούμενα αλλά δείχνουν και βασικά. Γιατί η υψηριζία από αρμυλάρια βρασιλεύει μέσα στα δάση και βέβαια απασχολεί και τα καλλιεργούμενα. Και εδώ το ίδιο και εδώ φαίνεται το ρυπίδιο, φαίνεται η βεντάλλια. Εδώ είναι η βάση της βεντάλλιας έτσι και το βλέπετε έτσι ακτινοτά προς την άλλη κατεύθυνση. Και εδώ βλέπετε ότι η υψή έχει προχωρήσει σε αρκετό ύψος από τη γραμμή του εδάφους. Μπορεί να είναι η υψηριζία αλλά καθώς ξεκινάει σαπίζει το ξύλο αρκετά ψηλά. Φυσικά αν έχει και στην διάθεσή του ομίκτας πάρα πολύ υγρασία. Ωραία, εδώ είναι οι μικυλιακές πλάκες από ρίζα κτινηδίου που έχουν φέρει στο εργαστήριο πριν πάρα πολλά χρόνια. Τις μικυλιακές πλάκες είτε θα τις δείτε έτσι πολύ εύρωστες, παχές, άσπρες ή θα τις βρείτε πιο λεπτές, θα τις δείτε πιο λεπτές. Λοιπόν, τι γίνεται κορίτσια και γελάτε, για πείτε μου και εμένα να γελάσω κι εγώ. Εδώ λοιπόν βλέπουμε τη μικυλιακή πλάκα. Εδώ είναι σε κάποιο δασικό μικυλιακές πλάκες. Αυτές είναι λίγο τροπικνές από εκείνες που σας έδειξα προηγουμένως. Ορίστε. Η μικυλιακή πλάκα? Όχι, γιατί και η Οροζελίνια κάνει μικυλιακές πλάκες ο επόμενος μήκητας, αλλά δεν είναι τόσο πολύ εύρωστες. Μερικές φορές όμως μπορείς να τις βρεις κι εκείνες εύρωστες. Γι' αυτό είναι παθογνωμονικό της υψηριζίας, αλλά πρέπει να ψάξεις περιτέρω για να δεις ποιος μήκητας είναι τελικά. Είναι παθογνωμονικό της υψηριζίας. Άμα τα δεις αυτά τα πράγματα, έχεις υψηριζία. Έχεις πρόβλημα στις ρίζες. Η αποκόλληση σαν γάντι είναι του Αρμιλάρια. Λοιπόν, εδώ σε τι το βλέπουμε, το βλέπουμε σε αμπέλη. Κοιτάξτε εδώ πέρα είναι αρέσει μικυλιακές πλάκες, είναι σε αυτά εδώ τα σημεία. Αυτός που τράβηξε αυτή τη φωτογραφία χρησιμοποίησε λάθος φόντο, γιατί είναι ασπιδερό το φόντο και οι μικυλιακές πλάκες είναι εδώ. Αλλά νομίζω ότι μπορείτε να τις διακρίνετε και εδώ κάτω. Και εδώ, εδώ φαίνονται πιο εύκολα, πιο καλά. Εδώ είναι η μικυλιακή πλάκα και εδώ. Μπορούν να πάρουν δηλαδή διάφορες μορφές. Τη τυπική μορφή της βεντάλιας που είδατε προηγουμένως ή μια επιφάνεια έτσι σαν πασαλιμένη με άσπρη μπογιά ή λίγο πιο, λίγο, λιγότερο έντονα όπως βλέπετε σε αυτές εδώ τις εικόνες. Μικυλιακές πλάκες λοιπόν είναι παθογνωμονικό σύμπτωμα σιψηριζίας, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ακόμα αν είναι αρμυλάρια ή ροσελίνια, γιατί και ο ροσελίνια κάνει μικυλιακές πλάκες. Όχι όμως ο άμφαλος του σολιάριους, αλλά θα το πούμε όταν θα έρθει η ώρα. Κοιτάξτε εδώ πάλι έχουμε μοσχεύματα αμπελιού, μικυλιακές πλάκες, εδώ είναι πιο πυκνές, αραιότερες, πιο αραιές. Αυτό εδώ πέρα τι είναι άρρεγε? Τι μπορεί να είναι αυτό? Αντώνη. Μικυλιακές υφές για να είναι αυτό αποκλείεται, γιατί οι μικυλιακές υφές είναι πιο λεπτές. Τι να είναι? Από μυνάρια που ξεκόλλεις το γάντι. Όχι, στο αμπέλι δεν μπορούμε τόσο εύκολα να ξεκολλήσουμε σαν γάντι το φλοιό. Ο Αντώνης έχει πέσει κοντά χωρίς να το ξέρει, εγώ περίμενα ότι θα μου πείτε ότι είναι ρίζα. Γιατί δεν το έπαιζε Μαριάννα, να με υποβοηθήσεις στο έργο μου, στο μάσμα μου. Λοιπόν, εγώ κάνω αυτό το ερώτημα για να μου πείτε ότι είναι ρίζες. Μοιάζουν λοιπόν με ρίζες ή είναι κάποια άλλα στοιχεία του μύκητα που τα λέμε ριζόμορφα. Να λοιπόν ένα άλλο παθογνωμονικό σύμπτωμα που ταυτόχρονα είναι σημείο υπαρουσία ριζομόρφων. Τι είναι τα ριζόμορφα? Η Αμαλία πριν μου είπε για τις μικυλιακές πλάκες. Αλλά να δώσω την ευκαιρία στον Φάνη, είπαμε, με βοήθεις ο Νικόλας να θυμηθώ το όνομά σου σήμερα, γιατί έσπαλα το κεφάλι μου, γιατί δεν το θυμόμουν. Καλά κάνεις και νομίζεις και το λες, για να πω και να το καταλάβουν όλοι ότι αυτό είναι λάθος. Δεν πειράζει άμα λέμε κάτι λάθος, εδώ μέσα το μαθαίνουμε από την αρχή, καλύτερα. Είναι λάθος, δεν είναι καρποφορία το ριζόμορφο. Ποιος ξέρει τι είναι? Γενική φυτοπαθολογία. Ξεκινήσετε να διαβάζετε τώρα. Παρακαλώ, το όνομά σου... Νίκος. Πώς? Νίκος. Νίκος. Είναι πολύ χαρακτηριστικό όνομα, δεν πρόκειται να το ξεχάσω. Πάρα πολύ ωραία, ορθότατα. Είναι μια μικυλιακή κατασκευή, είναι μια κατασκευή η οποία προκύπτει από το μπλέξιμο, το στελό μεταξύ τους των μικυλιακών υφών, που σταδιακά δημιουργούν ένα κορδόνι. Αυτό το κορδόνι μπορεί να είναι πάρα πολύ λεπτό όπως φάνηκε στην προηγούμενη εικόνα ή να είναι πάρα πολύ χοντρό. Τα πάρα πολύ χοντρά κορδόνια τα βρίσκουμε συνήθως στις δασικές εκτάσεις και αυτό είναι αποδασικό. Τα κορδόνια αυτά είναι στην αρχή υπόλευκα, καταλήγουν να γίνουν μαύρα αφού περάσουν από κάποια ενδιάμεσα χρώματα και τα εύρος τα κορδόνια μπορούν να αναπτυχθούν αυτόνομα μέσα στο έδαφος, δηλαδή να πάνε από το ένα δέντρο στο άλλο και να φτάσουν μέχρι και πέντε μέτρα. Και είναι ο σπουδαιότερος επιδημιολογικός παράγοντας αυτής της ασθένειας. Κορίτσια με προσέχετε. Κουσκούς, είναι ώρα για κουσκούς. Επειδή λέγονται κορδόνια, λέγονται και στα ελληνικά κορδόνια, λέγονται ρυζόμορφα κοινώς κορδόνια. Επειδή λέγονται λοιπόν και κορδόνια, το όνομα αυτής της ασθένειας στα αγγλικά είναι, όπως βλέπετε, shoe string root rot, shoe string είναι το κορδόνι, όπως ξέρετε. Λοιπόν, τα κορδόνια όταν τα βρίσκουμε κάτω από το φλείο είναι πεπλαθισμένα, όταν τα βρίσκουμε έξω από το φλείο είναι κανονικά κυλινδρικά και μπορούν να μας μπερδέψουν με τις ρίζες. Για να δούμε μερικά ακόμα κορδόνια ή ρυζόμορφα, βλέπετε. Επίσης ένα άλλο τους χαρακτηριστικό είναι ότι αναστομώνονται μεταξύ τους, όπως μπορούν και οι νικηλιακές υφές να αναστομοθούν μεταξύ τους, δηλαδή δημιουργούν γέφυρες μεταξύ τους και δημιουργούνται αυτές οι λεγόμενες αναστομώσεις και δημιουργούν ένα δίκτυο κορδονιών. Εδώ είναι πάρα πολύ χοντρά κορδόνια, είναι αποδασικό, στα καλλιεργούμενα δεν βρίσκουμε συχνά τέτοια πράγματα, βρίσκουμε πολύ πιο λεπτά, σαν πολύ λεπτά ρυζίδια. Αυτό εδώ είναι από κάποια εικόνα από κάποια ρυζόμορφα που έχουμε στο Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας. Και εδώ βλέπετε τις αναστομώσεις τους, κοιτάξτε εδώ πέρα μια ωραία αναστόμωση, ενώνεται το ένα με το άλλο. Και εδώ μπορείτε να δείτε εικόνα από ένα πολύ χοντρό ρυζόμορφο, είναι φυσικά το μαύρο από πάνω και να το συγκρίνετε με μία ρίζα, με ένα τμήμα ρίζες, πώς μοιάζουν πάρα πολύ μεταξύ τους. Και τα λεπτά τα ρυζόμορφα μπορούμε να τα μπερδέψουμε με ρυζίδια. Υπάρχει όμως ένα πρακτικό κόλπο να το πούμε έτσι, με το οποίο μπορείς να καταλάβεις αν είναι ρύζα ή αν είναι ρυζόμορφο, ειδικά για τα λεπτά βέβαια αυτά τα χοντρά δεν μου έτυχε ποτέ να τα δω από κοντά και να τα τρύψω στα δυο δάχτυλα. Αν θα πάρετε λοιπόν ρυζόμορφα αυτά τα λεπτά που θα βρίσκετε πάνω στις άπιες ρύζες που έχουνε ταυτόχρονα και μικυλιακές πλάκες, δηλαδή υποψιαζόσαστε αρμυλάρια μέλλια, θα πάρετε ένα από αυτά τα κατασκευάσματα που μοιάζουν με ρυζίδια και θα τα τρύψετε ανάμεσα στα δύο σας δάχτυλα έντονα. Αν είναι ρυζόμορφο αυτό λιώνει και ξαφανίζεται τελείως, δεν αφήνει κανένα υπόλοιμμα στο χέρι σας. Αν είναι ρίζα φυσικά όσο και να το τρύψεις δεν πρόκειται να ξαφανιστεί όλα και θα σου αφήσει κάτι. Άρα λοιπόν αυτός είναι ένας πρακτικός τρόπος για να καταλάβουμε αν είναι ρυζόμορφα και βέβαια που εκεί πέρα μπορούμε να τα βάλουμε και στο μικροσκόπιο. Ναι παρακαλώ. Στα βασικά είναι εκείνα τα χοντρά, τα μαύρα, τα πολύ χοντρά. Μπορεί να τα βρούμε και σε καλλιεργούμενα. Αυτή εδώ την οικόρα της συγκεκριμένη είναι από κάποιο site που φαίνεται από κάτω. Έτσι αμερικάνικο. Μπορείς να το βρεις και σε καλλιεργούμενα αλλά σε περιοχές που έχει πάρα πολύ υγρασία και έχει πολύ μεγάλη προσβολή. Αλλά συνήθως εμείς δεν αντιμετωπίζουμε τελείως καταστάσεις. Βρίσκουμε ρυζόμορφα φυσικά. Είναι αυτά τα οποία σας έδειξα πριν. Αυτά. Τα οποία είναι αρκετά εύρωστα αλλά όχι σαν εκείνα. Το δάσος είναι το μέρος που βασιλεύει η αρμιλάρια. Και φυσικά είναι το μέρος που μπορεί να αναπτύξει πάρα πολύ χοτρά και έμπρα στα κορδόνια. Αλλά όχι ότι έχουμε κορδόνια μόνο στα βασικά. Έχουμε και στα καλλιεργούμενα. Ένα άλλο σημείο είναι η παρουσία αυτών των μανιταριών τα οποία έχουν το συγκεκριμένο χρώμα μελί. Γι' αυτό και το είδος το οποίο προσβάλλει τα καλλιεργούμενα ονομάζεται μέλαια από το χρώμα του μελιού. Εμφανίζονται λοιπόν αυτά είτε στο λαιμό του δέντρου είτε πάνω στον κορμό. Πιο πολύ στο λαιμό του δέντρου θα τα βρούμε στα καλλιεργούμενά μας. Δεν εμφανίζονται κάθε χρόνο και δεν εμφανίζονται τόσο συχνά όσο θα δούμε μικυλιακές πλάκες ριζόμορφα. Εντάξει. Αν εμφανιστούν όμως είναι διαγνωστικό στοιχείο. Αν θα δούμε τέτοια μανιτάγια δεν χρειάζεται να ψάξουμε ούτε για ροσελινίες ούτε για τίποτα άλλο. Είναι αρμυλάρια μέλαι. Εδώ λοιπόν τα βλέπετε πάνω στη ρίζα. Και εδώ είναι πάνω στον κορμό. Κάποιο πάρκο και είναι λεπτικμένα πάνω στον κορμό. Μισό λεπτό να γίνει λίγο ησυχία να ακούς ότι είπες, Νίκο. Βεβαίως, όταν βλέπεις μανιτάρια τι άλλο θα μπορούσε να είναι. Ο αρμυλάρια. Εφόσον βλέπεις μανιτάρια σε ρωτάω τι άλλο θα μπορούσε να είναι. Τα μανιτάρια πώς τα λέμε. Τώρα βέβαια αυτά εγώ δεν σας τα έγραψα με το φυτοπαθολογικό όρο στην αρχή. Εδώ σας έγραψα μανιτάρια έτσι. Εδώ σας έχω γράψει μανιτάρια για να σας περιγράψω το σημείο. Πάρα κάτω όμως όπως βλέπετε έχω αλλάξει τίτλο και τα λέω βασιδιοκάρπια. Βασιδιοκάρπια είναι ο σωστός όρος για να περιγράψουμε εμείς οι φυτοπαθολόγοι τα μανιτάρια. Τα μανιτάρια είναι κοινή ονομασία. Και μάλιστα πολύ μανιτάρια λένε και τις τρούφες που δεν έχουν καμία σχέση με τους βασιδιομύκητες. Άρα λοιπόν φυσικά είναι βασιδιομύκητας. Όταν βρίσκουμε βασιδιοκάρπια πρόκειται για βασιδιομύκητα. Για να δούμε τον τρόπο με τον οποίο εμφανίζεται η ασθένεια στον αγρό αλλά και την εποχή την οποία εμφανίζεται. Τον τρόπο θα σας τον πω εγώ ή κάποιος θέλει να μας πει τι φαντάζεται. Λοιπόν, θες να πεις? Εσύ τώρα έχεις διαφάνει εκεί πέρα και διαβάζεις. Αλλά το ξέρω. Το ξέρεις, ωραία. Λοιπόν, είναι κατά κυλίδες, η εμφάνιση της ασθένειας είναι κατά κυλίδες. Είναι σε περιοχές προβληματικές, είτε του αγρού προβληματικές που σημαίνει ότι εκεί υπάρχει περίσσια υγρασίας. Ή προβληματικές επειδή εμείς έχουμε φέρει εκεί πέρα ένα στενές δεντρίλιο και το φυτέψαμε. Ή προϋπήρχε το παθογόνο εκεί από προηγούμενη καλλιέργεια. Άρα λοιπόν, γύρω από αυτό το πρώτο το οποίο θα αρρωστήσει, αρχίζουν και αρρωσταίνουνε διάφορα άτομα. Και αυτό σημαίνει εμφάνιση της ασθένειας κατά κυλίδες, όπως είπαμε στα δύο προηγούμενα μαθήματα. Δεν σημαίνει κυλίδες πάνω στα μέρη του φυτού, στρογγυλές. Σημαίνει μια συγκεκριμένη περιοχή στον αγρό, στην οποία τα άτομα που είναι μέσα σε αυτή την περιοχή είναι άρρωστα. Άρα λοιπόν, οι εμφάνιες είναι κατά κυλίδες, οι οποίες είναι είτε περίπου κυκλικές, όχι τέλειος κύκλος, όπως εκείνοι που σας ζωγράφησα τις προάλλες, ή μπορεί να είναι γραμμοειδής, μπορεί να είναι κατά τη φορά του ποτίσματος, εξαρτάται και από τον τρόπο με τον οποίο ποτίζουμε. Τους τερινούς μήνες θα εμφανιστούν έντονα τα γενικευμένα συμπτώματα την πρώτη φορά. Δηλαδή θα δούμε μαρασμούς, θα δούμε κετρινίσματα, πτώσεις φύλλων, την άλλη χρονιά θα δούμε ξερό κλαδί. Άμα είναι νεαρό το δέντρο, μπορεί να πεθάνει μέσα σε ένα-δυο χρόνια. Αν είναι μεγαλύτερο, θα το αρρωστήσει και το άλλο του κλαδί την παρακάτω χρονιά και ούτω καθεξής. Γιατί Κυριακό, τους τερινούς μήνες? Γιατί? Έχει περισσότερο ανάγκη το νερό. Και επομένως, επειδή έχει καταστραφεί ένα μέρος του ρυζικού του συστήματος, εκείνο το μέρος του ρυζικού συστήματος δεν απορροφάει το νερό. Άρα το κλαδί που είναι ακριβώς από πάνω και τρέφεται από αυτή τη μεριά, σημαίνει ότι θα παρουσιάσει αυτά τα συμπτώματα. Ωραία, τους τερινούς μήνες θα δούμε τα γενικευμένα συμπτώματα. Μετά τις βροχές θα πάμε να ψάξουμε για τα παρθογνωμονικά συμπτώματα και τα σημεία. Γιατί οι μυκηλιακές πλάκες, τα ρυζόμορφα, τα μανιτάρια, χρειάζονται η υγρασία για να εμφανιστούν. Ορίστε. Βεβαίως, δεν αποκλείεται ότι θα δούμε μυκηλιακές πλάκες και το καλοκαίρι. Πάνω πολλές φορές μας φέρνουν εδώ στο εργαστήριο αρχές καλοκαιριού, μας φέρνουν τέτοια δέντρα και βρίσκουμε μυκηλιακές πλάκες επάνω και ρυζόμορφα. Αλλά εγώ μιλάω υποθετικά τη χρονιά την πρώτη που θα δεις το σύμπτωμα. Εντάξει, άμα κατακλείζεται το χωράφι σου ψάξε και τότε. Αλλιώς είναι καλύτερα να πάμε το φθινόπωρο να ψάξουμε για τα παρθογνωμονικά συμπτώματα και τα σημεία. Ειδικά τα μανιτάρια, όπως είπαμε, εμφανίζονται το φθινόπωρο και δεν εμφανίζονται κάθε χρόνο. Αλλά αν θα εμφανιστούν, είμαστε σίγουροι ότι πρόκειται για αρμηλάρια μέλε. Ωραία, θα πρέπει λοιπόν να δούμε τα παρθογνωμονικά συμπτώματα και τα σημεία για να μπορέσουμε να κάνουμε ασφαλή διάγνωση. Διαφορετικά μόνο από τα γενικευμένα συμπτώματα στην κόμι δεν μπορούμε να κάνουμε διάγνωση, γιατί όλα εκείνα που είπαμε τα συμπτώματα στην κόμι τα προκαλούν και άλλες ασθένειες διαφορετικές ή άλλες συψηριζίες. Εδώ λοιπόν έχουμε μια πολύ ωραία φωτογραφία από ένα αμερικάνικο site, το οποίο μας δείχνει, κοιτάξτε, την εμφάνιση της ασθένειας κατά κυλίδες. Εδώ έχουμε μια στρογγυλή κυλίδα, είναι ένα δάσος. Έχουμε μια κυλίδα ελιψοειδή, εδώ έχουμε μία άλλη. Εγώ θα έλεγα ότι η κυλίδα είναι ολόκληρο αυτό εδώ το πράγμα, γιατί εδώ συνενώνεται. Έχουμε μία άλλη κυλίδα εδώ. Και εδώ έχουμε μία άλλη περιοχή. Αυτά ονομάζονται κυλίδες. Νομίζω ότι μετά από αυτή την εικόνα έχετε ξεκαθαρίσει τι σημαίνει η εμφάνιση της ασθένειας κατά κυλίδες. Και όχι να μου γράφετε στις εξετάσεις προσδιορίζουμε πού βρίσκεται η κυλίδα καθώς θα ξελακώσουμε κλπ. Εννοείται ότι θα βρίσκουμε κυλίδες πάνω στις ρίζες. Κυλίδες βρίσκουμε πάνω στις ρίζες, αλλά εμφάνιση της ασθένειας κατά κυλίδα σημαίνει αυτό ακριβώς το πράγμα. Ωραία, ποιο είναι το παθογόνο αίτιο... Ήδη ο Νίκος μας είπε ότι πρόκειται για βασιδιομύκητα. Λοιπόν, είμαστε στους βασιδιομύκητε, στην κλάση αυτή, στην τάξη των αγκαρικάλες, στο γένος αρμιλάρια. Αυτά τα οποία σας βγάζω εδώ πέρα είναι αυτά τα είδη τα οποία έχουν αναφερθεί στην Ελλάδα. Σας λέω ότι το πρώτο είναι το πιο σημαντικό και αυτό το οποίο είναι καταξοχήν ουσιαστικά είναι το αίτιο για τις ψυριζίες από αρμιλάρια μέλλαια. Από αρμιλάρια μάλλον στα καλλιεργούμενα δενδροκομικά, ήδη και στο αμπέλι. Λοιπόν, στη χώρα μας έχει αναφερθεί το αρμιλάρια γκάλικα και το αρμιλάρια ταμπέσενς σε καλλιεργούμενα, αλλά περιορισμένα. Υπάρχουν μία-δύο αναφορές, αλλά τίποτε άλλο. Αυτά τα δύο λοιπόν, το γκάλικα και το ταμπέσενς, όπως και τα δύο τελευταία, το οστόγιε και τους επιστήπες είναι κυρίως των δασικών ειδών. Όπως βλέπετε, άλλα εμφανίζονται περισσότερο σε βελανιδιά, άλλα σε κονοφόρα. Γεγονός είναι πάντως ότι το αρμιλάριο του αρέσει πάρα πολύ το δένδρο, το οποίο έχει σκληρό ξύλο, όπως είναι η βελανιδιά. Και εκεί πέρα δημιουργεί πιο εύρωστα ρυζόμορφα. Εδώ είναι καλλιέργεια στο τριβλίο, στο εργαστήριο. Μπορούμε να τον καλλιεργήσουμε στο εργαστήριο σε θρεπτικό υπόστρωμα. Και όπως βλέπετε, τα ρυζόμορφα το εμφανίζονται στην καλλιέργεια και μάλιστα αναπτύσσουν και πολύ πιο γρήγορα από το μικύλιο. Βλέπετε εδώ το μικύλιο, εδώ, και τα ρυζόμορφα τα οποία βγαίνουν από την καλλιέργεια, αναπτύσσονται έτσι και κάπως σε ένα έρεια. Και μάλιστα κοιτάξτε ένα άλλο χαρακτηριστικό, οι άκρες τους είναι ασπριδερές, ενώ από πίσω εμφανίζεται το χαρακτηριστικό μελί χρώμα. Και εδώ είναι η καλλιέργεια σε ένα επόμενο στάδιο, σε μεγαλύτερη ηλικία. Είπαμε και προηγουμένως ότι τα ρυζόμορφα είναι ο σπουδαιότερος επιδημιολογικός παράγοντας. Η ασθένεια λοιπόν μεταδίδεται, το παθογόνο μεταδίδεται από το ένα σημείο στο άλλο, από το ένα δέντρο στο άλλο, από το ένα σημείο του αγρού στο άλλο, εντός της κοινίδας, με τη βοήθεια των ρυζομορφών. Επίσης, μπορεί να μεταδοθεί από το ασθενές με επαφή των ρυζών, δηλαδή αν έχουμε επαφή των μολυσμένων ρυζών με της υγείας, τότε μεταδίδεται η ασθένεια. Επίσης, έχει αναφερθεί, ειδικά σε αμπέλι, ότι μπορεί να μεταδοθεί με τη χρήση παλιών πασάλων. Γιατί ο μήκητας αυτός μπορεί να διαβεί σαν σαπρόφυτο πάνω στο παλιό το ξύλο, πάνω στο νεκρό το ξύλο, που είναι ο πάσαλος, και από εκεί να μπορέσει να μεταδοθεί στο υγεές, το οποίο θα φέρουμε στη συνέχεια και θα βάλουμε στη θέση κάποιου προηγούμενού που ξεράθηκε και το πετάξαμε. Κρατήσαμε τον πάσαλο, φέρνουμε το καινούριο και αρρωσταίνουμε το υγεές από τον πάσαλο που έχει πάνω το μήκητα. Επίσης, κομμάτια ρυζομόρφων μπορούν να μεταφερθούν με τις διάφορες καλλιεργητικές εργασίες, δηλαδή με τα καλλιεργητικά εργαλεία, με τα παππούσια του καλλιεργητή, όπως επίσης και λιγότερο βέβαια, αλλά γίνεται με το νερό του ποτίσματος ή της βροχής. Βέβαια, αν έχουμε νερό του ποτίσματος, το οποίο κατακλείζει, έχουμε και ένα λόγο παραπάνω να μεταδώσουμε την ασθένεια στα γειτονικά με την υπερβολική υγρασία. Και όχι μόνο με τη μεταφορά του μολύσματος. Τώρα, εφόσον έχουμε βασιδιοκάρπια, έχουμε μανιτάρια, τα οποία όπως είδατε και στις εικόνες, έχουν από κάτω λαμμέλες, έχουν λεπίδες. Τι εμφανίζεται και από κάτω στις λεπίδες, τι παράγεται? Λεπίδες. Είναι μανιτάρια με λεπίδες, όπως είναι ο πλεωρότος, ενώ υπάρχουν κάτι άλλα μανιτάρια με πόρους από κάτω, για παράδειγμα. Βασιδιοσπόρια. Βασιδιοσπόρια, ωραία. Αυτά λοιπόν είναι τα σπόρια του μίκητα, τα βασιδιοσπόρια. Τι ρόλο παίζουν άρα για τη μετάδοση της ασθένειας? Δεν παίζουν κανένα ουσιαστικό ρόλο, γιατί η ασθένεια μεταδόνεται με τη βοήθεια των ρυζομόρφων. Όμως μπορούμε να θεωρήσουμε ότι περιορισμένα μπορούν να συμβάλουν και αυτά, διότι μπορούν να ξεκινήσουν σαν προφητικό κύκλο πάνω σε ένα νεκρό, το οποίο μπορεί να βρίσκεται εκεί δίπλα. Και αν τύχει και αυτό το νεκρό είναι από σκληρό ξύλο πηχή βελανιδιά, τότε θα έχει πολύ καλό υπόστρωμα ο αρμιλάρια, να φάει πρώτα να αποσαθρώσει αυτό το υπόλοιμα της βελανιδιάς και από εκεί να μπορέσει να παρασιτήσει το διπλανό το καλλιεργούμενο του υγιές. Αυτό τώρα είναι δευτερεύον, γιατί τη σπουδαιότερη δουλειά την πραγματοποιούν τα ρυζόμορφα. Άρα λοιπόν τα βασιλιοσπόρια θεωρούμε ότι δεν παίζουν ουσιαστικό ρόλο στη μετάδοση της ασθένειας, μπορούν να ξεκινήσουν σαν προφητικό κύκλο σε υλοτομηθέντα ή σε νεκρά, αλλά δεν μεταδίδουν την ασθένεια. Η θερμοκρασία τώρα, επειδή όπως ξέρετε σε κάθε επιδημιολογική μελέτη ασθένειας, είμαστε υποχρεωμένοι να αναφέρουμε και κάποιες θερμοκρασίες ή υγρασίες ή σχετικές υγρασίες. Λοιπόν, η θερμοκρασία φαίνεται ότι φυσικά δεν επηρεάζει το παθογόνο, αλλά φαίνεται ότι επηρεάζει την ασθένεια, γιατί επηρεάζει τον ξενιστή. Αν έχουμε λοιπόν θερμοκρασίες ειδικά προς τις χαμηλότερες τιμές, αν έχουμε αντίξοες συνθήκες, χαμηλές θερμοκρασίες, τότε επηρεάζεται η ευπάθεια των ξενιστών. Οπότε έτσι επηρεάζει η θερμοκρασία την ασθένεια, δεν επηρεάζει το παθογόνο. Η υγρασία φυσικά στο έδωφος, όπως το είπαμε και πριν, ευνοεί την ανάπτυξη των ρυζομόρφων και τη μετάδοση της ασθένειας από το ένα σημείο στο άλλο. Και τα επικίνδυνα εδάφη για την εμφάνιση της ασθένειας είναι συγκεκριμένα. Είναι δασικά μετά από εκχέρσωση, γι' αυτό δεν καταπατούν τα δάση, άλλος ένας λόγος, να μην καταπατούν τα δάση και δεν καταπατούν δασικές εκτάσεις για να κάνουμε καλλιέργειες. Εκτός εάν έχουμε ένα κομμάτι από τον παππού μας που ήταν δίπλα σε δάσος και το είχαμε παρατήσει για δεκαετίες, το είχε ο πατέρας μας, το κληρονομίσαμε εμείς και πάμε εκεί και έχει επεκταθεί το δάσος, έχει μπει μέσα στη δική μας τη γη και θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε για να βάλουμε εκεί έναν οπωρόνα. Εκεί θα λάβουμε τα μέτρα μας, όπως θα πούμε παρακάτω. Άρα λοιπόν, επικίνδυνα εδάφη είναι τα δασικά μετά από εκχέρσωση, είναι τα εδάφη τα κατακλυζόμενα, εκεί δηλαδή που ποτίζουμε με κατάκλυση, ή σημεία του αγρού που νεροκρατούν, ή τέλος πάντων εδάφη τα οποία δεν στραγγίσουν σωστά και το έδαφος εκεί πέρα είναι βαρύ. Σε εκείνα τα μέρη θα βρούμε στη ψυριζία από αρμυλάρια μέλια. Γιατί στα δασικά λέγονται τοκά, είναι γη μολυνό, όπως ακούω, είναι άλλο είδη. Όλα τα είδη του αρμυλάρια υπάρχουν στο δάσος. Υπάρχει και ομέλαια εκεί ανάμεσα και εφόσον έχεις αναφορές έστω και περιορισμένες κάποιων ειδών που παραστούν τα δασικά και σε καλλιεργούμενα θα πρέπει να προσέξεις. Εντάξει, αλλά και ομέλαια υπάρχει μέσα στο δάσος. Λοιπόν θα σας πω και αυτό, μάλλον θα φτάσω μέχρι την καταπολέμηση και μετά θα κάνουμε διάλειμμα. Εντάξει, λοιπόν θα πούμε κάποια στοιχεία για τη βιοχημία της ασθένειας, αλλά πριν πούμε αυτά σας κάνω μια μικρή εισαγωγή. Όπως ξέρετε τα φυτά μας έχουν έναν τρόπο να μείνονται απέναντι στα παθογόνα, έτσι δεν είναι, ωραία. Υπάρχουν κάποιες ουσίες που εκκρίνουν από τις ρίζες τους οι οποίες είναι φαινολικές ενώσεις και αυτές αποθούν τα παθογόνα, δηλητηριάζουν, δεν τα αφήνουν τέλος πάντων να προσβάλουν. Τα υγιή φυτά εκκρίνουν λοιπόν φαινολικές ενώσεις οι οποίες φαίνεται ότι μπορούν να αναχαιτήσουν αυτό το μήκητα. Και μπορούμε να παρατηρήσουμε το φαινόμενο ο μήκητας να υπάρχει στο περιβάλλον του οπωρώνα, αλλά να μην δημιουργεί πρόβλημα, έτσι, για αρκετό καιρό. Πότε θα δημιουργήσει πρόβλημα, όταν για κάποια αιτία θα καμφθεί η ζωτικότητα των δέντρων. Αν έχουμε τα δέντρα μας περιποιημένα σε πολύ καλή υγιεινή κατάσταση, τα φροντίζουμε, τότε ο αρμιλάρια μπορεί να υπάρχει στο έδαφος και να μην μας δημιουργεί πρόβλημα. Έτσι λοιπόν τα υγιή φυτά μπορούν να αμύνονται και τα βοηθούμε και εμείς. Τώρα, οι υγιείς ρίζες έχουν υψηλή αναγωγική δύναμη, δεν αφήνουν καθόλου το μήκητα να δράσει. Αν χάσουν τη ζωτικότητά τους στα δέντρα, ή τέλος πάντων την ευρωστία τους έστω και πρόσκαιρα, θα χαθεί αυτή η υψηλή αναγωγική δύναμη των ρυζών και ο μήκητας τότε θα αρπάξει την ευκαιρία, θα μπορέσει να οξιδώσει τις φενόλες του ξενιστή και θα μπορέσει να μπει. Και από τη στιγμή που θα μπει, από τη στιγμή που θα ξεκινήσει αυτό το πράγμα, έστω κι αν εμείς επαναφέρουμε τις άριστες συνθήκες στα δέντρα μας, δεν θα μπορέσουμε να τα εξηγιάνουμε. Άρα λοιπόν, οι αρχικές μολύνσεις φαίνεται ότι γίνονται σε εξασθενημένα δέντρα, με έστω και πρόσκαιρη κάμψη της ευρωστίας τους. Δηλαδή μπορεί να έχουμε, όπως σας είπα, δέντρα υγιή περιποιημένα να διαβίουν δίπλα με τον αρμιλάρια μέλα χωρίς να δημιουργείται πρόβλημα. Εννοείται ότι δεν θα κατακλείσουμε το έδαφος και γετική, ήδη αυτό είναι μια συνθήκη για να μην είναι εύρωστα τα φυτά μας. Στα υγιή φυτά έχουμε υψηλή αναγωγική δύναμη στο περιβάλλον των ρυζών και ο μήκητας διαβεί απλά σαν σαπρόφυτο σε διάφορα υπολήματα στο περιβάλλον εκεί του εδάφους. Αν εκθέσουμε τον ξενιστή σε μη ευνοϊκές συνθήκες, ποιες είναι αυτές οι μη ευνοϊκές συνθήκες? Πρώτα απ' όλα νερό, πλημμύρα, κατακράτηση υπερβολικής υγρασίας, χαμηλές θερμοκρασίες, κάτι είπαμε πριν για τις θερμοκρασίες, διάφορες τοξικές ουσίες. Όλα αυτά θα κάμψουν την ευρωσυστία του ξενιστή. Οπότε αυτό τώρα είναι κάτι ενδιάμεσο, έχει παρατηρηθεί σε έρευνες ότι σε αυτές τις συνθήκες έχουμε μια μεταβολή των αζοτούχων ενώσεων, των σακάρων και των αλκολών στο περιβάλλον της ρίζας. Και έχουμε μίωση της αναγωγικής δύναμης των ρυζών, οπότε ο μήκητας γίνεται ικανός να οξιδώσει τις πενόλες του ξενιστή, που τον προστατεύουν τον ξενιστή, οπότε έχουμε την παθογέννηση. Έτσι εξηγείται γιατί μπορεί να έχουμε στο περιβάλλον του τεντροκομείου αρμιλάρια, αλλά να είναι τα δέντρα μας υγιή, όταν τα περιποιούμε σωστά. |
