| id |
a0b6b84d-903b-4619-80fb-79d502960239
|
| title |
Ιστορία - Πελοποννησιακός Πόλεμος (2ο Μέρος) Δ' Δημοτικού Επ. 42 /
|
| spellingShingle |
Ιστορία - Πελοποννησιακός Πόλεμος (2ο Μέρος) Δ' Δημοτικού Επ. 42 /
|
| publisher |
Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων
|
| url |
https://www.youtube.com/watch?v=QrWa1anDg2Y&list=PLvLZ8duymN1Bdag3D9ibNaERK3A-nG3pI
|
| publishDate |
2020
|
| language |
el
|
| thumbnail |
http://oava-admin-api.datascouting.com/static/b593/0b3f/f926/ad72/a632/a268/b52c/3dd2/b5930b3ff926ad72a632a268b52c3dd2.jpg
|
| format |
Video
|
| organizationType_txt |
Δημόσιος τομέας
|
| durationNormalPlayTime_txt |
1306
|
| genre |
Ανοικτά μαθήματα
|
| genre_facet |
Ανοικτά μαθήματα
|
| institution |
Υπουργείο Παιδείας
|
| asr_txt |
orbital music Γεια σας παιδιά. Ονομάζομαι Γιώργος Ποταμιάς, και σήμερα θα είμαι ο δάσκαλός σας στο μάθημα της geradeς ιστορίας και συγκεκριμένα στο μάθημα της Ιστορίας που αφορά έναν από τους πιο τραγικούς και αδελφοκτόνους πολέμους της αρχαίας ελληνικής αλλά και παγκόσμιας Ιστορίας. Έναν εμφύλιο πόλεμο που είχαμε την τύχη να μας το καταγράψει ο πρώτος ουσιαστικά ιστορικός που υπήρξε ο Θουκηδίδης. Και δεν μιλάμε παρά για τον πολύ γνωστό Πελοποννησιακό πόλεμο. Ένα πόλεμο μεταξύ των δύο μεγάλων συμμαχιών του ελληνικού κόσμου, της Αθήνας και της Σπάρτης, ο οποίος έγινε το 431 με 404 π.Χ. Ένας πόλεμος που όπως είχε πει και ο Μελήσιππος όταν έγινε η συγκέντρωση της Πελοποννησιακής Συμμαχίας για να αποφασίσουν αν θα γίνει ή όχι. Ένας πόλεμος που θα φέρει πολλές συμφορές στους Έλληνες. Όπως πάντα για να εξετάσουμε ένα ιστορικό γεγονός πρέπει να απαντήσουμε σε κάποιες πολύ σημαντικές ερωτήσεις. Πότε, ποιος, πού, γιατί, πώς και τι αποτελέσματα. Ξεκινάμε λοιπόν. Θα δούμε τις κυριότερες φάσεις αυτού του πολέμου. Πότε έγινε αυτός ο πόλεμος. Ο πόλεμος αυτός, όπως είπαμε και πριν, έγινε μεταξύ του 431 με 404 π.Χ. στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Και έγινε, αφού τους συγκεντρώθηκαν οι αντιπρόσωποι της Πελοποννησιακής Συμμαχίας στη Σπάρτη, για να αποφασίσουν αν θα κάνουν ή όχι πόλεμο με τους Αθηναίους, επειδή οι Αθηναίοι τόλμησαν να μπουν στη ζώνη οικονομικής επιρροής των Κορινθίων, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά τη Δυτική Ελλάδα. Πού έγινε αυτός ο πόλεμος. Στην Ελλάδα, στη Μικρά Ασία και στην Ιταλία, πιο συγκεκριμένα στη Σικελία. Άρα μιλάμε για μήνει έναν μικρό παγκόσμιο πόλεμο εκείνης της εποχής. Γιατί ουσιαστικά η ιστορία εκείνη την εποχή, είχε εστιάσει στον ελληνικό χώρο. Βλέπουμε και στο χάρτη το θέατρο του πολέμου. Ιταλία, Ελλάδα, Μικρά Ασία. Και πάμε στο επόμενο βασικό ερώτημα. Ποιος, ποιοι ήταν αυτοί που συμμετείχαν σε αυτόν τον πόλεμο. Καταρχάς βλέπουμε στο χάρτη με μπλε χρώμα την Πελοποννησιακή Συμμαχία, και με κόκκινο χρώμα την Αθηναϊκή Ιγεμονία. Έχουμε δηλαδή Αθήνα και Σπάρτη με τους συμμάχους τους. Θα δούμε και στις φάσεις ότι οι σύμμαχοι αυτοί αλλάζουν πολλές φορές και πηγαίνουν από τη μία πλευρά στην άλλη. Δεν πρέπει, όμως, παιδιά, να ξεχνάμε τον πολύ σημαντικό παράγοντα, ο οποίος ήθελε να επηρεάσει τα πράγματα και βρισκότανε στα παρασκήνια. Ποιος είναι αυτός ο ξένος παράγοντας που θέλει να επηρεάσει αυτή τη διαμάχη και ουσιαστικά την υποκινεί. Δεν είναι τίποτα άλλο παρά η μεγάλη Περσική Αυτοκρατορία. Μια ιτημένη μετά τους Περσικούς πολέμους Περσική Αυτοκρατορία, που τώρα κοιτάζει να δοκιμάζει άλλους τρόπους για να νικήσει και υποτάξει τους Έλληνες. Τρόπους λιγότερο αιματοβαμένους, όπως η διπλωματία και ο χρηματισμός. Γι' αυτό η Περσική Διπλωματία παίζει πολύ μεγάλο ρόλο σε αυτή τη διαμάχη. Ποιες είναι οι αιτίες που έγινε αυτός ο πόλεμος? Τα διαφορετικά πολιτεύματα, ο άλλος τρόπος ζωής και κυρίως το ότι η Αθήνα τόλμησε να αγγίξει τη ζώνη οικονομικής επιρροής της Σπάρτης, που ταυτιζόταν με τη ζώνη οικονομικής επιρροής της Κορίνθου. Οι δύο συμμαχές είχαν διαφορετική έμφαση στη μάχη. Η Αθήνα βασιζόταν στο ναυτικό, η Σπάρτη βασιζόταν στο πεζικό. Θα δούμε όμως τις φάσεις ότι αλλάζει αυτή η δυναμική. Αφορμή του πολέμου ήταν ότι οι Κερκυραίοι ζητήσαν βοήθεια από τους Αθηναίους. Και ξέσπασε διαμάχη μεταξύ Κορίνθου και Αθήνας. Πάμε τώρα στην καρδιά αυτού του μαθήματος, στις φάσεις του πολέμου. Μιλάμε για έναν πόλεμο που κράτησε πολλά χρόνια, αλλά εμείς θα κοιτάξουμε τα πιο σημαντικά του σημεία. Στην πρώτη φάση του πολέμου έχουμε μια Αθήνα δυνατή, μια Αθήνα ακμάζουσα, με αρχηγό τον Περικλή. Μια Αθήνα όμως που αποφασίζει να κλειστεί μέσα στα μακρά τείχη. Και ο Περικλής στέλνει μόνο το ναυτικό του να βλάπτει τις ακτές της Λακωνίας. Αντίθετα, οι Σπαρτιάτες, πολύ σίγουροι, βασισμένοι στο στρατό τους, εισβάλλουν στην Αττική. Όμως, παιδιά μου, επειδή μαζεύτηκαν πολλοί Αθηναίοι μέσα στα μακρά τείχη, είχαν την ατυχία να ξεσπάσει ένας μεγάλος λοιμός, μια μεγάλη αρρώστια. Μια αρρώστια που αποδυνάμωσε την Αθήνα και μάλιστα πήρε μαζί της και τον ίδιο τον Περικλή. Η Αθήνα πια δεν έχει τον αρχηγό της, δεν έχει τον διάσημο Περικλή. Ένας στρατηγός, ολιγαρχικός, ο Νικίας, αποφασίζει ότι πια πρέπει να κοιτάξουν για ηρήνη. Γι' αυτό ο Νικίας, ανταγωνιστής μεν του Περικλή, παίρνει την ηγεσία και συνάπτει μια ηρήνη με όσο το δυνατόν ευνοϊκότερους όρους με τους Σπαρτιάτες. Οι υπόλοιποι σύμμαχοι της Σπάρτης ζητούσαν μια συνθήκη πιο ταπεινωτική για την Αθήνα. Οι Σπαρτιάτες όμως, απέναντι στον Νικία, φάνηκαν πιο ταπεινοί και δεν κατέστρεψαν την Αθήνα. Στο αρχαιολογικό μας μουσείο υπάρχει και η αναπαράσταση ενός κοριτσιού, το οποίο εκείνη την εποχή έχασε τη ζωή του από αυτό το λοιμό και δεν είναι άλλη από την πολύ γνωστή σε μας Μύρτης. Έτσι τελείωσε η πρώτη φάση. Μετά την πρώτη φάση, οι εχθροπραξίες δεν σταμάτησαν. Αλλά η Σπάρτη και η Αθήνα υπέγραψαν μια αμυντική συμφωνία. Οπότε όλοι οι εχθροί της μιας πόλης ήταν εχθροί και της άλλης. Ουσιαστικά δηλαδή, πρόκειται για μια ουδέτερη φάση που απλά περιμένουμε την επόμενη φάση του πολέμου. Πολύ σημαντική προσωπικότητα στη δεύτερη φάση αλλά και στη τρίτη φάση του πολέμου είναι ο Αλκιδιάδης. Ο Αλκιδιάδης, ένας άνθρωπος με πολλά χαρίσματα και πολλά ταλέντα, όμως στην πραγματικότητα άλλαζε συνέχεια παρατάξεις και από ότι φαίνεται κοίταζε πάνω απ' όλα το προσωπικό του συμφέρον. Γι' αυτό στην αρχή έπεισε τους Αθηναίους να κάνουν εκστρατεία στη Σικελία. Αλλά μετά όταν τον κατηγόρησαν για ιεροσυλλία, έφυγε στη Σπάρτη. Μετά και στη Σπάρτη τον κατηγόρησαν ότι ήταν προδότης και έφυγε στην Περσία. Στο τέλος κατέληξε πάλι στην Αθήνα αλλά και από εκεί τον έδιωξαν. Τι έκανε όμως ο Αλκιδιάδης στη δεύτερη φάση? Έπεισε τους Αθηναίους ότι για τους συμφέρον τους έπρεπε να μεταφέρουν τον πόλεμο στη Σικελία. Και κυρίως να κατακτήσουν την πόλη των Σιγακουσών. Δυστυχώς όμως αυτό το εγχείρημα απέτυχε και κατέληξε σε μια μεγάλη ήττα των Αθηναίων. Τόσο μεγάλη ήττα που στο τέλος η πλειοψηφία της μαχόμενης νεολέας των Αθηναίων κατέληξε να εργάζεται ως δούλη στα μεταλλεία των Σιγακουσών. Μεγάλη καταστροφή για την Αθήνα. Και πάμε στην τρίτη φάση του πολέμου που ονομάστηκε και Δεκελικός Πόλεμος. Επειδή στη Δεκέλεια οι Σπαρτιάτες είχαν χτίσει ένα τείχος, ώστε να μην μπορούν οι Αθηναίοι να παίρνουν προμήθειες. Έτσι σιγά σιγά έσφιγγαν τον πλειό γύρω από την Αθήνα, ώστε η Αθήνα να υποταχτεί. Τώρα πια ο Αλκιδιάδης, ο οποίος πριν ήταν με τους Αθηναίους, είναι πια στην παράταξη των Σπαρτιατών. Και τι τους συμβουλεύει να πάρουν χρήματα από τον αιώνιο εχθρό των Ελλήνων, τους Πέρσες, και τι να κάνουν, να φτιάξουν ναυτικό. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, τι αποκτούν οι Σπαρτιάτες, κάτι το οποίο δεν είχανε ποτέ, ναυτικό. Γιατί, για να ρίξουνε τον πόλεμο στην καρδιά της Αθήνας, να πολεμήσουν την Αθήνα εκεί που πονάει. Ποιες είναι οι σημαντικότερες μάχες σε αυτή την τρίτη φάση, όπου οι δύο αντίπαλοι θα αναμετρηθούν και με πεζικό και με ναυτικό. Προς την ναυμαχία, στις Αργινούσες, το 406 π.Χ., η Σπάρτη ητήθηκε. Δεν έχει αποκτήσει ακόμα την εμπειρία στο ναυτικό πόλεμο και ακόμα και στο ναυτικό πόλεμο προσπαθεί να κάνει τακτικές πεζικού. Να εφνηδιάσει δηλαδή τους Αθηναίους πριν καν ναυτυπούν στα πλοία. Τακτική την οποία εφάρμοσε με τέτοιο τρόπο ο Σπαρτιάτης Λίσανδρος το 405 π.Χ., τους εγώς ποταμούς που βρίσκονται στη Μικρά Ασία, με αποτέλεσμα να κυριεύσουν οι Σπαρτιάτες όλα τα πλοία των Αθηναίων εκτός από δώδεκα. Δώδεκα πλοία των Αθηναίων που έφυγαν στην Κύπρο για να σωθούν. Έτσι πια η Αθήνα στην τρίτη φάση μετά την ναυμαχία στους εγώς ποταμούς που έχασε δεν έχει ναυτικό, δεν έχει τη δύναμή της. Μετά από αυτά οι Σπαρτιάτες αποφάσισαν να αποκλείσουν την Αθήνα και από στεριά και από θάλασσα. Αυτή η πολιορκία εξάντλησε τους Αθηναίους. Όσο και αν φαίνεται περίεργο, ενώ όλοι οι σύμμαχοι της Σπάρτης ζητούσαν από τους Σπαρτιάτες να ισοπεδώσουν πλήρως την Αθήνα, οι Σπαρτιάτες δεν το έκαναν και υπέγραψαν όλους τους Αθηναίους μία συνθήκη ειρήνης. Ποια ήταν τα αποτελέσματα λοιπόν αυτού του πολέμου που είδαμε ουσιαστικά και τις τρεις σημαντικότερες φάσεις του. Τα προφανή, αμέτρητοι νέκροι, ερυπωμένες πόλεις και το πιο σημαντικό, οι διχόνια και ψυχικά τραύματα που πάντα μένουν μετά από ένα εμφύλιο πόλεμο και γιατρεύονται ίσως μετά από πολλά χρόνια. Οι Αθηναίοι δεν έχουν πια πλοία εκτός από δώδεκα. Μήπως ήταν αυτά τα δώδεκα πλοία που έφυγαν μετά την ναυμαχία από τους εγώς ποταμούς. Τα μακρά τείχη. Αυτά τα τείχη που με τόσο κόπο και με τόση επιδεξιότητα χτίσαν οι Αθηναίοι με τον Περικλή. Ποια κατεδαφίζονται. Όλοι οι πολιτικοί εξόριστοι που ήταν εναντίον της δημοκρατίας έρχονται πίσω. Οι Αθηναίοι πια είναι υποχρεωμένοι να έχουν τους ίδιους φίλους και τους ίδιους εχθρούς με τους Σπαρτιάτες. Σε βάθος χρόνου όμως έχουμε και αποτελέσματα πιο σημαντικά. Πια στον ελληνικό χώρο μιλάμε όχι για αθηναϊκή ηγεμονία αλλά για σπαρτιατική ηγεμονία. Στην Αθήνα θα κυβερνήσουνε 30 τύρανοι. Δεν θα τελειώσει πια, παιδιά μου, ο αδελφοκτόνος αυτός πόλεμος μεταξύ των Ελλήνων. Θα ξεσπάσει ένας καινούργιος που ονομάζεται βιωτικός εικονυθιακός και πολύ αργότερα έρχονται ουσιαστικά οι πραγματικοί νικητές αυτού του πολέμου, που δεν είναι παρά οι Πέρσες και επιβάλλουν την ανταλκίδιο ειρήνη το 386 π.Χ. Τελικά, οι πόλεις της Μικράς Ασίας και η Κύπρος περνάνε στα περσικά χέρια. Ουσιαστικός νικητής από αυτή τη διχόνοια είναι οι Πέρσες. Πάμε τώρα σε κάποιες ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης. Πρώτη ερώτηση. Στην πρώτη φάση του πολέμου, ο στρατός των Πελοπονησίων εισέβαλε στην Αττική, ο στρατός των Πελοπονησίων εισέβαλε στην Ιταλία ή στη Σικελία, ο στρατός των Πελοπονησίων εισέβαλε στην Αττική αλλά το 480 π.Χ. ή ο στρατός των Αθηναίων εισέβαλε στην Αττική. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι παρά η πρώτη. Οι Πελοποννήσοι, δηλαδή η Σπάρτη και η σύμμαχή της, εισέβαλαν στην Αττική. Πάμε στη δεύτερη ερώτησή μας. Η πρώτη φάση του πολέμου, στην οποία ο αρχηγός των Αθηναίων ήταν ο πολύ γνωστός μας Περικλής. Έληξε με το μεγάλο λοιμό τη μεγάλη αρρώστια το θάνατο του Περικλή και την ειρήνη του Νικία. Με το μεγάλο λοιμό τη νίκη του Περικλή και την ειρήνη του Νικία. Με τη μεγάλη πείνα το θάνατο του Περικλή και την ειρήνη του Νικία ή με τη νίκη των Αθηναίων. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι παρά η πρώτη. Με το μεγάλο λοιμό που σημαίνει αρρώστια, το θάνατο του Περικλή και την ειρήνη του Νικία. Και τώρα πάμε στην επόμενη μας ερώτηση. Στη δεύτερη φάση του πολέμου. Οι Αθηναίοι εκστράτευσαν που? Στην Ισπανία υπήρχαν και εκεί ελληνικές απεικείς, όσο κι αν μας φαίνεται περίεργο. Στη Ρώμη που υπήρχε εκείνη την περίοδο. Στη Σικελία ή πουθενά κλειστήκανε μέσα στα τείχη, όπως τους είπε ο Περικλής. Στη δεύτερη φάση που ο Περικλής έχει πια πεθάνει, τη στρατηγία την έχει ο Αλκυβιάδης με τον Νικία. Αποφάσισαν να τολμήσουν και να μεταφέρουν τον πόλεμο στην Σικελία. Άρα η απάντησή μας είναι η τρίτη. Στη δεύτερη φάση οι Αθηναίοι εκστράτευσαν στη Σικελία. Πάμε στην πρώτη ελευθεία μας ερώτηση. Στη δεύτερη φάση του πολέμου που είδαμε και πριν. Οι Αθηναίοι έχασαν? Νίκησαν, εφόσον εκστράτευσαν στην Ιταλία, κατέκτησαν τη Ρώμη. Γύρισαν σοοι και αυλαβείς στα σπίτια τους. Τι πιστεύετε? Η απάντηση είναι η πρώτη. Οι Αθηναίοι έχασαν. Και μάλιστα οι περισσότεροι νεαροί κοπηλάτες και ναύτες και πολεμιστές των Αθηναίων, κατέληξαν δούλοι να δουλεύουν στα Μεταλία των Συρακουσίων. Και πάμε επομένως στην τελευταία μας ερώτηση. Και είναι μια πολύ σημαντική μάχη, γιατί θα μιλήσουμε για κάτι που έπαθαν οι Αθηναίοι. Το 405 π.Χ., στην τρίτη φάση του πολέμου, οι Αθηναίοι έπαθαν μεγάλη τι στους εγώς ποταμούς. Χαρά, καταστροφή, έκπληξη ή είχαν μια επιθυμία να κατακτήσουν κάτι άλλο ή να κάνουν κάτι άλλο. Τι πιστεύετε? Η απάντηση δεν μπορεί να είναι παρά η δεύτερη. Οι Αθηναίοι έπαθαν μεγάλη καταστροφή στους εγώς ποταμούς. Είναι μια μεγάλη ναυτική ύτα που πάθανε από τους Σπαρτιάτες. Και προχωράμε στην τελευταία μας ερώτηση. Και θέλω να την κρατήσουμε σαν ένα τελικό συμπέρασμα για αυτό μας το μάθημα. Αυτό μας το σύντομο μάθημα που αφορά αυτή την πολύ σημαντική διαμάχη μεταξύ των Ελλήνων. Αυτός ο εμφύλιος πόλεμος τελείωσε. Τι άφησε όμως πίσω του? Άφησε δόξα και τιμή όπως στους περσικούς πολέμους? Έχουμε τέσσερις απαντήσεις. Άφησε πολλούς νεκρούς, ερυπωμένες πόλεις και ψυχικά τραύματα. Άφησε ευτυχία και ηρεμία όπως είδαμε ότι άφησαν οι περσικοί πόλεμοι. Δεν άφησε τίποτα, ήταν ένας ουδέτερος πόλεμος. Ή κάτι το οποίο κανένας πόλεμος, και συγνώμη που το λέω, άφησε ολοκαλωσύνη. Τι πιστεύετε εσείς? Η απάντησή μας δεν μπορεί να είναι παρά η πρώτη. Ήταν ένας πόλεμος που άφησε πολλούς νεκρούς, ερυπωμένες πόλεις και κυρίως πάρα πολλά ψυχικά τραύματα. Και κυρίως μια μεγάλη βαθιά διχόνια μεταξύ των Ελλήνων που θα συνεχιστεί για αρκετά χρόνια. Ποιος είναι επομένως ο ουσιαστικός νικητής αυτής της διαμάχης? Ποιος είναι εκείνος ο νικητής πίσω από τα παρασκήνια που τρίβει τα χέρια του που όλοι οι Έλληνες είναι διχασμένοι? Είναι η Περσία, η οποία ό,τι δεν κατάφερε με εκατομμύρια στρατό στις εκστρατείες τους Περσικούς πολέμους, το κατάφερε τώρα χρησιμοποιώντας δύο σημαντικά όπλα. Τη διπλωματία και την οικονομία. Εδώ λοιπόν τελειώνει το μάθημά μας. Να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ που μας παρακολουθήσατε και εύχομαι να είστε καλά και να περνάτε καλά. Καλή συνέχεια!
|
| _version_ |
1782818595354443776
|
| description |
: orbital music Γεια σας παιδιά. Ονομάζομαι Γιώργος Ποταμιάς, και σήμερα θα είμαι ο δάσκαλός σας στο μάθημα της geradeς ιστορίας και συγκεκριμένα στο μάθημα της Ιστορίας που αφορά έναν από τους πιο τραγικούς και αδελφοκτόνους πολέμους της αρχαίας ελληνικής αλλά και παγκόσμιας Ιστορίας. Έναν εμφύλιο πόλεμο που είχαμε την τύχη να μας το καταγράψει ο πρώτος ουσιαστικά ιστορικός που υπήρξε ο Θουκηδίδης. Και δεν μιλάμε παρά για τον πολύ γνωστό Πελοποννησιακό πόλεμο. Ένα πόλεμο μεταξύ των δύο μεγάλων συμμαχιών του ελληνικού κόσμου, της Αθήνας και της Σπάρτης, ο οποίος έγινε το 431 με 404 π.Χ. Ένας πόλεμος που όπως είχε πει και ο Μελήσιππος όταν έγινε η συγκέντρωση της Πελοποννησιακής Συμμαχίας για να αποφασίσουν αν θα γίνει ή όχι. Ένας πόλεμος που θα φέρει πολλές συμφορές στους Έλληνες. Όπως πάντα για να εξετάσουμε ένα ιστορικό γεγονός πρέπει να απαντήσουμε σε κάποιες πολύ σημαντικές ερωτήσεις. Πότε, ποιος, πού, γιατί, πώς και τι αποτελέσματα. Ξεκινάμε λοιπόν. Θα δούμε τις κυριότερες φάσεις αυτού του πολέμου. Πότε έγινε αυτός ο πόλεμος. Ο πόλεμος αυτός, όπως είπαμε και πριν, έγινε μεταξύ του 431 με 404 π.Χ. στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Και έγινε, αφού τους συγκεντρώθηκαν οι αντιπρόσωποι της Πελοποννησιακής Συμμαχίας στη Σπάρτη, για να αποφασίσουν αν θα κάνουν ή όχι πόλεμο με τους Αθηναίους, επειδή οι Αθηναίοι τόλμησαν να μπουν στη ζώνη οικονομικής επιρροής των Κορινθίων, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά τη Δυτική Ελλάδα. Πού έγινε αυτός ο πόλεμος. Στην Ελλάδα, στη Μικρά Ασία και στην Ιταλία, πιο συγκεκριμένα στη Σικελία. Άρα μιλάμε για μήνει έναν μικρό παγκόσμιο πόλεμο εκείνης της εποχής. Γιατί ουσιαστικά η ιστορία εκείνη την εποχή, είχε εστιάσει στον ελληνικό χώρο. Βλέπουμε και στο χάρτη το θέατρο του πολέμου. Ιταλία, Ελλάδα, Μικρά Ασία. Και πάμε στο επόμενο βασικό ερώτημα. Ποιος, ποιοι ήταν αυτοί που συμμετείχαν σε αυτόν τον πόλεμο. Καταρχάς βλέπουμε στο χάρτη με μπλε χρώμα την Πελοποννησιακή Συμμαχία, και με κόκκινο χρώμα την Αθηναϊκή Ιγεμονία. Έχουμε δηλαδή Αθήνα και Σπάρτη με τους συμμάχους τους. Θα δούμε και στις φάσεις ότι οι σύμμαχοι αυτοί αλλάζουν πολλές φορές και πηγαίνουν από τη μία πλευρά στην άλλη. Δεν πρέπει, όμως, παιδιά, να ξεχνάμε τον πολύ σημαντικό παράγοντα, ο οποίος ήθελε να επηρεάσει τα πράγματα και βρισκότανε στα παρασκήνια. Ποιος είναι αυτός ο ξένος παράγοντας που θέλει να επηρεάσει αυτή τη διαμάχη και ουσιαστικά την υποκινεί. Δεν είναι τίποτα άλλο παρά η μεγάλη Περσική Αυτοκρατορία. Μια ιτημένη μετά τους Περσικούς πολέμους Περσική Αυτοκρατορία, που τώρα κοιτάζει να δοκιμάζει άλλους τρόπους για να νικήσει και υποτάξει τους Έλληνες. Τρόπους λιγότερο αιματοβαμένους, όπως η διπλωματία και ο χρηματισμός. Γι' αυτό η Περσική Διπλωματία παίζει πολύ μεγάλο ρόλο σε αυτή τη διαμάχη. Ποιες είναι οι αιτίες που έγινε αυτός ο πόλεμος? Τα διαφορετικά πολιτεύματα, ο άλλος τρόπος ζωής και κυρίως το ότι η Αθήνα τόλμησε να αγγίξει τη ζώνη οικονομικής επιρροής της Σπάρτης, που ταυτιζόταν με τη ζώνη οικονομικής επιρροής της Κορίνθου. Οι δύο συμμαχές είχαν διαφορετική έμφαση στη μάχη. Η Αθήνα βασιζόταν στο ναυτικό, η Σπάρτη βασιζόταν στο πεζικό. Θα δούμε όμως τις φάσεις ότι αλλάζει αυτή η δυναμική. Αφορμή του πολέμου ήταν ότι οι Κερκυραίοι ζητήσαν βοήθεια από τους Αθηναίους. Και ξέσπασε διαμάχη μεταξύ Κορίνθου και Αθήνας. Πάμε τώρα στην καρδιά αυτού του μαθήματος, στις φάσεις του πολέμου. Μιλάμε για έναν πόλεμο που κράτησε πολλά χρόνια, αλλά εμείς θα κοιτάξουμε τα πιο σημαντικά του σημεία. Στην πρώτη φάση του πολέμου έχουμε μια Αθήνα δυνατή, μια Αθήνα ακμάζουσα, με αρχηγό τον Περικλή. Μια Αθήνα όμως που αποφασίζει να κλειστεί μέσα στα μακρά τείχη. Και ο Περικλής στέλνει μόνο το ναυτικό του να βλάπτει τις ακτές της Λακωνίας. Αντίθετα, οι Σπαρτιάτες, πολύ σίγουροι, βασισμένοι στο στρατό τους, εισβάλλουν στην Αττική. Όμως, παιδιά μου, επειδή μαζεύτηκαν πολλοί Αθηναίοι μέσα στα μακρά τείχη, είχαν την ατυχία να ξεσπάσει ένας μεγάλος λοιμός, μια μεγάλη αρρώστια. Μια αρρώστια που αποδυνάμωσε την Αθήνα και μάλιστα πήρε μαζί της και τον ίδιο τον Περικλή. Η Αθήνα πια δεν έχει τον αρχηγό της, δεν έχει τον διάσημο Περικλή. Ένας στρατηγός, ολιγαρχικός, ο Νικίας, αποφασίζει ότι πια πρέπει να κοιτάξουν για ηρήνη. Γι' αυτό ο Νικίας, ανταγωνιστής μεν του Περικλή, παίρνει την ηγεσία και συνάπτει μια ηρήνη με όσο το δυνατόν ευνοϊκότερους όρους με τους Σπαρτιάτες. Οι υπόλοιποι σύμμαχοι της Σπάρτης ζητούσαν μια συνθήκη πιο ταπεινωτική για την Αθήνα. Οι Σπαρτιάτες όμως, απέναντι στον Νικία, φάνηκαν πιο ταπεινοί και δεν κατέστρεψαν την Αθήνα. Στο αρχαιολογικό μας μουσείο υπάρχει και η αναπαράσταση ενός κοριτσιού, το οποίο εκείνη την εποχή έχασε τη ζωή του από αυτό το λοιμό και δεν είναι άλλη από την πολύ γνωστή σε μας Μύρτης. Έτσι τελείωσε η πρώτη φάση. Μετά την πρώτη φάση, οι εχθροπραξίες δεν σταμάτησαν. Αλλά η Σπάρτη και η Αθήνα υπέγραψαν μια αμυντική συμφωνία. Οπότε όλοι οι εχθροί της μιας πόλης ήταν εχθροί και της άλλης. Ουσιαστικά δηλαδή, πρόκειται για μια ουδέτερη φάση που απλά περιμένουμε την επόμενη φάση του πολέμου. Πολύ σημαντική προσωπικότητα στη δεύτερη φάση αλλά και στη τρίτη φάση του πολέμου είναι ο Αλκιδιάδης. Ο Αλκιδιάδης, ένας άνθρωπος με πολλά χαρίσματα και πολλά ταλέντα, όμως στην πραγματικότητα άλλαζε συνέχεια παρατάξεις και από ότι φαίνεται κοίταζε πάνω απ' όλα το προσωπικό του συμφέρον. Γι' αυτό στην αρχή έπεισε τους Αθηναίους να κάνουν εκστρατεία στη Σικελία. Αλλά μετά όταν τον κατηγόρησαν για ιεροσυλλία, έφυγε στη Σπάρτη. Μετά και στη Σπάρτη τον κατηγόρησαν ότι ήταν προδότης και έφυγε στην Περσία. Στο τέλος κατέληξε πάλι στην Αθήνα αλλά και από εκεί τον έδιωξαν. Τι έκανε όμως ο Αλκιδιάδης στη δεύτερη φάση? Έπεισε τους Αθηναίους ότι για τους συμφέρον τους έπρεπε να μεταφέρουν τον πόλεμο στη Σικελία. Και κυρίως να κατακτήσουν την πόλη των Σιγακουσών. Δυστυχώς όμως αυτό το εγχείρημα απέτυχε και κατέληξε σε μια μεγάλη ήττα των Αθηναίων. Τόσο μεγάλη ήττα που στο τέλος η πλειοψηφία της μαχόμενης νεολέας των Αθηναίων κατέληξε να εργάζεται ως δούλη στα μεταλλεία των Σιγακουσών. Μεγάλη καταστροφή για την Αθήνα. Και πάμε στην τρίτη φάση του πολέμου που ονομάστηκε και Δεκελικός Πόλεμος. Επειδή στη Δεκέλεια οι Σπαρτιάτες είχαν χτίσει ένα τείχος, ώστε να μην μπορούν οι Αθηναίοι να παίρνουν προμήθειες. Έτσι σιγά σιγά έσφιγγαν τον πλειό γύρω από την Αθήνα, ώστε η Αθήνα να υποταχτεί. Τώρα πια ο Αλκιδιάδης, ο οποίος πριν ήταν με τους Αθηναίους, είναι πια στην παράταξη των Σπαρτιατών. Και τι τους συμβουλεύει να πάρουν χρήματα από τον αιώνιο εχθρό των Ελλήνων, τους Πέρσες, και τι να κάνουν, να φτιάξουν ναυτικό. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, τι αποκτούν οι Σπαρτιάτες, κάτι το οποίο δεν είχανε ποτέ, ναυτικό. Γιατί, για να ρίξουνε τον πόλεμο στην καρδιά της Αθήνας, να πολεμήσουν την Αθήνα εκεί που πονάει. Ποιες είναι οι σημαντικότερες μάχες σε αυτή την τρίτη φάση, όπου οι δύο αντίπαλοι θα αναμετρηθούν και με πεζικό και με ναυτικό. Προς την ναυμαχία, στις Αργινούσες, το 406 π.Χ., η Σπάρτη ητήθηκε. Δεν έχει αποκτήσει ακόμα την εμπειρία στο ναυτικό πόλεμο και ακόμα και στο ναυτικό πόλεμο προσπαθεί να κάνει τακτικές πεζικού. Να εφνηδιάσει δηλαδή τους Αθηναίους πριν καν ναυτυπούν στα πλοία. Τακτική την οποία εφάρμοσε με τέτοιο τρόπο ο Σπαρτιάτης Λίσανδρος το 405 π.Χ., τους εγώς ποταμούς που βρίσκονται στη Μικρά Ασία, με αποτέλεσμα να κυριεύσουν οι Σπαρτιάτες όλα τα πλοία των Αθηναίων εκτός από δώδεκα. Δώδεκα πλοία των Αθηναίων που έφυγαν στην Κύπρο για να σωθούν. Έτσι πια η Αθήνα στην τρίτη φάση μετά την ναυμαχία στους εγώς ποταμούς που έχασε δεν έχει ναυτικό, δεν έχει τη δύναμή της. Μετά από αυτά οι Σπαρτιάτες αποφάσισαν να αποκλείσουν την Αθήνα και από στεριά και από θάλασσα. Αυτή η πολιορκία εξάντλησε τους Αθηναίους. Όσο και αν φαίνεται περίεργο, ενώ όλοι οι σύμμαχοι της Σπάρτης ζητούσαν από τους Σπαρτιάτες να ισοπεδώσουν πλήρως την Αθήνα, οι Σπαρτιάτες δεν το έκαναν και υπέγραψαν όλους τους Αθηναίους μία συνθήκη ειρήνης. Ποια ήταν τα αποτελέσματα λοιπόν αυτού του πολέμου που είδαμε ουσιαστικά και τις τρεις σημαντικότερες φάσεις του. Τα προφανή, αμέτρητοι νέκροι, ερυπωμένες πόλεις και το πιο σημαντικό, οι διχόνια και ψυχικά τραύματα που πάντα μένουν μετά από ένα εμφύλιο πόλεμο και γιατρεύονται ίσως μετά από πολλά χρόνια. Οι Αθηναίοι δεν έχουν πια πλοία εκτός από δώδεκα. Μήπως ήταν αυτά τα δώδεκα πλοία που έφυγαν μετά την ναυμαχία από τους εγώς ποταμούς. Τα μακρά τείχη. Αυτά τα τείχη που με τόσο κόπο και με τόση επιδεξιότητα χτίσαν οι Αθηναίοι με τον Περικλή. Ποια κατεδαφίζονται. Όλοι οι πολιτικοί εξόριστοι που ήταν εναντίον της δημοκρατίας έρχονται πίσω. Οι Αθηναίοι πια είναι υποχρεωμένοι να έχουν τους ίδιους φίλους και τους ίδιους εχθρούς με τους Σπαρτιάτες. Σε βάθος χρόνου όμως έχουμε και αποτελέσματα πιο σημαντικά. Πια στον ελληνικό χώρο μιλάμε όχι για αθηναϊκή ηγεμονία αλλά για σπαρτιατική ηγεμονία. Στην Αθήνα θα κυβερνήσουνε 30 τύρανοι. Δεν θα τελειώσει πια, παιδιά μου, ο αδελφοκτόνος αυτός πόλεμος μεταξύ των Ελλήνων. Θα ξεσπάσει ένας καινούργιος που ονομάζεται βιωτικός εικονυθιακός και πολύ αργότερα έρχονται ουσιαστικά οι πραγματικοί νικητές αυτού του πολέμου, που δεν είναι παρά οι Πέρσες και επιβάλλουν την ανταλκίδιο ειρήνη το 386 π.Χ. Τελικά, οι πόλεις της Μικράς Ασίας και η Κύπρος περνάνε στα περσικά χέρια. Ουσιαστικός νικητής από αυτή τη διχόνοια είναι οι Πέρσες. Πάμε τώρα σε κάποιες ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης. Πρώτη ερώτηση. Στην πρώτη φάση του πολέμου, ο στρατός των Πελοπονησίων εισέβαλε στην Αττική, ο στρατός των Πελοπονησίων εισέβαλε στην Ιταλία ή στη Σικελία, ο στρατός των Πελοπονησίων εισέβαλε στην Αττική αλλά το 480 π.Χ. ή ο στρατός των Αθηναίων εισέβαλε στην Αττική. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι παρά η πρώτη. Οι Πελοποννήσοι, δηλαδή η Σπάρτη και η σύμμαχή της, εισέβαλαν στην Αττική. Πάμε στη δεύτερη ερώτησή μας. Η πρώτη φάση του πολέμου, στην οποία ο αρχηγός των Αθηναίων ήταν ο πολύ γνωστός μας Περικλής. Έληξε με το μεγάλο λοιμό τη μεγάλη αρρώστια το θάνατο του Περικλή και την ειρήνη του Νικία. Με το μεγάλο λοιμό τη νίκη του Περικλή και την ειρήνη του Νικία. Με τη μεγάλη πείνα το θάνατο του Περικλή και την ειρήνη του Νικία ή με τη νίκη των Αθηναίων. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι παρά η πρώτη. Με το μεγάλο λοιμό που σημαίνει αρρώστια, το θάνατο του Περικλή και την ειρήνη του Νικία. Και τώρα πάμε στην επόμενη μας ερώτηση. Στη δεύτερη φάση του πολέμου. Οι Αθηναίοι εκστράτευσαν που? Στην Ισπανία υπήρχαν και εκεί ελληνικές απεικείς, όσο κι αν μας φαίνεται περίεργο. Στη Ρώμη που υπήρχε εκείνη την περίοδο. Στη Σικελία ή πουθενά κλειστήκανε μέσα στα τείχη, όπως τους είπε ο Περικλής. Στη δεύτερη φάση που ο Περικλής έχει πια πεθάνει, τη στρατηγία την έχει ο Αλκυβιάδης με τον Νικία. Αποφάσισαν να τολμήσουν και να μεταφέρουν τον πόλεμο στην Σικελία. Άρα η απάντησή μας είναι η τρίτη. Στη δεύτερη φάση οι Αθηναίοι εκστράτευσαν στη Σικελία. Πάμε στην πρώτη ελευθεία μας ερώτηση. Στη δεύτερη φάση του πολέμου που είδαμε και πριν. Οι Αθηναίοι έχασαν? Νίκησαν, εφόσον εκστράτευσαν στην Ιταλία, κατέκτησαν τη Ρώμη. Γύρισαν σοοι και αυλαβείς στα σπίτια τους. Τι πιστεύετε? Η απάντηση είναι η πρώτη. Οι Αθηναίοι έχασαν. Και μάλιστα οι περισσότεροι νεαροί κοπηλάτες και ναύτες και πολεμιστές των Αθηναίων, κατέληξαν δούλοι να δουλεύουν στα Μεταλία των Συρακουσίων. Και πάμε επομένως στην τελευταία μας ερώτηση. Και είναι μια πολύ σημαντική μάχη, γιατί θα μιλήσουμε για κάτι που έπαθαν οι Αθηναίοι. Το 405 π.Χ., στην τρίτη φάση του πολέμου, οι Αθηναίοι έπαθαν μεγάλη τι στους εγώς ποταμούς. Χαρά, καταστροφή, έκπληξη ή είχαν μια επιθυμία να κατακτήσουν κάτι άλλο ή να κάνουν κάτι άλλο. Τι πιστεύετε? Η απάντηση δεν μπορεί να είναι παρά η δεύτερη. Οι Αθηναίοι έπαθαν μεγάλη καταστροφή στους εγώς ποταμούς. Είναι μια μεγάλη ναυτική ύτα που πάθανε από τους Σπαρτιάτες. Και προχωράμε στην τελευταία μας ερώτηση. Και θέλω να την κρατήσουμε σαν ένα τελικό συμπέρασμα για αυτό μας το μάθημα. Αυτό μας το σύντομο μάθημα που αφορά αυτή την πολύ σημαντική διαμάχη μεταξύ των Ελλήνων. Αυτός ο εμφύλιος πόλεμος τελείωσε. Τι άφησε όμως πίσω του? Άφησε δόξα και τιμή όπως στους περσικούς πολέμους? Έχουμε τέσσερις απαντήσεις. Άφησε πολλούς νεκρούς, ερυπωμένες πόλεις και ψυχικά τραύματα. Άφησε ευτυχία και ηρεμία όπως είδαμε ότι άφησαν οι περσικοί πόλεμοι. Δεν άφησε τίποτα, ήταν ένας ουδέτερος πόλεμος. Ή κάτι το οποίο κανένας πόλεμος, και συγνώμη που το λέω, άφησε ολοκαλωσύνη. Τι πιστεύετε εσείς? Η απάντησή μας δεν μπορεί να είναι παρά η πρώτη. Ήταν ένας πόλεμος που άφησε πολλούς νεκρούς, ερυπωμένες πόλεις και κυρίως πάρα πολλά ψυχικά τραύματα. Και κυρίως μια μεγάλη βαθιά διχόνια μεταξύ των Ελλήνων που θα συνεχιστεί για αρκετά χρόνια. Ποιος είναι επομένως ο ουσιαστικός νικητής αυτής της διαμάχης? Ποιος είναι εκείνος ο νικητής πίσω από τα παρασκήνια που τρίβει τα χέρια του που όλοι οι Έλληνες είναι διχασμένοι? Είναι η Περσία, η οποία ό,τι δεν κατάφερε με εκατομμύρια στρατό στις εκστρατείες τους Περσικούς πολέμους, το κατάφερε τώρα χρησιμοποιώντας δύο σημαντικά όπλα. Τη διπλωματία και την οικονομία. Εδώ λοιπόν τελειώνει το μάθημά μας. Να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ που μας παρακολουθήσατε και εύχομαι να είστε καλά και να περνάτε καλά. Καλή συνέχεια!
|
