Μετάφραση και νοηματική, πραγματολογική προσβασιμότητα στο πρωτότυπο / Διάλεξη 3 / Διάλεξη 3
Διάλεξη 3: Καλησπέρα. Σήμερα είχα την αφορμή από ένα μάθημα που έκανα στο Κέντρο Ιδασκαλίας Ξένων Γλωσσών, να ξανασκεφτώ τους ανθρώπους που δεν ξέρουν καλά ιταλικά, αλλά που θέλουν να καταλαβαίνουν ένα κείμενο. Η μετάφραση, έτσι κι αλλιώς, πάνω από όλα είναι κατανόηση. Δεν μπορούμε, δηλαδή, να μεταφ...
| Κύριος δημιουργός: | |
|---|---|
| Γλώσσα: | el |
| Φορέας: | Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης |
| Είδος: | Ανοικτά μαθήματα |
| Συλλογή: | Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας / Διαγλωσσική Επικοινωνία |
| Ημερομηνία έκδοσης: |
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
2014
|
| Θέματα: | |
| Άδεια Χρήσης: | Αναφορά-Παρόμοια Διανομή |
| Διαθέσιμο Online: | https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=51b5c480 |
| id |
c4655bcf-4183-4d8e-99bf-11e5e06743cc |
|---|---|
| title |
Μετάφραση και νοηματική, πραγματολογική προσβασιμότητα στο πρωτότυπο / Διάλεξη 3 / Διάλεξη 3 |
| spellingShingle |
Μετάφραση και νοηματική, πραγματολογική προσβασιμότητα στο πρωτότυπο / Διάλεξη 3 / Διάλεξη 3 Γλώσσα και Λογοτεχνία Διαγλωσσική επικοινωνία Κασάπη Ελένη |
| publisher |
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ |
| url |
https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=51b5c480 |
| publishDate |
2014 |
| language |
el |
| thumbnail |
http://oava-admin-api.datascouting.com/static/6850/76c7/27fe/f286/0d68/d967/d588/53ab/685076c727fef2860d68d967d58853ab.jpg |
| topic |
Γλώσσα και Λογοτεχνία Διαγλωσσική επικοινωνία |
| topic_facet |
Γλώσσα και Λογοτεχνία Διαγλωσσική επικοινωνία |
| author |
Κασάπη Ελένη |
| author_facet |
Κασάπη Ελένη |
| hierarchy_parent_title |
Διαγλωσσική Επικοινωνία |
| hierarchy_top_title |
Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας |
| rights_txt |
License Type:(CC) v.4.0 |
| rightsExpression_str |
Αναφορά-Παρόμοια Διανομή |
| organizationType_txt |
Πανεπιστήμια |
| hasOrganisationLogo_txt |
http://delos.it.auth.gr/opendelos/resources/logos/auth.png |
| author_role |
Καθηγήτρια |
| author2_role |
Καθηγήτρια |
| relatedlink_txt |
https://delos.it.auth.gr/ |
| durationNormalPlayTime_txt |
00:30:13 |
| genre |
Ανοικτά μαθήματα |
| genre_facet |
Ανοικτά μαθήματα |
| institution |
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης |
| asr_txt |
Καλησπέρα. Σήμερα είχα την αφορμή από ένα μάθημα που έκανα στο Κέντρο Ιδασκαλίας Ξένων Γλωσσών, να ξανασκεφτώ τους ανθρώπους που δεν ξέρουν καλά ιταλικά, αλλά που θέλουν να καταλαβαίνουν ένα κείμενο. Η μετάφραση, έτσι κι αλλιώς, πάνω από όλα είναι κατανόηση. Δεν μπορούμε, δηλαδή, να μεταφέρουμε ένα μήνυμα και ένα νόημα σε μια άλλη γλώσσα, αν πρώτα δεν το καταλάβουμε στο πρωτότυπο. Δεν μεταφράζουμε πάνω τε γράφοντας ένα κείμενο σε μια άλλη γλώσσα. Μερικές φορές διαβάζουμε ένα κείμενο από μια πηγή και χρησιμοποιούμε πληροφορίες από το κείμενο για να στηρίξουμε μια δουλειά μας, ένα άρθρο μας κλπ. Επομένως, σήμερα θα δούμε τι μπορεί να συμβεί για να καταφέρει ένας άνθρωπος που δεν ξέρει πολλά ιταλικά, που δεν ξέρει καλά μια ξένη γλώσσα, τι μπορεί λοιπόν να συμβεί, πώς στρατηγικά θα διαχειριστεί το ζήτημα της κατανόησης ενός πρωτότυπου κειμένου για να μπορέσει να αντλίσει από αυτό σωστές πληροφορίες και να τις μεταφέρει σε μια εργασία τους, σε μια ανακοίνωσή τους, σε ένα βιβλίο τους, σε ένα άρθρο του κλπ. Διαλέγουμε λοιπόν ένα κεφάλαιο από την Ιταλική ιστορία του Λυκείου. Το κεφάλαιο αυτό που διαλέξαμε αποτελεί κομμάτι της ύλης για τις εξετάσεις που δίνουν οι μαθητές στην Ιταλία ώστε να πάρουν το απολυτήριο του Λυκείου. Πρόκειται δηλαδή για ένα κείμενο ούτε πολύ ειδικό, δεν είναι γραμμένο δηλαδή για ιστορικούς, ούτε πολύ εγκυκλοπεδικό, γιατί είναι γραμμένο για ένα βιβλίο τρίτης Λυκείου στην Ιταλία, άρα έχει την έγκριση της ειδικής επιτροπής από το Υπουργείο Παιδείας της Ιταλίας για να χρησιμοποιείται σαν σχολικό εγχειρίδιο για πολύ μεγάλη τάξη στην δημόσια εκπαίδευση, την τελευταία τάξη του Ιταλικού Λυκείου. Το κείμενο λοιπόν που διαλέξαμε έχει ορισμένα χαρακτηριστικά, για παράδειγμα όπως θα δείτε στην εικόνα που έχουμε πάρει από το βίντεο, επάνω γράφεται Καπίτολο Τρεντιτσέζιμο. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξέρει ένας άνθρωπος όταν διαβάζει ένα κείμενο που μπορεί να το χρησιμοποιήσει σαν πηγή για βιβλιογραφία, εάν είναι κείμενο ιταλικό, είναι οι αριθμοί και οι αραβικοί αριθμοί και οι τακτικοί, οι ρωμαϊκοί αριθμοί. Για παράδειγμα εδώ έχουμε το 13, το 10 είναι το x, το 3 είναι οι τρεις κάθετες γραμμές δίπλα στο x. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, πολύ σπουδαίο για κάθε άνθρωπο, ακόμα και αν ξέρει λίγα ιταλικά, να μπορεί να κατανοήσει τι λένε οι ρωμαϊκοί αριθμοί. Αυτό θα είναι πάντοτε κοντά σε κάθε προσπάθειά του να καταλάβει ένα κείμενο, δηλαδή σαν εργαλείο θα τον βοηθήσει πάρα πολύ το να ξέρει να αποκωδικοποιεί τους ρωμαϊκούς αριθμούς, γιατί θα τους συναντάει σε κεφάλαια βιβλίων, θα τους συναντάει και σε σημειώσεις τέλους, ιδίως σε σημειώσεις τέλους. Οπότε πρέπει να ξέρει τι αποκωδικοποιεί. Το δεύτερο που πρέπει να ξέρει κανείς είναι τα σημειωτικά συστήματα που τρέχουν σε κάθε σελίδα. Τα σημειωτικά συστήματα, λοιπόν, που τρέχουν σε ένα κείμενο είναι αυτά που μας δείχνουν και το κυρίως θέμα κάθε κεφαλαίου. Εδώ βλέπουμε «Il concresso di Vienna», η διάσκεψη της Βιέννης. Αυτό, λοιπόν, είναι το θέμα μας. Μας τύχουν, λοιπόν, πάρα πολλά βιβλία, ιταλικά, τα οποία θα έχουνε σαν τίτλο σε κάθε κεφάλαιο, καπίτολο πρίμο, καπίτολο σε κόντο, κεφάλαιο πρώτο, κεφάλαιο δεύτερο κλπ. Και θα φαίνονται με έντονους χαρακτήρες τα θέματα κάθε υποκεφαλαίου αμέσως από κάτω. Αυτό πρέπει να μάθουμε να το αποκωδικοποιούμε. «Il concresso di Vienna». Και μόνο που βλέπουμε «Il concresso di Vienna», εγώ θα σας πω τι δυσκολίες συνάντησα σήμερα με την τάξη που είχα στο Κέντρο Διδασκαλίας Ξενών Γλωσσών. Η τάξη αυτή, λοιπόν, απαρτίζονταν από φοιτήτριες ξενόγλωσσων τμήματων, οι οποίες είχαν παρακολουθήσει μαθήματα μέχρι επίπεδο Α1-Α2 στην ιταλική γενική γλώσσα. Όταν λοιπόν είδαν τη λέξη «κονγκρέσο», αμέσως σκέφτηκαν το συνέδριο. Επομένως η πρώτη δυσκολία που θα πρέπει να ξεπερνάμε όταν κοιτάζουμε ξένα κείμενα για να καταλάβουμε τι λένε, ώστε να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα κείμενα ως πηγή για μια άλλη δουλειά μας, το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι οτιδήποτε είναι σύμμορφο, οτιδήποτε μοιάζει με άλλη γνώση μας, ακόμα και από άλλη γλώσσα, τι είναι το «κονγκρέσο», αν ξέρουμε λίγα ιταλικά μπορεί να είναι το συνέδριο στα ιταλικά. Τι είναι το «κονγκρέσο» είναι το «Congress» στα αγγλικά. Δύο πράγματα θα μπορούσαμε να σκεφτούμε, ή το «Congress» όπως το ξέρουμε στη ΣΥΠΑ, ή το «Congress» όπως το ξέρουμε στην καθημερινή ακαδημαϊκή γλώσσα, που είναι το συνέδριο. Δεν μοιάζει να είναι λογικό αυτό. Και τι μας βάζει φρένο, το ότι δίπλα έχουμε 1814-1815. Ακόμα κι αν δεν ξέρουμε λοιπόν πολλά ιταλικά, ή δεν ξέρουμε πολύ καλά μια ξένη γλώσσα, όταν διαβάζουμε ένα κείμενο σε αυτή τη γλώσσα για να το χρησιμοποιήσουμε ως πηγή δεδομένων, πολλά πράγματα μας βάζουν φρένο όταν είμαστε σε λάθος δρόμο. Πώς γίνεται όταν περπατάμε για να πάμε να δούμε μια φίλη μας έναν φίλο μας και λέμε ότι θα περάσουμε αυτή την πολυκατοικία, αυτό το σηματοδότη, αυτή την εκκλησία, αυτό το σούπερ μάρκετ και φτάσαμε. Και όταν κάτι πάει στραβά αρχίζουμε και λέμε τώρα τι έγινε εδώ πέρα, τι έγινε, τι έκανα, είμαι σωστά στο δρόμο μου. Το ίδιο συμβαίνει και εδώ. Δεν μπορεί να είναι συνέδριο, γιατί δεν λεγόνουσαν τότε συνέδρια. Το 1814 λοιπόν αποκλείεται αυτό το Κογκρέσο να ήταν συνέδριο. Κάτι άλλο συμβαίνει εδώ. Η δεύτερη εξογλωσική πληροφορία που έχουμε πια είναι ότι αυτό είναι βιβλίο της τρίτης ηλικίου στην Ιταλία και έχει να κάνει με το μάθημα της Γενικής Ιστορίας. Αφού λοιπόν έχει να κάνει με αυτό το μάθημα τότε σίγουρα κάτι άλλο συμβαίνει. Από τον πραγματικό κόσμο θα πρέπει να θυμηθούμε τι γίνεται στην Βιέννη το 1814-1815. Η μετάφραση είναι μια υπόθεση η οποία δεν συμβαίνει μέσα σε ένα λεπτό. Το κείμενο που μεταφράζουμε ακόμα και μόνο για να το κατανοήσουμε μπορεί να χρειαστεί να το δούμε και μία και δύο και τρεις και 13 φορές. Επομένως δεν μας κυνηγάει κανείς. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μια μηχανή αναζήτησης, όχι όμως ιταλικά. Επιτρέπεται στη μάχη με τις γλώσσες και με τα κείμενα να χρησιμοποιήσουμε όποιο δρόμο μας βοηθάει περισσότερο. Μπορούμε να κάνουμε Congress of Vienna, μπορούμε να κάνουμε μια τέτοια μηχανή αναζήτησης και να βάλουμε δίπλα την χρονολογία. Και τότε θα καταλάβουμε τι είναι. Είναι η διάσκεψη της Βιέννης μέσα από κάποιον γλωσσικό δρόμο ή μέσα από κάποιον εγκυκλοπεδικό δρόμο. Θα μας βγει τι είναι αυτό που εδώ νομίζουμε ότι είναι συνέδριο. Και αφού μας βγει μετά θα πάμε στην επόμενη δυσκολία που συνάντησαν οι φοιτήτρες που σήμερα κάναν μάθημα μαζί μου πριν από αυτό το μάθημα που κάνουμε μαζί οι δυο μας. Εμείς, εγώ και εσείς. Εσείς και εγώ. Λοιπόν, η δεύτερη δυσκολία που συνάντησαν ήταν Λακαντούτα. Λακαντούτα, έτσι και λίως είναι ονοματικό. Τι σημαίνει? Ουσιαστικό είναι ή επίθετο είναι. Δεν πρέπει να κολλήσουμε στο τι ακριβώς είναι. Πρέπει όμως να καταλάβουμε από κάποια αντίθετα τι είναι. Δόπο Λακαντούτα τελειμβαίρον από Λεώνικο. Τι μας λένε οι γενικές μας γνώσεις στην ιστορία? Οι γενικές μας γνώσεις στην ιστορία μας λένε ότι είχαμε την πτώση του Ναπολέοντα το 1814. Επομένως αυτό το Λακαντούτα είναι ένας χρονικός προσδιορισμός. Και τι έχει να κάνει η στιγμή της πτώσης. Μετά την πτώση επομένως πιανού. Μετά την κατάληση. Τελειμβαίρον από Λεώνικο. Μια φοιτήτρα μου λέει του βασιλείου του Ναπολέοντα. Και αμέσως μετά τη σταμάτησα και της λέω. Τη ρώτησα. Βασιλιάς ή αυτοκράτορας ήταν ο Ναπολέον. Επειδή είχε τις γνώσεις τις εγκυκλοπεδικές μου απάντησε πάρα πολύ φυσικά αυτοκράτορας. Επομένως τι έκανε μετά. Γύρισε μόνη της από τον μη γλωσσικό κόσμο που είχε αποκτήσει μέσα της πριν από αυτό το μάθημα. Και τι είπε. Μετά την κατάληση της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα. Έτσι λοιπόν ανθίζει η μετάφραση. Μέσα από διάφορους δρόμους. Μπορεί τώρα να είναι απλό. Μπορεί να είναι ακόμα και απλοϊκό. Πάντως το ζήτημα είναι ότι πάντοτε η μετάφραση περνάει από πάρα πολλούς δρόμους. Δεν υπάρχει νομιμότερος και λιγότερο νόμιμος δρόμος. Υπάρχουν δρόμοι που μπορεί ο μεταφραστής να διανύσει. Είναι δρόμοι τους οποίους κατέχει. Τους έχει αποκτήσει από άλλες διαδρομές του στον κόσμο. Στη γνώση, στις εικόνες του κόσμου. Και μπορεί να τους ξαναπερπατήσει. Περπατώντας λοιπόν σε κόσμους και σε δρόμους που γνωρίζει ο κάθε μεταφραστής. Μπορεί να καταλάβει κάθε τι καινούργιο που βλέπει μπροστά του. Κανείς μας δεν μπορεί να μεταφράσει αν δεν χρησιμοποιήσει αυτά τα μπογαλάκια γνώσεων που κουβαλάει μαζί του. Κανείς μας δεν μπορεί να ξεχάσει αυτό που είναι όταν μεταφράζει. Και πρέπει κάθε φορά που μεταφράζουμε κάτι να θυμόμαστε τα όριά μας. Τα όριά μας δεν είναι μόνον για να μας βάλουν όπως την Αμερικανική Γεωγραφική Υπηρεσία του Στρατού που είναι οι καλύτεροι μεταφραστές στον κόσμο και που πολύ δύσκολα μπορεί να μπει ένας μεταφραστής εκεί. Μόνο και μόνο γιατί είναι πολύ δύσκολες οι εξετάσεις. Και κάθε φορά που λέει ότι είναι ειδικός να κάνει ένα κείμενο ή να το δουλέψει σε μια γλώσσα, εξετάζεται σε αυτό και σε τίποτα άλλο. Μπορείς να είσαι μεταφραστής δηλαδή για το τάδε υποθέμα, για το δύναη υποθέμα κλπ. Η καλύτερη μεταφραστική υπηρεσία στον κόσμο. Το ζήτημα είναι ότι τα όριά του ο μεταφραστής δεν χρειάζεται να τα γνωρίζει μόνον για να καταλαβαίνει τι δεν πρέπει γνωστικά να υπερβεί ώστε να διαχειρίζεται μόνον κείμενα τα οποία μπορεί να διεκπεραιώσει. Αυτό είναι πολύ βασικό αν είμαστε επαγγελματίες. Και ταυτόχρονα να έχουμε μία ομάδα άλλων συναδέρφων που κάνουν δουλειές που δεν κάνουμε εμείς. ώστε να τους στέλνουμε αυτά που δεν μπορούμε. Τα όριά του όμως ο μεταφραστής πρέπει να τα ξέρει και να διαχειρίζεται για να διαχειρίζεται κάθε δυσκολία που συναντάει καθημερινά στα κείμενά του. Όχι μόνον τα όρια που από κει και πέρα δεν μπορεί να κάνει κάτι και τα όρια εντός των οποίων μπορεί να κάνει πολλά. Δεν χρειάζεται εφόσον είμαστε στον Απολέοντα να ξεχνάμε την ιστορία που μάθαμε στο σχολείο. Τη χρειαζόμαστε και τη χρειαζόμαστε γιατί αυτή θα μας οδηγήσει να κατανοήσουμε τι συμβαίνει εδώ. Θα ήθελα μισό λεπτό να κάνουμε διάλειμμα για να σας δώσω το χρόνο να μπείτε μέσα στη Βικιπέντια πουθενάλλου και να ψάξετε αυτό το πράγμα, Congress of Vienna. Θα ήθελα λοιπόν εγώ να το ψάξω στη Βικιπέντια ελληνικά και θα ήθελα να στήσουμε τρία παράλληλα κείμενα για να καταλάβετε τι εννοώ ο κόσμος των γνώσεων δρόμους του μεταφραστή για να ανθίσει η νέα του περιπέτεια στη μετάφραση. Επιστρέψαμε από το διάλειμμά μας εσείς και εγώ με Βικιπέντια αγγλικό και ιταλικό κείμενο. Αυτό που θα κάνουμε τώρα είναι, κάντε ό,τι κάνω κι εγώ, βάλτε σε δίστυλο πίνακα τα δύο κείμενα και οπωσδήποτε προσπαθήστε να καταλάβετε πώς χρησιμοποιούμε τα παράλληλα κείμενα. Τα παράλληλα κείμενα χρησιμοποιούνται για να αμβληνθούν οι εντάσεις οι διαγλωσικές όταν μεταφράζουμε. Διαγλωσική ένταση έχουμε κάθε φορά που εκφράσεις της μιας γλώσσας δεν μπορούν να πάνε αυτούσιας με απλή μετάφραση κατά λέξη στις εκφράσεις που επιλέγουμε για το πέρασμα στην άλλη γλώσσα. Τα παράλληλα κείμενα λοιπόν μας βοηθούν να αποφύγουμε τις διαγλωσικές εντάσεις να τις μειώσουμε και επίσης μας βοηθούν να ξεπεράσουμε τα όρια των λεξικών. Να θυμάστε πάντα ότι τα λεξικά πρέπει να τα διαλέγουμε σε σύγκριση με τα κείμενα που μεταφράζουμε αλλά ακόμα και το καλύτερο λεξικό να έχουμε στη βιβλιοθήκη μας στο γραφείο μας ποτέ δεν μπορεί να είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει όλα τα κείμενα του πραγματικού κόσμου. Γιατί τα συμβατικά λεξικά έχουν παραχθεί ως κλειστό σύστημα γνώσης και πληροφοριών κατά την αποδελτίωση κειμένων. Επομένως δεν μπορεί επάπειρο να είναι ανοιχτά σύστηματα πληροφοριών. Ανοιχτά σύστηματα πληροφοριών είναι μόνο τα διαδικτυακά κείμενα, τα παράλληλα κείμενα, τα σώματα κειμένων ή η θησαυρή, η ηλεκτρονική θησαυρή. Λοιπόν, θα ήθελα αυτή τη στιγμή να δούμε τα δύο κείμενα. Congress of Vienna, Congress of Vienna. Μέχρι εδώ είμαστε πάρα πολύ καλά. Μοιάζει να έχουμε συμμετρίες ένα προς ένα. Ήδη εδώ αρχίζουν τα διαφορετικά. Ήδη εδώ αρχίζουν τα διαφορετικά. Πριν είχα σημειώσει αυτό και αν δούμε το ιταλικό κείμενο, τα πράγματα αλλάζουν. Για τους Άγγλους ιστορικούς ήταν μια συνδυάσκεψη πρεσβευτών, για τους Ιταλούς ιστορικούς ήταν μια συνδυάσκεψη στην ομώνυμη πόλη. Είναι ένα πράγμα που, για να το καταλάβουμε, θα πρέπει να ξέρουμε εξοκειμενικές γνώσεις. Γνώσεις έξω, δηλαδή, από το γλωσσικό κόσμο. Η Ιταλία το 1814 δεν ήταν κράτος και δεν είχε πρεσβευτές. Επομένως, στα ιστορικά βιβλία της Ιταλίας δεν προωθείται η έννοια του κράτους με μια συζήτηση για πρεσβευτές, γιατί τότε δεν είχε. Άρα τι γίνεται. Την προωθεί διαφορετικά την όλη υπόθεση, το ιστορικό ιστορικό βιβλίο για το σχολείο. Λέει ότι η διάσκεψη της Βιέννης ήταν μια διάσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε στην ομώνυμη πόλη. Μετατοπίζει δηλαδή το επίκεντρο από τους πρεσβευτές, υπαρκτών κρατών, σε μια πόλη. Και αυτό θα το θυμάστε πάντα. Αυτό θα το θυμάστε πάντα, ότι πρέπει να ξέρουμε τι συμβαίνει στον μη γλωσσικό κόσμο μιας γλωσσικής κοινότητας, στην οποία θέλουμε να μεταφράσουμε κάτι. Προς την οποία θέλουμε να μεταφράσουμε. Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από τις παραδόσεις, από τις άμυνες, από τα στερεότυπα, από τις ιδεολογίες και τις ιδεολιψίες, που κάνουν ένα κείμενο λιγότερο ή περισσότερο ευπρόσδεκτο. Αλλά εδώ έχουμε μια μεταφραστική ένταση. Ακόμα και αν έχουμε αποκτήσει την εικόνα και την υποσνήδητη εμπειρία του αγγλικού κειμένου για την διάσκεψη της Βιέννης, ποτέ σε μια μετάφραση, πήχε σε ένα συνέδριο, πήχε για μια βιβλιογραφική ενημέρωση, θα αναφέρουμε στα ιταλικά ότι αυτό ήταν διάσκεψη πρεσβευτών. Θα αναφέρουμε ότι αυτό ήταν μια διάσκεψη, η οποία έγινε στην ομώνυμη πόλη. Πάμε να δούμε άλλη γλωσσική ένταση τώρα. Βλέπετε ότι και πάλι εδώ τι έχουμε... Εδώ έχουμε τον πρόεδρο αυτής της διάσκεψης. Ο πρόεδρος αυτής της διάσκεψης ποιος ήτανε? Ήταν ο Μέτερνιχ ο οποίος ήτανε Αυστριακός ηγέτης. Δείτε τώρα τι γίνεται στο ιταλικό κείμενο. Στο ιταλικό κείμενο συνεχίζει ακάθεκτο το θέμα να αναπτύσσεται για την ομώνυμη πόλη της Αυστριακής Αυτοκρατορίας. Τίποτα άλλο. Το βλέπετε? Δεν είναι τυχαίο ότι αυτά είναι δύο κείμενα της Βικυπέντια. Δηλαδή φυσιολογικά αυτά τα κείμενα θα έπρεπε το ένα να είναι παράλληλη και καταλέξει μετάφραση του άλλου. Γιατί είναι ο ίδιος ο οργανισμός που τα μεταφράζει. Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ίδια κείμενα. Αυτό σημαίνει ότι μέσα από άλλο φίλτρο μετάφρασης πέρασε το ιταλικό κείμενο. Και συνεχίζει τώρα. Για να δούμε λίγο εδώ. Είναι πόσο κράτησε. Από το Σεπτέμβρη του 1814 μέχρι τον Ιούνι του 1815. Εδώ τι λέει τώρα. Από την 1η Νοεμβρίου 1814 μέχρι 9 Ιουνίου 1815. Για να μπορέσει κανείς τώρα να καταλάβει γιατί στο ένα κείμενο έχουμε Σεπτέμβρη 14 Ιούνι 15 και στο άλλο κείμενο έχουμε Νοεμβρίου 14 Ιούνι 15 πρέπει να δει τον πραγματικό κόσμο ξανά. Κάτι δεν αναγνωρίζουν οι Ιταλοί ως αρχή της διάσκεψης της Βιέννης. Και αυτό πρέπει να το βρούμε στον πραγματικό κόσμο. Δεν μπορούμε τώρα να κάνουμε ξανά καινούριο διάλειμμα πρέπει να προχωρήσουμε. Στο επόμενο μάθημα όμως θα πρέπει να το έχετε βρει εσείς. Θα ζητήσω κι εγώ τους μεταπτυχιακούς μου φοιτητές να το βρούνε και να μην είμαι ξανά σε αυτό το σημείο. Εδώ τώρα η άλλη γλωσσική ένταση που υπάρχει και θα πρέπει να τη θυμάστε πάντα είναι στα Αγγλικά όπως και στα Ελληνικά δεν υπάρχει ένταση. Οι ονομασίες των μηνών ξεκινούν στο μέσον μιας φράσης με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα. Στην Ιταλική Γλώσσα οι ονομασίες των μηνών στο μέσον μιας φράσης ξεκινούν με μικρό το αρχικό γράμμα. Αυτό είναι μια γλωσσική ένταση. Είναι λίγη η δυσκολία εδώ. Είναι ένα θέμα πολύ φορμαλιστικό. Μπορούμε να το μάθουμε και να το ξεπερνάμε πολύ εύκολα. Και εδώ τι λέει... Όλα αυτά τα λένε στο Αγγλικό κείμενο. Στο Ιταλικό κείμενο τι ήταν να ξανασχεδιαστεί ο Ευρωπαϊκός Χάρτης. Η Ιταλία το 1814 όπως και το 1815 δεν ήταν ελεύθερο κράτος. Επομένως δεν τους ενδιαφέρουν αυτές οι λεπτομέρειες. Να ξανασχεδιαστούν, να αποκατασταθούν τα σύνορα. Δεν έχει σύνορα η Ιταλία, δεν είναι κράτος εκείνη την εποχή. Επομένως στο σχολικό βιβλίο το κείμενο γράφεται διαφορετικά. Είναι το βιβλίο που συζήτησα στην αρχή του μαθήματος και που το έχετε και στην οθόνη σας. Στην Ιταλική βικιπέντια που είναι στην ουσία μια μετάφραση του αγγλικού κειμένου, ή θα έπρεπε να είναι, τα πράγματα γράφονται λίγο διαφορετικά. Αναφέρονται στα ίδια γεγονότα αλλά έχουν ελαφρές διαφορές στις χρονολογίες και ελαφρές διαφορές στους σκοπούς, στην περιγραφή των σκοπών. Η μεταφραστική ένταση που υπάρχει εδώ δεν είναι γλωσσικού τύπου, είναι πολιτισμικού τύπου. Και θα ήθελα να σας θυμίσω ότι την ίδια γλωσσική ένταση την έχουμε για τη σύγχρονη ιστορία. Εμείς λέμε ότι η σύγχρονη ιστορία αρχίζει το 1453 και στη Δύση λένε ότι η σύγχρονη ιστορία αρχίζει με την ανακάλυψη της Αμερικής. Επομένως μπορείτε να καταλάβετε, μπορούμε όλοι μας να καταλάβουμε ότι όταν μεταφράζουμε δεν μεταφράζουμε μόνο λέξεις, μεταφράζουμε και πολιτισμούς, μεταφράζουμε και ιδεολογίες, μεταφράζουμε και ιδεοληψίες, μεταφράζουμε όλα όσα απαρτίζουν τον κόσμο μας. Και ο κόσμος μας δεν είναι μόνο λέξεις, είναι και μια υποσυνείδητη γνώση που μέσω λέξεων περνάμε ή μέσω λέξεων μας πέρασαν. Ο μεταφραστής όμως ο οποίος βρίσκεται κάπου εδώ στη μέση δεν μπορεί να ξεχάσει ούτε αυτόν τον κόσμο ούτε εκείνον. Και για να μπορέσει να είναι ισορροπημένο σαν μια ζυγαριά που στέκεται πολύ σωστά και τα αριστερά και τα δεξιά της είναι σε ισορροπία, για να μπορέσει λοιπόν ο μεταφραστής να κάνει αυτό το πράγμα πρέπει να ξέρει πολύ καλά τον κόσμο του πρωτότυπου και τον κόσμο της μετάφρασης. Γιατί αν δεν γνωρίζει αυτά τα δύο κομμάτια πολύ καλά δεν μπορεί να διαχειριστεί τις διαπολιτισμικές εντάσεις των κειμένων. Μπορεί να διαχειριστεί τις διαγλωσσικές, ναι, όχι όμως τις διαπολιτισμικές. Εκεί χρειάζεται γνώση εξογλωσικού κόσμου. Ο εξογλωσικός τώρα κόσμος δεν είναι μία ανακάλυψη μόνο της θεωρίας της μετάφρασης. Αυτή τη στιγμή είναι χειροπιαστό ζήτημα στα σώματα κειμένων. Αυτή τη στιγμή δηλαδή τα μεταδεδομένα στα σώματα κειμένων της νέας γενιάς μεταδεδομένα απαιτούν και πραγματολογικές πληροφορίες πάνω στον κόσμο της μετάφρασης. Βλέπετε ότι οι Άγγλοι που τον θεωρούν σοβαρό αντίπαλο των Απολέοντα, γιατί είχαν κράτος, τους γράφουμε κεφαλαία γράμματα. Οι Ιταλοί αλλιώς αντιλαμβάνονται τη Γαλλική Επανάσταση και αλλιώς αντιλαμβάνονται τους Ναπολεόντους πολέμους. Δεν έχουν κεφαλαία γράμματα, έχουν άλλη ορθογραφία. Θα πρέπει δηλαδή όλα αυτά να τα έχουμε υπόψη μας, να καταλάβουμε πώς αποκωδικοποιούνται όλος αυτός ο σημειωτικός κόσμος πληροφοριών μη γλωσσικών που υπάρχουν στα δύο κείμενα να μάθουμε να τον αξιοποιούμε για να μπορούμε να μεταφράζουμε όχι μόνο προς τη γλώσσα μας αλλά και προς άλλες γλώσσες και να μπορούμε με ασφάλεια να χρησιμοποιούμε τις πηγές που επιλέγουμε για κάθε εργασία που κάνουμε. Εδώ θα πρέπει να σταματήσουμε για να συνεχίσουμε το κείμενο σε ένα άλλο σημείο. Έχουμε γυρίσει ξανά μετά από το δεύτερο διάλειμμα. Είχαν εντοπιστεί ή διάγνωσες λέξεις από τις φοιτητριές μου στο μάθημα που έκανα πριν από σας. Αυτές οι λέξεις ήταν ο όρος Καντούτα, ο όρος Πρίντσιπε, ο όρος Ιμπέρο και ο όρος Ναπολεώνικο. Ξεκινούμε λοιπόν από αυτή την αφορμή. Δεν είναι τίποτα κακό και τίποτα περίεργο το να μην καταλαβαίνουμε μία λέξη είναι φυσιολογικό. Το να μην καταλαβαίνουμε 15 λέξεις είναι επίσης φυσιολογικό. Εκείνο που δεν πρέπει να συνηθίσουμε είναι να δουλεύουμε μόνο με έντυπα λεξικά. Πρέπει να μάθουμε να δουλεύουμε με τα ηλεκτρονικά λεξικά. Αυτή τη στιγμή λοιπόν η λέξη μας είναι Καντούτα. Οι λέξεις αυτές στα ηλεκτρονικά λεξικά, τα καλά ηλεκτρονικά λεξικά, δίπλα έχουν την προφορά με το διεθνές φωνολογικό αλφάβητο. Μία λέξη που συνήθως δεν την ξέρουμε τι σημαίνει, αυτή τη λέξη δεν ξέρουμε και να τη διαβάζουμε σωστά, δεν ξέρουμε και να την προφέρουμε. Αυτό σημαίνει ότι μας χρειάζεται να ξέρουμε και την προφορά της κάθε λέξης που μας είναι άγνωστη. Άρα στα ηλεκτρονικά λεξικά αυτό το βρίσκουμε. Επομένως μην ξεχνάτε τα ηλεκτρονικά λεξικά. Καντούτα λοιπόν, τι είναι, είναι ουσιαστικό, θηλυκό, σωσταντίβο, φεμινήλε. Μας ενδιαφέρει αυτό γιατί θα χρειαστεί να βάλουμε και άρθρα αν χρησιμοποιήσουμε τη λέξη. Τώρα, διαβάζουμε από κάτω, οι φοιτήτριες ήταν επίπεδο Α2, που σημαίνει ότι δεν θα καταλαβαίνουν τι διαβάζουν από κάτω. ΑΤΟ ΕΦΕΤΟΝ ΤΕΛ ΚΑΝΤΕΡΕ, ΑΝ ΚΑΙΝΣΕΝΣΟ ΦΥ�γ�ουΡΑΤΟ. Δεν θα καταλαβαίνουν τίποτε. Όποτε όμως βλέπετε αυτό το ΑΝ ΚΙΝΣΕΝΣΟ ΦΥ�γουΡΑΤΟ, αυτό θα το θυμάστε παγιωμένα έτσι, σημαίνει και με τη μεταφορική σημασία. Για να μπορέσουν να καταλάβουν τώρα οι φοιτήτριες, προχώρησαν στους επόμενους όρους της ίδιας πρότασης. Λοιπόν, ΙΜΠΕΡΩ. Εάν ξέρετε λατινικά, ξέρετε τι είναι το ΙΜΠΕΡΩ. Εάν δεν ξέρετε λατινικά, ακριβώς δίπλα στη λέξη ΙΜΠΕΡΩ υπήρχε η λέξη Ναπολεώνικο. Ναπολεώνικο δεν το βρήκαμε στο λεξικό. Ναπολεώνε όμως το βρίσκουμε. Ακόμα και πριν κλικάρουμε εδώ επάνω, το Ναπολεώνε, ξέρουμε που παραπέμπει. Γιατί και στη γλώσσα μας υπάρχει μια συμμορφία Ναπολέων. Αυτή η συμμορφία τώρα στη γλώσσα μας μαζί με τη διάσκεψη της Βιέννης του 1814. Μαζί με το ΙΜΠΕΡΩ τώρα ναι μας δίνει την Ναπολεώνικη αυτοκρατορία. Και επομένως πάμε τώρα στον Καντούτα. Το 1814 χάνει τους πολέμους των Ναπολέων. Άρα τι γίνεται, αποκλείεται αυτό να σημαίνει κάτι καλό για τον Ναπολέοντα, αφού χάνει τους πολέμους του, τι είναι? Λακαντούτα δελ Ιμπέρον Απολεώνικο, η παρακμή πτώση της αυτοκρατορίας των Απολέωντα. Αυτό είναι. Όλα αυτά τα πράγματα τα κατάλαβαν οι φοιτήτριες με επίπεδο Α2, μόνο γιατί στη δείχτηκαν στις γνώσεις που έχουν από τον πραγματικό κόσμο, από τα ελληνικά κυρίως. Αυτό θέλω οπωσδήποτε να το θυμάστε, γιατί είναι κάτι που θα χρειαστεί πολλές φορές, αν μεταφραστές, να το δοκιμάσετε, δηλαδή να μπορέσετε να μπείτε στο νόημα ενός κειμένου, μέσα από τις πραγματικές και πραγματολογικές γνώσεις που έχετε για το θέμα του κειμένου, από την ελληνική γλώσσα. Αυτό ήθελα να σας δείξω. Και για να συνεχίσουμε αυτό το μάθημα, θα πρέπει οπωσδήποτε να φέρουν την άλλη φορά και οι φοιτητές τις εργασίες τους, για να μπορέσουμε να τα δούμε όλα αυτά ομαδικά. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. |
| _version_ |
1782818070554738688 |
| description |
Διάλεξη 3: Καλησπέρα. Σήμερα είχα την αφορμή από ένα μάθημα που έκανα στο Κέντρο Ιδασκαλίας Ξένων Γλωσσών, να ξανασκεφτώ τους ανθρώπους που δεν ξέρουν καλά ιταλικά, αλλά που θέλουν να καταλαβαίνουν ένα κείμενο. Η μετάφραση, έτσι κι αλλιώς, πάνω από όλα είναι κατανόηση. Δεν μπορούμε, δηλαδή, να μεταφέρουμε ένα μήνυμα και ένα νόημα σε μια άλλη γλώσσα, αν πρώτα δεν το καταλάβουμε στο πρωτότυπο. Δεν μεταφράζουμε πάνω τε γράφοντας ένα κείμενο σε μια άλλη γλώσσα. Μερικές φορές διαβάζουμε ένα κείμενο από μια πηγή και χρησιμοποιούμε πληροφορίες από το κείμενο για να στηρίξουμε μια δουλειά μας, ένα άρθρο μας κλπ. Επομένως, σήμερα θα δούμε τι μπορεί να συμβεί για να καταφέρει ένας άνθρωπος που δεν ξέρει πολλά ιταλικά, που δεν ξέρει καλά μια ξένη γλώσσα, τι μπορεί λοιπόν να συμβεί, πώς στρατηγικά θα διαχειριστεί το ζήτημα της κατανόησης ενός πρωτότυπου κειμένου για να μπορέσει να αντλίσει από αυτό σωστές πληροφορίες και να τις μεταφέρει σε μια εργασία τους, σε μια ανακοίνωσή τους, σε ένα βιβλίο τους, σε ένα άρθρο του κλπ. Διαλέγουμε λοιπόν ένα κεφάλαιο από την Ιταλική ιστορία του Λυκείου. Το κεφάλαιο αυτό που διαλέξαμε αποτελεί κομμάτι της ύλης για τις εξετάσεις που δίνουν οι μαθητές στην Ιταλία ώστε να πάρουν το απολυτήριο του Λυκείου. Πρόκειται δηλαδή για ένα κείμενο ούτε πολύ ειδικό, δεν είναι γραμμένο δηλαδή για ιστορικούς, ούτε πολύ εγκυκλοπεδικό, γιατί είναι γραμμένο για ένα βιβλίο τρίτης Λυκείου στην Ιταλία, άρα έχει την έγκριση της ειδικής επιτροπής από το Υπουργείο Παιδείας της Ιταλίας για να χρησιμοποιείται σαν σχολικό εγχειρίδιο για πολύ μεγάλη τάξη στην δημόσια εκπαίδευση, την τελευταία τάξη του Ιταλικού Λυκείου. Το κείμενο λοιπόν που διαλέξαμε έχει ορισμένα χαρακτηριστικά, για παράδειγμα όπως θα δείτε στην εικόνα που έχουμε πάρει από το βίντεο, επάνω γράφεται Καπίτολο Τρεντιτσέζιμο. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξέρει ένας άνθρωπος όταν διαβάζει ένα κείμενο που μπορεί να το χρησιμοποιήσει σαν πηγή για βιβλιογραφία, εάν είναι κείμενο ιταλικό, είναι οι αριθμοί και οι αραβικοί αριθμοί και οι τακτικοί, οι ρωμαϊκοί αριθμοί. Για παράδειγμα εδώ έχουμε το 13, το 10 είναι το x, το 3 είναι οι τρεις κάθετες γραμμές δίπλα στο x. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, πολύ σπουδαίο για κάθε άνθρωπο, ακόμα και αν ξέρει λίγα ιταλικά, να μπορεί να κατανοήσει τι λένε οι ρωμαϊκοί αριθμοί. Αυτό θα είναι πάντοτε κοντά σε κάθε προσπάθειά του να καταλάβει ένα κείμενο, δηλαδή σαν εργαλείο θα τον βοηθήσει πάρα πολύ το να ξέρει να αποκωδικοποιεί τους ρωμαϊκούς αριθμούς, γιατί θα τους συναντάει σε κεφάλαια βιβλίων, θα τους συναντάει και σε σημειώσεις τέλους, ιδίως σε σημειώσεις τέλους. Οπότε πρέπει να ξέρει τι αποκωδικοποιεί. Το δεύτερο που πρέπει να ξέρει κανείς είναι τα σημειωτικά συστήματα που τρέχουν σε κάθε σελίδα. Τα σημειωτικά συστήματα, λοιπόν, που τρέχουν σε ένα κείμενο είναι αυτά που μας δείχνουν και το κυρίως θέμα κάθε κεφαλαίου. Εδώ βλέπουμε «Il concresso di Vienna», η διάσκεψη της Βιέννης. Αυτό, λοιπόν, είναι το θέμα μας. Μας τύχουν, λοιπόν, πάρα πολλά βιβλία, ιταλικά, τα οποία θα έχουνε σαν τίτλο σε κάθε κεφάλαιο, καπίτολο πρίμο, καπίτολο σε κόντο, κεφάλαιο πρώτο, κεφάλαιο δεύτερο κλπ. Και θα φαίνονται με έντονους χαρακτήρες τα θέματα κάθε υποκεφαλαίου αμέσως από κάτω. Αυτό πρέπει να μάθουμε να το αποκωδικοποιούμε. «Il concresso di Vienna». Και μόνο που βλέπουμε «Il concresso di Vienna», εγώ θα σας πω τι δυσκολίες συνάντησα σήμερα με την τάξη που είχα στο Κέντρο Διδασκαλίας Ξενών Γλωσσών. Η τάξη αυτή, λοιπόν, απαρτίζονταν από φοιτήτριες ξενόγλωσσων τμήματων, οι οποίες είχαν παρακολουθήσει μαθήματα μέχρι επίπεδο Α1-Α2 στην ιταλική γενική γλώσσα. Όταν λοιπόν είδαν τη λέξη «κονγκρέσο», αμέσως σκέφτηκαν το συνέδριο. Επομένως η πρώτη δυσκολία που θα πρέπει να ξεπερνάμε όταν κοιτάζουμε ξένα κείμενα για να καταλάβουμε τι λένε, ώστε να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα κείμενα ως πηγή για μια άλλη δουλειά μας, το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι οτιδήποτε είναι σύμμορφο, οτιδήποτε μοιάζει με άλλη γνώση μας, ακόμα και από άλλη γλώσσα, τι είναι το «κονγκρέσο», αν ξέρουμε λίγα ιταλικά μπορεί να είναι το συνέδριο στα ιταλικά. Τι είναι το «κονγκρέσο» είναι το «Congress» στα αγγλικά. Δύο πράγματα θα μπορούσαμε να σκεφτούμε, ή το «Congress» όπως το ξέρουμε στη ΣΥΠΑ, ή το «Congress» όπως το ξέρουμε στην καθημερινή ακαδημαϊκή γλώσσα, που είναι το συνέδριο. Δεν μοιάζει να είναι λογικό αυτό. Και τι μας βάζει φρένο, το ότι δίπλα έχουμε 1814-1815. Ακόμα κι αν δεν ξέρουμε λοιπόν πολλά ιταλικά, ή δεν ξέρουμε πολύ καλά μια ξένη γλώσσα, όταν διαβάζουμε ένα κείμενο σε αυτή τη γλώσσα για να το χρησιμοποιήσουμε ως πηγή δεδομένων, πολλά πράγματα μας βάζουν φρένο όταν είμαστε σε λάθος δρόμο. Πώς γίνεται όταν περπατάμε για να πάμε να δούμε μια φίλη μας έναν φίλο μας και λέμε ότι θα περάσουμε αυτή την πολυκατοικία, αυτό το σηματοδότη, αυτή την εκκλησία, αυτό το σούπερ μάρκετ και φτάσαμε. Και όταν κάτι πάει στραβά αρχίζουμε και λέμε τώρα τι έγινε εδώ πέρα, τι έγινε, τι έκανα, είμαι σωστά στο δρόμο μου. Το ίδιο συμβαίνει και εδώ. Δεν μπορεί να είναι συνέδριο, γιατί δεν λεγόνουσαν τότε συνέδρια. Το 1814 λοιπόν αποκλείεται αυτό το Κογκρέσο να ήταν συνέδριο. Κάτι άλλο συμβαίνει εδώ. Η δεύτερη εξογλωσική πληροφορία που έχουμε πια είναι ότι αυτό είναι βιβλίο της τρίτης ηλικίου στην Ιταλία και έχει να κάνει με το μάθημα της Γενικής Ιστορίας. Αφού λοιπόν έχει να κάνει με αυτό το μάθημα τότε σίγουρα κάτι άλλο συμβαίνει. Από τον πραγματικό κόσμο θα πρέπει να θυμηθούμε τι γίνεται στην Βιέννη το 1814-1815. Η μετάφραση είναι μια υπόθεση η οποία δεν συμβαίνει μέσα σε ένα λεπτό. Το κείμενο που μεταφράζουμε ακόμα και μόνο για να το κατανοήσουμε μπορεί να χρειαστεί να το δούμε και μία και δύο και τρεις και 13 φορές. Επομένως δεν μας κυνηγάει κανείς. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μια μηχανή αναζήτησης, όχι όμως ιταλικά. Επιτρέπεται στη μάχη με τις γλώσσες και με τα κείμενα να χρησιμοποιήσουμε όποιο δρόμο μας βοηθάει περισσότερο. Μπορούμε να κάνουμε Congress of Vienna, μπορούμε να κάνουμε μια τέτοια μηχανή αναζήτησης και να βάλουμε δίπλα την χρονολογία. Και τότε θα καταλάβουμε τι είναι. Είναι η διάσκεψη της Βιέννης μέσα από κάποιον γλωσσικό δρόμο ή μέσα από κάποιον εγκυκλοπεδικό δρόμο. Θα μας βγει τι είναι αυτό που εδώ νομίζουμε ότι είναι συνέδριο. Και αφού μας βγει μετά θα πάμε στην επόμενη δυσκολία που συνάντησαν οι φοιτήτρες που σήμερα κάναν μάθημα μαζί μου πριν από αυτό το μάθημα που κάνουμε μαζί οι δυο μας. Εμείς, εγώ και εσείς. Εσείς και εγώ. Λοιπόν, η δεύτερη δυσκολία που συνάντησαν ήταν Λακαντούτα. Λακαντούτα, έτσι και λίως είναι ονοματικό. Τι σημαίνει? Ουσιαστικό είναι ή επίθετο είναι. Δεν πρέπει να κολλήσουμε στο τι ακριβώς είναι. Πρέπει όμως να καταλάβουμε από κάποια αντίθετα τι είναι. Δόπο Λακαντούτα τελειμβαίρον από Λεώνικο. Τι μας λένε οι γενικές μας γνώσεις στην ιστορία? Οι γενικές μας γνώσεις στην ιστορία μας λένε ότι είχαμε την πτώση του Ναπολέοντα το 1814. Επομένως αυτό το Λακαντούτα είναι ένας χρονικός προσδιορισμός. Και τι έχει να κάνει η στιγμή της πτώσης. Μετά την πτώση επομένως πιανού. Μετά την κατάληση. Τελειμβαίρον από Λεώνικο. Μια φοιτήτρα μου λέει του βασιλείου του Ναπολέοντα. Και αμέσως μετά τη σταμάτησα και της λέω. Τη ρώτησα. Βασιλιάς ή αυτοκράτορας ήταν ο Ναπολέον. Επειδή είχε τις γνώσεις τις εγκυκλοπεδικές μου απάντησε πάρα πολύ φυσικά αυτοκράτορας. Επομένως τι έκανε μετά. Γύρισε μόνη της από τον μη γλωσσικό κόσμο που είχε αποκτήσει μέσα της πριν από αυτό το μάθημα. Και τι είπε. Μετά την κατάληση της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα. Έτσι λοιπόν ανθίζει η μετάφραση. Μέσα από διάφορους δρόμους. Μπορεί τώρα να είναι απλό. Μπορεί να είναι ακόμα και απλοϊκό. Πάντως το ζήτημα είναι ότι πάντοτε η μετάφραση περνάει από πάρα πολλούς δρόμους. Δεν υπάρχει νομιμότερος και λιγότερο νόμιμος δρόμος. Υπάρχουν δρόμοι που μπορεί ο μεταφραστής να διανύσει. Είναι δρόμοι τους οποίους κατέχει. Τους έχει αποκτήσει από άλλες διαδρομές του στον κόσμο. Στη γνώση, στις εικόνες του κόσμου. Και μπορεί να τους ξαναπερπατήσει. Περπατώντας λοιπόν σε κόσμους και σε δρόμους που γνωρίζει ο κάθε μεταφραστής. Μπορεί να καταλάβει κάθε τι καινούργιο που βλέπει μπροστά του. Κανείς μας δεν μπορεί να μεταφράσει αν δεν χρησιμοποιήσει αυτά τα μπογαλάκια γνώσεων που κουβαλάει μαζί του. Κανείς μας δεν μπορεί να ξεχάσει αυτό που είναι όταν μεταφράζει. Και πρέπει κάθε φορά που μεταφράζουμε κάτι να θυμόμαστε τα όριά μας. Τα όριά μας δεν είναι μόνον για να μας βάλουν όπως την Αμερικανική Γεωγραφική Υπηρεσία του Στρατού που είναι οι καλύτεροι μεταφραστές στον κόσμο και που πολύ δύσκολα μπορεί να μπει ένας μεταφραστής εκεί. Μόνο και μόνο γιατί είναι πολύ δύσκολες οι εξετάσεις. Και κάθε φορά που λέει ότι είναι ειδικός να κάνει ένα κείμενο ή να το δουλέψει σε μια γλώσσα, εξετάζεται σε αυτό και σε τίποτα άλλο. Μπορείς να είσαι μεταφραστής δηλαδή για το τάδε υποθέμα, για το δύναη υποθέμα κλπ. Η καλύτερη μεταφραστική υπηρεσία στον κόσμο. Το ζήτημα είναι ότι τα όριά του ο μεταφραστής δεν χρειάζεται να τα γνωρίζει μόνον για να καταλαβαίνει τι δεν πρέπει γνωστικά να υπερβεί ώστε να διαχειρίζεται μόνον κείμενα τα οποία μπορεί να διεκπεραιώσει. Αυτό είναι πολύ βασικό αν είμαστε επαγγελματίες. Και ταυτόχρονα να έχουμε μία ομάδα άλλων συναδέρφων που κάνουν δουλειές που δεν κάνουμε εμείς. ώστε να τους στέλνουμε αυτά που δεν μπορούμε. Τα όριά του όμως ο μεταφραστής πρέπει να τα ξέρει και να διαχειρίζεται για να διαχειρίζεται κάθε δυσκολία που συναντάει καθημερινά στα κείμενά του. Όχι μόνον τα όρια που από κει και πέρα δεν μπορεί να κάνει κάτι και τα όρια εντός των οποίων μπορεί να κάνει πολλά. Δεν χρειάζεται εφόσον είμαστε στον Απολέοντα να ξεχνάμε την ιστορία που μάθαμε στο σχολείο. Τη χρειαζόμαστε και τη χρειαζόμαστε γιατί αυτή θα μας οδηγήσει να κατανοήσουμε τι συμβαίνει εδώ. Θα ήθελα μισό λεπτό να κάνουμε διάλειμμα για να σας δώσω το χρόνο να μπείτε μέσα στη Βικιπέντια πουθενάλλου και να ψάξετε αυτό το πράγμα, Congress of Vienna. Θα ήθελα λοιπόν εγώ να το ψάξω στη Βικιπέντια ελληνικά και θα ήθελα να στήσουμε τρία παράλληλα κείμενα για να καταλάβετε τι εννοώ ο κόσμος των γνώσεων δρόμους του μεταφραστή για να ανθίσει η νέα του περιπέτεια στη μετάφραση. Επιστρέψαμε από το διάλειμμά μας εσείς και εγώ με Βικιπέντια αγγλικό και ιταλικό κείμενο. Αυτό που θα κάνουμε τώρα είναι, κάντε ό,τι κάνω κι εγώ, βάλτε σε δίστυλο πίνακα τα δύο κείμενα και οπωσδήποτε προσπαθήστε να καταλάβετε πώς χρησιμοποιούμε τα παράλληλα κείμενα. Τα παράλληλα κείμενα χρησιμοποιούνται για να αμβληνθούν οι εντάσεις οι διαγλωσικές όταν μεταφράζουμε. Διαγλωσική ένταση έχουμε κάθε φορά που εκφράσεις της μιας γλώσσας δεν μπορούν να πάνε αυτούσιας με απλή μετάφραση κατά λέξη στις εκφράσεις που επιλέγουμε για το πέρασμα στην άλλη γλώσσα. Τα παράλληλα κείμενα λοιπόν μας βοηθούν να αποφύγουμε τις διαγλωσικές εντάσεις να τις μειώσουμε και επίσης μας βοηθούν να ξεπεράσουμε τα όρια των λεξικών. Να θυμάστε πάντα ότι τα λεξικά πρέπει να τα διαλέγουμε σε σύγκριση με τα κείμενα που μεταφράζουμε αλλά ακόμα και το καλύτερο λεξικό να έχουμε στη βιβλιοθήκη μας στο γραφείο μας ποτέ δεν μπορεί να είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει όλα τα κείμενα του πραγματικού κόσμου. Γιατί τα συμβατικά λεξικά έχουν παραχθεί ως κλειστό σύστημα γνώσης και πληροφοριών κατά την αποδελτίωση κειμένων. Επομένως δεν μπορεί επάπειρο να είναι ανοιχτά σύστηματα πληροφοριών. Ανοιχτά σύστηματα πληροφοριών είναι μόνο τα διαδικτυακά κείμενα, τα παράλληλα κείμενα, τα σώματα κειμένων ή η θησαυρή, η ηλεκτρονική θησαυρή. Λοιπόν, θα ήθελα αυτή τη στιγμή να δούμε τα δύο κείμενα. Congress of Vienna, Congress of Vienna. Μέχρι εδώ είμαστε πάρα πολύ καλά. Μοιάζει να έχουμε συμμετρίες ένα προς ένα. Ήδη εδώ αρχίζουν τα διαφορετικά. Ήδη εδώ αρχίζουν τα διαφορετικά. Πριν είχα σημειώσει αυτό και αν δούμε το ιταλικό κείμενο, τα πράγματα αλλάζουν. Για τους Άγγλους ιστορικούς ήταν μια συνδυάσκεψη πρεσβευτών, για τους Ιταλούς ιστορικούς ήταν μια συνδυάσκεψη στην ομώνυμη πόλη. Είναι ένα πράγμα που, για να το καταλάβουμε, θα πρέπει να ξέρουμε εξοκειμενικές γνώσεις. Γνώσεις έξω, δηλαδή, από το γλωσσικό κόσμο. Η Ιταλία το 1814 δεν ήταν κράτος και δεν είχε πρεσβευτές. Επομένως, στα ιστορικά βιβλία της Ιταλίας δεν προωθείται η έννοια του κράτους με μια συζήτηση για πρεσβευτές, γιατί τότε δεν είχε. Άρα τι γίνεται. Την προωθεί διαφορετικά την όλη υπόθεση, το ιστορικό ιστορικό βιβλίο για το σχολείο. Λέει ότι η διάσκεψη της Βιέννης ήταν μια διάσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε στην ομώνυμη πόλη. Μετατοπίζει δηλαδή το επίκεντρο από τους πρεσβευτές, υπαρκτών κρατών, σε μια πόλη. Και αυτό θα το θυμάστε πάντα. Αυτό θα το θυμάστε πάντα, ότι πρέπει να ξέρουμε τι συμβαίνει στον μη γλωσσικό κόσμο μιας γλωσσικής κοινότητας, στην οποία θέλουμε να μεταφράσουμε κάτι. Προς την οποία θέλουμε να μεταφράσουμε. Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από τις παραδόσεις, από τις άμυνες, από τα στερεότυπα, από τις ιδεολογίες και τις ιδεολιψίες, που κάνουν ένα κείμενο λιγότερο ή περισσότερο ευπρόσδεκτο. Αλλά εδώ έχουμε μια μεταφραστική ένταση. Ακόμα και αν έχουμε αποκτήσει την εικόνα και την υποσνήδητη εμπειρία του αγγλικού κειμένου για την διάσκεψη της Βιέννης, ποτέ σε μια μετάφραση, πήχε σε ένα συνέδριο, πήχε για μια βιβλιογραφική ενημέρωση, θα αναφέρουμε στα ιταλικά ότι αυτό ήταν διάσκεψη πρεσβευτών. Θα αναφέρουμε ότι αυτό ήταν μια διάσκεψη, η οποία έγινε στην ομώνυμη πόλη. Πάμε να δούμε άλλη γλωσσική ένταση τώρα. Βλέπετε ότι και πάλι εδώ τι έχουμε... Εδώ έχουμε τον πρόεδρο αυτής της διάσκεψης. Ο πρόεδρος αυτής της διάσκεψης ποιος ήτανε? Ήταν ο Μέτερνιχ ο οποίος ήτανε Αυστριακός ηγέτης. Δείτε τώρα τι γίνεται στο ιταλικό κείμενο. Στο ιταλικό κείμενο συνεχίζει ακάθεκτο το θέμα να αναπτύσσεται για την ομώνυμη πόλη της Αυστριακής Αυτοκρατορίας. Τίποτα άλλο. Το βλέπετε? Δεν είναι τυχαίο ότι αυτά είναι δύο κείμενα της Βικυπέντια. Δηλαδή φυσιολογικά αυτά τα κείμενα θα έπρεπε το ένα να είναι παράλληλη και καταλέξει μετάφραση του άλλου. Γιατί είναι ο ίδιος ο οργανισμός που τα μεταφράζει. Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ίδια κείμενα. Αυτό σημαίνει ότι μέσα από άλλο φίλτρο μετάφρασης πέρασε το ιταλικό κείμενο. Και συνεχίζει τώρα. Για να δούμε λίγο εδώ. Είναι πόσο κράτησε. Από το Σεπτέμβρη του 1814 μέχρι τον Ιούνι του 1815. Εδώ τι λέει τώρα. Από την 1η Νοεμβρίου 1814 μέχρι 9 Ιουνίου 1815. Για να μπορέσει κανείς τώρα να καταλάβει γιατί στο ένα κείμενο έχουμε Σεπτέμβρη 14 Ιούνι 15 και στο άλλο κείμενο έχουμε Νοεμβρίου 14 Ιούνι 15 πρέπει να δει τον πραγματικό κόσμο ξανά. Κάτι δεν αναγνωρίζουν οι Ιταλοί ως αρχή της διάσκεψης της Βιέννης. Και αυτό πρέπει να το βρούμε στον πραγματικό κόσμο. Δεν μπορούμε τώρα να κάνουμε ξανά καινούριο διάλειμμα πρέπει να προχωρήσουμε. Στο επόμενο μάθημα όμως θα πρέπει να το έχετε βρει εσείς. Θα ζητήσω κι εγώ τους μεταπτυχιακούς μου φοιτητές να το βρούνε και να μην είμαι ξανά σε αυτό το σημείο. Εδώ τώρα η άλλη γλωσσική ένταση που υπάρχει και θα πρέπει να τη θυμάστε πάντα είναι στα Αγγλικά όπως και στα Ελληνικά δεν υπάρχει ένταση. Οι ονομασίες των μηνών ξεκινούν στο μέσον μιας φράσης με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα. Στην Ιταλική Γλώσσα οι ονομασίες των μηνών στο μέσον μιας φράσης ξεκινούν με μικρό το αρχικό γράμμα. Αυτό είναι μια γλωσσική ένταση. Είναι λίγη η δυσκολία εδώ. Είναι ένα θέμα πολύ φορμαλιστικό. Μπορούμε να το μάθουμε και να το ξεπερνάμε πολύ εύκολα. Και εδώ τι λέει... Όλα αυτά τα λένε στο Αγγλικό κείμενο. Στο Ιταλικό κείμενο τι ήταν να ξανασχεδιαστεί ο Ευρωπαϊκός Χάρτης. Η Ιταλία το 1814 όπως και το 1815 δεν ήταν ελεύθερο κράτος. Επομένως δεν τους ενδιαφέρουν αυτές οι λεπτομέρειες. Να ξανασχεδιαστούν, να αποκατασταθούν τα σύνορα. Δεν έχει σύνορα η Ιταλία, δεν είναι κράτος εκείνη την εποχή. Επομένως στο σχολικό βιβλίο το κείμενο γράφεται διαφορετικά. Είναι το βιβλίο που συζήτησα στην αρχή του μαθήματος και που το έχετε και στην οθόνη σας. Στην Ιταλική βικιπέντια που είναι στην ουσία μια μετάφραση του αγγλικού κειμένου, ή θα έπρεπε να είναι, τα πράγματα γράφονται λίγο διαφορετικά. Αναφέρονται στα ίδια γεγονότα αλλά έχουν ελαφρές διαφορές στις χρονολογίες και ελαφρές διαφορές στους σκοπούς, στην περιγραφή των σκοπών. Η μεταφραστική ένταση που υπάρχει εδώ δεν είναι γλωσσικού τύπου, είναι πολιτισμικού τύπου. Και θα ήθελα να σας θυμίσω ότι την ίδια γλωσσική ένταση την έχουμε για τη σύγχρονη ιστορία. Εμείς λέμε ότι η σύγχρονη ιστορία αρχίζει το 1453 και στη Δύση λένε ότι η σύγχρονη ιστορία αρχίζει με την ανακάλυψη της Αμερικής. Επομένως μπορείτε να καταλάβετε, μπορούμε όλοι μας να καταλάβουμε ότι όταν μεταφράζουμε δεν μεταφράζουμε μόνο λέξεις, μεταφράζουμε και πολιτισμούς, μεταφράζουμε και ιδεολογίες, μεταφράζουμε και ιδεοληψίες, μεταφράζουμε όλα όσα απαρτίζουν τον κόσμο μας. Και ο κόσμος μας δεν είναι μόνο λέξεις, είναι και μια υποσυνείδητη γνώση που μέσω λέξεων περνάμε ή μέσω λέξεων μας πέρασαν. Ο μεταφραστής όμως ο οποίος βρίσκεται κάπου εδώ στη μέση δεν μπορεί να ξεχάσει ούτε αυτόν τον κόσμο ούτε εκείνον. Και για να μπορέσει να είναι ισορροπημένο σαν μια ζυγαριά που στέκεται πολύ σωστά και τα αριστερά και τα δεξιά της είναι σε ισορροπία, για να μπορέσει λοιπόν ο μεταφραστής να κάνει αυτό το πράγμα πρέπει να ξέρει πολύ καλά τον κόσμο του πρωτότυπου και τον κόσμο της μετάφρασης. Γιατί αν δεν γνωρίζει αυτά τα δύο κομμάτια πολύ καλά δεν μπορεί να διαχειριστεί τις διαπολιτισμικές εντάσεις των κειμένων. Μπορεί να διαχειριστεί τις διαγλωσσικές, ναι, όχι όμως τις διαπολιτισμικές. Εκεί χρειάζεται γνώση εξογλωσικού κόσμου. Ο εξογλωσικός τώρα κόσμος δεν είναι μία ανακάλυψη μόνο της θεωρίας της μετάφρασης. Αυτή τη στιγμή είναι χειροπιαστό ζήτημα στα σώματα κειμένων. Αυτή τη στιγμή δηλαδή τα μεταδεδομένα στα σώματα κειμένων της νέας γενιάς μεταδεδομένα απαιτούν και πραγματολογικές πληροφορίες πάνω στον κόσμο της μετάφρασης. Βλέπετε ότι οι Άγγλοι που τον θεωρούν σοβαρό αντίπαλο των Απολέοντα, γιατί είχαν κράτος, τους γράφουμε κεφαλαία γράμματα. Οι Ιταλοί αλλιώς αντιλαμβάνονται τη Γαλλική Επανάσταση και αλλιώς αντιλαμβάνονται τους Ναπολεόντους πολέμους. Δεν έχουν κεφαλαία γράμματα, έχουν άλλη ορθογραφία. Θα πρέπει δηλαδή όλα αυτά να τα έχουμε υπόψη μας, να καταλάβουμε πώς αποκωδικοποιούνται όλος αυτός ο σημειωτικός κόσμος πληροφοριών μη γλωσσικών που υπάρχουν στα δύο κείμενα να μάθουμε να τον αξιοποιούμε για να μπορούμε να μεταφράζουμε όχι μόνο προς τη γλώσσα μας αλλά και προς άλλες γλώσσες και να μπορούμε με ασφάλεια να χρησιμοποιούμε τις πηγές που επιλέγουμε για κάθε εργασία που κάνουμε. Εδώ θα πρέπει να σταματήσουμε για να συνεχίσουμε το κείμενο σε ένα άλλο σημείο. Έχουμε γυρίσει ξανά μετά από το δεύτερο διάλειμμα. Είχαν εντοπιστεί ή διάγνωσες λέξεις από τις φοιτητριές μου στο μάθημα που έκανα πριν από σας. Αυτές οι λέξεις ήταν ο όρος Καντούτα, ο όρος Πρίντσιπε, ο όρος Ιμπέρο και ο όρος Ναπολεώνικο. Ξεκινούμε λοιπόν από αυτή την αφορμή. Δεν είναι τίποτα κακό και τίποτα περίεργο το να μην καταλαβαίνουμε μία λέξη είναι φυσιολογικό. Το να μην καταλαβαίνουμε 15 λέξεις είναι επίσης φυσιολογικό. Εκείνο που δεν πρέπει να συνηθίσουμε είναι να δουλεύουμε μόνο με έντυπα λεξικά. Πρέπει να μάθουμε να δουλεύουμε με τα ηλεκτρονικά λεξικά. Αυτή τη στιγμή λοιπόν η λέξη μας είναι Καντούτα. Οι λέξεις αυτές στα ηλεκτρονικά λεξικά, τα καλά ηλεκτρονικά λεξικά, δίπλα έχουν την προφορά με το διεθνές φωνολογικό αλφάβητο. Μία λέξη που συνήθως δεν την ξέρουμε τι σημαίνει, αυτή τη λέξη δεν ξέρουμε και να τη διαβάζουμε σωστά, δεν ξέρουμε και να την προφέρουμε. Αυτό σημαίνει ότι μας χρειάζεται να ξέρουμε και την προφορά της κάθε λέξης που μας είναι άγνωστη. Άρα στα ηλεκτρονικά λεξικά αυτό το βρίσκουμε. Επομένως μην ξεχνάτε τα ηλεκτρονικά λεξικά. Καντούτα λοιπόν, τι είναι, είναι ουσιαστικό, θηλυκό, σωσταντίβο, φεμινήλε. Μας ενδιαφέρει αυτό γιατί θα χρειαστεί να βάλουμε και άρθρα αν χρησιμοποιήσουμε τη λέξη. Τώρα, διαβάζουμε από κάτω, οι φοιτήτριες ήταν επίπεδο Α2, που σημαίνει ότι δεν θα καταλαβαίνουν τι διαβάζουν από κάτω. ΑΤΟ ΕΦΕΤΟΝ ΤΕΛ ΚΑΝΤΕΡΕ, ΑΝ ΚΑΙΝΣΕΝΣΟ ΦΥ�γ�ουΡΑΤΟ. Δεν θα καταλαβαίνουν τίποτε. Όποτε όμως βλέπετε αυτό το ΑΝ ΚΙΝΣΕΝΣΟ ΦΥ�γουΡΑΤΟ, αυτό θα το θυμάστε παγιωμένα έτσι, σημαίνει και με τη μεταφορική σημασία. Για να μπορέσουν να καταλάβουν τώρα οι φοιτήτριες, προχώρησαν στους επόμενους όρους της ίδιας πρότασης. Λοιπόν, ΙΜΠΕΡΩ. Εάν ξέρετε λατινικά, ξέρετε τι είναι το ΙΜΠΕΡΩ. Εάν δεν ξέρετε λατινικά, ακριβώς δίπλα στη λέξη ΙΜΠΕΡΩ υπήρχε η λέξη Ναπολεώνικο. Ναπολεώνικο δεν το βρήκαμε στο λεξικό. Ναπολεώνε όμως το βρίσκουμε. Ακόμα και πριν κλικάρουμε εδώ επάνω, το Ναπολεώνε, ξέρουμε που παραπέμπει. Γιατί και στη γλώσσα μας υπάρχει μια συμμορφία Ναπολέων. Αυτή η συμμορφία τώρα στη γλώσσα μας μαζί με τη διάσκεψη της Βιέννης του 1814. Μαζί με το ΙΜΠΕΡΩ τώρα ναι μας δίνει την Ναπολεώνικη αυτοκρατορία. Και επομένως πάμε τώρα στον Καντούτα. Το 1814 χάνει τους πολέμους των Ναπολέων. Άρα τι γίνεται, αποκλείεται αυτό να σημαίνει κάτι καλό για τον Ναπολέοντα, αφού χάνει τους πολέμους του, τι είναι? Λακαντούτα δελ Ιμπέρον Απολεώνικο, η παρακμή πτώση της αυτοκρατορίας των Απολέωντα. Αυτό είναι. Όλα αυτά τα πράγματα τα κατάλαβαν οι φοιτήτριες με επίπεδο Α2, μόνο γιατί στη δείχτηκαν στις γνώσεις που έχουν από τον πραγματικό κόσμο, από τα ελληνικά κυρίως. Αυτό θέλω οπωσδήποτε να το θυμάστε, γιατί είναι κάτι που θα χρειαστεί πολλές φορές, αν μεταφραστές, να το δοκιμάσετε, δηλαδή να μπορέσετε να μπείτε στο νόημα ενός κειμένου, μέσα από τις πραγματικές και πραγματολογικές γνώσεις που έχετε για το θέμα του κειμένου, από την ελληνική γλώσσα. Αυτό ήθελα να σας δείξω. Και για να συνεχίσουμε αυτό το μάθημα, θα πρέπει οπωσδήποτε να φέρουν την άλλη φορά και οι φοιτητές τις εργασίες τους, για να μπορέσουμε να τα δούμε όλα αυτά ομαδικά. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. |