| id |
ccd4758c-3cf0-4bfb-bff1-26cbb48529b7
|
| title |
Γλώσσα - Παραγωγή γραπού λόγου: Περιγραφικός Λόγος - Β' Δημοτικού Επ. 12 /
|
| spellingShingle |
Γλώσσα - Παραγωγή γραπού λόγου: Περιγραφικός Λόγος - Β' Δημοτικού Επ. 12 /
|
| publisher |
Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων
|
| url |
https://www.youtube.com/watch?v=kY6Af4C7lnc&list=PLvLZ8duymN1Bdag3D9ibNaERK3A-nG3pI
|
| publishDate |
2020
|
| language |
el
|
| thumbnail |
http://oava-admin-api.datascouting.com/static/cc55/386e/831c/5f7c/7444/49b0/1a23/65b1/cc55386e831c5f7c744449b01a2365b1.jpg
|
| format |
Video
|
| organizationType_txt |
Δημόσιος τομέας
|
| durationNormalPlayTime_txt |
1913
|
| genre |
Ανοικτά μαθήματα
|
| genre_facet |
Ανοικτά μαθήματα
|
| institution |
Υπουργείο Παιδείας
|
| asr_txt |
[♪ Μουσική Μουσική Δεν θα είναι βασισμένο σε υλί, δεν θα είναι κάτι που κάνουμε στο σχολείο σαν ύλη, σαν γραμματική, σαν δεκτικό ή οτιδήποτε άλλο πάνω στη γλώσσα, αλλά θα είναι ένα μάθημα πάνω σε μία από τις τρεις βασικές ακαδημαϊκές δεξιότητες και άλλη στοιχή είναι η ανάγνωση και η κατανόηση και τις μαθηματικές δεξιότητες. Εμείς θα κάνουμε σήμερα την παραγωγή του λόγου, κάτι το οποίο θα σας ακολουθήσει και στις μεγαλύτερες τάξεις του δημοτικού, κάτι που θα ακολουθήσει και στο γυννάσιο και στο λύκειο και γενικά και στην ακαδημαϊκή σας καριέρα εγώτερα στο πανεπιστήμιο. Είναι κάτι το οποίο αφορά όλους μας, γιατί στην ουσία με άλλα λόγια η παραγωγή του λόγου είναι το γράψιμο, πως γράφουμε στο σχολείο, θα το δούμε σαν έκθεση, θα το δούμε σαν σκέφτομαι και γράφω, αλλά γενικά στη ζωή γράφουμε και επικοινωνούμε με τον άλλον, γράφουμε μέσα από τα social media, γράφουμε πλέον μέσα από το κινητό μας, γράφουμε μέσα από πολλούς νέους τρόπους και θα δούμε και κάποιους παλαιότερους πιο σχολικούς και τους οποίους θα εξασκηθούμε. Αλλά πριν ξεκινήσουμε σε αυτό θα θέλαμε να δούμε ένα πολύ σημαντικό θέμα, είναι γιατί θέλουμε να γράψουμε και γιατί επικοινώνουμε με τους άλλους. Να ξεκινήσουμε λίγο και να πούμε ότι ο ανθρώπινος λόγος όταν ξεκίνησε πριν από χιλιάδες χρόνια, η αρχική του λειτουργία και αυτή που είναι η κυρία και σήμερα είναι η πληροφορία. Δηλαδή, θέλουμε να πληροφορήσουμε τον άλλον. Όταν ξεκίνησε ο λόγος των ανθρώπων, το πιο απλό που ξεκίνησε είναι ότι έπρεπε να πούμε στον άλλον μακριά μας ότι πρόσεξε υπάρχει κινδύνας δίπλα σου. Υπάρχει, για παράδειγμα, μια αρκούδα από πίσω σου. Οπότε πρέπει να τον ενημερώσουμε για το πώς θα μεταφέρουμε εμείς την πληροφορία από το δικό μας μυαλό στο δικό του. Ένα άλλο που κάνουμε είναι να εκφράζουμε συναισθήματα. Μπορούμε να πούμε τι νιώθουμε, μπορούμε να πούμε τι έχουμε μέσα μας για τον άλλον, μπορούμε να πούμε «σ' αγαπώ» και να μας απαντήσει ο άλλος «καλά κάνεις», μπορούμε να νιώσουμε μίσος και να το δείξουμε στον άλλον, μπορούμε χίλια δυο πράγματα και αυτά θα κάνουμε με τον λόγο μας. Και ένα άλλο που μπορούμε να κάνουμε, εκτός από τις πληροφορίες, είναι να εκφράσουμε και τις ιδέες μας. Μπορούμε να εκφράσουμε τις ιδέες που έχουμε σε προσωπικό επίπεδο, τις ιδέες που έχουμε για την κοινωνία, τις ιδέες που έχουμε γενικά για τον πολιτισμό μας. Σκεφτείτε ότι μερικές από τις πιο σημαντικές ιδέες που κυριαρχούν σήμερα στον κόσμο μας είναι μέσα από το γραπτό λόγο που άφησαν κάποιοι άνθρωποι παλαιότερα. Ας σκεφτούμε το πιο απλό, ιδέες όπως όλοι οι άνθρωποι την είναι ίση, έτσι, γράφτηκαν μέσα από βιβλία, πέρασαν αιώνες και ακόμα και σήμερα τα διατηρούμε. Εμείς θα κάνουμε όλα αυτά μέσα σε μία ώρα, όχι, θα το κάνουμε σε πολύ λιγότερο και θα κάνουμε ένα κομματάκι, απλά βλέπουμε τη σημασία του γραπτού λόγου. Ο γραπτός όπως λόγος δεν είναι ένας και νέος, αλλά έχει διάφορες μορφές. Κάναμε ένα μικρό πρόλογο για να μπούμε κατευθείαν. Να δούμε λίγο ποιες είναι οι τρεις βασικές κατηγορίες των κειμενικών ειδών, δηλαδή τι γράφουμε και πώς τα γράφουμε ακριβώς. Ένα είναι η περιγραφή, δηλαδή έχω μία έννοια, έχω ένα αντικείμενο, έχω ένα πράγμα, έχω κάτι οτιδήποτε και καλούμε να το περιγράψω. Η περιγραφή, για να κάνω μια μικρή παρένθεση, ήταν μία αγαπημένη ασχολία ενός πολύ γνωστού φιλοσόφου στην αρχαιότητα, του Αριστοτέλη. Το Αριστοτέλη του αρέσει πάρα πολύ να κάνει περιγραφές και να κατηγοριοποιεί τα πράγματα. Έτσι, λοιπόν, το πλούσιο έργο του μας άφησε από κατηγοριοποιήσεις και περιγραφές από φυτά και ζώα, μέχρι ολόκληρα κοινωνικά φαινόμενα, για παράδειγμα το θέατρο, δηλαδή πολύ διάσημος συνορισμός του Αριστοτέλη για την τραγωδία, όπως θα δείτε αργότερα στο Γυμνάσιο και στο Λύκιο. Το δεύτερο κειμενικό είδος είναι η αφήγηση, την οποία θα δούμε σε ένα επόμενο μάθημα, αλλά χοντρικά, όπως καταλαβαίνουμε, η αφήγηση είναι το να λέμε μία ιστορία. Τα αφήνω λίγο για να το δούμε και παρακάτω. Το τρίτο κειμενικό μέρος είναι η επιχειρηματολογία. Πώς μπορούμε, δηλαδή, με τα λόγια, με το λόγο μας, να πείσουμε τον άλλον να κάνει στην ουσία αυτό που θέλουμε. Δηλαδή, δείτε το πολύ απλά, για να έχει δικίνητο, πώς θα πείσουμε την μαμά και τον παπά να μας πάρει το παιχνίδι που ακριβώς θέλουμε. Αλλά αυτά τα δούμε σε μια επόμενη φάση και γι' αυτό ας μείνουμε λίγο στην περιγραφή, η οποία μπορεί να γίνει σε άπειρα παραδείγματα και ας περάσουμε να δούμε μερικά πράγματα πάνω σε αυτή σε ένα μικρό σχεδιάγραμμα και στις διαφάνειες. Περιγραφή, λοιπόν, είναι όταν περιγράφω κάτι πολύ απλά. Τι είναι, τι χαρακτηριστικά έχει, τι κάνουμε με αυτό, τι πιστεύω εγώ γι' αυτό. Όλες αυτές είναι πολύ σημαντικές ερωτήσεις, οι οποίες θα τις εφαρμόσουμε πάνω στο κείμενό μας και στην εκτισή μας. Μπορούμε να κάνουμε περιγραφή φυτού ή φρούτου, αυτό είναι και πιο εύκολα για πιο μικρές ηλικίες. Μπορούμε να κάνουμε περιγραφή παιχνιδιού. Μπορούμε να κάνουμε περιγραφή ζώου. Μπορούμε να κάνουμε περιγραφή αγαπημένου μας ήρωα. Μπορούμε να κάνουμε μια περιγραφή επαγγέλματος. Μπορούμε να κάνουμε περιγραφή κτιρίου, περιγραφή του ποίου ή κάποιου εργουτέχνης, ενός λυπτού, ενός πινάκας ζωγραφικής. Και πάρα πολλά άλλα παραδείγματα, απλά σας ανέφερα κάποια για όσους θέλουν να κάνουν και κάποιες ασκήσεις στο σπίτι από μόνος, γιατί είναι μια πολύ δημιουργική διαδικασία. Συνήθως αυτό που και εγώ λέω στα παιδιά είναι, τους αφήνουν και κάποια ελεύθερα θέματα έτσι για να βγει και αυτό που έχουνε μέσα τους. Πραγματικά όπως είδαμε και προηγουμένως, η περιγραφή είναι έκφραση. Ναι αλλά μέχρι στιγμής δεν νομίζω ότι σας είπα κάτι που δεν έχετε ακούσει είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι και έχετε απόλυτο δίκιο. Αυτό που θα ήθελα να κάνουμε σήμερα και να δούμε σαν μάθημα είναι ότι όταν γράφουμε κάτι παίρνουμε κάποιους ρόλους, είναι μια ολόκληρη διαδικασία. Διαφορετικά θα λέγαμε ξέρω εγώ, ο σκύλος είναι ένα ζώο, έχει τέσσερα πόδια, έχει μια ώρα και μέχρι εκεί. Όμως το να γράφουμε δεν είναι ακριβώς έτσι. Το να γράφουμε πρέπει να έχει ένα επικοινωνιακό αποτέλεσμα, δηλαδή να το διαβάζει ο άλλος ότι πρέπει μάλλον να ξέρουμε ότι όταν γράφουμε κάτι το γράφουμε για να διαβαστεί. Να διαβάζει ο άλλος και να βρίσει και έναν διαφέρον. Πρέπει οι ιδέες αυτές να έχουν μια συγκεκριμένη σειρά, πρέπει να έχουν μια συγκεκριμένη μορφή και ένα συγκεκριμένο ρόλος. Ο ένας, όπως θα δούμε και στη διαφάνεια, είναι ο ρόλος του συγγραφέα. Ο συγγραφέας είναι κάποιος που είναι μέσα στο μυαλό μας και στην ουσία είναι υπεύθυνος του βιβλίου, του έργου που θα γράψουμε. Είτε αυτό λέγεται βιβλίο, είτε πείημα, είτε μια απλή έκθεση για το σχολείο. Ο συγγραφέας είναι υπεύθυνος για να βάζει στόχους. Δηλαδή τι στόχο, τι θέλω να κάνω με αυτό που θα γράψω. Θέλω να επικοινωνήσω με τον άλλον για να εκφράσω τα συστήματα μου, θέλω να διεκδικ θέλω να γράψω ένα γράμμα σε μία κοπέλα ή ένα αγόρι που μου αρέσει, θέλω να γράψω απλά για να εκφράσω αυτό που έχω μέσα μου. Ο συγγραφέας είναι αυτός που επιλέγει τι στόχο θα βάλει. Ας το ρίσουμε εδώ, θέλουμε να πάρουμε έναν καλό βαθμό σαν καλό τεστ. Ακόμα και αυτό το βάζει στο στόχο ο συγγραφέας. Αφού βάλει αυτό το στόχο ο συγγραφέας, είναι υπεύθυνος για να σκεφτεί τις ιδέες που θα έχει το κείμενό μας. Είναι αυτός ο οποίος στη συνέχεια, αφού βάλει αυτές τις ιδέες, μπορεί να κρίνει ότι κάποιες κάνουν και κάποιες άλλες δεν κάνουν ή κάποιες λέξεις ταιριάζουν καλύτερα και κάποιες άλλες δεν ταιριάζουν. Είναι αυτός λοιπόν ο οποίος θα βελτιώσει το κείμενο. Είναι αυτός ο οποίος θα βάλει τις ιδέες σε μία συγκεκριμένη σειρά. Δεν μπορούμε να γράφουμε ό,τι μας κατέβει, γιατί ένα απλό σενάριο είναι μπορούμε να πούμε πάρα πολλά πράγματα στην αρχή και να εξατλίσουμε το θέμα μας και στη συνέχεια πολύ απλά να μην έχουμε τι να πούμε. Είναι αυτός ο οποίος στο τέλος ελέγχει τι γράψαμε, αν κάναμε λάθη, σε τι επίπεδο τα κάναμε και τι από αυτά μπορούμε εντός και εκτός εισαγωικών να σώσουμε και να αλλάξουμε. Εκτός όμως από το σκηγραφέα, έχουμε μέσα στο μυαλό μας και τον ρόλο του γραμματέα όταν γράφουμε. Αυτός αναλαμβάνει παράλληλους ρόλους, οι οποίοι έχουν να κάνουμε μια στην ουσία γραμματιακή υποστήριξη πάνω στις ιδέες του γραπτού. Είναι αυτός ο οποίος γράφει τις ιδέες. Φανταστε λοιπόν ότι ο συγγραφέας τη σκέφτεται και ο γραμματέας της γράφει. Άρα λοιπόν πρέπει στην ουσία να μετουσιώσει τις σκέψεις του άλλου. Είναι αυτός ο οποίος προσέχει τη γραμματική. Γιατί ξέρετε πολύ καλά, όταν σκεφτόμαστε δεν είναι ακριβώς αυτό που θα πούμε, πρέπει να το φτιάξουμε λίγο. Είναι αυτός ο οποίος προσέχει την ορθογραφία. Πρέπει να δει για τα ορθογραφικά λάθη. Είναι αυτός ο οποίος προσέχει τόνους, τελείες, θαυμαστικά, κόμματα, όλα τα σημεία στίξης τα οποία θα μορφύνουν το κείμενό μας. Είναι αυτός ο τέλος ο οποίος προσέχει τα γράμματα. Είναι αυτός ο οποίος οφείλει να έχει έναν καθαρό γραπτό και ένα γραπτό που τελικά πολύ δεν κάνουμε οραγράμματα, ούτε εγώ θεωρώ τι κάνω, αλλά είναι το επικοινωνιακό μας αποτέλεσμα. Πρέπει να φροντίσουμε να είναι καθαρό και ανάγνωστο για τους άλλους. Ακόμα κι αν εφαρμόσω αυτούς τους ρόλους, πρέπει κατά τη διαδικασία που γράφω να ακολουθήσω κάποια βήματα. Τα βήματα αυτά έχουν να κάνουν κυρίως με το ποια είναι η διαδικασία και το γραψήμα τους, της συγγραφής. Το πρώτο πράγμα είναι κάποια πράγματα που κάνω πριν γράψω. Το δεύτερο βήμα όσο γράφω και το τρίτο βήμα αφού γράψω. Το πριν γράψω έχει πολύ μεγάλη σημασία να τακτοποιήσω το χώρο μου. Ίσως εγώ επειδή είμαι ένας εκπαιδευτικός που έχετε από το χώρο της ειδικής αγωγής, σε παιδιά με υπερκινητικότητα ένα από αυτά που τους βάζουμε είναι να έχουν έναν καθαρό και τακτοποιημένο χώρο. Γιατί αν δεν είναι έτσι αρχίζουν οι δικαιολογίες μετά και ξεκινάνε πρέπει να βρω το μολύβι μου, πρέπει να βρω τη γόμα μου, πρέπει να έχω τη ξύστρα μου, πρέπει να βάλω τα βιβλία στην άκρη. Και αυτό είναι κάτι που μπορεί να για κάποιους να φαίνεται λιγότερο σογαρό, αλλά πραγματικά είναι γιατί η συγγραφή, η παραγωγή γραπτού λόγου είναι μια διαδικασία που θέλει πάρα πολύ συγκέντρος και πολύ έντονη σκέψη. Άρα λοιπόν πρέπει να είμαστε έτοιμοι για αυτά που θα ακολουθήσουν αργότερα και να μην σηκωνόμαστε από τη θέση μας, να μην βγαίνουμε έξω, να μην ξαναμπαίνουμε κ.ο.κ. Ομοίως πρέπει να επιλέγουμε τα υλικά μας, όπως είπαμε, μολύβια, γόμες, ξύστρες, όλα αυτά πρέπει να είναι έτοιμα μπροστά μας γιατί πρέπει να ξεκινήσουμε απρόσκοπτα τη διαδικασία μας. Από εκεί και πέρα πρέπει να επιλέξουμε τα εργαλεία μας. Τα εργαλεία δεν είναι μόνο, τα εργαλεία του μαθήτη δεν είναι πλέον και στη σύγχρονη εποχή μόνο το μολύβι, μπορεί να είναι υπολογιστής. Γιατί μπορούμε να βρούμε από το διαδίκτυο πληροφορίες, μπορούμε να βρούμε λεπτομέρειες, μπορούμε να διορθώσουμε τα λάθη μας, μπορούμε να βρούμε τι έγραψε κάποιος άλλος για αυτό το θέμα και να πάρουμε από εκεί ιδέες. Οπότε μπορούμε να έχουμε δίπλα μας τον υπολογιστή μας, μπορούμε να έχουμε δίπλα μας το λεξικό μας, μπορούμε να έχουμε δίπλα μας μια εγκυλοπαίδεια, μπορούμε να έχουμε δίπλα μας το βιβλίο ενός άλλου μαθήματος από το οποίο μπορεί να τυλίσουμε πληροφόρειες. Αφού κάνουμε όλα αυτά, πάμε μετά αρχίζουμε και μπαίνουμε σιγά σιγά στο κομμάτι της έκθεσης. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να διαβάσουμε προσεκτικά το θέμα μας. Τι μας ζητάει, τι πρέπει να πούμε και από ποιο πρίσμα πρέπει να το πούμε. Στις πιο μικρές τάξεις προφανώς αυτό έχει λιγότερη σημασία γιατί είναι πιο απλές οι εκθέσεις, αλλά όσο μεγαλώνουμε βλέπουμε ότι αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία. Ειδικά στο γυμνάσιο και στο λύκειο τα παιδιά πρέπει να πάρουν πάρα πολύ προσεκτικά γιατί μπορεί να βγουν αυτό που λέμε και εκτός θέματος. Αλλά ας μείνουμε για τώρα στο δημοτικό. Βάζουμε το στόχο μου. Ποιος θα το διαβάσει αυτό. Προφανώς στις περισσότερες φορές το διαβάζει ο δάσκαλος ή δασκάλα. Αλλά γιατί να μην το κάνουμε να διαβάσουμε και στα άλλα παιδιά. Γιατί να μην βάλουμε ένα στόχο να το κάνουμε σε μια σχολική εφημερίδα. Γιατί να μην βάλουμε ένα στόχο να το δείξουμε στους δικούς μας και να μας πούμε τη γνώμη τους. Αφού κάνουμε όλα αυτά σκεφτόμαστε τις ιδέες μας. Προφανώς δεν ξεκινάμε να γράφουμε από την αρχή χωρίς να έχουμε σκεφτεί πρώτα κάποια πράγματα. Αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία και συνδέεται και το από κάτω που λέει ακριβώς καταγράφω πρόχειρα τις ιδέες μου. Αυτό μπορεί να γίνει σε μια λευκή κόλλα, αυτό μπορεί να γίνει σε ένα φύλλο χαρτί, μπορεί να γίνει και σε ένα σχεδιάγραμμα που έχουμε φτιάξει εμείς ή μας έχει δώσει ο δάσκαλος ή η δασκάλα μας. Όσο γράφουμε τώρα, ποια είναι η δικασία κατά την οποία ακολουθούμε όσο γράφουμε. Καταρχήν πάντα ξαναδιαβάζουμε τι γράψαμε. Είναι ο καλύτερος τρόπος για να βρούμε το λάθος μας. Να ξέρουμε κάτι το οποίο θα το δούμε, θα δούμε και κάποια παραδείγματα αναλυτικά. Τώρα λέμε λίγο θεωρία. Είναι ότι λάθος που βρίσκω εγώ δεν μετράει. Εάν παραδώσω το γραπτό μου και δεν το έχω βρει, προφανώς μετράει για λάθος. Αφού λοιπόν ξαναδιαβάζουμε, σκεφτόμαστε τι γράψαμε πριν, δηλαδή τι έχουμε πει προηγουμένως. Αυτό το κάνουμε για να αποφεύγουμε τις παναλήψεις, αυτό το κάνουμε για να ενώσουμε καλύτερα τα στοιχεία μας πάνω στην έκθεση, αυτό το κάνουμε για πολλούς διάφορους άλλους λόγους. Σκεφτόμαστε τι θα γράψουμε μετά, δηλαδή αφού έχω πει αυτά που έχω πει, τι θα ακολουθήσει και πώς θα τα συνδέσω. Προσέχουμε τα γράμματά μας, όπως είπαμε, που είναι ρόλος και του γραμματέα. Χρησιμοποιούμε τα εργαλεία μας, δηλαδή είναι καλό κάποιος να χρησιμοποιεί άλλα εργαλεία για να βάζει ιδέες στο κείμενό του. Χρησιμοποιούμε ωραίες λέξεις που αυτές θα δούμε επίσης στα παραδείγματα ποιες μπορεί να είναι, αλλά όσοι το πλήστουν, για να στο πω από τώρα, είναι τα επίθετα και τα επιρρήματα. Βάζουμε τόνους και τελείες. Το τρίτο μας βήμα είναι αφού γράψουμε. Διαβάζουμε όλο το γραπτό μας, προφανώς, γιατί θα μπορέσουμε να σώσουμε πάρα πολλά λάθη και πολλές αστοχίες. Όταν είναι δουλειά μου, συνέχεια κάνω λάθη στα κείμενά μου και πρέπει οπωσδήποτε να το ξαναδιαβάσω. Σκέφτομαι αν θέλω να αλλάξω κάτι, να βελτιώσω δηλαδή. Σκέφτομαι αν θέλω να προσθέσω κάτι, να βάλω και κάτι άλλο. Ελέγχουμε ξανά για ορθογραφικά λάθη, ελέγχουμε για τόνους και τελείες, σβήνουμε τις μπουτζούρες, ή με αυτό που είπαμε ότι πρέπει να έχουμε μια καθαρή εικόνα του τελικού μας αποτελέσματος και αποθηκεύω το γραπτό μου. Αυτό μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, θα το δούμε λίγο παρακάτω. Πώς θα είναι το κείμενό μου? Το κείμενό μου πάλι θα έχει μια συγκεκριμένη μορφή, τουλάχιστον στις αρχικές τάξεις. Θα έχει το πρόλογο, όπου εκεί στην περιγραφή θα λέμε τι είναι κάτι, θα έχει το κυρίως θέμα πώς είναι, δηλαδή αρχίζουμε και αναλύουμε τι είναι αυτό και τι κάνει, ποιες είναι οι συνθυές του, τι του αρέσει να κάνει, τι τρώει για παράδειγμα. Και επίλογος, τι το κάνω και τι σκέφτομαι γι' αυτό. Εκεί είναι η προσωπική μας κρίση και είναι εξίσου σημαντικό και με τα προηγούμενα. Ας πάρουμε παράδειγμα, ας κάνουμε μια περιγραφή ενός ζώου, ας πάρουμε το λιοντάρι. Επίσης πολύ ωραίο όταν κάνουμε περιγραφές είναι μπορούμε από το διαδίκτω να βρίσκουμε και εικόνες οι οποίες μας βοηθούν σαν γραφικοί οργανωτές, δηλαδή παίρνουν πληροφορίες οι οποίες μας βοηθούν να εμπλουτίσουμε το κείμενό μας. Ας πάμε λοιπόν να δούμε και να περιγράψουμε το λιοντάρι. Βασικός κανόνας, εδώ το δούμε στον πίνακα αλλά θυμηθείτε στο τράδιο είναι το δάχτυλο. Πάντα βάζω ένα δάχτυλο και ξεκινάω πιο μέσα. Φανταστείτε ότι είναι κάπως έτσι και ξεκινάμε λίγο πιο μέσα. Πρέπει να περιγράψουμε το λιοντάρι. Αυτό που θα μας ζητάει κατευθείαν στο τέλος, όπως είπαμε πριν των φίλων μας, είναι τι είναι το λιοντάρι. Το λιοντάρι προφανώς είναι ένα ζώο. Προχωρήσαμε στο βασικό μας ερώτημα αλλά τώρα υπάρχει ένα άλλο ερώτημα. Αυτό που γράψαμε είναι πλούσιο. Θα το διάβαζε κάποιος και αν του άρεσε ή απλά θα ήταν μια απλή πληροφορία ότι το λιοντάρι είναι ένα ζώο. Είναι μεν σωστό αλλά στην ουσία δεν είναι πλούσιο. Αυτό που είπαμε που παίζουμε τη λέξη εμπλουτίζουμε κάνουμε το εξής. Ο συγγραφέας ξαναδιαβάζει τι έγραψε και έχει δικαίωμα να διορθώσει. Μπορεί να βάλει κάτι γενικό στην αρχή. Μπορεί να σβήσει λοιπόν και να βάλει μια ωραία λέξη να διοπλουτίσει να το κάνει μεγαλύτερο. Άρα με ένα απλό επίθετο που δεν είπαμε πολλές λεπτομέρειες που θα πούμε παρακάτω, δώσαμε μια πιο πλούσια πληροφορία. Αν θέλουμε να το μεγαλώσουμε μπορούμε να βάλουμε και άλλες προτάσεις. Μπορούμε να βάλουμε δευτερεύσεις προτάσεις. Που ζει στην άγρια φύση. Το πρώτο πράγμα που κάνει τώρα είναι, κάποιοι με κορυδεύετε πώς έγραψε το φύση. Αλλά το κανένα επίτης. Όταν γράφουμε είναι πολύ λογικό να κάνουμε λάθη. Άρα αυτό που κάνει ο γραμματές είναι πρέπει να ελέγξει. Θα μου πείτε θα ελέγχει όλη την ώρα. Όχι, αλλά μπορεί να κάνει το εξής. Μπορεί να υποψιαστεί ποια λέξη του μπορεί να είναι λάθος. Δεν θα τις πάρει όλες μία μία. Αλλά μπορεί ίδιος να υποψιαστεί. Εσείς ξέρετε καλύτερα ποια λέξη σας ζορίζουν. Και να ανοίξει το λεξικό του ή να πηγαίνει στον επεξεργαστή του υπολογιστή του να βάζει τη λέξη όπως την έγραψε, να πατάει δεξι κλικ και θα του βγάζει το σωστό. Έδειξα αυτό όχι τόσο σαν ορθογραφία, δεν με ενδιαφέρει τόσο, με ενδιαφέρει όμως σαν μηχανισμός ότι είδατε πώς μόνος μου κατάφερα να διορθώσω το λάθος μου. Λοιπόν, κάτι άλλο μπορούμε να κάνουμε είναι αφού μπήκαμε στον υπολογιστή ας ψάξουμε και κάτι άλλο να βρούμε κάποιες άλλες λιλοφορίες. Άρα για παράδειγμα αν κάποιος έμπαινε θα μπορούσε να βρει και άλλα πράγματα για το λιοντάρι πιο επιστημονικά που δεν ξέρουμε όλοι, δεν ξέρουν απ' έξω οι περισσότεροι. Θα μπορούσα να πει ένα παιδί ας πούμε ότι ανήκει συγκεκριμένα στα ελουροειδή. Άρα με λίγη προσπάθεια και δύο-τρεις κινήσεις έχουμε πάρει το απλό το λιοντάρι ένα ζώο και δείτε τι μεγάλο και ωραίο πρόλογο έχουμε φτιάξει. Να πάμε τώρα στη δεύτερη παράγραφο, σε αυτό που λέμε το κυρίως θέμα. Θυμόμαστε πάλι το λιοντάρι. Προσέξτε όμως, εάν ο συγγραφέας με τον γραμματέα κάνουν καλή σε ενόηση και διαβάζουν σωστά, έχουν διαβάσει από πάνω ότι και η προηγούμενη παράγραφος ξεκινάει με το λιοντάρι. Άρα κάνουμε επανάληψη. Το γραπτό μας γίνεται κουραστικό και ξαναλέμε στην ουσία τα ίδια πράγματα. Σβένουμε λοιπόν και μπορούμε να αντικαταστήσουμε. Μπορούμε να πούμε το πιο απλό αυτό το ζώο και βλέπετε ότι αυτομάτως ξαναλέω το ίδιο πράγμα με διαφορετικό τρόπο χωρίς να κουράζω τον αναγνώστη μου. Εάν βρίσκαμε λιωφορίες μέσα από το διαδίκτυο, θα μπορούσαμε, δηλαδή για παράδειγμα που το είδα πριν ξεκινήσουμε, να φτάσει τα 200-250 κιλά. Άρα ή κάποιος αν ήθελε να πει για το μέγεθος, χωρίς να διαβάσει από το ίδιο, μπορούσε να πει αυτό το ζώο έχει μεγάλο μέγεθος. Ή θα μπορούσα να πει ότι μπορεί να φτάσει τα 200-250 κιλά. Σας το λέω γιατί ακόμα και αν δεν ξέρουμε πληροφορίες ή θα μου πει κάποιος, ναι, αλλά στο σχολείο δεν μπορούμε να μπαίνουμε όλη την ώρα στο διαδίκτυο ή δεν μπορούμε να ανοίγουμε λεξικά, είναι σωστό αυτό. Θα μπορούσαμε να γράψουμε λοιπόν έχει μεγάλο μέγεθος και μοιάζει με μεγάλη γάτα. Ή ξαναλέμε θα μπορούσαμε να βρούμε πληροφορίες και να μας τα κρύβεις. Είναι τόσο κιλά, έχετε τόσο μήκος, κλπ. Από εκεί και πέρα αφού είπαμε αυτά τα βασικά, μπορούμε να ξεκινήσουμε με τα πιο βασικά χαρακτηριστικά του. Προφανώς και βλέποντας την εικόνα μπορεί να μας βοηθήσει, αυτό μας έρχεται στο μυαλό. Το λιοντάρι που λοιπόν εμένα έτσι μούρχεται, έχει μάλλον το βασικό του χαρακτηριστικό. Χωρίς να πούμε πολλά πράγματα έχουμε ξεκινήσει αυτά τα βασικά και δίνουμε τις πρώτες πληροφορίες. Μπορούμε στη συνέχεια να πούμε ότι το αρσενικό έχει, ενώ το θηλυκό δεν έχει και ούτω καθεξής. Προχωράμε στην πορεία και πάλι με πράγματα που είναι πάρα πολύ απλά. Μπορώ να πω για παράδειγμα, έχει μεγάλο κεφάλι με μεγάλα δόντια και νύχια. Δείτε όμως τι κάνω, έχω βάλει εδώ επίθετο, εδώ επίθετο και εδώ δεν έχω βάλει, άρα θα μπορούσα ξαναδιαβάζοντάς το να δω ότι δεν μου ταιριάζει αυτό πολύ μόνο του και θα μπορούσα να το αλλάξω και να βάλω για παράδειγμα κοφτερά νύχια. Ή για παράδειγμα θα μπορούσα να κάνω και άλλη δουλειά, δηλαδή να επιμείνω και να δω ότι εδώ έχω βάλει δύο ίδια επίθετα και να αλλάξω πάλι αυτό εδώ και να πω τεράστια δόντια. Σας δείχνω όλα αυτά, γιατί αυτή η διαδικασία, το να σβήνω, να γράφω και ξανά το ίδιο πράγμα, είναι κάτι που θέλουμε όταν γράφουμε ένα κείμενο. Όχι απλά το θέλουμε, πρέπει, γιατί αν το κάνουμε κατεθείαν τις σκέψεις μας, το ότι υπάρχει κίνδυνος να γράψουμε ένα πολύ φτωχό κείμενο. Αντίθετα, όλη αυτή η εναλλαγή μεταξύ γραμματεία-συγγραφέα και η αυτοδιόρθωση, δηλαδή το κάνουμε μόνοι μας, μπορεί να μας βοηθήσει πάρα πολύ να φτιάξουμε ένα καλύτερο κείμενο χωρίς να μας έχει βοηθήσει κανένας εξωτερικός συνεργάτης, ο δάσκαλος, ο γονέας, κάποιος φίλος που έχεις δίποτε. Λοιπόν, είπαμε πολλά βασικά εξωτερικά χαρακτηριστικά, για παράδειγμα στα φρούτα μπορούμε να ξεκινήσουμε απ' έξω, το μήλιο είναι κόκκινο, η πράσινη έχει φλούδα, από μέσα είναι άσπρο και έχει κουκούτσια. Αλλά το θέμα είναι στα ζώα, πώς θα το κάνουν, θα γράψουν πως είναι το στομάχι του και το σκότι του, όχι. Θα περάσουμε σε μια άλλη επεξήγηση που θα είναι οι συνήθειές του, που ζει, τι τρώει, τι κάνει. Άρα θα μπορούσαμε να πούμε ότι ζει στη Σαββάνα και για παράδειγμα να πούμε στην Αφρική κυρίως. Παρένθεση, πολλοί δεν ξέρουν ότι υπήρχαν λιοντάρια και στην Ελλάδα. Παράδειγμα, το λιοντάρι της Νεμαίας δεν είναι μύθος, το λιοντάρι της Νεμαίας είναι μύθος, αλλά υπήρχαν σαν ζώα στην Ελλάδα, τα οποία εξαφανίστηκαν κάπου έχω διαβάσει, κοντά στην εποχή του Χριστού. Αλλά γενικά υπήρχαν λιοντάρια στην Ευρώπη, υπήρχαν στη Μέση Ανατολή, υπήρχαν στην Έρημο Σαχάρα και ο μόνος τρόπος που τα βρίσκουμε τώρα είναι κάτω από την Έρημο Σαχάρα, στην Υποσχάρα η Αφρική. Ζει στη Σαββάνα στην Αφρική και μπορεί να πούμε άλλο και είναι ζώο. Πολλά από αυτά ξαναλέω, δεν είναι ανάγκη να τα ψάξουμε κάπου, μπορεί να τα πούμε και μόνοι μας. Γενικά το πόσο θα εμπλουτίσουμε, πόσο πολύ θα βάλουμε ή πόσο λίγο θα βάλουμε είναι καθαρά δικό μας θέμα. Μπορούμε να πάμε για παράδειγμα να τα πούμε τώρα τι του αρέσει. Ένα χαριστικό που του αρέσει τα λιοντάρια, το κάνω συνέχεια είναι, του αρέσει πολύ να κοιμάται. Αλλά επίσης βάλαμε ένα συνδετικό και επίσης του αρέσει να κοινικάει άλλα ζώα. Εδώ μπορείτε να κάνετε παιδιά άπειρα παραδείγματα και αυτό είναι το πολύ ωραίο μιας έκθεσης. Ότι καμία έκθεση δεν είναι ίδια με την άλλη. Ακόμα σαν και σε ένα τόσο συγκεκριμένο θέμα, όπως είναι η περιγραφή ενός ζώου, μπορείτε να κάνετε όλοι μαθητές τελείως διαφορετικά πράγματα. Και αυτό είναι το ωραίο, ότι μπορείτε να το κάνετε μέσα από τη δική σας οπτική γωνία, μέσα από αυτό που εσάς σας άρεσε και μέσα από αυτό που εσείς θεωρείτε σημαντικό. Αφού γράψουμε λοιπόν και το κυρίως θέμα, ξαναλέω, σε πολλές παραλλαγές και πολλά πράγματα που θα μπορούσαμε να πούμε, πάμε λίγο να γράψουμε και την τελευταία μας παράγραφο, τον επίλογο. Να διευκρινίσουμε ότι το κυρίως θέμα δεν είναι πάντα μια παράγραφος, έτσι όσο μεγαλώνουμε σε τάξεις, τόσες περισσότερες είναι οι παράγραφοι. Δηλαδή φανταστείτε μια μέρα θα φτάσετε λύκειο και θα πρέπει να γράψετε εκθέσεις πλέον των 400 και λέξεων. 300, 400, 500, παλιότερα. Λοιπόν, δαχτυλάκι, ξεκινάμε πιο μέσα. Το λιοντάρι, θα μου πείτε αφού είπαμε να το αλλάξουμε, ναι αλλά το έχουμε βάλει μόνο μια φορά πάνω πάνω, οπότε μπορούμε, μας επιτρέπεται να το κάνουμε άλλη μία. Το λιοντάρι, τώρα πάμε να δούμε το τι το κάνουμε. Και αλήθεια το λιοντάρι μπορεί να το κάνει πολλά πράγματα, αυτό μας κάνει μπορεί, αλλά εμείς όχι, οπότε πάμε σε κάτι πάρα πολύ απλό. Μπορούμε για παράδειγμα να πούμε, το λιοντάρι το βλέπουμε στα doki. Και μαθαίνουμε για την άγρια φύση. Εμένα προσωπικά εμείς πάρα πολύ θα το δοκιματέρ και μπορεί ο καθένας να δει και να μάθει πολλά πράγματα και για τα λιοντάρια και για δίποτε άλλα ζώα. Πάμε τώρα αφού είπαμε και τι το κάνουμε, πάμε σιγά σιγά να το κλείσουμε το θέμα μας, ξαναλέω πάλι όποιος θέλει το ανοίγει, το κλείνει όπως θέλει. Να δούμε λίγο ποια είναι η κρίση μας γι' αυτό, ποιο είναι το προσωπικό μας συνέστημα. Το προσωπικό μας συνέστημα είναι αυτό που το λέμε, πολύ προσωπικό. Μου αρέσει το λιοντάρι, μου αρέσει αυτό το ζώο, γιατί είναι επιβλητικό, γιατί είναι άγριο, γιατί είναι δυναμικό. Μπορείτε να πείτε δεν μου αρέσει αυτό το ζώο, όντως για τους ίδιους λόγους ή για κάποιους άλλους. Μπορώ να πω 1.000-2.000 πράγματα εδώ πέρα και στο τέλος μπορώ να κλείσουμε με μία προσωπική μας, δική μας εμπειρία. Μπορούμε να κλείσουμε για παράδειγμα, μία φορά, είχα δει ένα λιοντάρι στο ζωολογικό κήπο, είχα δει ένα λιοντάρι σε ένα ντοκιματέρ, είχα δει ένα λιοντάρι... Εκεί είναι αυτά, πολλά δεν έχεις επιλογές. Λοιπόν, να λεπάς περιπτώσεις, μπορείτε να μοιραστείτε την εμπειρία με τον αναγνώσεις σας και είναι αυτό που θα κάνει, όπως είπαμε και προηγουμένως, το κείμενό σας πιο προσωπικό. Αυτό μπορείτε να το κάνετε σε πάρα πολλές παραλλαγές, παιδιά. Μπορείτε να το κάνετε, όπως είπαμε, σε φυτά, σε ζώα, σε αγαπημένες σας πρόσωπα, στους ήρωες που αγαπάτε, σε 1.000-2 πράγματα. Και όντως αυτές τις μέρες μπορείτε να εξηγηθείτε σε αυτό το κομμάτι της έκθεσης και να μάθετε να κάνετε καλύτερες περιγραφές. Οπότε, έχουμε τελειώσει την έκθεση μας και έχουμε ολοκληρώσει. Δεν έχουμε ολοκληρώσει, ήταν παγίδα η δήλωση. Η έκθεση, όπως είχαμε πει, είχε τρία βήματα. Τελειώσαμε τα δύο πρώτα. Πριν γράψω και όσο γράφω, πάμε να δούμε τώρα αναλυτικά τι γίνεται αφού γράψω. Μπορούμε να μετρήσουμε αριθμό λαθών στα σημεία στίξης και από εκεί και πέρα μπορούμε να κάνουμε και μια σειρά κρίσεων πάνω στο γραπτό μας, όπου μπορούμε να πούμε ελεύθερα την νόμι μας. Μπορούμε, για παράδειγμα, να σχολιάσουμε το περιεχόμενο της ιδέες μας. Αν ήταν πολλές, αν ήταν λίγες, αν ήταν πλούσιες, αν ήταν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τον αναγνώστη μας. Μπορούμε να κάνουμε σχόλια για τη μορφή που καταγράψαμε αυτές τις ιδέες μας, για το λεξιλόγιο που χρησιμοποιήσαμε. Αν ήταν φτωχό, πλούσιο, αν βάλαμε πολλά επιρρήματα, αν βάλαμε πολλά επίθετα. Μπορούμε επίσης να σχολιάσουμε τη σειρά που τα βάλαμε. Ήταν από τα πιο σωμαντικά στα λιγότερα σημαντικά ή και το ανάποδο, αλλά σε μια, τέλος πάντων, συγκεκριμένη σειρά. Έχει πολύ μεγάλη σημασία η δομή στα κείμενα. Και τέλος, μπορούμε να κάνουμε και ένα γενικό σχολιασμό για το γραπτό μας. Μην κάνει όλη την ώρα ο δάσκαλος δασκάλα, μπορούμε να κάνουμε και εμείς οι ίδιοι. Εκτός από αυτό βέβαια, το φυλάδιο αξιολόγησης που έχει να κάνει με το γραπτό, μπορούμε να κάνουμε και άλλα πράγματα, όπως να αξιολογήσουμε τον εαυτό μας για τις διαδικασίες που ακολουθήσαμε. Μπορούμε λοιπόν να έχουμε ένα ερωτηματολόγιο, στο οποίο μπορούμε να ρωτάμε αν ακολουθήσαμε όλα αυτά τα βήματα τα οποία είπαμε και προηγουμένως. Για παράδειγμα, πριν γράψουμε, καθαρίσαμε το γραφείο και το θρανείο ή το θρανείο, διαλέξαμε τα υλικά μας, μολύβια, γόμες, ξύστρες, φροντίσαμε να είναι καθαρό το υλικό μας, η κόλλα μας, το τετράδιο μας, είχαμε κοντά μας τον υπολογιστή μας, είχαμε κοντά μας το λεξικό ή άλλα βιβλία, διαβάσαμε προσεκτικά το θέμα και τι ζητάει για να μην βγούμε εκτός θέματος, διαβάσαμε το σχεδιάγραμμα ή φτιάξαμε δικό μας, γράψαμε πρόχειρα ιδέες πριν ξεκινήσουμε, όπως είπαμε μπορούμε να το κάνουμε αυτό και σε μια λευκή κόλλα. Όσο γράφαμε, ξαναδιαβάζαμε συνέχεια τι γράφαμε, σκεφτόμασταν τι γράψαμε πριν, σκεφτόμασταν τι θα γράψουμε μετά, προσέχαμε τα γράμματά μας, προσέχαμε τα περιθώρια και τα κενά, προσέχαμε την ορθογραφία μας, χρησιμοποιήσαμε τον υπολογιστή το λεξικό, βάλαμε επίθετα, επιρρήματα και συνδέσμους, βάλαμε σημιαστήξεις. Αφού γράψαμε, διαβάσαμε ξανά όλο το γραπτό μας, σκεφτήκαμε αν θέλουμε να σβήσουμε κάτι, σκεφτήκαμε αν θέλουμε να γράψουμε και κάτι άλλο, αν θέλουμε να προσθέσουμε μια ωραία λέξη, ξαναδιαβάσαμε για ορθογραφικά λάθη, ελέγξαμε στο λεξικό στον υπολογιστή για την ορθογραφία, ελέγξαμε για τόνους και σημιαστήξεις, σβήσαμε προσοχή τις μπουτζούρες. Εάν τα βλέπετε πολλά, θα σας πω ένα μυστικό. Μην απογοητεύεστε. Κανείς δεν τα έκανε ποτέ όλα μαζί. Ξεκινάμε με λίγα, ούτως ώστε να μάθουμε τη διαδικασία και θα δείτε ότι όσο πιο έμπειρης συγγραφής γίνεστε, τόσο πιο πολλά από αυτά θα κάνετε. Αυτό που έχει σημασία είναι να καταλάβετε από το σημερινό μάθημα ότι το περιεχόμενο τι θα γραφτεί είναι δικό σας θέμα. Και αυτό είναι το ωραίο της έκθεσης. Ότι στην έκθεση μάλλον καλείται ο μαθητής, η μαθήτρια να γράψει τις δικές του ιδέες σε αυτά που πιστεύει. Αυτό είναι το όμορφο κομμάτι της έκθεσης. Εμείς εκεί που μπορούμε να βοηθήσουμε είναι στο να βοηθήσουμε τα παιδιά στη διαδικασία, πώς το κάνουμε σωστά. Στην τελική μην ακούτε πάντα όλους να σας λένε τι θα κάνετε, αλλά εκφράστε ελεύθερα τις δικές σας ιδέες. Εύχομαι να σας δοθεί αφορμή και να γράψετε πολλές τέτοιες εκθέσεις, να εξασκηθείτε και να ακολουθήσουμε και τα επόμενα βήματα σε κάποια άλλη συναντήσή μας. Σας εύχομαι καλή συνέχεια!
|
| _version_ |
1782818586037846016
|
| description |
: [♪ Μουσική Μουσική Δεν θα είναι βασισμένο σε υλί, δεν θα είναι κάτι που κάνουμε στο σχολείο σαν ύλη, σαν γραμματική, σαν δεκτικό ή οτιδήποτε άλλο πάνω στη γλώσσα, αλλά θα είναι ένα μάθημα πάνω σε μία από τις τρεις βασικές ακαδημαϊκές δεξιότητες και άλλη στοιχή είναι η ανάγνωση και η κατανόηση και τις μαθηματικές δεξιότητες. Εμείς θα κάνουμε σήμερα την παραγωγή του λόγου, κάτι το οποίο θα σας ακολουθήσει και στις μεγαλύτερες τάξεις του δημοτικού, κάτι που θα ακολουθήσει και στο γυννάσιο και στο λύκειο και γενικά και στην ακαδημαϊκή σας καριέρα εγώτερα στο πανεπιστήμιο. Είναι κάτι το οποίο αφορά όλους μας, γιατί στην ουσία με άλλα λόγια η παραγωγή του λόγου είναι το γράψιμο, πως γράφουμε στο σχολείο, θα το δούμε σαν έκθεση, θα το δούμε σαν σκέφτομαι και γράφω, αλλά γενικά στη ζωή γράφουμε και επικοινωνούμε με τον άλλον, γράφουμε μέσα από τα social media, γράφουμε πλέον μέσα από το κινητό μας, γράφουμε μέσα από πολλούς νέους τρόπους και θα δούμε και κάποιους παλαιότερους πιο σχολικούς και τους οποίους θα εξασκηθούμε. Αλλά πριν ξεκινήσουμε σε αυτό θα θέλαμε να δούμε ένα πολύ σημαντικό θέμα, είναι γιατί θέλουμε να γράψουμε και γιατί επικοινώνουμε με τους άλλους. Να ξεκινήσουμε λίγο και να πούμε ότι ο ανθρώπινος λόγος όταν ξεκίνησε πριν από χιλιάδες χρόνια, η αρχική του λειτουργία και αυτή που είναι η κυρία και σήμερα είναι η πληροφορία. Δηλαδή, θέλουμε να πληροφορήσουμε τον άλλον. Όταν ξεκίνησε ο λόγος των ανθρώπων, το πιο απλό που ξεκίνησε είναι ότι έπρεπε να πούμε στον άλλον μακριά μας ότι πρόσεξε υπάρχει κινδύνας δίπλα σου. Υπάρχει, για παράδειγμα, μια αρκούδα από πίσω σου. Οπότε πρέπει να τον ενημερώσουμε για το πώς θα μεταφέρουμε εμείς την πληροφορία από το δικό μας μυαλό στο δικό του. Ένα άλλο που κάνουμε είναι να εκφράζουμε συναισθήματα. Μπορούμε να πούμε τι νιώθουμε, μπορούμε να πούμε τι έχουμε μέσα μας για τον άλλον, μπορούμε να πούμε «σ' αγαπώ» και να μας απαντήσει ο άλλος «καλά κάνεις», μπορούμε να νιώσουμε μίσος και να το δείξουμε στον άλλον, μπορούμε χίλια δυο πράγματα και αυτά θα κάνουμε με τον λόγο μας. Και ένα άλλο που μπορούμε να κάνουμε, εκτός από τις πληροφορίες, είναι να εκφράσουμε και τις ιδέες μας. Μπορούμε να εκφράσουμε τις ιδέες που έχουμε σε προσωπικό επίπεδο, τις ιδέες που έχουμε για την κοινωνία, τις ιδέες που έχουμε γενικά για τον πολιτισμό μας. Σκεφτείτε ότι μερικές από τις πιο σημαντικές ιδέες που κυριαρχούν σήμερα στον κόσμο μας είναι μέσα από το γραπτό λόγο που άφησαν κάποιοι άνθρωποι παλαιότερα. Ας σκεφτούμε το πιο απλό, ιδέες όπως όλοι οι άνθρωποι την είναι ίση, έτσι, γράφτηκαν μέσα από βιβλία, πέρασαν αιώνες και ακόμα και σήμερα τα διατηρούμε. Εμείς θα κάνουμε όλα αυτά μέσα σε μία ώρα, όχι, θα το κάνουμε σε πολύ λιγότερο και θα κάνουμε ένα κομματάκι, απλά βλέπουμε τη σημασία του γραπτού λόγου. Ο γραπτός όπως λόγος δεν είναι ένας και νέος, αλλά έχει διάφορες μορφές. Κάναμε ένα μικρό πρόλογο για να μπούμε κατευθείαν. Να δούμε λίγο ποιες είναι οι τρεις βασικές κατηγορίες των κειμενικών ειδών, δηλαδή τι γράφουμε και πώς τα γράφουμε ακριβώς. Ένα είναι η περιγραφή, δηλαδή έχω μία έννοια, έχω ένα αντικείμενο, έχω ένα πράγμα, έχω κάτι οτιδήποτε και καλούμε να το περιγράψω. Η περιγραφή, για να κάνω μια μικρή παρένθεση, ήταν μία αγαπημένη ασχολία ενός πολύ γνωστού φιλοσόφου στην αρχαιότητα, του Αριστοτέλη. Το Αριστοτέλη του αρέσει πάρα πολύ να κάνει περιγραφές και να κατηγοριοποιεί τα πράγματα. Έτσι, λοιπόν, το πλούσιο έργο του μας άφησε από κατηγοριοποιήσεις και περιγραφές από φυτά και ζώα, μέχρι ολόκληρα κοινωνικά φαινόμενα, για παράδειγμα το θέατρο, δηλαδή πολύ διάσημος συνορισμός του Αριστοτέλη για την τραγωδία, όπως θα δείτε αργότερα στο Γυμνάσιο και στο Λύκιο. Το δεύτερο κειμενικό είδος είναι η αφήγηση, την οποία θα δούμε σε ένα επόμενο μάθημα, αλλά χοντρικά, όπως καταλαβαίνουμε, η αφήγηση είναι το να λέμε μία ιστορία. Τα αφήνω λίγο για να το δούμε και παρακάτω. Το τρίτο κειμενικό μέρος είναι η επιχειρηματολογία. Πώς μπορούμε, δηλαδή, με τα λόγια, με το λόγο μας, να πείσουμε τον άλλον να κάνει στην ουσία αυτό που θέλουμε. Δηλαδή, δείτε το πολύ απλά, για να έχει δικίνητο, πώς θα πείσουμε την μαμά και τον παπά να μας πάρει το παιχνίδι που ακριβώς θέλουμε. Αλλά αυτά τα δούμε σε μια επόμενη φάση και γι' αυτό ας μείνουμε λίγο στην περιγραφή, η οποία μπορεί να γίνει σε άπειρα παραδείγματα και ας περάσουμε να δούμε μερικά πράγματα πάνω σε αυτή σε ένα μικρό σχεδιάγραμμα και στις διαφάνειες. Περιγραφή, λοιπόν, είναι όταν περιγράφω κάτι πολύ απλά. Τι είναι, τι χαρακτηριστικά έχει, τι κάνουμε με αυτό, τι πιστεύω εγώ γι' αυτό. Όλες αυτές είναι πολύ σημαντικές ερωτήσεις, οι οποίες θα τις εφαρμόσουμε πάνω στο κείμενό μας και στην εκτισή μας. Μπορούμε να κάνουμε περιγραφή φυτού ή φρούτου, αυτό είναι και πιο εύκολα για πιο μικρές ηλικίες. Μπορούμε να κάνουμε περιγραφή παιχνιδιού. Μπορούμε να κάνουμε περιγραφή ζώου. Μπορούμε να κάνουμε περιγραφή αγαπημένου μας ήρωα. Μπορούμε να κάνουμε μια περιγραφή επαγγέλματος. Μπορούμε να κάνουμε περιγραφή κτιρίου, περιγραφή του ποίου ή κάποιου εργουτέχνης, ενός λυπτού, ενός πινάκας ζωγραφικής. Και πάρα πολλά άλλα παραδείγματα, απλά σας ανέφερα κάποια για όσους θέλουν να κάνουν και κάποιες ασκήσεις στο σπίτι από μόνος, γιατί είναι μια πολύ δημιουργική διαδικασία. Συνήθως αυτό που και εγώ λέω στα παιδιά είναι, τους αφήνουν και κάποια ελεύθερα θέματα έτσι για να βγει και αυτό που έχουνε μέσα τους. Πραγματικά όπως είδαμε και προηγουμένως, η περιγραφή είναι έκφραση. Ναι αλλά μέχρι στιγμής δεν νομίζω ότι σας είπα κάτι που δεν έχετε ακούσει είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι και έχετε απόλυτο δίκιο. Αυτό που θα ήθελα να κάνουμε σήμερα και να δούμε σαν μάθημα είναι ότι όταν γράφουμε κάτι παίρνουμε κάποιους ρόλους, είναι μια ολόκληρη διαδικασία. Διαφορετικά θα λέγαμε ξέρω εγώ, ο σκύλος είναι ένα ζώο, έχει τέσσερα πόδια, έχει μια ώρα και μέχρι εκεί. Όμως το να γράφουμε δεν είναι ακριβώς έτσι. Το να γράφουμε πρέπει να έχει ένα επικοινωνιακό αποτέλεσμα, δηλαδή να το διαβάζει ο άλλος ότι πρέπει μάλλον να ξέρουμε ότι όταν γράφουμε κάτι το γράφουμε για να διαβαστεί. Να διαβάζει ο άλλος και να βρίσει και έναν διαφέρον. Πρέπει οι ιδέες αυτές να έχουν μια συγκεκριμένη σειρά, πρέπει να έχουν μια συγκεκριμένη μορφή και ένα συγκεκριμένο ρόλος. Ο ένας, όπως θα δούμε και στη διαφάνεια, είναι ο ρόλος του συγγραφέα. Ο συγγραφέας είναι κάποιος που είναι μέσα στο μυαλό μας και στην ουσία είναι υπεύθυνος του βιβλίου, του έργου που θα γράψουμε. Είτε αυτό λέγεται βιβλίο, είτε πείημα, είτε μια απλή έκθεση για το σχολείο. Ο συγγραφέας είναι υπεύθυνος για να βάζει στόχους. Δηλαδή τι στόχο, τι θέλω να κάνω με αυτό που θα γράψω. Θέλω να επικοινωνήσω με τον άλλον για να εκφράσω τα συστήματα μου, θέλω να διεκδικ θέλω να γράψω ένα γράμμα σε μία κοπέλα ή ένα αγόρι που μου αρέσει, θέλω να γράψω απλά για να εκφράσω αυτό που έχω μέσα μου. Ο συγγραφέας είναι αυτός που επιλέγει τι στόχο θα βάλει. Ας το ρίσουμε εδώ, θέλουμε να πάρουμε έναν καλό βαθμό σαν καλό τεστ. Ακόμα και αυτό το βάζει στο στόχο ο συγγραφέας. Αφού βάλει αυτό το στόχο ο συγγραφέας, είναι υπεύθυνος για να σκεφτεί τις ιδέες που θα έχει το κείμενό μας. Είναι αυτός ο οποίος στη συνέχεια, αφού βάλει αυτές τις ιδέες, μπορεί να κρίνει ότι κάποιες κάνουν και κάποιες άλλες δεν κάνουν ή κάποιες λέξεις ταιριάζουν καλύτερα και κάποιες άλλες δεν ταιριάζουν. Είναι αυτός λοιπόν ο οποίος θα βελτιώσει το κείμενο. Είναι αυτός ο οποίος θα βάλει τις ιδέες σε μία συγκεκριμένη σειρά. Δεν μπορούμε να γράφουμε ό,τι μας κατέβει, γιατί ένα απλό σενάριο είναι μπορούμε να πούμε πάρα πολλά πράγματα στην αρχή και να εξατλίσουμε το θέμα μας και στη συνέχεια πολύ απλά να μην έχουμε τι να πούμε. Είναι αυτός ο οποίος στο τέλος ελέγχει τι γράψαμε, αν κάναμε λάθη, σε τι επίπεδο τα κάναμε και τι από αυτά μπορούμε εντός και εκτός εισαγωικών να σώσουμε και να αλλάξουμε. Εκτός όμως από το σκηγραφέα, έχουμε μέσα στο μυαλό μας και τον ρόλο του γραμματέα όταν γράφουμε. Αυτός αναλαμβάνει παράλληλους ρόλους, οι οποίοι έχουν να κάνουμε μια στην ουσία γραμματιακή υποστήριξη πάνω στις ιδέες του γραπτού. Είναι αυτός ο οποίος γράφει τις ιδέες. Φανταστε λοιπόν ότι ο συγγραφέας τη σκέφτεται και ο γραμματέας της γράφει. Άρα λοιπόν πρέπει στην ουσία να μετουσιώσει τις σκέψεις του άλλου. Είναι αυτός ο οποίος προσέχει τη γραμματική. Γιατί ξέρετε πολύ καλά, όταν σκεφτόμαστε δεν είναι ακριβώς αυτό που θα πούμε, πρέπει να το φτιάξουμε λίγο. Είναι αυτός ο οποίος προσέχει την ορθογραφία. Πρέπει να δει για τα ορθογραφικά λάθη. Είναι αυτός ο οποίος προσέχει τόνους, τελείες, θαυμαστικά, κόμματα, όλα τα σημεία στίξης τα οποία θα μορφύνουν το κείμενό μας. Είναι αυτός ο τέλος ο οποίος προσέχει τα γράμματα. Είναι αυτός ο οποίος οφείλει να έχει έναν καθαρό γραπτό και ένα γραπτό που τελικά πολύ δεν κάνουμε οραγράμματα, ούτε εγώ θεωρώ τι κάνω, αλλά είναι το επικοινωνιακό μας αποτέλεσμα. Πρέπει να φροντίσουμε να είναι καθαρό και ανάγνωστο για τους άλλους. Ακόμα κι αν εφαρμόσω αυτούς τους ρόλους, πρέπει κατά τη διαδικασία που γράφω να ακολουθήσω κάποια βήματα. Τα βήματα αυτά έχουν να κάνουν κυρίως με το ποια είναι η διαδικασία και το γραψήμα τους, της συγγραφής. Το πρώτο πράγμα είναι κάποια πράγματα που κάνω πριν γράψω. Το δεύτερο βήμα όσο γράφω και το τρίτο βήμα αφού γράψω. Το πριν γράψω έχει πολύ μεγάλη σημασία να τακτοποιήσω το χώρο μου. Ίσως εγώ επειδή είμαι ένας εκπαιδευτικός που έχετε από το χώρο της ειδικής αγωγής, σε παιδιά με υπερκινητικότητα ένα από αυτά που τους βάζουμε είναι να έχουν έναν καθαρό και τακτοποιημένο χώρο. Γιατί αν δεν είναι έτσι αρχίζουν οι δικαιολογίες μετά και ξεκινάνε πρέπει να βρω το μολύβι μου, πρέπει να βρω τη γόμα μου, πρέπει να έχω τη ξύστρα μου, πρέπει να βάλω τα βιβλία στην άκρη. Και αυτό είναι κάτι που μπορεί να για κάποιους να φαίνεται λιγότερο σογαρό, αλλά πραγματικά είναι γιατί η συγγραφή, η παραγωγή γραπτού λόγου είναι μια διαδικασία που θέλει πάρα πολύ συγκέντρος και πολύ έντονη σκέψη. Άρα λοιπόν πρέπει να είμαστε έτοιμοι για αυτά που θα ακολουθήσουν αργότερα και να μην σηκωνόμαστε από τη θέση μας, να μην βγαίνουμε έξω, να μην ξαναμπαίνουμε κ.ο.κ. Ομοίως πρέπει να επιλέγουμε τα υλικά μας, όπως είπαμε, μολύβια, γόμες, ξύστρες, όλα αυτά πρέπει να είναι έτοιμα μπροστά μας γιατί πρέπει να ξεκινήσουμε απρόσκοπτα τη διαδικασία μας. Από εκεί και πέρα πρέπει να επιλέξουμε τα εργαλεία μας. Τα εργαλεία δεν είναι μόνο, τα εργαλεία του μαθήτη δεν είναι πλέον και στη σύγχρονη εποχή μόνο το μολύβι, μπορεί να είναι υπολογιστής. Γιατί μπορούμε να βρούμε από το διαδίκτυο πληροφορίες, μπορούμε να βρούμε λεπτομέρειες, μπορούμε να διορθώσουμε τα λάθη μας, μπορούμε να βρούμε τι έγραψε κάποιος άλλος για αυτό το θέμα και να πάρουμε από εκεί ιδέες. Οπότε μπορούμε να έχουμε δίπλα μας τον υπολογιστή μας, μπορούμε να έχουμε δίπλα μας το λεξικό μας, μπορούμε να έχουμε δίπλα μας μια εγκυλοπαίδεια, μπορούμε να έχουμε δίπλα μας το βιβλίο ενός άλλου μαθήματος από το οποίο μπορεί να τυλίσουμε πληροφόρειες. Αφού κάνουμε όλα αυτά, πάμε μετά αρχίζουμε και μπαίνουμε σιγά σιγά στο κομμάτι της έκθεσης. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να διαβάσουμε προσεκτικά το θέμα μας. Τι μας ζητάει, τι πρέπει να πούμε και από ποιο πρίσμα πρέπει να το πούμε. Στις πιο μικρές τάξεις προφανώς αυτό έχει λιγότερη σημασία γιατί είναι πιο απλές οι εκθέσεις, αλλά όσο μεγαλώνουμε βλέπουμε ότι αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία. Ειδικά στο γυμνάσιο και στο λύκειο τα παιδιά πρέπει να πάρουν πάρα πολύ προσεκτικά γιατί μπορεί να βγουν αυτό που λέμε και εκτός θέματος. Αλλά ας μείνουμε για τώρα στο δημοτικό. Βάζουμε το στόχο μου. Ποιος θα το διαβάσει αυτό. Προφανώς στις περισσότερες φορές το διαβάζει ο δάσκαλος ή δασκάλα. Αλλά γιατί να μην το κάνουμε να διαβάσουμε και στα άλλα παιδιά. Γιατί να μην βάλουμε ένα στόχο να το κάνουμε σε μια σχολική εφημερίδα. Γιατί να μην βάλουμε ένα στόχο να το δείξουμε στους δικούς μας και να μας πούμε τη γνώμη τους. Αφού κάνουμε όλα αυτά σκεφτόμαστε τις ιδέες μας. Προφανώς δεν ξεκινάμε να γράφουμε από την αρχή χωρίς να έχουμε σκεφτεί πρώτα κάποια πράγματα. Αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία και συνδέεται και το από κάτω που λέει ακριβώς καταγράφω πρόχειρα τις ιδέες μου. Αυτό μπορεί να γίνει σε μια λευκή κόλλα, αυτό μπορεί να γίνει σε ένα φύλλο χαρτί, μπορεί να γίνει και σε ένα σχεδιάγραμμα που έχουμε φτιάξει εμείς ή μας έχει δώσει ο δάσκαλος ή η δασκάλα μας. Όσο γράφουμε τώρα, ποια είναι η δικασία κατά την οποία ακολουθούμε όσο γράφουμε. Καταρχήν πάντα ξαναδιαβάζουμε τι γράψαμε. Είναι ο καλύτερος τρόπος για να βρούμε το λάθος μας. Να ξέρουμε κάτι το οποίο θα το δούμε, θα δούμε και κάποια παραδείγματα αναλυτικά. Τώρα λέμε λίγο θεωρία. Είναι ότι λάθος που βρίσκω εγώ δεν μετράει. Εάν παραδώσω το γραπτό μου και δεν το έχω βρει, προφανώς μετράει για λάθος. Αφού λοιπόν ξαναδιαβάζουμε, σκεφτόμαστε τι γράψαμε πριν, δηλαδή τι έχουμε πει προηγουμένως. Αυτό το κάνουμε για να αποφεύγουμε τις παναλήψεις, αυτό το κάνουμε για να ενώσουμε καλύτερα τα στοιχεία μας πάνω στην έκθεση, αυτό το κάνουμε για πολλούς διάφορους άλλους λόγους. Σκεφτόμαστε τι θα γράψουμε μετά, δηλαδή αφού έχω πει αυτά που έχω πει, τι θα ακολουθήσει και πώς θα τα συνδέσω. Προσέχουμε τα γράμματά μας, όπως είπαμε, που είναι ρόλος και του γραμματέα. Χρησιμοποιούμε τα εργαλεία μας, δηλαδή είναι καλό κάποιος να χρησιμοποιεί άλλα εργαλεία για να βάζει ιδέες στο κείμενό του. Χρησιμοποιούμε ωραίες λέξεις που αυτές θα δούμε επίσης στα παραδείγματα ποιες μπορεί να είναι, αλλά όσοι το πλήστουν, για να στο πω από τώρα, είναι τα επίθετα και τα επιρρήματα. Βάζουμε τόνους και τελείες. Το τρίτο μας βήμα είναι αφού γράψουμε. Διαβάζουμε όλο το γραπτό μας, προφανώς, γιατί θα μπορέσουμε να σώσουμε πάρα πολλά λάθη και πολλές αστοχίες. Όταν είναι δουλειά μου, συνέχεια κάνω λάθη στα κείμενά μου και πρέπει οπωσδήποτε να το ξαναδιαβάσω. Σκέφτομαι αν θέλω να αλλάξω κάτι, να βελτιώσω δηλαδή. Σκέφτομαι αν θέλω να προσθέσω κάτι, να βάλω και κάτι άλλο. Ελέγχουμε ξανά για ορθογραφικά λάθη, ελέγχουμε για τόνους και τελείες, σβήνουμε τις μπουτζούρες, ή με αυτό που είπαμε ότι πρέπει να έχουμε μια καθαρή εικόνα του τελικού μας αποτελέσματος και αποθηκεύω το γραπτό μου. Αυτό μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, θα το δούμε λίγο παρακάτω. Πώς θα είναι το κείμενό μου? Το κείμενό μου πάλι θα έχει μια συγκεκριμένη μορφή, τουλάχιστον στις αρχικές τάξεις. Θα έχει το πρόλογο, όπου εκεί στην περιγραφή θα λέμε τι είναι κάτι, θα έχει το κυρίως θέμα πώς είναι, δηλαδή αρχίζουμε και αναλύουμε τι είναι αυτό και τι κάνει, ποιες είναι οι συνθυές του, τι του αρέσει να κάνει, τι τρώει για παράδειγμα. Και επίλογος, τι το κάνω και τι σκέφτομαι γι' αυτό. Εκεί είναι η προσωπική μας κρίση και είναι εξίσου σημαντικό και με τα προηγούμενα. Ας πάρουμε παράδειγμα, ας κάνουμε μια περιγραφή ενός ζώου, ας πάρουμε το λιοντάρι. Επίσης πολύ ωραίο όταν κάνουμε περιγραφές είναι μπορούμε από το διαδίκτω να βρίσκουμε και εικόνες οι οποίες μας βοηθούν σαν γραφικοί οργανωτές, δηλαδή παίρνουν πληροφορίες οι οποίες μας βοηθούν να εμπλουτίσουμε το κείμενό μας. Ας πάμε λοιπόν να δούμε και να περιγράψουμε το λιοντάρι. Βασικός κανόνας, εδώ το δούμε στον πίνακα αλλά θυμηθείτε στο τράδιο είναι το δάχτυλο. Πάντα βάζω ένα δάχτυλο και ξεκινάω πιο μέσα. Φανταστείτε ότι είναι κάπως έτσι και ξεκινάμε λίγο πιο μέσα. Πρέπει να περιγράψουμε το λιοντάρι. Αυτό που θα μας ζητάει κατευθείαν στο τέλος, όπως είπαμε πριν των φίλων μας, είναι τι είναι το λιοντάρι. Το λιοντάρι προφανώς είναι ένα ζώο. Προχωρήσαμε στο βασικό μας ερώτημα αλλά τώρα υπάρχει ένα άλλο ερώτημα. Αυτό που γράψαμε είναι πλούσιο. Θα το διάβαζε κάποιος και αν του άρεσε ή απλά θα ήταν μια απλή πληροφορία ότι το λιοντάρι είναι ένα ζώο. Είναι μεν σωστό αλλά στην ουσία δεν είναι πλούσιο. Αυτό που είπαμε που παίζουμε τη λέξη εμπλουτίζουμε κάνουμε το εξής. Ο συγγραφέας ξαναδιαβάζει τι έγραψε και έχει δικαίωμα να διορθώσει. Μπορεί να βάλει κάτι γενικό στην αρχή. Μπορεί να σβήσει λοιπόν και να βάλει μια ωραία λέξη να διοπλουτίσει να το κάνει μεγαλύτερο. Άρα με ένα απλό επίθετο που δεν είπαμε πολλές λεπτομέρειες που θα πούμε παρακάτω, δώσαμε μια πιο πλούσια πληροφορία. Αν θέλουμε να το μεγαλώσουμε μπορούμε να βάλουμε και άλλες προτάσεις. Μπορούμε να βάλουμε δευτερεύσεις προτάσεις. Που ζει στην άγρια φύση. Το πρώτο πράγμα που κάνει τώρα είναι, κάποιοι με κορυδεύετε πώς έγραψε το φύση. Αλλά το κανένα επίτης. Όταν γράφουμε είναι πολύ λογικό να κάνουμε λάθη. Άρα αυτό που κάνει ο γραμματές είναι πρέπει να ελέγξει. Θα μου πείτε θα ελέγχει όλη την ώρα. Όχι, αλλά μπορεί να κάνει το εξής. Μπορεί να υποψιαστεί ποια λέξη του μπορεί να είναι λάθος. Δεν θα τις πάρει όλες μία μία. Αλλά μπορεί ίδιος να υποψιαστεί. Εσείς ξέρετε καλύτερα ποια λέξη σας ζορίζουν. Και να ανοίξει το λεξικό του ή να πηγαίνει στον επεξεργαστή του υπολογιστή του να βάζει τη λέξη όπως την έγραψε, να πατάει δεξι κλικ και θα του βγάζει το σωστό. Έδειξα αυτό όχι τόσο σαν ορθογραφία, δεν με ενδιαφέρει τόσο, με ενδιαφέρει όμως σαν μηχανισμός ότι είδατε πώς μόνος μου κατάφερα να διορθώσω το λάθος μου. Λοιπόν, κάτι άλλο μπορούμε να κάνουμε είναι αφού μπήκαμε στον υπολογιστή ας ψάξουμε και κάτι άλλο να βρούμε κάποιες άλλες λιλοφορίες. Άρα για παράδειγμα αν κάποιος έμπαινε θα μπορούσε να βρει και άλλα πράγματα για το λιοντάρι πιο επιστημονικά που δεν ξέρουμε όλοι, δεν ξέρουν απ' έξω οι περισσότεροι. Θα μπορούσα να πει ένα παιδί ας πούμε ότι ανήκει συγκεκριμένα στα ελουροειδή. Άρα με λίγη προσπάθεια και δύο-τρεις κινήσεις έχουμε πάρει το απλό το λιοντάρι ένα ζώο και δείτε τι μεγάλο και ωραίο πρόλογο έχουμε φτιάξει. Να πάμε τώρα στη δεύτερη παράγραφο, σε αυτό που λέμε το κυρίως θέμα. Θυμόμαστε πάλι το λιοντάρι. Προσέξτε όμως, εάν ο συγγραφέας με τον γραμματέα κάνουν καλή σε ενόηση και διαβάζουν σωστά, έχουν διαβάσει από πάνω ότι και η προηγούμενη παράγραφος ξεκινάει με το λιοντάρι. Άρα κάνουμε επανάληψη. Το γραπτό μας γίνεται κουραστικό και ξαναλέμε στην ουσία τα ίδια πράγματα. Σβένουμε λοιπόν και μπορούμε να αντικαταστήσουμε. Μπορούμε να πούμε το πιο απλό αυτό το ζώο και βλέπετε ότι αυτομάτως ξαναλέω το ίδιο πράγμα με διαφορετικό τρόπο χωρίς να κουράζω τον αναγνώστη μου. Εάν βρίσκαμε λιωφορίες μέσα από το διαδίκτυο, θα μπορούσαμε, δηλαδή για παράδειγμα που το είδα πριν ξεκινήσουμε, να φτάσει τα 200-250 κιλά. Άρα ή κάποιος αν ήθελε να πει για το μέγεθος, χωρίς να διαβάσει από το ίδιο, μπορούσε να πει αυτό το ζώο έχει μεγάλο μέγεθος. Ή θα μπορούσα να πει ότι μπορεί να φτάσει τα 200-250 κιλά. Σας το λέω γιατί ακόμα και αν δεν ξέρουμε πληροφορίες ή θα μου πει κάποιος, ναι, αλλά στο σχολείο δεν μπορούμε να μπαίνουμε όλη την ώρα στο διαδίκτυο ή δεν μπορούμε να ανοίγουμε λεξικά, είναι σωστό αυτό. Θα μπορούσαμε να γράψουμε λοιπόν έχει μεγάλο μέγεθος και μοιάζει με μεγάλη γάτα. Ή ξαναλέμε θα μπορούσαμε να βρούμε πληροφορίες και να μας τα κρύβεις. Είναι τόσο κιλά, έχετε τόσο μήκος, κλπ. Από εκεί και πέρα αφού είπαμε αυτά τα βασικά, μπορούμε να ξεκινήσουμε με τα πιο βασικά χαρακτηριστικά του. Προφανώς και βλέποντας την εικόνα μπορεί να μας βοηθήσει, αυτό μας έρχεται στο μυαλό. Το λιοντάρι που λοιπόν εμένα έτσι μούρχεται, έχει μάλλον το βασικό του χαρακτηριστικό. Χωρίς να πούμε πολλά πράγματα έχουμε ξεκινήσει αυτά τα βασικά και δίνουμε τις πρώτες πληροφορίες. Μπορούμε στη συνέχεια να πούμε ότι το αρσενικό έχει, ενώ το θηλυκό δεν έχει και ούτω καθεξής. Προχωράμε στην πορεία και πάλι με πράγματα που είναι πάρα πολύ απλά. Μπορώ να πω για παράδειγμα, έχει μεγάλο κεφάλι με μεγάλα δόντια και νύχια. Δείτε όμως τι κάνω, έχω βάλει εδώ επίθετο, εδώ επίθετο και εδώ δεν έχω βάλει, άρα θα μπορούσα ξαναδιαβάζοντάς το να δω ότι δεν μου ταιριάζει αυτό πολύ μόνο του και θα μπορούσα να το αλλάξω και να βάλω για παράδειγμα κοφτερά νύχια. Ή για παράδειγμα θα μπορούσα να κάνω και άλλη δουλειά, δηλαδή να επιμείνω και να δω ότι εδώ έχω βάλει δύο ίδια επίθετα και να αλλάξω πάλι αυτό εδώ και να πω τεράστια δόντια. Σας δείχνω όλα αυτά, γιατί αυτή η διαδικασία, το να σβήνω, να γράφω και ξανά το ίδιο πράγμα, είναι κάτι που θέλουμε όταν γράφουμε ένα κείμενο. Όχι απλά το θέλουμε, πρέπει, γιατί αν το κάνουμε κατεθείαν τις σκέψεις μας, το ότι υπάρχει κίνδυνος να γράψουμε ένα πολύ φτωχό κείμενο. Αντίθετα, όλη αυτή η εναλλαγή μεταξύ γραμματεία-συγγραφέα και η αυτοδιόρθωση, δηλαδή το κάνουμε μόνοι μας, μπορεί να μας βοηθήσει πάρα πολύ να φτιάξουμε ένα καλύτερο κείμενο χωρίς να μας έχει βοηθήσει κανένας εξωτερικός συνεργάτης, ο δάσκαλος, ο γονέας, κάποιος φίλος που έχεις δίποτε. Λοιπόν, είπαμε πολλά βασικά εξωτερικά χαρακτηριστικά, για παράδειγμα στα φρούτα μπορούμε να ξεκινήσουμε απ' έξω, το μήλιο είναι κόκκινο, η πράσινη έχει φλούδα, από μέσα είναι άσπρο και έχει κουκούτσια. Αλλά το θέμα είναι στα ζώα, πώς θα το κάνουν, θα γράψουν πως είναι το στομάχι του και το σκότι του, όχι. Θα περάσουμε σε μια άλλη επεξήγηση που θα είναι οι συνήθειές του, που ζει, τι τρώει, τι κάνει. Άρα θα μπορούσαμε να πούμε ότι ζει στη Σαββάνα και για παράδειγμα να πούμε στην Αφρική κυρίως. Παρένθεση, πολλοί δεν ξέρουν ότι υπήρχαν λιοντάρια και στην Ελλάδα. Παράδειγμα, το λιοντάρι της Νεμαίας δεν είναι μύθος, το λιοντάρι της Νεμαίας είναι μύθος, αλλά υπήρχαν σαν ζώα στην Ελλάδα, τα οποία εξαφανίστηκαν κάπου έχω διαβάσει, κοντά στην εποχή του Χριστού. Αλλά γενικά υπήρχαν λιοντάρια στην Ευρώπη, υπήρχαν στη Μέση Ανατολή, υπήρχαν στην Έρημο Σαχάρα και ο μόνος τρόπος που τα βρίσκουμε τώρα είναι κάτω από την Έρημο Σαχάρα, στην Υποσχάρα η Αφρική. Ζει στη Σαββάνα στην Αφρική και μπορεί να πούμε άλλο και είναι ζώο. Πολλά από αυτά ξαναλέω, δεν είναι ανάγκη να τα ψάξουμε κάπου, μπορεί να τα πούμε και μόνοι μας. Γενικά το πόσο θα εμπλουτίσουμε, πόσο πολύ θα βάλουμε ή πόσο λίγο θα βάλουμε είναι καθαρά δικό μας θέμα. Μπορούμε να πάμε για παράδειγμα να τα πούμε τώρα τι του αρέσει. Ένα χαριστικό που του αρέσει τα λιοντάρια, το κάνω συνέχεια είναι, του αρέσει πολύ να κοιμάται. Αλλά επίσης βάλαμε ένα συνδετικό και επίσης του αρέσει να κοινικάει άλλα ζώα. Εδώ μπορείτε να κάνετε παιδιά άπειρα παραδείγματα και αυτό είναι το πολύ ωραίο μιας έκθεσης. Ότι καμία έκθεση δεν είναι ίδια με την άλλη. Ακόμα σαν και σε ένα τόσο συγκεκριμένο θέμα, όπως είναι η περιγραφή ενός ζώου, μπορείτε να κάνετε όλοι μαθητές τελείως διαφορετικά πράγματα. Και αυτό είναι το ωραίο, ότι μπορείτε να το κάνετε μέσα από τη δική σας οπτική γωνία, μέσα από αυτό που εσάς σας άρεσε και μέσα από αυτό που εσείς θεωρείτε σημαντικό. Αφού γράψουμε λοιπόν και το κυρίως θέμα, ξαναλέω, σε πολλές παραλλαγές και πολλά πράγματα που θα μπορούσαμε να πούμε, πάμε λίγο να γράψουμε και την τελευταία μας παράγραφο, τον επίλογο. Να διευκρινίσουμε ότι το κυρίως θέμα δεν είναι πάντα μια παράγραφος, έτσι όσο μεγαλώνουμε σε τάξεις, τόσες περισσότερες είναι οι παράγραφοι. Δηλαδή φανταστείτε μια μέρα θα φτάσετε λύκειο και θα πρέπει να γράψετε εκθέσεις πλέον των 400 και λέξεων. 300, 400, 500, παλιότερα. Λοιπόν, δαχτυλάκι, ξεκινάμε πιο μέσα. Το λιοντάρι, θα μου πείτε αφού είπαμε να το αλλάξουμε, ναι αλλά το έχουμε βάλει μόνο μια φορά πάνω πάνω, οπότε μπορούμε, μας επιτρέπεται να το κάνουμε άλλη μία. Το λιοντάρι, τώρα πάμε να δούμε το τι το κάνουμε. Και αλήθεια το λιοντάρι μπορεί να το κάνει πολλά πράγματα, αυτό μας κάνει μπορεί, αλλά εμείς όχι, οπότε πάμε σε κάτι πάρα πολύ απλό. Μπορούμε για παράδειγμα να πούμε, το λιοντάρι το βλέπουμε στα doki. Και μαθαίνουμε για την άγρια φύση. Εμένα προσωπικά εμείς πάρα πολύ θα το δοκιματέρ και μπορεί ο καθένας να δει και να μάθει πολλά πράγματα και για τα λιοντάρια και για δίποτε άλλα ζώα. Πάμε τώρα αφού είπαμε και τι το κάνουμε, πάμε σιγά σιγά να το κλείσουμε το θέμα μας, ξαναλέω πάλι όποιος θέλει το ανοίγει, το κλείνει όπως θέλει. Να δούμε λίγο ποια είναι η κρίση μας γι' αυτό, ποιο είναι το προσωπικό μας συνέστημα. Το προσωπικό μας συνέστημα είναι αυτό που το λέμε, πολύ προσωπικό. Μου αρέσει το λιοντάρι, μου αρέσει αυτό το ζώο, γιατί είναι επιβλητικό, γιατί είναι άγριο, γιατί είναι δυναμικό. Μπορείτε να πείτε δεν μου αρέσει αυτό το ζώο, όντως για τους ίδιους λόγους ή για κάποιους άλλους. Μπορώ να πω 1.000-2.000 πράγματα εδώ πέρα και στο τέλος μπορώ να κλείσουμε με μία προσωπική μας, δική μας εμπειρία. Μπορούμε να κλείσουμε για παράδειγμα, μία φορά, είχα δει ένα λιοντάρι στο ζωολογικό κήπο, είχα δει ένα λιοντάρι σε ένα ντοκιματέρ, είχα δει ένα λιοντάρι... Εκεί είναι αυτά, πολλά δεν έχεις επιλογές. Λοιπόν, να λεπάς περιπτώσεις, μπορείτε να μοιραστείτε την εμπειρία με τον αναγνώσεις σας και είναι αυτό που θα κάνει, όπως είπαμε και προηγουμένως, το κείμενό σας πιο προσωπικό. Αυτό μπορείτε να το κάνετε σε πάρα πολλές παραλλαγές, παιδιά. Μπορείτε να το κάνετε, όπως είπαμε, σε φυτά, σε ζώα, σε αγαπημένες σας πρόσωπα, στους ήρωες που αγαπάτε, σε 1.000-2 πράγματα. Και όντως αυτές τις μέρες μπορείτε να εξηγηθείτε σε αυτό το κομμάτι της έκθεσης και να μάθετε να κάνετε καλύτερες περιγραφές. Οπότε, έχουμε τελειώσει την έκθεση μας και έχουμε ολοκληρώσει. Δεν έχουμε ολοκληρώσει, ήταν παγίδα η δήλωση. Η έκθεση, όπως είχαμε πει, είχε τρία βήματα. Τελειώσαμε τα δύο πρώτα. Πριν γράψω και όσο γράφω, πάμε να δούμε τώρα αναλυτικά τι γίνεται αφού γράψω. Μπορούμε να μετρήσουμε αριθμό λαθών στα σημεία στίξης και από εκεί και πέρα μπορούμε να κάνουμε και μια σειρά κρίσεων πάνω στο γραπτό μας, όπου μπορούμε να πούμε ελεύθερα την νόμι μας. Μπορούμε, για παράδειγμα, να σχολιάσουμε το περιεχόμενο της ιδέες μας. Αν ήταν πολλές, αν ήταν λίγες, αν ήταν πλούσιες, αν ήταν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τον αναγνώστη μας. Μπορούμε να κάνουμε σχόλια για τη μορφή που καταγράψαμε αυτές τις ιδέες μας, για το λεξιλόγιο που χρησιμοποιήσαμε. Αν ήταν φτωχό, πλούσιο, αν βάλαμε πολλά επιρρήματα, αν βάλαμε πολλά επίθετα. Μπορούμε επίσης να σχολιάσουμε τη σειρά που τα βάλαμε. Ήταν από τα πιο σωμαντικά στα λιγότερα σημαντικά ή και το ανάποδο, αλλά σε μια, τέλος πάντων, συγκεκριμένη σειρά. Έχει πολύ μεγάλη σημασία η δομή στα κείμενα. Και τέλος, μπορούμε να κάνουμε και ένα γενικό σχολιασμό για το γραπτό μας. Μην κάνει όλη την ώρα ο δάσκαλος δασκάλα, μπορούμε να κάνουμε και εμείς οι ίδιοι. Εκτός από αυτό βέβαια, το φυλάδιο αξιολόγησης που έχει να κάνει με το γραπτό, μπορούμε να κάνουμε και άλλα πράγματα, όπως να αξιολογήσουμε τον εαυτό μας για τις διαδικασίες που ακολουθήσαμε. Μπορούμε λοιπόν να έχουμε ένα ερωτηματολόγιο, στο οποίο μπορούμε να ρωτάμε αν ακολουθήσαμε όλα αυτά τα βήματα τα οποία είπαμε και προηγουμένως. Για παράδειγμα, πριν γράψουμε, καθαρίσαμε το γραφείο και το θρανείο ή το θρανείο, διαλέξαμε τα υλικά μας, μολύβια, γόμες, ξύστρες, φροντίσαμε να είναι καθαρό το υλικό μας, η κόλλα μας, το τετράδιο μας, είχαμε κοντά μας τον υπολογιστή μας, είχαμε κοντά μας το λεξικό ή άλλα βιβλία, διαβάσαμε προσεκτικά το θέμα και τι ζητάει για να μην βγούμε εκτός θέματος, διαβάσαμε το σχεδιάγραμμα ή φτιάξαμε δικό μας, γράψαμε πρόχειρα ιδέες πριν ξεκινήσουμε, όπως είπαμε μπορούμε να το κάνουμε αυτό και σε μια λευκή κόλλα. Όσο γράφαμε, ξαναδιαβάζαμε συνέχεια τι γράφαμε, σκεφτόμασταν τι γράψαμε πριν, σκεφτόμασταν τι θα γράψουμε μετά, προσέχαμε τα γράμματά μας, προσέχαμε τα περιθώρια και τα κενά, προσέχαμε την ορθογραφία μας, χρησιμοποιήσαμε τον υπολογιστή το λεξικό, βάλαμε επίθετα, επιρρήματα και συνδέσμους, βάλαμε σημιαστήξεις. Αφού γράψαμε, διαβάσαμε ξανά όλο το γραπτό μας, σκεφτήκαμε αν θέλουμε να σβήσουμε κάτι, σκεφτήκαμε αν θέλουμε να γράψουμε και κάτι άλλο, αν θέλουμε να προσθέσουμε μια ωραία λέξη, ξαναδιαβάσαμε για ορθογραφικά λάθη, ελέγξαμε στο λεξικό στον υπολογιστή για την ορθογραφία, ελέγξαμε για τόνους και σημιαστήξεις, σβήσαμε προσοχή τις μπουτζούρες. Εάν τα βλέπετε πολλά, θα σας πω ένα μυστικό. Μην απογοητεύεστε. Κανείς δεν τα έκανε ποτέ όλα μαζί. Ξεκινάμε με λίγα, ούτως ώστε να μάθουμε τη διαδικασία και θα δείτε ότι όσο πιο έμπειρης συγγραφής γίνεστε, τόσο πιο πολλά από αυτά θα κάνετε. Αυτό που έχει σημασία είναι να καταλάβετε από το σημερινό μάθημα ότι το περιεχόμενο τι θα γραφτεί είναι δικό σας θέμα. Και αυτό είναι το ωραίο της έκθεσης. Ότι στην έκθεση μάλλον καλείται ο μαθητής, η μαθήτρια να γράψει τις δικές του ιδέες σε αυτά που πιστεύει. Αυτό είναι το όμορφο κομμάτι της έκθεσης. Εμείς εκεί που μπορούμε να βοηθήσουμε είναι στο να βοηθήσουμε τα παιδιά στη διαδικασία, πώς το κάνουμε σωστά. Στην τελική μην ακούτε πάντα όλους να σας λένε τι θα κάνετε, αλλά εκφράστε ελεύθερα τις δικές σας ιδέες. Εύχομαι να σας δοθεί αφορμή και να γράψετε πολλές τέτοιες εκθέσεις, να εξασκηθείτε και να ακολουθήσουμε και τα επόμενα βήματα σε κάποια άλλη συναντήσή μας. Σας εύχομαι καλή συνέχεια!
|
