| 5η διάλεξη: Υπόσχεσαι να πω ότι τα αποτελέσματα του προηγούμενου τέστη είναι αναρτημένα, θα συζητήσουμε τις απαντήσεις κατά τη διάρκεια της σύντομης σύνδεσης με τα προηγούμενα που γίνεται κάθε φορά κατά τη διάρκεια αυτού του μαθήματος. Ξεκινάμε με αυτό. Να πω επίσης ότι και στο τέλος του μαθήματος θα γράψουμε τέστ. Τα αποτελέσματα ήταν καλύτερα από τα προηγούμενα. Συνολικά η συνολική εικόνα σε αυτό το τέστ ήταν καλύτερη από την εικόνα του προηγούμενου, όχι τόσο ικανοποιητική όσο θα ήθελα. Και μετατωμένου ότι μπορώ να κλέβω χρόνο για να διορθώνον τα τέστ, θα κάνουμε και σήμερα τέστ, ελπίζοντας αφενόσυμεν θα σας βοηθήσει και στην κατανόηση του μαθήματος, αλλά θα σας βοηθήσει επίσης και βαθμολογικά στο τέλος. Λοιπόν, είπαμε στο προηγούμενο μάθημα ότι είναι μια πολύ μεγάλη θερμική μηχανή, ότι αν μπορούσαμε να εκμεταλλευθούμε το σύνολο της υιοθερμικής ροής θα καλύπτουμε όλες τις ανθρώπινες ανάγκες. Αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε γιατί είναι πολύ διασκορπισμένος όλη την επιφάνεια της γης. Ξεκινάμε την εκμετάλλευση από περιοχές όπου οι συνθήκες είναι ευνοϊκές και το ευνοϊκό σημαίνει να έχουμε αφενόσυμεν σχετικά μεγάλες θερμοκρασίες σε μικρό βάθος και δεύτερο ένα τρόπο, ένα μέσο για να φέρουμε από εκείνο το βάθος τη θερμότητα στην επιφάνεια της γης. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουμε υδροθερμικά συστήματα, δηλαδή να υπάρχει κάποιος υδροφορέας στο εξεταζόμενο βάθος. Αλλιώς αν δεν υπάρχει υδροφορέας τότε έχουμε βέβαια πηγή θερμότητας αλλά η εκμετάλλευσή της είναι δύσκολη. Λοιπόν, θα πρέπει να κάνουμε τεχνητή κατάτμιση του πετρώματος και να διοχαιτεύσουμε νερό, κάτι το οποίο δεν είναι πολύ εύκολο, ενέχει έναν κίνδυνο, το αν θα πετύχει ή όχι, και κυρίως επιβαρύνει οικονομικά την εκμετάλλευση και μάλιστα αυξάνει την αρχική επένδυση, όπως είπαμε, για χίλιος πτέρνα όλων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Γι' αυτό αν έχουμε ένα θερμό άνυδρο πετρώμα δεν είναι σόφρον να πούμε ότι θα προχωρήσουμε σε μια εκμετάλλευση. Ακριβώς σε αυτό το θέμα εστιαζόταν και το πρώτο ερώτημα στο τέστ. Διαβάζω το ερώτημα. Γνωρίζετε ότι η θερμοκρασία ενός υγιούς μέσα σε παρένθεση χωρίς ρογμές γρανιτικού στρώματος που βρίσκεται σε βάθος 600 μέτρων είναι 130 βαθμί Κελσίου. Θα προχωρούσετε σε γιοθερμική εκμετάλλευση του στρώματος αυτού. Η απάντηση είναι ότι ναι μεν η θερμοκρασία, ο συνδυασμός μάλλον θερμοκρασίας βάθους είναι πολύ ικανοποιητικός. 130 βαθμίες σε 600 μέτρα είναι κάτι το οποίο είναι ευνοϊκό. Όμως το γιοθερμικό γρανιτικό στρώμα δεν έχει καινούς χώρους. Άρα δεν αποτελεί ιδροφορέα. Επομένως δεν μπορούμε να προχωρήσουμε στην εκμετάλλευση του συγκεκριμένου στρώματος. Γιατί αυτό σας ρωτάω. Κάποιοι είπαν ότι μπορούμε να πάμε από πάνω ή μπορούμε να πάμε από κάτω. Δεν σας ρωτώ σαν να κάνει τέτοιο. Εντάξει, φυσικά δεν μηδένισα τις απαντήσεις που έλεγαν ότι ναι υπάρχει ευξημένο θερμικό περιεχόμενο, επομένως αν από κάτω βρίσκεται ιδροφορέας τον εκμεταλλευθούμε. Έδωσα μάλλον και πάνω από τους μισούς βαθμούς. Αλλά η απάντηση είναι ότι επειδή θα χρειαζόταν το συγκεκριμένο στρώμα κατάθυμιση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και δυο χέτευση νερού, δεν θα προχωρούσε την εκμετάλλευση. Μερικοί γράψανε ότι θα προχωρούσε κάνοντας τεχνητή κατάθυμιση. Αυτό το θεώρησα ως λάθος κατά κάποιο τρόπο αξιολόγησης της κατάστασης, οπότε εκεί έβαλα πάνω από δύο από τις τρεις μονάδες, πάντως όχι τις τρεις μονάδες που ήταν το άριστε για το συγκεκριμένο ερώτημα. Στη συνέχεια μιλήσαμε για την κατηγοριοποίηση των υγειοθερμικών πηγών, είπαμε ότι τελειώντας σε χαμηλής, μέση και ψηλής ανθαρπίας, τα όρια ποικίλουλων άλογα με τον συγγραφέα, αυτό δείχνει μία έλλειψη του τυποποίηση, σε πάση περιπτώση πήγαμε στο μάθημα να συμβείουμε την πρώτη κατάταξη και είπαμε ότι εφόσον είναι οικονομικά εφικτό, πρέπει να προχωρούμε στην αξιοποίηση των υγειοθερμικών πηγών, είτε για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, είτε ακόμα και για θέρμανση χώρων, διότι θα μπορέσουμε να υποκαταστήσουμε ένα μέρος της κατανάλωσης συμβατικών πηγών ενέργειας, οι οποίες κατατομίζουν μέρος τους για την Ελλάδα είναι εισαγόμενες, οπότε έχουμε ένα πολλαπλό όφελος από την αξιοποίηση των εγχώριων υγειοθερμικών πηγών. Μιλήσαμε κατόπιν για τα υγειοθερμικά παιδεία, δώσαμε τον ορισμό του υγειοθερμικού παιδίου, τονίσαμε ότι είναι σκοπή μας ασαφής, δεν βάζουμε νούμερας βάθος τόσο, θερμοκρασία τόσοι, τόσος όγκος υδροφορέκουμε, τις συνθήκες είναι ευνοϊκές για την εκμετάλλευση υγειοθερμικής ενέργειας, άρα έχουμε σε σχετικά μικρό βάθος αυξημένη θερμοκρασία και έχουμε και τον ερώτημα, δηλαδή τον μέσο μεταφοράς του αυξημένου αυτού του θερμοκρασιακού περιεργομένου στην επιφάνεια του εδάφους. Είπαμε ποια χαρακτηριστικά πρέπει να υπάρχουν, εδώ ξαναδείχνω το σχήμα που μπορείτε να βρείτε σε οποιοδήποτε βιβλίο που αναφέρετε στη υγειοθερμική ενέργεια, όχι ακριβώς στο ίδιο όλα κάτι παρόμοιο. Είπαμε ποιο το οικονομικό ενδιαφέρον του υγειοθερμικού παιδιού, να πω τι εξαφτάται και μιλήσαμε και την έννοια της βιώσιμης διαχείρισης μιας ανανεώσιμης πηγής. Αν κάνουμε υπεράγλυση μπορούμε να προκαλέσουμε είτε θερμική είτε και υδραμπική εξάτμιση του υγειοθερμικού ιδροφορέα, δηλαδή της ανανεώσιμης πηγής, την οποία εμείς μπορούμε να αχειριστούμε κακώς και εν τέλει να αποτύχουμε οικονομικά. Δηλαδή να κάνουμε μια επένδυση η οποία δεν θα μπορέσει να αποδώσει τους καρκούς που θα θέλαμε. Είναι κάτι σαν τιμωρία της πλαιονεξίας αυτό το πράγμα. Και κατόπιν αναφερθήκαμε στην πρόεδοση των υγειοθερμικών ρευστών είπαμε ότι η κύρια πηγή είναι το μετεωρικό νερό, αυτό που πρόσφατα συμμετείχε στην ατμοσφαιρική κυκλοφορία. Φτάνει στις ιδροφορίες, θερμαίνεται με τους μηχανισμούς που αναλύσαμε αμέσως παρακάτω και κατόπιν μπορούμε εμείς να το αντλήσουμε και να το χρησιμοποιήσουμε για διάφορες χρήσεις. Είπαμε ότι οι υγειοθερμικοί υδροφορίες που έχουν μετεωρικό νερό είναι οι καλύτερες περιπτώσεις. Το κεάνιο νερό όπου υπάρχει έχει μεγαλύτερη αλατότητα κατά κανόνα, άρα είναι θρησμενέστερο. Και οι άλλες κατηγορίες, το νέο, τους συγγενές, το μαγματικό και το μεταμορφικό νερό, στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο καλές περιπτώσεις. Το νερό το οποίο βρίσκεται μέσα στο απολυθωμένο νερό τους συγγενές, για παράδειγμα, το οποίο βρίσκεται σε κάποια στρώματα από την περίοδο του σχηματισμού τους, πιθανώς δεν ανανεώνεται. Άρα είναι κατά κάποιο τρόπο σαν απόθεμα πετρελαίου, εξαντλήσιμο, μη ανανεώσιμο, πιθανότατα. Άρα αν έχουμε δύο υδροφορίες, ο ένας που έχει μετεωρικό νερό και ο άλλος απολυθωμένο νερό, θα πρέπει, αν όλα τα στοιχεία είναι ίσα, να προτιμήσουν αυτόν που έχει μετεωρικό νερό. Αυτή άλλως ήταν και η απάντηση, η ερώτηση την οποία οι περισσότεροι απάντησαν σωστά. Υπενθυμίζω ακριβώς πώς ήταν διατυπωμένη η ερώτηση. Γνωρίζετε ότι οι υγειοθερμικοί δροφορείς Α και Β βρίσκονται στο ίδιο βάθος, έχουν ίδιες θερμοκρασίες, ίσους όγχους και ίδια τραυλικά χαρακτηριστικά. Γνωρίζετε ακόμη ότι το νερό στον Α έχει μετεωρική προέλευση ενώ στον Β είναι κατά κύριο λόγο απολυθωμένο. Με βάση στα στοιχεία αυτά, ποιος από τους δυο υδροφορείς είναι πιθανότερο να έχει μεγαλύτερο οικονομικό ενδιαφέρον. Σκοπίμως βάζω τη λέξη «πιθανότερο» γιατί υπάρχουν και άλλα στοιχεία που πιθανώς ίσως να ανέτρεπαν νατικική επιλογή μας. Πάντως μόνο με αυτά που έχετε μπροστά σας, καλύτερη περίπτωση σίγουρα είναι ο υδροφορέας Α, του οποίου πιστεύουμε το νερό μπορεί να ανανεωθεί, άρα να μην έχουμε κίνδυνο μεγάλο υδραυλικής εξάντισης. Κάτι έναν κίνδυνο ο οποίος είναι αυξημένο στην περίπτωση που έχουμε απολυθωμένο νερό. Δεν αποκλείεται και εκεί να έχουμε ανανέωση αν κάνουμε την άνοιξη γιατί αλλάζουμε την πιεζομετρική κατάσταση και υπάρχει δυνατότητα να προκληθεί η ισροή από κάποιο υπερκείμενο στρώμα προς το υποκείμενο που περιέχει το απολυθωμένο νερό. Και το υπερκείμενο και υποκείμενο έχει να κάνει όχι με τη θέση του στο χώρο αλλά με τη σχετική θέση της πιεζομετρικής γραμμής, δηλαδή τη σχετική θέση της ενέργειας. Είναι δυνατόν ένας υδροφορέας στο χώρο να βρίσκεται ψηλότερα από έναν άλλο, αλλά ο υποκείμενος υδροφορέας να έχει τόσο μεγαλύτερη πίεση ώστε αυτός να μπορεί να τροφοδοθήσει ή να τροφοδοθεί τον υπερκείμενο χωρικά υδροφορέα. Άρα λοιπόν δεν μπορούμε να είμαστε 100% σίγουροι, η πιθανότητας όμως είναι να είναι ο υδροφορέας άλφα αυτός που έχει με θεωρικό νερό πιο κατάλληλος η εκμετάλλευση. Αυτή ήταν η απάντηση, όχι με τόσο πολλά λόγια βέβαια. Στο δεύτερο ερώτημα είπαμε ότι την ιδέα την έγραψε ο Όμυρος, οπότε εσείς θέλω να είστε σύντομοι σε αυτό που γράφετε, αλλά σωστοί. Να μην κάνετε την υπερβολή και προς την άλλη μεριά. Στη συνέχεια, μιλήσαμε για τη διαδικασία θέραμασης των γιοθρεμικών ρευστών. Είπαμε ότι διακρίναμε τρεις κύριους τρόπους. Ας δούμε τα σχήματα. Γιατί απλά θα πάρουμε τη σκητάλη για το σημερινό μάθημα. Ο ένας είναι αυτός εδώ που βλέπετε. Θέραμαση με αγωγή, κρύο νερό κατισδύει μέχρι το μαγματικό ιδροφορέα, θερμαίνεται με αγωγή μεταφορά θερμότητας χωρίς μεταφορά ύλης από τη γενική θερμική ροή της Γης, η οποία πιθανώς είναι αυξημένη στη συγκεκριμένη περιοχή, διότι είμαστε κοντά σε κάποιον μαγματικό όγκο. Θερμαίνεται, γίνεται λαπρότερο, μπορεί και από μόνο του να ανέβει ή εμείς μπορούμε να το αντλήσουμε κάνοντας μια γιώδιση. Ο δεύτερος μηχανισμός είναι αυτός εδώ. Μοιάζει με τον πρώτο, αλλά η ιδοποιός διαφορά είναι η εξής. Το νερό φτάνει μέσα στον ιδροφορέα, αλλά δεν παραμένει εδώ, επειδή αυτό το στρώμα το οποίο διαχωρεί στον ιδροφορέα από την πηγή της θερμότητας έχει ρογμές, επιτρέπει στο νερό να κατέβει σε μεγαλύτερα βάθη. Κατά την πορεία του αυτή θερμαίνεται με αγωγή, δηλαδή αποσπά θερμότητα από τα πετρώματα και κατόπιν, επειδή ως θερμότερο γίνεται λαπρότερο, επιστρέφει από άλλα ρήγματα στον γιοθερμικό ιδροφορέα, άρα κατά κανόν, όπου είναι και η πηγή, η γιοθερμική, η δική μας, από εδώ παίρνουμε το γιοθερμικό νερό, δεν κατεβαίνουμε μέχρι εδώ πέρα κάτω, άρα κατά κανόν, στις περιπτώσεις αυτές, έχουμε ψηλότερες θερμοκρασίες σε σχέση με ίδιου βάθους ιδροφορής, όπου η θέρμαση γίνεται αποκλειστικά με αγωγή. Το ερώτημα, το οποίο είχε τεθεί στο τεστ, ήταν το εξής. Εξηγήστε τον ρόλο της αγωγής σε γιοθερμικά συστήματα υγρής βάσης, όπου κύριο ρόλο στη θέρμαση του νερού παίζει η συναγωγή. Εκείνο που ήθελα να μου πείτε, και νομίζω ότι ρώτησα, είναι όχι να περιγράψετε το σύστημα, όπως κάναν ορισμένοι, χωρίς να αναφέρουν χθενά τη λέξη αγωγή, αλλά να επικεντρώσετε στο γεγονός, και μερικοί όντως επικέντρωσαν και το έγραψαν πολύ καλά, ότι αν δεν υπήρχε αγωγή εδώ πέρα, το νερό κατά την κίνησή του αυτή δεν αποσπούσε θερμότητα με αγωγή από τα πετρώματα, μέσα από το μέσο των οποίων διάρκεται. Δεν θα υπήρχε και η συναγωγή. Η αγωγή λοιπόν είναι αναγκαία για τη θέρμαση του νερού. Η συναγωγή δημιουργεί τις ψηλότερες θερμοκρασίες σε μικρότερο βάθος, γιατί γιατί το νερό έχει κατείνει μέχρι το πέρα-πάνω, έχει βρει τις ψηλότερες θερμοκρασίες, έχει αποσπάσει με αγωγή. Έχει ανέβει τη θερμότητα, έχει ανέβει το θερμικό του περιεχόμενο, το οποίο υποδεικνύεται από τη θερμοκρασία. Έχει ανέρθει πάλι στην ενδροφορία και έτσι εμείς βρήκαμε εδώ το θερμότερο νερό. Οι άλλες λεπτομέρειες που έγραψαν ορισμένοι, ότι καθώς κατεβαίνει το θερμό νερό και αποσπά θερμότητα από τα τυχόματα και δημιουργεί κατάσταση που ευνοεί την περιπέροχη διάνοιξη των υπαρχουσών ρογμών, και είχαμε κάνει ένα σχήμα, ας μην το επαναλάβω γιατί το έχουμε εξηγήσει καλά, ελπίζω καλά, στο προηγούμενο μάθημα, είναι μια λεπτομέρεια η οποία δεν χρειαζόταν κιόλας να αναφερθεί. Γιατί δεν ρωτούσα αυτό. Πάντως η ουσία της ερώτησης και αυτό που έπρεπε να απαντηθεί ήταν ότι παρότι το νερό κατεβαίνει μέσα στα βαθύτερα στρώματα με τις λογμές και στη συνέχεια, επειδή γίνεται ελαφρότερο ανεβαίνει στην αντιφανέ, παρότι δημιουργείται δηλαδή ένα συναγωγικός κύκλος, και αυτό είναι που οδηγεί στο αυξημένο θερμικό περιεχόμενο, στον ιδιοθερμικό εδροφορέα, αλλά δεν υπήρχε αγωγή, δεν υπήρχε καν αυτός ο κήπος. Γιατί η απόσπαση της θερμότητας από τα τυχόματα μέσα των ρογμών γίνεται με αγωγή. Εντάξει. Αυτό ήταν το κύριο σημείο εδώ. Υπάρχει κάποια απορία ως εδώ. Όλα κατανοητά πλέον. Υπερτιμίζω ότι οι βαθμοί που είναι μικρότεροι του πέντε δεν αναρτώνται, αλλά αν κάποιος δεν έχει δει το όνομά του, και επειδή όλοι άνθρωποι είμαστε, καλό είναι να έρθει να δει, μη τυχόν για κάποιο λόγο ξεκίνησε να γράψει απλώς το όνομα. Εντάξει. Λοιπόν, μίλησαμε και για την τρίτη διαδικασία θέρμασης, όπου ουσιαστικά στην ιδροφορέα, έχουμε νερό σε κατάσταση αφμού, σε αέρια πάση. Αυτή φυσικά είναι η καλύτερη ιδροφορία, στους οποίους θα θέλαμε να έχουμε για να παράγουμε λεκτική ενέργεια. Είπαμε όμως ότι δεν θα αγνοήσουμε, δεν μας επιτρέπεται να αγνοήσουμε από οικονομική άποψη, από περιβαλλοντική άποψη, από την ιδροφορία καμιλής ταλπίας που είναι πολύ περισσότερη. Με βάση τώρα αυτά που είπαμε ως τώρα, μπορούμε να διακρίνουμε τα ιδροθερμικά συστήματα σε δύο κατηγορίες. Σε αυτά που κυριαρχεί η υγρή φάση και σε αυτά τα οποία κυριαρχεί η αέρια φάση. Θα συγκινήσουμε από τα περισσότερο διαδρομένα. Είναι αυτά τα οποία κυριαρχεί η υγρή φάση. Το νερό είναι σε υγρή κατάσταση και σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες από τους 100 βαθμούς πιθανώς, επειδή αντιστοίχωση, πίεση μέσα στον ιδροφορέα είναι αυξημένη, οπότε το νερό παραμένει σε υγρή κατάσταση και σε ψηθότερες θερμοκρασίες. Θα αναφερθώ σε ένα παράδειγμα από την καθημερινή ζωή στη συνέχεια. Δεν αποκλείται να εμφανίζεται και κάποιο ποσοστό υδρατμών, να υπάρχει νερό σε αέρια φάση, υπομορφή της αγκέτων, διάσπαρτο μέσα στο γενικό νερό σε υγρή κατάσταση, κυρίως σε τμήματα τα οποία η πίεση είναι κάπως μικρότερα, αλλά στα πιο από τη μέρη του ιδροφορέα, γιατί η κατανομή εδώ μέσα σε τέτοιες θήματα είναι υδροστατική, βέβαια υδροστατική, λαμβάνοντας ως πυκνότητα, ως τωρό, την πυκνότητα του θερμού νερού υπό τις συνθήκες πίεσης που επικρατούν στην ιδροφορέα. Φυσικά, συνδεόντας με τα προηγούμενα, θα πούμε ότι η μηχανισμή θέρμασης είναι ο μηχανισμός α ή ο μηχανισμός β που είδαμε προηγουμένως, επομένως θα μπορούσα σε ένα τέστι να πω νερό το οποίο ζεστάθηκε με τον μηχανισμό β και εσείς θα πρέπει να καταλάβετε ότι πρόκειται για σύστημα στο οποίο κυριαρχεί η υγρή φάση. Η λεπτομέρεια και το παράδειγμα που ήθελα να αναφέρω είναι το εξής. Όταν κάνουμε μια γεώτρηση ή αν βρει μία φυσική ρογμή και το νερό αρχίσει να ανεβαίνει προς την επιφάνεια, το νερό των 130 βαθμών αρχίσει να ανεβαίνει προς την επιφάνεια. Είναι σε υγρή κατάσταση με συνεδροφαρέα, καθώς ανεβαίνει όμως συναντά μικρότερες πιέσεις και τότε σε κάποιο σημείο θα βράσει και θα βράσει μάλιστα απότομα, είναι ο λεγόμενος αστραπιέως βρασμός, στα αγγλικά θα το δείτε ως plus boiling. Και επομένως αυτό το οποίο εμείς θα δούμε στην επιφάνεια δεν είναι δεικτικό της κατάστασης που επικρατεί στον υδροφορέα. Δηλαδή, στην ελεύθερη επιφάνεια θα δούμε μεγαλύτερο, πολύ μεγαλύτερο ίσως ποσοστό ατμού από αυτό το οποίο υπάρχει μέσα στον υδροφορέα. Αν και η ώρα είναι ακατάλληλη γι' αυτό που θα πω στη συνέχεια, θα φέρω ένα παράδειγμα από την καθημερινή ζωή. Όλοι ξέρετε, φαντάζομαι, τη σύγχυτρα της ταχύτητος. Όταν θέλετε να φτιάξετε γρήγορα ένα φαγητό, το βάζετε στη σύγχυτρα, κλείνετε καλά το καπάκι, βάζετε το φαγητό μέσα σε νερό προφανώς και ανάβετε το μάτι, μετά εκείνη την ώρα βλέπετε τηλεόραση, ή σέλατε μηνύματα με το tablet και ξεχνίαστε. Και ξαφνικά ακούτε ένα θόρυβο και βλέπετε μια βαλβίδα που υπάρχει στο πάνω μέρος από το καπάκι να έχει σηκωθεί και να αρχίσει να βγάζει ατμό. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλο το νερό που έχετε βάλει μέσα στη σύγχυτρα ταχύτητος έχει μετατραπεί σε ατμό, αλλά σημαίνει το εξής. Καταρχήν ανέβηκε η θερμοκρασία πάνω από τους 100, οπότε άρχισε να βράζει το νερό που έχετε βάλει. Ένα μέρος του μετατράπηκε σε ατμό. Άρα, επειδή είναι κλειστή αεροστεγός η χύτρα και μάλιστα η δημιουργία ατμού την κάνει πιο αεροστεγή ακόμα, θα εξηγήσω σε μισό λεπτό γιατί, η πίεση αυξάνει. Έτσι, το νερό παραμένει σε υγρή κατάσταση και σε θερμοκρασίες λίγο πάνω από τους 100 βαθμούς. Μετά από λίγο, αν ανεβεί και άλλη θερμοκρασία, θα έχουμε λίγη ακόμα εξάτμιση. Δεν θα εξαντρεθεί φυσικά το νερό. Θα αυξηθεί πάλι η πίεση, θα έχουμε πάλι μια κατάσταση ας πούμε ασταθός ισορροπίας. Αν εμείς έχουμε ξεχαστεί και κινδυνεύει να αυξηθεί τόσο η πίεση στο εσωτερικό της χύτρας, ως την άκουμα ατύχημα, ανοίγει η βαλβίδα ασφαλείας, φεύγει ατμός, αλλά αυτός που είναι, ξέρω εγώ, ένα 90% ατμός και έχει κάποια σταγωνίδια νερού, δεν είναι ενδεικτικό της αναλογίας νερού ατμού που υπάρχει μέσα στην κατσαρόλα. Εντάξει, και γιατί πλήνει ατμόστιπος. Γιατί, αν προσέξετε, αυτό είναι μια τομή της χύτρας, εδώ το ζωγράφησα καλύτερα, το καπάκι έρχεται και πιάνει έτσι, να μη ζωγραφίσω το καπάκι τώρα, εντάξει, τι γίνεται, είναι αυτή η σύνδεση. Όταν αυξηθεί η πίεση του στερικού, αυτός πρόκειται προς τα κάτω και το καπάκι προς τα πάνω. Αυτό φυσικά δεν μπορεί να υποχωρεί στην τομάτια. Το καπάκι πρόκειται προς τα πάνω και έρχεται και σφύγει εδώ πέρα. Άρα, από εδώ δεν φεύγει ατμός. Η περίπτωση να φύγει ατμός είναι από τη βαλβίδα που υπάρχει εδώ πάνω, η οποία σε μια συγκεκριμένη πίεση θα ανοίξει, ακριβώς για να μην έχουμε υπερβολική πίεση και κίνδυνο ατυχήματος εδώ πέρα μέσα. Αυτό είναι το πιο ξεκάθαρο ανάλογο με το τι συμβαίνει στις περιπτώσεις αυτές. Με την άλλον ανάλογο, δεν ακριβώς το ίδιο, υπάρχει νερό σε μεγάλη πίεση, σε υγρή κατάσταση, καθώς ανεβαίνει προς τα πάνω βρίσκει μικρότερη πίεση, αρχίζει να βράζει. Εμείς βλέπουμε επάνω ότι βγαίνει, ξέρω εγώ, 80%-90% ατμός. Αυτό δεν είναι ενδεικτικό όμως το τι έχουμε κάτω στην τροφορία ή εν προκειμένου μέσα στην κατσαρόλα. Επίσης, υπάρχει και μία άλλη μπαλβίδα στο χερούλι της κατσαρόλας, της χίτρας, στο καπάκι, όπου, εάν βιάζεστε να ανοίξετε χίτρα ταχύτητας, δεν θα την ακριώσει, πέφτει η πίεση στο εσωτερικό της και αναξελασκάρει το σφίξιμο εκεί πέρα, πατάτε αυτή τη βαλβίδα, βγαίνει ατμός, πέφτει η πίεση και στη συνέχεια μπορεί να ανοίξει. Αυτό δεν είναι θέμα ασφαλείας, αλλά είναι η δυνατότητα που σας δίνει να ανοίξετε πιο γρήγορα την κατσαρόλα. Εντάξει, άρα την επόμενη φορά που θα μαγειρέψετε θα ξέρετε και όλα τα σχετικά με την κατάσταση του αγμού και του νερού μέσα στη χίτρα ταχύτητας. Υπάρχει κάποια απορία για τη χίτρα ταχύτητας. Αυτό να το θεωρήσω θετικό, ότι δεν υπάρχει απορία. Θα έλεγε κανείς τότε, αφού την πληροφορία για την κατάσταση, η οποία επικρατεί μέσα στον ιδροφορέα, δεν μας τη δίνουν τα μάτια μας. Δηλαδή, βλέπουμε τον ποσό του ατμού, αλλά λέμε αυτή είναι η κατάσταση στον ιδροφορέα. Τι θα μπορούσε να μας τη δώσει? Θα μπορούσε να μας τη δώσει μία απλή χημική ανάλυση. Γιατί, χαρακτηριστικό των υγειοθερμικών ρευστών, που προέρχονται από συστήματα τα οποία κυριαρχεί η υγρή φάση, είναι ότι έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε διοξείδιο του πυρητρίου, σε νάτριο, σε κάλλιο, σε ασβέστιο, σε μαγνήσιο, σε χλώριο, σε θεϊκά. Ειδικά, μάλιστα, η περιεκτικότητα σε χλώριο είναι καθοριστικό στοιχείο για να διαπιστώσουμε αν ένα υγειοθερμικό σύστημα ανήκει σε αυτά τα οποία κυριαρχεί η υγρή φάση ή σε αυτά τα οποία κυριαρχεί η αέρια φάση. Αντίθετα, η περιεκτικότητα σε κάποια άλλα συστατικά, όπως είναι το βόρειο, όπως είναι το διοξείδιο του άνθρακα, το υδρόθειο, η αμμονία, δεν βοηθάει, γιατί είναι κοινή και στους δύο τύπους συστημάτων. Το υδρόθειο, πώς το καταλαβαίνουμε, μπορείς να κάνουμε χημική ανάλυση, μυρίζει και μάλιστα βρωμάει. Η βρωμάει έχει την οσμή του κλούγου Ιουαγγουάμ, προσέξτε το μυρίζω που έχει από το μύρο. Αραρχικά σημαίνει ότι έχω καλή οσμή. Σημασιολογικά με την πάρα του χρόνου μετέπεσε και σημαίνει απλώς ότι έχω οσμή. Αλλά κάποιοι μπορεί να το, ας πούμε, σε ένα βιβλίο που το είχα διαβάσει με τη νέα, το έχω καλή οσμή. Οπότε σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να τη χρησιμοποιήσει κανείς που είχε βρωμάει ή έχει δυσάρεστη οσμή, πραγματικά πολύ δυσάρεστη. Πέρα από τη Νησύρου που θα ήταν ωραίο να πάει κανείς το καλοκαίρι για να δει τον κρατεία και το γεωθερνικό πεδίο που υπάρχει εκεί, πάει και να κάνει και καναμπάνια παρεκκλουπτόντος, μάλλον στιγκό περισσότερο που έχει πιο καλές ακτές παρά στη Νησύρου. Αλλά αξίζει η επίσκεψη στη Νησύρου. Και να πάει κανείς στην Αγία Παρασκευή Χαλκιδικής, στην άκρη του Πρώτου Ποδιού, όπου έχει τα ιαματικά λουτρά, όπου όταν πλησιάσει αισθάνεται άσχημα, ακριβώς επειδή υπάρχει αρκετό υδρόθειο. Και ας δούμε, ας πούμε λίγα λόγια για τα συστήματα στα οποία κυριαρχεί η αέρια φάση. Τίποτα αυτό ανήκουν συστήματα οπωσδήποτε ψηλής αθραπίας, ενώ στον προηγούμενο μπορούσαν να είναι και καμηλής και μέσης και ψηλής αθραπίας. Σίγουρα για να έχουμε ατμό και όχι νερό στη υγρή κατάσταση είναι τα καλύτερα που θα μπορούσαμε να βρούμε από άποψη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Βέβαια αυτά είναι σπάνια. Όπως είπαμε και στο προηγούμενο μάθημα, μπορεί να υπάρχουν σταγονίδια νερού τα οποία συγκρατούνται στους μικρότερους πόλους, κυρίως λόγω επιφανειακής τάσης, αλλά η πίεση είναι περίπου ομοιόμορφη γιατί το βάρος στήλες του ατμού είναι πολύ μικρό σε σχέση με το βάρος στήλες του νερού σε υγρή κατάσταση. Οπότε ένα στοιχείο με το οποίο μπορούμε να διακρίνουμε αν έχουμε δυνατότητα μέθρησης μέσα σε μια γεώτητα, είναι να δούμε την κατανομή της πίεσης. Αλλά αν δεν έχουμε αυτή τη δυνατότητα, τότε περιοριζόμαστε στην πολύ εύκολη χημική ανάλυση. Υπάρχουν δύο τύποι τέτοιων συστημάτων. Είναι τα γεωθερμικά πεδία τύπου λαρντερέλο και τύπου μοντεαμιάρτα. Και τα δύο, και το λαρντερέλο και το μοντεαμιάρτα, είναι περιοχές Ισταλίας όπου υπάρχουν γεωθερμικά πεδία. Αν είχαμε να διαλέξουμε θα διαλέγαμε γεωθερμικά πεδία τύπου λαρντερέλο. Γιατί? Γιατί μας δίνουν ξηρό ατμό από μικρό βάθος, ψηλές θερμοκρασίες, στάξεις των 200 βαθμών και πάνω, με αρκετή πίεση. Έχουν συμπαρομαρτούντα αέρια αλλά όχι τόσα πολλά και επιπλέον συνοδεύονται από επιφανειακές εκδηλώσεις, αρτιμίδες, συμπέστια, λάσπες, όξινα εδάφη, τα οποία θα χρειαζόμαστε είναι καθοδηγητικά στοιχεία για να μπορέσουμε να εντοπίσουμε τα γεωθερμικά πεδία. Το ότι που χτυπάν το καμπανάκι, ότι ξέρεις ψάξε εδώ πέρα κάτω μπορεί να βρεις κάτι καλό. Αντίθετα τα πεδία τύπου μοντεαμιάτα, όχι ότι δεν θα τα θέλαμε, μακάρι να τα είχαμε, έχουν κάπως χαμηλότερες θερμοκρασίες, έχουν αυξημένη περιεχτικότητα σε άλλα αέρια και κατά κανόνα δεν συνοδεύονται από επιφανειακές εκδηλώσεις. Αυτό είναι μειονέκτημα, όπως είπαμε, γιατί ο εντοπισμός τους γίνεται πιο δύσκολος. Σύμφωνο. Βέβαια, αντιστρέφοντας τα πράγματα θα μπορούσαμε να πούμε ότι εντέλει αυτή τη στιγμή έχουμε περισσότερες ελπίδες να βρούμε ένα πεδίο τύπου μοντεαμιάτα, που είναι άγνωστο, παρά ένα πεδίο τύπου λαρντερέλο, γιατί το άλλο θα μας είχε δώσει την έγκαιρα και με απλό τρόπο προεδοπής, ενώ εδώ θα πρέπει να ψάξουμε περισσότερο για να μπορέσουμε να βρούμε τέτοιο τύπου πεδίο. Δηλαδή, τίποτα δεν είναι απόλυτα καλό και απόλυτα κακό. Πάντα υπάρχει και μία δεύτερη σχεδόν πάντα. Υπάρχει κάποια απορία έως εδώ, γιατί με αυτόν τον τρόπο κλείνουμε ένα κεφάλαιο. Ξαναλέω, το κύριο σημείο του σημερινού μαθήματος, είναι ότι έχουμε δύο κατηγορίες πεδίων, αυτές τα οποία κυριαρχούν η υγρή φάση, αυτές τα οποία κυριαρχούν η αέρια φάση. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν πεδία χαμηλής, μέσης και ψηλής ενθαρπίας, στη δεύτερη μόνο ψηλής ενθαρπίας. Φυσικά, του πρώτου τύπου είναι πολύ περισσότερο, δεν είναι χωρίς συζήτηση. Είπαμε ότι δεν μπορούμε να τα διακρίνουμε με βάση το τι βλέπουμε, το τι βγαίνει στην ελεύθερη επιφάνεια, γιατί και στα πεδίες τα οποία κυριαρχεί η υγρή φάση, αν η θερμοκρασία βέβαια είναι πάνω από τους 100 βαθμούς, το θερμό νερό από τον υδροφορέα, αν υπάρχει θερμό νερό στον υδροφορέα, πιθανώς συναντώντας μικρότερες πιέσεις, καθώς ανεβαίνει βράζει και βράζει απότομα, οπότε εμείς βλέπουμε ένα πολύ μεγαλύτερο ίσως ποσοστό ατμού από αυτό που υπάρχει κάτω στον υδροφορέα. Είπαμε ότι ο τρόπος διάκρισης μετά είναι με βάση χημικές αναλύσεις ή αν έχουμε ιδανότητα να μετρήσουμε την κατανομή της πίεσης με το βάθος. Και είπαμε τα πεδία στα οποία κυριαρχεί η αέρια φάση διακρίνονται σε δύο τύπους, αρτερέλο και μοντερμιάτο, με τα χαρακτηριστικά που μόλις αναφέραμε. Άλλο τίποτα. Άρα, διάλειμμα μισού λεπτού για να φορτώσω το άλλο αρχείο. Πάμε λοιπόν να ασχοληθούμε με τη γιοθερμική ενέργεια υψηλής ενθαρπίας και στη συνέχεια με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γιοθερμικά πεδία τα οποία θα μπορούσαν να είναι βέβαια και μέσης ενθαρπίας. Θα σβήσω τη μισή χίτρα από εδώ, να μην αποσπάτει το σώχιο του καλλιτέχνημα. Φυσικά, είπαμε ότι η χρήση είναι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η πρώτη μονάδα λειτουργεί στο λαρτερέλο. Άρα, ένας πρόσθετος λόγος που από το πεδίο είναι πιο ερευνημένο, πιο γνωστό και επομένως έδωσε και το όνομά του σε μια ολόκληρη κατηγορία πεδίων τα οποία έχουν νερό σε αέρια φάση. Ήδη από το 1913, έχουμε παραγωγή με 250 κιλοβάτ, είναι πολύ μικρή η παραγωγή. Στην πραγματικότητα, το 1904 έγινε η πρώτη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και γι' αυτό το 2004 είχαν γιοταστή τα 100 χρόνια από την έναρξη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από γιοθεμία. Σήμερα βρίσκονται σε εκμετάλλευση πολλά παιδεία και ψηλής και αγμέσης ενθαρπίας. Έχουμε φτάσει από 250 στα 12.000 ΜΒ εγκατεστημένη ισχύ. Τι σημαίνει εγκατεστημένη ισχύς? Τι σημαίνει λοιπόν εγκατεστημένη ισχύς? Η συνολική ισχύς που παράγει τα παγκόσμια στο πεδίο αυτά. Μπλάμι για ένα πεδίο. Ας αφήσουμε την παγκόσμια κατάσταση. Λέω, έχω ένα εργοστάσιο, η εγκατεστημένη ισχύς δεν είναι γιοθερμικό, είναι 1 ΜΒ. Οι συνολικές χαίρες που προστιμοποιούνται, πώς η ισχύ έχουν? Ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός που έχουμε εγκαταστήσει, γι' αυτό και η εγκατεστημένη ισχύ, τι μπορεί να μας δώσει το πολύ, το άνω όριο που μπορεί να μας δώσει ο εξοπλισμός, τον οποίο εμείς έχουμε εγκαταστήσει, άσχετα αν εμείς θα τον δουλεύουμε συνέχεια ή όχι. Σύμφωνοι και ακόμη στην περίπτωση της γιοθερμίας, άσχετα ακόμη κι αν το γιοθερμικό πεδίο έχει την ικανότητα να μας δώσει τον ατμό που χρειάζεται, ώστε να δουλεύει με την έγιστη ισχύ του εργοστάσιο. Φυσικά όπως θα δούμε σε επόμενο μάθημα, είναι λάθος να βάλουμε, να πληρώσουμε περισσότερα λεφτά για να βάλουμε ένα μεγαλύτερο εργοστάσιο αν το γιοθερμικό πεδίο δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Και μάλιστα το κακό λάθος πάει αφορά στην αρχική επένδυση. Εντάξει. Αλλά αυτό είναι η ιστορία που θα πούμε σε επόμενο μάθημα. Ένα άλλο μέγεθος που θα έχει ενδιαφέρον είναι η κατέτος παραγόμενη ενέργεια σε Μεγαβατόρες. Αυτό ίσως είναι πιο ενδεικτικό του τι ενέργεια παίρνουμε πραγματικά κάθε χρόνο από τη γιοθερμία. Δεν επίσης θα μπορούσαμε να πάρουμε. Πρώτες χώρος παγκοσμίως είναι η Αμερική, κάτι που θα το περίμενε κανένας, αλλά προσθέτει επίσης και οι άλλες δύο, οι Φιλιππίνες και η Ινδονησία. Χώρες τις οποίες πολλές φορές θεωρούμε κάπως περίεργης ιδέως που είναι με τόση σημασία. Βλέπετε ότι εδώ λοιπόν έχουν μια πρωτοκαθεδρία. Βέβαια παίζει ρόλο και το μέγεθος κάθε χώρας. Δηλαδή, αν πάμε σε ποσοστά η Ισλανδία πιθανότατα θα τις ξεπερνούσε όλες τις χώρες. Αν μπορούσαμε να είμαστε λίγο πιο σιγά... Τώρα, η Ελλάδα είναι εμνοημένη και σε αυτόν τον τομέα. Δηλαδή, έχουμε πολλά παιδεία και ψηλής και μέσης και καμηλής ανθαλπίας. Για το μέγεθος της χώρας πολλά. Δυστυχώς, δεν έχει προχωρήσει η εκμετάλλευση. Αυτά συνδέονται κατά κύρου λόγου με το υφεστιακό τόξο του Αιγαίου. Είχε γίνει μια προσπάθεια στη Μήλο, ξεκινήσαμε, αλλά μείναμε στον δρόμο τα μισά. Ούτε καν τα μισά. Θα συζητήσουμε αυτό το θέμα όταν μιλήσουμε για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, εν εκτάση και θα δούμε τι έγινε και τι δεν έγινε εκεί πέρα. Έγιναν πολλά στραβά από πολλές μεριές. Δεν υπήρχε κατά κύρου λόγου η πολιτική βούληση εν τέλει, η επαρκής μάγον πολιτική βούληση, για να προχωρήσει η αξιοποίηση υγειοθερμικής ενέργειας. Στην Ίσυρο επίσης υπάρχει πολύ καλό πεδίο, αλλά θα τα πούμε εκεί, όταν μιλήσουμε για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, γιατί βέβαια οι αντιρίσεις που διαδικώθηκαν είχαν να κάνουν με τέτοιο τύπο περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Οι αντιδράσεις ήταν αδικαιολόγητες, δικαιολογημένως μόνος προς την έλλειψη αξιοπιστίας της κεντρικής διοίκησης, ότι θα τηρούσε τα υπεσχημένα και ότι θα βοηθούσε ώστε πραγματικά να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης και όχι υποβάθμισης άλλων δραστηριοτήτων οικονομικών. Αλλά αυτά σε επόμενο μάθημα. Τώρα, για να δούμε πώς γίνεται η παραγωγή του γιοθερμικού δευστού. Αυτή είναι τελείως παρόμοια γενικά με την παραγωγή πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Πρέπει να έχουμε μια οδό επικοινωνίας, η οποία είναι σταθερή από την επιφάνεια του εδάφους μέχρι τον γιοθερμικό ιδροφορέα. Άρα πρέπει να έχουμε μια κατάλληλη γιοθερμική γιώτρηση. Η τεχνολογία, ξεκινάει από την τεχνολογία των κοινών γιοτρήσων, παίρνει πληροφορίες από την πιο προηγμένη τεχνολογία των γιοτρήσων πετρελαίου και απαιτεί και ορισμένα ειδικά χαρακτηριστικά. Και βέβαια, εκτός από τη γιώτρηση, πρέπει να έχουμε και διάφορες συσκευές. Θα τις αναφέρω στη συνέχεια του μαθήματος. Έναν κατάλληλο εξοπλισμό για να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε κάποια ιδιάζοντα χαρακτηριστικά, τα οποία έχει το γιοθερμικό ρευστό. Πάντως, η βασική ιδέα είναι η ίδια. Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε είναι ο γενικός σχεδιασμός. Και όχι θα μου χρησιμεύσουν, για άλλο λόγο, αυτά εδώ πέρα. Πρώτα από όλα, πρέπει να εκτιμήσουμε ποια είναι η παραγωγικότητα του πεδίου. Τι ισχύ μπορεί να μας δώσει. Συνδέεται με αυτό που είπαμε προηγουμένως για την εγκατεστημένη ισχύ. Δεν σημαίνει ότι αν κρίνουμε ότι μπορεί να μας δώσει ισχύ το γιοθερμικό πεδίο, ας πούμε 10 ΜΚΚ, πρέπει εξαρτάξει να βάλουμε και τα 10. Μπορεί καταφέ να κάνουμε ένα εργοστάσιο για 5 με βάση τα χρήματα που μπορούμε να διαθέσουμε. Αλλά θα ήταν λάθος να μπορούμε να βάλουμε εμείς ένα εργοστάσιο, να κατασκευάσουμε εργοστάσιο που μπορεί να παράγει 10 ΜΚΚ και το πεδίο να μπορεί να μας δώσει 3. Εντάξει. Άρα λοιπόν, πρώτα, βρίσκουμε τι μπορεί να μας δώσει ενεργειακά το πεδίο. Δεύτερον, λέμε για να πάρουμε από το συγκεκριμένο πεδίο αυτήν την ισχύ, τι πρέπει να κάνουμε. Και πού θα τις βάλουμε στο χώρο του υγειοθερμικού πεδίου. Προφανώς εντός του υγειοθερμικού πεδίου, όταν δεν μπορούμε να τις βάλουμε κάπου πιο έξω, έτσι. Αλλά πρέπει να βρούμε τις βέρδιστες αποστάσεις. Έτσι, γενικά θέλουμε να έχουν σχετικά μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους, ώστε η μία να μην επηρεάζει την απόδοση της άλλης, ή να την επηρεάζει κατά το δυνατόν λιγότερο. Επίσης, επειδή είναι δυνατόν να πέσει η παραγωγικότητα των γεωτρίσεων κατά τη διάρκεια ζωής του υγειοθερμικού πεδίου, θα πρέπει να προβλέπουμε και κάποιο χώρο για νέες γεωτρίσεις. Άλλο στοιχείο πολύ σημαντικό, ότι κατά κανόνα, βέβαιο είναι αυτός θα πει και τα παιδία ψηλής ανταλπίας, θα πρέπει να κάνουμε επαναφορά του γεωθερμικού ρευστού μετά τη χρήση στον ιδροφορέα, στον αρχικό ιδροφορέα, κυρίως για λόγους προστασίας περιβάλλοντος, να μην απορρίψουμε το γεωθερμικό ρευστό, που κατά κανόνα θέλει να επιβαριμένουμε διάφορα στοιχεία, επιβλαβεί σε άλλους υδατικούς πόρους, αλλά και για λόγους, όπως θα δούμε, διατήρησης της πίεσης των παραγωγικών γεωτρίσεων και αποφυγής εξάντησης. Εδώ, όμως, είναι η προσοχή. Δεν μπορούμε να κάνουμε τα πηγάδια της γεωτρίσης επαναφοράς πολύ κοντά στις παραγωγικές γεωτρίσεις, διότι τότε αυτό που θα ρίχνουμε εμείς, που είναι χαμηλής τραυμοκρασίας, θα φτάσει γρήγορα στις παραγωγικές γεωτρίσεις, άρα ουσιαστικά θα τις ακριστεύσει. Ούτε θέλουμε να το βάλουμε πολύ μακριά, γιατί αν το βάλουμε πολύ μακριά δεν θα βοηθάει στο θέμα της διατήρησης της πίεσης. Και επιπλέον, το πρόβλημα που έχουμε να λύσουμε, πρέπει να το υπολογίσουμε στις τρεις διαστάσεις. Ξέρετε ότι στα προβλήματα της υπόγειασης τραυλικής τελούσαμε τις ροές δύο διάστατες στους ειδοφορές, κατά κανόνα. Και πολύ καλά κάναμε, γιατί εκεί οι διαφοροποίησεις κατά την τρίτη διάσταση ήταν μικρές. Και αυτό, το να περάσουμε από τις τρεις διαστάσεις τις δύο, είναι πάρα πολύ στους υπολογισμούς, γι' αυτό και σε άπειρα παιδεία έχουμε κλειστούς τύπους που έχουν μέσα ένα λογάριθμο, υπολογίζονται πάρα πολύ εύκολα. Σύμφωνοι, εδώ όμως, είμαστε υποχρεωμένοι να εξετάσουμε το τριδιάστο το πρόβλημα και αυτό γιατί. Γιατί, αν έχουμε εδώ κάτω, αυτό δεν φαίνεται καλά, ας παραμειώσουμε λοιπόν αυτό. Το γεωθερμικό υδροφορέα, οι τανόδοτα μέσα στην υδροφορέα, όλα δεν φαίνεται καλά. Για να δούμε αυτό εδώ. Να υπάρχουν τέτοιες συναγωγικές κινήσεις. Εμάς μας συμφέρει φόρος να γίνεται κάπου, όπου είτε ούτως ή άλλως υπάρχει μία τάση κινήσης νερού προς βαθύτερα στρώματα, θα ενισχυθεί από τη βιοχέτευση εδώ σχετικά κρύου λευστού, ώστε να κάνει τον κύκλου του να κατεβεί στα βαθύτερα στρώματα και να αναθερμανθεί πριν φθάσει τυχόν στις παραγωγικές διοτρίσεις. Άρα λοιπόν, τίθεται ένα πρόβλημα ορθού σχεδιασμού. Και δεν είναι εύκολο αυτό το πρόβλημα, όντως. Ειδικά δεν είναι εύκολο, είναι στα όρια της παραγωγικότητας του πεδίου. Αν μπορεί να μας δώσει 10 και εμείς θέλουμε να πάρουμε το 1, τότε εντάξει θα πρέπει να κάνουμε πολλές πατάτες για να αστοχίσουμε. Αλλά όταν πλησιάζουμε, μπορεί να μας δώσει 10 και εμείς θέλουμε να πάρουμε 9, τότε ο σχεδιασμός πρέπει να είναι πράγματι πολύ προσεκτικός. Επανέρχομαι συνέχεια στο θέμα του κόστος. Που είπαμε ότι στις ανανεώσιμες πηγές συνέργειας, στις οποίες ανήκει και η γεωθαρμία, το βασικό εμπόδιο στην διείσδιση τους είναι μεγάλη αθεική επένδυση. Άρα λοιπόν θα πρέπει να αποφασίσουμε ποιο θα είναι το μήκος των γεωτρίσεων και η διάμετρος των γεωτρίσεων. Οι κύριες παράμετροι κόστος. Όσο πιο μεγάλη είναι η διάμετρος, τόσο πιο ακριβή είναι η γεωτρίσεως, αλλά το βάθος της γεωτρίσεως πάλι τόσο μεγαλύτερον και το κόστος της. Ας κάνω λοιπόν πιο έντονα. Εδώ. Την επιφάνεια του εδάφους, το άνω μέρος του υδροφορέα, το κάτω μέρος του γεωθερμικού υδροφορέα. Φυσικά αυτά είναι τελείως απροποιημένα και σχηματικά. Την γεωτρισσή μπορούμε να τη διακρίνουμε σε δύο τουήματα. Στο πρώτο τμήμα το λεγόμενο εγκυβοτισμένο και στο δεύτερο το τμήμα τροφοδοσίας. Είναι βέβαιο ότι αν κάνουμε μια γεωτρισσή και σταματήσουμε εδώ, απλώς πετάξαμε τα λεφτά μας. Πρέπει οικομένως να φτάσει μέχρι τον γεωθερμικό υδροφορέα. Αυτό το μήκος, το οποίο είναι και το εγκυβοτισμένο, ο αγωγός, ο Σορένας που βάζουμε στη γεωτρισσή, είναι όπως λέμε τυφλός, δηλαδή δεν έχει ανοίγματα, δηλαδή ρίχνουμε και τσιμέντο για να τον στερεοποιήσουμε και για κάποιους άλλους λόγους να μην μπορεί να διαρέψει γεωτερμικό ρενέρωμα στα πάνω. Αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μπορούμε αν το αλλάξουμε. Εκείνο που μπορούμε να βερτιστοποιήσουμε στην πραγματικότητα είναι αυτό το κομμάτι. Όσο μεγαλύτερο είναι αυτό το κομμάτι, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η παραγωγικότητα της γεωτρισσής, αλλά και τόσο μεγαλύτερο θα είναι το κόστος. Από την άλλη μεριά, αν υποθέσουμε ότι έχουμε υπολογίσει την παραγωγικότητα του υδροφορέα και λέμε ότι αυτή τη γεωτρισσή πρέπει να μας δίνει αυτή την παροχή, μπορούμε να μειώσουμε αυτό εδώ το μήκος της γεωτρισσής και να πάρουμε την ίδια παροχή πώς? Χρησιμοποιώντας μεγαλύτερη διάμετρο. Είδεται λοιπόν ένα πρόβλημα με διστοποίησης. Να βρούμε τον καλύτερο συνδυασμό, την χρυσή τομή, αν θέλετε, βάθος, μήκος γεωτρισσής και διαμέτρου γεωτρισσής. Το παραγωγικό, θα έλεγα. Δημιουργητική γεωτρισσή, από το οποίο όντως θα πάρουμε το γεωθερμικό ρευστό. Λείπετε ότι είναι πιο παραγωγικό, όσο πιο μέσα το βάλουμε στον υδροφορέα. Δεν πρέπει να ισχύει το ανάγκοδο από τη στιγμή που τα πιο θερμά νερά, ας πούμε, θυμάστε από την πάνω κομμάτι. Θα παίρνουμε πιο ζεστό νερό. Αυτή τη στιγμή στη θερμοκρασία, ας δούμε κατ' αρχήν τη δυνατότητα, αν δεν ασχολούμαστε με γεωθερμικό νερό, αλλά απλώς με άγριση νερό από κοινό υδροφορέα. Δεν είναι προφανές ότι όσο πιο μεγάλο είναι το κομμάτι του, της γεωτρισσής, που μπαίνει μέσα στην υδροφορέα, τόσο πιο πολύ νερό θα έρχεται. Άρα, ποσοτικά, είμαστε σίγουροι ότι αυξάνοντας το μήκος, παίρνουμε μεγαλύτερη ποσότητα. Τώρα έθεσε ο συνάδελφος το θέμα της θερμοκρασιακής κατονομής. Εδώ, παρ' ό,τι υπάρχουν τα συναγγωγικά ρεύματα, εν τούτης γενικά με το βάθος έχουμε αύξηση της θερμοκρασίας, όχι μίωση. Τα συναγγωγικά ρεύματα μειώνουν τις θερμοκρασιακές διαφορές. Μειώνουν εν τέλει τις θερμοκρασιακές διαφορές. Σύμφωνοι, επομένως, αν πάμε σε μεγαλύτερο βάθος, κατά κανόνα θα βρούμε ψηλότερες θερμοκρασίες. Είναι ένας εξορροπητικός μηχανισμός αυτή η ανακύκλωση που γίνεται. Γενικώς, σε μεγαλύτερο βάθος, συνολικά, γιατί, είπαμε, το πρόβλημα είναι τριδιάστατο, έτσι, θα βρούμε μεγαλύτερες θερμοκρασίες. Άρα, τα μας συνέφερε από την άποψη θερμοκρασίας να πάμε σε μεγαλύτερα βάθη. Απ' την άλλη μεριά, όμως, εδώ επισέρχεται και μία ακόμη παράμετρος. Η παράμετρος διαβροτικότητας του ρευστού. Όσο μεγαλύτερο είναι το βάθος, και άρα πιθανώνει θερμοκρασία, τόσο πιο διαβροτικό, ίσως, είναι το νερό. Επομένως, σε κάθε περίπτωση, εκείνο το οποίο θα πρέπει να κάνουμε είναι μία πλήρης διαρρέμιση, λαμβάνοντας υπόψη όλους αυτούς τους παράγοντες, ώστε να βρούμε τη χρυσή τομή. Στην διασμό βάθους, στο οποίο φτάνουμε ένα μήκος γεώτρησης, διαμέτρου γεώτρησης, λαμβάνοντας υπόψη, όμως, και τη θερμοκρασία και τη διαβροτικότητα του υγειοθερμικού νερού. Εντάξει, και μάλιστα τη διακύμαση των δύο τελευταίων παραμέτρων με το βάθος. Υπάρχει κάποια απορία ως εδώ? Ναι. Απλά, σε αυτήν την περίπτωση, εμείς πώς ακριβώς θα το κρίνουμε, υπάρχει κάποια συγκεκριμένη υποποίηση... Όχι, όχι, τουλάχιστον πόσο ξέρω. Αλλά κατά περίπτωση, σε κάθε περίπτωση χωριστά, θα πρέπει να πάμε να εξετάσουμε όλες τις παραμέτρες και να πάμε να ρωτήσουμε, αν χρειάζεται να αλλάξουμε, ας πούμε, κατηγορία σωλήνων, ποιότητα ειδικού, ότι υπάρχει ένα σκαλοπάτι που λέμε, καλύτερα να μην χρειάζεται αυτό, κερδίζουμε τόσα λεφτά και κάνουμε λίγο μεγαλύτερη άγκληση. Δεν υπάρχει, από όσο ξέρω, τουλάχιστον, ένας κατάλογος, ένα εξελάκιας, ας πούμε, που να μπορούμε να βάλουμε τα στοιχεία, όλα τα στοιχεία και να βγάλουμε συμπεράσματα. Απλοποιημένα μπορεί να πάμε σε έναν πόστος απλός διαμέτρου μήκος. Εκεί μπορούμε να πάμε, ίσως με σχετικά, απλό τρόπο. Αν δεν υπάρχει κάποια πορεία, να κάνουμε ένα διάλειμμα 10 λεπτών τώρα, εντάξει, σε αυτό το σημείο και συνεχίζουμε μετά. Ξαναλέω ότι υπάρχει και σήμερα, δείτε στο τέλος. Ή ήταν μερικούς που συναχωρέθηκαν με αυτό που είπα. Εντάξει, όχι. Λοιπόν, διάλειμμα 10 λεπτών. Λοιπόν, δεύτερο μέρος του μαθήματος. Μιλήσαμε για το πρόβλημα περιθυστοποίησης που έχει να κάνει με τις γεωτρήσεις. Έχουμε ένα παρόμοιο πρόβλημα και με τις επιφανειακές ολινώσεις. Φανταστείτε, λοιπόν, ότι έχουμε όχι 4, αλλά 14 γεωτρήσεις στο πεδίο μας και έχουμε και κάπου το εργοστάσιο. Θα πρέπει αυτό στο ατμός ή το νερό σε υγρή κατάσταση, το οποίο έρχεται από τις γεωτρήσεις, να φτάνει, να συγκεντρώνεται στον ατμοστρόφυλλο, ο οποίος υπάρχει μέσα στο εργοστάσιο. Άρα θα έχουμε και κάποιες επιφανειακές ολινώσεις. Και το ερώτημα είναι τι διάμετρο πρέπει να έχουνε αυτές τις ολινώσεις. Γιατί αν αυξήσουμε τη διάμετρο, αν πάρουμε μεγαλύτερη διάμετρο, τότε θα έχουμε μικρότερες απώλειες κατά την κίνηση του δευστωφού. Το ξέρετε και από την τραυλική. Αν έχουμε ένα μεγαλύτερο αγγοκόσμιο, στο οποίο κινείται νερό, τότε οι απώλειες ενέργειας θα είναι μικρότερες. Έχουμε δύο δεξαμενές. Σε αυτή την περίπτωση που είναι δεδομένες οι στάθμες, εδώ και εδώ, άρα η ενέργεια που καταναλώνεται, αν θέλετε εντέλει για να πάει το νερό από την δεξαμενή, ένας δεξαμενής δύο, αν βάλουμε μεγαλύτερη διάμετρο, θα έχουμε μεγαλύτερη παροχή. Αλλά σε άλλες συνθήκες, αν δεν είναι δεδομένα από τα δύο και μπορούν να μεταπληθούν και αυτά, κάποια από αυτά θα έχουμε πιθανώς έναν καλύτερο συνδυασμό απωλιών παροχής. Απ' την άλλη μεριά, όσο αυξάνουμε τη διάμετρο της γεώτρησης, της ολιονόσης ελειφανίτης, προφανώς αυξάνουμε το κόστος. Και επιπλέον, αυξάνουμε τις απώλειες, τις θερμικές, από την επιφάνεια αυτή τη μεγαλύτερη, αν και βέβαια η επιφάνεια αυτή είναι κατά κανόνα ονομένη. Θα πούμε στις συνέχειες, θα μιλήσουμε για την παραγωγή, για τη ρόλο παίζει και η πίεση στην είσοδο του ατμοσυνδροβήλου, από την οποία εξαρτάται το κόστος του ατμοσυνδροβήλου. Δηλαδή είναι αρκετά σύνθετο το πρόβλημα, αλλά ήδη και από μια πρώτη ματιά εδώ πέρα, φαίνεται ότι και εδώ τίθεται ένα θέμα βαλτιστοποίησης επιλογής πάλι του καλύτερου συνδυασμού. Να κάνουμε άλλη ερώτηση. Ναι, βεβαίως. Λέει ότι αυξάνονται, ότι αυξάνονται δημιουργίες απώλειες. Αλλά αν δεν κάνω λάθος με την άξιμια μέτρου, αυξάνονται μεν οι απώλειες, αλλά από την άλλη λειώνονται οι απώλειες σαν αναγκυπικό μέτρο που μεταφέρουμε. Αυτό το είπαμε στην αρχή. Οι απώλειες και την κίνηση του νερού. Γι' αυτό πρέπει να έχουμε ένα συγκροσμό. Κερδίζουμε ότι αν η παροχή παραμείνει σταθερή, θα χρειαζόμαστε μικρότερη διαφορά σταθμής ανάμεσα στην κεφαλή της γεώτρησης και να περάσουμε μία συγκεκριμένη παροχή, το οποίο έχει να κάνει και με τι πίεση μας δίνει ο ίδιος ο ιδροφορέας. Εκείνο που εμείς ρυθμίζουμε, είχα σκοπό να το πω στο επόμενο μάθημα, είναι, ας δούμε όμως το σύστημα εδώ πέρα. Είναι το εξής. Έχουμε εμείς, ας πούμε, μία γεώτρηση. Κεφαλή της γεώτρησης σημαίνει πάντα το επάνω της μέδος. Και εδώ έχουμε ένα σωλήνα που μεταφέρει το νερό στο εργοστάσιο. Μέσα στον ιδροφορέα υπάρχει μια συγκεκριμένη πίεση. Η πίεση εδώ στην κεφαλή της γεώτρησης, την οποία μπορούμε να ρυθμίσουμε με βαλβίδες, με βάνες, είναι σίγουρα μικρότερη από αυτήν εδώ, για να υπάρχει ροή. Αλλιώς δεν υπάρχει ροή. Και η πίεση εδώ πρέπει να είναι μεγαλύτερη από την πίεση αυτήν εδώ, στην είσοδο του ατμοστροβήλου. Σύμφωνοι? Εμείς μπορούμε να ρυθμίσουμε αυτό εδώ και μπορούμε, στη φάση του σχεδιασμού βέβαια, να επιλέξουμε τη διάμετρο του σωλήνα μεταφοράς, ώστε για κάποια συγκεκριμένη παροχή να έχουμε κάποιες απώλειες. Αν αυτή η παροχή εδώ, η πίεση εδώ είναι δεδομένη, το υδραυλικό φορτίον το που ακριβέστρα είναι δεδομένο εδώ, τότε το τι θα φτάσει εδώ πέρα, το τι πίεση για μιας παροχή θα έχει ο ατμός στην είσοδο του ατμοστροβήλου, εξαρτάται από τη διάμετρο αυτή εδώ. Αν είναι μεγαλύτερη η διάμετρο, σ' έχουν μικρότερες απώλειες. Αυτό που είπες. Αυτό είναι που κερδίζουμε, μειώνουμε τις απώλειες εδώ. Σωστολή είναι αυτό. Ποιο είναι το κόστος? Καθαρά οικονομικό κόστος από μια μεριά και από την άλλη, απώλεια ενεργειακού περιεχομένου. Η μίωση της στάθμις της ενέργειας, όπως αυτή εκφράζεται μέσα της θερμοκρασίας. Εντάξει. Και αυτό λέω ότι τύχεται πρόβλημα με τις θερμοκρασίες. Και παίζει ρόλο και το κόστος του ατμοστροβήλου, το οποίο αυξάνει αν θέλουμε να έχουμε μικρές πιέσεις εισόδου. Νομίζω κάτι. Ναι. Η αγωγή αυτή, έχουν και κάποια μονοσύ? Ναι, υποχρεωτικά. Υποχρεωτικά, γιατί τέλος, οι απώλειες ήταν μεγάλες. Και αυτός είναι ο λόγος, θα το ακούμε ξανά σε επόμενο μάθημα, που τα υγειοθερμικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κατασκευάζονται στην θέση που είναι και το υγειοθερμικό πεδίο. Αν έχουμε εδώ το υγειοθερμικό πεδίο και εδώ την πόλη που θα τροφοδοτήσουμε, δεν θα πάμε με την ιδέα να παίρνουμε πάντα το μέσο όρο, να βάλουμε κάπου ανάμεσα το υγειοθερμικό εργοστάσιο, γιατί για να φέρουμε το υπερθερμό νερό από εδώ εδώ, θα έχουμε μεγάλο κόστος και απώλειες. Μας συμφέρει να κάνουμε λοιπόν το εργοστάσιο εδώ πέρα και μετά να μεταφέρουμε το ηλεκτρικό ρεύμα, που η μεταφορά του είναι εύκολη και γίνεται όπως με τη μεταφορά του ηλεκτρικού ρεύματος από οποιαδήποτε πηγή και αν αυτό παράγεται. Εντάξει. Το συμπλήρωμα, και εδώ θέλω να σας θυμίσω κάποιες γνώσεις άλλων μαθημάτων, είναι ότι πρέπει να έχουμε κάποιες συσκευές ελέγχου, γιατί εκείνο που μας δίνει η φύση είναι ο ατμός δωρεάν, αλλά δε μας το δίνει και όσο καθαρό θα θέλαμε. Οιθανός αυτός ο ατμός να συμπαρασύρει διάφορα στρια υλικά. Θα πρέπει λοιπόν να έχουμε κάποιες συσκευές, κατά το δυνατό να μπλες, οι οποίες να μας απαλάσσουν από αυτά τα υλικά. Η πιο απλή περίπτωση είναι το λεγόμενο στα αγγλικά dirt leg. Δηλαδή, έρχεται η ροή έτσι, κάπου έχουμε έναν σωλήνα, κοντός σωδεινό, πρισ' από κάτω κλείνει με ένα καπάκι. Όταν περνάει ο ατμός από εδώ, θα έρθει και θα κάνει μια κίνηση αυτής εδώ της μορφής, με χαμηλές ταχύτητες εδώ πέρα, οπότε θα αποθέσει σε αυτή τη θέση, πιθανότατα, διάφορα υλικά τα οποία κουβαλάει. Όπως ξέρετε από τα διάφορα μαθήματα που είχε υποστή, ή παρακολουθήσουμε ευχαρίστηση αν είμαστε αισιόδοξοι, ότι το νερό και ο ατμός, μπορούν να κουβαλήσουν φερτά υλικά, πιθανότατα πολύ πιο έντονα το νερό. Όλα αυτά που λέμε για τα ποτάμια, ότι διαβρώνουν στην ορεινή κήθη και πάνε και αποθέτουν στην πεντηνή κήθη, ή κάτω στις εκβολές. Εντάξει, γι' αυτό έχουμε το dirt leg. Στα διάφορα ποτάμια είναι υλικό που ήρθε από το βουνό, το κουβάλει στο νερό όσο έχει ταχύτητα που το επέτρεπε να το κουβαλήσει και στη μετά αρχίζει και το αφήνει. Εδώ λοιπόν, λιώνοντας την ταχύτητα, δημιουργούμε συνθήκες καθίζησης των υλικών, τα οποία κουβαλάει το υγειοθερτικό ρευστό. Μετά κατά διαστήματα αυτό μπορεί να ανοίξει και να καταριστεί. Εντάξει, ναι πάρα πολύ απ' τη συσκευή. Πιο δύσκολα και σύνθετα είναι τα πράγματα για την προστασία των δικτύων, και πιο δύσκολα και σύνθετα είναι τα πράγματα για την προστασία των δικτύων από υπερπιέσεις. Γιατί πάλι μας δίνει η φύση τον ατμό, αλλά δεν το ελέγχουμε εμείς να έχουμε ρυθμιστές θερμοκρασίας, πίεση, και να παίρνουμε τον ατμό ακριβώς ιδανικά όπως εδώ θέλαμε, μπορεί ξαφνικά για οποιοδήποτε λόγο να δημιουργηθεί μια υπερπίεση. Αυτή μπορεί να καταστρέψει, να σπάσει σωλήνες και να απερστώ να κάνει ζυμνιές στο νεκρομικανολογικό εξοπλισμό από εκεί και κάτω. Και γι' αυτό χρησιμοποιούμε αντιπληγματικές διατάξεις. Τι είναι οι αντιπληγματικές διατάξεις? Αυτές που χρησιμοποιούμε στα δίχτυα υδρέψης για να προστατευόμαστε από υπερπιέσεις οι οποίες δημιουργούνται όταν... Τι? Πηγραβληκό πλήγμα ή πλήγμα κρυού. Ο σώρος δε σας λέει κάτι? Δεν εύχεται, ναι. Πήγες στο υδραβληκό άλμα, όταν η ροή πάει από υπερκρίσιμη σε υποκρίσιμη, επειδή... Ναι, ναι. Κάπως έτσι, εσύ επηρέσεις από το γεγονός ότι εγώ κάνω υδραβληκό άλμα στις ανοικτούς αγωγούς. Άρα εγώ φταίω για το που σε παρέστησε, ας πούμε, προς αυτή την κατεύθυνση. Η ιδέα είναι η εξισέχουμένη αγωγό υποπίεση. Ας πούμε, τον κεντρικό αγωγό μεταφοράς νερού στη Θεσσαλονίκη από την Αραβυσσό. Δεν το λέω τυχεία, αυτός έχει πάσει κανείς τρεις φορές από λόγο υδραβληκού πλήγματος. Γιατί αν μεταβληθεί απότομα υπαροχή, ας πούμε κλείσει απότομα μια βάνα, τότε το νερό που είναι μακριά και έρχεται σε αυτόν τον αγωγό δεν το παίρνει χαμπάρι να σταματήσει εκεί που είναι, αλλά έρχεται και συσσορεύεται προς τη θέση του απότομου κλεισίματος. Ξεκινεί εδώ απότομα μια βάνα και εξακολουθεί να έρχεται εδώ από μακριά. Τι γίνεται, έρχεται να διασταλεί αυτός ο σωλήνας λόγω μεγάλης πίεσης που ασκείται. Και είναι πολύ μεγαλύτερη, αν εδώ λειτουργεί ξέρω εγώ με πίεση 2-3 ατμόσφαιρες, θα γίνουν 10 ατμόσφαιρες η πίεση. Πολύ μεγαλύτερες πίεσεις δημιουργούνται, οι οποίες ως κύμα υπερπίσεις μεταδίδεται προς τα νάντι βέβαια απομοιούμενο, μετά δημιουργείται ένα κύμα μικρότερης πίεσης και κάποια στιγμή υπάρχει απόσπεση εκτός να σπάσει ο σωλήνας και φύγει το νερό και πάθουμε τη μεγάλη ζηνεία. Το υγραυλικό πρίγμα το έχετε όλοι σας ακούσει υποκλήμακα στο σπίτι. Αν κλείσετε απότομα την πρίση και τώρα με αυτές τις θερμομυχτικές μπορείτε να κλείσετε απότομα, ενώ με τις άλλες περιστροφικές δεν μπορούσατε να το κάνετε, για να ακούτε πολλές φορές ένα χτύπημα από κάπου μακριά, όχι τόσο μακριά από κάπου δίπλα. Δεν είναι χτύπημα του μέταλου πάνω στη βρίση της λαβής που κλείσετε εσείς, αλλά είναι ακριβώς το υγραυλικό πρίγμα αυτό που ακούτε. Δεν είναι ανάγκη να κάνετε ζημιά στο σπίτι σας, αλλά κλείστε απότομα. Ανοίξτε πολύ την βρίση και κλείστε την απότομα. Θα ακούσετε ένα θόρυβο. Όταν τη χτύπησε η χειρολαβή πάνω στο σώμα της βρίσης, είναι ότι ακριβώς δημιουργήθηκε αυτό το φανόμενο. Σύμφωνο, αυτό σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα είναι το υγραυλικό πρίγμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, εκείνο που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να δώσουμε διέξοδο στο νερό, ώστε να μην καταπονήσει ιδιαίτερα τους σωλήνες. Αυτή είναι η ιδέα της αντιπληγματικής προστασίας. Υπάρχουν, ας πω, πολλές συσκευές αλλά δύο βασικές ιδέες. Η μία ιδέα είναι να αφήσουμε το νερό να φύγει έξω, να χυθεί. Έχουμε το σωλήνα, έχουμε εδώ σε κάποια θέση ένα καπάκι, ένα ανοιχτός σωλήνας. Από πάνω ένα καπάκι. Αυτό μάλιστα συγκρατείται εκτός από το ίδιο βάρος και με κάποια λατήρια εδώ πέρα πάνω. Οπότε, όταν η πίεση αυξηθεί πολύ, θα ανέβει αυτό και το νερό θα φύγει έξω από εδώ και από εκεί. Η πιο απλή διάταξη θα σηκωθεί, θα πάει αυτό εδώ πέρα πάνω και το νερό θα ξεκινήσει. Οπότε, από εδώ και πέρα δεν έχουμε πρόβλημα, εντάξει. Το μειονέκτημα είναι ότι πιθανότατα, όταν είναι καινούργιο και το ρυθμίσουμε λειτουργεί καλά, αλλά σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να μην λειτουργεί και τόσο καλά, δηλαδή να μπορεί να ανοίξει και σε μικρότερες πιέσεις που δεν θα θέλαμε να ανοίξει ή να κολλήσει και να μην ανοίξει όταν θα έπρεπε να ανοίξει. Άρα λοιπόν είναι θέμα αξιοπιστίας ας πούμε αυτής της διάταξης και απώλειας νερού και ενέργειας. Η άλλη διάταξη, η οποία βέβαια είναι πιο ακριβή, εντάξει, είναι η θάλαμη. Ένα κλειστό σύστημα, εδώ μέσα το νερό ανεβαίνει μέχρι κάποιες δάσεις του κανονικές συνθήκες, εδώ είναι γεμάτο με αέρα, άρα υπάρχει εδώ πάνω πίεση. Σε φύγει την επιφάνεια ίση με την πίεση που θα είχε κανονικά το νερό υπό συνθήκες κανονικής λειτουργίας. Όταν λοιπόν αυξηθεί η πίεση εδώ πάνω θα ανοιχθούν εδώ προς τα πάνω. Κάποια ποσότητα νερού θα πίνει εδώ πάνω. Μέχρι που η πίεση του καθώς που υπάρχει να εξορροπηθεί από την αυξανόμενη πίεση του εμπλοβισμένου αέρα. Και στη συνέχεια όταν υποχωρήσει η πίεση θα ξανακατέβει κάτω η επιφάνεια, θα έχουν γουσιαστικά μια παριδρόμηση του νερού εδώ πέρα μέσα. Ούτε το νερό θα εχειθεί έξω και το σύστημα είναι πιο σταθερό. Αυτή είναι μια κλασική αντιεπληγματική διάταξη βέβαια εντελώς σχηματικά. Δεν τα κάνετε αυτά στο μάθημα των υδρέψεων. Και συμβούλουμε οι ζητές τα χαρά εις την επιλογή. Άρα θα ξέρετε ότι τα έχετε κάνει αρκετά αναλυτικά, υποθέτω. Και με τους τύπους οικολογισμού. Ήρθες να ρωτήσεις κάτι? Αυτά δεν μπορούν να τα περιορίσουν και αν έχουμε μεγαλύτερα χρονοκλήση. Ακριβώς. Στα δίκτυα εκείνο που συνιστάται, πολύ σωστά είπε ο συνάδελφος, να μην κλείνουν απότομα βάνες, αλλά να κλείνουν με ένα αργό ρυθμί. Οπότε το φαινόμενο περιορίζεται αισθητά. Και στο σπίτι μας είπαμε να μην κλείνουμε πολύ απότομα τις βρύσσες. Εδώ όμως δεν ελέγχουμε εμείς τα πράγματα. Δεν είναι ότι κλείσαμε εμείς κάποια βάνα και έγινε αυτή η δουλειά. Είναι ότι ξαφνικά για κάποιους απροσδιώριστοις και ανεξέλεγκτους από εμάς γεωλογικούς παράγοντες, ξαφνικά το περίοδο έδωσε μια πολύ μεγάλη πίεση. Πώς θα εμποδίσουμε την καταστροφή του ατμοστροβήλου, ας το πούμε έτσι. Θα έχουμε κάπου μια τέτοια διάταξη που είναι όμια με τις αντιπληγματικές διατάσεις που μπαίνουν στα δίκτυα. Βλέπετε πώς ένας κλάδος υποφελείται από αυτά που είναι γνωστά, από άλλους κλάδους που βρίσκονται κοντά. Τα δίκτυα τηλεθέρμασης μεταφοράς θερμού νερού, παραδείγμα το σκάνι στην Ελλάδα, βασίζονται από τους θερμοελεκτρικούς σταθμούς που έχουμε στην Πτολεμαίδα και στην Κοζάνη και προφοδοτούν βέβαια τις αντίστοιχες πόλεις. Βασίζονται βέβαια στη τεχνολογία των γνωστών εντροβουλικών δικτύων. Αλλά πρέπει να έχουν και κάποια πρόσθετα χαρακτηριστικά τα οποία έχουν να κάνουν με το ότι μεταφέρουν νερό θερμό. Αλλά κατά χαρακτηριστικά είναι μονωμένοι οι σωλήνες, θερμικά μονωμένοι. Άρα είναι πιο ακριβό το δίπλιο τηλεθέρμασης. Φυσικά, το λέω εν παρόδο, θεωρώ ότι σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να λειτουργεί στο πλαίσιο των αντισταθμιστικών ωφελών. Δηλαδή, επειδή στην περιοχή τη συγκεκριμένη παίρνουμε το λιγνίτι, που τροφοδοτή με λεκτικό ρεύμα όλη την Ελλάδα και καλά κάνουμε, αλλά επιβαρύνεται το περιβάλλον στην περιοχή αυτή, αφενόσυμεν πρέπει να παίρνουμε όλα τα μέτρα στη ρύπαση να είναι κατ' ο δυνατόν μικρότερη και αφιετέρου πρέπει να ανταποδίδουμε κάτι στους κατύπους της περιοχής. Δεν μπορεί να είναι αυτό μόνο θέσης εργασίας. Θα πρέπει να είναι και υπαρροχή ας το πω φθηνής θέρμασης. Όχι κάτω του κόστους λειτουργίας, αλλά να μην περιμένουμε να κάνουμε και απόσβεση του αρχικού δικτύου. Εντάξει, αλλά αυτό το λέμε την παρόλα. Υπάρχει κάτι άλλο που θα ήθελα να σας ειδήσουμε πάνω σε αυτό το θέμα. Υπάρχει? Ο συναδεφός. Όχι. Πάμε παρακάτω. Δοκιμές διακέπτευσης νερού κατεύθυνσης των υγειοτρίσεων. Αυτό το κομμάτι δεν υπάρχει με τις σημείωσες. Κυρίως σε παιδεία τα οποία δεν είναι πολύ γνωστά ως προς τα χαρακτηριστικά τους, όταν γίνεται μια υγειοθερμική υγειότριση, γίνονται στη συνέχεια κάποιες δοκιμές. Στα Αγγλικά είναι water loss tests, αυτά τα οποία θα αναφέρω στη συνέχεια, όπου θέλουμε να βρούμε ακριβώς σε ποια βάθη βρίσκονται τα υγειοθερμικά στρώματα, η υγειοθερμική υδροφορής, οι οποίοι τροφοδοτούν τις υγειοτρίσεις μας. Αυτό θέλουμε να κάνουμε και το κάνουμε με τον εξής τρόπο. Ας δούμε και ένα διάγραμμα που υπάρχει στη συνέχεια. Διοχαιτεύουμε εμείς νερό, δεν κάνουμε άνοιξη, προσέξτε. Διοχαιτεύουμε εμείς νερό, με πίεση προφανώς, πρέπει να έχουμε κατάλληλο εξοπλισμό, μέσα στη υγειόθερηση. Το νερό αυτό είναι κρύο. Και έχουμε προηγουμένως τοποθετήσει αισθητήρες θερμοκρασιών. Δηλαδή μπορούμε να βλέπουμε, όταν αρχίσει αυτή η διαδικασία, πώς μεταβάλλεται η θερμοκρασία μέσα στη υγειόθερηση. Στην πρώτη και πιο απλή περίπτωση, έχουμε μία πολύ σαντιακή αύξηση θερμοκρασίας καθώς προχωρούμε με το βάθος και από μία θέση, από κάποιο σημείο και μετά, η θερμοκρασία αυξάνεται απότομα. Η ερμηνεία που δίνεται στην περίπτωση αυτή φαίνεται στον διπλανό διάγραμμα. Δηλαδή κατεβαίνει το νερό, θερμαίνεται σιγά σιγά επειδή είναι πιο θερμά τα τυχώματα της γεώτρησης λόγω τότε είναι πιο θερμά τα πετρώματα που την περιβάλλουν, με αγωγή θερμαίνεται, αλλά σε κάποιο σημείο βρίσκει διέξοδο προς τον υγειοθερμικό ιδροφορέα. Δηλαδή η πίεση που διορχετεύουμε είναι τόσο μεγάλη, η οποία μπορεί να ξεπεράσει την πίεση που υπάρχει, η πίεση με την οποία διορχετεύουμε το νερό είναι τόσο μεγάλη, ώστε να μπορεί να υπερνικήσει τις πίεσεις που υπάρχουν μέσα στην ιδροφορέα, φεύγει προς τα εκεί το σχετικό σκρύο νερό που έχουμε στείλει εμείς και από εκεί και κάτω δεν επηρεάζεται η θερμοκρασία που υπήρχε, έχουμε τη θερμοκρασία του εδαφικού σχηματισμού. Συμφωνεί? Άρα λοιπόν σε αυτές τις περιπτώσεις, αν υπάρχει αυτή η πιο απλή δομή, μπορούμε να διαφιστώσουμε σε ποια θέση είναι η κύρια ίσως, ή εκείνη που εν πάση περιπτώση δέχεται διέξοδος, το ιδροφόρο στρώμα, που δέχεται το νερό το οποίο εμείς διορχετεύουμε. Άρα εντοπίσαμε τουλάχιστον ένα στρώμα το οποίο αποτελεί γιοθερμικό ιδροφορέα. Ας πάμε τώρα στη δεύτερη καμπύλη. Εδώ φαντάζουμε δεν υπάρχει κάποια πορεία. Είναι σχετικώς ξεκάθαρα τα πράγματα. Ας πάμε τώρα στη δεύτερη καμπύλη, τη μπλε. Εδώ πέρα, καταρχήν, στο πρώτο διάστημα η θερμοκρασία αυξάνεται λίγο. Κάπου αυξάνεται αρκετά και αρχίζει να έχει έναν ταχύτερο ρυθμό αύξησης. Εδώ, σε αυτό το δημήμα. Και από κάποιο βάθος και πέρα, από κάποιο βάθος και κάτω, μεταβάλλεται η θερμοκρασία του υγειοθερμικού ιδροφορέα. Τι συμβαίνει στην περίπτωση αυτή? Μπορεί να καθισκευθεί κανείς, πριν το δείξει η επόμενη διαφάνεια. Κάπως διευθύμενο το έδωφος. Ορίστε. Είναι κάπως άλλος διευθύμενο το έδωφος. Ναι. Πώς? Μήπως με άθμους, τίποτα, ότι όσο περιβαίνει, ας πούμε, τα θερμαϊδικά, οι οποίοι ανεβαίνουν και προς το έδωφος. Γιατί, όμως, αλλάζει εκεί να κάνει το γόνατο, ας το πω εσύ. Σιγά-σιγά πιάνει θερμοκρασία που έχει και ο ιδροφορέας. Ωραία. Γιατί μέχρι σ' εδώ να έχουμε ταχύτερη αύξηση και από εδώ όχι τόσο ταχύτη αύξηση. Δεν είναι κακή η σκέψη αλλά δεν μου το εξηγεί πλήρως. Τι είπατε, σιγά προδόξα. Όχι, δεν. Συζήτηση κάνουμε και το να αλλάχθεί κάτι το οποίο δεν είναι απολύτως σωστό, δεν είναι κακό. Κακό είναι να αδρανούμε πλήρως. Για να βοηθήσει λοιπόν, αν η γεωλογική δομή δεν είναι τόσο απλή. Άρα τι να έχουμε. Σωστά είχες πει κάποια άλλη γεωλογική δομή. Άρα τι να έχουμε. Διαφορετικά. Διαφορετικά. Εδαφικά στρώματα κατά βάθος όπου και εδώ να έχουμε υδροφορής. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι, σε αυτήν εδώ την περιοχή, έχουμε έξοδο ενός μέρους του νερού το οποίο εμείς διοκετεύουμε. Η πίεση δηλαδή του νερού που εμείς διοκετεύουμε σε αυτήν εδώ τη θέση που συναντά το νητροφορέα είναι μεγαλύτερη από την πίεση στο νητροφορέα. Άρα φεύγει νερό. Αλλά δεν φεύγει όλο το νερό. Ένα μέρος συνεχίζει προς τα κάτω. Επειδή είναι μικρότερη πλέον η ποσότητα του νερού που κινείται εδώ πέρα, θερμαίνεται πιο γρήγορα. Γι' αυτό και εδώ έχουμε μεγαλύτερη λύση. Εδώ βλέπεις το άξινο της θερμοκρασίας, εδώ το άξινος του βάθους. Είναι μικρότερη λοιπόν η παροχή που κινείται μέσα σε αυτό το θμήμα, άρα για αυτό το λόγο μπορεί να αυξηθεί και πιο γρήγορα η θερμοκρασία του. Και βέβαια στο τέλος συναντάει έναν δεύτερο γεωθερμικό νητροφορέα και εκεί φεύγει και το υπόλοιπο γεωθερμικό νερό. Πάλι, γιατί εκεί έχει μεγαλύτερη πίεση απ' τον αντίστοιχο γεωθερμικό νητροφορέα. Ακούω. Ε, η γεώτερη σημαντική είναι ανοιχτή, δεν έχει πάρει σωλήνα. Πολύ ωραία η ερώτηση. Η γεώτερη σημαντική έχει διάτριτο σωλήνα. Να φέρει το νερό. Είναι πάρα πολύ καλή αυτή η ερώτηση. Θα κάνει μια αναχωρά στην προηγούμενη ωραία. Ας το ξενσιητήσουμε. Εμείς ιδανικά θέλουμε να έχουμε σωλήνα συμπαγή όπου τα στρώματα τα οποία συναντάμε είτε είναι και αυτά αδιαπέρατα είτε είναι ιδροφορής αλλά καμιλής θερμοκρασίας. Γιατί αν συναντήσουμε έναν ιδροφορέα καμιλής θερμοκρασίας και μπαίνει και από αυτό νερό, τότε έχουμε πρόβλημα. Δεν παίρνουμε αυτό που θέλουμε. Είναι άτρητος ο σωλήνας της γεωτριθσης εκεί ακριβώς όπου συναντάμε τους γεωθερμικούς ιδροφορήσεις τους οποίους εμείς θέλουμε να αξιοποιήσουμε. Αυτό όμως δεν το ξέρουμε ακριβώς πριν φτάσουμε να κάνουμε και τις τελικές γεωτρίσεις. Γιατί θα δούμε σε επόμενο μάθημα ότι φυσικά τα στάδια ξεκινάμε την γεωθερμική ερεύνη από τα πιο απλά και πιο φθηνά και πάμε στα πιο ακριβά και πιο σύνθετα όσο τα προηγούμενα στάδια μας δίνουν αφεντικά αποτελέσματα. Έτσι, άρα είναι πολύ πιθανό ότι από έναν βάθος και κάτω θα έχουμε διάλειπτο σωλήνα περιμένοντας ότι από όλο αυτό το τμήμα πιθανόν να έχουμε ισθροή νερού, γεωθερμικού νερού. Ακόμη και αν έχουμε κάνει μια γεωτρίση. Δεν ξέρουμε σε έναν συγκεκριμένο ιδροφορέα, δεν ξέρουμε στην άλλη πιθανόν 300 μέτρα πιο εκεί αν θα βρούμε ακριβώς την ίδια στροματογραφία. Γιατί εμείς εδώ κάνουμε πάρα πολύ ωραία σχηματάκια, κάνουμε οριζόντια στρώματα χωρίς σταθερού πάθους και ούτω καθ' εξής. Η φύση όμως είναι πολύ πιο πολύ εκεί. Έχουμε φακούς αδιαπερά του υλικού ανάμεσα σε ιδροφορείες, τα στρώματα δεν είναι απολύτως οριζόντια οπότε δεν ξέρουμε ακόμα και αν πάρουμε την τομή μιας γεωτρίσης, δεν ξέρουμε ότι θα είναι ακριβώς το ίδιο 300 μέτρα πιο εκεί γι' αυτό αφήνουμε μεγαλύτερο μήκος διάτελτο. Αν βοητεύουμε το νερό μέσα σε ένα στρώμα, βρίσκουμε έναν ιδροφορέα. Και μετά ξαναπερνάει ένα στρώμα και βρίσκουμε επόμενο. Για να διευκολυνήσουμε αυτό, γιατί πραγματικά είναι καλές αυτές οι απορίες που ακούω. Εμείς τι έχουμε, έχουμε τη γεωτρίση μας εδώ. Πώς εμεινούμε με τη γεωτρίση, μόνο με το πάνω μέρος της, μόνο με την κεφαλή. Αυτό λοιπόν το συνδέουμε με ένα μηχάνημα, το οποίο μπορεί να δώσει στο νερό μεγάλες πιέσεις. Και με μια ισχυρή αγγλία ας το πούμε έτσι, που μπορεί να στείλει νερό με μεγάλες πιέσεις. Και στένει λοιπόν νερό θερμοκρασίας περιβάλλοντος μέσα στη γεωτρίση μας. Το νερό θα κινηθεί προς τα κάτω. Εάν η πίεση την οποία δίνουμε εμείς, μπορεί να ξεπεράσει την πίεση που υπάρχει μέσα στη γεωτρίση. Αν δεν την ξεπεράσει, δεν θα κάνουμε τίποτα. Είναι αυτό που είπαμε με την κοινούς εκδραστάμενη δύναμη. Εντάξει, το γνωστό. Για να αρχίσει να πηγαίνει το νερό κάτω, σημαίνει ότι δίνουμε τόση πίεση ώστε να μπορεί να προχωρήσει προς τα κάτω. Θέλει λοιπόν σε ένα υδροφόρο στρώμα. Εάν η πίεση... Εκεί πώς θα ξαναφύγει κάτω αυτό? Ένα μέρος, σε αυτήν την περίπτωση όπως είναι σχεδιασμένο, ένα μέρος του νερού... Εμείς δέκα λίτρα το δευτερό λεπτο. Τα τέσσερα, ας πούμε, λέω τώρα, θα φύγουν στον υγειοθερμικό υδροφορέα, τον πρώτο που συναντάμε, και τα υπόλοιπα έξι θα συνεχίσουν να πηγαίνουν προς τα κάτω. Μέχρι που θα συναντήσουν την επόμενη έξοδο, εκεί θα φύγει και το υπόλοιπο. Σκεφτείτε το ανάλογο, που μας είναι πολύ πιο απτό, είναι το πρόβλημα των τριών δεξαμενών. Είναι πολύ καλή αυτή η ερώτηση που κάνουμε. Έχουμε μία δεξαμενή εδώ, μία δεύτερη δεξαμενή εδώ, χαμηλότερο 20 μέτρα, και μία τρίτη εδώ κάτω. Και ένα από τα βασικά προβλήματα των κλειστών αγωγών που σας έχουν κατεπορήσει είναι αυτό εδώ, έτσι δεν είναι. Έχουμε κάποιες στάθμες, κάποιες διαμέτρες σωλήνων, και να βρούμε ποιες θα είναι οι παροχές που υπάρχουν σ' αυτούς τους σωλήνες. Εδώ, στο πρώτο, ξέρουμε σίγουρα ότι πηγαίνει ερώ προς τον πόμο. Εδώ σίγουρα ξέρουμε νερό που πηγαίνει προς τα κάτω. Εδώ, εξ αρχής, δεν ξέρουμε αν αυτή η δεξαμενή τροφοδοτεί και αυτήν, ή αυτές οι δύο τροφοδοτούν αυτούτοι. Εντάξει. Και είναι θέμα υπολογισμού. Και μπαίνω στον πειρασμό να πω ότι ένα βασικό λάθος που γίνεται στο μάθημα και της τραυλικής και των υπηρέσεων, είναι να είναι η ροή έτσι, και να πάει κάποιος να ευαρμόσει περνούλη από εδώ εδώ. Αυτό είναι λάθος. Γιατί το περνούλη τι είναι, είναι ενέργεια, μας δείχνει της απώλειας ενέργειας. Θα πρέπει να κινείται νερό σε μια διαδρομή για να εφαρμόσουμε περνούλη. Αν είχαμε την αντίσταπη περίπτωση, θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε περνούλη στην ίδια διαδρομή. Προσέξτε ότι αυτό το λάθος στις συνδρεύσεις και στην τραυλική ως στοιχό αν ακόμα χρηστάται αυτά τα μαθήματα. Λοιπόν, αυτό το παράδειγμα μας βολεύει για να δούμε τι γίνεται. Θες να πεις κάτι? Τι γίνεται στην τρίτη περίπτωση? Την πράσινη γραμμή. Εδώ τι μπορεί να έχουμε, για να σκεφτείτε λίγο. Σίγουρα κάτι συμβαίνει σε δύο βάδες. Αλλά τι είναι. Ναι. Στο πρώτο κομμάτι συνδέει το πρώτο ρητεφόρια. Ποια τέταρτα συνδέει στο πρώτο ρητεφόρια και το ραναγάζει πάλι, θα αλλάξει. Εμείς αυτό το διάγραμμα των θερμοκρασιών μέσα στη γεώταση. Βλέπουμε την πράσινη γραμμή όπως τα προηγούμε. Άρα τι συμβαίνει μέσα στη γεώταση. Συναγωγικά, σε αυτή την περίπτωση, όχι ακόμα. Είναι ανασχύντινος βέβαια. Σε άλλες περιπτώσεις θα το δούμε στη συνέχεια. Ναι. Σε αυτό το κομμάτι έχουμε αύξηση και έχουμε ισογραφή. Βεβαίως. Το ήθελες να πεις. Τι ήθελες να πεις. Δεν υπάρχει νέα σχέση. Λοιπόν, ας δούμε. Κι ας το συγκρίνουμε με εκείνη την περιπτώση. Είναι έτσι οι υγιέςες, ώστε σε αυτό το σημείο έχουμε ισροή. Συναντάμε υπροφορία πράγματα. Αλλά εδώ έχουμε ισροή. Στη γεώτρηση από την πρώτη υπροφορία που συναντάμε. Που σημαίνει τι? Ότι η πίεση εδώ, που βάζουμε εμείς από πάνω, δεν είναι μεγαλύτερη από αυτήν, ώστε να την υπερμηκήσει και να έχουμε έξοδο νερού. Αντίθετα, είναι τέτοια συνθήκη όπως θα μπει νερό, νερό όχι ατμόσφαιρο σε υγρή κατάσταση, και τα δυο μαζί. Άρα θα έχουμε άκρηση της θερμοκρασίας απότομη σε σχέση με την προηγούμενη. Γιατί? Γιατί θα έχουμε πλέον σε αυτή την περιοχή ανάμειξη του κρύου νερού που στέλνουμε εμείς από πάνω, που έχει λίγο ζεσταθή μέχρι να φτάσει εκείνο το βάθος, μέχρι με το νερό το θερμό του υπροφορία. Τα δυο μαζί τώρα κατεβαίνουν προς τα κάτω. Η περαιτέρωτη θέρμαση είναι αργή. Μέχρι να συναντήσουν τον κάτω νεροφορέα, όπου μπορούν να υπερνηκίσουν την πίεση και να έχουμε έξοδο του νερού. Είναι πλέον, εδώ πέρα έχουμε μία τέτοια κατάσταση. Ενώ προηγουμένως το αντίστοιχο ήταν ότι είχαμε μία τέτοια κατάσταση. Αντίστοιχο, όχι ακριβώς το ίδιο. Συμφωνείτε? Και εδώ συναντάμε δύο υπροφορές, μόνο που ο συνδυασμός στον πιέσο είναι τέτοιος, ώστε να μην έχουμε εκκροή και στους δύο υπροφορές, αλλά στον πρώτο υπροφορεά που συναντάμε, τον πιο αυγαθή, να έχουμε ισορροΐ. Φυσικά, στην πίεση που έχουμε από πάνω, προσθέτει και η πίεση της υπερκείμινης τρίσης του νερού, όταν φτάσουμε εδώ πέρα κάτω. Συμφωνεί. Πάνω στο β, είχαμε την πρώτη ισορροΐ του νερού, πάλι δεν υπήρχε ισορροΐ λίγο στο γράμμα, από την πίεση που υπάρχει στη φύση, στους δύο υπροφορές, και από την πίεση του νερού που εμείς διοχαιτεύουμε. Εντάξει, δηλαδή, με διαφορετικά πειράματα, να το πω έτσι, με διαφορετικές δοκιμές δικές μας, στον ίδιο υπροφορέο μπορείτε μια φορά να πάρουμε το β και την άλλη φορά να πάρουμε το γ. Όχι πάντα, όχι πάντα, έτσι, όχι πάντα, αλλά μπορεί να συμβεί αυτό το πράγμα. Υπάρχει κάποια άλλη απορία, ξέρω. Δηλαδή, η ισορροΐ είναι λόγω της ανάγκης με την πίεση, ή πες λόγω της φορηγμασίας. Πολύ καλή ερώτηση, για να το συζητήσουμε λίγο αυτό, ο ίδιος συνάδελος. Είναι θέμα μόνο πίεσης ή και θερμοκρασίας. Πάρα πολύ καλή ερώτηση. Και αυτή είναι η πάρα πολύ καλή απάντηση, όντως. Η θερμοκρασία επηρεάζει την πίεση. Η στήλη νερού, 10 μέτρα νερού θερμοκρασίας 20 βαθμών, έχει διαφορετικό βάρος, άλλα διαφορετική πίεση στον πηθμένα, αν έχουν μια στήλη νερού 20 μέτρα, η οποία έχει θερμοκρασία 20 βαθμούς. Η δύναμη αναμονάδου επιφάνισης πίεσης στον κάτω μέρος της σωλήνα, έχει συγκεκριμένη τιμή. Αν αυτό γίνει 80 βαθμούς, έχει μικρότερη τιμή. Αν προσθέσουμε αλάτι, θα αυξηθεί η πίεση. Συγγνώμη να το πω. Παίζει ρόλο η πυκνότητα στην πραγματικότητα, η οποία είναι στην άρτηση στις θερμοκρασίες. Θα δέσουμε στην τρίτη περίπτωση, δεν γίνεται το θερμό νερό που εισέχεται, να έχει μικρότερη πίεση από το κρύο νερό. Αν κρύο νερό πίεση, θα έπινε το πιο νερό. Θα έπινε το πιο νερό, ναι. Όχι. Αλλά δεν μπορεί να ανέβει και προς τα πάνω. Το νερό θα ακολουθήσει στον πιο εύκολο δρόμο. Σε αυτή την περίπτωση, που γι' αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε αυτό, είναι ο δρόμος της κίνησης προς τα κάτω, στην προηγούμενη περίπτωση. Είναι πολύ ανάλογο με το πρόβλημα των τριών δεξαμενών, όχι ίδιο, αλλά ανάλογο. Εντάξει. Είμαστε κοντά σε μία συνθήκη, σε μία κατάσταση ισορροπίας. Ποια είναι η κατάσταση ισορροπίας στις τρεις δεξαμενές? Είναι στον κόμβο εδώ. Να πω ακριβώς, ο οποίος είναι και αυτό εδώ. Οπότε αυτός όλος να μην υπάρχει, και έχουμε τη ροή έτσι. Εντάξει, αν είμαστε πολύ ποντά σε αυτήν τη συνθήκη, και έχουμε διαμέτρους στους αγωγούς να αλλάξουμε τις απώλειες, μπορεί να αλλάξει την κατάσταση της ροής. Εντάξει. Ναι, ακούω. Ουσιαστικά στο μήτη και στο γάμα, πρέπει να έχει στο ίδιο βάθος την ειδρυφορία. Αλλά στο γάμα έχουμε πιο θερμό νερό, πιο ψηλά. Γιατί στο ίδιο βάθος δεν είχαμε. Ναι, είναι στο ίδιο βάθος. Εμείς διαχρετεύουμε το νερό με διαφορετική παροχή, αυτό που επηρεάζουμε εμείς, ή οι συνθήκες, στην πράσινη περίπτωση, ή εσείς μέσα στην ειδρυφορία, είναι διαφορετικές από ό,τι είναι στην πλέον. Εντάξει. Το βάθος είναι το ίδιο. Τώρα, υποτίττων διαφορετικά πειράματα, για λόγους, ας πούμε, σύγκρισης, θεώρησαν ότι το βάθος είναι ίδιο. Εντάξει, ναι. Το τελικό συμπέρασμα που εξάγουμε, εμείς, είναι το βάθος, η ειδρυφορία, η θερμοκρασία από το κρατήκι. Μας νοιάζουν και άλλες παράμετρες. Μας νοιάζουν πολλές παράμετρες, αλλά ο λόγος για τον οποίο κάνουμε το συγκεκριμένο τεστ, είναι για να προσδιορίσουμε τα σημεία, σημεία εντός εισαγωγικών, της θέσης τροφοδοσίας της γεώτρησης, από υπιθανείς τροφοδοσίας της γεώτρησης από υγειοθερμικούς υδροφορίους. Αυτός είναι ο σκοπός που γίνεται το συγκεκριμένο τεστ. Απλά θα μου πείτε γιατί μας το λες, ακούω πόσοι από εμάς ασχοληθούμε με υγειοθερμικό πεδίο ψηλής ανταμπίας. Το λέω γιατί είναι κάτι που βοηθάει στην καλύτερη κατανόηση της υδραβηκής, που επισέρχεται σε όλα αυτά τα φαινόμενα. Εντάξει. Προσπαθώ στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος να δώσω και μερικές οδηγίες, ας το πω έτσι, κληροφορίες για κάποια μαθήματα άλλα, τα οποία πιθανώς ταλαιπωρούν ορισμένους. Εντάξει, δεν είπα ότι οπωσδήποτε ταλαιπωρούν, είπα πιθανώς ταλαιπωρούν. Σύμφωνο. Υπάρχει κάποια άλλη απορία έως εδώ. Λοιπόν, απλώς σήμερα θα κάνω μία μικρή εισαγωγή, γιατί πήγαμε λίγο πιο πίσω για αυτό το θέμα και θα το συζητήσουμε περισσότερο στο επόμενο μάθημα. Λοιπόν, ουσιαστικά να πω ότι όταν εμείς έχουμε παιδία ψηλής ενθαλπίας, εκείνο που θέλουμε είναι να μην κατεβάζουμε κάποια αγγλία μέσα στη γεώτρηση για να κάνουμε άντληση, όπως κάνουμε στους κοινούς υδροφορείς ή και στους υδροφορείς χαμηλής ενθαλπίας, αλλά θέλουμε να έχουμε εντός εισαγωγικών αυτώματη ροήλ. Σε πολλές περιπτώσεις κάνουμε μία γεώτρηση και όταν την καθαρίσουμε και ανοίξουμε τις βάνες κτλ, αρχίζει κατευθείαν η φαρεγωγή του υγειοθερμικού ρευστού, όπως θέλουμε και όπως περιμένουμε. Υπάρχουν όμως πολλές περιπτώσεις όπου αυτό δεν γίνεται αυτόματα. Κάτι συμβαίνει, σήμερα θα πούμε ακριβώς τι είναι αυτό το κάτι και εμποδίζεται η παροχή, η έναξη της παροχής, ενώ στην πραγματικότητα η υγειοθερμική υγειότητα είναι καλή. Δηλαδή, αν μπορέσουμε να ξεπεράσουμε αυτή την αρχική δυσκολία, στη συνέχεια θα έχουμε καλή παραγωγή. Φυσικά, επειδή οι υγειοτροί σε αυτές είναι ακριβές, όταν τύχει κάτι τέτοιο, θέλουμε αυτού κατεβνέα, την πάθαμε, πάμε παρακάτω να κάνουμε άλλη υγειότητα, θα προσπαθήσουμε που δώσαμε τα δεχτά, με λίγο πρόσθετο κόστος, να μπορέσουμε να ενεργοποιήσουμε τη συγκεκριμένη υγειότητα. Και έχουμε διάφορες μεθόδους που αναφέρονται εδώ πέρα, τη συμπίεση με αέρα, την ανήψωση με αέρα, τη διοχέτευση θερμούριας του, τη διοχέτευση αζώτου, τη χρήση αντλίας στην προσωρινή και την ανακατασκευή της γεώτησης, τα οποία θα αναλύσουμε στο επόμενο μάθημα. Εδώ θα πούμε απλώς ποιος είναι ο ένας λόγος, ο οποίος πολύ συχνά μπορεί να εμποδίζει τη διοργία της γεώτησης. Και αυτός ο λόγος είναι η δημιουργία μιας φύλλης ψυχρού νερού στο πάνω μέρος της γεώτησης. Αυτό είναι πολύ εύκολο να συμβεί στα πρώτα στάδια, που λειτουργεί σαν τάπα κατά κάποιο τρόπο με το βάρος του και μικρή διάμετρος για να έχουμε εύκολα συναγγονική κίνηση και εμποδίζει την άνοδο του πιο θερμού ρευστού από τον γεωθερμικό υδροφορέα. Έχουμε αυτήν εδώ την κατάσταση. Εμείς περιμέναμε με βάση αυτά που ξέρουμε από τους πολεμισμούς που έχουμε κάνει, γιατί εδώ έχουμε ψηλές θερμοκρασίες, άρα εδώ έχουμε κάποια από τόσες τάθμεις. Οι στήλοι αυτοί είναι λαφριά, γιατί είναι είτε ατμός, είτε νερό, είτε νερό και ατμός, είτε μέχρι ένα σημείο πολύ ζεστό νερό και από γι' εκεί πέρα ατμός. Όπως είπαμε, έχει συμβεί ο αστραπείαιος βρασμός. Άρα περιμένουμε ότι εδώ θα έχει μια παροχή. Στο επόμενο μάθημα θα πούμε και δύο λόγια για την αλλαγή φάσης. Και ιδίως την αλλαγή φάσης από την υγρή στην αέρια κατάσταση. Αν, λοιπόν, εδώ έχει δημιουργηθεί για διάφορους λόγους, έχει παραμείνει για έναν διάστημα νερό, το νερό αυτό πιθανώς να έχει κρυώσει, επειδή εδώ έχουμε καλυμπρόθετες θερμοκρασίες. Έχασε το νερό, δεν είναι και πολύ μεγάλη αυτή η ποσότητα. Έχει μείνει για δύο μέρες. Τρεις κρύωσε, γιατί εδώ γύρω έχουμε, αν αυτό εδώ μέσα είναι 150, εδώ έχουμε 40. Οπότε πλέον δεν μπορεί το νερό που έρχεται από κάτω να το σηκώσει και αυτό και να το βγάρει επάνω. Εντάξει. Αυτό είναι το πρόβλημα σ' αυτές τις περιπτώσεις. Και όλες αυτές οι μέθοδοι αποβλέπουν στην κατάριγηση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Θα του στούμε στο επόμενο μάθημα αυτής εδώ της ψυχρής στήλης. Για ποιον λόγο είναι αυτή η ψυχρή στήλη? Ας πούμε, κάνοντας τη γεώτριση, την ώρα που έχουμε στην αρχή κλειστές τις βάνες, ανέβηκε ρευστό και έφτασε μέχρι σ' εδώ. Έμεινε το δυο μέρες. Αυτό έχει αρχικά θερμοκρασία 150. Ναι, γιατί δεν φτάσει μέχρι κλειστή? Γιατί κλείνοντας εδώ τη γεώτριση, εδώ μαζεύονται κάποια αέρια και δημιουργείται κάποια πίεση. Εντάξει. Δεν θα έχει φτάσει μέχρι επάνω τελείως. Θα υπάρχουν εδώ, και το δούμε αυτό περισσότερο στις διάφορες αυτές μεθόδους, είναι εδώ κάποια αέρια. Στην έχεις σταματήσει εδώ. Από πάνω είναι κλειστά. Από μόνο ζητρείται αυτή η πίεση. Και έτσι δημιουργείται ένα ψυχρό τμήμα νερού, μια ψυχρή στήλη νερού. Ανοίγουμε λοιπόν μετά εμείς το καπάκι. Φεύγει αυτή η πίεση από πάνω. Αυτή ανεβαίνει τον εδώ, πήγε εδώ. Αλλά δεν βγήκε έξω να χυθεί και να παραγούμε από αυτήν. Οπότε έρχεται το νερό από κάτω. Δεν καταφέρνει. Δεν έχει την επαρκή δύναμη να το πω έτσι για να τη σηκώσει και να την πετάξει έξω. Ενώ δεν υπήρχε από μόνο που θα ανέβαινε επειδή είναι λαφρότερο. Κι επομένως του πηγαίνει τη λειτουργία ενώ θα μπορούσε να λειτουργήσει και να λειτουργήσει καλά. Α, γιατί να κλείσουμε τη βάννα. Γιατί να κλείσουμε τη βάννα. Γιατί κατασκευάζουμε τη γεώτηρηση αρχικά. Πώς θα γίνει. Δεν μπορούμε να αφήσουμε να... Στην κατασκευή μιλάμε για την έντραξη της λειτουργίας της γεώτηρησης. Ή για οποιοδήποτε λόγο μπορεί να χρειαστεί να κλείσουμε μια γεώτηρηση. Πάλι πολύ σωστά λέει συνάδελφος ότι έχοντας υπόψη τέτοια φαινόμενα, αν μπορούμε να την κλείσουμε μία ώρα, θα την κλείσουμε μία ώρα, να την κλείσουμε τρεις μέρες έτσι για πλάκα. Εντάξει. Και γιατί το άλλο στοιχείο που έχουμε είναι ότι εφόσον έχουμε πληρώσει τα λεπτά, έχουμε κάνει την επένδυση, από εκεί και πέρα μας συμφέρει να λειτουργεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Αφού το κόστος λειτουργίας είναι χαμηλό σε σχέση με τις συμβατικές πληγές ενέργειας, εκείνο που θέλουμε είναι να κάνουμε την ταχύτερη απόσβεση, να το πω αλλιώς, της αρχικής επένδυσης την οποία κάναμε. Άρα θέλουμε την υψηλότερη δυνατή παραγωγή. Από εκεί θα κερδίσουμε. Πέραν του περιβαλλοντικού οφέλους. Αλλά σε καθαρά οικονομικό επίπεδο το θέμα είναι να λειτουργήσει πολύ ώστε να πάρουμε γρήγορα πίσω το κεφάλαιο το οποίο επενδύσαμε. Εντάξει. Υπάρχει κάποια άλλη απορία έως εδώ. Αν δεν υπάρχει άλλη απορία, διάλειμμα 7-8 λεπτών, να προσπαθήσω να κάνω και αγγλικά εδώ μεταξύ την εκφώνηση του Αλέξανδρου του τεστ και να γνωρίζω και το τεστ. |
