Διάλεξη 1 / σύντομη περιγραφή

σύντομη περιγραφή: Λοιπόν, ενώ περιμένουμε ακόμα να σας πω στα παιδιά που βγήκατε μετά το μάθημα βιντεοσκοπήτε και βιντεοσκοπήτε και εγώ προαπολευτείς, έτσι, να το δέσουμε σε ελπίδα σας, γιατί υπάρχει ένα πρόγραμμα στο ΜΕΡΚΙΣΤΗΜΑ, το οποίο θυματοδοποιείται και ερωτηθήκαμε όσοι θέλουμε να βιντεοσκοπη...

Πλήρης περιγραφή

Λεπτομέρειες βιβλιογραφικής εγγραφής
Κύριος δημιουργός:	Καλοκαιρινού Ελένη (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια)
Γλώσσα:	el
Φορέας:	Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Είδος:	Ανοικτά μαθήματα
Συλλογή:	Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής / Προβλήματα Βιοηθικής
Ημερομηνία έκδοσης:	ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2014
Θέματα:	Φιλοσοφία, Ηθική, Θρησκεία Ανοικτά μαθήματα
Άδεια Χρήσης:	Αναφορά
Διαθέσιμο Online:	https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=9e1c83c

id	e8a1c21c-b006-4d80-9aba-4406359b5192
title	Διάλεξη 1 / σύντομη περιγραφή
spellingShingle	Διάλεξη 1 / σύντομη περιγραφή Φιλοσοφία, Ηθική, Θρησκεία Καλοκαιρινού Ελένη
publisher	ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
url	https://delos.it.auth.gr/opendelos/videolecture/show?rid=9e1c83c
publishDate	2014
language	el
thumbnail	http://oava-admin-api.datascouting.com/static/dc21/c561/5c00/9237/abeb/aafb/f12b/b392/dc21c5615c009237abebaafbf12bb392.jpg
topic	Φιλοσοφία, Ηθική, Θρησκεία
topic_facet	Φιλοσοφία, Ηθική, Θρησκεία
author	Καλοκαιρινού Ελένη
author_facet	Καλοκαιρινού Ελένη
hierarchy_parent_title	Προβλήματα Βιοηθικής
hierarchy_top_title	Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής
rights_txt	License Type:(CC) v.4.0
rightsExpression_str	Αναφορά
organizationType_txt	Πανεπιστήμια
hasOrganisationLogo_txt	http://delos.it.auth.gr/opendelos/resources/logos/auth.png
author_role	Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
author2_role	Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
relatedlink_txt	https://delos.it.auth.gr/
durationNormalPlayTime_txt	02:34:59
genre	Ανοικτά μαθήματα
genre_facet	Ανοικτά μαθήματα
institution	Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
asr_txt	Λοιπόν, ενώ περιμένουμε ακόμα να σας πω στα παιδιά που βγήκατε μετά το μάθημα βιντεοσκοπήτε και βιντεοσκοπήτε και εγώ προαπολευτείς, έτσι, να το δέσουμε σε ελπίδα σας, γιατί υπάρχει ένα πρόγραμμα στο ΜΕΡΚΙΣΤΗΜΑ, το οποίο θυματοδοποιείται και ερωτηθήκαμε όσοι θέλουμε να βιντεοσκοπηθεί το μάθημά μας, έτσι, όσοι θέλουν. Και εγώ δήλωσα ότι αυτό το μάθημα θα ήθελα να βιντεοσκοπηθεί, βέβαια, ρώτησα προηγουμένως κάποια πράγματα που ήθελα, είπανε ναι, φορούντα. Το πλεονέκτημα από τη βιντεοσκόπηση είναι, βλέπετε την κάμερα, πιθανόν εσάς, νομίζω, εσάς που τους διώχνει εδώ πέρα μας παίρνει, πολύ πιθανόν τους πόλεμους να μη σας παίρνει, που σημαίνει, όσοι θέλονται, γιατί που είχε χείλη ώρα σε αυτό το κομμάτι το παίρνει, εγώ θα κάθομαι έτσι, δεν ξέρα να δείχνει και αφητητές, πάντως, τι ήθελα να πω, το πλεονέκτημα είναι ότι αυτό το υλικό των 13 παραδόσσεων θα τύχει επεξεργασίας και μετά θα ανατεθεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, μπορείτε να ανατρέχετε, λείψετε σε ένα μάθημα, έτσι, να το συμβουλεύεστε κλπ κλπ, γιατί καμιά φορά σας λέμε και εμείς πληροφορίες, οι οποίες δεν υπάρχουν σε ένα διβλίο, να με κοιτάξετε αυτό, δηλαδή οι παραδόσεις μας κάποιες φορές είναι πιο συνοπτικές, οπότε αν καλά είναι να τις έχετε και αφού υπάρχει η τεχνική υποστήριξη και η τεχνική δυνατότητα, γιατί όχι να τα χρησιμοποιήσεις. Λοιπόν, νομίζω μπορούμε να αρχίσουμε τώρα, είσαστε τέσσερις και τρεις εφτά, τόση μια μέρα είσαστε, δεν σας ρίχνουμε περιπάνω. Επομένως, τώρα αρχίσουμε, σας καλωσορίζω, σας χαιρετώ, σας εύχομαι καλό εξάμινο και ελπίζω και εύχομαι, είμαι σίγουρη, θα τα περάσουμε πάρα πολύ καλά μαζί. Έτσι, για λόγω μουσικής μου περιέργειας και επειδή θέλω να, δεν είναι απλή περιέργεια, περάστε. Για λόγω μουσικής μου ενημέρωσης, έτσι να ξέρω με τι εξάμινα έχω να κάνω, θυμίστε μου λίγο, πέστε μου λίγο τα εξάμινα σας. Ένα το, ωραία. Έξω. Έξω. Έξω το. Ε, ε, ε, ε. Όρα, πρέπει να είναι μόνος αριθμός. Ωραία. Λογικά είστε από πέμπτο μέχρι έβδομο ή σάντου και πάνω, είναι λογικό αυτό, θα μπορούσαμε πιο νωρίς. Κοιτάξτε, η λογική του πράγματος είναι ότι καλά είναι να πάρετε το σεμινάριο, όταν έχετε ακούσει κάποιες βασικές παραδόσεις, και όχι μόνο τα μαθήματα κορμού, αλλά και κάποια μαθήματα κατεύθυνσης. Και με αυτό το πνεύμα σας ρωτάω. Γιατί αν είναι πολύ χαμηλό το εξάμινο, λογικά εκεί μας δυσκολεύει. Το θέμα του μαθήματος είναι προβλήματα βιοηθικής. Ας πούμε, αφού είναι αυτό το νόρο βιοηθική, το πρώτο που καταλαβαίνει ο καθένας, δεν είναι παράδοση, είναι μια γενικότερη επεξήγηση του μαθήματος και του τι θα κάνουμε στο μάθημα και πώς θα το κάνουμε. Αυτά έχουμε να σας πω στον αρχή. Ας πούμε ακούτε ηθική του βίο. Αυτό δεν σημαίνει η βιοηθική. Μια ηθική του βίου, της ζωής. Άρα ηθική των τεχνολογικών, τεχνολογιών εκείνων, των επιστημών και των τεχνολογιών εκείνων που ασχολούνται με τη ζωή και με το βίο. Και ποιες είναι οι επιστήμες και οι τεχνολογίες που ασχολούνται με το βίο, με τη ζωή, είναι πρώτη-πρώτη ιατρική, γενετική, βιολογία. Αυτές είναι οι επιστήμες. Καθώς επίσης και η εφαρμογή αυτών των επιστημών, η τεχνολογία. Άρα, ό,τι έχει σχέση με αυτές τις επιστήμες και την εφαρμογή τους, την πράξη, την τεχνολογία τους, με όλα αυτά ασχολείται η ηθική. Νομίζω, έτσι όπως το έθεσα, ίσως η εικόνα που έχετε για τις επιστήμες και της τεχνολογίας της ζωής είναι σαφέστερη από την εικόνα που έχετε για την ηθική. Ίσως το θέμα της ηθικής, και εδώ ασχολώ μια καλοπροέρετη κριτική στο Αριστοτέλειο, ή μία εξής, ότι δεν διδάσκεται πολύ η ηθική φιλοσοφία. Το λέω και στους συναδέλφους μας στον τομέα. Έλεγε ένας συνάδελος σε ένα συνέδριο ότι η φιλοσοφία είναι πολιτική φιλοσοφία και αισθητική. Και είπε για όνομα του Θεού, που είναι η ηθική. Βέβαιος υπάρχει, δεν είμαστε μόνο πολιτικά όντα. Προτού γίνουμε πολιτικά όντα, προτού ενταχθούμε στην κοινωνία και γίνουμε κοινωνικά και πολιτικά όντα, είμαστε όντα ατομικά και πριν ενταχθούμε στην κοινωνία λειτουργούμε, εμπόμαστε σε επικοινωνία μεταξύ μας. Και πρέπει στοιχειωδώς να μπορούμε να επικοινωνούμε με κάποιο τρόπο, διαφορετικά θα γίνουμε σαν τα άγρια θηρία. Υπάρχει, να σας πω εσείς που βρήκατε, υπάρχει μια ανακοίνωση στην πόρτα ότι το μάθος βιντεοσκοπείται, έτσι θέλω να το ξέρετε. Λοιπόν, ο άνθρωπος όταν γεννήθηκε άνοιξε να σκέφτεται τι νόημα έχει η ζωή, τι νόημα έχει ο θάνατος, πώς θα ζήσω για να ζήσω ευθυχισμένος, αυτά τα προβλήματα τα έδεσε στον εαυτό του πρωτού καν ενταχθεί στην πολιτεία, πρωτού καν αρχίσει να διακυβερνάται. Άρα είμαστε πρώτα όντα, ηθικά όντα ή πρέπει να είμαστε να σκεφτόμαστε, να σκεφτόμαστε ειτικά και μετά πολιτικά όντα. Και βέβαια, είμαστε και αισθητικά όντα, καμία αμφιβολία γι' αυτό. Γι' αυτό έχω έτσι εκφράσει το μικρό μου παράπονο, ότι η ηθική λιγάκι παραμερίζεται, νομίζω όχι σκόπιμα, αλλά σίγουρα παραμερίζεται και νομίζω πρέπει να αναδείξουμε αυτόν τον κλάβο της φιλοσοφίας. Έτσι, διότι είναι ένας από τους βασικούς κλάβους της φιλοσοφίας. Σας θυμίζω από την αρχαιότητα ποιοι είναι οι δεμελιώδεις κλάβοι της φιλοσοφίας. Είναι η μεταφυσική, είναι η λογική, είναι η γνωσιολογία και η ηθική πολιτική. Ο Αριστοτέλης μας τα χάλεσε λίγο, γιατί είπε υπάρχει και η πρακτική επιστήμη. Και μέσα στην πρακτική επιστήμη συμπεριέλαβε την οικονομία, τη διαχείριση του οίκου. Η προτοχική σημασία της λέξης οικονομία είναι διαχείριση του οίκου, νομή του οίκου. Άρα ο Αριστοτέλης κάτω από την πρακτική επιστήμη συμπεριέλαβε την οικονομία, την ηθική και την πολιτική. Και είπε όλα αυτά είναι η πρακτική γνώση, η πρακτική επιστήμη. Και έτσι έπεσε λίγο το ενδιαφέρος νηδικιά και ο Αριστοτέλης ήταν από τους πρώτους φιλοσόπους που κατεξοχεία ασχολήθηκε με την ηθική φιλοσοφία και έχει γράψει και δυο-τρεις γιατριακές πάνω στην ηθική φιλοσοφία. Έτσι δεν είναι. Αλλά από τότε θεώρησαν κάποιοι ότι η απρακτική φιλοσοφία είναι η πολιτική. Δεν είναι μόνο η πολιτική. Πρέπει να το πούμε. Άρα εγώ κρίνω ότι έτσι σαν πρώτο μάθημα εκείνο που θα ήθελα να σας πω δεν είναι τόσο να σας εξηγήσω αυτές τις ιατρικές επιστήμες και την εφαρμογή της τεχνολογίας με τις οποίες εφαρμόζουμε τα ευρήματα αυτών των επιστημών. Αυτό είναι κάτι που θα το συζητάμε έτσι σταδιακά. Διότι η ιατρική επιστήμη γενετική είναι ένας άλλος τομέας, ένας άλλος κλάδος. Δεν μπορούμε ξαφνικά και με 13 ματήματα που έχει το εξάμινο έτσι να εντυπίσουμε σε αυτόν τον κλάδο. Αλλά μας ενδιαφέρει περισσότερο να δούμε τι κάνει ο φιλόσοφος, ο ηθικός φιλόσοφος. Όταν συζητάει και προβληματίζεται πάνω σε αυτές τις επιστήμες, και για να μην κολογήσω, δεν προβληματίζεται πάνω σε αυτές τις επιστήμες, προβληματίζεται πάνω στα προβλήματα που δημιουργούν οι επιστήμες αυτές και οι εφαρμογές τους. Δεν δημιουργούν προβλήματα. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα για να γίνω σαθέστερη. Μου γράφει μια καλή φίλη, νεαρή φίλη που είναι νομικός. Μου θέτει ένα ερώτημα. Μου γράφει ένα email και μου λέει ότι θα ήθελα τη νόμιση, σας παρακαλώ πάρα πολύ σε αυτό το ερώτημα. Ο νόμος μας, η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει, όταν μια γυναίκα, αυτό δεν το παράδειγμα σας το λέω για να το πάρω, είναι παράδειγμα προς αποφυγή, όχι προς μίμηση. Πες μου, πώς σας λέω το ερώτημα. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, αν μία γυναίκα είτε δεν θέλει να αποκτήσει παιδί, παντρεύει, είτε δεν θέλει να αποκτήσει παιδί, είτε όταν το αποκτήσει, θέλει να αποπληγηθεί το παιδί της, δηλαδή δεν θέλει να φέρει ευθύνη ανατροφή, δεν θέλει να το ανατρέψει, να ασχοληθεί με αυτό, θέλει να το παραδώσει προς ανατροφή σε ένα ύβριμα ή προσιοδεσία. Η ελληνική νομοθεσία στην περίπτωση αυτή, κάτω από εξαιρέσεις, της παρέχεται δυνατότητα. Πρέπει να επικαλυστεί κάποιους λόγους σοβαρούς αυτούς που ορίζει ο νόμος, αυτούς που ορίζει ο νόμος. Αν τώρα ο άνδρας, ο σύζυγός ή ο σύντροφός, δεν θέλει να φέρει σύντροφός στον κόσμο ένα παιδί, δεν μπορεί να την πιέσει ούτε να την ξαναγκάσει, για να το καταλαβαίνει. Έχει μόνο να είναι νόμος, ανήθικο να του θέσουν έτσι. Και δεύτερο, εάν αυτό το παιδί γεννηθεί, δεν μπορεί να αποποιηθεί τη φροντίδα του για την ανατροφή του. Και αν το πράξει, ο νόμος τον υποχρεώνει να καταμάει η ατροφή. Πράγμα που δεν υποχρεώνει τη γυναίκα να κάνει, εντάξει. Και μου θέτει αυτό το ερώτημα, ποια είναι η γνώμη σας. Εκείνη τον βλέπει μέσα, και αυτή είναι η διαφορά του νομικού από τον φιλόσοφο. Ο νομικός τον βλέπει μέσα από τους νόμους και τις νομοθεσίες. Εκείνη μου είπε το τι ισχύει νομικά αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. Και εμένα με ρώτησε σαν έναν άνθρωπο που δεν έχει σχέση με τη νομοθεσία, πώς αντιμετώπιζα εγώ από άποψη ειδικής φιλοζομίας. Δεν σας κρύβω με απασχόληση αρκετά, διότι ήταν νομικό το θέμα και δεν το κατέχω. Βέβαια, αυτοί που εγείρουν αυτό το ερώτημα, θέτουν το εξής πρόβλημα. Ότι απέναντι στο νόμο, ο άντρας και η γυναίκα, σε ό,τι αφορά την αποποίηση του παιδίου, πρέπει να τύχουν ίσες μεταχείρισεις. Ότι ό,τι δικαιώματα έχει η γυναίκα, πρέπει να έχει και ο άντρας. Και αν στη γυναίκα επιτρέπεται η αποποίηση του τέκνου της κάτω από ορισμένες συνθήκες, σοβαρές συνθήκες αυτές που ορίζει ο νόμος, κάτι ανάλογο πρέπει να ισχύει και στην περίπτωση του άντρα, διότι διαφορετικά, εδώ ο νόμος μεταχειρίζεται δισμένος τον άντρα. Αυτό ήταν νομικό της ετυχή. Αυτή είναι μια άποψη. Αλλά αυτό δεν σημαίνει κατ' ανάγκη ότι θα πρέπει να σπέψουμε και να χαλαρώσουμε την νομοθεσία. Αν ξέρεις, αφού ο νόμος παρέγεται το δικαίωμα στη γυναίκα, πρέπει κατανάλογο τρόπο να το παρέχει και στον άντρα. Γιατί όχι, είναι η αυλή διαφορετικότητα. Διότι, παιδιά, με τη γέννηση ενός παιδιού, έχουμε και έναν τρίτο άνθρωπο στη σκηνικό, ή δεν έχουμε και έναν τρίτο άνθρωπο στη σκηνικό. Η απάντηση είναι ναι βεβαίως. Και βέβαια, η μητέρα ή η γυναίκα που το φέρνει στον κόσμο, μπορεί να απαιτήσει τα δικά της δικαιώματα, ακόμα και στην περίπτωση που θέλει να αποποιηθεί το παιδί που γέννησε. Όπως και ο άντρας μπορεί να διεκδικήσει τα δικαιώματα του να αποποιηθεί το παιδί το οποίο γέννησε. Αλλά δεν έχει το παιδί δικαιώματα. Το παιδί είτε πριν γεννηθεί, είτε μόλις είναι νεογέννητο δεν έχει δικαιώματα. Επειδή το παιδί δηλαδή, το έμβριο μιας εβδομάδας δεν είναι σε θέση να το διεκδικήσει, δεν είναι σε θέση να τα διεκδικήσει, σημαίνει ότι δεν έχει δικαιώματα. Όχι βέβαια. Και το ερώτημα, η πολύ απλή απορία μου εμένα ήταν ποιος μιλάει εν ονόματι του εμβρίου. του εμβρίου ή του νεογέννη του παιδιού. Κανείς βέβαια. Άρα, όλη αυτή η θεωρητική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κόπτονται για τα δικαιώματα της γυναίκας, για τα δικαιώματα του άνδρα, ότι αυτά πρέπει να, τα δικαιώματα σε δύο περιπτώσεις πρέπει να είναι ίσα. Αλλά τα δικαιώματα, γιατί είναι αναλόγως ίσα και τα δικαιώματα του εμβρίου. Και ξέρετε αν και ο χώρος των δικαιωμάτων, από φιλοσοδική άποψη πρώτα, είναι ένας πάρα πολύ ενδιαφέρον χώρος για να ασχοληθεί κανείς σε ερευνητικό επίπεδο μεταπτυχιακό διατρεβή. Παρένταση κλίνει παρένταση. Βεβαίως υπάρχουν δικαιώματα. Και όλοι έχουμε ένα πρώτο και βασικό δικαίωμα. Όλοι μα όλοι μα όλοι. Ποιο? Το δικαίωμα στη ζωή. Πριν από ποιοδήποτε άλλο δικαίωμα. Αποποίησης τέχνου, αποδοχής τέχνου και λοιπά και λοιπά. Έχουμε ένα βασικό δικαίωμα στη ζωή. Και όμως η μητέρα του ο πατέρας του έχουν αυτό το δικαίωμα. Έχει και αυτό το εμβρίο αυτό το δικαίωμα. Κανείς δεν τους εζητάει. Τους νομικούς δεν τους... Ή μάλλον μία κατηγορία να αντιμετωπιστεί. Μία κατηγορία νομικών αυτό το ερώτημα δεν τους επασχολεί. Και κάτι χειρότερο ακόμα. Όπως θα δείτε αυτή η βιβλιογραφία. Εγώ σας μίλησα για εμβρίο. Αυτό που είναι γεγονός και αυτή είναι μια δόκαιμη οραλογία, έτσι. Δεν μπορούμε να το αμφισμητήσουμε αυτό. Είναι εμβρίο τόσων εβδομάτων, τόσων μηνών. Μάλλον τόσων ημερών, τόσων εβδομάτων και λοιπά και λοιπά. Οι Άγγλοι έχουν τους όρους... Έχουν δύο όρους εν προκειμένου. Έχουν αυτό που λένε φίτους και αυτό που λένε εμβρίο. Το φίτους είναι το εμβριο μέχρι τις 15 ημερών. Έτσι το εμβριο είναι από τις 15 μέρες και μετά. Προσέξτε, προσέξτε και εδώ να μην γίνει σύγχυση. Δεν σημαίνει ότι αλλάζει τίποτα, παιδιά. Απλώς για λόγους νομοθεσίας, για λόγους επικοινωνίας λένε... μέχρι τις 15 ημερών το αποκαλούμε φίτους. Και από τις 16 ημέρα και μετά είναι εμβριο. Αλλά είναι το ίδιο, έτσι, δεν αλλάζει τίποτα. Είναι θέμα ορολογίας. Όπως όταν διέρεσαν οι προπατορές μας το χρόνο... είπανε το πρώτο 24 ώρα της εβδομάδας είναι Κυριακή... το δεύτερο δεύτερα τρίτο Τρίτη, μάλλον. Έτσι, διέρεσαν το χρόνο. Αλλά ο χρόνος είναι ο ίδιος. Εμείς τον διακρίνουμε, εμείς τον ονομάζουμε... για να μπορούμε να λειτουργούμε και να ζούμε στον χρόνο. Υπάρχει αυτό. Θα δείτε στη βιωγραφία και θα έχουμε την ευκαιρία... στη διάρκεια των μαθημάτων να το σχολιάσουμε... και να το συζητήσουμε. Έχω υπόψημα ένα νοηκόμιος έχει γράψει ένα βιβλίο... για σας το έχω και στη βιωγραφία... η ζωή χωρίς πρόσωπο. Το ανθρώπινο γενετικό υλικό. Θα σας δώσω εδώ στο τίτλο. Ζωή χωρίς πρόσωπο. Λέει ο Τάκης Βιτάλης. Ζωή χωρίς πρόσωπο. Το σύνδευμα και η χρήση του ανθρώπινου γενετικού υλικού. Κοιτάξτε εδώ, αυτή δεν είναι η πονηρία του γλώσ... ή του λόβου λένε κάποιοι, είναι η πονηρία του ανθρώπου. Προσέξτε να δείτε πώς αισθάνεστε εσείς. Σκεφτείτε τις αντιδράσεις, ψυχολογικές αντιδράσεις. Αν, που είναι για μια γυναίκα αυτή, κοιοφορεί. Έχει ένα έμπριο δύο εβδομάδων. Κοιοφορεί ένα έμπριο είναι δύο εβδομάδων. Πώς θα αντιδράσετε, παιδεστείτε. Και πώς θα αντιδράσετε εάν, πούμε, για την ίδια περίπτωση, έχει γενετικό υλικό που είναι ανθρώπινο. Ας πούμε το γενετικό υλικό, τι υπενίσετε. Υλικό ρε. Ε, κι αυτό υλικό είναι. Δεν είναι ανθρώπινο το ξύλο, δεν είναι ανθρώπινο υλικό, αλλά είναι υλικό. Ωραία. Δηλαδή, θέλω να πω, εδώ τα συναισθήματά μας, κατά έναν υπόγειο τρόπο, και έχουμε όντως συναισθήματά μας, και το νοητικό μας σχήμα, ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε, μανουφράρονται, διότι αλλιώς σκεφτόμαστε αν έχουμε να κάνουμε, αν ξέρουμε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα έμπριο, και έμπριο σημαίνει άνδροπο σε πολύ πρόημο στάδιο, τι σημαίνει γυρήνος, βάτροπο σε πρόημο στάδιο. Εκεί δεν λένε βατραχοειδές γενετικό υλικό. Εκεί δεν λένε, λένε γυρήνος, δηλαδή μικρό βατραχάκι. Εντάξει, όμως εδώ, παραδόξως, έχουν πει, πως ήταν και η χρήση του ανθρώπινου γενετικού υλικού, δεν έχεις τίποτα. Είσαι δυο μηνών έγιος, δεν έχεις τίποτα. Είσαι ένα υλικό μέσα. Λοιπόν, γιατί το λέω αυτό το παράδειγμα. Βλέπετε ήδη και ο τρόπος με τον οποίο μιλάμε, μας συνεπάγεται πως σεβόμαστε ή πως αξιολογούμε ή δεν αξιολογούμε αυτό για το οποίο μιλάμε. Δηλαδή, βέβαια, αν μέσα μου φέρω γενετικό υλικό, α, εντάξει, θα κάνουμε και κανένα πείραμα, είναι υλικό, δεν πειράζει. Τι έγινε, έγινε τίποτα. Αλλά αν πω ότι μέσα μου φέρω έναν άνθρωπο, να πω ακόμη, έναν πρόσωπο που έχει απορρέψει από τη σχέση που έχουμε με κάποιον άνθρωπο, αυτό είναι μια εντελώς διαφορετική ετοιμετόπιση. Ωραία. Άρα βλέπετε τι διαφορά κάνει η παρουσία της φιλοσοφίας, της θητικής φιλοσοφίας, στη διερεύνηση αυτών των προβλημάτων. Διότι παίζονται παιχνίδια, δεν ξέρω αν υπάρχουν σκοπιμότητες, δεν μπορώ να σκεφτώ. Παίζονται χίλια παιχνίδια, τα οποία αν δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε, αν με τι άλλο πράγμα θα τα γνωρίζουμε. Δηλαδή εγώ θα θεωρήσω αδιανόητο να φύγουν πέντε άνθρωποι από το μάθημά μου και να πει μια φοιτητήρια όταν παντρευτεί με θάβη «Α, εγώ έχω εδώ ένα γενετικό υλικό». Και το βγάζω έξω και το βιδώνω όπως βιδώνω το ξύλο με ένα κατσαβίδι. Ενώ μέσα μου είναι ένα έμπυρο, είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα. Άρα στη φύλλη αυτή απάντησα ότι κανείς δεν μιλάει για τα δικαιώματα των εμβρίων, δηλαδή των ανθρώπων σε πρώεμα στάδιο. Και βεβαίως πρέπει, λέω, η θεωρητική των δικαιωμάτων να διατυπώσουν θεωρίες και να αρχίσουν να μιλάνε και για τα δικαιώματα των εμβρίων. Φέτο εικόνα σας ότι το μάθημα βιντεοσκοπείται εάν δεν είναι και η ανακοίνηση. Άρα πρέπει να μιλάνε και, λέω, παίζει με άλλο ρόλο το πώς μιλάμε για το εμβρίο. Και το πώς μιλάμε για το εμβρίο παίζει ρόλο, γιατί αυτό το πώς μιλάμε δηλώνει το πώς το συλλαμβάνουμε. Γι' αυτό παίζει ρόλο. Και από εκεί και πέρα, ανάλογα με το πώς το συλλαμβάνουμε, διαμορφώνουμε και μια νομοθεσία. Ή δεν είναι έτσι. Βεβαίως είναι. Δηλαδή, αν είναι γενετικό υλικό, η νομοθεσία μας είναι πολύ χαλαρή. Ε, δεν παθαίνει τίποτα. Το ξύλο παθαίνει τίποτα. Υπάρχει το οποιοδήποτε. Το πλαστικό παθαίνει τίποτα. Αλλά αν είναι εμβρίο, η αντιμετώπιση είναι πολύ διαφορετική. Και σε περίπτωση, παιδιά, γιατί αυτά τα δυο ρέφματα, που σημαίνει το εμβρίο και το γενετικό υλικό, που είναι κατά βάση μεταφυσικές θέσεις. Κάποιοι λένε, «Α, η ποιητική δεν μας αρέσει, είναι πολύ εμπειρική, δεν έχει καθόλου μεταφυσική». Και τώρα όταν συζητάμε τι είναι το εμβρίο. Ναι, ο άνθρωπος πρωταρχικά, αν είναι εμβρίο ή αν είναι υλικό, να μια μεταφυσική τοποθέτηση. Αυτόμαζα το, αυτόμαζα τοποθετούμε τα μεταφυσικά. Και μετά ανάλογη είναι η αντιμετώπιση μας, φιλοσοφικά και νομικά. Έτσι. Και κάτι άλλο είναι να το κλείσω από το παράδειγμα. Βέβαια, έχετε ακούσει όλοι ξέρετε, τουλάχιστον σε περιόδους όταν είχαμε βασιλεία και μοναρχία, ότι πέθαρο βασιλιάζει λέει και ο διάδοχός του, ο οποίος νόμιμα και κάποτε ήταν παντριακική βασιλεία, ο νόμιμος διάδοχός είναι πενήντα χρονών. Συγγνώμη, πέντε χρόνια. Ο νόμιμος διάδοχος του βασιλιά ο οποίος αρρώσει και πέθανε. Εδώ ο διάδοχος έχει το δικαίωμα βέβαια να κληρονομήσει, κληρονομεί τη βασιλεία από τον πατέρα του, όμως δεν είναι σε θέση στην ηλικία των πέντε χρονών να την ασχίσει. Άραξε όλες τις στοιχειοδόσεις, ακόμα και στα αυτοκρατορικά και στα καθεστώτα της Κίνας, της Ιαπωνίας, υπήρχε ένα στοιχειόδες νομικό καθεστώς, ένα στοιχειόδες νομικός μηχανισμός, με βάση τον οποίο ορίζονταν επίτροποι, οι οποίοι επέβλεπαν τον νέο, κυβερνούσαν ως που να ενηλικιωθεί και όταν ενηλικιώνεται του παρέδονται η βασιλεία. Κάτω από ουμαλές συνδίκες βέβαια, διότι ξέρουν τι μηχανωραφείες γίνονται για την εξουσία στα παλάτια και ούτω καθεξής. Αυτό είναι ένα άλλο θέμα. Αλλά λέω πώς λειτουργούσε το σχήμα νομικά. Ότι μολονότι ο διάλογος του χρόνου ήταν πεντάχρονος, έτσι, είχε το δικαίωμα που είχε πληρονομήσει από τον πατέρα του να κυβερνήσει όταν ενηλικιωθεί. Άρα είχε το διαπιπιστευμένο αυτοδικαίωμα, όπως το λένε. Ασχέτος κι αν σε αυτήν την ηλικία δεν μπορούσε να το ασχίσει. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τον γονέα ο Μηγένερ που πεθαίνει και έχει μία άλλη περιουσία μικρή μεγάλη, δεν έχει σημασία να αφήσει στο παιδί του και το παιδί του είναι ανήλικο και δεν είναι σε θέση να τη χρησιμοποιήσει προς όπελό του. Εκεί στις κοινωνίες μας υπάρχουν οι νομικοί μηχανισμοί με βάση τους οποίους το παιδί αυτό τίθεται υπό επιτροπία, η περιουσία την οποία του κληροδοτούν οι γονείς διαφυλάσσεται, δεν την πειράζει κανείς και όταν ενηλικιωθεί τίθεται στη διάθεσή του. Άρα αυτά είναι πολύ εύκολα τα παραδείγματα που δείχνουν ότι ακόμα και τα ανήλικα παιδιά έχουν τα ίδια δικαιώματα που έχουν οι υπόλοιποι άνθρωποι, οι ενήλικες άνθρωποι αλλά επειδή όντως παραδεχόμαστε και αναγνωρίζουμε ότι σε αυτή την ηλικία δεν είναι σε θέση να ασχίσουν τα δικαιώματά τους όπως ένας ενήλικας, τα δικαιώματα αυτά διασφαλίζονται, φροντίζει η πολιτεία να τους τα διασφαλίζει έως ότω αυτοί ενηλικιωθούν και μπορούν να κάνουν χρήση των δικαιωμάτων. Ορίστε η απάντηση στο έμπριο. Το έμπριο στο ερώτημα που έθεσα προηγουμένως έχει κάθε απέτηση, έχει κάθε δικαίωμα να ζητήσει από τους γεννήτορες οι οποίοι το φέρνουν στη ζωή και δεν το ρωτήσαν αν θα ήρθαν στη ζωή. Αφήστε λίγο να στιγμής το φέρνουν στη ζωή, έχει κάθε δικαίωμα να του διασφαλίσουν ό,τι το καλύτερο πρώτο για τη ζωή του που είναι το βασικό του δικαίωμα και δεύτερο για τη φροντίδα του, τη διατροφή του και την ανατροφή του. Άρα σε τέτοιες φιλοσοφικές αλλά και νομικές συζητήσεις πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα δικαιώματα του ενός γεννήτορα και του άλλου γεννήτορα. Καμία αντίρρηση απολύτως αλλά όχι μόνο των γεννητών και των απογόνων και του παιδιού ή των παιδιών τα οποία φέρανε στον κόσμο. Είναι στο κάτω κάτω δική τους ευθύνη που τα έφεραν στον κόσμο. Έτσι παιδιά. Άρα βλέπετε τι διαφορά κάνει η ειδική φιλοσοφία όταν υπησέρχεται σε αυτά τα ερωτήματα τα οποία εκ πρώτης όμως έχουν ένα καθαρά επιστημονικό γιατρικό χαρακτήρα ή ακόμα και ένα αυστηρά νομικό χαρακτήρα. Έτσι δεν είναι. Βλέπετε και γι' αυτό εγώ θεωρώ ας πούμε η φιλοσοφία του δικαίου είναι ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον μάθημα. Έτσι. Δηλαδή ένα πολύ ενδιαφέρον μάθημα εξής για τους φιλοσοφών όσο και για τους νομικούς. Πρέπει κανείς να ξέρει τη φιλοσοφία του δικαίου δηλαδή τι προϋποθέσεις δικαίου πρέπει να υπάρχουν για να διατυπώσουμε μία νομοθεσία. Όχι οτιδήποτε. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Άρα θεωρώ αυτό ότι ήταν ένα καλό παράδειγμα. Δεν ξέρω πως έτσι αισθάνεστε, πως αντιδράτε και το εγώ κοιτάξτε στόχος μου είναι να σας προβληματίσω. Έτσι. Να σας κάνω να προβληματιστείτε και ο στόχος των μαθημάτων της φιλοσοφίας αυτό το γνωρίζετε πάρα πολύ καλά. Δεν είναι τόσο να σας δώσει απαντήσεις, όσο να σας προβληματίσει και να βρείτε τις απαντήσεις μόνοι σας. Νομίζω μέσα από τον προβληματισμό μας, και ο προβληματισμός πεθαία διαρκεί, όχι τα 4 χρόνια που είμαστε ατυγητές ή τα χρόνια τα οποία διδάσκουμε, ο αυθεντικός ουμνήσιος προβληματισμός, ο ουσιατικός προβληματισμός διαρκεί όλη μας τη ζωή. Πολλές φορές θα αλλάζουμε γνώμη, παίρνουμε την άλλη πλευρά, το εξετάζουμε από εκεί, το εξετάζουμε από την άλλη πλευρά, έτσι μπορεί να αλλάζουμε θέση, δεν έχουμε τη σχετική σταθερότητα βέβαια, όχι να αλλάζουμε άποψη κάθε μέρα και να μπορούμε να εγκαιολογούμε την άποψή μας. Αραμένα με ενδιαφέρει από εδώ, εκεί που θα καταλήξει ο καθένας. Με οδήποτε θέμα συζητήσουμε, το συμπέρασμά σας να απορρέει μέσα από ένα προβληματισμό τον οποίο καταθέσαμε. Όχι γιατί το διαβάσατε αυτό εκεί και το λέει αυτός, έτσι, ωραία, είναι άποψή του αυτού. Και εγώ μπορώ να σας αντιπαραθέσω κάποιον που λέει ακριβώς το αντίθετο. Και αυτός είναι ο στόχος του σεμιναρίου σχετικά με ένα θέμα, να δείτε δύο ή τρεις αντίθετες απόψεις, έτσι να τις διαβάσετε, να τις καταλάβετε και μετά η δική σας συμβολή είναι με ποια συμφωνείτε ή διαφωνείτε και για ποιο λόγο αυτό το διότι μας ενδιαφέρει. Γι' αυτό λέω, θέλω έτσι να σας προβληματίσω και η φιλοσοφία καλώς ή κακώς δεν δίνει έτοιμες απαντήσεις, έτσι, αυτές τις απαντήσεις πρέπει να τις βρείτε εσείς μέσα από τις σκέψεις και από το στοχασμό. Αυτό έτσι σαν μια πρώτη επικοινωνία, μια πρώτη επαφή με το πράγμα και χείρο και άλλα ερωτήματα. Να σας πω το έξι, σας έφερα ας πούμε κάποιες φωτογραφίες, πριν σας δώσω τις φωτογραφίες, σας έφερα κάποια βιβλιογραφίες να σας δώσω μετά, σας έφερα κάποιες παραδείγματα εδώ, ένα άλλο, αυτό που σας έδωσα τώρα στην αρχή ήταν λίγο προφορημένο το παράδειγμα, δεν μοιράζει, μου το έδεσαν πρόσφατα και με απεσχόλησε και λοιπόν έτσι θεώρησα σκόπο να το μοιραστώ μαζί σας εξάλλου είναι και σύγχρονα προβλήματα και να ξέρετε κι εσείς τα επιχειρήματα που κυκλοφορούν τριγύρου. Λοιπόν, εντάξει, βάζω τελεία σε αυτόν τον στιγμή, να σας πω κάποια άλλα πράγματα που θα ήθελα να τα γνωρίζετε από την αρχή, προτού αποφασίσετε να εγγραφείτε στο μάθημα οριστικά, επειδή είναι σεμινάριο και δεν θα έχει παραδόσεις, θα σας κάνω κάποιες παραδόσεις, έχουμε 13 εβδομάδες, θα κάνουμε παραδόσεις τα 5, 6, ίσως 7 μαθήματα, περίπου στα μισά, θα σας κάνω εγώ παραδόσεις και εντωμεταξύ θα σας δώσω και θέματα εργασιών. Συνήθως θα τα έχετε από πριν, θα τα δείτε, θα έχετε όλο τον χρόνο να σκεφτείτε, δίνω περίπου 20 θέματα, 25, άρα μπορείτε να τα σκεφτείτε, καλά θα είναι ο κάθε ένας να σας διαλέξει διαφορετικό θέμα, καλά θα είναι, και μετά τι θα γίνει, ο κάθε ένας θα αρχίσει να δουλεύει πάνω στο θέμα του, πολύ ευχαριστού, σας προτείνω βιογραφία, μπορείτε στο γραφείο να έρθείτε να με βρείτε τις ώρες συνεργασίας, μπορείτε να στείλετε email, μπορείτε στο μάθημα, στο διάλειμμα πριν, στο τέλος του μαθήματος και λοιπά και λοιπά, γιατί κάθε θέμα θα θέλει, δεν θα σας δώσω μια γενική πλειογραφία, που καλά θα είναι να την ξέρετε όλοι, να τη μελετήσετε, αλλά μετά η κάθε εργασία θα απαιτεί πιο εξειδικευμένη πλειογραφία, λοιπόν σε αυτό βεβαίως θα σας βοηθήσω, το κάνω πολύ ευχαριστούς, το κάνω κάθε χρόνο, αλλά εκείνο που κάνουμε στη συνέχεια στα 7 τελευταία, 6-7 τελευταία μαθήματα, ο κάθε ένας από εσάς θα κάνει παρουσίαση της εργασίας του, έτσι όσο θα έχει φτάσει μέχρι τότε, δεδομένου αρχί να σας πω ότι η εργασία θα παραδοθεί, ή στο τέλος του εξαμίνου, στην εξεταστική περίοδο πότε είναι, του Ιανουαρίου ή του Φεβρουαρίου, πότε είναι η εξεταστική περίοδος? Ιανουαρίου. Ιανουαρίου, άρα έτσι θα έχετε όλο το εξάμινο μέσα στην εξεταστική περίοδο, δηλαδή 2-3-4, θα ορίσουμε μια ημερομηνία, αλλά εκεί περίπου, 2-3 μέρες, 5 μέρες πριν τελειώσει η εξεταστική περίοδο, θα πρέπει να, πώς το λένε, να καταθέσετε την εργασία σας. Όμως, πριν από τότε, θα κάνετε όλοι στο θέμα του, ο καθένας στο θέμα του, παρουσίαση της εργασίας του, η οποία παρουσίαση, να σας πω, τι νόημα έχει, πρώτον δεν βαθμολογείς, εγώ δεν την βαθμολογώ, γιατί ξέρω, είσαι σε μια φάση που την ερευνάνε αυτό. Δεν είναι η τελική μορφή της εργασίας σας, επομένως τι να βαθμολογήσετε εμείς, και δεν γίνεται και να απειληθείτε, δεν υπάρχει καμία απειλή, και το νόημα του μαθήματος είναι να μάθει και πράγματα και να περάσει το μέλλον και να το απολαύσετε στο θέμα. Άρα δεν υπάρχει καμία τέτοια πρόταση. Δηλαδή, κοιτάξτε, και εννοείται ο ποιητής, οι ποιητές που θα κάνουν παρουσίαση τις πρώτες εβδομάδες, θα έχουν προλάβει να δουλέψουν λιγότερο στην εργασία τους από τους ποιητές που θα κάνουν παρουσίαση στο Δεκέμβρη, ίσως και κάποιοι στο Γενάρι, εκείνοι θα είναι κοντά ή στο να την τελειώσουν. Αυτό για ποιον λόγο γίνεται, πρώτον, είναι ένα είδος σεμιναρίου. Αν, ας πούμε, η χαρά δουλέψει πάνω στα δικαιώματα των ζώων, δεν ξέρω αν τα δουλέψουν, κάποιοι λένε ότι έχουν και τα ζώα δικαιώματα έτσι, και έχουνε γράψει και βλέπουν. Λέω, παράδειγμα, αν κάποιος επειδή σας είπα τώρα για δικαιώματα εβδοίου, είπα να δώσω το επόμενο, λοιπόν, αν, ας πούμε, η χαρά κάνει εργασία πάνω στα δικαιώματα των ζώων και κανείς άλλος δεν έχει διαβάσει γι' αυτό, θεωρώ ότι, νομίζω, ενδιαφέρει και τους άλλους, θα το ακούσουμε αυτό το θέμα. Δεν θα γίνει παράδοση, έτσι, είναι ένα άλλο θέμα, θα έχει δουλέψει πάνω σε αυτό το θέμα και θα είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον οι άλλοι να το ακούσουν και να, κάποιος θέλει να ρωτήσει κάτι, θα το ρωτήσει, γιατί θα τη ρωτήσει, γιατί θα το έχει διαβάσει ή θα του διαβάζει. Άρα αυτός είναι ένας λόγος. Δεύτερος λόγος είναι, εάν εγώ κρίνω ότι κάτι στην εργασία της λίγο ξεφεύγει και πας να βγεις λίγο εκτός θέματος ή στο παράδειγμα, έτσι, ή ξέρω, παραλείπει κάτι ή δεν έλαβε κάτι υπόψη της, θα της πω, κοίταξε, ένα, δύο, τρία, τεσσερα, πέντε σημεία, λάβε στην εργασία σου και αυτά τα σημεία. Και εφόσον θα είναι νωρίς, έχει όλο το χρόνο να κάτσεις να τα κοιτάξεις, αν δεν τα συμπεριλάβεις στην εργασία της. Άρα, θα μας κάνει την παρουσίαση. Μπορεί να βγει η παρουσίαση εξαιρετική ή μπορεί να πούμε στην παρουσίαση, ξέρεις, λάβε υπόψη και αυτά τα σημεία. Αυτό δεν σημαίνει ότι παρουσίασαι. Δεν την αξιολογούμε, το δηλώνω αυτό. Εγώ δεν την αξιολογώ ποτέ, αλλά υπάρχει και ένας τρίτος λόγος. Βλέπω ότι χαράδουλε πάνω στις παρασίες. Το ψάχνει. Και είναι και ο λόγος, το εξηγώ αυτό, θέλω να ξέρετε, ειλικρινά τη σκέφτομαι. Κάποιοι φοιτητές σε προηγούμενα έδη που γράφτηκαν σε αυτό το σεμινάριο, δούλευαν, εργάζονταν, έτσι, ανθρώπινο. Δεν πόρεσαν να το παρακολουθήσουν καθόλου. Μου έγραψε κάποιος ένα email, λέω εγώ γραφήσα σε αυτό το σεμινάριο, μπορώ να στείλω μια εργασία, θα αντιδραχθείτε, τουλάχιστον ρώτησε, ήταν εντάξει. Και εκεί πήγα στον κόπο και το εξήγησα, λυπάμαι, δεν μπορώ να αντιδραχθώ, διότι έπρεπε να παρακολουθείτε και έπρεπε να είχατε μία... έπρεπε να παρακολουθείτε, έπρεπε να είχατε επιλέξει ένα από τα θέματα που έδωσα, έτσι, και έπρεπε να δεν είχατε κάποια παρουσίαση. Λοιπόν, δεν μπορώ. Και θα δείτε αυτές τις περιπτώσεις και δεν έχω δεχθεί από αυτούς τους εργασείς. Ενώ πώς είσαστε εσείς εδώ, 5, 6, 7, 8, 9, 10, πόσοι είσαστε, θα γίνουν 10 παρουσιάσεις, εγώ από εσάς θα περιμένω 10 εργασίας. Εφόσον κάνατε παρουσίαση, εγώ θα περιμένω εργασία και μου επιτρέπετε θα είναι έως ανόητο να μην την οικοβάλλετε. Αν έχετε μισοδουλέψει και έχετε κάνει παρουσίαση. Τώρα, επειδή εγωμένως και ερχομένως ο καθένας από εσάς θα κάνει μια εργασία και μια παρουσίαση σε διαφορετικό θέμα, γιατί δεν μπορούμε να πάμε να καλύψουμε τα λαϊκούς, διαφορετικά θέματα. Εγώ το αντιλαμβάνεστε. Γι' αυτό ζητάω να παρακολουθείτε. Δεν θέλω απουσίας. Και βάζω πάλι στο σεμινάριο ένα όριο μέχρι 3. Προσάξτε, είδε 13 ετομάδες. Μέχρι 3 απουσίας, αν κάνετε παραπάνω χάνετε λιμάντα. Θα πάρετε στη κοινωνική βιβλιογραφία, αλλά αυτά που θα παρουσιάσει ο καθένας από εσάς δεν μπορώ. Καλά, τώρα με την βιντεοσκόπηση, θα υπάρχει ένα από τα καλά της τεχνολογίας, ενδεχομένως θα έχετε τη δυνατότητα να τρέξετε να πάτε και να ακούσετε την παρουσίαση της συμβιτήτριάς σας, διότι έτυχε σε εκείνο το μάθημα, σας έτυχε κάτι σοβαρό και απουσιάζετε. Εντάξει. Αλλά φανταστείτε ότι μέχρι πέρυσι δεν υπήρχε αυτή τη δυνατότητα. Και αν κάποιος έλειπε σε 4-5 μαθήματα, γι' αυτό θέτε αυτό το όριο και σας το λέω από την αρχή. Άρα θα δεχθώ μέχρι τρεις από εσείς, μάξιμου. Μετά από τις τρεις καλύτερα να αποχωρήσετε το μάθημα. Θέλω να ξέρετε αυτό το πρώτο μάθημα. Δεν θέλω να αισθανθείτε ότι έκρυψα. Ή σας εξαπάτησα, δεν υπάρχει τέτοια πρόθεση, αλλά σας εξήγησα το σκεπτικό. Προσέξτε να δείτε. Δεν είναι ακριβώς όπως είναι σε μια παράδοση κατέστησης, που ο διδάστος και εγώ ακόμα θα πω, ξέρετε, είναι αυτό το εγχειρίδιο, καθίστε και διαβάστε το. Οπότε αν εκεί ο φοιτητής μπορεί να πει, αν κάτσω και διαβάσω και προσπαθήσω πάρα πολύ, ναι, ωραία, δεν μπορούσα να παρακολουθήσω, εργαζόμουν, θα τα καταφέρω. Το περάσυγμα δεν είναι το ίδιο, διότι εμείς θα αναφερθούμε σε εντελώς διαφορετικά θέματα και σας διαβεβαιώ, γιατί με αυτό ασχολούμαι. Δεν υπάρχει μια βιογραφία να πω, πάρτε αυτό το βιβλίο ή πάρτε αυτά τα δυο βιβλία και όλα τα θέματα τα οποία θύγουμε είναι μέσα σε αυτό το βιβλίο. Δεν υπάρχει ακόμα αυτό, αυτή η δυνατότητα στα ελληνικά, πολύ αντιβάλλον υπάρχει και στις άλλες γνώσεις. Ο κομμέτος πρέπει να παρακολουθείτε και νομίζω θα σας βοηθήσει. Ξέρετε γιατί θα σας βοηθήσει. Αν ας πούμε κάποιος κάνει μια εργασία, μίλησα για τα δικαιώματα του εμπρίου, αν κάποιος κάνει μια εργασία για τις τεχνικές, τεχνικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για τα δικαιώματα του εμπρίου, νομίζω ότι ο επόμενος, ο δεύτερος που θα κάνει μια εργασία για τα δικαιώματα των ζώων, καλά θα είναι να έχει ακούσει πώς μιλάμε για τα δικαιώματα των ανθιόπινων και που τα στηρίζουν, να έχει του φιλοσοφικό υπόμαθο για να δει μετά, για να προβληματιστεί ο ίδιος και να σκεφτεί. Ωραία. Λέμε ότι οι άνθρωποι, ο άνθρωπος, ακόμα και το εμπριο με τον τρόπο που σας εξήγησα, τα διαπιστευμένα δικαιώματα, έχουν δικαιώματα. Μπορούμε να πούμε κάτι ανάλογο για τα ζώα. Δηλαδή, εδώ έχουμε ένα θεωρητικό φιλοσοφικό υπόμαθο, έτσι ώστε να μπορούμε, άρα θέλω να πω, θα βλέπετε όπως θα περνά και εβδομάδες, ότι η παρουσίαση του ενός υπογοηθά την παρουσίαση του άλλου. Αλλά δεν είναι εντελώς, τα θέματα είναι παρεμφεριέστο και αν είναι διαφορετικά. Έτσι και γι' αυτό θέλω να πω το όριο, δεν τον απησιώ. Και θέλω να το ξέρετε το αρχή, μπορεί κάποιος να πει, ας πούμε, έλεγα στους συναδέρφους σας προηγουμένους πέρυσι, στο πρώτο μάθημα μου ήρθαν 40 άτομα στην αίθουσα 215 και είπα αμάν τι κάνω εδώ πέρα, διότι υπάρχει, είδα στον οδηγό σου που εδώ, υπάρχει ένα όριο μέχρι 30 άτομα. Και όταν τους έθεσα το όριο των τριών οπισιών, παπ, εξαφανίστηκαν 15, οπότε 10 ξέρω, οπότε ηρέμησαν τα πράγματα. Εγώ δείτε μου, είστε όλοι συμβαθείς, συμμετέστατε όπως σας βλέπω. Οι ιδεοδόσες θα ήθελα να αποχωρήσει κανείς, αλλά επειδή δεν θα ήθελα να σας οδηγήσω σε απρόοχτα, που μπορεί να έχουν εισαγωγή της σκουδέ σας, οφείλω να σας πω ευθύς εξαρκής ότι μέχρι πλησιακούς. Έτσι παιδιά, και από εκεί και πέρα κανονίζετε και εσείς την πορεία σας. Σύμφωνοι? Δεν θα το ξέρεις. Λοιπόν, βεβαίως. Για την οργανσία, υπάρχει ορίξηση. Θα είναι μια μικρή, θα είναι μια δέκα, νομίζω κοίτα τα σημειώσεις μου, μέχρι δώδεκα σαλίδες θα σας βάζω το πωλί. Όταν έρχεται η ώρα, θα το ακούμε, θα πάρετε οδηγίες, θα σας βοηθήσω με την βιογραφία, με τις προσημειώσεις και νομίζω, το σκέφτηκε αυτό το σεμινάριο με εργασία, να εξετάζεστε με εργασία, ένας λόγος που το έκανε αυτή η σκέψη είναι ότι θεωρώ πολύ κακός και αυτό είναι δικό μας λάθος. Δεν σας δίνουμε τη δυνατότητα να γράπετε εργασίες και φτάρετε κάποια παιδιά, κάποιοι δικοί μας φύγετε, κάνουν μεταπτυχιακό, δεν ξέρω να γράψετε, τους ζητάμε, ακόμα και στο μεταπτυχιακό τους εξετάζουμε κακώς, δική μου εκτήμηση, τους εξετάζουμε εξετάσεις. Όσοι τους εξετάζουμε με εργασίες δεν ξέρετε και δεν το λέω, δεν σας κατηγορώ, πιο πολύ ασκό κριτικήσεις εμάς και στον εαυτό μου, δεν σας έχουμε διδάξει. Ας πούμε σκέφτομαι σε λίγα πανεπιστήμια. Ξέρετε ποιος είναι ο τρόπος εξέτασης, παιδιά, πρώτος. Δηλαδή εσείς για ένα μάθημα πρέπει να εξετάζεστε με τρία, τέσσερα δοκίμια το εξάγιο, ένα μάθημα πάντοτε μάθημα ξέρετε, τρία, τέσσερα δοκίμια, να καθώς το και να δέχει ο καθηγητής το πρώτος τις τέσσερις δομάδες, το δεύτερος μετά και λοιπά καταλάβατε και μετά το γράψιμο σας γίνεται μια συνήθεια. Δεν σας το έχουμε ζητήσει αυτό ποτέ με αποτέλεσμα στην πρώτη ερεασία λίγο πάντως δεν γίνεται τίποτα ανησυχητικό διότι ξέρω ότι είναι η πρώτη σας ερεασία και πάντοτε βοηθάω και λοιπά. Αυτό το νόημα έχει και η παρουσίαση. Η παρουσίαση επικεντρώνται στο περιεχόμενο της εργασίας σας αλλά μια εργασία εκτός από καλό περιεχόμενο πρέπει να είναι εντάξει και από τυπική άποψη να δομήτε καλά, να έχετε τις παραπομπές σας, να έχετε τις προσημειώσεις της, να έχετε τη βιογραφία της και πάλι πιθανόστε. Παρα πολύ ευχαριστώ. Και υπό αυτή την έννοια προτιμώ να είστε λιγότεροι διότι θα γίνει σαν ιδιαίτερο μάθημα και θα έχω περισσότερο χρόνο να ασχοληθώ με τον καθένα όπως σας. Στο δημόσιο υποεμπιστοίμιο και ιδιαίτερο μάθημα, οποία πολυτέλεια. Έτσι δεν είναι. Λοιπόν, να προχωρήσουμε λίγο. Σας φωτοτύπησα, για πάρετε από ένα και σας φωτοτύπησα μια βιβλιογραφία. Γιατί έχω γράψει αρκετά, όχι για να τρομάξετε, αλλά για να έχετε τη βιβλιογραφία νομίζω είναι καλό και δεν σημαίνει ότι θα χρειαστεί να μελετήσετε όλα αυτά του γράφη εκεί πέρα. Εντάξει, τώρα, εντάξει, πήρατε εσείς, ωραία, ευχαριστώ. Απλώς άθελα λίγο να σας κάνω μια μικρή ξενάγη στη βιβλιογραφία. Κατά βάση, στην αρχή, σας παραθέτω μερικά γενικά βιβλιογραφίες, έτσι, και θα γίνω πιο συγκεκριμένη στη συγκεκριμένη. Και βέβαια, ανάλογα με το θέμα που θα έχει ο καθένας, θα σας δείχνω, και μην νομίζετε, δεν το υπαρχώ, θέλω να το πω όπως είπε, στην εργασία που θα αναλάβει ο καθένας σας, μην νομίζετε ότι θα είναι να διαβάσετε δέκα βιβλιογραφίες. Δεν θα γράψετε ούτε πεταπτυχιακή εργασία, ούτε διατριπή. Θα γράψετε μια εργασία για ένα μάθημα, αλλά θα είναι δύο-τρία αρθράκια, δύο-τρία βιβλιαράκια. Δύο-τρία αρθράκια, δύο-τρία κεφάλια από βιβλιο. Κατά βάση δηλαδή, δύο απόψεις διαφορετικές, να τις διαβάσετε και να τις παραθέσετε και να δείτε την άποψή σας. Αυτό είναι το πνεύμα της εργασίας. Άρα μην τρομοκρατηθείτε με την ιδέα, πω μω βιβλιογραφία ένα μάθημα που θα πρωτοχρονοποιεί καμιά σας. Έτσι πρέπει να το διαδικρυμίσω. Λοιπόν, κοιτάμε τη βιβλιογραφία στην αρχή. Εάν η μνήμη μου δεν με απαντά, στον Εύδοξο έχω βάλει το πρώτο βιβλίο, το οποίο είναι εντελώς καινούργιο κυπλοφορή, τώρα δεν έχει κυπλοφορήσει ακόμα, εισαγωγή στην πληρητική ιστορικές και συστηματικές προσεκτήσεις. Και μίλησα με τον Ευδότη χθες προχθές, από ό,τι μου λέει είναι στον βιβλιοδετείο, γύρω σε 1812 πρέπει να κυπλοφορήσει. Εσείς παρακολουθείτε το νέο του, ξέρετε τι κανονικά θα το πάρετε. Εγώ ήδη σας έχω, θα σας πω μετά, σας έχω αφήσει τον πρόλογο στο Ιντερνάσσινο, να πάτε να τον τοτυπίσετε για να αρχίσει να διαβάζετε. Η άποψή μου είναι πρέπει να διαβάζετε μετά από κάθε μάθημα και να μην τα αφήνετε όλα στο τέλος του εξαμείου. Κλείνω το βαρέντις. Και είναι παιδιά ένα συλλογικός τόμος, σημαίνει αυτό το πράγμα ότι περιλαμβάνει 11 άρθρα, ελλήνων και ξένων, πάνω σε διάφορα θέματα πληρωτικής. Ας πούμε περιλαμβάνει θέματα όπως είναι όρκος τυποκράτη, έτσι, μέχρι θέματα βελτιωτικών και γενετικών τεχνολογιών, με την πιο τελευταία λέξη της μόδας στις ιατρικές τεχνολογίες. Ναι, δεν σας έφερα εκείνο το βιβλίο που έχω, που δείχνει απ' έξω, ξέρετε υπάρχει αυτή η άποψη, πως θα βελτιώσουμε τον άνθρωπο να τον κάνουμε καλύτερο. Βέβαια τι σημαίνει να τον κάνουμε καλύτερο, είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό, καλύτερο ως προς τι είναι το ερώτημα. Να περιγειώσουμε τις πνευματικές του δυνάμεις, να τον κάνουμε φιέστερο, να περιγειώσουμε τις φυσικές του δυνάμεις, να τον κάνουμε δυνατότερο. Κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται να περιγειώσουμε ακόμα και τον χαρακτήρα του, να τον κάνουμε πιο ενάρετο. Δεν ξέρω αν γίνονται αυτά, αλλά κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτά σήμερα είναι μια δυνατότητα και μπορούμε να τα αρχίσουμε να τα εφαρμόζουμε στον άνθρωπο. Υπάρχουν και για αυτά τα θέματα προβληματισμί μέσα σε αυτό το ντόμο και εγώ δεν σας λέω τίποτα πάνω σε αυτό το ντόμο, προτιμώ να τον διαβάσετε όταν βγει λίγο λίγο και να μου πείτε εσείς τη δική σας άποψη. Αλλά σίγουρα το πρόλογο των επιμελητών καλά είναι να τον δείτε, τώρα στην αρχή του το σημάδον αυτό. Μετά το δεύτερο βιβλίο, στο οποίο πάλι βάζω αστερίσκο, είναι μεταφρασμένο από τα κλεικά, πάλι είναι συλλογικός τόμος. Ο τίγλος του στα ελληνικά είναι βιοηθηκή, αρχαία θέματα, βιοηθηκή πρέπει να έχει τελεία εκεί που ξέρεις και βάλετε εσείς, βιοηθηκή, αρχαία θέματα σε σύγχρονους προβληματισμούς και έχει και ένα επίμετρο δικό μου, το οποίο καλά θα ήταν να το διαβάσετε. Προσπαθώ τρόπον να θα μπορούσε να είναι εισαγωγή, εγώ το έβαλα ως επίμετρο για κάποιους λόγους, στο οποίο προσπαθώ να συνθέσω την ιατρική ηθική και την βιοηθηκή από την αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες μας. Κι αυτό σας το προτείνω να το διαβάσετε. Μετά το τρία το παραλείπω προς την πιν και μετά επίσης σας ασυνιστούσα το έξι, Βουλατσινόρεμα, Κίτσος, Λούις, πάλι συλλογικός τόμος. Γι' αυτό σας λέω, αυτό που σας είπα προηγουμένως είναι γεγονός, ότι δεν υπάρχει ένα βιβλίο, ας πούμε πάνω σε θέματα επιβιβλητικής, που να φύγει όλα αυτά τα θέματα συνολικά για να σας πω πάτε το, μελετήστε το αυτό και αν το διαβάσετε καλά μέχρι ενός σημείου είστε εντάξει. Δεν υπάρχει, είναι όλα συνολική τόμη, δηλαδή συνησφορές άρθρα από διαφορετικού συγραφή σε διαφορετικά θέματα. Και γι' αυτό σας λέω ότι πρέπει τελικά να παρακολουθείτε, δεν μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά. Είναι αυτό το που πιο τυχαίνει και το έχω μαζί μου, διότι το φωτοτύπησα και μάλιστα το έχω μαζί μου προσθυριαστεί σε άλλα μαθήματα. Είναι ένα συνολικός τόμος για τον οποίο έχουν εργαστεί η κυρία Τσινώρεβα, καθηγητρία Φιλοσοφίας στο Παραπιστήμιο Πρήτης με τον κύριο Κίτσο Λουδί, καθηγητής Βιολογίας. Και, οφείλω να πω κάτι γι' αυτό το βιβλίο, η κυρία Τσινώρεβα με συνεργάτες της από άλλα τμήματα από το 2003, έχει γρήσει ένα μεταπτυχιακό στην Πληροϊδική. Άρα αυτό το μεταπτυχιακό τρέχει εδώ και 12-13 χρόνια και έχει μεγάλη επιτυχία. Και έχουν καταφέρει οι δύο της συνάδελφης στον τόμο αυτό να συγκεντρώσουν εργασίες και άρθρα όλων των αυτών οι οποίοι δίδαξαν και διδάσκουν και κατά κάποιο τρόπο έχουν συμβάλει στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα βιοειδικής του Παραπιστήμιου Κρήτης. Άρα θα δείτε μέσα άρθρα που προέρχονται από φιλοσόφους, του Δραγώνα Μονάχου, Τσινώρε, Μαλίνα Καπαδάκη. Άρθρα τα οποία προέρχονται από νομικούς, Σούρλας, Τάκης, Βιδάλης, Κουμάντος και λοιπά και λοιπά. Από γιατρούς, από κοινοβιολόγους. Από τι άλλο, από βιολόγους. Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον. Η διαφορά αυτού του βιβλίου, π.χ. 6 από το 1 είναι ότι στο 1 όλα τα άρθρα προέρχονται από φιλοσόφους. Πώς οι φιλόσοφοι κατανοούν και τι έχουν να πούνε για τα θέματα των ιατρικών τεχνολογιών. Ενώ το βιβλίο υπαρρυγμών 6 της κυρίας Τσίνωρημα, του κυρίου Νούρη, στο τόπο αυτό περιλαμβάνονται άρθρα από συναδεκούς όλων των ιδιωτικών. Και οι ιατροί, οι οποίοι μας διαφωτίζουν σε ορισμένα θέματα τα οποία ο φιλόσοφος δεν μπορεί να τα ξέρει. Ομοίως τα αισιαγούν κοινωνικοί. Οι οποίοι μας λένε και αυτοί μας εξηγούν τι ισχύει με βάση με νόμο μέχρι τώρα. Και πώς κατά τη γνώμη τους ο νόμος πρέπει να προκοπηθεί, να ενσχυθεί και ούτω κατεξής. Κοινωνιολόγοι, τι ισχύει στην κοινωνία, πώς οι άνθρωποι την κοινωνίζουν, πώς οι άνθρωποι. Ο απλός άνθρωπος αποδέχεται κάποιες τεχνολογίες. Δεν ξέρω, αυτό σας έχει απασχολήσει ποτέ αυτό το ερώτημα. Άλλο εμείς τι κάνουμε μέσα στα Πανεπιστήμενα και εσείς πια από το 5ο έξαμβρο και μετά. Πάμετε να είστε απλός άνθρωπος, γυρνόσαστε σταδιακά διανοούμενοι. Σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό. Αλλά δεν είσαστε ο απλός, ο μέσος άνθρωπος που κυκλογορεί στην Εγνατίας, έτσι. Και ρωτήστε τον, ποια είναι η γνώμη σου για την κοινωνιολογίηση, όταν θα αποθεσθώ. Ενώ εσείς, ξέρω, έχετε άποψη για την κοινωνιολογίηση, όταν μελετήστε μπορείτε να έχετε άποψη για την κοινωνιολογίηση και να παραθέσετε επιχειρήματα υπέρ και κατά. Ενώ αν ρωτήσετε έναν άνθρωπο, απλό άνθρωπο. Απλό σημαίνει, δεν θέλω να το εξήγησε, σημαίνει ανυποψίαστο φιλοσοπικά και θεωρητικά. Όχι προβληματισμένο θεωρητικά και φιλοσοπικά. Έτσι, έναν απλό άνθρωπο, ψετικό άνθρωπο, γνήχιο άνθρωπο, πρέπει να σκεφτεί μέχρι ενός βαθμού. Ωραία. Τι κάνουμε πίσω του. Τη δράση, εμείς όμως, το βάζουμε στο τραπέζι και το συζητούμε και λέμε τα υπέρ και τα κατά. Αυτό σημαίνει θεωρητική ανάλυση. Αλλά, για να μπορέσουμε να επιτύχουμε αυτή τη θεωρητική ανάλυση, χρειαζόμαστε και την βοήθεια του ειδικού, του γιατρού, του βιολόγου, του γενετιστή, για να μας πει πώς λαμβάνουν χώρα αυτά τα πράγματα στο εργαστήριο. Δεν μπορούμε να τα ξέρουμε, βέβαια. Αυτό δημιουργήθηκε, γι' αυτό και αυτοί, όπως βλέπετε, διδάσκουν σ' ένα μεταπτυχιακό βιολογικής. Άρα, αυτούς τους τα υπαριθμών 1, 2 και 6, τα συστήνω. Το 2 υπάρχει στη βιβλιοθήκη, το 1 και το 2 θα τα πάρετε απ' τον ένδοξο. Και εγώ θα σας συνηστούσα. Γιατί είσαστε, είσαστε φίλοι εδώ πέρα, κάποιοι κάνετε παρέα. Ο ένας θα πάρει το ένα, ο άλλος θα πάρει το άλλο. Προσθήτε μεταξύ σας και βάζετε το ένδοξο. Αν πάρετε όλοι το πρώτο, ναι, πρέπει να διαδημιουργήσει το λοιπόν. Πρέπει να πάρετε, λοιπόν, το αλλάζω. Πρέπει να πάρετε όλοι το πρώτο από τον ένδοξο. Ναι, νομίζω έτσι πρέπει να το θέσω. Και το δεύτερο, μπορείτε να το βρείτε στη βιβλιοθήκη. Όντως υπάρχει στο οφείλος οπλικός που θα στείλω τη βιβλιοθήκη. Αυτό είναι γεγονός. Και πάντα δεν μπορώ να αφήσω σε παιδοτυπία, αλλά θα ήθελα να το δείτε. Γιατί τι καλό έχει αυτό το βιβλίο, το οποίο το μετέφερε ο Μιχάλης Κετσιμίτσιες, διδαύτερας φωτογραφίας και έχει κάνει μια εξαιρετική δουλειά. Προσέξτε να δείτε, τώρα η βιβλιοθήκη και η ιατρική ιστορική, ξεκίνησε τον 20ο αιώνα ή ξεκίνησε από την Αρχαιότητα, σε ένα θέμα που θα μας απασχολεί στη συνέχεια. Πριν το θύξουμε, όμως, αυτό, αγαπούμε, ότι υπήρξαν προβλήματα τα οποία απασχόλησαν τους αρχαίους Έλληνες, φιλοσόφους. Ξέρετε, έχετε ακούσει και τους ιατροφιλοσόφους. Σε μια εποχή, η φιλοσοφία και η ιατρική ήταν διαχώριστα και ανδιάκριτα. Δεν είχαν διακριθεί, δεν είχαν ενδιακριθεί μεταξύ τους, δεν είχαν διαχωριστεί. Γιατί είχαν φιλόσοφοι, εδωκλείωσα γραμματίδες με τους Χαραλίτ, ο οποίος ήταν εξίσου φιλόσοφος όσο και ιατρός. Για να μη σας πω ότι ακόμα και ο Πλάτωνας, ο φιλόσοφος, δεν ήταν ιατρός ο Πλάτωνας, στον κείμεο μιλάει για τις ανθρώπους της ασθένειας και της διαβρύνης ακατηγορίες. Και μιλάνε ακόμα και ψυχικές ασθένειες. Δεν μπορούμε να πούμε βέβαια ότι ο Πλάτωνας ήταν ιατρός, ούτε ιατροφιλόσοφος. Πάντως, ιατρική θεωρείται ως αναμπόσπος το μέρος της φιλοσοφίας. Λοιπόν, άρα όλοι κάτι έχουν να πούμε. Ο Ιπποκράτης μιλάει ότι δεν θα εγχειρίσει, δεν θα κάνει έκτροση εδώ, να δώσει δηλητηριώδες φάρμακο, ούτε σε γυναίκα να πουβάλει τον καρπό της κυριανστής, ούτε σε άλλους να τερματίσει τη ζωή του. Αν δεν είναι αυτά θέματα ιατρικής θητικής, τι είναι, πέστε μου. Αυτά τα συναντάμε ήδη από τον Ιπποκράτη που ήταν σχεδόν σύγχρονος στο Οριστοτέλλιο, δηλαδή τον 4ο αιώνα π.Χ. και Οριστοτέλησε επειδή τον ενεύθρα. Έχει απόψεις για τη φαντασία και την αυτοκτονία. Λοιπόν, αυτός ο τόμος του υπαριθμών δύο, γι' αυτό και ο κίτυλος του είναι βιοηθηκή, αρχαία θέματα στις σύγχρονες φιλοσοφικές θεωρίες, διάφορες συγγραφείς, έχουν συνεισφέρει άρθρα, έχουν πάρει ο καθένας από τους μία φιλοσοφική θεωρία, κάποιος παίρνει τους οπιστές. Και λένε, τι έχουν να πούμε οι οπιστές για την ευθανασία. Ασίου. Και όμως, δουλεύει αυτό το θέμα και λέει, που θα κατέλλει για ένας οπιστής για το θέμα της ευθανασίας. Και λέει, ο Αριστοτέλης, για το έμπριο, που σας ανέφερα προηγουμένως, αν είναι ζωντανό και πότε αποκτά ζωή, κλπ κλπ. Να, δεν θέρετε και μεταφυσική κεδρολόγια, γιατί παίρνουν κάποιοι φοιτητές, παιδιτεχείο, και λέω, τι θα κάνετε. Μου λένε, καλά τα μαθήματά σας, αλλά δεν έχουν καθόλου μεταφυσική, έχουν όλα τα μαθήματα. Απλώς, δεν, έτσι, δεν το σκεφτήκανε καλά. Ο Αριστοτέλης αυτό άρθρο έχει κάνει μεταφυσική και δηλώνει τις απόψεις του για το πότε αρχίζει η ανθρώπινη ζωή. Υπάρχει σε άρθρος από τον τόμου. Ή για τους στολικούς. Τις απόψης τους για την ευθανασία. Άρα είναι πολύ ενδιαφέρον και νομίζω, αν έκραιτε την οικομονία και το διαβάζετε ένα-ένα, θα σας προσευχήσω την περιέργεια και τον ενδιαφέρον, διότι θα δείτε όντως πώς οι φυσικές θεωρίες της αρχαιότητας μπορούν να εφαρμοστούν σε προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία. Γι' αυτό θα σας το συνειστούσα και γι' αυτό προηγουμένως δίστασα να σας πω, πάτε η μισή το ένα, η μισή το άλλο, έτσι κάνετε ό,τι θέλετε. Στη τελευταία μέρα έτσι κάνετε ό,τι θέλετε. Μετά. Τα άλλα βιβλία, ας πούμε, υπαριθμών τέσσερα, μάλλον πιο πολύ το υπαριθμό πέντε μας ενδιαφέρει, είναι συνάδελφος ο μόνιμος καθηγητής συνομικής στον διθύμα, Γιάννης Καράσις, διαιζική και διαινομία στην ελληνική αλληνομική τάξη. Υποστηρίζει θέσεις αντίθετες από αυτές που υποστηρίζει στο 7 και στο 8 ο Τάκης Βιδάλης. Ζωή χωρίς πρόσωπο, το σύνταμα και η κρίση του ανθρώπινου γενετικού λοιπού, έτσι. Άρα ο Καράσις υποστηρίζει την αντίθετη άποψη, ένδυο, πρόσωπο, κάθε άλλο παραγελτικό υλικό, έτσι. Και έχει γράψει, Βιδάλης, και το δεύτερο βιβλίο που είναι πιο πρόσωπο, το βιοηδίκαιο, τόμος πρώτος. Ναι, εδώ το αρωμάζει το πρόσωπο, σε ατίθεση προς τα ζωή. Και θέλει να μιλήσει για τα ζώα και για το περιβάλλον στους άλλους τόμους, γι' αυτό λέει, δεν μιλάει για τον άνθρωπο. Και μπορώ να πω, γι' αυτό το κομπάλι αστερίσκω, ότι το υπαρχμό νοχτό μπορεί να σας βοηθήσει και να το συμβουλευτείτε. Μάλιστα, το συστήνω πάντοτε. Πριν αρχίσετε την εργασία σας, οποιοδήποτε κι αν είναι το θέμα σας, θα κοιτάξετε αυτού το βιβλίο του Τάκη Βιδάλη να δείτε τι γράφει σχετικά, γιατί καλύπτει μια μεγάλη επιλογή θεμάτων, έτσι, ένα μεγάλο αριθμό θεμάτων. Αυτό κοιτάξτε. Και δίνει και μια καλή βιβλιογραφία. Ο Τάκης Βιδάλης, εκτός από το γενετικό υλικό, είναι πολύ αξιόλογος, έχει δεκτοϊκό στη φιλοσοπία του δικαίου και εργάζεται ως νομικός στην Εθνική Επιτροπή Πιοηθυκής Ελλάδος. Δεν σας έχω πει τίποτα για εθνικές επιτροπές και ειδικές, θα σας το πω. Είναι πολύ αξιόλογος ακριβώς γιατί έχει φιλοσοπικό υπόμαθρο. Άρα, για οποιοδήποτε και είναι το θέμα της εργασίας σας, σας παρακαλώ πολύ, κοιτάξτε αυτό το βιβλίο, διαβάστε ένα ειδικό βιδάλης, κάτι να σας πει και δίνει και περιπέροχο βιβλιογραφία, ασχέτως αν συμφωνήσετε ή δεν συμφωνήσετε με τις απόψεις του. Εσείς εναφώνητε σε εσάς να διαφωνήσετε ή να συμφωνήσετε και να διαλογήσετε τις θέσεις σας. Εντάξει, παιδιά. Και μετά, Ιωάννης Μαρκόπουλος, το έβαλα σε βιογραφή, είναι καινούργιο βιβλίο του συναδέλφου από το παιδαγωγικό τμήμα, κυκλοφόρησε τον Ιούλιο, βλέπετε, 2014, δεν το έχω δει, αλλά ίσως ενδιαφέρει, έτσι, νομίζω, και είναι ίσως να είναι το πρώτο βιβλίο που βγαίνει πάνω στη Διαϊζική, συνολικό, το πρώτο. Δεν τόλμησα να σας το βάλω ακόμα στον Ένδροξο, διότι ενώ το είδα στον Ιανό πάνω στον Πάγκο τον Ιούλιο και το ξεφύλισα, δεν είχα τον χρόνο, δεν το έχω ακόμα στα χέρια μου να το διαβάσω, και αν κρίνω πολύ ευχαρίστω να το βάλω στον Ένδροξο, όχι δεν υπάρχει και θέμα. Και μετά ακολουθούν άλλα βιβλία, τα οποία αρχίζουν και εξειδικεύονται, ας πούμε, εντεκά. Κλονοποίηση, η ανθρώπη και οι ανθρώποι, τα δικαιώματα. Βλέπουμε, σε αυτό το βιβλίο, ο προβληματισμός είναι τι γίνει η αναπαραγωγική κλονοποίηση τα ανθρώπινα δικαιώματα, ρωτάει ο συγγραφέας. Και ασχολείται, μελετά, πραγματεύεται αυτό το θέμα, εντάξει. Μετά το 2012 σας ενδιαφέρει, έχει κείμενα βιοειθικής, τα οποία και είναι έκδοση της Εθνικής Επιτροπής Βιοειθικής Ελλάδος, βλέπετε επιμέλεια πάλι του Διδάη και της Μαυρολάχου. Και σας βάζω σε παρένθεση κάποια από τα κείμενα που μπορεί να σας ενδιαφέρουν, η Οικουμενική Διακήρυξη της Ουνέσκο για το ανθρώπινο γονιβίωμα και τα δικαιώματα των ανθρώπων, η Συνδίκη του ΟΒΙΑΝΤΟ και λοιπά, όταν φτάσει η ώρα, αν χρειαστεί να σας παραμένω. Μετά το Ιθική και Βιοπολιτική, πάλι, αυτό αναφέρεται στις Τεχνικές Ιατροικώς Εποβευθούμενης Αναπαραγωγής και ό,τι έχει να κάνει με τη διαχείριση του εμβρίου. Εκεί καταλάβατε, εσείς το χάσατε, ήρθατε λίγο αργότερα, κάτι τους έλεγα. Όταν αρχίζουμε και μιλάμε για γενεργικό υλικό, λέει πως διαχειριζόμαστε το γενεργικό υλικό. Μα δεν διαχειριζόμαστε το γενεργικό υλικό, είναι εμβρίο, το καταλάβατε. Λοιπόν, έχει να κάνει με τις ιατρικές τεχνολογίες και πας, σε περίπτωση, τι κάνουμε και τι δεν κάνουμε ή τι πρέπει να κάνουμε και να μην κάνουμε με τα ανθρώπινα έμβρυα της ανθρώπινης. Και μετά συνεχίζει το κατάλογο, πας, σε περίπτωση, και γίνεται λίγο πιο ειδικός. Και το 14 είναι αξιόλογο και το 15 θα δούμε. Θα σας δώσω ως θέμα ενεργασίας κάποια τεχάρια και σταματώ εδώ. Εσείς θα τα δείτε με την ησυχία σας, έτσι. Μετά στο 25 σας παραπέμπω, είναι ένα τέπχος του περιοδικού επιστημίου και κοινωνία. Το συγκεκριμένο τέπχος είναι αφιερωμένο στη βιβλιοδική. Άρα σας αναφέρω τα άρθρα για να τα έχετε υπόψη σας, έτσι. Γιατί κι εγώ, όταν έρθει η μέρα να σας βοηθήσουμε τις αφιερωσίες, τα θυμάμαι όλοι. Έτσι, πρέπει να μου καταγράψει μερικά και επί τη βάση αυτό να κοιμηθώ. Και μετά, παρομίως υπάρχει και το βιβλιοδικό της αιστίας, το τέπχος, Σευτεβρίου του 2010 που είναι αφιερωμένο στη βιβλιοδική. Και ο Τσιαντίς έχει ένα πολύ καλό άρθρο, πώς τα μελλιώνονται τα όρια στη βιβλιοδική. Έτσι, είναι ένα πολύ καλό άρθρο. Και μετά σας παραθέτω αγγλική βιογραφία. Καλά είναι να έχετε μια γεύση. Στη συνέχεια, πίσω στη δέντα της σελίδα, σας έχω μερικές ιστοσελίδες. Και βέβαια, πρώτη-πρώτη ιστοσελίδα που σας έχω είναι η Ελληνική Επιτροπή Βιοητικής Ελλάδος. Εγώ ξέρω ότι έχετε τατάβλες, ταχτά, είσαστε σαχτά, είσαστε δεν σας πιάνει κανείς. Εγώ θα αναμένω ότι μετά το πέρασμα του μαθήματος, θα έχετε όλη την περιέργεια. Θα πάτε σπίτι ή θα πάτε όπου πάτε και θα κάνετε τα τα τα. www.baedix.gr και θα βρείτε μέσα την Εθνική Επιτροπή Βιοητικής Ελλάδος και θα κάνετε. Είναι μια χαία σχολή. Και αν θέλετε, έτσι το λέω από τώρα, σημειώστε. Θέλω στο επόμενο μάθημα να έχετε κοιτάξει και να ξέρετε όλοι να μπείτε προφορικά με δύο λόγια ποια είναι η αρμοδιότητα της Εθνικής Επιτροπής Βιοητικής Ελλάδος και τα προφορικά μας. Ακεί να σας πω ότι σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν ιδρυθεί Εθνικές Επιτροπές Βιοητικής. Μπορείτε από περιέργεια να ανοίξετε και εις το σελίδι της Εθνικής Επιτροπής Βιοητικής ΚΙΦ δηλαδή κάποιος. Μάλιστα, ευθύ θα μεταφράσω και στα αγγλικά και πάνω πάνω, για να μπορούνε να διαβάζονται εις το σελίδι τους και αποφάσεις τους και από τις ευρωπαϊκές χώρες. Πείτε και εκεί να δείτε. Να έχετε και μια δυνατότητα σύγκρισης. Και σας βάζω, ωραία λαϊκές, δεν θυμάμαι η γαλλική αν μεταφράζεται στα γητά, ξέρω όμως ότι η Εθνική Επιτροπή Βιοητικής Γερμανίας είναι μεταφρασμένη και στα γητά. Είναι στα γερμανικά και στα γητά. Και είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον το μου χάρη, ένας φοιτητής αν πάρει ένα θέμα, όπως, ας πούμε ένα μεγάλο θέμα, είπα προηγουμένως για διαχείριση γενετικού υλικού, ο οποίος φλιπτή έλειψε. Κατρακίνηση, η φυθή μου λόγω, ας πούμε ένα από τα μεγάλα θέματα που προσχωρεί στη βιοητική, της ιδικούς βιοητικής και τις επιτροπές βιοητικής είναι το κατά πόσο πρέπει να δημιουργούνται ανθρώπινα έμπρια, εξωσωματικώς υπάρχει δυνατότητα, για την προαγωγή και την πειραματισμή. Και να δείτε ότι είναι και πειράμα. Το ξαναλέω. Κατά πόσο επιτρέπεται να δημιουργούνται ανθρώπινα έμπρια, για λόγους πειραματισμού καθαρά και μόνοι. Δηλαδή να παραδίδονται στην έρευνα για πειράματα και εδώ υπάρχει μια αυτοπεταρρυματική αντιγραφή. Και βέβαια και για να σας πονηρέψω, να σας υποξιάψω με την καλώς εννοούμενη έννοια, λειστοχαστικώς να σας υποξιάψω. Βέβαια, αν μιλάμε για γενετικό υλικό, δηλαδή για πράγμα, να δημιουργήσουμε μερικά αντίγραφα από αυτά για να τα δώσουμε στην έρευνα για την προαγωγή της έρευνα. Γιατί στο κάτω κάτω, πρέπει να το αναγμωρίσουμε, η προαγωγή της έρευνας είναι μια της ειλικόδης, έτσι. Και δεν την χάνεται με την προαγωγή της έρευνας, η έβρεση φαρμάκων και της θεραπείας στενειών που ταλανίζουν ανθρωπότητα, καρκίνους κλπ. Η έρευνα, η προαγωγή της έρευνας, όχι μόνο δεν είναι κακό, τη θέλουμε και την επιδιώχουμε και πρέπει να τη θέλουμε και να την επιδιώχουμε. Σε αυτό, νομίζω, συμφωνούμε όλοι. Το ερώτημα είναι με ποιο κόσμο και με ποιο βαθμό. Εκεί γύρεται το ερώτημα, δηλαδή είμαστε έτοιμοι, είμαστε πρόθυμοι να τα θυσιάσουμε όλα στην έρευνα, μέχρι του σημείου να δημιουργούμε ανθρώπινες ζωές. Δεν έχει σημασία αν το έμβριο δημιουργείται με τον παραδοσιακό τρόπο, μέσα από το ανθρώπινο σώμα ή εξωσωματικά, στο εργαστήριο, έτσι που γενναινιστεί και του θεολόγου. Το αποτέλεσμα είναι ότι και στην πιο περίπτωση δημιουργείται έμβριο, δηλαδή ανθρώπινη ζωή. Μπορούμε, λοιπόν, τις ανθρώπινες ζωές να τις θυσιάζουμε υπέρ της προαγωγής της έρευνας, η οποία ομολογουμένως είναι για το καλό της ανθρωπότητας. Δεν το αρνούμε, θα και κοιτάξτε. Θα πρέπει πάντοτε να είμαστε πάρα πολύ προσακτικοί στο πώς διατυπώνουμε ένα ερώτημα. Δεν σας κρύβω, αυτό το θέμα δημιούργησε μεγάλο θόρυβη, μεγάλο σύνολο και οι Επιτροπές Ποιηθηκής, να μην εις Ευρωπαϊκές, διερμόνησαν επαξίδου. Και βέβαια μια έξυπνη, πονηρή κίνηση για να υποστηρίξουμε ότι πρέπει να παρέχονται, να δημιουργούνται έμβρυα για την προαγωγή της επιστήμης, της έρευνας, ήταν να τα ονομάσουμε υλικό. Άμαξε και τα ονομάζουμε υλικό, τι μας νοιάζει, κάνε λίγο παραπάνω υλικό και πρόσφερετε στην έρευνα, για την προαγωγή της έρευνας. Άρα είδατε πως και οι φιλόσοφοι και οι νομικοί και όλοι θεωρώ, παίζουν κάποια πολύ φιλή παιχνίδια με τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε τη γλώσσα. Η απορία μας είναι και να δω πως επισεχόμαστε σε θέματα μεταφυζικής, μα είναι αυτό το οποίο γεννιέται από το ανθρώπινο σώμα ή έστω και εξωσοματικά είναι απλώς υλικό έστω και γενετικό. Μήπως είναι κάτι σαν και εμένα. Μήπως κι αν έχω κι εγώ αξία, γράφει κάποια, η αξία της αξίας του ανθρώπου. Αν έχω εγώ αξιοπρέπεια και αυτό το οποίο προέρχεται από μένα και θα καταλήξει να γίνει μετά από χρόνια και κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, άκουμαι πως έχει και αυτό την ίδια αξία. Και αυτή την αξία, πως δεν πρέπει να είμαστε πρόθυμε να τη θυσιάσουμε τόσο έντονα για την προαγωγή της έρευνας. Άρα βλέπετε, αυτό δημιούργησε μεγάλο πρόβλημα. Η Γερμανική Επιτροπή Βιοηθικής ακολούθησε μια πολύ… ας πούμε, η Ελληνική Επιτροπή, τον άφευκαν σε λομπακό επαέδεξο του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι άκρα φιλελελεύθερη. Ακολούθησε μια ακραία φιλελελεύθερη γραμμή. Έτσι, η Γερμανική Επιτροπή Βιοηθικής ακολούθησε μια… θα τυπώ συντηρητική. Γιατί, ας τυπώ συντηρητική. Κι εμένα, συμφωνούσα με την Γερμανική Επιτροπή. Και να μου πούνε συντηρητική, είπε, έχω της αγώνας, μην το προβ, πού είναι το προβ, δεν είναι ίδρυς. Δεν είναι ίδρυς να είναι συντηρητική. Κάποιοι το θεωρούν να είναι ίδρυς, εμένα δεν μου προσβάλλει καθόλου να μου πούνε συντηρητική. Και μπορώ να εντιωλήσω, αλλά διαφώνησε. Η Γερμανική Επιτροπή Βιοηθικής διαφώνησε. Αυτό προφανώς είπε ένα όχι. Να το θέσω πολύ απλά στο πρώτο μάθημα. Άρα σε κάποια θέματα καλά θα είναι και ξέρετε υπάρχουν τα μελώ, αριστερά ή δεξιά, και θα κλικάρετε, όπως λένε οι τεχνοκράτες, εντάξει το θέμα το οποίο σας ενδιαφέρει. Λοιπόν δεν ξέρω, υπάρχει κάτι επαφτού, στα όσα είπαμε προς την, να κάνουμε ένα διάλειο. Να κάνουμε ένα διάλειο, ή δεν θέλουμε. 10 λεπτά, να πιούμε το νεράκι μας. Το ρολόι που λέει 25, άρα πάρα 25 να ξεκινήσουμε. Εδώ τριγύρωνα είστε. Να ανοίξουμε και λίγο την πόρτα να δροσιστούμε, έτσι, και επανεχόμαστε. Αν έχετε και μια απορία και τώρα στο διάλειο, αφού είμαστε λίγοι στο διάλειο μας απαλάσσουμε. Μπορώ να σας ακούσω πάρα πολύ ευχαριστά. Δεν ξέρω πώς θα ακούτε. Αυτά είναι λίγο καινούργια, έτσι. Είναι λίγο καινούργια και, ας πούμε, διαφωνούσα με μια, είμαι σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, διαφωνούσα τώρα με μια Ισλανδή, που την πέτυχα αρχή. Παιδιά, η γλώσσα είναι, το πώς, δηλαδή, εφραζόμαστε και το πώς μιλάμε, δείχνει εμέσως, έμεσα, πώς αξιολογούμε κάποιες καταστάσεις. Θα ζήσω σε ένα άλλο παράδειγμα. Θα σε φύγουμε, ανέβη. Μου λέει, λοιπόν, αφήστε να δει, ας συζητάμε για έναν άλλο φιλόσο. Ποιος είναι Ολλανδός, αλλά δουλέψει στην Αμερική τώρα, έχει κατάλη καριέρα, εγώ τον σέβομαι ιδιαίτερα, τον Τεν Χαβερ, ο οποίος είχε γράψει ένα άφρο σε ένα βιβλίο, το οποίο με άφησε έναν φωνηκιά άναπη. Αυτός με τα τελευταία χρόνια δουλέψει στην Αμερική. Ήταν Ολλανδός, ξεκίνησε ως γιατρός, έκανε δύο δευτερικά, ένα γιατρού. Μετά στράβηκε στη Φιλοσοφία, δούλεψε στην Ολλανδία. Μετά δούλεψε μερικά χρόνια στον τομέο βιβλιαζικής της UNESCO, στη Γαλλία, στην Παρίση. Και τώρα βρίσκεται στο... Ποιος είναι η βιβλιαζική, τον είπα. Πάλι ασχολείται με τη βιβλιαζική και δάση τη βιβλιαζική, που είναι πολύ αξιολόγουσα. Έγραψε, λοιπόν, ένα βιβλίο και λέγε... Ονόμασε την επέμβαση των Αμερικανών στο Ιράκ ως χιουμανιτάρια... Το διάβρασε στα Αγγλικά. Δεν γνωρίζω πρώτα. Humanitarian Intervention. Και είπα, ο Θεέμ. Ακόμα και ο Χάβερ είπα, αμερικανοποιήθηκε. Δεν δυνατό, λέω, να παίρνουν οι Αμερικανοί να ισοπεδώνουν το Ιράκ με το πρόσχημα ότι πήρθαν πυρηνικά όπλα. Έτσι, αυτό δεν είναι. Πριν κάποια πράγματα αυτό. Αυτό που είπαν οι Αμερικανοί από πυρηνικά όπλα. Να το ισοπεδώνουν. Και βέβαια μετά αναπτύχθηκε στην Αμερική αυτή η τάση που όλες τις επεμβάσεις που κάνανε οι Αμερικανοί όπου θέλανε και όποτε θέλανε, στη Ικοζυλαδία και λοιπά, ήταν χιουμανιτάρια ή ανθρωπιστικές παρεμβάσεις. Ωραία, αυτό είναι η Αμερικανική γραμμή. Αλλά αυτός δεν ήταν Αμερικανός. Της λέει, ακόμα της Μαγάβελιάς. Της λέει, ανθρωπιστικές παρεμβάσεις. Και το σχολιάζω με τη Φίδα, τη γνωστή του Φίδου. Και της λέω, απομυτεύστηκα και άθηνα μια, εκτός του λέει, που το διάβασα βιαστικά, όταν δεν το κατάλαβα καλά. Και μου απαντάει αυτή. Εκεί μιλάμε. Και μου λέει, θα το ξαναδώ το άρθρο, το έχω στον υπολογιστή μου σε pdf. Θα το ξαναδώ. Της λέει, εκτός εάν άμεσα εγώ μια επιφύλαξη τότε. Εκτός εάν, δεν αξιολογεί, αλλά περιγράφει. Και μου λέει, ναι, ναι, ναι, περιγράφει. Λοιπόν, όχι περιγράφεται, χάβεται, δεν είναι δυνατόν, μου λέει, να αντικειολογεί αυτή την παρέμβαση να με κάνει. Αυτό το είχε καιρό να το ξεραστώ. Μετά από ένα, δυο μήνες, μου στέλνει ένα email. Και μου λέει, τελικά περιγράφει όταν χάβεται. Ακούστε παιδιά. Έχουμε μια κάτι κουλαμβάνη χώρα, έτσι, στον κόσμο. Δεν έχει σημασία, είναι πόλεμος, είναι άλλο. Λοιπόν, είναι γεγονός ότι εκεί ήταν μια εμπόλεμη κατάσταση. Πήγανε κάποια Αμερικανία από μια άλλη χώρα, απρόσκλητη, έτσι, σε ένα Ιράκ και πετέθηκαν δίαια. Έγινε πόλεμος, έγινε πόλεμος, έτσι. Δεν μπορούμε κάτι το αρνητικό να το ονομάσουμε ανθρωπιστική βοήθεια. Εάν, και εγώ της απάντησα αυτό, της λέω, εάν της βλέπεις, όταν χάβεται αυτό, στην περιγραφή που δίνει, το ονομάζει ανθρωπιστική βοήθεια, ακόμα, αυτό δηλώνει ότι το επικραπτεί. Ότι συμπονεί μαζί με αυτό που έγινε, με αυτό που έκανε Αμερικανή. Ξέρεις τι λέω, γιατί? Γιατί εγώ δεν το ονομάζω ανθρωπιστική παρέμβαση. Εγώ το ονομάζω επίθεση των Αμερικανών. Πες ότι είμαστε δύο στους δομιλητές. Και μιλάμε για αυτή την πράξη που έκανε Αμερικανή. Εσύ την ονομάζεις ανθρωπιστική παρέμβαση. Και εγώ την ονομάζω επίθεση στο Ιράκο. Εγώ σας ρωτάω άσχετα κάτι άλλο. Η δική σου περιγραφή δεν δηλώνει ότι ήταν κάτι σωστό. Ενώ η δική μου περιγραφή δηλώνει ότι ήταν κάτι πολύ κακό και το αποδοκιμάζω. Δηλαδή, όταν εσείς είστε στα αναγνώστες, διαβάζετε και αυτή την περιγραφή, διαβάζετε και τη δική μου περιγραφή και λέτε, από την περιγραφή της Χαράς συνάγεται, συμπερένουμε ότι καλά έκαναν οι Αμερικανοί που ήταν εκεί πέρα στο Ιράκο, έκαναν ό,τι έκαναν. Από τη Σελένη στην περιγραφή συνάγεται ότι έκαναν πολύ κακά. Άρα, δηλαδή σας το είπα, αυτό μου έχουν τα λόγια και οι περιγραφές μας ακόμα, διότι ποτήσετε κάποιοι συρρίζονται ότι οι περιγραφές που κάνουμε των γεγονότων είναι value free. Value free σημαίνει, όχι αξιολογικές, δεν έχουν αξιολογική βαρύτητα. Δεν είναι value free καθόλου. Έχουν δηλαδή, η δική σου περιγραφή δείχνεις εσύ, έχει αξιολογική θετική σημασία, εσύ επιδοκιμάζεις την πράξη που έκαναν οι Αμερικανοί, εγώ την εγώ δοκιμάζω ή δεν γίνεται. Άρα, βλέπετε τι μεγάλο ρόλο παίζει ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τη γλώσσα και ακόμα περισσότερο, ο τρόπος με τον οποίο περιγράφουμε κάποια πράγματα. Γιατί και αυτό ξέρετε και φαίνεται περισσότερο, σε αυτά είναι οι νομικοί. Οι νομικοί, όμως, είναι τσακάλια. Ας πούμε, αν βλέπετε κάποια ταινία εκεί, τι γίνεται στα δικαστήρια, που ο ένας, βλέπετε, ο ένας, ο συνήγορος, την πράξη την ονομάζει, διότι αν το πεις πόνο, αν εγώ μου εκτεθεί κάποιος, είμαι σε αυτό άμυνα, και τον χτυπήσω αμυνθό πολύγερα και τον σκοτώσω. Πες του τώρα, αμύνθι, πέρα σε τώρα, τον σκοτώσω. Αν αυτό το ονομάσουμε πόνο, με έχετε καταδικάσει. Τελείωσε, σκότωσα. Αν όμως το ονομάσουμε αυτό άμυνα, είναι εντελώς ευρυκό. Άρα, βλέπετε, παίζει πρώτο, το πώς χρησιμοποιούμε την γλώσσα και πώς κάνουμε, πώς δίνουμε αυτές τις περιγραμμές, για να δείτε τι υπόψεις. Αυτό είναι το ίδιο και ισχύει και στην καθημερινή μας ζωή, ισχύει και στην πληθυκή και στην οικοίσχη στα πάντα. Για αυτό να είσαστε και εσείς, ειδικά, που ασχολείστε με την Βιβλιοσοπία και στο Χάστιστο, να εσπαθήσετε να καλλιεδίσετε το λόγο σας. Είναι μια τέχνη που μαθαίνετε. Είναι μια τέχνη δύσκολη, έτσι, που μαθαίνετε συντο χρόνο. Ανατοιμάσετε. Και εμείς όταν διορθώνουμε, δεν διορθώνουμε. Τι διορθώνουμε, όταν σας διορθώνουμε φραστικά λάθη στις εργασίες. Διορθώνουμε, θέλουμε λίγο να λιάνουμε το λόγο σας, να τον εκδιευθύνουμε, να σας κάνουμε να κρυβολογείτε περισσότερο. Έτσι, παιδιά. Αντίο, να μη σας εμειδήσω. Να συνεχίσουμε λίγο. Λοιπόν, μου το θύμισε εδώ η συναντακτός σας. Θα σας το έλεγα, βέβαια. Να ξέρετε, στο International έχω ανοίξει ένα ντοσιέ. Γράφω απ' έξω το όνομα ΦΙΕ 619. Προβλήματα του ΦΙΕ, κλείστε το όνομά μου. Και έτσι, για μια πρώτη γεύση, ποιο καλά είναι. Και ξέρετε την αδιασία, παιδιά, δεν μπορούμε να τη γράψουμε μια μέρα, να κάτσουμε να οχωτούμε, 15 ημέρες θα διαβάζουμε. Δηλαδή, πρέπει, η γνώση άντε σε σωρεύεται. Είναι και θέμα χρόνου, όπως πολύ ωραία λέει ο Υποκράτης. Δεν μπορεί κανείς να γίνει γιατρός σε δύο χρόνια. Θέλει χρόνο. Και η μελέτη πρέπει να έχει μια διάρκεια, μια προσπάθεια. Επειδή θέλω να εκμεταλλευόμαστε το χρόνο μας, τι σας άφησα εκεί, στον δοσία μέσα. Να πάτε να το τοτυπήσετε για να έχετε να πελετήσετε. Το πρόλογο των επιμεριτών του πρώτου βιβλίου. Έτσι, σας άφησα αυτό. Σας άφησα... Πριν τον πρόλογο των επιμεριτών, σας άφησα ένα άρθρο από το βιβλίο της Πούλας, Τσινώρεμα και του Τίτσου Λούι. Το οποίο, νομίζω, σας ενδιαφέρει. Είναι το άρθρο του Μανώλη Γαλανάκη. Θα δείτε τη φωτοτυπία, δεν έχετε να γράψετε τίποτα. Και έχει τίτλο «Εκοστός και Εκοστός Πρώτος Εώνας». Είναι γιατρός αυτός. «Σημαντικής ταθμής στην πορεία της ιατρικής ηθικής». Έτσι. Και σημαντική. Μπορεί να δει όσο το όνομα, έτσι και έτσι. Έτσι. Οπότε τώρα τη φίλη σου... Μεντάξει. Μεντάξει. Η απάντηση είναι... Η απάντηση είναι... Λοιπόν, Άρα Μανώλη Γαλανάκης. Και σας λέει ποια ήταν τα σημαντικά ιατρικά λεγόνατα, τα οποία λαμβάνε χώρα του 20ου και του 28ου αιώνα, τα οποία έδωσαν ιδιαίτερη όθηση στην εξέλιξη των ιατρικών επιστημών και τεχνολογιών. Τέτοια όθηση, που η ανθρωπότητα άνοισε να αισθάνεται, να διαπηλείται, έτσι ώστε οι άνθρωποι να αρχίσουν να σκέφτονται ότι πρέπει να βρουν τρόπους και μηχανισμούς για να ελέγξουν αυτές τις τεχνολογίες. Και ένας από τους τρόπους είναι η δημιουργία αυτού του δημιουργικού προβληματισμού. Σας αναφέρω για παράδειγμα η αποκρυπτογράφηση του ανθρωπίνου γονιδιώματος. Σας αναφέρω ένα άλλο παράδειγμα, η δημιουργία πεδιού του εξωσματικού σωλήνα. Εντάξει, το 1975. Και αναφέρω και κάποια άλλα που νομίζω δεν ήταν. Το ότι γίνεται μεταμοσχεύσης, ας πούμε, καρδιάς, ξέρω εγώ από την δεκαετία, εδώ σωκανιά, δεν είναι τόσο συντανακτικό. Αλλά αυτός λέει επιτροχάδι τις βασικές ανακαλύψεις και τελετές τεχνολογίας, οι οποίες έλαβαν χώρα κατά τον 20ο και 21ο αιώνα. Καλά είναι να τις ξέρετε. Λοιπόν, άρα υπάρχει η φωτοτυπία αυτή. Μετά έχω αφήσει το πρόλογο των εφημεριτών του πρώτου μιλίου. Επίσης, έχω αφήσει η πρόσβαση του άγα μου μοναχικού άντρα στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Ξέρετε, οι τεχνικές της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι ένα από τα μεγάλα κεφάλαια. Λοιπόν, υπάρχει αυτό το φυλάδιο, το οποίο το εκδίδει η εκδόση Σάκουλα, λίγο πιο κάτω. Και σε αυτό συνήθως γράφουν νομική πάνω σε θέματα βιοειθικής. Έχει τίτλο Ιετρικό Δίκαιο και Βιοειθική. Κάποια από αυτά είναι ενδιαφέροντα και μπορεί να δώσουν ελεθίσματα για την βιβλιοσοπικό στοπεσμό. Λοιπόν, το πρώτο άρθρο, εγώ σας το φωτοτύπησα όλο για να το ξεκυλίσετε, για να το δίνει και την ιστοσελίδα, το οποίο θέλετε να παίνετε κλπ. Εγώ θα θέλα έτσι να μελετήσετε το πρώτο, ο οποίος είναι σε αυτό που πιέζει λίγο από την επόμενη σελίδα. Και έχει τίτλο Η Πρόσβαση του Άγα Μοναγικού Άνδρα στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Η Νομολογιακή Εξέλιξη. Πάλι τα δικαιώματα του ζητάει ακόμα και τόσο έρημος ο άνθρωπος μοναχικός άνδρας και λέει αν η άνθρωπος μοναχική γυναίκα έχει δικαίωμα σε να αποκτήσει ένα παιδί με ή χωρίς τεχνικές, γιατί όχι και γυναίκα. Και επειδή όπως σας είπα προηγουμένως αν δεν το ξαναλέω, κατά την άποψη μου ξεχνάτε μια μεγάλη παράμετρο, η οποία είναι το παιδί που θα γεννηθεί. Ε, αυτό το παιδί δεν είναι ένα κέρι που θα το κάνουμε όπως θέλετε. Είναι κάτι λίγο διαφορετικό. Σας βάζω μέσα και ένα δικό μου άρθρο που είναι υποδημοσίευση, αναπαραγωγική αυτονομία, όλοι αυτοί οι μοναχικοί άνδρες και οι μοναχικές γυναίκες, εσείς υπογράψτε και οι μοναχικές γυναίκες επικαλούνται ένα επιχείρημα, την αναπαραγωγική τους αυτονομία. Δεν έχουμε μόνο δικαίωμα στην αυτονομία, είμαστε ελεύθερη και αυτονομή, αλλά έχουμε δικαίωμα να αναπαράγουμε όποτε εμείς θέλουμε, όπως θέλουμε, με όποιο τρόπο θέλουμε και με όποια τεχνολογία θέλουμε. Αυτό είναι το επιχείρημα και η αναπαραγωγική αυτονομία. Αυτά τα δύο να τα διαβάσετε μαζί, πρώτα αυτό και μετά το άρθρο μου, γιατί εδώ λιγάκι τους προκαλώ και λέω ωραία αναπαραγωγική αυτονομία, αλλά υπάρχει και μια αιθική ευθύνη. Όταν δημιουργείσαι ναών, έχεις και μια ευθύνη, έχεις αυτό το οποίο δημιούργησες σκέψεις για τις τεχνικές ιατρικώσεις που βοηθούμε να σε αναπαραγωγήσεις. Έτσι, αρχίζω λιγάκι να σας προβληματίσω. Είναι αυτά τα τέσσερα που σας είπα στο International μέσα σε ένα ντοσιέρι. Έτσι παιδιά, λίγο λίγο. Λοιπόν, θα σας μοιράσω τώρα κάτι άλλο και θέλω λίγο να σκεφτούμε μαζί και να προβληματιστούμε. Τι ήταν αυτό που όθησε τους στοχαστές και τους ειδικούς εις το να δημιουργήσουν αυτόν τον χώρο σκέψης, τον διεπιστημονικό χώρο σκέψης, που ονομάζεται πληρηθήκη. Εντάξει, λοιπόν, πάρτε εδώ από ένα και το περισσεύσετε με το Ζήμετε. Όχι, μπορείτε. Αυτές με όλες τις φωτοτυπίες, επειδή μπορεί να μην προλάβουμε να τις τελειώσουμε σήμερα, και θα τις χρειαστούμε και στο επόμενο μάθημα. Σας παρακαλώ πολύ να τις έχετε και για το επόμενο μάθημα μαζί σας. Λοιπόν, θέλω να δείτε την πρώτη σελίδα σε πρώτη φάση. Τα άλλα είναι αποσπάσματα από τον Υποκράτη. Ορίστε, δεν έχετε. Άλλο ένα. Τα άλλα είναι αποσπάσματα από τον Υποκράτη. Θα φτάσουμε αυτό στο επόμενο μάθημα. Αλλά εγώ θέλω λίγο να δείτε το πρώτο. Είναι φωτοτυπία από το διαδίκτυο. Αν θέλετε παραπάνω πληροφορίες, θα μπείτε εκεί και θα δείτε. Αλλά η ουσία είναι η εξής. Γιατί ο προβληματισμός μας είναι, για ποιον λόγο δημιουργήθηκε αυτός ο στοχασμός, αυτή η περιοχή προβληματισμού, που ονομάζεται βιοηθηκή. Εκούσατε προηγουμένως είπαμε, υδρύθηκαν και αστικές επιτροπές βιοηθηκής σε κάθε χώρα. Δηλαδή, ποιος ήταν ο λόγος που δηληθήκαμε σε αυτήν την κατάσταση. Ο λόγος ήταν, ήδη το αναφέραμε, ένας αριθμός ιατρικών ανακαλύψεων, οι οποίες έλαβαν χώρα με μεγάλη ταχύτητα. Είναι αλήθεια ότι στο τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα, γιατί τα πρώτα χρόνια του 20ου χρόνου, έγιναν μεγάλες ανακαλύψεις στην περιοχή της ιατρικής, στην περιοχή των ιατρικών και γενετικών επιστημών. Αυτό είναι η διαμονή. Και, εντωμεταξύ παράλληλα, αναπτύχθηκε και η τεχνολογία της πληροφορικής. Και αυτομάτα έγινε ένα συνδυασμός των ιατρικών ανακαλύψεων και γνώσεων με τις τεχνολογίες. Μπορούσαμε, δηλαδή, την ιατρική γνώση, πλέον, να την εφαρμόζουμε με τη βοήθεια αυτών των τεχνολογιών. Μιλάμε σήμερα για την νεοτεχνολογία. Είναι μεγάλη χρήση της νεοτεχνολογίας στην ιατρική. Το ξέρετε πάρα πολύ καλά. Άρα, ας πούμε, και σου εγχειρίζει ο άλλος τη μειοπία. Ήταν ασύλληπτο αυτό πριν κάποια χρόνια. Έτσι, σε βάζει κάτω και δεν υπολογίζει χιλιοστά. Υπολογίζει η χιλιοστά των χιλιοστών. Για φανταστείτε αυτά τα πράγματα. Αυτά ήταν τα διανόητα. Άρα, έχουμε μεγάλη ανάπτυξη των ιατρικών ιππριστημών και τεχνολογιών σε πρώτη φάση. Αυτό είναι ένα γεγονός. Όμως, πριν από αυτό το γεγονός, έχουν ελάθει χώρα κάποια άλλα δυμονωμένα γεγονότα, τα οποία αποτελούν δυσάρεστες μαύρες σελίδες για την ανθρώπινη ιστορία. Λόγω χάριπτο έναν, τον γνωρίζετε πάρα πολύ καλά, είναι τα όσα έλαβαν χώρα σε στρατόπεδο των Ναζί κατά τη διάρκεια της Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Έτσι, δηλαδή, οι άνθρωποι εκεί πλέον δεν εθεωρούνται άνθρωποι, όλοι κρατούμενοι, όλοι ευδέοι, όλοι κρατούμενοι, εθεωρούνται αντικείμενο προς πειραματισμό. Σήμερα μιλάμε και λέμε ότι στις περιπτώσεις που ο άνθρωπος καθίσταται αντικείμενο πειράματος, θα πρέπει πρώτα να τον ενημερώνουν οι ερευνητές, στη συνέχεια να δίνει τη συγκατάθεσή του και μόνο τότε να προχωράει η έρευνα και το πείραμα, δηλαδή ναι, αλλά για να φτάσουμε, να καταλήψουμε σε όλα αυτά, έχουν προηγηθεί πολύ μαύρα σελίδες ιστορίες. Αλλά μην νομίζετε ότι ήταν μόνο τα στρατόπεδα. Και αυτό εξηγεί και γιατί οι Γερμανοί, που τους ανέφερα προηγουμένως, έχουν μια πολύ επιφυλακτική στάση, έως καχύποπτη στάση, απέδει στις ιατρικές επιστήμες και τεχνολογίες. Ζούνε πάντοτε υπό την απειλή, υπό το κράτος, αυτών τα οποία έλαβα χώρο στο παρελθόν. Μέχρι πρώτα, ας πούμε ο Peter Singer, που είναι ένας Αστραλός Άγγλος, δεν μπορώ να θυμηθώ τι είναι, Άγγλος, αλλά εγάστηκε στην Αστραλία σε όλη του τη ζωή. Όταν πήγε στη Γερμανία σε ένα πανεπιστήμιο στο Βερολίνο να μιλήσει υπέρ της ευθανασίας, έλεγε να τελματίσουμε τη ζωή του. Δεν τον άφησαν ο Βερολίνος. Οι Γερμανοί ποιητές έκαναν κατάληψη, να πότε κάνει η Γερμανή κατάληψη, όχι οπτε πότε κάνει, και δεν άφησαν, έφυγε ο Singer, δεν έδωσε διάλεξη. Αυτό τι δηλώνει, αυτό δηλώνει το παρελθόν, το Γερμανικό. Έχει δημιουργήσει μια ιδιαίτερη ευαστησία στους νεότερους ανθρώπους, να ακούνε όλες αυτές τις ανακαλύψεις, εξελίξεις και τις τεχνολογίες με μεγάλη κακή υποψία. Αυτό δεν είναι κακό, έτσι, αυτό δεν είναι κακό. Και δεν ήταν, όπως είπα, μόνο οι Γερμανοί. Εδώ σας φωτοτύπησα ένα άλλο παράδειγμα, λιγότερο γνωστό, είναι το πείραμα της σύφυλλης στο νοσοκομείο Τάσχετση, σε μια περιοχή της Αμερικής. Πολύ απλά, τις λεπτομέρειες θα τις διαβάσετε. Πρόκειται για 399 μαύρους χωρικούς, αγράμματος, οι οποίοι μάζευαν, λέει, στα φύλλη το, σαν να πούμε, στάχυτο στα φωράφια, οι οποίοι έπασαν από σύφυλλους. Έτσι, πήγα στο συγκεκριμένο το νοσοκομείο του Τάσχετση, εξετάστηκαν και βρέστηκαν ότι είχαν αυτή την ασθένεια, και το δημόσιο αυτό νοσοκομείο τους υπεσχέθη, ότι θα τους παρέχει την ατροφή τους, και την φαρμακευτική τους αγωγή, ωραία, έως ότου να θεραπευθούν αν θεραπεύονται. Λοιπόν, η απάντηση είναι ότι ποτέ δεν τους παρέσχουν καμία φαρμακευτική αγωγή. Από το 1932, βάλτησε αυτό το πείραμα, γι' αυτό λέγεται και «experiment» πείραμα, μέχρι το 1972, 40 χρόνια, μια ζωή, όταν υπήρξε διαρροή στον τύπο, μια δημοσιογράφος το έπερε στο φως, ποτέ δεν τους έδωθηκε φαρμακευτική αγωγή, τους έλεγαν ότι τους παρέχαν, τα πλασέπω υπήρχαν από τότε, τους έδωσαν τα σπιριμίτσα, και μάλιστα δεν τους έδωσαν καμία φαρμακευτική αγωγή, ούτε από τη δεκαετία του 40 και μετά, όταν ανακαλύψει την πενικιλίνη, η οποία θεωρείται ότι στη συγκεκριμένη ασθένεια μπορεί να κάνει μια διαφορά. Γιατί είναι το ερώτημα, διότι τους χρησιμοποιούσαν ως πειραματόζο, βεβαίως έναν, μάλλον όχι εν αγνία τους, εδώ θετικά τους έξαπνουν, να το περιγράψουμε σωστά, συγγνώμη με βάση αυτά που λέγαμε προηγουμένως, διότι αυτό που τους είπαν είναι ότι θα τους παράσχουν φαρμακευτική αγωγή, άρα τους εξαπάτησαν, δεν τους παρέχουν καθόλου φαρμακευτική αγωγή, αυτοί οι άνθρωποι ζούσαν με την ψευδέστηση ότι τους παρίχονται κάποια φάρμακα τα οποία ποτέ δεν έλαβαν και οι άλλοι οι γιατροί τους χρησιμοποιούσαν ως πειραματόζο, διότι λέει που καταλήξει το συμπέρασμα ότι οι παρενέργειες αυτής της ασθένειας στους μαύρους και στους λευκούς είναι διαφορετικές, διότι οι λευκοί οι οποίοι πάσχουν από σύφυλλη έχουν περισσότερα καρδιολογικά προβλήματα ενώ τα προβλήματα που έχουν οι μαύροι που πάσχουν από σύφυλλη είναι διαφορετικής φύσεως. Αυτό είναι ένα άλλο θέμα. Είναι ένα καθαρά ιατρικό θέμα, αλλά δεν μπορεί, ξέρετε είναι μια φρικτή ασθένεια, ήταν, δεν ταραπεγόταν την εποχή, δεν μπορεί τον άλλον όμως να τον κορυδεύει σε ψυχρό για να προάγιξε εσύ την έρευνα σου. Αυτό είπαμε πλευμένως, προαγούλη της έρευνας και συμφωνήσαμε όλοι ότι είναι κάτι πολύ καλό και θετικό, είναι για το καλό της ανθρωπότητας, αλλά κάτω από κάποιος όλους, έτσι. Λοιπόν, οι όροι αυτοί δεν κυρήθηκαν, αυτό είναι το σκάνδαλο του πειράματος της ίφυλλης στο νοσοκομείο Τάσκη, και θυμησιμιώνω, δεν ήταν ένα ιδιωτικό νοσοκομείο, ήταν ένα δημόσιο νοσοκομείο, έτσι, ήρθε στο Χώσκα μετά. Εν τω μεταξύ, πέφεραν αυτοί, έτσι, εδώ πεγάνει. Έτσι, άρα κάτι τέτοια γεγονόταν και άλλα πολλά. Έλαβαν χώρα, κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, αν όχι νωρίτερα, βέβαια να αναφέρω και το άλλο, έλαβαναν χώρα και διάφορα ευγονικά προγράμματα. Η ευγονική είναι μια άλλη περίεργη λέξη, αλλά θέλουμε να αναλύσουμε κάτι για το ονομάδα. Η ευγονική μπορεί να έχει θρητική σημασία ή αρνητική σημασία. Ο όρος ευγονική όπως χρησιμοποιείται ως την αρχαιότητα σήμερα καλό απόμονη. Καλός απόμονος. Αλλά η ευγονική, όπως έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως από κάποια ολοκληρωτικά καθεστώτα, και όχι μόνο ολοκληρωτικά καθεστώτα, στη σύγχρονη εποχή σημαίνει αυταρχική παράβαση της αναπαραβολικής αυτονομίας των ανθρώπων. Εδώ μιλάμε για παραβίαση, όχι παράβαση, παραβίαση της αναπαραβολικής αυτονομίας των ανθρώπων. Και αυτά μπορείτε να μπορώ να σας δώσω και βιβλιογραφία. Τα λέω Άλεμ Μπουχάναν, σε ένα πολύ καλό του βιβλίο «From chance to choice» «Από την τύχη στην επιλογή», έτσι. Το γράφω εγώ. Άλεμ Μπουχάναν και άλλοι. Και άλλοι. Τέσσεριν συγγραφείς. «From chance to choice». Αφιερώνει δύο «από την τύχη στην επιλογή», διότι βέβαια πρώτα η γέννηση ενός παιδιού ήταν θέμα τύχης, με τον παραδοσιακό τρόπο. Με την εξωσωματική γέννηση ενός παιδιού αρχίζουμε και επιλέγουμε τώρα, αλλά δεν είναι τα στοιχεία ως τίτλος. «From chance to choice» αφιερώνει σε αυτό το βιβλίο δύο κεφάλαια πάνω στην ιστορία της εμπορικής και σας αναφέρω χαρακτηριστικά κάτι που όταν το διάβασα φυκείασα. Και καλά είναι να διαβάζουμε για να μαθαίνουμε τις κοινωνίες. Ας πούμε όλοι πίστευαμε, εγώ πίστευα τουλάχιστον και εσείς. Τι φιλελεύθεροι λαοί είναι αυτοί, σχανδυναβεί, έτσι και εγώ πίστευα. Όμως περποιήθηκαν όλους τους έγχρωμους μετανάστες, τους οποίους είχαν το τέλος του 19-20ου αιώνα. Εδώ μπορεί να κάνω κάποια τάθος, τα λέω που χάνω μια χαρά, τους οποίους τους αποστείωνα σκουπίμως. Γιατί? Να μην αναπορεχθούν. Άρα να μην υπάρξουν απόπονοι, εγχρώμων. Να το ιδεώδεσης αριασφυλής με έναν άλλο τρόπο, ίσως λίγο πιο υπείο αλλά πάλι βάρβαρο, έτσι, στις ατές φιλελεύθερες σκανδυναδικές χώρες. Και ο Κουχάναν ο οποίος είναι Αμερικανός λέει ανάλογα προγράμματα ευγονικής είχε χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς και στη Σύμπα. Άρα γινόντουσαν τέτοιες παραβιάσεις ανθρώπινης αυτονομίας. Αυτές είναι παραβιάσεις ανθρώπινης αυτονομίας. Και πράγματι οι ελλαπαραβουλικοί έχουμε μια αυτονομία, έχουμε το δικαίωμα λόγου θρησκείας για το δικαίωμα του πώς να διαθέτουμε τον εαυτό μας και τον σώμα μας. Και αυτά είναι κάτι απαραβίαστα και δεν επιτρέπεται κανένα κράτος, καμία πολιτεία να παραβιάζει κανένα από αυτά τα τρία. Αλλά δεν μπορεί κανένας να επεμβαίνει στον φυσικό μας οργανισμό, το κυριολογικό αυτό και να καστορίζει το τι θα κάνουμε και πώς θα το κάνουμε. Για να μην πω ότι αυτό και αυτό που γίνεται στην Κίνα, ότι μέχρι πρώτη μας λέει το καταργήσουν και θα το καταργήσουν τώρα, σκοπρέωναν να κάνουν ένα δελείο για να περιορίσουν λίγο την άξιση του κλειδισμού τους. Έως και αυτό είναι παραβίαση της αναπαρουγικής αυτονομίας μέχρι ενός βαθμού, αλλά αυτό είναι λίγο διαφορετικό. Τα ευγονικά προγράμματα τα οποία σας ανέφερα, τα οποία θα αρμόστηκαν ακριβώς παραβίαζαν αυτό το δικαίωμα που έχουμε, να χρησιμοποιούμε το σώμα μας και τον οργανισμό μας όπως θέλει ο καθένας. Αυτό είναι βασικό. Λοιπόν, εκεί έχουμε την ευγονική και έχει λάβει χώρα η ευγονική και να σας πω κάτι, είτε η ευγονική προέρχεται από την εξουσία του κράτους, από ένα ολοκλησίδι, είτε προέρχεται από ολοκληρωτικά κράτη, είτε προέρχεται με άλλον τρόπο, υποκεκαλυμμένη μορφή είναι εξίσου κατά δικαίωμα. Λοιπόν, όλα αυτά ελάμβαναν χώρα, την ανάπτυξη και την εξέλιξη των ιατρικών λεπιστημών και τεχνολογιών, όλα αυτά οδήγησαν λοιπόν κάποιοι φιλοσόφοι, στοχαστές, νομικούς, κοινωνιολόγους, θεολόγους, να πούμε ότι εδώ θα και πράγματα αλλάζουν δραστικά στην κοινωνία και ότι εμείς οι διανοούμενοι, όλοι αυτοί που σας ανέφερα είναι ιστοχαζόμενοι άνθρωποι οι διανοούμενοι, πρέπει να αναλάβουμε κάποια δράση, κάποια πρωτοβουλία ώστε να προστατέξουμε τον άνθρωπο. Τι σημαίνει προκειμένου να προστατέξουμε τον άνθρωπο, παρόμοια πειράματα, παρόμοια πράγματα να μην συμβούν ποτέ στην ανθρωπότητα, όχι μόνο να μην συμβούν στην χώρα μας, να μην συμβούν ποτέ στην ανθρωπότητα, στην ανθρώπινη κοινωνία. Και έτσι άρχισε σταδιακά να δημιουργείται αυτή η ιδέα του βιοηθικού στοχασμού. Ο Πότερος, όχι ο Χάρης έτσι όχι ο Χάρης Πότερ, ο Πότερος ο οποίος αμερικανός, ο οποίος χρησιμοποίησε τον όρο, ονόμασε την πυρητική ως την επιστήμη της επιβίωσης. Δηλαδή πώς θα συμβάλλουμε με τον στοχπασμό μας και με τον προβληματισμό μας, έτσι ώστε ο άνθρωπος μέσα από όλα αυτά, μέσα από όλες τις παραβιάσεις οι οποίες λαμβάνουν χώρα από την εξουσία εφηλείως, αλλά και μέσα από τις ιατρικές ανακαλύψεις οι οποίες γίνονται, πώς πρέπει ο άνθρωπος να διαφυλάξουμε ότι ο άνθρωπος βγαίνει αλόγητος και δεν παραβιάζεται τίποτα σε σχέση με αυτό. Έτσι, είναι και η επιστήμη της επιβίωσης. Έκτοτε, έκτοτε καθιερώθηκε να τη συμμοποιείται ο όρος αυτός από τη δεκαετία του 1971 και ακριβώς επειδή ο Πόντερ χρησιμοποίησε πρώτος όρος, μπάιο έθιξ, ωραία, γι' αυτό σήμερα θα διαβάσετε πολύ συχνά στη βιβλιογραφία ότι σήγαγε την πιο ειδική. Λένε, ο Πόντερ σήγαγε την πιο ειδική. Εδώ εγώ έχω μια ένσταση, έτσι και το γράφω και το ξαναγράψω, συμφωνούμε ότι ο Πόντερ σήγαγε τον όρο. Έχουμε τις δημοσιεύσεις, και το βλέπουμε και δεν έχουμε καμία ανθουμβολία, αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι, διότι η βιβλιοειθική τι είναι, προβληματισμός, ηθικός προβληματισμός πάνω σε αυτά τα γεγονότα που σχετίζονται με τις ιατρικές ανακαλύψεις. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι ο πρώτος που εισήγαγε αυτόν τον ηθικό προβληματισμό πάνω στις ιατρικές ανακαλύψεις και πάνω στις ιατρικές, στην ιατρική γνώση και στην εφαρμογή της ιατρικής γνώσης. Σας είπα προηγουμένως, έχουμε μια ολόκληρη αρχαία ελληνική παράδοση. Θα πάω και στους προσωκρατικούς σας, τους αναφέρω αναλυτικά. Θα πάω μετά και στον Πλάτωνα και ο Ρισοτέλης μιλάει για αυτά τα προβλήματα. Σίγουρα ο Ιπποκράτης έχει τις 5-6 ιδεοτολογικές πραγματείες, γι' αυτό είναι σαν τέσσες φωτοτυπίες. Γι' αυτό σας ζητώ να τις φέρετε στο επόμενο μάθημα. Ο Γαλινός στη συνέχεια, ο Κέλσος και άλλοι ατροφιλόσοποι στην ελληνιστική και στη ρωμαϊκή περίοδο, οι οποίοι θέτουν τέτοια ερωτήματα υπό τις κοινωνικές συνθήκες, βέβαια, που ίσχυαν στην εποχή τους και με βάση τις ιατρικές ανακαλύψεις που ήταν μέχρι τότε γνωστές. Δεν μπορώ να πω ότι ο Ιπποκράτης μας είπε τίποτα για τις τεχνικές ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, διότι ήταν ασύλληπτες εκείνη την εποχή, αλλά για τις τεχνικές της εποχής του, για τις ιατρικές τεχνικές που εφαρμόζονταν στην εποχή του, ο Ιπποκράτης είπε αρκετά πράγματα. Άρα, και εδώ θέλω να διευκρινίσω το τοπίο, αν μιλάμε, παιδιά, για τη λέξη βιοηθηκή, τότε όντως τη συνέλαβε πρώτεως ο Πότεο και κατάλυψε ένας άλλος Αμερικανός, Έλεγερς κλπ. Αυτό είναι γεγονός. Αν μιλάμε όμως για τον όλο προβληματισμό και στοχασμό και το βιοσοκοητικό προβληματισμό, πάνω στις ιατρικές τεχνολογίες, τότε αυτή η στάση, αυτή η προβληματισμένη αντιμετώπιση των ιατρικών τεχνικών, ξεκινάει από την αρχαία Ελλάδα. Και νομίζω αυτό θα πρέπει να το αναγνωρίσουμε και γι' αυτό της έφερα και τις υποτοτυπίες ως απόδειξη θα τις μελετήσουμε για να το στοιχειοδετήσουν αυτό που σας λέω. Αυτό θα το κάνουμε στο επόμενο μάθημα. Μέχρι τώρα σας είπα τι μας ώθησε να δημιουργήσουμε την πληθυκέτη στην σύγχρονη εποχή και να οδηγηθούμε σε επιτροπές. Όμως, για να μπορούμε να κρυπολογίσουμε λίγο, δεν θα μπορέσουμε να μιλήσουμε καθόλου για τα προβλήματα που δημιουργούν αυτές τις τεχνολογίες αν δεν ξεκαθαρίσουμε την ηθική. Και για το λίγο χρόνο που μας μένει, θέλω να σας πω λίγα πράγματα για το τι είναι η ηθική μου. Έτσι, θέλω να σας πω, να σας τα πω, να σας τα διευκρινήσω. Σημειώσετε, δεν θέλω για το θέμα της ειδικής να σας παραπέμπω σε θεογραφία, γιατί είναι μεγάλο για τ' άλλο, αλλά θέλω να το κατανοήσετε. Κοιτάξτε να δείτε. Η ηθική είναι ο βασικός κλάδος της φιλοσοφίας, ο οποίος ασχολείται με την ανθρώπινη συμπεριφορά, με τις ανθρώπινες πράξεις ή δράσεις, όπως λένε οι κάποιοι, και με τον ανθρώπινο χαρακτήρα. Άρα η ηθική είναι ο κλάδος της φιλοσοφίας που μελετάει πότε ονομάζουμε έναν άνθρωπο καλό ή ενάρρετο, η αρχαία ελληνική λέξη, ή πότε τις πράξεις του, της δράσης του, της συμπεριφοράς του ορθή. Άρα έχουμε ενάρρετους χαρακτήρες, ορθή συμπεριφορά. Βέβαια, θα πω κάτι που μου τίθεται ως ερώτημα, πάλι, στο πρώτο μάθημα όταν μιλάω για ηθική. Κάποιοι θα πούνε, μα η ηθική είναι κάτι υποκειμενικό. Είναι αυτό που νομίζω εγώ ότι είναι ορθό, ή αυτό που νομίζεις εσύ ότι είναι ορθό, ή καλός χαρακτήρες είναι αυτός που νομίζω εγώ ότι είναι και ούτω καθεξής. Και λέω, στις εξαρτήσεις από το πρώτο μάθημα, το ηθικό ή το ορθό, το ηθικά ορθό ή το ηθικά εσφαλμένο, δεν είναι κάτι υποκειμενικό. Διότι αν ήταν ή μάλλον να το διεθώσω λίγο καλύτερα, δεν μπορεί να είναι κάτι υποκειμενικό. Προσέξτε να δείτε τα θέματα της ηθικής τα οποία μας απασχολούν, επειδή δεν είναι θέματα σαν τα θέματα των φρωμάδων. Σου αρέσει το κόκκινο, μου αρέσει το πράσινο. Ναι, οι επιλογές μας κάνουμε διάφορες επιλογές, ποικίλες επιλογές στη ζωή για διάφορα θέματα, όχι όμως ηθική σπουδαιότητας, αυτές οι επιλογές είναι υποκειμενικές. Σας αρέσει το μαύρο, μένα μου αρέσει το κόκκινο και δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Σε αυτό είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι, έχουμε διαφορετικά ογούστα. Αλλά τα θέματα της ηθικής είναι θέματα που έχουν μια ορισμένη σπουδαιότητα και σοβαρότητα. Γιατί? Γιατί αναφέρονται στον ίδιο τον άνθρωπο, στο ευάλωτο κι άνθρωπος είναι το πιο ευάλωτο όν που υπάρχει. Αναφέρονται στη ζωή του ανθρώπου, στο πώς γεννιέται, στη γέννηση του ανθρώπου, στη ζωή του, καθ' όλη τη διάρκειά της, καθώς επίσης και στο πώς αποθυμίσκει ο άνθρωπος. Άρα αυτά τα θέματα θεωρώ, και όχι απ' όλο θεωρώ, αυτά τα θέματα είναι απολύτως σοβαρά. Άρα το πώς θα γεννηθεί το παιδί, αυτός είναι ο αρμόζον τρόπος, ο ορθός τρόπος ή όχι, δεν είναι θέμα υποκειμενικό. Δεν μπορεί να επαφίεται στο τι μου αρέσει ή δεν μου αρέσει εμένα. Το πώς καταλήγουμε, αν μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποιες συμπεράσματα, είναι μέσα από διαφορετικές αρχές. Άρα το ηθικά ορθό δεν είναι θέμα υποκειμενικό. Πρέπει να είναι καθολικό, αυτό το σημειώνω, θα το εξηγήσω, πρέπει να είναι καθολικό ή καθολικό πλήσιμο. Άρα το ηθικό ορθό δεν είναι υποκειμενικό, ούτε είναι σχετικό ή σχετικιστικό, ούτε είναι σχετικό. Προσέξτε να δείτε, δύο άνθρωποι μπορεί να έχουν διαφορετικές απόψεις για κάτι. Αν διαφωνούν για κάτι, υπάρχει υποκειμενισμός. Δύο κοινωνίες τώρα, αν δύο κοινωνίες έχουν διαφορετική άποψη για ένα θέμα, δηλαδή κάποιοι είναι φορτοφάλοι, μια κοινωνία είναι φορτοφάδα, ενώ οι άλλοι δεν είναι φορτοφάδα, μπορούμε να πούμε εκεί υπάρχει σχετικοκρατία ή σχετικισμός. Άρα ο σχετικισμός είναι ο υποκειμενισμός στο επίπεδο των κοινωνιών, για να είμαι σαφής. Λοιπόν, επανέλχομαι μετά από αυτή την εμπερσύληση για να πω, το ηθικά-ορθό δεν είναι ούτε θέμα υποκειμενικό, ούτε θέμα σχετικό. Το ηθικά-ορθό καθορίζεται ή πρέπει να καθορίζεται από ορισμένες αρχές. Και έχουμε παραδείγματα φιλοσόφων, που κάνει τι είναι ένα και φιλμιστές είναι άλλοι, οι οποίοι προσπάθησαν, και αυτό κάνει η θεωρητική-ηθική φιλοσοφία, προσπαθεί να μας δείξει πώς θεμελιώνουμε, παιδιά, ηθικές αρχές, έτσι ώστε να καθορίσουμε ποιο είναι το ορθό και το εσφαρμένο. Το ξαναλέω αυτό. Η ηθική φιλοσοφία τι κάνει, προσπαθεί να μας δείξει, να μας διδάξει πώς θεμελιώνονται ηθικές αρχές. Διότι αν κάτι είναι ορθό ή αν κάτι είναι δίκαιο, να πάρω την βασική έννοια της ηθικής, αν κάτι είναι δίκαιο, είναι δίκαιο καθολικά. Δεν είναι δίκαιο για τον έναν άνθρωπο άδικο για τον άλλον, είναι δίκαιο για τη μία κοινωνία και άδικο για τον άλλον, για την άλλη κοινωνία. Παρένθεση εδώ, μάθα μου πείτε, μάθα μου πείτε. Παρατηρούμε ότι διαφορετικές κοινωνίες σε διαφορετικές εποχές ή ακόμα και διαφορετικές κοινωνίες σε σύγχρονη εποχή μπορεί για τα ίδια θέματα να έχουν διαφορετικές απόψεις, έτσι. Θεωρώ ότι αυτό γίνεται κακώς. Υπάρχει σε ένα, να χρησιμοποιήσω τον όρο που χρησιμοποιώ πρισσά προηγουμένως, σε ένα καθαρά περιγραφικό επίπεδο που βλέπουμε να υπάρχει μια διαφωνία ισχυών απόψε. Ας πούμε πάρτε το θέμα του γάμου. Οι χριστιανικές κοινωνίες γενικώς είναι μονογαμικές. Οι μεσουρμανικές κοινωνίες είναι πολυγαμικές. Να μια βασική διαφορά, ηδική διαφορά, σε ένα θέμα τα μού, που είναι οι σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων. Άρα γιατί καθολικότητα, μιλάτε εσείς, θα μου πει ένας τριπτής, έτσι, εδώ βλέπουμε υπάρχει ένας σχετικισμός της κοινωνίας. Απάντηση. Ναι, υπάρχει αυτός ο σχετικισμός, αλλά παρά τα αυτά η καθολικότητα της ητικής παραμένει υπό την εξής έννοια. Όλες οι κοινωνίες, οι ανθρώπινοι τους παιδιά, παρά τις επιμέλους διαφοροποιήσεις που υπάρχουν, συμφωνούν ως προς το εξής. Συμφωνούν ότι η ανθρώπινη ζωή είναι κάτι βασικό, άρα όλοι σέβονται την ανθρώπινη ζωή και όλοι στεταδικάζουν τον φόνο, κάτω από κανονικές συνθήκες πάντως, το τονίζω αυτό, όλες σέβονται τις ανθρώπινες σχέσεις μεταξύ των δύο φίλων, τις ρυθμίζουν διαφορετικά και υπησέρχεται και ο παράδον θρησκεία που στους μισουρμάνους θα πει ναι πολλές γυναίκες ενός τους, στις χριστιανικές κοινωνίες θα πει όχι μία γυναίκα, αλλά αυτό τι δηλώνει, διαφορετική ρύθμιση όπως στην ουσία πίσω από τη διαφορετική ρύθμιση δηλώνει ότι παρά τις διαφορετικές ρυθμίσεις σε όλες αυτές οι κοινωνίες συμπονίουν ότι το θέμα των σχέσεων των δύο φίλων είναι ένα σοβαρό θέμα και πρέπει να μας απασχολεί και υπάρχει και ένα άλλο θέμα, στο θέμα της ιδιοκτησίας, μπορεί να την ρυθμίζουμε διαφορετικά και να υπήρξαν σοσιαλιστικά κράτη και να υπάρχουν καπιταλιστικά κράτη και ούτω καθεξής και οι ανθρώπινες κοινωνίες να αμονίζονται ποια είναι η καλύτερη κατανομή, η καλύτερη ρύθμιση, η δικαιότερη απόδοση της ιδιοκτησίας. Συμφωνώ με αυτό αλλά όλοι συμφωνούμε ότι και στο θέμα της ιδιοκτησίας και το θέμα της ιδιοκτησίας είναι ένα από τα σοβαρά θέματα για τις ανθρώπινες κοινωνίες. Άρα αλήθεια ενετόπισα και σας ανέφερα τρία θέματα, ανθρώπινη ζωή, ανθρώπινες σχέσεις μεταξύ των δύο φίλων και ιδιοκτησία, τα οποία οι ανθρώπινες κοινωνίες παρά τους διαφορετικούς τρόπους που έχουμε, τους οποίους ρυθμίζουν αυτά τα τρία θέματα, εντούτοι συμφωνούν ότι είναι βασικά και γι' αυτό ενδιαφέρονται ιδιαίτερος να τα ρυθμίσουν. Έτσι κλείνει η παρέντιση. Άρα η εκπρώτης όψεως σχετικότητα που υπάρχει σε αυτά τα θέματα μεταξύ των κοινωνιών είναι μόνο εκπρώτης όψεως. Στην ουσία υπάρχει ένας βαθύς κοινός πυρήνας και καλά είναι να βλέπουμε το κοινό που είναι στο βάθος και να μην παρασιρώμεθα από το διαφορετικό που υπάρχει στην επιφάνεια. Τώρα πώς ορίζεται αυτό το καθολικά ορθό. Νομίζω αυτό πρέπει να εξηγήσω και αυτό δεν θα μου τονίσω να το διαφραίνεις και σας παρακαλώ να μην το ξέρετε. Ποτέ να μην σας περάσετε το μυαλό ότι το ηθικά ορθό συνάγεται από το τι η κοινωνία μας πράγει ή από το τι η κοινωνία πράγει. Κοινωνία, πάρτε όποια κοινωνία θέλετε, δική μας, μια άλλη αρχαία, ναότερη, σύγχρονη. Καμία κοινωνία δεν υπήρξε, μα όλοι και ο κλάτονος και οι ιστοϊκοί μιλήσανε για ιδεώδη κοινωνία. Μιλήσανε για ιδεώδη κοινωνία διότι είδανε ότι η κοινωνία τους, όπως βλέπουμε και εμείς, ότι η κοινωνία μας ήταν η καλύτερη. Εγώ προσωπικά θεωρώ ότι η ανθρώπινη κοινωνία όπως τη ζούμε σήμερα έχει πολλά καλά αλλά έχει και πολλά κακά. Έτσι, δεν παίρνετε την ακραία θέση που υποστηρίζει κάποια η ανθρώπινη κοινωνία. Όχι, διότι εγώ έχω δει, έτσι από την περιορισμένη μελέτη μου, ότι έχουν λάβει χώρα και πολλά θετικά βήματα για να γνωρίσουν ανθρώπινων δικαιωμάτων, ο σεβασμός ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Και αυτό τι σημαίνει, βλέπουμε στη σύγχρονη ανθρώπινη κοινωνία τα άτομα με δικές ανάγκες, που έχουν ιδιαίτερη μεταχείριση. Δεν τα ρίχνουν τα παιδιά από παιδιά, όπως έκαναν οι αρχαίοι Σπαρτιάτες, αλλά υπάρχουν ιδρύματα για τα παιδιά τα οποία γεννιώνται με αναπηρία, τα οποία έτσι τα φροντίζει, αν όποιος δεν τα θέλει η οικογένειά τους, τα φροντίζει το κράτος. Βλέπω μια επαισθησία απέναντι στην τρίτη, στην πέμπτη ηλικία μου, χάσε το ρογαλιασμό ποια είναι αυτή η ηλικία μας, όταν βλέπω όλα θετικά, αλλά δεν μπορώ να πω ότι η κοινωνία μας είναι καπιταλιστική με όλα τα στραβά που αυτό συνεπάγεται, καμία αντίριση, αλλά βλέπω, πολύ απλά λέω αυτό, βλέπω και πολλά θετικά και πολλά αρνητικά. Επανέρχομαι, ακριβώς όμως επειδή υπάρχουν και πολλά αρνητικά, δεν μπορούμε να πούμε ότι, κάθε φορά που προστόμαζόμαστε και προβληματιζόμαστε πως πρέπει να πράξουμε, πως πρέπει να δράσουμε, θα κοιτάμε τι κάνει η κοινωνία μας. Εάν δεν κοιτάξουμε τι κάνει η κοινωνία μας, ποιο θα κοιτάξουμε. Αυτό που παίρνει αρκωτικά, τότε πρέπει να πάρουμε κι εμείς ποιος το είπε αυτό. Άρα, ο δικός μας, το πως πρέπει να πράξουμε, αν προβληματιζόμαστε ηθικά, πρέπει να είναι διαφορετικός και όχι το τι κάνει η κοινωνία μας. Ο προβληματισμός μας πρέπει να είναι το τι θα έπρατα, το τι θα έπρατε η κοινωνία μας, το τι θα έπρατε η ανθρώπινη κοινωνία. Προσέξτε πως θα το διατυπώσουμε. Ο προβληματισμός μας όταν αντιμετωπίζουμε ένα ερώτημα, όταν έχουμε ένα ηθικό δίδυμα και δεν ξέρουμε πως να δράσουμε, πως να ενεργήσουμε, πως να πράξουμε, ο προβληματισμός μας είναι πως κάτω από αυτές τις συνθήκες θα ήθελε να πράξει η ανθρώπινη κοινωνία στο σύνολό της. Όχι μόνο οι τορινοί υπάρχοντες άνθρωποι, ακόμα είναι δυνατό να σκεφτούμε ακόμα και οι μελλοντικοί άνθρωποι που δεν έχουν γεννηθεί ακόμα. Θέλω να σας πω το εξής, το καθολικό που σας λέω, το καθολικά όρθο, δεν είναι το καθολικά όρθο με την έννοια ότι πάμε και κοιτάμε τι θα ήθελε όλη η ανθρώπινη κοινωνία όλη η δρόγια η σπέρα και αν συμπορείς αυτό θα είναι το όρθο σου. Δεν λέω αυτό, γιατί αυτό είναι και τεχνικά αδύνατο και θεωρητικά αδύνατο, τεχνικά αδύνατο να το ελέγξουμε. Λέω αντί καθολικό, συγκούμε να προτείνω να τροποποιήσετε λίγο τον όρο και θα βάλετε το όρθο είναι το ειδικά καθολικοποιήσιμο. Και θα σας το εξηγήσω αυτός, άλλο το καθολικό, καθολικοποιήσιμο. Αυτό που μπορεί, καθολικοποιήσιμο σημαίνει αυτό που μπορεί να καθολικοποιηθεί. Έτσι καθολικοποιήσιμο. Είναι εντελώς ιδιωτικό από το καθολικό. Καθολικό σημαίνει αυτό που είναι καθολικά αποδεκτό. Θέλω να πιστεύω ότι η ιδέα της ελευθερίας είναι καθολικά αποδεκτή, δεν ξέρω, θέλω να πιστεύω. Αλλά η ιδέα της δικαιοσύνης ότι είναι καθολικά αποδεκτή, και αυτό θέλω να το πιστεύω, τουλάχιστον σαν ένα καθαράφυρο, αλλά δεν νομίζω ότι πέραν αυτών των δύο ιδεών, συλλείψε, υπάρχει τίποτα άλλο το οποίο να είναι καθολικά αποδεκτό. Άρα δεν μπορούμε να κοιτάμε το τι ισχύει και το τι δεν ισχύει στην κοινωνία μας, ώστε από αυτό να συμπεράνουμε το πώς πρέπει εμείς να πράξουμε. Πρέπει να κοιτάξουμε κάτι άλλο, το καθολικοποιήσιμο, αυτό που μπορεί να γίνει καθολικά αποδεκτό, και είναι αλήθεια, από όλους τους ανθρώπους, πραγματικούς και υποθετικούς, και το πραγματικούς και υποθετικούς αφήνει ανοιχτό αυτούς που θα υπάρχουν στο μέλλον. Και αυτό μπορώ να σας το εξηγήσω με ένα απλό παράδειγμα. Ο α χρωστάει χρήματα στο β και ο β χρωστάει χρήματα στο γ. Ο α χρωστάει χρήματα στο β και ο β χρωστάει χρήματα στο γ. Άλλα ο β στη πρώτη περίπτωση του οφείλουν χρήματα, ωραία, στη δεύτερη περίπτωση οφείλουν χρήματα. Επειδή ο β είναι πολύ περίεργος και νευρικός άνθρωπος, ζητάει από τον α να του επιστρέψει τα χρήματα, ο α δεν τα έχει, δεν τα δίνει. Σκέφτεται λοιπόν να βάλει τον α στη φυλακή. Δεν είναι πολύ λογικό, έτσι, να διευθυχίσει τα χρήματά του. Αλλά είναι και εθνικός χαρακτήριος. Θέλει να ελέγξει εάν η πράξη του είναι καθολικοποίηση. Μπορεί να γίνει καθολικά από δική. Όχι καθολικά δικάνει η άνθρωπη σε αυτή την περίπτωση. Αυτόν δεν μπορεί να το ξέρετε ποτέ. Άλλοι βάζουν τους χρωστά και άλλοι τους βάζουν. Άρα αφήστε το καθολικά. Προσπαθεί να δει αν αυτή η επιθυμία, η σκέψη που έχει να φυλακίσει το χρέος του, μπορεί να γίνει καθολικά από δική. Λέει λοιπόν ότι κάθε φορά που κάποιος μας χρωστάει χρήματα, θα πρέπει να τον βάζουμε φυλακή. Αυτό σημαίνει, αν το καθολικοποίησα, ότι οποτεδήποτε κάποιος χρωστάει χρήματα, πρέπει να τον βάζουμε φυλακή. Και από αυτό συμπερένεται ότι κι εγώ κάποιες φορές, αν χρωστάω χρήματα, θα πρέπει να με βάζω φυλακή. Ή δεν είναι σωστό, δεν είναι συλλογισμό. Αφού λέμε ότι οποτεδήποτε κάποιος χρωστάει χρήματα, θα πρέπει να τον βάζει φυλακή, οποιοςδήποτε χρωστάει χρήματα, άρα κι εγώ όποτε χρωστάω χρήματα, θα πρέπει να με βάζω φυλακή. Εδώ, με αυτό το συλλογισμό, τι κάνει ο άνθρωπος γύρω, λέει πολύ απλά. Άρα, αυτό που θέλω να κάνω στο χρέος μου, να είμαι έτοιμος να το αποδεχθώ, να μου το κάνει κάποιος άλλος, σε περίπτωση που του χρωστάω εγώ χρήματα. Είμαι έτοιμος, είμαι πρόθυμος, θα το ήθελα επομένως να καθολυποποιηθεί αυτή η σκέψη που κάνω να φυλακίσω τον άνθρωπο. Εκεί βλέπει ότι σαν άνθρωπος, μια ανθρώπινη φύση, γιατί εκτός από στοχαστικά όντα και πνευματικά όντα, έχουμε, είμαστε και φυσικά όντα, βλέπει ότι ως άνθρωπος με μια φυσική οντότητα, δεν ήδε θα ήθελε, αν κάποτε χρωστάει χρήματα, να τον πάρουμε φυλακή. Έτσι, άρα θα ήθελε αυτός να μην πάει φυλακή. Ως αυτός θα ήθελε να μην πάει φυλακή, σημαίνει ότι δεν μπορεί να θέλει ο ίδιος να βάλει φυλακή κάποιον άλλον για τον ίδιο λόγο, για τον λόγο δηλαδή ότι ο άλλος χρωστάει χρήματα. Άρα, αφού δεν μπορεί να καθολυποποιήσει αυτό το στοντασμό, αφού δεν μπορεί να το καθολυποποιήσει, δεν πρέπει, είναι ανίστοιχη αυτή η σκέψη. Είναι βαριαλέξη, βέβαια, και θα πρέπει να είμαστε προσεκτική πότη της. Δεν είναι ηθικά αποδεχτή, ηθικά ορθή αυτή η σκέψη. Εντάξει. Εδώ σταματάει ο συλλογισμός. Μπορείτε να παρατηρήσετε πολύ ευστόχως να πείτε το εξής. Αυτός ο άνθρωπος μπορεί να στοχαστεί ορθά και να πει ότι τελικά με τα καθολικοποίησα, και η διαδικασία αυτή μου έδειξε ότι η σκέψη που κάνω να τον βάλω στη φυλακή είναι ηθικά απαράδεκτη, παρά τα αυτά στην πραγματικότητα να τον βάλεις στη φυλακή. Αυτό μπορεί να γίνει. Κανείς δεν μας εμποδίζει αυτό να γίνεται. Αυτό είναι η εμπειρική πραγματικότητα, που είναι ένα άλλο θέμα. Τουλάχιστον αυτός έμαθε να στοχάζεται ορθά. Ξέρει και είναι ενωμένος του ότι από κει και πέρα στην πράξη πραγματοποιεί, κάνει κάτι το οποίο ο ίδιος έχει καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι είναι ηθικά απαράδεκτο. Τώρα γιατί το κάνει είναι ένα άλλο θέμα, δεν θέλω να μπω στα κεφάλαια της ηθικής φιλοσοφίας. Εκείνο εγώ που προσπαθώ να κάνω αυτή τη στιγμή είναι να σας δείξω τι είναι το καθολικοποιήσινο. Αν δηλαδή αυτό που σκέφτομαι να κάνω εγώ στον άλλον, δεν μπορεί να γίνει καθολικά αποδεκτό από όλους και το εαυτό που συμπεριλαμβαρομένω, τότε πολύ απλά δεν μπορεί να είναι ηθικά ορθό. Άρα το κριτήριό μου, γιατί μιλήσαμε για ηθικές αρχές και κριτήρια προηγουμένως, είναι ο οποίος δίφοτε άλλος άνθρωπος στη θέση μου κάτω από τις ίδιες συνδίκες και του εαυτού μου συμπεριλαμβαρομένου. Δεν βγάζω έξω τον εαυτό μου και του εαυτού μου. Αν δεν μπορώ να καθολικοποιήσω επομένως, σημαίνει ότι η πράξη την οποία σκέφτομαι ή θέλω να επιτελέσω δεν μπορεί να είναι ηθική. Αν είμαι ηθικός δεν θα την επιτελέσω. Μπορεί παρακάτω να την επιτελέσω, τότε δεν είμαι ηθικός χαρακτήρας. Άρα βλέπετε και θέλω αυτή τη διαφορά, παιδιά, αυτή τη διαφορά ενάμεσα στον καθολικός και στον καθολικοποιήσιμος, θέλω να την έχετε υπόψη. Τώρα, αυτή τη διάκριση να μην την ξεχάσετε ποτέ. Βέβαια θέλω να συμπληρώσει και κάτι άλλο, κάτι τη γνώμη μου. Από τότε που άφησα να μελετώ ηθική φιλοσοφία κάπως πιο σοβαρά, αισθάνθηκα πιο απελευθερωμένη. Ξέρετε, όταν, ναι, όπως τα ακούσατε, δεν κάνατε λάθος, όταν είμαστε, κυρίως όταν ήμουν στα γυμνασιακά και στα ηλικιακά μου, στο γυμνάσιο, στα ηλικιακά μου χρόνια ήταν το γυμνάσιο στη τάξη μου, είχα, όχι ό,τι σπουδασμό, είχα μια αίσθηση, ότι η ηθική ήταν κάτι που δεν μου άρεσε, ότι η ηθική ήταν ένα σύνολο κανόνων απαγορευτικών. Δεν πρέπει να βγαίνεις αργά από το βράδυ, δεν πρέπει να κάνεις εκείνο, όλα τα δεν πρέπει. Και μάλιστα, καμιά φορά, από αγαθές προθέσεις, οι γονείς οι οποίοι προσπαθούν να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά τους, δημιουργούν αυτή την εντύπωση στα παιδιά τους, με τα πολλά δεν πρέπει που λένε, καλύτερα εξηγούμες τα παιδιά και όχι να λέμε δεν πρέπει. Εγώ είχα μια αίσθηση ότι αυτά δεν πρέπει, καταπιέζουν. Όταν όμως άρχισα να αντιμελετάω θεωρητικά, συνειδητοποίησα ότι είναι ένα είδος φιλοσοφικού στοχασμού, το οποίο σε ελευθερώνει. Η ηθική φιλοσοφία είναι ο στοχασμός της ευθύνης και της απελευθέρωσης. Είμαστε ηθικά όντα, γιατί είμαστε ελεύθεροι. Αν δεν είμασταν ελεύθεροι, δεν θα αιτήσει το θέμα ηθικής. Ξέρετε, στα άτομα με μειωμένη νοημοσύνη και δεν είμαστε ελεύθεροι, είμαστε ελεύθεροι και κάτω από καναμικές συνθήκες. Δεν ζητάμε ηθική ευθύνη, δεν ζητάμε ευθύνη από άτομα που δεν γίνε ελάξερα. Ποτέ δεν ζητάμε έναν του οποίου η ελευθερία έχει περιοριστεί για κάποιο λόγο, καλώς ή κακώς. Δεν είναι θέμα ευθύνης, άρα έχουμε ευθύνες στη ζωή μας, και το θέτε στον πιστικό, διότι ακριβώς η προϋπόθεσή μας είναι ότι είμαστε ελεύθερα όντα. Και απόδειξη του ότι είμαστε ελεύθερα όντα, ξέρετε ποια είναι, ότι ως προς τα περισσότερα πράγματα της ζωής μας, μπορούμε να πράξουμε έτσι ή αλλιώς. Έχουμε και μια άλλη επιλογή. Δεν έχουμε μόνο μια επιλογή. Κοιτήσετε τη μλειθώρα θεμάτων, υποθέσεων που έχετε στη ζωή σας, για τις οποίες πρέπει να αποφασίσετε και έχετε επιλογές. Συμφωνώ μαζί σας, λιγότερο καλές και περισσότερο καλές. Παρά τα αυτά είναι πάνω από μία επιλογή. Αν δεν ήμασταν ελεύθεροι, σε μένα μηδάνει επιλογή. Αλλά το γεγονός ότι έχουμε επιλογή, αυτό σημαίνει ότι έχουμε ελευθερία, να επιλέξουμε το Α και όχι το Β. Το Γ και όχι το Α ή το Β. Ή δεν είναι έτσι, αλλά προσέξτε να δείτε. Η επιλογή προϋποθέτει λογικό. Δεν είμαστε ελεύθεροι. Και κοιτάξτε να δείτε γιατί ακούμε και εσάς τους νέους, που έχετε μεγάλο ενθυσίες. Αλλά δεν έχετε λίγο εντρυφήσεις σε αυτές τις έννοιες. Παιδιά, η ελευθερία, καμία ελευθερία, καμία σύλληψη της ελευθερίας, δεν έχει νόημα ανεξάρτητα από ένα πλαίσιο. Δεν έχουμε άπειρες επιλογές μας. Οι επιλογές μας καθορίζονται και περιορίζονται από αυτό το θέμα το οποίο μας απασχολεί. Αν δηλαδή σκέφτομαι τι θα σπουδάσω, έχω επιλογές, αλλά οι επιλογές μου καθορίζονται μέχρι ενός βαθμού από αυτά τα οποία με ενδιαφέρουν περίπου. Αν έρθει κάποιος και μου πει «Με ενδιαφέρουν τα πάντα, άρα οι επιλογές μου είναι άπειρες», τι θα του πούμε, φύγε από εδώ, δεν ξέρεις τι σου γίνεται. Εντάξει, είναι πάρα πολύ απάντηση. Άρα θέλω να πω ελευθερία σε έναν κενόχωρο εκτός πλαισίου, δεν υπάρχει. Αυτό αφήστε να το λένε αυτοί που θέλουν. Η ελευθερία είναι μέσα σε ένα πλαίσιο που σε μεγάλο βαθμό καθορίζεται από κάποιες εμπειρικές συνεισθώσεις, το τι θέλω να κάνω, ποιος είμαι και τι θέλω να κάνω και πού βρίσκομαι. Αλλά υπάρχουν οι επιλογές. Και βέβαια από εκεί και… άρα, γιατί αν δεν υπήρχε το πλαίσιο θα μιλούσαμε για αυθαιρεσία. Έτσι. Άρα δεν υπάρχει αυθαιρεσία, υπάρχει ένα πλαίσιο. Το δεύτερο που θέλω να σας πω και βέβαια θέλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε… που κάνουμε, είμαστε ελογαώντας, είμαστε ελεύθερα και ελογαώντας. Άρα κάνουμε λελογισμένη χρήση της ελευθερίας μας. Άρα οι επιλογές μας είναι αποτέλεσμα… οι επιλογές που κάνουμε στη ζωή μας είναι αποτέλεσμα της ελευθερίας μας και του λιβού μας. Και ακριβώς επειδή είναι αποτέλεσμα της ελευθερίας μας και του λιβού μας, έχουμε ευθύνη γεωτικά. Το να επιλέγουμε το τι θα πράξουμε, αλλά μετά να μην αναλαμβάνουμε ευθύνη, δείχνει μια ανήλικη συμπεριφορά. Συμπεριφορά παιδιού. Άρα επιλέγουμε και ακριβώς γι' αυτό σας είπα εμένα η δική μου ελευθέρωσε, διότι αισθάνθηκα ότι δεν με καταπιέζει ούτε η κοινωνία μου, ούτε η οικογένειά μου, ούτε ο καθένας. Ούτε κανένας. Πάντοτε έκρινα αυτό που ήθελα να κάνω, καθολικοποιούσα και το έπρανα. Αν ήταν διαφορετικό από αυτό που έκανε η κοινωνία μου, δεν καθόλου. Αν πήραζε αυτούς, κοιτάξτε, τίποτ' όνομα δεν τους έβαλα. Και αυτό είναι το κριτήριο της καθολικευσιμότητας. Το κριτήριο του καθολικοποιήσιμου, όπως λένε, λέει να θέλεις να κάνεις τον άλλον, όπως θα ήθελες κι άλλος να κάνεις εσένα, που θυμίζει και λίγο το, έτσι, να μεταγυρνά. Συμπεριφέρεσαι στον άλλον, όπως θα ήθελες να συμπεριφέρεται κι αυτός εσένα. Όταν λοιπόν εγώ αποφασίζω διαφορετικά από ό,τι αποφασίζει η κοινωνία μου μέχρι τώρα, δεν απασχολούσαι ούτε να απασχολείς ποτέ, διότι λέω καθολικοποιήσα, καθολικοποιήσα, βλάπτω κανέναν, αφήνω την επιλογή, όχι βέβαια. Έχω συγκριθεί σε διαφορετικά, λοιπόν πες πειράζε, πάθουμε και λίγο διαφορετικά λέω τώρα μου μέσα, καταλάβατε, αλλά δεν σημαίνει, προσέξτε να δείτε, για αυτό απελευθερώνει η ηθική, διότι μας δίνει τη δυνατότητα να επιλέξουμε διαφορετικά από ό,τι επέλεγαν οι συνάνθρωποι μας οι συμπολίτες μας, οι φίλοι μας, η οικογένειά μας μέχρι τώρα και δεν υπάρχει τίποτα εφήμεντο σε αυτό υπό έναν όρο, ότι έχουμε καθολικοποιήσει και ότι βέβαια δεν θέλουμε να κάνουμε κάτι το οποίο θα έβλαπτε κάποιον. Και το τελευταίο και κλείνω. Λέει ο Χαίρε, ένας φιλόσοπος διπλουσάκης του του 22ου αιώνα, ο οποίος ασχολήθηκε με τα θέματα αυτά, έτσι, το ονομά του είναι «Όπως ο λαγός». Θα θυμώσαστε, το λαγό είναι με τον Ζερνάκο, λέει το εξής στο θέμα, πως η επιλογή μας είναι αποτέλεσμα του λογικού μας και της ελευθερίας μας και πάντοτε με τις αποφάσεις τις οποίες παίρνουμε, γιατί αποφάσεις είναι συνάρτηση των εκλογών μας, δηλώνουμε ακριβώς το αν σκεφτήκαμε φρόνιμα και τι χρήση κάναμε της ελευθερίας μας. Γιατί παρατηρούμε σήμερα στην κοινωνία, παρατηρούμε διότι οι νέοι λέει, μεγαλώνουν οι νέοι και βέβαια κάθε οικογένεια που μεγαλώνει τα παιδιά της, τα νέα παιδιά, φροντίζει να τα αναθρέφει με τις αξίες τις οποίες η ίδια η οικογένεια έχει ανατραφεί. Έτσι είναι πάρα πολύ φυσικό τα νέα παιδιά να ανατραφούν με βάση τις ιδέες και τις αξίες με τις οποίες ανατράφηκαν οι γονείς τους. Λοιπόν, όμως και αυτό όσο εδώ καμία αντίρση είναι αναπόφευτο αυτό, όμως τι γίνεται. Ο νέος μεγαλώνει, οριμάζει, ενηλικιώνεται και αυτικώς σε αρκετές περιπτώσεις σπουδάζει και του δίδει την ευκαιρία να στοπαστεί και να αναστοπαστεί τις αρχές και τις αξίες τις οποίες του εδίδαξαν οι γονείς. Και λέει ο Χέα, δεν θα βάσει σε αυτό το σημείο και αρχίζει και να αστοπάζει τις αξίες που του εδίδαξαν οι γονείς του. Τρεις πιθανότητες υπάρχουν, η πρώτη πιθανότητα είναι να απορρίψει τα πάντα και να πει καμία από τις αρχές τις οποίες από τις οποίες του εδίδαξαν οι γονείς του δεν έχει πάση, καμία από τις αξίες δεν έχει νόημα, πρέπει όλας να τις απορρίψουμε και εγώ το καθεξής. Λέει, έτσι κάνουν συνήθως οι αναρχικοί, λέει ο Χέα. Και εγώ λέω, Χέα, το γράφει αυτό, μπορώ να σας παρακάψω και στο Άφλιο. Δεν έχουμε καμία αντίρρηση με τους αναρχικούς. Αν έτσι πιστεύουν να μας το πούνε και γιατί υπό έναν όρο. Ο όρος είναι ο εξής, σε όλες αυτές τις αξίες τις οποίες θα απορρίψουν, έχουνε κάποιες άλλες αξίες να βάλουν στη θέση τους. Διότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει στην ανθρώπινη κοινωνία ούτε χωρίς αρχές ούτε χωρίς αξίες. Αν λοιπόν απλώς απορρίψουνε τις παραδεδομένες αξίες που τους δίδαξαν οι γονείς τους, χωρίς να βάλουν στη θέση τους κάποιους άλλες, τότε δεν προσφέρουν τίποτα. Αυτό είναι το ένα άγνο. Το άλλο άγνο είναι η μη στοχαζόμενη νέα, η μη σκεπτόμενη νέα, εκείνοι οι οποίοι ό,τι τους δίδαξαν οι γονείς τους, τις πατροπαράδοτες αξίες, τις δέχονται, δεν προβληματίζονται πάνω σε αυτές καθόλου και τις ακολουθούν, προσέξτε, τυφλά και απροβλημάτιστα. Αυτή είναι η σκληροπυρηνική συντηρητική, η ακραίη συντηρητική, τυφλασούν, ό,τι τους δίδαξαν οι γονείς τους και οι μεγαλύτεροι τους ακολουθούν τυφλά. Υπάρχει όμως και η τρίτη περίπτωση, αυτοί που βρίσκονται κάπου στο μέσον, οριμάζουν και αυτοί αρχίζουν και στοχάζονται και αρχίζουν και προβληματίζονται πάντως στις αξίες που τους δίδαξαν οι γονείς, το μεταξύ τα χρόνια περνάνε και εντελώς συμβατικά λέμε ότι μια γενιά διαφέρει από την άλλη κατά 30 χρόνια. Εγώ δεν έζησα την εποχή ούτε του διαδικτύου και τηλεόραση σε μεγάλη ηλικία έχησαμε να έχουμε τηλεόραση. Άρα εσείς οι νεότεροι ζείτε κάτω και θα ζήσετε κάτω από διαφορετικές εμπειρικές και κοινωνικές συνθήκες από ό,τι έζησαν οι γονείς σας, αυτό είναι λογικό. Άρα αυτά τα παιδιά σκέφτονται, αυτές οι αξίες, όλες αυτές οι αξίες που μας δίδαξαν οι γονείς μας έχουν νόημα, έχουν κάποια μας, βοηθάνε στη ζωή μας, έχουν νόημα να τις κρατήσουμε ή όχι, θα δούνε τότε αν αρχίζουν να προβληματίζονται πάντα πάνω σε αυτές τις αξίες, θα δούνε ότι κάποιες από αυτές τις αξίες όντως έχουν νόημα ακόμα και για τη δική τους ζωή σήμερα. Η έννοια της ανθρώπινης αξιωμένης, η έννοια της αυτονομίας και ούτω καθεξής, της ελευθερίας και ούτω καθεξής. Άρα θα συνεχίζουν να υποστηρίζουν τις ίδιες αυτές τις αξίες. Κάποιες άλλες θα δούνε ότι έχουν λίγο απαρχαιωθεί και δεν έχουν πλέον ούτε νόημα για τη ζωή μας. Τι μπορώ να δώσω ένα παράδεισμα. Αυτές μάλιστα τις αξίες τις λέμε αιτικέτα ή κανόνες ευγένειας και λοιπά και λοιπά. Ας πούμε τη δεκαετία του 30 του 40 οι κύριοι φορούσαν καπέλο και όταν συναντούσαν μια κυρία στον δρόμο υπόκληση και έβγαζαν το καπέλο. Εντάξει ήταν μια αξίωση. Το πώς χαιρετούσε ο κύριος την κυρία ήταν πολύ βασικό. Αυτό όμως κάτω από τις παρούσες συνθήκες δεν έχει καμία βάση, καμία αντίκρισμα. Οι κοινωνικές συνθήκες έχουν αλλάξει, οι κύριοι δεν φορούν καπέλο, είναι πολύ εξαζητημένο να κάνουν. Άρα αυτή την αξία μπορούμε να την αφήσουμε να επέση, μάλλον λόγια να την παραμερίσουν. Ενδεχομένως όμως έχουμε και κάποιες άλλες αξίες που βρίσκονται κάπου ενδιάμεσα, που τις χρειαζόμαστε ακόμα αλλά επειδή οι εμπειρικές, οι κοινωνικές συνθήκες έχουν τροποποιηθεί θα πρέπει και αυτές τις αξίες να τις τροποποιήσουμε κάπως. Άρα να τροποποιήσουμε τις ίδιες τις αξίες. Λέει λοιπόν ο Χέρα ότι οι άνθρωποι, οι νέοι, οι νέοι, τις τρίτες αυτοίς κατηγορίες είναι οι άνθρωποι οι οποίοι πραγματικά στοχάζονται πάνω στα προβλήματα της ηθικής και είναι οι άνθρωποι οι οποίοι διώνουν αυτό που ονομάζουμε ηθικό προβληματισμό. Ούτε τον παπαγαλίζουν από τις γονείς, ακολουθούν τις ηθικές αξίες τυφλά όπως κάνει η συμπληρωτική. Ούτε απορρίπτουν όλες τις αξίες αλλά αξιολογούν τις αξίες οι οποίες τους παραδόθηκαν. Άλλες τις παραμερίζουν γιατί έχουν αποστεωθεί όπου λένε και. Δεν έχουν κανέναν νόημα. Έχουν χάσει τη σημασία τους. Άλλες τις κρατούν και άλλες τις τροποποιούν. Εντάξει. Και αυτή λέει είναι η ενδεδειγμένη στάση που θα πρέπει να κρατάει ο νέος. Άρα βλέπετε ακόμα και σε αυτό το σχήμα το οποίο ο Χέρ περιγράφει θέλει παρούσα τη συνειδητή επιλογή του ατόμου. Εγώ επιλέγω ποιες είναι οι αξίες εκείνες οι οποίες είναι βασικές για την ανθρώπινη επιβίωση. Μιλάμε για ηθικές αρχές και ηθικές αξίες γιατί αυτές παιδιά προστατεύουν τον άνθρωπο από τίδήποτε φρικτό υπάρχει στη ζωή. Και τα φρικτά που υπάρχουν στη ζωή κατά καιρούς είναι διαφορετικά. Ας πούμε σε μια περίοδο ήταν η θρησκεία. Η θρησκεία σε μια περίοδο στο Μεσέανα. Θυμηθείτε τα διάφορα που γινόντουσαν εκεί πέρα. Δεν μπορούσε κανείς να μιλήσει ελεύθερα να εκπέρει τη γνώμη του. Τότε ο ηθικός στοχασμός προστάτευε τους ανθρώπους. Στη συνέγεια στην αναγέννηση με την ίδρυση του ευρωπαϊκού κράτους. Έχουμε τα φεουδαρχικά καθεστώτα της μοναρχίας, παραβίαση των ανθρώπινων ελευθεριών. Ήταν η ηθική φιλοσοφία πρώτα ως ηθική φιλοσοφία και μετά ως πολιτική φιλοσοφία. Η οποία πάλι προστάτευσε τον άνθρωπο και συνέβαλε στο να ανακτήσει ο άνθρωπος τις ανθρώπινες ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στην Ζωγαλική Επανάσταση διακήρυξαν την ξαπτισία στην Αμερική κλπ κλπ κλπ. Η ανθρωπότητα αισθάνθηκε σήμερα, και έρχομαι στο θέμα της Διευθυκής, ότι μπορεί να απειλείται εξίσου από τη μεγάλη ανάπτυξη των ιατρικών επιστημών και τεχνολογιών. Και είπε ότι η ηθική φιλοσοφία πάλι έχει ένα λόγο εδώ, έχει να πει κάποια πράγματα, έτσι ώστε προληπτικά να προστατέξει τον άνθρωπο να μην πέσει έρμεο αυτών των τεχνολογιών. Ο άνθρωπος να ελέγει τις τεχνολογίες, να τις χρησιμοποιεί προς όφελό, αλλά όχι να γίνει έρμεο των τεχνολογιών. Άρα βλέπετε η ηθική είναι το είδος εκείνο του φιλοσοφικού στοχασμού, το οποίο λειτουργεί ως ένα είδος προστατευτικής ασπίδας του ανθρώπου, από τους διάφορους κοινωνικούς κινδύνους, οι οποίοι εμφανίζονται σε κάθε εποχή από διαφορετική μορφή. Γι' αυτό εγώ έχω μεγάλο σέβος απέναντι σε αυτόν τον κλάδο της φιλοσοφίας, ο οποίος ουσιαστικά τι κάνει, προστατεύει τον άνθρωπο και την ανθρώπινη ελευθερία, έτσι, χωρίς να μας καταπιέσει καθόλου. Λοιπόν, εδώ θα το πλήσω πριν μου φύγετε. Θα ήθελα να σας το χαστείτε δυο-τρία λεπτά, αν θέλετε. Ξέρω αυτές τις ειδικές φιλοσοφίες που προσπάθησα να σας δώσω τίτου ουσία, ή αυτό που κρίνω εγώ ότι είναι ουσία, μέσα σε μισή ώρα που είναι και λίγο αντίνατο. Και γι' αυτό σκεφτείτε τα λίγο αυτά, δεν ξέρω αν έχετε κάποια ερώτηση, θέλετε κάποια διευκρινιστική διευκρινήση να σας κάνω, πάρα πολύ ευχαρίστω αμέσως. Σκεφτείτε τα και στο επόμενο μάθημα, πάνω σε αυτό, αν έχετε να ρωτήσετε τίποτα, πολύ ευχαριστώ. Είναι ο ηθικός στοχασμός στην προσπάθειά του να προστατέψει τον άνθρωπο από αυτή τη μεγάλη ανάπτυξη, αγματώδη ανάπτυξη των ιατρικών επιστημών και των εφαρμογών της τεχνολογίας. Ορίστε. Θα θέλα να ρωτήσω, έτσι όσο μας αναλύει στη πολιτική, εγώ νομίζω δεν είναι ο άνθρωπος με τον οποίο μια κοινωνία ή ένας άνθρωπος χειρίζεται κάποιες καταστάσεις, αλλά είναι πόσο άνθρωπος ο άνθρωπος, η ηθική ξεκινάει από εμένα, ποιος είμαι και πόσοι περιφέρομαι, γι' αυτό καμιά φορά, αυτό το λέω προκάλυπτα, δηλαδή επειδή έχουν περάσει εκατοντάδες, να πω χιλιάδες φοιτητές και νέα παιδιά από τα χέρια μας, ο κάθε ένας από εσάς δείχνει το ήθος του, το χαρακτήρα του. Και από το χαρακτήρα, εδώ το έχουν σηλάβει και οι Έλληνες καλύτερα, και ο χαρακτήρας δηλώνει ποια θα είναι η συμπεριφορά. Όταν βλέπει κανείς έναν εξαιρετικό χαρακτήρα, εγώ θεωρώ μα εκατό της εκατότητης η συμπεριφορά αυτού του ανθρώπου, νέου ή μεγάλου, θα είναι η εξαιρετική. Λατιολικά ναι. Αν όταν βλέπω έναν χαρακτήρα αμφιλευόμενο, λέω ο Θεέ μου, ο Θεός να βάλει το χέρι του από μέσα μου. Άρα η ηθική πηγάζει μέσα από εμάς τους ίδιους και βέβαια υπάρχουνε, εδώ να τεθαίσουμε σωστή βάση, και ο μέσος άνθρωπος στην Ελληνατία, ο οποίος δεν έχει στοχαστεί η ηθικά, είναι ένας, μπορεί να είναι ένας καλός άνθρωπος και ένας άνθρωπος με συνείδηση. Και μάλιστα, όχι όλοι, πάρα πολλοί από αυτούς είναι άνθρωποι με συνείδηση. Μπορείτε να πείτε σταματήστε ένα στην τύχη, εγώ κάνω το ταφυγά μου, θα κάνω στην οικογένειά μου. Κοιτάξτε, γιατί δεν σκοτώνεστε με τον άνθρωπος, θα έκανα όλα αυτά, θα έκανα άξιμα σώτη. Αν το πείτε αυτό, θα απαντήσει, μα δεν μου το επιτρέπει, εντάξει με έβλαψε, μα είναι ασύλληπτο, δεν μου το επιτρέπει η συνείδησή μου. Θα απαντήσει πολύ απλά ο άνθρωπος στην Ελληνατία οδός, επειδή είναι ο μέσος άνθρωπος και δεν έχει αναπτύξει αυτόν τον ηθικό στοχασμό. Είμαι σίγουρη εσείς, όταν θα έχετε ακούσει λίγα μαθήματα ηθικής φιλοσοφίας, θα δώσετε την ίδια απάντηση, αλλά πιο επεξεργασμένη στοχαστικά, έτσι. Άρα βλέπετε όντως, και δεν θέλω να σκέφτεστε τη φιλοσοφία, τι θα κάνει, τι θα πει η κοινωνία, το ακούω δυστυχώς, το ακούω και από συνομιλήμους μου λέει, αυτό τι θα πει η κοινωνία. Αυτό είναι no problem. Δεν είναι καθόλου πρόβλημα. Η διαφορετικότητα δεν είναι πρόβλημα. Είναι. Δεν είναι πρόβλημα. Θα πει η κοινωνία μας ή ο συνάνθρωπος, αν διαβλέψει μια πρόθεση από μέρους σας ή ένα κίνητρο, να πάτε να τον φλάψετε. Τότε έχει κάθε λόγο να πει και κάθε λόγο να διαμαρτυρηθεί. Αλλά σας έβαλα και ένα κριτήριακες καθολικευσημότητας ή καθολικοποιήσιμου, ότι ο ηθικός είναι ο άνθρωπος που θα σκεφτεί με βάση αυτό το κριτήριο και ακριβώς επειδή δεν θα να του το κάνουν και του ίδιου αυτό το πράγμα, θα το κάνει και αυτός ως έναν αθροπότικο. Αυτό τον όρο πράξεται διαφορετικά. Χωρίστε. Εγώ σε λόγο βγούμε στη διαδικασία να απαντήσουμε για κάτι που θα μας ρωτήσουν. Μπορείτε να μας ρωτήσει για πολλούς άνθρωποι, θέλετε να επιμετείχνε τη λογή σας. Και το ερώτημα είναι τώρα ένα λεπτό. Η ερώτησή σου είναι πώς θα αιτιολογήσουμε γιατί επιτελώ αυτή την πράξη ή την άλλη ή η ερώτησή σου είναι κάνω εγώ μια επιλογή. Θέλω να γίνω παλαρίνα, έτσι που είναι ασύλληπτο στην οικογένειά μου, γιατί όλοι στην οικογένειά μου ακολουθούν άλλα. Πώς θα δικαιολογήσω αυτή τη δικαιολογία, την ρωτάς σε σχέση με τι αυτό θα είναι. Αν πρέπει να αιτιολογούμε κάτι τώρα γιατί θεωρώ ότι ο ηθικός χαρακτήρας της πράξης μου, μάλλον της αποφάσεις μου, όταν τις λαμβάνει και πρωτού τις πρέπει να το πείσουν, πρέπει να τις αιτιολογήσουν με αυτό και πρέπει να έχει μια αντικειμενικότητα και να έχει την ευθυκρισία να εφαρμόζει αυτό το κριτήριο της καθολικευσιμότητας σωθά. Την ευθυκρισία, τι εννοώ την ευθυκρισία, να μη μεροληπτή περί του εαυτού. Δεν πειράζει ας τον βάλω εγώ στη φυλακή. Ξέρω ότι εγώ δεν θα ήθελα να πω στη φυλακή, αλλά δεν πειράζει να τον βάλω τώρα. Αυτό δεν είναι αυτή η κρισία, είναι κάτι άλλο. Είναι μια μεροληψία υπέρ εμού. Είναι υπέρ του ίδιου μου του εαυτού. Άρα, όταν το κριτήριο της καθολικευσιμότητας εφαρμοστεί ορθά και δικημενικά, αυτό που σας λέω είναι κάτι σε πολύ απλή μορφή. Τώρα, από εκεί πέρα πώς, αιτιολογώ τις επιλογές που θα έχουν, το τι θα κάνω στη ζωή μου. Οι επιλογές μου έχουν να κάνουν με ένα όραμα με κάποιους στόχους που θα έχουν στη ζωή μου. Εκεί είναι άλλη η αιτιολόγηση την οποία κάνουμε, έτσι, και μάλιστα παιδιά στις επιλογές μας, που όντως υπάρχουν επιλογές στις οποίες κάνει. Οι οποίες δεν είναι καθολικοκλήσιμες, μπορεί ένας να θέλει να γίνει γιατρός χωρις σύνορα, έτσι, και όλος μπορεί να θέλει να γίνει καθηγητής. Δεν σημαίνει εφαρμόζουμε την αρχή της καθολικοκεψιμότητας και όλοι πρέπει έτσι, γιατί στις επιλογές που κάνουμε αυτού του τύπου, δηλαδή στα ιδεόδικα που βλέπουμε στη ζωή, δεν χρειάζεται να είναι καθολικεύσιμα. Εκεί είδατε πως μπορούμε να διαφοροποιηθούμε εντελώς ο ένας από τον άλλο και δεν υπάρχει τίποτα αθέμη, δεν είναι δάξια βοηθική άποψη. Λοιπόν, δεν ξέρω πόσο απάντησαν. Λοιπόν, θα το συνεχίσετε, προβληματιστείτε πάνω σ' αυτά, θα διαβάσετε και θα σας πω όταν κλείσετε. Οι απορίες σας ήταν πρότυπλες, σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και θα σας δώστε επόμενα.
_version_	1782818125838811136
description	σύντομη περιγραφή: Λοιπόν, ενώ περιμένουμε ακόμα να σας πω στα παιδιά που βγήκατε μετά το μάθημα βιντεοσκοπήτε και βιντεοσκοπήτε και εγώ προαπολευτείς, έτσι, να το δέσουμε σε ελπίδα σας, γιατί υπάρχει ένα πρόγραμμα στο ΜΕΡΚΙΣΤΗΜΑ, το οποίο θυματοδοποιείται και ερωτηθήκαμε όσοι θέλουμε να βιντεοσκοπηθεί το μάθημά μας, έτσι, όσοι θέλουν. Και εγώ δήλωσα ότι αυτό το μάθημα θα ήθελα να βιντεοσκοπηθεί, βέβαια, ρώτησα προηγουμένως κάποια πράγματα που ήθελα, είπανε ναι, φορούντα. Το πλεονέκτημα από τη βιντεοσκόπηση είναι, βλέπετε την κάμερα, πιθανόν εσάς, νομίζω, εσάς που τους διώχνει εδώ πέρα μας παίρνει, πολύ πιθανόν τους πόλεμους να μη σας παίρνει, που σημαίνει, όσοι θέλονται, γιατί που είχε χείλη ώρα σε αυτό το κομμάτι το παίρνει, εγώ θα κάθομαι έτσι, δεν ξέρα να δείχνει και αφητητές, πάντως, τι ήθελα να πω, το πλεονέκτημα είναι ότι αυτό το υλικό των 13 παραδόσσεων θα τύχει επεξεργασίας και μετά θα ανατεθεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, μπορείτε να ανατρέχετε, λείψετε σε ένα μάθημα, έτσι, να το συμβουλεύεστε κλπ κλπ, γιατί καμιά φορά σας λέμε και εμείς πληροφορίες, οι οποίες δεν υπάρχουν σε ένα διβλίο, να με κοιτάξετε αυτό, δηλαδή οι παραδόσεις μας κάποιες φορές είναι πιο συνοπτικές, οπότε αν καλά είναι να τις έχετε και αφού υπάρχει η τεχνική υποστήριξη και η τεχνική δυνατότητα, γιατί όχι να τα χρησιμοποιήσεις. Λοιπόν, νομίζω μπορούμε να αρχίσουμε τώρα, είσαστε τέσσερις και τρεις εφτά, τόση μια μέρα είσαστε, δεν σας ρίχνουμε περιπάνω. Επομένως, τώρα αρχίσουμε, σας καλωσορίζω, σας χαιρετώ, σας εύχομαι καλό εξάμινο και ελπίζω και εύχομαι, είμαι σίγουρη, θα τα περάσουμε πάρα πολύ καλά μαζί. Έτσι, για λόγω μουσικής μου περιέργειας και επειδή θέλω να, δεν είναι απλή περιέργεια, περάστε. Για λόγω μουσικής μου ενημέρωσης, έτσι να ξέρω με τι εξάμινα έχω να κάνω, θυμίστε μου λίγο, πέστε μου λίγο τα εξάμινα σας. Ένα το, ωραία. Έξω. Έξω. Έξω το. Ε, ε, ε, ε. Όρα, πρέπει να είναι μόνος αριθμός. Ωραία. Λογικά είστε από πέμπτο μέχρι έβδομο ή σάντου και πάνω, είναι λογικό αυτό, θα μπορούσαμε πιο νωρίς. Κοιτάξτε, η λογική του πράγματος είναι ότι καλά είναι να πάρετε το σεμινάριο, όταν έχετε ακούσει κάποιες βασικές παραδόσεις, και όχι μόνο τα μαθήματα κορμού, αλλά και κάποια μαθήματα κατεύθυνσης. Και με αυτό το πνεύμα σας ρωτάω. Γιατί αν είναι πολύ χαμηλό το εξάμινο, λογικά εκεί μας δυσκολεύει. Το θέμα του μαθήματος είναι προβλήματα βιοηθικής. Ας πούμε, αφού είναι αυτό το νόρο βιοηθική, το πρώτο που καταλαβαίνει ο καθένας, δεν είναι παράδοση, είναι μια γενικότερη επεξήγηση του μαθήματος και του τι θα κάνουμε στο μάθημα και πώς θα το κάνουμε. Αυτά έχουμε να σας πω στον αρχή. Ας πούμε ακούτε ηθική του βίο. Αυτό δεν σημαίνει η βιοηθική. Μια ηθική του βίου, της ζωής. Άρα ηθική των τεχνολογικών, τεχνολογιών εκείνων, των επιστημών και των τεχνολογιών εκείνων που ασχολούνται με τη ζωή και με το βίο. Και ποιες είναι οι επιστήμες και οι τεχνολογίες που ασχολούνται με το βίο, με τη ζωή, είναι πρώτη-πρώτη ιατρική, γενετική, βιολογία. Αυτές είναι οι επιστήμες. Καθώς επίσης και η εφαρμογή αυτών των επιστημών, η τεχνολογία. Άρα, ό,τι έχει σχέση με αυτές τις επιστήμες και την εφαρμογή τους, την πράξη, την τεχνολογία τους, με όλα αυτά ασχολείται η ηθική. Νομίζω, έτσι όπως το έθεσα, ίσως η εικόνα που έχετε για τις επιστήμες και της τεχνολογίας της ζωής είναι σαφέστερη από την εικόνα που έχετε για την ηθική. Ίσως το θέμα της ηθικής, και εδώ ασχολώ μια καλοπροέρετη κριτική στο Αριστοτέλειο, ή μία εξής, ότι δεν διδάσκεται πολύ η ηθική φιλοσοφία. Το λέω και στους συναδέλφους μας στον τομέα. Έλεγε ένας συνάδελος σε ένα συνέδριο ότι η φιλοσοφία είναι πολιτική φιλοσοφία και αισθητική. Και είπε για όνομα του Θεού, που είναι η ηθική. Βέβαιος υπάρχει, δεν είμαστε μόνο πολιτικά όντα. Προτού γίνουμε πολιτικά όντα, προτού ενταχθούμε στην κοινωνία και γίνουμε κοινωνικά και πολιτικά όντα, είμαστε όντα ατομικά και πριν ενταχθούμε στην κοινωνία λειτουργούμε, εμπόμαστε σε επικοινωνία μεταξύ μας. Και πρέπει στοιχειωδώς να μπορούμε να επικοινωνούμε με κάποιο τρόπο, διαφορετικά θα γίνουμε σαν τα άγρια θηρία. Υπάρχει, να σας πω εσείς που βρήκατε, υπάρχει μια ανακοίνωση στην πόρτα ότι το μάθος βιντεοσκοπείται, έτσι θέλω να το ξέρετε. Λοιπόν, ο άνθρωπος όταν γεννήθηκε άνοιξε να σκέφτεται τι νόημα έχει η ζωή, τι νόημα έχει ο θάνατος, πώς θα ζήσω για να ζήσω ευθυχισμένος, αυτά τα προβλήματα τα έδεσε στον εαυτό του πρωτού καν ενταχθεί στην πολιτεία, πρωτού καν αρχίσει να διακυβερνάται. Άρα είμαστε πρώτα όντα, ηθικά όντα ή πρέπει να είμαστε να σκεφτόμαστε, να σκεφτόμαστε ειτικά και μετά πολιτικά όντα. Και βέβαια, είμαστε και αισθητικά όντα, καμία αμφιβολία γι' αυτό. Γι' αυτό έχω έτσι εκφράσει το μικρό μου παράπονο, ότι η ηθική λιγάκι παραμερίζεται, νομίζω όχι σκόπιμα, αλλά σίγουρα παραμερίζεται και νομίζω πρέπει να αναδείξουμε αυτόν τον κλάβο της φιλοσοφίας. Έτσι, διότι είναι ένας από τους βασικούς κλάβους της φιλοσοφίας. Σας θυμίζω από την αρχαιότητα ποιοι είναι οι δεμελιώδεις κλάβοι της φιλοσοφίας. Είναι η μεταφυσική, είναι η λογική, είναι η γνωσιολογία και η ηθική πολιτική. Ο Αριστοτέλης μας τα χάλεσε λίγο, γιατί είπε υπάρχει και η πρακτική επιστήμη. Και μέσα στην πρακτική επιστήμη συμπεριέλαβε την οικονομία, τη διαχείριση του οίκου. Η προτοχική σημασία της λέξης οικονομία είναι διαχείριση του οίκου, νομή του οίκου. Άρα ο Αριστοτέλης κάτω από την πρακτική επιστήμη συμπεριέλαβε την οικονομία, την ηθική και την πολιτική. Και είπε όλα αυτά είναι η πρακτική γνώση, η πρακτική επιστήμη. Και έτσι έπεσε λίγο το ενδιαφέρος νηδικιά και ο Αριστοτέλης ήταν από τους πρώτους φιλοσόπους που κατεξοχεία ασχολήθηκε με την ηθική φιλοσοφία και έχει γράψει και δυο-τρεις γιατριακές πάνω στην ηθική φιλοσοφία. Έτσι δεν είναι. Αλλά από τότε θεώρησαν κάποιοι ότι η απρακτική φιλοσοφία είναι η πολιτική. Δεν είναι μόνο η πολιτική. Πρέπει να το πούμε. Άρα εγώ κρίνω ότι έτσι σαν πρώτο μάθημα εκείνο που θα ήθελα να σας πω δεν είναι τόσο να σας εξηγήσω αυτές τις ιατρικές επιστήμες και την εφαρμογή της τεχνολογίας με τις οποίες εφαρμόζουμε τα ευρήματα αυτών των επιστημών. Αυτό είναι κάτι που θα το συζητάμε έτσι σταδιακά. Διότι η ιατρική επιστήμη γενετική είναι ένας άλλος τομέας, ένας άλλος κλάδος. Δεν μπορούμε ξαφνικά και με 13 ματήματα που έχει το εξάμινο έτσι να εντυπίσουμε σε αυτόν τον κλάδο. Αλλά μας ενδιαφέρει περισσότερο να δούμε τι κάνει ο φιλόσοφος, ο ηθικός φιλόσοφος. Όταν συζητάει και προβληματίζεται πάνω σε αυτές τις επιστήμες, και για να μην κολογήσω, δεν προβληματίζεται πάνω σε αυτές τις επιστήμες, προβληματίζεται πάνω στα προβλήματα που δημιουργούν οι επιστήμες αυτές και οι εφαρμογές τους. Δεν δημιουργούν προβλήματα. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα για να γίνω σαθέστερη. Μου γράφει μια καλή φίλη, νεαρή φίλη που είναι νομικός. Μου θέτει ένα ερώτημα. Μου γράφει ένα email και μου λέει ότι θα ήθελα τη νόμιση, σας παρακαλώ πάρα πολύ σε αυτό το ερώτημα. Ο νόμος μας, η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει, όταν μια γυναίκα, αυτό δεν το παράδειγμα σας το λέω για να το πάρω, είναι παράδειγμα προς αποφυγή, όχι προς μίμηση. Πες μου, πώς σας λέω το ερώτημα. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, αν μία γυναίκα είτε δεν θέλει να αποκτήσει παιδί, παντρεύει, είτε δεν θέλει να αποκτήσει παιδί, είτε όταν το αποκτήσει, θέλει να αποπληγηθεί το παιδί της, δηλαδή δεν θέλει να φέρει ευθύνη ανατροφή, δεν θέλει να το ανατρέψει, να ασχοληθεί με αυτό, θέλει να το παραδώσει προς ανατροφή σε ένα ύβριμα ή προσιοδεσία. Η ελληνική νομοθεσία στην περίπτωση αυτή, κάτω από εξαιρέσεις, της παρέχεται δυνατότητα. Πρέπει να επικαλυστεί κάποιους λόγους σοβαρούς αυτούς που ορίζει ο νόμος, αυτούς που ορίζει ο νόμος. Αν τώρα ο άνδρας, ο σύζυγός ή ο σύντροφός, δεν θέλει να φέρει σύντροφός στον κόσμο ένα παιδί, δεν μπορεί να την πιέσει ούτε να την ξαναγκάσει, για να το καταλαβαίνει. Έχει μόνο να είναι νόμος, ανήθικο να του θέσουν έτσι. Και δεύτερο, εάν αυτό το παιδί γεννηθεί, δεν μπορεί να αποποιηθεί τη φροντίδα του για την ανατροφή του. Και αν το πράξει, ο νόμος τον υποχρεώνει να καταμάει η ατροφή. Πράγμα που δεν υποχρεώνει τη γυναίκα να κάνει, εντάξει. Και μου θέτει αυτό το ερώτημα, ποια είναι η γνώμη σας. Εκείνη τον βλέπει μέσα, και αυτή είναι η διαφορά του νομικού από τον φιλόσοφο. Ο νομικός τον βλέπει μέσα από τους νόμους και τις νομοθεσίες. Εκείνη μου είπε το τι ισχύει νομικά αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. Και εμένα με ρώτησε σαν έναν άνθρωπο που δεν έχει σχέση με τη νομοθεσία, πώς αντιμετώπιζα εγώ από άποψη ειδικής φιλοζομίας. Δεν σας κρύβω με απασχόληση αρκετά, διότι ήταν νομικό το θέμα και δεν το κατέχω. Βέβαια, αυτοί που εγείρουν αυτό το ερώτημα, θέτουν το εξής πρόβλημα. Ότι απέναντι στο νόμο, ο άντρας και η γυναίκα, σε ό,τι αφορά την αποποίηση του παιδίου, πρέπει να τύχουν ίσες μεταχείρισεις. Ότι ό,τι δικαιώματα έχει η γυναίκα, πρέπει να έχει και ο άντρας. Και αν στη γυναίκα επιτρέπεται η αποποίηση του τέκνου της κάτω από ορισμένες συνθήκες, σοβαρές συνθήκες αυτές που ορίζει ο νόμος, κάτι ανάλογο πρέπει να ισχύει και στην περίπτωση του άντρα, διότι διαφορετικά, εδώ ο νόμος μεταχειρίζεται δισμένος τον άντρα. Αυτό ήταν νομικό της ετυχή. Αυτή είναι μια άποψη. Αλλά αυτό δεν σημαίνει κατ' ανάγκη ότι θα πρέπει να σπέψουμε και να χαλαρώσουμε την νομοθεσία. Αν ξέρεις, αφού ο νόμος παρέγεται το δικαίωμα στη γυναίκα, πρέπει κατανάλογο τρόπο να το παρέχει και στον άντρα. Γιατί όχι, είναι η αυλή διαφορετικότητα. Διότι, παιδιά, με τη γέννηση ενός παιδιού, έχουμε και έναν τρίτο άνθρωπο στη σκηνικό, ή δεν έχουμε και έναν τρίτο άνθρωπο στη σκηνικό. Η απάντηση είναι ναι βεβαίως. Και βέβαια, η μητέρα ή η γυναίκα που το φέρνει στον κόσμο, μπορεί να απαιτήσει τα δικά της δικαιώματα, ακόμα και στην περίπτωση που θέλει να αποποιηθεί το παιδί που γέννησε. Όπως και ο άντρας μπορεί να διεκδικήσει τα δικαιώματα του να αποποιηθεί το παιδί το οποίο γέννησε. Αλλά δεν έχει το παιδί δικαιώματα. Το παιδί είτε πριν γεννηθεί, είτε μόλις είναι νεογέννητο δεν έχει δικαιώματα. Επειδή το παιδί δηλαδή, το έμβριο μιας εβδομάδας δεν είναι σε θέση να το διεκδικήσει, δεν είναι σε θέση να τα διεκδικήσει, σημαίνει ότι δεν έχει δικαιώματα. Όχι βέβαια. Και το ερώτημα, η πολύ απλή απορία μου εμένα ήταν ποιος μιλάει εν ονόματι του εμβρίου. του εμβρίου ή του νεογέννη του παιδιού. Κανείς βέβαια. Άρα, όλη αυτή η θεωρητική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κόπτονται για τα δικαιώματα της γυναίκας, για τα δικαιώματα του άνδρα, ότι αυτά πρέπει να, τα δικαιώματα σε δύο περιπτώσεις πρέπει να είναι ίσα. Αλλά τα δικαιώματα, γιατί είναι αναλόγως ίσα και τα δικαιώματα του εμβρίου. Και ξέρετε αν και ο χώρος των δικαιωμάτων, από φιλοσοδική άποψη πρώτα, είναι ένας πάρα πολύ ενδιαφέρον χώρος για να ασχοληθεί κανείς σε ερευνητικό επίπεδο μεταπτυχιακό διατρεβή. Παρένταση κλίνει παρένταση. Βεβαίως υπάρχουν δικαιώματα. Και όλοι έχουμε ένα πρώτο και βασικό δικαίωμα. Όλοι μα όλοι μα όλοι. Ποιο? Το δικαίωμα στη ζωή. Πριν από ποιοδήποτε άλλο δικαίωμα. Αποποίησης τέχνου, αποδοχής τέχνου και λοιπά και λοιπά. Έχουμε ένα βασικό δικαίωμα στη ζωή. Και όμως η μητέρα του ο πατέρας του έχουν αυτό το δικαίωμα. Έχει και αυτό το εμβρίο αυτό το δικαίωμα. Κανείς δεν τους εζητάει. Τους νομικούς δεν τους... Ή μάλλον μία κατηγορία να αντιμετωπιστεί. Μία κατηγορία νομικών αυτό το ερώτημα δεν τους επασχολεί. Και κάτι χειρότερο ακόμα. Όπως θα δείτε αυτή η βιβλιογραφία. Εγώ σας μίλησα για εμβρίο. Αυτό που είναι γεγονός και αυτή είναι μια δόκαιμη οραλογία, έτσι. Δεν μπορούμε να το αμφισμητήσουμε αυτό. Είναι εμβρίο τόσων εβδομάτων, τόσων μηνών. Μάλλον τόσων ημερών, τόσων εβδομάτων και λοιπά και λοιπά. Οι Άγγλοι έχουν τους όρους... Έχουν δύο όρους εν προκειμένου. Έχουν αυτό που λένε φίτους και αυτό που λένε εμβρίο. Το φίτους είναι το εμβριο μέχρι τις 15 ημερών. Έτσι το εμβριο είναι από τις 15 μέρες και μετά. Προσέξτε, προσέξτε και εδώ να μην γίνει σύγχυση. Δεν σημαίνει ότι αλλάζει τίποτα, παιδιά. Απλώς για λόγους νομοθεσίας, για λόγους επικοινωνίας λένε... μέχρι τις 15 ημερών το αποκαλούμε φίτους. Και από τις 16 ημέρα και μετά είναι εμβριο. Αλλά είναι το ίδιο, έτσι, δεν αλλάζει τίποτα. Είναι θέμα ορολογίας. Όπως όταν διέρεσαν οι προπατορές μας το χρόνο... είπανε το πρώτο 24 ώρα της εβδομάδας είναι Κυριακή... το δεύτερο δεύτερα τρίτο Τρίτη, μάλλον. Έτσι, διέρεσαν το χρόνο. Αλλά ο χρόνος είναι ο ίδιος. Εμείς τον διακρίνουμε, εμείς τον ονομάζουμε... για να μπορούμε να λειτουργούμε και να ζούμε στον χρόνο. Υπάρχει αυτό. Θα δείτε στη βιωγραφία και θα έχουμε την ευκαιρία... στη διάρκεια των μαθημάτων να το σχολιάσουμε... και να το συζητήσουμε. Έχω υπόψημα ένα νοηκόμιος έχει γράψει ένα βιβλίο... για σας το έχω και στη βιωγραφία... η ζωή χωρίς πρόσωπο. Το ανθρώπινο γενετικό υλικό. Θα σας δώσω εδώ στο τίτλο. Ζωή χωρίς πρόσωπο. Λέει ο Τάκης Βιτάλης. Ζωή χωρίς πρόσωπο. Το σύνδευμα και η χρήση του ανθρώπινου γενετικού υλικού. Κοιτάξτε εδώ, αυτή δεν είναι η πονηρία του γλώσ... ή του λόβου λένε κάποιοι, είναι η πονηρία του ανθρώπου. Προσέξτε να δείτε πώς αισθάνεστε εσείς. Σκεφτείτε τις αντιδράσεις, ψυχολογικές αντιδράσεις. Αν, που είναι για μια γυναίκα αυτή, κοιοφορεί. Έχει ένα έμπριο δύο εβδομάδων. Κοιοφορεί ένα έμπριο είναι δύο εβδομάδων. Πώς θα αντιδράσετε, παιδεστείτε. Και πώς θα αντιδράσετε εάν, πούμε, για την ίδια περίπτωση, έχει γενετικό υλικό που είναι ανθρώπινο. Ας πούμε το γενετικό υλικό, τι υπενίσετε. Υλικό ρε. Ε, κι αυτό υλικό είναι. Δεν είναι ανθρώπινο το ξύλο, δεν είναι ανθρώπινο υλικό, αλλά είναι υλικό. Ωραία. Δηλαδή, θέλω να πω, εδώ τα συναισθήματά μας, κατά έναν υπόγειο τρόπο, και έχουμε όντως συναισθήματά μας, και το νοητικό μας σχήμα, ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε, μανουφράρονται, διότι αλλιώς σκεφτόμαστε αν έχουμε να κάνουμε, αν ξέρουμε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα έμπριο, και έμπριο σημαίνει άνδροπο σε πολύ πρόημο στάδιο, τι σημαίνει γυρήνος, βάτροπο σε πρόημο στάδιο. Εκεί δεν λένε βατραχοειδές γενετικό υλικό. Εκεί δεν λένε, λένε γυρήνος, δηλαδή μικρό βατραχάκι. Εντάξει, όμως εδώ, παραδόξως, έχουν πει, πως ήταν και η χρήση του ανθρώπινου γενετικού υλικού, δεν έχεις τίποτα. Είσαι δυο μηνών έγιος, δεν έχεις τίποτα. Είσαι ένα υλικό μέσα. Λοιπόν, γιατί το λέω αυτό το παράδειγμα. Βλέπετε ήδη και ο τρόπος με τον οποίο μιλάμε, μας συνεπάγεται πως σεβόμαστε ή πως αξιολογούμε ή δεν αξιολογούμε αυτό για το οποίο μιλάμε. Δηλαδή, βέβαια, αν μέσα μου φέρω γενετικό υλικό, α, εντάξει, θα κάνουμε και κανένα πείραμα, είναι υλικό, δεν πειράζει. Τι έγινε, έγινε τίποτα. Αλλά αν πω ότι μέσα μου φέρω έναν άνθρωπο, να πω ακόμη, έναν πρόσωπο που έχει απορρέψει από τη σχέση που έχουμε με κάποιον άνθρωπο, αυτό είναι μια εντελώς διαφορετική ετοιμετόπιση. Ωραία. Άρα βλέπετε τι διαφορά κάνει η παρουσία της φιλοσοφίας, της θητικής φιλοσοφίας, στη διερεύνηση αυτών των προβλημάτων. Διότι παίζονται παιχνίδια, δεν ξέρω αν υπάρχουν σκοπιμότητες, δεν μπορώ να σκεφτώ. Παίζονται χίλια παιχνίδια, τα οποία αν δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε, αν με τι άλλο πράγμα θα τα γνωρίζουμε. Δηλαδή εγώ θα θεωρήσω αδιανόητο να φύγουν πέντε άνθρωποι από το μάθημά μου και να πει μια φοιτητήρια όταν παντρευτεί με θάβη «Α, εγώ έχω εδώ ένα γενετικό υλικό». Και το βγάζω έξω και το βιδώνω όπως βιδώνω το ξύλο με ένα κατσαβίδι. Ενώ μέσα μου είναι ένα έμπυρο, είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα. Άρα στη φύλλη αυτή απάντησα ότι κανείς δεν μιλάει για τα δικαιώματα των εμβρίων, δηλαδή των ανθρώπων σε πρώεμα στάδιο. Και βεβαίως πρέπει, λέω, η θεωρητική των δικαιωμάτων να διατυπώσουν θεωρίες και να αρχίσουν να μιλάνε και για τα δικαιώματα των εμβρίων. Φέτο εικόνα σας ότι το μάθημα βιντεοσκοπείται εάν δεν είναι και η ανακοίνηση. Άρα πρέπει να μιλάνε και, λέω, παίζει με άλλο ρόλο το πώς μιλάμε για το εμβρίο. Και το πώς μιλάμε για το εμβρίο παίζει ρόλο, γιατί αυτό το πώς μιλάμε δηλώνει το πώς το συλλαμβάνουμε. Γι' αυτό παίζει ρόλο. Και από εκεί και πέρα, ανάλογα με το πώς το συλλαμβάνουμε, διαμορφώνουμε και μια νομοθεσία. Ή δεν είναι έτσι. Βεβαίως είναι. Δηλαδή, αν είναι γενετικό υλικό, η νομοθεσία μας είναι πολύ χαλαρή. Ε, δεν παθαίνει τίποτα. Το ξύλο παθαίνει τίποτα. Υπάρχει το οποιοδήποτε. Το πλαστικό παθαίνει τίποτα. Αλλά αν είναι εμβρίο, η αντιμετώπιση είναι πολύ διαφορετική. Και σε περίπτωση, παιδιά, γιατί αυτά τα δυο ρέφματα, που σημαίνει το εμβρίο και το γενετικό υλικό, που είναι κατά βάση μεταφυσικές θέσεις. Κάποιοι λένε, «Α, η ποιητική δεν μας αρέσει, είναι πολύ εμπειρική, δεν έχει καθόλου μεταφυσική». Και τώρα όταν συζητάμε τι είναι το εμβρίο. Ναι, ο άνθρωπος πρωταρχικά, αν είναι εμβρίο ή αν είναι υλικό, να μια μεταφυσική τοποθέτηση. Αυτόμαζα το, αυτόμαζα τοποθετούμε τα μεταφυσικά. Και μετά ανάλογη είναι η αντιμετώπιση μας, φιλοσοφικά και νομικά. Έτσι. Και κάτι άλλο είναι να το κλείσω από το παράδειγμα. Βέβαια, έχετε ακούσει όλοι ξέρετε, τουλάχιστον σε περιόδους όταν είχαμε βασιλεία και μοναρχία, ότι πέθαρο βασιλιάζει λέει και ο διάδοχός του, ο οποίος νόμιμα και κάποτε ήταν παντριακική βασιλεία, ο νόμιμος διάδοχός είναι πενήντα χρονών. Συγγνώμη, πέντε χρόνια. Ο νόμιμος διάδοχος του βασιλιά ο οποίος αρρώσει και πέθανε. Εδώ ο διάδοχος έχει το δικαίωμα βέβαια να κληρονομήσει, κληρονομεί τη βασιλεία από τον πατέρα του, όμως δεν είναι σε θέση στην ηλικία των πέντε χρονών να την ασχίσει. Άραξε όλες τις στοιχειοδόσεις, ακόμα και στα αυτοκρατορικά και στα καθεστώτα της Κίνας, της Ιαπωνίας, υπήρχε ένα στοιχειόδες νομικό καθεστώς, ένα στοιχειόδες νομικός μηχανισμός, με βάση τον οποίο ορίζονταν επίτροποι, οι οποίοι επέβλεπαν τον νέο, κυβερνούσαν ως που να ενηλικιωθεί και όταν ενηλικιώνεται του παρέδονται η βασιλεία. Κάτω από ουμαλές συνδίκες βέβαια, διότι ξέρουν τι μηχανωραφείες γίνονται για την εξουσία στα παλάτια και ούτω καθεξής. Αυτό είναι ένα άλλο θέμα. Αλλά λέω πώς λειτουργούσε το σχήμα νομικά. Ότι μολονότι ο διάλογος του χρόνου ήταν πεντάχρονος, έτσι, είχε το δικαίωμα που είχε πληρονομήσει από τον πατέρα του να κυβερνήσει όταν ενηλικιωθεί. Άρα είχε το διαπιπιστευμένο αυτοδικαίωμα, όπως το λένε. Ασχέτος κι αν σε αυτήν την ηλικία δεν μπορούσε να το ασχίσει. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τον γονέα ο Μηγένερ που πεθαίνει και έχει μία άλλη περιουσία μικρή μεγάλη, δεν έχει σημασία να αφήσει στο παιδί του και το παιδί του είναι ανήλικο και δεν είναι σε θέση να τη χρησιμοποιήσει προς όπελό του. Εκεί στις κοινωνίες μας υπάρχουν οι νομικοί μηχανισμοί με βάση τους οποίους το παιδί αυτό τίθεται υπό επιτροπία, η περιουσία την οποία του κληροδοτούν οι γονείς διαφυλάσσεται, δεν την πειράζει κανείς και όταν ενηλικιωθεί τίθεται στη διάθεσή του. Άρα αυτά είναι πολύ εύκολα τα παραδείγματα που δείχνουν ότι ακόμα και τα ανήλικα παιδιά έχουν τα ίδια δικαιώματα που έχουν οι υπόλοιποι άνθρωποι, οι ενήλικες άνθρωποι αλλά επειδή όντως παραδεχόμαστε και αναγνωρίζουμε ότι σε αυτή την ηλικία δεν είναι σε θέση να ασχίσουν τα δικαιώματά τους όπως ένας ενήλικας, τα δικαιώματα αυτά διασφαλίζονται, φροντίζει η πολιτεία να τους τα διασφαλίζει έως ότω αυτοί ενηλικιωθούν και μπορούν να κάνουν χρήση των δικαιωμάτων. Ορίστε η απάντηση στο έμπριο. Το έμπριο στο ερώτημα που έθεσα προηγουμένως έχει κάθε απέτηση, έχει κάθε δικαίωμα να ζητήσει από τους γεννήτορες οι οποίοι το φέρνουν στη ζωή και δεν το ρωτήσαν αν θα ήρθαν στη ζωή. Αφήστε λίγο να στιγμής το φέρνουν στη ζωή, έχει κάθε δικαίωμα να του διασφαλίσουν ό,τι το καλύτερο πρώτο για τη ζωή του που είναι το βασικό του δικαίωμα και δεύτερο για τη φροντίδα του, τη διατροφή του και την ανατροφή του. Άρα σε τέτοιες φιλοσοφικές αλλά και νομικές συζητήσεις πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα δικαιώματα του ενός γεννήτορα και του άλλου γεννήτορα. Καμία αντίρρηση απολύτως αλλά όχι μόνο των γεννητών και των απογόνων και του παιδιού ή των παιδιών τα οποία φέρανε στον κόσμο. Είναι στο κάτω κάτω δική τους ευθύνη που τα έφεραν στον κόσμο. Έτσι παιδιά. Άρα βλέπετε τι διαφορά κάνει η ειδική φιλοσοφία όταν υπησέρχεται σε αυτά τα ερωτήματα τα οποία εκ πρώτης όμως έχουν ένα καθαρά επιστημονικό γιατρικό χαρακτήρα ή ακόμα και ένα αυστηρά νομικό χαρακτήρα. Έτσι δεν είναι. Βλέπετε και γι' αυτό εγώ θεωρώ ας πούμε η φιλοσοφία του δικαίου είναι ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον μάθημα. Έτσι. Δηλαδή ένα πολύ ενδιαφέρον μάθημα εξής για τους φιλοσοφών όσο και για τους νομικούς. Πρέπει κανείς να ξέρει τη φιλοσοφία του δικαίου δηλαδή τι προϋποθέσεις δικαίου πρέπει να υπάρχουν για να διατυπώσουμε μία νομοθεσία. Όχι οτιδήποτε. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Άρα θεωρώ αυτό ότι ήταν ένα καλό παράδειγμα. Δεν ξέρω πως έτσι αισθάνεστε, πως αντιδράτε και το εγώ κοιτάξτε στόχος μου είναι να σας προβληματίσω. Έτσι. Να σας κάνω να προβληματιστείτε και ο στόχος των μαθημάτων της φιλοσοφίας αυτό το γνωρίζετε πάρα πολύ καλά. Δεν είναι τόσο να σας δώσει απαντήσεις, όσο να σας προβληματίσει και να βρείτε τις απαντήσεις μόνοι σας. Νομίζω μέσα από τον προβληματισμό μας, και ο προβληματισμός πεθαία διαρκεί, όχι τα 4 χρόνια που είμαστε ατυγητές ή τα χρόνια τα οποία διδάσκουμε, ο αυθεντικός ουμνήσιος προβληματισμός, ο ουσιατικός προβληματισμός διαρκεί όλη μας τη ζωή. Πολλές φορές θα αλλάζουμε γνώμη, παίρνουμε την άλλη πλευρά, το εξετάζουμε από εκεί, το εξετάζουμε από την άλλη πλευρά, έτσι μπορεί να αλλάζουμε θέση, δεν έχουμε τη σχετική σταθερότητα βέβαια, όχι να αλλάζουμε άποψη κάθε μέρα και να μπορούμε να εγκαιολογούμε την άποψή μας. Αραμένα με ενδιαφέρει από εδώ, εκεί που θα καταλήξει ο καθένας. Με οδήποτε θέμα συζητήσουμε, το συμπέρασμά σας να απορρέει μέσα από ένα προβληματισμό τον οποίο καταθέσαμε. Όχι γιατί το διαβάσατε αυτό εκεί και το λέει αυτός, έτσι, ωραία, είναι άποψή του αυτού. Και εγώ μπορώ να σας αντιπαραθέσω κάποιον που λέει ακριβώς το αντίθετο. Και αυτός είναι ο στόχος του σεμιναρίου σχετικά με ένα θέμα, να δείτε δύο ή τρεις αντίθετες απόψεις, έτσι να τις διαβάσετε, να τις καταλάβετε και μετά η δική σας συμβολή είναι με ποια συμφωνείτε ή διαφωνείτε και για ποιο λόγο αυτό το διότι μας ενδιαφέρει. Γι' αυτό λέω, θέλω έτσι να σας προβληματίσω και η φιλοσοφία καλώς ή κακώς δεν δίνει έτοιμες απαντήσεις, έτσι, αυτές τις απαντήσεις πρέπει να τις βρείτε εσείς μέσα από τις σκέψεις και από το στοχασμό. Αυτό έτσι σαν μια πρώτη επικοινωνία, μια πρώτη επαφή με το πράγμα και χείρο και άλλα ερωτήματα. Να σας πω το έξι, σας έφερα ας πούμε κάποιες φωτογραφίες, πριν σας δώσω τις φωτογραφίες, σας έφερα κάποια βιβλιογραφίες να σας δώσω μετά, σας έφερα κάποιες παραδείγματα εδώ, ένα άλλο, αυτό που σας έδωσα τώρα στην αρχή ήταν λίγο προφορημένο το παράδειγμα, δεν μοιράζει, μου το έδεσαν πρόσφατα και με απεσχόλησε και λοιπόν έτσι θεώρησα σκόπο να το μοιραστώ μαζί σας εξάλλου είναι και σύγχρονα προβλήματα και να ξέρετε κι εσείς τα επιχειρήματα που κυκλοφορούν τριγύρου. Λοιπόν, εντάξει, βάζω τελεία σε αυτόν τον στιγμή, να σας πω κάποια άλλα πράγματα που θα ήθελα να τα γνωρίζετε από την αρχή, προτού αποφασίσετε να εγγραφείτε στο μάθημα οριστικά, επειδή είναι σεμινάριο και δεν θα έχει παραδόσεις, θα σας κάνω κάποιες παραδόσεις, έχουμε 13 εβδομάδες, θα κάνουμε παραδόσεις τα 5, 6, ίσως 7 μαθήματα, περίπου στα μισά, θα σας κάνω εγώ παραδόσεις και εντωμεταξύ θα σας δώσω και θέματα εργασιών. Συνήθως θα τα έχετε από πριν, θα τα δείτε, θα έχετε όλο τον χρόνο να σκεφτείτε, δίνω περίπου 20 θέματα, 25, άρα μπορείτε να τα σκεφτείτε, καλά θα είναι ο κάθε ένας να σας διαλέξει διαφορετικό θέμα, καλά θα είναι, και μετά τι θα γίνει, ο κάθε ένας θα αρχίσει να δουλεύει πάνω στο θέμα του, πολύ ευχαριστού, σας προτείνω βιογραφία, μπορείτε στο γραφείο να έρθείτε να με βρείτε τις ώρες συνεργασίας, μπορείτε να στείλετε email, μπορείτε στο μάθημα, στο διάλειμμα πριν, στο τέλος του μαθήματος και λοιπά και λοιπά, γιατί κάθε θέμα θα θέλει, δεν θα σας δώσω μια γενική πλειογραφία, που καλά θα είναι να την ξέρετε όλοι, να τη μελετήσετε, αλλά μετά η κάθε εργασία θα απαιτεί πιο εξειδικευμένη πλειογραφία, λοιπόν σε αυτό βεβαίως θα σας βοηθήσω, το κάνω πολύ ευχαριστούς, το κάνω κάθε χρόνο, αλλά εκείνο που κάνουμε στη συνέχεια στα 7 τελευταία, 6-7 τελευταία μαθήματα, ο κάθε ένας από εσάς θα κάνει παρουσίαση της εργασίας του, έτσι όσο θα έχει φτάσει μέχρι τότε, δεδομένου αρχί να σας πω ότι η εργασία θα παραδοθεί, ή στο τέλος του εξαμίνου, στην εξεταστική περίοδο πότε είναι, του Ιανουαρίου ή του Φεβρουαρίου, πότε είναι η εξεταστική περίοδος? Ιανουαρίου. Ιανουαρίου, άρα έτσι θα έχετε όλο το εξάμινο μέσα στην εξεταστική περίοδο, δηλαδή 2-3-4, θα ορίσουμε μια ημερομηνία, αλλά εκεί περίπου, 2-3 μέρες, 5 μέρες πριν τελειώσει η εξεταστική περίοδο, θα πρέπει να, πώς το λένε, να καταθέσετε την εργασία σας. Όμως, πριν από τότε, θα κάνετε όλοι στο θέμα του, ο καθένας στο θέμα του, παρουσίαση της εργασίας του, η οποία παρουσίαση, να σας πω, τι νόημα έχει, πρώτον δεν βαθμολογείς, εγώ δεν την βαθμολογώ, γιατί ξέρω, είσαι σε μια φάση που την ερευνάνε αυτό. Δεν είναι η τελική μορφή της εργασίας σας, επομένως τι να βαθμολογήσετε εμείς, και δεν γίνεται και να απειληθείτε, δεν υπάρχει καμία απειλή, και το νόημα του μαθήματος είναι να μάθει και πράγματα και να περάσει το μέλλον και να το απολαύσετε στο θέμα. Άρα δεν υπάρχει καμία τέτοια πρόταση. Δηλαδή, κοιτάξτε, και εννοείται ο ποιητής, οι ποιητές που θα κάνουν παρουσίαση τις πρώτες εβδομάδες, θα έχουν προλάβει να δουλέψουν λιγότερο στην εργασία τους από τους ποιητές που θα κάνουν παρουσίαση στο Δεκέμβρη, ίσως και κάποιοι στο Γενάρι, εκείνοι θα είναι κοντά ή στο να την τελειώσουν. Αυτό για ποιον λόγο γίνεται, πρώτον, είναι ένα είδος σεμιναρίου. Αν, ας πούμε, η χαρά δουλέψει πάνω στα δικαιώματα των ζώων, δεν ξέρω αν τα δουλέψουν, κάποιοι λένε ότι έχουν και τα ζώα δικαιώματα έτσι, και έχουνε γράψει και βλέπουν. Λέω, παράδειγμα, αν κάποιος επειδή σας είπα τώρα για δικαιώματα εβδοίου, είπα να δώσω το επόμενο, λοιπόν, αν, ας πούμε, η χαρά κάνει εργασία πάνω στα δικαιώματα των ζώων και κανείς άλλος δεν έχει διαβάσει γι' αυτό, θεωρώ ότι, νομίζω, ενδιαφέρει και τους άλλους, θα το ακούσουμε αυτό το θέμα. Δεν θα γίνει παράδοση, έτσι, είναι ένα άλλο θέμα, θα έχει δουλέψει πάνω σε αυτό το θέμα και θα είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον οι άλλοι να το ακούσουν και να, κάποιος θέλει να ρωτήσει κάτι, θα το ρωτήσει, γιατί θα τη ρωτήσει, γιατί θα το έχει διαβάσει ή θα του διαβάζει. Άρα αυτός είναι ένας λόγος. Δεύτερος λόγος είναι, εάν εγώ κρίνω ότι κάτι στην εργασία της λίγο ξεφεύγει και πας να βγεις λίγο εκτός θέματος ή στο παράδειγμα, έτσι, ή ξέρω, παραλείπει κάτι ή δεν έλαβε κάτι υπόψη της, θα της πω, κοίταξε, ένα, δύο, τρία, τεσσερα, πέντε σημεία, λάβε στην εργασία σου και αυτά τα σημεία. Και εφόσον θα είναι νωρίς, έχει όλο το χρόνο να κάτσεις να τα κοιτάξεις, αν δεν τα συμπεριλάβεις στην εργασία της. Άρα, θα μας κάνει την παρουσίαση. Μπορεί να βγει η παρουσίαση εξαιρετική ή μπορεί να πούμε στην παρουσίαση, ξέρεις, λάβε υπόψη και αυτά τα σημεία. Αυτό δεν σημαίνει ότι παρουσίασαι. Δεν την αξιολογούμε, το δηλώνω αυτό. Εγώ δεν την αξιολογώ ποτέ, αλλά υπάρχει και ένας τρίτος λόγος. Βλέπω ότι χαράδουλε πάνω στις παρασίες. Το ψάχνει. Και είναι και ο λόγος, το εξηγώ αυτό, θέλω να ξέρετε, ειλικρινά τη σκέφτομαι. Κάποιοι φοιτητές σε προηγούμενα έδη που γράφτηκαν σε αυτό το σεμινάριο, δούλευαν, εργάζονταν, έτσι, ανθρώπινο. Δεν πόρεσαν να το παρακολουθήσουν καθόλου. Μου έγραψε κάποιος ένα email, λέω εγώ γραφήσα σε αυτό το σεμινάριο, μπορώ να στείλω μια εργασία, θα αντιδραχθείτε, τουλάχιστον ρώτησε, ήταν εντάξει. Και εκεί πήγα στον κόπο και το εξήγησα, λυπάμαι, δεν μπορώ να αντιδραχθώ, διότι έπρεπε να παρακολουθείτε και έπρεπε να είχατε μία... έπρεπε να παρακολουθείτε, έπρεπε να είχατε επιλέξει ένα από τα θέματα που έδωσα, έτσι, και έπρεπε να δεν είχατε κάποια παρουσίαση. Λοιπόν, δεν μπορώ. Και θα δείτε αυτές τις περιπτώσεις και δεν έχω δεχθεί από αυτούς τους εργασείς. Ενώ πώς είσαστε εσείς εδώ, 5, 6, 7, 8, 9, 10, πόσοι είσαστε, θα γίνουν 10 παρουσιάσεις, εγώ από εσάς θα περιμένω 10 εργασίας. Εφόσον κάνατε παρουσίαση, εγώ θα περιμένω εργασία και μου επιτρέπετε θα είναι έως ανόητο να μην την οικοβάλλετε. Αν έχετε μισοδουλέψει και έχετε κάνει παρουσίαση. Τώρα, επειδή εγωμένως και ερχομένως ο καθένας από εσάς θα κάνει μια εργασία και μια παρουσίαση σε διαφορετικό θέμα, γιατί δεν μπορούμε να πάμε να καλύψουμε τα λαϊκούς, διαφορετικά θέματα. Εγώ το αντιλαμβάνεστε. Γι' αυτό ζητάω να παρακολουθείτε. Δεν θέλω απουσίας. Και βάζω πάλι στο σεμινάριο ένα όριο μέχρι 3. Προσάξτε, είδε 13 ετομάδες. Μέχρι 3 απουσίας, αν κάνετε παραπάνω χάνετε λιμάντα. Θα πάρετε στη κοινωνική βιβλιογραφία, αλλά αυτά που θα παρουσιάσει ο καθένας από εσάς δεν μπορώ. Καλά, τώρα με την βιντεοσκόπηση, θα υπάρχει ένα από τα καλά της τεχνολογίας, ενδεχομένως θα έχετε τη δυνατότητα να τρέξετε να πάτε και να ακούσετε την παρουσίαση της συμβιτήτριάς σας, διότι έτυχε σε εκείνο το μάθημα, σας έτυχε κάτι σοβαρό και απουσιάζετε. Εντάξει. Αλλά φανταστείτε ότι μέχρι πέρυσι δεν υπήρχε αυτή τη δυνατότητα. Και αν κάποιος έλειπε σε 4-5 μαθήματα, γι' αυτό θέτε αυτό το όριο και σας το λέω από την αρχή. Άρα θα δεχθώ μέχρι τρεις από εσείς, μάξιμου. Μετά από τις τρεις καλύτερα να αποχωρήσετε το μάθημα. Θέλω να ξέρετε αυτό το πρώτο μάθημα. Δεν θέλω να αισθανθείτε ότι έκρυψα. Ή σας εξαπάτησα, δεν υπάρχει τέτοια πρόθεση, αλλά σας εξήγησα το σκεπτικό. Προσέξτε να δείτε. Δεν είναι ακριβώς όπως είναι σε μια παράδοση κατέστησης, που ο διδάστος και εγώ ακόμα θα πω, ξέρετε, είναι αυτό το εγχειρίδιο, καθίστε και διαβάστε το. Οπότε αν εκεί ο φοιτητής μπορεί να πει, αν κάτσω και διαβάσω και προσπαθήσω πάρα πολύ, ναι, ωραία, δεν μπορούσα να παρακολουθήσω, εργαζόμουν, θα τα καταφέρω. Το περάσυγμα δεν είναι το ίδιο, διότι εμείς θα αναφερθούμε σε εντελώς διαφορετικά θέματα και σας διαβεβαιώ, γιατί με αυτό ασχολούμαι. Δεν υπάρχει μια βιογραφία να πω, πάρτε αυτό το βιβλίο ή πάρτε αυτά τα δυο βιβλία και όλα τα θέματα τα οποία θύγουμε είναι μέσα σε αυτό το βιβλίο. Δεν υπάρχει ακόμα αυτό, αυτή η δυνατότητα στα ελληνικά, πολύ αντιβάλλον υπάρχει και στις άλλες γνώσεις. Ο κομμέτος πρέπει να παρακολουθείτε και νομίζω θα σας βοηθήσει. Ξέρετε γιατί θα σας βοηθήσει. Αν ας πούμε κάποιος κάνει μια εργασία, μίλησα για τα δικαιώματα του εμπρίου, αν κάποιος κάνει μια εργασία για τις τεχνικές, τεχνικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για τα δικαιώματα του εμπρίου, νομίζω ότι ο επόμενος, ο δεύτερος που θα κάνει μια εργασία για τα δικαιώματα των ζώων, καλά θα είναι να έχει ακούσει πώς μιλάμε για τα δικαιώματα των ανθιόπινων και που τα στηρίζουν, να έχει του φιλοσοφικό υπόμαθο για να δει μετά, για να προβληματιστεί ο ίδιος και να σκεφτεί. Ωραία. Λέμε ότι οι άνθρωποι, ο άνθρωπος, ακόμα και το εμπριο με τον τρόπο που σας εξήγησα, τα διαπιστευμένα δικαιώματα, έχουν δικαιώματα. Μπορούμε να πούμε κάτι ανάλογο για τα ζώα. Δηλαδή, εδώ έχουμε ένα θεωρητικό φιλοσοφικό υπόμαθο, έτσι ώστε να μπορούμε, άρα θέλω να πω, θα βλέπετε όπως θα περνά και εβδομάδες, ότι η παρουσίαση του ενός υπογοηθά την παρουσίαση του άλλου. Αλλά δεν είναι εντελώς, τα θέματα είναι παρεμφεριέστο και αν είναι διαφορετικά. Έτσι και γι' αυτό θέλω να πω το όριο, δεν τον απησιώ. Και θέλω να το ξέρετε το αρχή, μπορεί κάποιος να πει, ας πούμε, έλεγα στους συναδέρφους σας προηγουμένους πέρυσι, στο πρώτο μάθημα μου ήρθαν 40 άτομα στην αίθουσα 215 και είπα αμάν τι κάνω εδώ πέρα, διότι υπάρχει, είδα στον οδηγό σου που εδώ, υπάρχει ένα όριο μέχρι 30 άτομα. Και όταν τους έθεσα το όριο των τριών οπισιών, παπ, εξαφανίστηκαν 15, οπότε 10 ξέρω, οπότε ηρέμησαν τα πράγματα. Εγώ δείτε μου, είστε όλοι συμβαθείς, συμμετέστατε όπως σας βλέπω. Οι ιδεοδόσες θα ήθελα να αποχωρήσει κανείς, αλλά επειδή δεν θα ήθελα να σας οδηγήσω σε απρόοχτα, που μπορεί να έχουν εισαγωγή της σκουδέ σας, οφείλω να σας πω ευθύς εξαρκής ότι μέχρι πλησιακούς. Έτσι παιδιά, και από εκεί και πέρα κανονίζετε και εσείς την πορεία σας. Σύμφωνοι? Δεν θα το ξέρεις. Λοιπόν, βεβαίως. Για την οργανσία, υπάρχει ορίξηση. Θα είναι μια μικρή, θα είναι μια δέκα, νομίζω κοίτα τα σημειώσεις μου, μέχρι δώδεκα σαλίδες θα σας βάζω το πωλί. Όταν έρχεται η ώρα, θα το ακούμε, θα πάρετε οδηγίες, θα σας βοηθήσω με την βιογραφία, με τις προσημειώσεις και νομίζω, το σκέφτηκε αυτό το σεμινάριο με εργασία, να εξετάζεστε με εργασία, ένας λόγος που το έκανε αυτή η σκέψη είναι ότι θεωρώ πολύ κακός και αυτό είναι δικό μας λάθος. Δεν σας δίνουμε τη δυνατότητα να γράπετε εργασίες και φτάρετε κάποια παιδιά, κάποιοι δικοί μας φύγετε, κάνουν μεταπτυχιακό, δεν ξέρω να γράψετε, τους ζητάμε, ακόμα και στο μεταπτυχιακό τους εξετάζουμε κακώς, δική μου εκτήμηση, τους εξετάζουμε εξετάσεις. Όσοι τους εξετάζουμε με εργασίες δεν ξέρετε και δεν το λέω, δεν σας κατηγορώ, πιο πολύ ασκό κριτικήσεις εμάς και στον εαυτό μου, δεν σας έχουμε διδάξει. Ας πούμε σκέφτομαι σε λίγα πανεπιστήμια. Ξέρετε ποιος είναι ο τρόπος εξέτασης, παιδιά, πρώτος. Δηλαδή εσείς για ένα μάθημα πρέπει να εξετάζεστε με τρία, τέσσερα δοκίμια το εξάγιο, ένα μάθημα πάντοτε μάθημα ξέρετε, τρία, τέσσερα δοκίμια, να καθώς το και να δέχει ο καθηγητής το πρώτος τις τέσσερις δομάδες, το δεύτερος μετά και λοιπά καταλάβατε και μετά το γράψιμο σας γίνεται μια συνήθεια. Δεν σας το έχουμε ζητήσει αυτό ποτέ με αποτέλεσμα στην πρώτη ερεασία λίγο πάντως δεν γίνεται τίποτα ανησυχητικό διότι ξέρω ότι είναι η πρώτη σας ερεασία και πάντοτε βοηθάω και λοιπά. Αυτό το νόημα έχει και η παρουσίαση. Η παρουσίαση επικεντρώνται στο περιεχόμενο της εργασίας σας αλλά μια εργασία εκτός από καλό περιεχόμενο πρέπει να είναι εντάξει και από τυπική άποψη να δομήτε καλά, να έχετε τις παραπομπές σας, να έχετε τις προσημειώσεις της, να έχετε τη βιογραφία της και πάλι πιθανόστε. Παρα πολύ ευχαριστώ. Και υπό αυτή την έννοια προτιμώ να είστε λιγότεροι διότι θα γίνει σαν ιδιαίτερο μάθημα και θα έχω περισσότερο χρόνο να ασχοληθώ με τον καθένα όπως σας. Στο δημόσιο υποεμπιστοίμιο και ιδιαίτερο μάθημα, οποία πολυτέλεια. Έτσι δεν είναι. Λοιπόν, να προχωρήσουμε λίγο. Σας φωτοτύπησα, για πάρετε από ένα και σας φωτοτύπησα μια βιβλιογραφία. Γιατί έχω γράψει αρκετά, όχι για να τρομάξετε, αλλά για να έχετε τη βιβλιογραφία νομίζω είναι καλό και δεν σημαίνει ότι θα χρειαστεί να μελετήσετε όλα αυτά του γράφη εκεί πέρα. Εντάξει, τώρα, εντάξει, πήρατε εσείς, ωραία, ευχαριστώ. Απλώς άθελα λίγο να σας κάνω μια μικρή ξενάγη στη βιβλιογραφία. Κατά βάση, στην αρχή, σας παραθέτω μερικά γενικά βιβλιογραφίες, έτσι, και θα γίνω πιο συγκεκριμένη στη συγκεκριμένη. Και βέβαια, ανάλογα με το θέμα που θα έχει ο καθένας, θα σας δείχνω, και μην νομίζετε, δεν το υπαρχώ, θέλω να το πω όπως είπε, στην εργασία που θα αναλάβει ο καθένας σας, μην νομίζετε ότι θα είναι να διαβάσετε δέκα βιβλιογραφίες. Δεν θα γράψετε ούτε πεταπτυχιακή εργασία, ούτε διατριπή. Θα γράψετε μια εργασία για ένα μάθημα, αλλά θα είναι δύο-τρία αρθράκια, δύο-τρία βιβλιαράκια. Δύο-τρία αρθράκια, δύο-τρία κεφάλια από βιβλιο. Κατά βάση δηλαδή, δύο απόψεις διαφορετικές, να τις διαβάσετε και να τις παραθέσετε και να δείτε την άποψή σας. Αυτό είναι το πνεύμα της εργασίας. Άρα μην τρομοκρατηθείτε με την ιδέα, πω μω βιβλιογραφία ένα μάθημα που θα πρωτοχρονοποιεί καμιά σας. Έτσι πρέπει να το διαδικρυμίσω. Λοιπόν, κοιτάμε τη βιβλιογραφία στην αρχή. Εάν η μνήμη μου δεν με απαντά, στον Εύδοξο έχω βάλει το πρώτο βιβλίο, το οποίο είναι εντελώς καινούργιο κυπλοφορή, τώρα δεν έχει κυπλοφορήσει ακόμα, εισαγωγή στην πληρητική ιστορικές και συστηματικές προσεκτήσεις. Και μίλησα με τον Ευδότη χθες προχθές, από ό,τι μου λέει είναι στον βιβλιοδετείο, γύρω σε 1812 πρέπει να κυπλοφορήσει. Εσείς παρακολουθείτε το νέο του, ξέρετε τι κανονικά θα το πάρετε. Εγώ ήδη σας έχω, θα σας πω μετά, σας έχω αφήσει τον πρόλογο στο Ιντερνάσσινο, να πάτε να τον τοτυπίσετε για να αρχίσει να διαβάζετε. Η άποψή μου είναι πρέπει να διαβάζετε μετά από κάθε μάθημα και να μην τα αφήνετε όλα στο τέλος του εξαμείου. Κλείνω το βαρέντις. Και είναι παιδιά ένα συλλογικός τόμος, σημαίνει αυτό το πράγμα ότι περιλαμβάνει 11 άρθρα, ελλήνων και ξένων, πάνω σε διάφορα θέματα πληρωτικής. Ας πούμε περιλαμβάνει θέματα όπως είναι όρκος τυποκράτη, έτσι, μέχρι θέματα βελτιωτικών και γενετικών τεχνολογιών, με την πιο τελευταία λέξη της μόδας στις ιατρικές τεχνολογίες. Ναι, δεν σας έφερα εκείνο το βιβλίο που έχω, που δείχνει απ' έξω, ξέρετε υπάρχει αυτή η άποψη, πως θα βελτιώσουμε τον άνθρωπο να τον κάνουμε καλύτερο. Βέβαια τι σημαίνει να τον κάνουμε καλύτερο, είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό, καλύτερο ως προς τι είναι το ερώτημα. Να περιγειώσουμε τις πνευματικές του δυνάμεις, να τον κάνουμε φιέστερο, να περιγειώσουμε τις φυσικές του δυνάμεις, να τον κάνουμε δυνατότερο. Κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται να περιγειώσουμε ακόμα και τον χαρακτήρα του, να τον κάνουμε πιο ενάρετο. Δεν ξέρω αν γίνονται αυτά, αλλά κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτά σήμερα είναι μια δυνατότητα και μπορούμε να τα αρχίσουμε να τα εφαρμόζουμε στον άνθρωπο. Υπάρχουν και για αυτά τα θέματα προβληματισμί μέσα σε αυτό το ντόμο και εγώ δεν σας λέω τίποτα πάνω σε αυτό το ντόμο, προτιμώ να τον διαβάσετε όταν βγει λίγο λίγο και να μου πείτε εσείς τη δική σας άποψη. Αλλά σίγουρα το πρόλογο των επιμελητών καλά είναι να τον δείτε, τώρα στην αρχή του το σημάδον αυτό. Μετά το δεύτερο βιβλίο, στο οποίο πάλι βάζω αστερίσκο, είναι μεταφρασμένο από τα κλεικά, πάλι είναι συλλογικός τόμος. Ο τίγλος του στα ελληνικά είναι βιοηθηκή, αρχαία θέματα, βιοηθηκή πρέπει να έχει τελεία εκεί που ξέρεις και βάλετε εσείς, βιοηθηκή, αρχαία θέματα σε σύγχρονους προβληματισμούς και έχει και ένα επίμετρο δικό μου, το οποίο καλά θα ήταν να το διαβάσετε. Προσπαθώ τρόπον να θα μπορούσε να είναι εισαγωγή, εγώ το έβαλα ως επίμετρο για κάποιους λόγους, στο οποίο προσπαθώ να συνθέσω την ιατρική ηθική και την βιοηθηκή από την αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες μας. Κι αυτό σας το προτείνω να το διαβάσετε. Μετά το τρία το παραλείπω προς την πιν και μετά επίσης σας ασυνιστούσα το έξι, Βουλατσινόρεμα, Κίτσος, Λούις, πάλι συλλογικός τόμος. Γι' αυτό σας λέω, αυτό που σας είπα προηγουμένως είναι γεγονός, ότι δεν υπάρχει ένα βιβλίο, ας πούμε πάνω σε θέματα επιβιβλητικής, που να φύγει όλα αυτά τα θέματα συνολικά για να σας πω πάτε το, μελετήστε το αυτό και αν το διαβάσετε καλά μέχρι ενός σημείου είστε εντάξει. Δεν υπάρχει, είναι όλα συνολική τόμη, δηλαδή συνησφορές άρθρα από διαφορετικού συγραφή σε διαφορετικά θέματα. Και γι' αυτό σας λέω ότι πρέπει τελικά να παρακολουθείτε, δεν μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά. Είναι αυτό το που πιο τυχαίνει και το έχω μαζί μου, διότι το φωτοτύπησα και μάλιστα το έχω μαζί μου προσθυριαστεί σε άλλα μαθήματα. Είναι ένα συνολικός τόμος για τον οποίο έχουν εργαστεί η κυρία Τσινώρεβα, καθηγητρία Φιλοσοφίας στο Παραπιστήμιο Πρήτης με τον κύριο Κίτσο Λουδί, καθηγητής Βιολογίας. Και, οφείλω να πω κάτι γι' αυτό το βιβλίο, η κυρία Τσινώρεβα με συνεργάτες της από άλλα τμήματα από το 2003, έχει γρήσει ένα μεταπτυχιακό στην Πληροϊδική. Άρα αυτό το μεταπτυχιακό τρέχει εδώ και 12-13 χρόνια και έχει μεγάλη επιτυχία. Και έχουν καταφέρει οι δύο της συνάδελφης στον τόμο αυτό να συγκεντρώσουν εργασίες και άρθρα όλων των αυτών οι οποίοι δίδαξαν και διδάσκουν και κατά κάποιο τρόπο έχουν συμβάλει στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα βιοειδικής του Παραπιστήμιου Κρήτης. Άρα θα δείτε μέσα άρθρα που προέρχονται από φιλοσόφους, του Δραγώνα Μονάχου, Τσινώρε, Μαλίνα Καπαδάκη. Άρθρα τα οποία προέρχονται από νομικούς, Σούρλας, Τάκης, Βιδάλης, Κουμάντος και λοιπά και λοιπά. Από γιατρούς, από κοινοβιολόγους. Από τι άλλο, από βιολόγους. Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον. Η διαφορά αυτού του βιβλίου, π.χ. 6 από το 1 είναι ότι στο 1 όλα τα άρθρα προέρχονται από φιλοσόφους. Πώς οι φιλόσοφοι κατανοούν και τι έχουν να πούνε για τα θέματα των ιατρικών τεχνολογιών. Ενώ το βιβλίο υπαρρυγμών 6 της κυρίας Τσίνωρημα, του κυρίου Νούρη, στο τόπο αυτό περιλαμβάνονται άρθρα από συναδεκούς όλων των ιδιωτικών. Και οι ιατροί, οι οποίοι μας διαφωτίζουν σε ορισμένα θέματα τα οποία ο φιλόσοφος δεν μπορεί να τα ξέρει. Ομοίως τα αισιαγούν κοινωνικοί. Οι οποίοι μας λένε και αυτοί μας εξηγούν τι ισχύει με βάση με νόμο μέχρι τώρα. Και πώς κατά τη γνώμη τους ο νόμος πρέπει να προκοπηθεί, να ενσχυθεί και ούτω κατεξής. Κοινωνιολόγοι, τι ισχύει στην κοινωνία, πώς οι άνθρωποι την κοινωνίζουν, πώς οι άνθρωποι. Ο απλός άνθρωπος αποδέχεται κάποιες τεχνολογίες. Δεν ξέρω, αυτό σας έχει απασχολήσει ποτέ αυτό το ερώτημα. Άλλο εμείς τι κάνουμε μέσα στα Πανεπιστήμενα και εσείς πια από το 5ο έξαμβρο και μετά. Πάμετε να είστε απλός άνθρωπος, γυρνόσαστε σταδιακά διανοούμενοι. Σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό. Αλλά δεν είσαστε ο απλός, ο μέσος άνθρωπος που κυκλογορεί στην Εγνατίας, έτσι. Και ρωτήστε τον, ποια είναι η γνώμη σου για την κοινωνιολογίηση, όταν θα αποθεσθώ. Ενώ εσείς, ξέρω, έχετε άποψη για την κοινωνιολογίηση, όταν μελετήστε μπορείτε να έχετε άποψη για την κοινωνιολογίηση και να παραθέσετε επιχειρήματα υπέρ και κατά. Ενώ αν ρωτήσετε έναν άνθρωπο, απλό άνθρωπο. Απλό σημαίνει, δεν θέλω να το εξήγησε, σημαίνει ανυποψίαστο φιλοσοπικά και θεωρητικά. Όχι προβληματισμένο θεωρητικά και φιλοσοπικά. Έτσι, έναν απλό άνθρωπο, ψετικό άνθρωπο, γνήχιο άνθρωπο, πρέπει να σκεφτεί μέχρι ενός βαθμού. Ωραία. Τι κάνουμε πίσω του. Τη δράση, εμείς όμως, το βάζουμε στο τραπέζι και το συζητούμε και λέμε τα υπέρ και τα κατά. Αυτό σημαίνει θεωρητική ανάλυση. Αλλά, για να μπορέσουμε να επιτύχουμε αυτή τη θεωρητική ανάλυση, χρειαζόμαστε και την βοήθεια του ειδικού, του γιατρού, του βιολόγου, του γενετιστή, για να μας πει πώς λαμβάνουν χώρα αυτά τα πράγματα στο εργαστήριο. Δεν μπορούμε να τα ξέρουμε, βέβαια. Αυτό δημιουργήθηκε, γι' αυτό και αυτοί, όπως βλέπετε, διδάσκουν σ' ένα μεταπτυχιακό βιολογικής. Άρα, αυτούς τους τα υπαριθμών 1, 2 και 6, τα συστήνω. Το 2 υπάρχει στη βιβλιοθήκη, το 1 και το 2 θα τα πάρετε απ' τον ένδοξο. Και εγώ θα σας συνηστούσα. Γιατί είσαστε, είσαστε φίλοι εδώ πέρα, κάποιοι κάνετε παρέα. Ο ένας θα πάρει το ένα, ο άλλος θα πάρει το άλλο. Προσθήτε μεταξύ σας και βάζετε το ένδοξο. Αν πάρετε όλοι το πρώτο, ναι, πρέπει να διαδημιουργήσει το λοιπόν. Πρέπει να πάρετε, λοιπόν, το αλλάζω. Πρέπει να πάρετε όλοι το πρώτο από τον ένδοξο. Ναι, νομίζω έτσι πρέπει να το θέσω. Και το δεύτερο, μπορείτε να το βρείτε στη βιβλιοθήκη. Όντως υπάρχει στο οφείλος οπλικός που θα στείλω τη βιβλιοθήκη. Αυτό είναι γεγονός. Και πάντα δεν μπορώ να αφήσω σε παιδοτυπία, αλλά θα ήθελα να το δείτε. Γιατί τι καλό έχει αυτό το βιβλίο, το οποίο το μετέφερε ο Μιχάλης Κετσιμίτσιες, διδαύτερας φωτογραφίας και έχει κάνει μια εξαιρετική δουλειά. Προσέξτε να δείτε, τώρα η βιβλιοθήκη και η ιατρική ιστορική, ξεκίνησε τον 20ο αιώνα ή ξεκίνησε από την Αρχαιότητα, σε ένα θέμα που θα μας απασχολεί στη συνέχεια. Πριν το θύξουμε, όμως, αυτό, αγαπούμε, ότι υπήρξαν προβλήματα τα οποία απασχόλησαν τους αρχαίους Έλληνες, φιλοσόφους. Ξέρετε, έχετε ακούσει και τους ιατροφιλοσόφους. Σε μια εποχή, η φιλοσοφία και η ιατρική ήταν διαχώριστα και ανδιάκριτα. Δεν είχαν διακριθεί, δεν είχαν ενδιακριθεί μεταξύ τους, δεν είχαν διαχωριστεί. Γιατί είχαν φιλόσοφοι, εδωκλείωσα γραμματίδες με τους Χαραλίτ, ο οποίος ήταν εξίσου φιλόσοφος όσο και ιατρός. Για να μη σας πω ότι ακόμα και ο Πλάτωνας, ο φιλόσοφος, δεν ήταν ιατρός ο Πλάτωνας, στον κείμεο μιλάει για τις ανθρώπους της ασθένειας και της διαβρύνης ακατηγορίες. Και μιλάνε ακόμα και ψυχικές ασθένειες. Δεν μπορούμε να πούμε βέβαια ότι ο Πλάτωνας ήταν ιατρός, ούτε ιατροφιλόσοφος. Πάντως, ιατρική θεωρείται ως αναμπόσπος το μέρος της φιλοσοφίας. Λοιπόν, άρα όλοι κάτι έχουν να πούμε. Ο Ιπποκράτης μιλάει ότι δεν θα εγχειρίσει, δεν θα κάνει έκτροση εδώ, να δώσει δηλητηριώδες φάρμακο, ούτε σε γυναίκα να πουβάλει τον καρπό της κυριανστής, ούτε σε άλλους να τερματίσει τη ζωή του. Αν δεν είναι αυτά θέματα ιατρικής θητικής, τι είναι, πέστε μου. Αυτά τα συναντάμε ήδη από τον Ιπποκράτη που ήταν σχεδόν σύγχρονος στο Οριστοτέλλιο, δηλαδή τον 4ο αιώνα π.Χ. και Οριστοτέλησε επειδή τον ενεύθρα. Έχει απόψεις για τη φαντασία και την αυτοκτονία. Λοιπόν, αυτός ο τόμος του υπαριθμών δύο, γι' αυτό και ο κίτυλος του είναι βιοηθηκή, αρχαία θέματα στις σύγχρονες φιλοσοφικές θεωρίες, διάφορες συγγραφείς, έχουν συνεισφέρει άρθρα, έχουν πάρει ο καθένας από τους μία φιλοσοφική θεωρία, κάποιος παίρνει τους οπιστές. Και λένε, τι έχουν να πούμε οι οπιστές για την ευθανασία. Ασίου. Και όμως, δουλεύει αυτό το θέμα και λέει, που θα κατέλλει για ένας οπιστής για το θέμα της ευθανασίας. Και λέει, ο Αριστοτέλης, για το έμπριο, που σας ανέφερα προηγουμένως, αν είναι ζωντανό και πότε αποκτά ζωή, κλπ κλπ. Να, δεν θέρετε και μεταφυσική κεδρολόγια, γιατί παίρνουν κάποιοι φοιτητές, παιδιτεχείο, και λέω, τι θα κάνετε. Μου λένε, καλά τα μαθήματά σας, αλλά δεν έχουν καθόλου μεταφυσική, έχουν όλα τα μαθήματα. Απλώς, δεν, έτσι, δεν το σκεφτήκανε καλά. Ο Αριστοτέλης αυτό άρθρο έχει κάνει μεταφυσική και δηλώνει τις απόψεις του για το πότε αρχίζει η ανθρώπινη ζωή. Υπάρχει σε άρθρος από τον τόμου. Ή για τους στολικούς. Τις απόψης τους για την ευθανασία. Άρα είναι πολύ ενδιαφέρον και νομίζω, αν έκραιτε την οικομονία και το διαβάζετε ένα-ένα, θα σας προσευχήσω την περιέργεια και τον ενδιαφέρον, διότι θα δείτε όντως πώς οι φυσικές θεωρίες της αρχαιότητας μπορούν να εφαρμοστούν σε προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία. Γι' αυτό θα σας το συνειστούσα και γι' αυτό προηγουμένως δίστασα να σας πω, πάτε η μισή το ένα, η μισή το άλλο, έτσι κάνετε ό,τι θέλετε. Στη τελευταία μέρα έτσι κάνετε ό,τι θέλετε. Μετά. Τα άλλα βιβλία, ας πούμε, υπαριθμών τέσσερα, μάλλον πιο πολύ το υπαριθμό πέντε μας ενδιαφέρει, είναι συνάδελφος ο μόνιμος καθηγητής συνομικής στον διθύμα, Γιάννης Καράσις, διαιζική και διαινομία στην ελληνική αλληνομική τάξη. Υποστηρίζει θέσεις αντίθετες από αυτές που υποστηρίζει στο 7 και στο 8 ο Τάκης Βιδάλης. Ζωή χωρίς πρόσωπο, το σύνταμα και η κρίση του ανθρώπινου γενετικού λοιπού, έτσι. Άρα ο Καράσις υποστηρίζει την αντίθετη άποψη, ένδυο, πρόσωπο, κάθε άλλο παραγελτικό υλικό, έτσι. Και έχει γράψει, Βιδάλης, και το δεύτερο βιβλίο που είναι πιο πρόσωπο, το βιοηδίκαιο, τόμος πρώτος. Ναι, εδώ το αρωμάζει το πρόσωπο, σε ατίθεση προς τα ζωή. Και θέλει να μιλήσει για τα ζώα και για το περιβάλλον στους άλλους τόμους, γι' αυτό λέει, δεν μιλάει για τον άνθρωπο. Και μπορώ να πω, γι' αυτό το κομπάλι αστερίσκω, ότι το υπαρχμό νοχτό μπορεί να σας βοηθήσει και να το συμβουλευτείτε. Μάλιστα, το συστήνω πάντοτε. Πριν αρχίσετε την εργασία σας, οποιοδήποτε κι αν είναι το θέμα σας, θα κοιτάξετε αυτού το βιβλίο του Τάκη Βιδάλη να δείτε τι γράφει σχετικά, γιατί καλύπτει μια μεγάλη επιλογή θεμάτων, έτσι, ένα μεγάλο αριθμό θεμάτων. Αυτό κοιτάξτε. Και δίνει και μια καλή βιβλιογραφία. Ο Τάκης Βιδάλης, εκτός από το γενετικό υλικό, είναι πολύ αξιόλογος, έχει δεκτοϊκό στη φιλοσοπία του δικαίου και εργάζεται ως νομικός στην Εθνική Επιτροπή Πιοηθυκής Ελλάδος. Δεν σας έχω πει τίποτα για εθνικές επιτροπές και ειδικές, θα σας το πω. Είναι πολύ αξιόλογος ακριβώς γιατί έχει φιλοσοπικό υπόμαθρο. Άρα, για οποιοδήποτε και είναι το θέμα της εργασίας σας, σας παρακαλώ πολύ, κοιτάξτε αυτό το βιβλίο, διαβάστε ένα ειδικό βιδάλης, κάτι να σας πει και δίνει και περιπέροχο βιβλιογραφία, ασχέτως αν συμφωνήσετε ή δεν συμφωνήσετε με τις απόψεις του. Εσείς εναφώνητε σε εσάς να διαφωνήσετε ή να συμφωνήσετε και να διαλογήσετε τις θέσεις σας. Εντάξει, παιδιά. Και μετά, Ιωάννης Μαρκόπουλος, το έβαλα σε βιογραφή, είναι καινούργιο βιβλίο του συναδέλφου από το παιδαγωγικό τμήμα, κυκλοφόρησε τον Ιούλιο, βλέπετε, 2014, δεν το έχω δει, αλλά ίσως ενδιαφέρει, έτσι, νομίζω, και είναι ίσως να είναι το πρώτο βιβλίο που βγαίνει πάνω στη Διαϊζική, συνολικό, το πρώτο. Δεν τόλμησα να σας το βάλω ακόμα στον Ένδροξο, διότι ενώ το είδα στον Ιανό πάνω στον Πάγκο τον Ιούλιο και το ξεφύλισα, δεν είχα τον χρόνο, δεν το έχω ακόμα στα χέρια μου να το διαβάσω, και αν κρίνω πολύ ευχαρίστω να το βάλω στον Ένδροξο, όχι δεν υπάρχει και θέμα. Και μετά ακολουθούν άλλα βιβλία, τα οποία αρχίζουν και εξειδικεύονται, ας πούμε, εντεκά. Κλονοποίηση, η ανθρώπη και οι ανθρώποι, τα δικαιώματα. Βλέπουμε, σε αυτό το βιβλίο, ο προβληματισμός είναι τι γίνει η αναπαραγωγική κλονοποίηση τα ανθρώπινα δικαιώματα, ρωτάει ο συγγραφέας. Και ασχολείται, μελετά, πραγματεύεται αυτό το θέμα, εντάξει. Μετά το 2012 σας ενδιαφέρει, έχει κείμενα βιοειθικής, τα οποία και είναι έκδοση της Εθνικής Επιτροπής Βιοειθικής Ελλάδος, βλέπετε επιμέλεια πάλι του Διδάη και της Μαυρολάχου. Και σας βάζω σε παρένθεση κάποια από τα κείμενα που μπορεί να σας ενδιαφέρουν, η Οικουμενική Διακήρυξη της Ουνέσκο για το ανθρώπινο γονιβίωμα και τα δικαιώματα των ανθρώπων, η Συνδίκη του ΟΒΙΑΝΤΟ και λοιπά, όταν φτάσει η ώρα, αν χρειαστεί να σας παραμένω. Μετά το Ιθική και Βιοπολιτική, πάλι, αυτό αναφέρεται στις Τεχνικές Ιατροικώς Εποβευθούμενης Αναπαραγωγής και ό,τι έχει να κάνει με τη διαχείριση του εμβρίου. Εκεί καταλάβατε, εσείς το χάσατε, ήρθατε λίγο αργότερα, κάτι τους έλεγα. Όταν αρχίζουμε και μιλάμε για γενεργικό υλικό, λέει πως διαχειριζόμαστε το γενεργικό υλικό. Μα δεν διαχειριζόμαστε το γενεργικό υλικό, είναι εμβρίο, το καταλάβατε. Λοιπόν, έχει να κάνει με τις ιατρικές τεχνολογίες και πας, σε περίπτωση, τι κάνουμε και τι δεν κάνουμε ή τι πρέπει να κάνουμε και να μην κάνουμε με τα ανθρώπινα έμβρυα της ανθρώπινης. Και μετά συνεχίζει το κατάλογο, πας, σε περίπτωση, και γίνεται λίγο πιο ειδικός. Και το 14 είναι αξιόλογο και το 15 θα δούμε. Θα σας δώσω ως θέμα ενεργασίας κάποια τεχάρια και σταματώ εδώ. Εσείς θα τα δείτε με την ησυχία σας, έτσι. Μετά στο 25 σας παραπέμπω, είναι ένα τέπχος του περιοδικού επιστημίου και κοινωνία. Το συγκεκριμένο τέπχος είναι αφιερωμένο στη βιβλιοδική. Άρα σας αναφέρω τα άρθρα για να τα έχετε υπόψη σας, έτσι. Γιατί κι εγώ, όταν έρθει η μέρα να σας βοηθήσουμε τις αφιερωσίες, τα θυμάμαι όλοι. Έτσι, πρέπει να μου καταγράψει μερικά και επί τη βάση αυτό να κοιμηθώ. Και μετά, παρομίως υπάρχει και το βιβλιοδικό της αιστίας, το τέπχος, Σευτεβρίου του 2010 που είναι αφιερωμένο στη βιβλιοδική. Και ο Τσιαντίς έχει ένα πολύ καλό άρθρο, πώς τα μελλιώνονται τα όρια στη βιβλιοδική. Έτσι, είναι ένα πολύ καλό άρθρο. Και μετά σας παραθέτω αγγλική βιογραφία. Καλά είναι να έχετε μια γεύση. Στη συνέχεια, πίσω στη δέντα της σελίδα, σας έχω μερικές ιστοσελίδες. Και βέβαια, πρώτη-πρώτη ιστοσελίδα που σας έχω είναι η Ελληνική Επιτροπή Βιοητικής Ελλάδος. Εγώ ξέρω ότι έχετε τατάβλες, ταχτά, είσαστε σαχτά, είσαστε δεν σας πιάνει κανείς. Εγώ θα αναμένω ότι μετά το πέρασμα του μαθήματος, θα έχετε όλη την περιέργεια. Θα πάτε σπίτι ή θα πάτε όπου πάτε και θα κάνετε τα τα τα. www.baedix.gr και θα βρείτε μέσα την Εθνική Επιτροπή Βιοητικής Ελλάδος και θα κάνετε. Είναι μια χαία σχολή. Και αν θέλετε, έτσι το λέω από τώρα, σημειώστε. Θέλω στο επόμενο μάθημα να έχετε κοιτάξει και να ξέρετε όλοι να μπείτε προφορικά με δύο λόγια ποια είναι η αρμοδιότητα της Εθνικής Επιτροπής Βιοητικής Ελλάδος και τα προφορικά μας. Ακεί να σας πω ότι σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν ιδρυθεί Εθνικές Επιτροπές Βιοητικής. Μπορείτε από περιέργεια να ανοίξετε και εις το σελίδι της Εθνικής Επιτροπής Βιοητικής ΚΙΦ δηλαδή κάποιος. Μάλιστα, ευθύ θα μεταφράσω και στα αγγλικά και πάνω πάνω, για να μπορούνε να διαβάζονται εις το σελίδι τους και αποφάσεις τους και από τις ευρωπαϊκές χώρες. Πείτε και εκεί να δείτε. Να έχετε και μια δυνατότητα σύγκρισης. Και σας βάζω, ωραία λαϊκές, δεν θυμάμαι η γαλλική αν μεταφράζεται στα γητά, ξέρω όμως ότι η Εθνική Επιτροπή Βιοητικής Γερμανίας είναι μεταφρασμένη και στα γητά. Είναι στα γερμανικά και στα γητά. Και είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον το μου χάρη, ένας φοιτητής αν πάρει ένα θέμα, όπως, ας πούμε ένα μεγάλο θέμα, είπα προηγουμένως για διαχείριση γενετικού υλικού, ο οποίος φλιπτή έλειψε. Κατρακίνηση, η φυθή μου λόγω, ας πούμε ένα από τα μεγάλα θέματα που προσχωρεί στη βιοητική, της ιδικούς βιοητικής και τις επιτροπές βιοητικής είναι το κατά πόσο πρέπει να δημιουργούνται ανθρώπινα έμπρια, εξωσωματικώς υπάρχει δυνατότητα, για την προαγωγή και την πειραματισμή. Και να δείτε ότι είναι και πειράμα. Το ξαναλέω. Κατά πόσο επιτρέπεται να δημιουργούνται ανθρώπινα έμπρια, για λόγους πειραματισμού καθαρά και μόνοι. Δηλαδή να παραδίδονται στην έρευνα για πειράματα και εδώ υπάρχει μια αυτοπεταρρυματική αντιγραφή. Και βέβαια και για να σας πονηρέψω, να σας υποξιάψω με την καλώς εννοούμενη έννοια, λειστοχαστικώς να σας υποξιάψω. Βέβαια, αν μιλάμε για γενετικό υλικό, δηλαδή για πράγμα, να δημιουργήσουμε μερικά αντίγραφα από αυτά για να τα δώσουμε στην έρευνα για την προαγωγή της έρευνα. Γιατί στο κάτω κάτω, πρέπει να το αναγμωρίσουμε, η προαγωγή της έρευνας είναι μια της ειλικόδης, έτσι. Και δεν την χάνεται με την προαγωγή της έρευνας, η έβρεση φαρμάκων και της θεραπείας στενειών που ταλανίζουν ανθρωπότητα, καρκίνους κλπ. Η έρευνα, η προαγωγή της έρευνας, όχι μόνο δεν είναι κακό, τη θέλουμε και την επιδιώχουμε και πρέπει να τη θέλουμε και να την επιδιώχουμε. Σε αυτό, νομίζω, συμφωνούμε όλοι. Το ερώτημα είναι με ποιο κόσμο και με ποιο βαθμό. Εκεί γύρεται το ερώτημα, δηλαδή είμαστε έτοιμοι, είμαστε πρόθυμοι να τα θυσιάσουμε όλα στην έρευνα, μέχρι του σημείου να δημιουργούμε ανθρώπινες ζωές. Δεν έχει σημασία αν το έμβριο δημιουργείται με τον παραδοσιακό τρόπο, μέσα από το ανθρώπινο σώμα ή εξωσωματικά, στο εργαστήριο, έτσι που γενναινιστεί και του θεολόγου. Το αποτέλεσμα είναι ότι και στην πιο περίπτωση δημιουργείται έμβριο, δηλαδή ανθρώπινη ζωή. Μπορούμε, λοιπόν, τις ανθρώπινες ζωές να τις θυσιάζουμε υπέρ της προαγωγής της έρευνας, η οποία ομολογουμένως είναι για το καλό της ανθρωπότητας. Δεν το αρνούμε, θα και κοιτάξτε. Θα πρέπει πάντοτε να είμαστε πάρα πολύ προσακτικοί στο πώς διατυπώνουμε ένα ερώτημα. Δεν σας κρύβω, αυτό το θέμα δημιούργησε μεγάλο θόρυβη, μεγάλο σύνολο και οι Επιτροπές Ποιηθηκής, να μην εις Ευρωπαϊκές, διερμόνησαν επαξίδου. Και βέβαια μια έξυπνη, πονηρή κίνηση για να υποστηρίξουμε ότι πρέπει να παρέχονται, να δημιουργούνται έμβρυα για την προαγωγή της επιστήμης, της έρευνας, ήταν να τα ονομάσουμε υλικό. Άμαξε και τα ονομάζουμε υλικό, τι μας νοιάζει, κάνε λίγο παραπάνω υλικό και πρόσφερετε στην έρευνα, για την προαγωγή της έρευνας. Άρα είδατε πως και οι φιλόσοφοι και οι νομικοί και όλοι θεωρώ, παίζουν κάποια πολύ φιλή παιχνίδια με τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε τη γλώσσα. Η απορία μας είναι και να δω πως επισεχόμαστε σε θέματα μεταφυζικής, μα είναι αυτό το οποίο γεννιέται από το ανθρώπινο σώμα ή έστω και εξωσοματικά είναι απλώς υλικό έστω και γενετικό. Μήπως είναι κάτι σαν και εμένα. Μήπως κι αν έχω κι εγώ αξία, γράφει κάποια, η αξία της αξίας του ανθρώπου. Αν έχω εγώ αξιοπρέπεια και αυτό το οποίο προέρχεται από μένα και θα καταλήξει να γίνει μετά από χρόνια και κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, άκουμαι πως έχει και αυτό την ίδια αξία. Και αυτή την αξία, πως δεν πρέπει να είμαστε πρόθυμε να τη θυσιάσουμε τόσο έντονα για την προαγωγή της έρευνας. Άρα βλέπετε, αυτό δημιούργησε μεγάλο πρόβλημα. Η Γερμανική Επιτροπή Βιοηθικής ακολούθησε μια πολύ… ας πούμε, η Ελληνική Επιτροπή, τον άφευκαν σε λομπακό επαέδεξο του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι άκρα φιλελελεύθερη. Ακολούθησε μια ακραία φιλελελεύθερη γραμμή. Έτσι, η Γερμανική Επιτροπή Βιοηθικής ακολούθησε μια… θα τυπώ συντηρητική. Γιατί, ας τυπώ συντηρητική. Κι εμένα, συμφωνούσα με την Γερμανική Επιτροπή. Και να μου πούνε συντηρητική, είπε, έχω της αγώνας, μην το προβ, πού είναι το προβ, δεν είναι ίδρυς. Δεν είναι ίδρυς να είναι συντηρητική. Κάποιοι το θεωρούν να είναι ίδρυς, εμένα δεν μου προσβάλλει καθόλου να μου πούνε συντηρητική. Και μπορώ να εντιωλήσω, αλλά διαφώνησε. Η Γερμανική Επιτροπή Βιοηθικής διαφώνησε. Αυτό προφανώς είπε ένα όχι. Να το θέσω πολύ απλά στο πρώτο μάθημα. Άρα σε κάποια θέματα καλά θα είναι και ξέρετε υπάρχουν τα μελώ, αριστερά ή δεξιά, και θα κλικάρετε, όπως λένε οι τεχνοκράτες, εντάξει το θέμα το οποίο σας ενδιαφέρει. Λοιπόν δεν ξέρω, υπάρχει κάτι επαφτού, στα όσα είπαμε προς την, να κάνουμε ένα διάλειο. Να κάνουμε ένα διάλειο, ή δεν θέλουμε. 10 λεπτά, να πιούμε το νεράκι μας. Το ρολόι που λέει 25, άρα πάρα 25 να ξεκινήσουμε. Εδώ τριγύρωνα είστε. Να ανοίξουμε και λίγο την πόρτα να δροσιστούμε, έτσι, και επανεχόμαστε. Αν έχετε και μια απορία και τώρα στο διάλειο, αφού είμαστε λίγοι στο διάλειο μας απαλάσσουμε. Μπορώ να σας ακούσω πάρα πολύ ευχαριστά. Δεν ξέρω πώς θα ακούτε. Αυτά είναι λίγο καινούργια, έτσι. Είναι λίγο καινούργια και, ας πούμε, διαφωνούσα με μια, είμαι σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, διαφωνούσα τώρα με μια Ισλανδή, που την πέτυχα αρχή. Παιδιά, η γλώσσα είναι, το πώς, δηλαδή, εφραζόμαστε και το πώς μιλάμε, δείχνει εμέσως, έμεσα, πώς αξιολογούμε κάποιες καταστάσεις. Θα ζήσω σε ένα άλλο παράδειγμα. Θα σε φύγουμε, ανέβη. Μου λέει, λοιπόν, αφήστε να δει, ας συζητάμε για έναν άλλο φιλόσο. Ποιος είναι Ολλανδός, αλλά δουλέψει στην Αμερική τώρα, έχει κατάλη καριέρα, εγώ τον σέβομαι ιδιαίτερα, τον Τεν Χαβερ, ο οποίος είχε γράψει ένα άφρο σε ένα βιβλίο, το οποίο με άφησε έναν φωνηκιά άναπη. Αυτός με τα τελευταία χρόνια δουλέψει στην Αμερική. Ήταν Ολλανδός, ξεκίνησε ως γιατρός, έκανε δύο δευτερικά, ένα γιατρού. Μετά στράβηκε στη Φιλοσοφία, δούλεψε στην Ολλανδία. Μετά δούλεψε μερικά χρόνια στον τομέο βιβλιαζικής της UNESCO, στη Γαλλία, στην Παρίση. Και τώρα βρίσκεται στο... Ποιος είναι η βιβλιαζική, τον είπα. Πάλι ασχολείται με τη βιβλιαζική και δάση τη βιβλιαζική, που είναι πολύ αξιολόγουσα. Έγραψε, λοιπόν, ένα βιβλίο και λέγε... Ονόμασε την επέμβαση των Αμερικανών στο Ιράκ ως χιουμανιτάρια... Το διάβρασε στα Αγγλικά. Δεν γνωρίζω πρώτα. Humanitarian Intervention. Και είπα, ο Θεέμ. Ακόμα και ο Χάβερ είπα, αμερικανοποιήθηκε. Δεν δυνατό, λέω, να παίρνουν οι Αμερικανοί να ισοπεδώνουν το Ιράκ με το πρόσχημα ότι πήρθαν πυρηνικά όπλα. Έτσι, αυτό δεν είναι. Πριν κάποια πράγματα αυτό. Αυτό που είπαν οι Αμερικανοί από πυρηνικά όπλα. Να το ισοπεδώνουν. Και βέβαια μετά αναπτύχθηκε στην Αμερική αυτή η τάση που όλες τις επεμβάσεις που κάνανε οι Αμερικανοί όπου θέλανε και όποτε θέλανε, στη Ικοζυλαδία και λοιπά, ήταν χιουμανιτάρια ή ανθρωπιστικές παρεμβάσεις. Ωραία, αυτό είναι η Αμερικανική γραμμή. Αλλά αυτός δεν ήταν Αμερικανός. Της λέει, ακόμα της Μαγάβελιάς. Της λέει, ανθρωπιστικές παρεμβάσεις. Και το σχολιάζω με τη Φίδα, τη γνωστή του Φίδου. Και της λέω, απομυτεύστηκα και άθηνα μια, εκτός του λέει, που το διάβασα βιαστικά, όταν δεν το κατάλαβα καλά. Και μου απαντάει αυτή. Εκεί μιλάμε. Και μου λέει, θα το ξαναδώ το άρθρο, το έχω στον υπολογιστή μου σε pdf. Θα το ξαναδώ. Της λέει, εκτός εάν άμεσα εγώ μια επιφύλαξη τότε. Εκτός εάν, δεν αξιολογεί, αλλά περιγράφει. Και μου λέει, ναι, ναι, ναι, περιγράφει. Λοιπόν, όχι περιγράφεται, χάβεται, δεν είναι δυνατόν, μου λέει, να αντικειολογεί αυτή την παρέμβαση να με κάνει. Αυτό το είχε καιρό να το ξεραστώ. Μετά από ένα, δυο μήνες, μου στέλνει ένα email. Και μου λέει, τελικά περιγράφει όταν χάβεται. Ακούστε παιδιά. Έχουμε μια κάτι κουλαμβάνη χώρα, έτσι, στον κόσμο. Δεν έχει σημασία, είναι πόλεμος, είναι άλλο. Λοιπόν, είναι γεγονός ότι εκεί ήταν μια εμπόλεμη κατάσταση. Πήγανε κάποια Αμερικανία από μια άλλη χώρα, απρόσκλητη, έτσι, σε ένα Ιράκ και πετέθηκαν δίαια. Έγινε πόλεμος, έγινε πόλεμος, έτσι. Δεν μπορούμε κάτι το αρνητικό να το ονομάσουμε ανθρωπιστική βοήθεια. Εάν, και εγώ της απάντησα αυτό, της λέω, εάν της βλέπεις, όταν χάβεται αυτό, στην περιγραφή που δίνει, το ονομάζει ανθρωπιστική βοήθεια, ακόμα, αυτό δηλώνει ότι το επικραπτεί. Ότι συμπονεί μαζί με αυτό που έγινε, με αυτό που έκανε Αμερικανή. Ξέρεις τι λέω, γιατί? Γιατί εγώ δεν το ονομάζω ανθρωπιστική παρέμβαση. Εγώ το ονομάζω επίθεση των Αμερικανών. Πες ότι είμαστε δύο στους δομιλητές. Και μιλάμε για αυτή την πράξη που έκανε Αμερικανή. Εσύ την ονομάζεις ανθρωπιστική παρέμβαση. Και εγώ την ονομάζω επίθεση στο Ιράκο. Εγώ σας ρωτάω άσχετα κάτι άλλο. Η δική σου περιγραφή δεν δηλώνει ότι ήταν κάτι σωστό. Ενώ η δική μου περιγραφή δηλώνει ότι ήταν κάτι πολύ κακό και το αποδοκιμάζω. Δηλαδή, όταν εσείς είστε στα αναγνώστες, διαβάζετε και αυτή την περιγραφή, διαβάζετε και τη δική μου περιγραφή και λέτε, από την περιγραφή της Χαράς συνάγεται, συμπερένουμε ότι καλά έκαναν οι Αμερικανοί που ήταν εκεί πέρα στο Ιράκο, έκαναν ό,τι έκαναν. Από τη Σελένη στην περιγραφή συνάγεται ότι έκαναν πολύ κακά. Άρα, δηλαδή σας το είπα, αυτό μου έχουν τα λόγια και οι περιγραφές μας ακόμα, διότι ποτήσετε κάποιοι συρρίζονται ότι οι περιγραφές που κάνουμε των γεγονότων είναι value free. Value free σημαίνει, όχι αξιολογικές, δεν έχουν αξιολογική βαρύτητα. Δεν είναι value free καθόλου. Έχουν δηλαδή, η δική σου περιγραφή δείχνεις εσύ, έχει αξιολογική θετική σημασία, εσύ επιδοκιμάζεις την πράξη που έκαναν οι Αμερικανοί, εγώ την εγώ δοκιμάζω ή δεν γίνεται. Άρα, βλέπετε τι μεγάλο ρόλο παίζει ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τη γλώσσα και ακόμα περισσότερο, ο τρόπος με τον οποίο περιγράφουμε κάποια πράγματα. Γιατί και αυτό ξέρετε και φαίνεται περισσότερο, σε αυτά είναι οι νομικοί. Οι νομικοί, όμως, είναι τσακάλια. Ας πούμε, αν βλέπετε κάποια ταινία εκεί, τι γίνεται στα δικαστήρια, που ο ένας, βλέπετε, ο ένας, ο συνήγορος, την πράξη την ονομάζει, διότι αν το πεις πόνο, αν εγώ μου εκτεθεί κάποιος, είμαι σε αυτό άμυνα, και τον χτυπήσω αμυνθό πολύγερα και τον σκοτώσω. Πες του τώρα, αμύνθι, πέρα σε τώρα, τον σκοτώσω. Αν αυτό το ονομάσουμε πόνο, με έχετε καταδικάσει. Τελείωσε, σκότωσα. Αν όμως το ονομάσουμε αυτό άμυνα, είναι εντελώς ευρυκό. Άρα, βλέπετε, παίζει πρώτο, το πώς χρησιμοποιούμε την γλώσσα και πώς κάνουμε, πώς δίνουμε αυτές τις περιγραμμές, για να δείτε τι υπόψεις. Αυτό είναι το ίδιο και ισχύει και στην καθημερινή μας ζωή, ισχύει και στην πληθυκή και στην οικοίσχη στα πάντα. Για αυτό να είσαστε και εσείς, ειδικά, που ασχολείστε με την Βιβλιοσοπία και στο Χάστιστο, να εσπαθήσετε να καλλιεδίσετε το λόγο σας. Είναι μια τέχνη που μαθαίνετε. Είναι μια τέχνη δύσκολη, έτσι, που μαθαίνετε συντο χρόνο. Ανατοιμάσετε. Και εμείς όταν διορθώνουμε, δεν διορθώνουμε. Τι διορθώνουμε, όταν σας διορθώνουμε φραστικά λάθη στις εργασίες. Διορθώνουμε, θέλουμε λίγο να λιάνουμε το λόγο σας, να τον εκδιευθύνουμε, να σας κάνουμε να κρυβολογείτε περισσότερο. Έτσι, παιδιά. Αντίο, να μη σας εμειδήσω. Να συνεχίσουμε λίγο. Λοιπόν, μου το θύμισε εδώ η συναντακτός σας. Θα σας το έλεγα, βέβαια. Να ξέρετε, στο International έχω ανοίξει ένα ντοσιέ. Γράφω απ' έξω το όνομα ΦΙΕ 619. Προβλήματα του ΦΙΕ, κλείστε το όνομά μου. Και έτσι, για μια πρώτη γεύση, ποιο καλά είναι. Και ξέρετε την αδιασία, παιδιά, δεν μπορούμε να τη γράψουμε μια μέρα, να κάτσουμε να οχωτούμε, 15 ημέρες θα διαβάζουμε. Δηλαδή, πρέπει, η γνώση άντε σε σωρεύεται. Είναι και θέμα χρόνου, όπως πολύ ωραία λέει ο Υποκράτης. Δεν μπορεί κανείς να γίνει γιατρός σε δύο χρόνια. Θέλει χρόνο. Και η μελέτη πρέπει να έχει μια διάρκεια, μια προσπάθεια. Επειδή θέλω να εκμεταλλευόμαστε το χρόνο μας, τι σας άφησα εκεί, στον δοσία μέσα. Να πάτε να το τοτυπήσετε για να έχετε να πελετήσετε. Το πρόλογο των επιμεριτών του πρώτου βιβλίου. Έτσι, σας άφησα αυτό. Σας άφησα... Πριν τον πρόλογο των επιμεριτών, σας άφησα ένα άρθρο από το βιβλίο της Πούλας, Τσινώρεμα και του Τίτσου Λούι. Το οποίο, νομίζω, σας ενδιαφέρει. Είναι το άρθρο του Μανώλη Γαλανάκη. Θα δείτε τη φωτοτυπία, δεν έχετε να γράψετε τίποτα. Και έχει τίτλο «Εκοστός και Εκοστός Πρώτος Εώνας». Είναι γιατρός αυτός. «Σημαντικής ταθμής στην πορεία της ιατρικής ηθικής». Έτσι. Και σημαντική. Μπορεί να δει όσο το όνομα, έτσι και έτσι. Έτσι. Οπότε τώρα τη φίλη σου... Μεντάξει. Μεντάξει. Η απάντηση είναι... Η απάντηση είναι... Λοιπόν, Άρα Μανώλη Γαλανάκης. Και σας λέει ποια ήταν τα σημαντικά ιατρικά λεγόνατα, τα οποία λαμβάνε χώρα του 20ου και του 28ου αιώνα, τα οποία έδωσαν ιδιαίτερη όθηση στην εξέλιξη των ιατρικών επιστημών και τεχνολογιών. Τέτοια όθηση, που η ανθρωπότητα άνοισε να αισθάνεται, να διαπηλείται, έτσι ώστε οι άνθρωποι να αρχίσουν να σκέφτονται ότι πρέπει να βρουν τρόπους και μηχανισμούς για να ελέγξουν αυτές τις τεχνολογίες. Και ένας από τους τρόπους είναι η δημιουργία αυτού του δημιουργικού προβληματισμού. Σας αναφέρω για παράδειγμα η αποκρυπτογράφηση του ανθρωπίνου γονιδιώματος. Σας αναφέρω ένα άλλο παράδειγμα, η δημιουργία πεδιού του εξωσματικού σωλήνα. Εντάξει, το 1975. Και αναφέρω και κάποια άλλα που νομίζω δεν ήταν. Το ότι γίνεται μεταμοσχεύσης, ας πούμε, καρδιάς, ξέρω εγώ από την δεκαετία, εδώ σωκανιά, δεν είναι τόσο συντανακτικό. Αλλά αυτός λέει επιτροχάδι τις βασικές ανακαλύψεις και τελετές τεχνολογίας, οι οποίες έλαβαν χώρα κατά τον 20ο και 21ο αιώνα. Καλά είναι να τις ξέρετε. Λοιπόν, άρα υπάρχει η φωτοτυπία αυτή. Μετά έχω αφήσει το πρόλογο των εφημεριτών του πρώτου μιλίου. Επίσης, έχω αφήσει η πρόσβαση του άγα μου μοναχικού άντρα στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Ξέρετε, οι τεχνικές της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι ένα από τα μεγάλα κεφάλαια. Λοιπόν, υπάρχει αυτό το φυλάδιο, το οποίο το εκδίδει η εκδόση Σάκουλα, λίγο πιο κάτω. Και σε αυτό συνήθως γράφουν νομική πάνω σε θέματα βιοειθικής. Έχει τίτλο Ιετρικό Δίκαιο και Βιοειθική. Κάποια από αυτά είναι ενδιαφέροντα και μπορεί να δώσουν ελεθίσματα για την βιβλιοσοπικό στοπεσμό. Λοιπόν, το πρώτο άρθρο, εγώ σας το φωτοτύπησα όλο για να το ξεκυλίσετε, για να το δίνει και την ιστοσελίδα, το οποίο θέλετε να παίνετε κλπ. Εγώ θα θέλα έτσι να μελετήσετε το πρώτο, ο οποίος είναι σε αυτό που πιέζει λίγο από την επόμενη σελίδα. Και έχει τίτλο Η Πρόσβαση του Άγα Μοναγικού Άνδρα στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Η Νομολογιακή Εξέλιξη. Πάλι τα δικαιώματα του ζητάει ακόμα και τόσο έρημος ο άνθρωπος μοναχικός άνδρας και λέει αν η άνθρωπος μοναχική γυναίκα έχει δικαίωμα σε να αποκτήσει ένα παιδί με ή χωρίς τεχνικές, γιατί όχι και γυναίκα. Και επειδή όπως σας είπα προηγουμένως αν δεν το ξαναλέω, κατά την άποψη μου ξεχνάτε μια μεγάλη παράμετρο, η οποία είναι το παιδί που θα γεννηθεί. Ε, αυτό το παιδί δεν είναι ένα κέρι που θα το κάνουμε όπως θέλετε. Είναι κάτι λίγο διαφορετικό. Σας βάζω μέσα και ένα δικό μου άρθρο που είναι υποδημοσίευση, αναπαραγωγική αυτονομία, όλοι αυτοί οι μοναχικοί άνδρες και οι μοναχικές γυναίκες, εσείς υπογράψτε και οι μοναχικές γυναίκες επικαλούνται ένα επιχείρημα, την αναπαραγωγική τους αυτονομία. Δεν έχουμε μόνο δικαίωμα στην αυτονομία, είμαστε ελεύθερη και αυτονομή, αλλά έχουμε δικαίωμα να αναπαράγουμε όποτε εμείς θέλουμε, όπως θέλουμε, με όποιο τρόπο θέλουμε και με όποια τεχνολογία θέλουμε. Αυτό είναι το επιχείρημα και η αναπαραγωγική αυτονομία. Αυτά τα δύο να τα διαβάσετε μαζί, πρώτα αυτό και μετά το άρθρο μου, γιατί εδώ λιγάκι τους προκαλώ και λέω ωραία αναπαραγωγική αυτονομία, αλλά υπάρχει και μια αιθική ευθύνη. Όταν δημιουργείσαι ναών, έχεις και μια ευθύνη, έχεις αυτό το οποίο δημιούργησες σκέψεις για τις τεχνικές ιατρικώσεις που βοηθούμε να σε αναπαραγωγήσεις. Έτσι, αρχίζω λιγάκι να σας προβληματίσω. Είναι αυτά τα τέσσερα που σας είπα στο International μέσα σε ένα ντοσιέρι. Έτσι παιδιά, λίγο λίγο. Λοιπόν, θα σας μοιράσω τώρα κάτι άλλο και θέλω λίγο να σκεφτούμε μαζί και να προβληματιστούμε. Τι ήταν αυτό που όθησε τους στοχαστές και τους ειδικούς εις το να δημιουργήσουν αυτόν τον χώρο σκέψης, τον διεπιστημονικό χώρο σκέψης, που ονομάζεται πληρηθήκη. Εντάξει, λοιπόν, πάρτε εδώ από ένα και το περισσεύσετε με το Ζήμετε. Όχι, μπορείτε. Αυτές με όλες τις φωτοτυπίες, επειδή μπορεί να μην προλάβουμε να τις τελειώσουμε σήμερα, και θα τις χρειαστούμε και στο επόμενο μάθημα. Σας παρακαλώ πολύ να τις έχετε και για το επόμενο μάθημα μαζί σας. Λοιπόν, θέλω να δείτε την πρώτη σελίδα σε πρώτη φάση. Τα άλλα είναι αποσπάσματα από τον Υποκράτη. Ορίστε, δεν έχετε. Άλλο ένα. Τα άλλα είναι αποσπάσματα από τον Υποκράτη. Θα φτάσουμε αυτό στο επόμενο μάθημα. Αλλά εγώ θέλω λίγο να δείτε το πρώτο. Είναι φωτοτυπία από το διαδίκτυο. Αν θέλετε παραπάνω πληροφορίες, θα μπείτε εκεί και θα δείτε. Αλλά η ουσία είναι η εξής. Γιατί ο προβληματισμός μας είναι, για ποιον λόγο δημιουργήθηκε αυτός ο στοχασμός, αυτή η περιοχή προβληματισμού, που ονομάζεται βιοηθηκή. Εκούσατε προηγουμένως είπαμε, υδρύθηκαν και αστικές επιτροπές βιοηθηκής σε κάθε χώρα. Δηλαδή, ποιος ήταν ο λόγος που δηληθήκαμε σε αυτήν την κατάσταση. Ο λόγος ήταν, ήδη το αναφέραμε, ένας αριθμός ιατρικών ανακαλύψεων, οι οποίες έλαβαν χώρα με μεγάλη ταχύτητα. Είναι αλήθεια ότι στο τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα, γιατί τα πρώτα χρόνια του 20ου χρόνου, έγιναν μεγάλες ανακαλύψεις στην περιοχή της ιατρικής, στην περιοχή των ιατρικών και γενετικών επιστημών. Αυτό είναι η διαμονή. Και, εντωμεταξύ παράλληλα, αναπτύχθηκε και η τεχνολογία της πληροφορικής. Και αυτομάτα έγινε ένα συνδυασμός των ιατρικών ανακαλύψεων και γνώσεων με τις τεχνολογίες. Μπορούσαμε, δηλαδή, την ιατρική γνώση, πλέον, να την εφαρμόζουμε με τη βοήθεια αυτών των τεχνολογιών. Μιλάμε σήμερα για την νεοτεχνολογία. Είναι μεγάλη χρήση της νεοτεχνολογίας στην ιατρική. Το ξέρετε πάρα πολύ καλά. Άρα, ας πούμε, και σου εγχειρίζει ο άλλος τη μειοπία. Ήταν ασύλληπτο αυτό πριν κάποια χρόνια. Έτσι, σε βάζει κάτω και δεν υπολογίζει χιλιοστά. Υπολογίζει η χιλιοστά των χιλιοστών. Για φανταστείτε αυτά τα πράγματα. Αυτά ήταν τα διανόητα. Άρα, έχουμε μεγάλη ανάπτυξη των ιατρικών ιππριστημών και τεχνολογιών σε πρώτη φάση. Αυτό είναι ένα γεγονός. Όμως, πριν από αυτό το γεγονός, έχουν ελάθει χώρα κάποια άλλα δυμονωμένα γεγονότα, τα οποία αποτελούν δυσάρεστες μαύρες σελίδες για την ανθρώπινη ιστορία. Λόγω χάριπτο έναν, τον γνωρίζετε πάρα πολύ καλά, είναι τα όσα έλαβαν χώρα σε στρατόπεδο των Ναζί κατά τη διάρκεια της Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Έτσι, δηλαδή, οι άνθρωποι εκεί πλέον δεν εθεωρούνται άνθρωποι, όλοι κρατούμενοι, όλοι ευδέοι, όλοι κρατούμενοι, εθεωρούνται αντικείμενο προς πειραματισμό. Σήμερα μιλάμε και λέμε ότι στις περιπτώσεις που ο άνθρωπος καθίσταται αντικείμενο πειράματος, θα πρέπει πρώτα να τον ενημερώνουν οι ερευνητές, στη συνέχεια να δίνει τη συγκατάθεσή του και μόνο τότε να προχωράει η έρευνα και το πείραμα, δηλαδή ναι, αλλά για να φτάσουμε, να καταλήψουμε σε όλα αυτά, έχουν προηγηθεί πολύ μαύρα σελίδες ιστορίες. Αλλά μην νομίζετε ότι ήταν μόνο τα στρατόπεδα. Και αυτό εξηγεί και γιατί οι Γερμανοί, που τους ανέφερα προηγουμένως, έχουν μια πολύ επιφυλακτική στάση, έως καχύποπτη στάση, απέδει στις ιατρικές επιστήμες και τεχνολογίες. Ζούνε πάντοτε υπό την απειλή, υπό το κράτος, αυτών τα οποία έλαβα χώρο στο παρελθόν. Μέχρι πρώτα, ας πούμε ο Peter Singer, που είναι ένας Αστραλός Άγγλος, δεν μπορώ να θυμηθώ τι είναι, Άγγλος, αλλά εγάστηκε στην Αστραλία σε όλη του τη ζωή. Όταν πήγε στη Γερμανία σε ένα πανεπιστήμιο στο Βερολίνο να μιλήσει υπέρ της ευθανασίας, έλεγε να τελματίσουμε τη ζωή του. Δεν τον άφησαν ο Βερολίνος. Οι Γερμανοί ποιητές έκαναν κατάληψη, να πότε κάνει η Γερμανή κατάληψη, όχι οπτε πότε κάνει, και δεν άφησαν, έφυγε ο Singer, δεν έδωσε διάλεξη. Αυτό τι δηλώνει, αυτό δηλώνει το παρελθόν, το Γερμανικό. Έχει δημιουργήσει μια ιδιαίτερη ευαστησία στους νεότερους ανθρώπους, να ακούνε όλες αυτές τις ανακαλύψεις, εξελίξεις και τις τεχνολογίες με μεγάλη κακή υποψία. Αυτό δεν είναι κακό, έτσι, αυτό δεν είναι κακό. Και δεν ήταν, όπως είπα, μόνο οι Γερμανοί. Εδώ σας φωτοτύπησα ένα άλλο παράδειγμα, λιγότερο γνωστό, είναι το πείραμα της σύφυλλης στο νοσοκομείο Τάσχετση, σε μια περιοχή της Αμερικής. Πολύ απλά, τις λεπτομέρειες θα τις διαβάσετε. Πρόκειται για 399 μαύρους χωρικούς, αγράμματος, οι οποίοι μάζευαν, λέει, στα φύλλη το, σαν να πούμε, στάχυτο στα φωράφια, οι οποίοι έπασαν από σύφυλλους. Έτσι, πήγα στο συγκεκριμένο το νοσοκομείο του Τάσχετση, εξετάστηκαν και βρέστηκαν ότι είχαν αυτή την ασθένεια, και το δημόσιο αυτό νοσοκομείο τους υπεσχέθη, ότι θα τους παρέχει την ατροφή τους, και την φαρμακευτική τους αγωγή, ωραία, έως ότου να θεραπευθούν αν θεραπεύονται. Λοιπόν, η απάντηση είναι ότι ποτέ δεν τους παρέσχουν καμία φαρμακευτική αγωγή. Από το 1932, βάλτησε αυτό το πείραμα, γι' αυτό λέγεται και «experiment» πείραμα, μέχρι το 1972, 40 χρόνια, μια ζωή, όταν υπήρξε διαρροή στον τύπο, μια δημοσιογράφος το έπερε στο φως, ποτέ δεν τους έδωθηκε φαρμακευτική αγωγή, τους έλεγαν ότι τους παρέχαν, τα πλασέπω υπήρχαν από τότε, τους έδωσαν τα σπιριμίτσα, και μάλιστα δεν τους έδωσαν καμία φαρμακευτική αγωγή, ούτε από τη δεκαετία του 40 και μετά, όταν ανακαλύψει την πενικιλίνη, η οποία θεωρείται ότι στη συγκεκριμένη ασθένεια μπορεί να κάνει μια διαφορά. Γιατί είναι το ερώτημα, διότι τους χρησιμοποιούσαν ως πειραματόζο, βεβαίως έναν, μάλλον όχι εν αγνία τους, εδώ θετικά τους έξαπνουν, να το περιγράψουμε σωστά, συγγνώμη με βάση αυτά που λέγαμε προηγουμένως, διότι αυτό που τους είπαν είναι ότι θα τους παράσχουν φαρμακευτική αγωγή, άρα τους εξαπάτησαν, δεν τους παρέχουν καθόλου φαρμακευτική αγωγή, αυτοί οι άνθρωποι ζούσαν με την ψευδέστηση ότι τους παρίχονται κάποια φάρμακα τα οποία ποτέ δεν έλαβαν και οι άλλοι οι γιατροί τους χρησιμοποιούσαν ως πειραματόζο, διότι λέει που καταλήξει το συμπέρασμα ότι οι παρενέργειες αυτής της ασθένειας στους μαύρους και στους λευκούς είναι διαφορετικές, διότι οι λευκοί οι οποίοι πάσχουν από σύφυλλη έχουν περισσότερα καρδιολογικά προβλήματα ενώ τα προβλήματα που έχουν οι μαύροι που πάσχουν από σύφυλλη είναι διαφορετικής φύσεως. Αυτό είναι ένα άλλο θέμα. Είναι ένα καθαρά ιατρικό θέμα, αλλά δεν μπορεί, ξέρετε είναι μια φρικτή ασθένεια, ήταν, δεν ταραπεγόταν την εποχή, δεν μπορεί τον άλλον όμως να τον κορυδεύει σε ψυχρό για να προάγιξε εσύ την έρευνα σου. Αυτό είπαμε πλευμένως, προαγούλη της έρευνας και συμφωνήσαμε όλοι ότι είναι κάτι πολύ καλό και θετικό, είναι για το καλό της ανθρωπότητας, αλλά κάτω από κάποιος όλους, έτσι. Λοιπόν, οι όροι αυτοί δεν κυρήθηκαν, αυτό είναι το σκάνδαλο του πειράματος της ίφυλλης στο νοσοκομείο Τάσκη, και θυμησιμιώνω, δεν ήταν ένα ιδιωτικό νοσοκομείο, ήταν ένα δημόσιο νοσοκομείο, έτσι, ήρθε στο Χώσκα μετά. Εν τω μεταξύ, πέφεραν αυτοί, έτσι, εδώ πεγάνει. Έτσι, άρα κάτι τέτοια γεγονόταν και άλλα πολλά. Έλαβαν χώρα, κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, αν όχι νωρίτερα, βέβαια να αναφέρω και το άλλο, έλαβαναν χώρα και διάφορα ευγονικά προγράμματα. Η ευγονική είναι μια άλλη περίεργη λέξη, αλλά θέλουμε να αναλύσουμε κάτι για το ονομάδα. Η ευγονική μπορεί να έχει θρητική σημασία ή αρνητική σημασία. Ο όρος ευγονική όπως χρησιμοποιείται ως την αρχαιότητα σήμερα καλό απόμονη. Καλός απόμονος. Αλλά η ευγονική, όπως έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως από κάποια ολοκληρωτικά καθεστώτα, και όχι μόνο ολοκληρωτικά καθεστώτα, στη σύγχρονη εποχή σημαίνει αυταρχική παράβαση της αναπαραβολικής αυτονομίας των ανθρώπων. Εδώ μιλάμε για παραβίαση, όχι παράβαση, παραβίαση της αναπαραβολικής αυτονομίας των ανθρώπων. Και αυτά μπορείτε να μπορώ να σας δώσω και βιβλιογραφία. Τα λέω Άλεμ Μπουχάναν, σε ένα πολύ καλό του βιβλίο «From chance to choice» «Από την τύχη στην επιλογή», έτσι. Το γράφω εγώ. Άλεμ Μπουχάναν και άλλοι. Και άλλοι. Τέσσεριν συγγραφείς. «From chance to choice». Αφιερώνει δύο «από την τύχη στην επιλογή», διότι βέβαια πρώτα η γέννηση ενός παιδιού ήταν θέμα τύχης, με τον παραδοσιακό τρόπο. Με την εξωσωματική γέννηση ενός παιδιού αρχίζουμε και επιλέγουμε τώρα, αλλά δεν είναι τα στοιχεία ως τίτλος. «From chance to choice» αφιερώνει σε αυτό το βιβλίο δύο κεφάλαια πάνω στην ιστορία της εμπορικής και σας αναφέρω χαρακτηριστικά κάτι που όταν το διάβασα φυκείασα. Και καλά είναι να διαβάζουμε για να μαθαίνουμε τις κοινωνίες. Ας πούμε όλοι πίστευαμε, εγώ πίστευα τουλάχιστον και εσείς. Τι φιλελεύθεροι λαοί είναι αυτοί, σχανδυναβεί, έτσι και εγώ πίστευα. Όμως περποιήθηκαν όλους τους έγχρωμους μετανάστες, τους οποίους είχαν το τέλος του 19-20ου αιώνα. Εδώ μπορεί να κάνω κάποια τάθος, τα λέω που χάνω μια χαρά, τους οποίους τους αποστείωνα σκουπίμως. Γιατί? Να μην αναπορεχθούν. Άρα να μην υπάρξουν απόπονοι, εγχρώμων. Να το ιδεώδεσης αριασφυλής με έναν άλλο τρόπο, ίσως λίγο πιο υπείο αλλά πάλι βάρβαρο, έτσι, στις ατές φιλελεύθερες σκανδυναδικές χώρες. Και ο Κουχάναν ο οποίος είναι Αμερικανός λέει ανάλογα προγράμματα ευγονικής είχε χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς και στη Σύμπα. Άρα γινόντουσαν τέτοιες παραβιάσεις ανθρώπινης αυτονομίας. Αυτές είναι παραβιάσεις ανθρώπινης αυτονομίας. Και πράγματι οι ελλαπαραβουλικοί έχουμε μια αυτονομία, έχουμε το δικαίωμα λόγου θρησκείας για το δικαίωμα του πώς να διαθέτουμε τον εαυτό μας και τον σώμα μας. Και αυτά είναι κάτι απαραβίαστα και δεν επιτρέπεται κανένα κράτος, καμία πολιτεία να παραβιάζει κανένα από αυτά τα τρία. Αλλά δεν μπορεί κανένας να επεμβαίνει στον φυσικό μας οργανισμό, το κυριολογικό αυτό και να καστορίζει το τι θα κάνουμε και πώς θα το κάνουμε. Για να μην πω ότι αυτό και αυτό που γίνεται στην Κίνα, ότι μέχρι πρώτη μας λέει το καταργήσουν και θα το καταργήσουν τώρα, σκοπρέωναν να κάνουν ένα δελείο για να περιορίσουν λίγο την άξιση του κλειδισμού τους. Έως και αυτό είναι παραβίαση της αναπαρουγικής αυτονομίας μέχρι ενός βαθμού, αλλά αυτό είναι λίγο διαφορετικό. Τα ευγονικά προγράμματα τα οποία σας ανέφερα, τα οποία θα αρμόστηκαν ακριβώς παραβίαζαν αυτό το δικαίωμα που έχουμε, να χρησιμοποιούμε το σώμα μας και τον οργανισμό μας όπως θέλει ο καθένας. Αυτό είναι βασικό. Λοιπόν, εκεί έχουμε την ευγονική και έχει λάβει χώρα η ευγονική και να σας πω κάτι, είτε η ευγονική προέρχεται από την εξουσία του κράτους, από ένα ολοκλησίδι, είτε προέρχεται από ολοκληρωτικά κράτη, είτε προέρχεται με άλλον τρόπο, υποκεκαλυμμένη μορφή είναι εξίσου κατά δικαίωμα. Λοιπόν, όλα αυτά ελάμβαναν χώρα, την ανάπτυξη και την εξέλιξη των ιατρικών λεπιστημών και τεχνολογιών, όλα αυτά οδήγησαν λοιπόν κάποιοι φιλοσόφοι, στοχαστές, νομικούς, κοινωνιολόγους, θεολόγους, να πούμε ότι εδώ θα και πράγματα αλλάζουν δραστικά στην κοινωνία και ότι εμείς οι διανοούμενοι, όλοι αυτοί που σας ανέφερα είναι ιστοχαζόμενοι άνθρωποι οι διανοούμενοι, πρέπει να αναλάβουμε κάποια δράση, κάποια πρωτοβουλία ώστε να προστατέξουμε τον άνθρωπο. Τι σημαίνει προκειμένου να προστατέξουμε τον άνθρωπο, παρόμοια πειράματα, παρόμοια πράγματα να μην συμβούν ποτέ στην ανθρωπότητα, όχι μόνο να μην συμβούν στην χώρα μας, να μην συμβούν ποτέ στην ανθρωπότητα, στην ανθρώπινη κοινωνία. Και έτσι άρχισε σταδιακά να δημιουργείται αυτή η ιδέα του βιοηθικού στοχασμού. Ο Πότερος, όχι ο Χάρης έτσι όχι ο Χάρης Πότερ, ο Πότερος ο οποίος αμερικανός, ο οποίος χρησιμοποίησε τον όρο, ονόμασε την πυρητική ως την επιστήμη της επιβίωσης. Δηλαδή πώς θα συμβάλλουμε με τον στοχπασμό μας και με τον προβληματισμό μας, έτσι ώστε ο άνθρωπος μέσα από όλα αυτά, μέσα από όλες τις παραβιάσεις οι οποίες λαμβάνουν χώρα από την εξουσία εφηλείως, αλλά και μέσα από τις ιατρικές ανακαλύψεις οι οποίες γίνονται, πώς πρέπει ο άνθρωπος να διαφυλάξουμε ότι ο άνθρωπος βγαίνει αλόγητος και δεν παραβιάζεται τίποτα σε σχέση με αυτό. Έτσι, είναι και η επιστήμη της επιβίωσης. Έκτοτε, έκτοτε καθιερώθηκε να τη συμμοποιείται ο όρος αυτός από τη δεκαετία του 1971 και ακριβώς επειδή ο Πόντερ χρησιμοποίησε πρώτος όρος, μπάιο έθιξ, ωραία, γι' αυτό σήμερα θα διαβάσετε πολύ συχνά στη βιβλιογραφία ότι σήγαγε την πιο ειδική. Λένε, ο Πόντερ σήγαγε την πιο ειδική. Εδώ εγώ έχω μια ένσταση, έτσι και το γράφω και το ξαναγράψω, συμφωνούμε ότι ο Πόντερ σήγαγε τον όρο. Έχουμε τις δημοσιεύσεις, και το βλέπουμε και δεν έχουμε καμία ανθουμβολία, αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι, διότι η βιβλιοειθική τι είναι, προβληματισμός, ηθικός προβληματισμός πάνω σε αυτά τα γεγονότα που σχετίζονται με τις ιατρικές ανακαλύψεις. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι ο πρώτος που εισήγαγε αυτόν τον ηθικό προβληματισμό πάνω στις ιατρικές ανακαλύψεις και πάνω στις ιατρικές, στην ιατρική γνώση και στην εφαρμογή της ιατρικής γνώσης. Σας είπα προηγουμένως, έχουμε μια ολόκληρη αρχαία ελληνική παράδοση. Θα πάω και στους προσωκρατικούς σας, τους αναφέρω αναλυτικά. Θα πάω μετά και στον Πλάτωνα και ο Ρισοτέλης μιλάει για αυτά τα προβλήματα. Σίγουρα ο Ιπποκράτης έχει τις 5-6 ιδεοτολογικές πραγματείες, γι' αυτό είναι σαν τέσσες φωτοτυπίες. Γι' αυτό σας ζητώ να τις φέρετε στο επόμενο μάθημα. Ο Γαλινός στη συνέχεια, ο Κέλσος και άλλοι ατροφιλόσοποι στην ελληνιστική και στη ρωμαϊκή περίοδο, οι οποίοι θέτουν τέτοια ερωτήματα υπό τις κοινωνικές συνθήκες, βέβαια, που ίσχυαν στην εποχή τους και με βάση τις ιατρικές ανακαλύψεις που ήταν μέχρι τότε γνωστές. Δεν μπορώ να πω ότι ο Ιπποκράτης μας είπε τίποτα για τις τεχνικές ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, διότι ήταν ασύλληπτες εκείνη την εποχή, αλλά για τις τεχνικές της εποχής του, για τις ιατρικές τεχνικές που εφαρμόζονταν στην εποχή του, ο Ιπποκράτης είπε αρκετά πράγματα. Άρα, και εδώ θέλω να διευκρινίσω το τοπίο, αν μιλάμε, παιδιά, για τη λέξη βιοηθηκή, τότε όντως τη συνέλαβε πρώτεως ο Πότεο και κατάλυψε ένας άλλος Αμερικανός, Έλεγερς κλπ. Αυτό είναι γεγονός. Αν μιλάμε όμως για τον όλο προβληματισμό και στοχασμό και το βιοσοκοητικό προβληματισμό, πάνω στις ιατρικές τεχνολογίες, τότε αυτή η στάση, αυτή η προβληματισμένη αντιμετώπιση των ιατρικών τεχνικών, ξεκινάει από την αρχαία Ελλάδα. Και νομίζω αυτό θα πρέπει να το αναγνωρίσουμε και γι' αυτό της έφερα και τις υποτοτυπίες ως απόδειξη θα τις μελετήσουμε για να το στοιχειοδετήσουν αυτό που σας λέω. Αυτό θα το κάνουμε στο επόμενο μάθημα. Μέχρι τώρα σας είπα τι μας ώθησε να δημιουργήσουμε την πληθυκέτη στην σύγχρονη εποχή και να οδηγηθούμε σε επιτροπές. Όμως, για να μπορούμε να κρυπολογίσουμε λίγο, δεν θα μπορέσουμε να μιλήσουμε καθόλου για τα προβλήματα που δημιουργούν αυτές τις τεχνολογίες αν δεν ξεκαθαρίσουμε την ηθική. Και για το λίγο χρόνο που μας μένει, θέλω να σας πω λίγα πράγματα για το τι είναι η ηθική μου. Έτσι, θέλω να σας πω, να σας τα πω, να σας τα διευκρινήσω. Σημειώσετε, δεν θέλω για το θέμα της ειδικής να σας παραπέμπω σε θεογραφία, γιατί είναι μεγάλο για τ' άλλο, αλλά θέλω να το κατανοήσετε. Κοιτάξτε να δείτε. Η ηθική είναι ο βασικός κλάδος της φιλοσοφίας, ο οποίος ασχολείται με την ανθρώπινη συμπεριφορά, με τις ανθρώπινες πράξεις ή δράσεις, όπως λένε οι κάποιοι, και με τον ανθρώπινο χαρακτήρα. Άρα η ηθική είναι ο κλάδος της φιλοσοφίας που μελετάει πότε ονομάζουμε έναν άνθρωπο καλό ή ενάρρετο, η αρχαία ελληνική λέξη, ή πότε τις πράξεις του, της δράσης του, της συμπεριφοράς του ορθή. Άρα έχουμε ενάρρετους χαρακτήρες, ορθή συμπεριφορά. Βέβαια, θα πω κάτι που μου τίθεται ως ερώτημα, πάλι, στο πρώτο μάθημα όταν μιλάω για ηθική. Κάποιοι θα πούνε, μα η ηθική είναι κάτι υποκειμενικό. Είναι αυτό που νομίζω εγώ ότι είναι ορθό, ή αυτό που νομίζεις εσύ ότι είναι ορθό, ή καλός χαρακτήρες είναι αυτός που νομίζω εγώ ότι είναι και ούτω καθεξής. Και λέω, στις εξαρτήσεις από το πρώτο μάθημα, το ηθικό ή το ορθό, το ηθικά ορθό ή το ηθικά εσφαλμένο, δεν είναι κάτι υποκειμενικό. Διότι αν ήταν ή μάλλον να το διεθώσω λίγο καλύτερα, δεν μπορεί να είναι κάτι υποκειμενικό. Προσέξτε να δείτε τα θέματα της ηθικής τα οποία μας απασχολούν, επειδή δεν είναι θέματα σαν τα θέματα των φρωμάδων. Σου αρέσει το κόκκινο, μου αρέσει το πράσινο. Ναι, οι επιλογές μας κάνουμε διάφορες επιλογές, ποικίλες επιλογές στη ζωή για διάφορα θέματα, όχι όμως ηθική σπουδαιότητας, αυτές οι επιλογές είναι υποκειμενικές. Σας αρέσει το μαύρο, μένα μου αρέσει το κόκκινο και δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Σε αυτό είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι, έχουμε διαφορετικά ογούστα. Αλλά τα θέματα της ηθικής είναι θέματα που έχουν μια ορισμένη σπουδαιότητα και σοβαρότητα. Γιατί? Γιατί αναφέρονται στον ίδιο τον άνθρωπο, στο ευάλωτο κι άνθρωπος είναι το πιο ευάλωτο όν που υπάρχει. Αναφέρονται στη ζωή του ανθρώπου, στο πώς γεννιέται, στη γέννηση του ανθρώπου, στη ζωή του, καθ' όλη τη διάρκειά της, καθώς επίσης και στο πώς αποθυμίσκει ο άνθρωπος. Άρα αυτά τα θέματα θεωρώ, και όχι απ' όλο θεωρώ, αυτά τα θέματα είναι απολύτως σοβαρά. Άρα το πώς θα γεννηθεί το παιδί, αυτός είναι ο αρμόζον τρόπος, ο ορθός τρόπος ή όχι, δεν είναι θέμα υποκειμενικό. Δεν μπορεί να επαφίεται στο τι μου αρέσει ή δεν μου αρέσει εμένα. Το πώς καταλήγουμε, αν μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποιες συμπεράσματα, είναι μέσα από διαφορετικές αρχές. Άρα το ηθικά ορθό δεν είναι θέμα υποκειμενικό. Πρέπει να είναι καθολικό, αυτό το σημειώνω, θα το εξηγήσω, πρέπει να είναι καθολικό ή καθολικό πλήσιμο. Άρα το ηθικό ορθό δεν είναι υποκειμενικό, ούτε είναι σχετικό ή σχετικιστικό, ούτε είναι σχετικό. Προσέξτε να δείτε, δύο άνθρωποι μπορεί να έχουν διαφορετικές απόψεις για κάτι. Αν διαφωνούν για κάτι, υπάρχει υποκειμενισμός. Δύο κοινωνίες τώρα, αν δύο κοινωνίες έχουν διαφορετική άποψη για ένα θέμα, δηλαδή κάποιοι είναι φορτοφάλοι, μια κοινωνία είναι φορτοφάδα, ενώ οι άλλοι δεν είναι φορτοφάδα, μπορούμε να πούμε εκεί υπάρχει σχετικοκρατία ή σχετικισμός. Άρα ο σχετικισμός είναι ο υποκειμενισμός στο επίπεδο των κοινωνιών, για να είμαι σαφής. Λοιπόν, επανέλχομαι μετά από αυτή την εμπερσύληση για να πω, το ηθικά-ορθό δεν είναι ούτε θέμα υποκειμενικό, ούτε θέμα σχετικό. Το ηθικά-ορθό καθορίζεται ή πρέπει να καθορίζεται από ορισμένες αρχές. Και έχουμε παραδείγματα φιλοσόφων, που κάνει τι είναι ένα και φιλμιστές είναι άλλοι, οι οποίοι προσπάθησαν, και αυτό κάνει η θεωρητική-ηθική φιλοσοφία, προσπαθεί να μας δείξει πώς θεμελιώνουμε, παιδιά, ηθικές αρχές, έτσι ώστε να καθορίσουμε ποιο είναι το ορθό και το εσφαρμένο. Το ξαναλέω αυτό. Η ηθική φιλοσοφία τι κάνει, προσπαθεί να μας δείξει, να μας διδάξει πώς θεμελιώνονται ηθικές αρχές. Διότι αν κάτι είναι ορθό ή αν κάτι είναι δίκαιο, να πάρω την βασική έννοια της ηθικής, αν κάτι είναι δίκαιο, είναι δίκαιο καθολικά. Δεν είναι δίκαιο για τον έναν άνθρωπο άδικο για τον άλλον, είναι δίκαιο για τη μία κοινωνία και άδικο για τον άλλον, για την άλλη κοινωνία. Παρένθεση εδώ, μάθα μου πείτε, μάθα μου πείτε. Παρατηρούμε ότι διαφορετικές κοινωνίες σε διαφορετικές εποχές ή ακόμα και διαφορετικές κοινωνίες σε σύγχρονη εποχή μπορεί για τα ίδια θέματα να έχουν διαφορετικές απόψεις, έτσι. Θεωρώ ότι αυτό γίνεται κακώς. Υπάρχει σε ένα, να χρησιμοποιήσω τον όρο που χρησιμοποιώ πρισσά προηγουμένως, σε ένα καθαρά περιγραφικό επίπεδο που βλέπουμε να υπάρχει μια διαφωνία ισχυών απόψε. Ας πούμε πάρτε το θέμα του γάμου. Οι χριστιανικές κοινωνίες γενικώς είναι μονογαμικές. Οι μεσουρμανικές κοινωνίες είναι πολυγαμικές. Να μια βασική διαφορά, ηδική διαφορά, σε ένα θέμα τα μού, που είναι οι σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων. Άρα γιατί καθολικότητα, μιλάτε εσείς, θα μου πει ένας τριπτής, έτσι, εδώ βλέπουμε υπάρχει ένας σχετικισμός της κοινωνίας. Απάντηση. Ναι, υπάρχει αυτός ο σχετικισμός, αλλά παρά τα αυτά η καθολικότητα της ητικής παραμένει υπό την εξής έννοια. Όλες οι κοινωνίες, οι ανθρώπινοι τους παιδιά, παρά τις επιμέλους διαφοροποιήσεις που υπάρχουν, συμφωνούν ως προς το εξής. Συμφωνούν ότι η ανθρώπινη ζωή είναι κάτι βασικό, άρα όλοι σέβονται την ανθρώπινη ζωή και όλοι στεταδικάζουν τον φόνο, κάτω από κανονικές συνθήκες πάντως, το τονίζω αυτό, όλες σέβονται τις ανθρώπινες σχέσεις μεταξύ των δύο φίλων, τις ρυθμίζουν διαφορετικά και υπησέρχεται και ο παράδον θρησκεία που στους μισουρμάνους θα πει ναι πολλές γυναίκες ενός τους, στις χριστιανικές κοινωνίες θα πει όχι μία γυναίκα, αλλά αυτό τι δηλώνει, διαφορετική ρύθμιση όπως στην ουσία πίσω από τη διαφορετική ρύθμιση δηλώνει ότι παρά τις διαφορετικές ρυθμίσεις σε όλες αυτές οι κοινωνίες συμπονίουν ότι το θέμα των σχέσεων των δύο φίλων είναι ένα σοβαρό θέμα και πρέπει να μας απασχολεί και υπάρχει και ένα άλλο θέμα, στο θέμα της ιδιοκτησίας, μπορεί να την ρυθμίζουμε διαφορετικά και να υπήρξαν σοσιαλιστικά κράτη και να υπάρχουν καπιταλιστικά κράτη και ούτω καθεξής και οι ανθρώπινες κοινωνίες να αμονίζονται ποια είναι η καλύτερη κατανομή, η καλύτερη ρύθμιση, η δικαιότερη απόδοση της ιδιοκτησίας. Συμφωνώ με αυτό αλλά όλοι συμφωνούμε ότι και στο θέμα της ιδιοκτησίας και το θέμα της ιδιοκτησίας είναι ένα από τα σοβαρά θέματα για τις ανθρώπινες κοινωνίες. Άρα αλήθεια ενετόπισα και σας ανέφερα τρία θέματα, ανθρώπινη ζωή, ανθρώπινες σχέσεις μεταξύ των δύο φίλων και ιδιοκτησία, τα οποία οι ανθρώπινες κοινωνίες παρά τους διαφορετικούς τρόπους που έχουμε, τους οποίους ρυθμίζουν αυτά τα τρία θέματα, εντούτοι συμφωνούν ότι είναι βασικά και γι' αυτό ενδιαφέρονται ιδιαίτερος να τα ρυθμίσουν. Έτσι κλείνει η παρέντιση. Άρα η εκπρώτης όψεως σχετικότητα που υπάρχει σε αυτά τα θέματα μεταξύ των κοινωνιών είναι μόνο εκπρώτης όψεως. Στην ουσία υπάρχει ένας βαθύς κοινός πυρήνας και καλά είναι να βλέπουμε το κοινό που είναι στο βάθος και να μην παρασιρώμεθα από το διαφορετικό που υπάρχει στην επιφάνεια. Τώρα πώς ορίζεται αυτό το καθολικά ορθό. Νομίζω αυτό πρέπει να εξηγήσω και αυτό δεν θα μου τονίσω να το διαφραίνεις και σας παρακαλώ να μην το ξέρετε. Ποτέ να μην σας περάσετε το μυαλό ότι το ηθικά ορθό συνάγεται από το τι η κοινωνία μας πράγει ή από το τι η κοινωνία πράγει. Κοινωνία, πάρτε όποια κοινωνία θέλετε, δική μας, μια άλλη αρχαία, ναότερη, σύγχρονη. Καμία κοινωνία δεν υπήρξε, μα όλοι και ο κλάτονος και οι ιστοϊκοί μιλήσανε για ιδεώδη κοινωνία. Μιλήσανε για ιδεώδη κοινωνία διότι είδανε ότι η κοινωνία τους, όπως βλέπουμε και εμείς, ότι η κοινωνία μας ήταν η καλύτερη. Εγώ προσωπικά θεωρώ ότι η ανθρώπινη κοινωνία όπως τη ζούμε σήμερα έχει πολλά καλά αλλά έχει και πολλά κακά. Έτσι, δεν παίρνετε την ακραία θέση που υποστηρίζει κάποια η ανθρώπινη κοινωνία. Όχι, διότι εγώ έχω δει, έτσι από την περιορισμένη μελέτη μου, ότι έχουν λάβει χώρα και πολλά θετικά βήματα για να γνωρίσουν ανθρώπινων δικαιωμάτων, ο σεβασμός ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Και αυτό τι σημαίνει, βλέπουμε στη σύγχρονη ανθρώπινη κοινωνία τα άτομα με δικές ανάγκες, που έχουν ιδιαίτερη μεταχείριση. Δεν τα ρίχνουν τα παιδιά από παιδιά, όπως έκαναν οι αρχαίοι Σπαρτιάτες, αλλά υπάρχουν ιδρύματα για τα παιδιά τα οποία γεννιώνται με αναπηρία, τα οποία έτσι τα φροντίζει, αν όποιος δεν τα θέλει η οικογένειά τους, τα φροντίζει το κράτος. Βλέπω μια επαισθησία απέναντι στην τρίτη, στην πέμπτη ηλικία μου, χάσε το ρογαλιασμό ποια είναι αυτή η ηλικία μας, όταν βλέπω όλα θετικά, αλλά δεν μπορώ να πω ότι η κοινωνία μας είναι καπιταλιστική με όλα τα στραβά που αυτό συνεπάγεται, καμία αντίριση, αλλά βλέπω, πολύ απλά λέω αυτό, βλέπω και πολλά θετικά και πολλά αρνητικά. Επανέρχομαι, ακριβώς όμως επειδή υπάρχουν και πολλά αρνητικά, δεν μπορούμε να πούμε ότι, κάθε φορά που προστόμαζόμαστε και προβληματιζόμαστε πως πρέπει να πράξουμε, πως πρέπει να δράσουμε, θα κοιτάμε τι κάνει η κοινωνία μας. Εάν δεν κοιτάξουμε τι κάνει η κοινωνία μας, ποιο θα κοιτάξουμε. Αυτό που παίρνει αρκωτικά, τότε πρέπει να πάρουμε κι εμείς ποιος το είπε αυτό. Άρα, ο δικός μας, το πως πρέπει να πράξουμε, αν προβληματιζόμαστε ηθικά, πρέπει να είναι διαφορετικός και όχι το τι κάνει η κοινωνία μας. Ο προβληματισμός μας πρέπει να είναι το τι θα έπρατα, το τι θα έπρατε η κοινωνία μας, το τι θα έπρατε η ανθρώπινη κοινωνία. Προσέξτε πως θα το διατυπώσουμε. Ο προβληματισμός μας όταν αντιμετωπίζουμε ένα ερώτημα, όταν έχουμε ένα ηθικό δίδυμα και δεν ξέρουμε πως να δράσουμε, πως να ενεργήσουμε, πως να πράξουμε, ο προβληματισμός μας είναι πως κάτω από αυτές τις συνθήκες θα ήθελε να πράξει η ανθρώπινη κοινωνία στο σύνολό της. Όχι μόνο οι τορινοί υπάρχοντες άνθρωποι, ακόμα είναι δυνατό να σκεφτούμε ακόμα και οι μελλοντικοί άνθρωποι που δεν έχουν γεννηθεί ακόμα. Θέλω να σας πω το εξής, το καθολικό που σας λέω, το καθολικά όρθο, δεν είναι το καθολικά όρθο με την έννοια ότι πάμε και κοιτάμε τι θα ήθελε όλη η ανθρώπινη κοινωνία όλη η δρόγια η σπέρα και αν συμπορείς αυτό θα είναι το όρθο σου. Δεν λέω αυτό, γιατί αυτό είναι και τεχνικά αδύνατο και θεωρητικά αδύνατο, τεχνικά αδύνατο να το ελέγξουμε. Λέω αντί καθολικό, συγκούμε να προτείνω να τροποποιήσετε λίγο τον όρο και θα βάλετε το όρθο είναι το ειδικά καθολικοποιήσιμο. Και θα σας το εξηγήσω αυτός, άλλο το καθολικό, καθολικοποιήσιμο. Αυτό που μπορεί, καθολικοποιήσιμο σημαίνει αυτό που μπορεί να καθολικοποιηθεί. Έτσι καθολικοποιήσιμο. Είναι εντελώς ιδιωτικό από το καθολικό. Καθολικό σημαίνει αυτό που είναι καθολικά αποδεκτό. Θέλω να πιστεύω ότι η ιδέα της ελευθερίας είναι καθολικά αποδεκτή, δεν ξέρω, θέλω να πιστεύω. Αλλά η ιδέα της δικαιοσύνης ότι είναι καθολικά αποδεκτή, και αυτό θέλω να το πιστεύω, τουλάχιστον σαν ένα καθαράφυρο, αλλά δεν νομίζω ότι πέραν αυτών των δύο ιδεών, συλλείψε, υπάρχει τίποτα άλλο το οποίο να είναι καθολικά αποδεκτό. Άρα δεν μπορούμε να κοιτάμε το τι ισχύει και το τι δεν ισχύει στην κοινωνία μας, ώστε από αυτό να συμπεράνουμε το πώς πρέπει εμείς να πράξουμε. Πρέπει να κοιτάξουμε κάτι άλλο, το καθολικοποιήσιμο, αυτό που μπορεί να γίνει καθολικά αποδεκτό, και είναι αλήθεια, από όλους τους ανθρώπους, πραγματικούς και υποθετικούς, και το πραγματικούς και υποθετικούς αφήνει ανοιχτό αυτούς που θα υπάρχουν στο μέλλον. Και αυτό μπορώ να σας το εξηγήσω με ένα απλό παράδειγμα. Ο α χρωστάει χρήματα στο β και ο β χρωστάει χρήματα στο γ. Ο α χρωστάει χρήματα στο β και ο β χρωστάει χρήματα στο γ. Άλλα ο β στη πρώτη περίπτωση του οφείλουν χρήματα, ωραία, στη δεύτερη περίπτωση οφείλουν χρήματα. Επειδή ο β είναι πολύ περίεργος και νευρικός άνθρωπος, ζητάει από τον α να του επιστρέψει τα χρήματα, ο α δεν τα έχει, δεν τα δίνει. Σκέφτεται λοιπόν να βάλει τον α στη φυλακή. Δεν είναι πολύ λογικό, έτσι, να διευθυχίσει τα χρήματά του. Αλλά είναι και εθνικός χαρακτήριος. Θέλει να ελέγξει εάν η πράξη του είναι καθολικοποίηση. Μπορεί να γίνει καθολικά από δική. Όχι καθολικά δικάνει η άνθρωπη σε αυτή την περίπτωση. Αυτόν δεν μπορεί να το ξέρετε ποτέ. Άλλοι βάζουν τους χρωστά και άλλοι τους βάζουν. Άρα αφήστε το καθολικά. Προσπαθεί να δει αν αυτή η επιθυμία, η σκέψη που έχει να φυλακίσει το χρέος του, μπορεί να γίνει καθολικά από δική. Λέει λοιπόν ότι κάθε φορά που κάποιος μας χρωστάει χρήματα, θα πρέπει να τον βάζουμε φυλακή. Αυτό σημαίνει, αν το καθολικοποίησα, ότι οποτεδήποτε κάποιος χρωστάει χρήματα, πρέπει να τον βάζουμε φυλακή. Και από αυτό συμπερένεται ότι κι εγώ κάποιες φορές, αν χρωστάω χρήματα, θα πρέπει να με βάζω φυλακή. Ή δεν είναι σωστό, δεν είναι συλλογισμό. Αφού λέμε ότι οποτεδήποτε κάποιος χρωστάει χρήματα, θα πρέπει να τον βάζει φυλακή, οποιοςδήποτε χρωστάει χρήματα, άρα κι εγώ όποτε χρωστάω χρήματα, θα πρέπει να με βάζω φυλακή. Εδώ, με αυτό το συλλογισμό, τι κάνει ο άνθρωπος γύρω, λέει πολύ απλά. Άρα, αυτό που θέλω να κάνω στο χρέος μου, να είμαι έτοιμος να το αποδεχθώ, να μου το κάνει κάποιος άλλος, σε περίπτωση που του χρωστάω εγώ χρήματα. Είμαι έτοιμος, είμαι πρόθυμος, θα το ήθελα επομένως να καθολυποποιηθεί αυτή η σκέψη που κάνω να φυλακίσω τον άνθρωπο. Εκεί βλέπει ότι σαν άνθρωπος, μια ανθρώπινη φύση, γιατί εκτός από στοχαστικά όντα και πνευματικά όντα, έχουμε, είμαστε και φυσικά όντα, βλέπει ότι ως άνθρωπος με μια φυσική οντότητα, δεν ήδε θα ήθελε, αν κάποτε χρωστάει χρήματα, να τον πάρουμε φυλακή. Έτσι, άρα θα ήθελε αυτός να μην πάει φυλακή. Ως αυτός θα ήθελε να μην πάει φυλακή, σημαίνει ότι δεν μπορεί να θέλει ο ίδιος να βάλει φυλακή κάποιον άλλον για τον ίδιο λόγο, για τον λόγο δηλαδή ότι ο άλλος χρωστάει χρήματα. Άρα, αφού δεν μπορεί να καθολυποποιήσει αυτό το στοντασμό, αφού δεν μπορεί να το καθολυποποιήσει, δεν πρέπει, είναι ανίστοιχη αυτή η σκέψη. Είναι βαριαλέξη, βέβαια, και θα πρέπει να είμαστε προσεκτική πότη της. Δεν είναι ηθικά αποδεχτή, ηθικά ορθή αυτή η σκέψη. Εντάξει. Εδώ σταματάει ο συλλογισμός. Μπορείτε να παρατηρήσετε πολύ ευστόχως να πείτε το εξής. Αυτός ο άνθρωπος μπορεί να στοχαστεί ορθά και να πει ότι τελικά με τα καθολικοποίησα, και η διαδικασία αυτή μου έδειξε ότι η σκέψη που κάνω να τον βάλω στη φυλακή είναι ηθικά απαράδεκτη, παρά τα αυτά στην πραγματικότητα να τον βάλεις στη φυλακή. Αυτό μπορεί να γίνει. Κανείς δεν μας εμποδίζει αυτό να γίνεται. Αυτό είναι η εμπειρική πραγματικότητα, που είναι ένα άλλο θέμα. Τουλάχιστον αυτός έμαθε να στοχάζεται ορθά. Ξέρει και είναι ενωμένος του ότι από κει και πέρα στην πράξη πραγματοποιεί, κάνει κάτι το οποίο ο ίδιος έχει καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι είναι ηθικά απαράδεκτο. Τώρα γιατί το κάνει είναι ένα άλλο θέμα, δεν θέλω να μπω στα κεφάλαια της ηθικής φιλοσοφίας. Εκείνο εγώ που προσπαθώ να κάνω αυτή τη στιγμή είναι να σας δείξω τι είναι το καθολικοποιήσινο. Αν δηλαδή αυτό που σκέφτομαι να κάνω εγώ στον άλλον, δεν μπορεί να γίνει καθολικά αποδεκτό από όλους και το εαυτό που συμπεριλαμβαρομένω, τότε πολύ απλά δεν μπορεί να είναι ηθικά ορθό. Άρα το κριτήριό μου, γιατί μιλήσαμε για ηθικές αρχές και κριτήρια προηγουμένως, είναι ο οποίος δίφοτε άλλος άνθρωπος στη θέση μου κάτω από τις ίδιες συνδίκες και του εαυτού μου συμπεριλαμβαρομένου. Δεν βγάζω έξω τον εαυτό μου και του εαυτού μου. Αν δεν μπορώ να καθολικοποιήσω επομένως, σημαίνει ότι η πράξη την οποία σκέφτομαι ή θέλω να επιτελέσω δεν μπορεί να είναι ηθική. Αν είμαι ηθικός δεν θα την επιτελέσω. Μπορεί παρακάτω να την επιτελέσω, τότε δεν είμαι ηθικός χαρακτήρας. Άρα βλέπετε και θέλω αυτή τη διαφορά, παιδιά, αυτή τη διαφορά ενάμεσα στον καθολικός και στον καθολικοποιήσιμος, θέλω να την έχετε υπόψη. Τώρα, αυτή τη διάκριση να μην την ξεχάσετε ποτέ. Βέβαια θέλω να συμπληρώσει και κάτι άλλο, κάτι τη γνώμη μου. Από τότε που άφησα να μελετώ ηθική φιλοσοφία κάπως πιο σοβαρά, αισθάνθηκα πιο απελευθερωμένη. Ξέρετε, όταν, ναι, όπως τα ακούσατε, δεν κάνατε λάθος, όταν είμαστε, κυρίως όταν ήμουν στα γυμνασιακά και στα ηλικιακά μου, στο γυμνάσιο, στα ηλικιακά μου χρόνια ήταν το γυμνάσιο στη τάξη μου, είχα, όχι ό,τι σπουδασμό, είχα μια αίσθηση, ότι η ηθική ήταν κάτι που δεν μου άρεσε, ότι η ηθική ήταν ένα σύνολο κανόνων απαγορευτικών. Δεν πρέπει να βγαίνεις αργά από το βράδυ, δεν πρέπει να κάνεις εκείνο, όλα τα δεν πρέπει. Και μάλιστα, καμιά φορά, από αγαθές προθέσεις, οι γονείς οι οποίοι προσπαθούν να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά τους, δημιουργούν αυτή την εντύπωση στα παιδιά τους, με τα πολλά δεν πρέπει που λένε, καλύτερα εξηγούμες τα παιδιά και όχι να λέμε δεν πρέπει. Εγώ είχα μια αίσθηση ότι αυτά δεν πρέπει, καταπιέζουν. Όταν όμως άρχισα να αντιμελετάω θεωρητικά, συνειδητοποίησα ότι είναι ένα είδος φιλοσοφικού στοχασμού, το οποίο σε ελευθερώνει. Η ηθική φιλοσοφία είναι ο στοχασμός της ευθύνης και της απελευθέρωσης. Είμαστε ηθικά όντα, γιατί είμαστε ελεύθεροι. Αν δεν είμασταν ελεύθεροι, δεν θα αιτήσει το θέμα ηθικής. Ξέρετε, στα άτομα με μειωμένη νοημοσύνη και δεν είμαστε ελεύθεροι, είμαστε ελεύθεροι και κάτω από καναμικές συνθήκες. Δεν ζητάμε ηθική ευθύνη, δεν ζητάμε ευθύνη από άτομα που δεν γίνε ελάξερα. Ποτέ δεν ζητάμε έναν του οποίου η ελευθερία έχει περιοριστεί για κάποιο λόγο, καλώς ή κακώς. Δεν είναι θέμα ευθύνης, άρα έχουμε ευθύνες στη ζωή μας, και το θέτε στον πιστικό, διότι ακριβώς η προϋπόθεσή μας είναι ότι είμαστε ελεύθερα όντα. Και απόδειξη του ότι είμαστε ελεύθερα όντα, ξέρετε ποια είναι, ότι ως προς τα περισσότερα πράγματα της ζωής μας, μπορούμε να πράξουμε έτσι ή αλλιώς. Έχουμε και μια άλλη επιλογή. Δεν έχουμε μόνο μια επιλογή. Κοιτήσετε τη μλειθώρα θεμάτων, υποθέσεων που έχετε στη ζωή σας, για τις οποίες πρέπει να αποφασίσετε και έχετε επιλογές. Συμφωνώ μαζί σας, λιγότερο καλές και περισσότερο καλές. Παρά τα αυτά είναι πάνω από μία επιλογή. Αν δεν ήμασταν ελεύθεροι, σε μένα μηδάνει επιλογή. Αλλά το γεγονός ότι έχουμε επιλογή, αυτό σημαίνει ότι έχουμε ελευθερία, να επιλέξουμε το Α και όχι το Β. Το Γ και όχι το Α ή το Β. Ή δεν είναι έτσι, αλλά προσέξτε να δείτε. Η επιλογή προϋποθέτει λογικό. Δεν είμαστε ελεύθεροι. Και κοιτάξτε να δείτε γιατί ακούμε και εσάς τους νέους, που έχετε μεγάλο ενθυσίες. Αλλά δεν έχετε λίγο εντρυφήσεις σε αυτές τις έννοιες. Παιδιά, η ελευθερία, καμία ελευθερία, καμία σύλληψη της ελευθερίας, δεν έχει νόημα ανεξάρτητα από ένα πλαίσιο. Δεν έχουμε άπειρες επιλογές μας. Οι επιλογές μας καθορίζονται και περιορίζονται από αυτό το θέμα το οποίο μας απασχολεί. Αν δηλαδή σκέφτομαι τι θα σπουδάσω, έχω επιλογές, αλλά οι επιλογές μου καθορίζονται μέχρι ενός βαθμού από αυτά τα οποία με ενδιαφέρουν περίπου. Αν έρθει κάποιος και μου πει «Με ενδιαφέρουν τα πάντα, άρα οι επιλογές μου είναι άπειρες», τι θα του πούμε, φύγε από εδώ, δεν ξέρεις τι σου γίνεται. Εντάξει, είναι πάρα πολύ απάντηση. Άρα θέλω να πω ελευθερία σε έναν κενόχωρο εκτός πλαισίου, δεν υπάρχει. Αυτό αφήστε να το λένε αυτοί που θέλουν. Η ελευθερία είναι μέσα σε ένα πλαίσιο που σε μεγάλο βαθμό καθορίζεται από κάποιες εμπειρικές συνεισθώσεις, το τι θέλω να κάνω, ποιος είμαι και τι θέλω να κάνω και πού βρίσκομαι. Αλλά υπάρχουν οι επιλογές. Και βέβαια από εκεί και… άρα, γιατί αν δεν υπήρχε το πλαίσιο θα μιλούσαμε για αυθαιρεσία. Έτσι. Άρα δεν υπάρχει αυθαιρεσία, υπάρχει ένα πλαίσιο. Το δεύτερο που θέλω να σας πω και βέβαια θέλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε… που κάνουμε, είμαστε ελογαώντας, είμαστε ελεύθερα και ελογαώντας. Άρα κάνουμε λελογισμένη χρήση της ελευθερίας μας. Άρα οι επιλογές μας είναι αποτέλεσμα… οι επιλογές που κάνουμε στη ζωή μας είναι αποτέλεσμα της ελευθερίας μας και του λιβού μας. Και ακριβώς επειδή είναι αποτέλεσμα της ελευθερίας μας και του λιβού μας, έχουμε ευθύνη γεωτικά. Το να επιλέγουμε το τι θα πράξουμε, αλλά μετά να μην αναλαμβάνουμε ευθύνη, δείχνει μια ανήλικη συμπεριφορά. Συμπεριφορά παιδιού. Άρα επιλέγουμε και ακριβώς γι' αυτό σας είπα εμένα η δική μου ελευθέρωσε, διότι αισθάνθηκα ότι δεν με καταπιέζει ούτε η κοινωνία μου, ούτε η οικογένειά μου, ούτε ο καθένας. Ούτε κανένας. Πάντοτε έκρινα αυτό που ήθελα να κάνω, καθολικοποιούσα και το έπρανα. Αν ήταν διαφορετικό από αυτό που έκανε η κοινωνία μου, δεν καθόλου. Αν πήραζε αυτούς, κοιτάξτε, τίποτ' όνομα δεν τους έβαλα. Και αυτό είναι το κριτήριο της καθολικευσιμότητας. Το κριτήριο του καθολικοποιήσιμου, όπως λένε, λέει να θέλεις να κάνεις τον άλλον, όπως θα ήθελες κι άλλος να κάνεις εσένα, που θυμίζει και λίγο το, έτσι, να μεταγυρνά. Συμπεριφέρεσαι στον άλλον, όπως θα ήθελες να συμπεριφέρεται κι αυτός εσένα. Όταν λοιπόν εγώ αποφασίζω διαφορετικά από ό,τι αποφασίζει η κοινωνία μου μέχρι τώρα, δεν απασχολούσαι ούτε να απασχολείς ποτέ, διότι λέω καθολικοποιήσα, καθολικοποιήσα, βλάπτω κανέναν, αφήνω την επιλογή, όχι βέβαια. Έχω συγκριθεί σε διαφορετικά, λοιπόν πες πειράζε, πάθουμε και λίγο διαφορετικά λέω τώρα μου μέσα, καταλάβατε, αλλά δεν σημαίνει, προσέξτε να δείτε, για αυτό απελευθερώνει η ηθική, διότι μας δίνει τη δυνατότητα να επιλέξουμε διαφορετικά από ό,τι επέλεγαν οι συνάνθρωποι μας οι συμπολίτες μας, οι φίλοι μας, η οικογένειά μας μέχρι τώρα και δεν υπάρχει τίποτα εφήμεντο σε αυτό υπό έναν όρο, ότι έχουμε καθολικοποιήσει και ότι βέβαια δεν θέλουμε να κάνουμε κάτι το οποίο θα έβλαπτε κάποιον. Και το τελευταίο και κλείνω. Λέει ο Χαίρε, ένας φιλόσοπος διπλουσάκης του του 22ου αιώνα, ο οποίος ασχολήθηκε με τα θέματα αυτά, έτσι, το ονομά του είναι «Όπως ο λαγός». Θα θυμώσαστε, το λαγό είναι με τον Ζερνάκο, λέει το εξής στο θέμα, πως η επιλογή μας είναι αποτέλεσμα του λογικού μας και της ελευθερίας μας και πάντοτε με τις αποφάσεις τις οποίες παίρνουμε, γιατί αποφάσεις είναι συνάρτηση των εκλογών μας, δηλώνουμε ακριβώς το αν σκεφτήκαμε φρόνιμα και τι χρήση κάναμε της ελευθερίας μας. Γιατί παρατηρούμε σήμερα στην κοινωνία, παρατηρούμε διότι οι νέοι λέει, μεγαλώνουν οι νέοι και βέβαια κάθε οικογένεια που μεγαλώνει τα παιδιά της, τα νέα παιδιά, φροντίζει να τα αναθρέφει με τις αξίες τις οποίες η ίδια η οικογένεια έχει ανατραφεί. Έτσι είναι πάρα πολύ φυσικό τα νέα παιδιά να ανατραφούν με βάση τις ιδέες και τις αξίες με τις οποίες ανατράφηκαν οι γονείς τους. Λοιπόν, όμως και αυτό όσο εδώ καμία αντίρση είναι αναπόφευτο αυτό, όμως τι γίνεται. Ο νέος μεγαλώνει, οριμάζει, ενηλικιώνεται και αυτικώς σε αρκετές περιπτώσεις σπουδάζει και του δίδει την ευκαιρία να στοπαστεί και να αναστοπαστεί τις αρχές και τις αξίες τις οποίες του εδίδαξαν οι γονείς. Και λέει ο Χέα, δεν θα βάσει σε αυτό το σημείο και αρχίζει και να αστοπάζει τις αξίες που του εδίδαξαν οι γονείς του. Τρεις πιθανότητες υπάρχουν, η πρώτη πιθανότητα είναι να απορρίψει τα πάντα και να πει καμία από τις αρχές τις οποίες από τις οποίες του εδίδαξαν οι γονείς του δεν έχει πάση, καμία από τις αξίες δεν έχει νόημα, πρέπει όλας να τις απορρίψουμε και εγώ το καθεξής. Λέει, έτσι κάνουν συνήθως οι αναρχικοί, λέει ο Χέα. Και εγώ λέω, Χέα, το γράφει αυτό, μπορώ να σας παρακάψω και στο Άφλιο. Δεν έχουμε καμία αντίρρηση με τους αναρχικούς. Αν έτσι πιστεύουν να μας το πούνε και γιατί υπό έναν όρο. Ο όρος είναι ο εξής, σε όλες αυτές τις αξίες τις οποίες θα απορρίψουν, έχουνε κάποιες άλλες αξίες να βάλουν στη θέση τους. Διότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει στην ανθρώπινη κοινωνία ούτε χωρίς αρχές ούτε χωρίς αξίες. Αν λοιπόν απλώς απορρίψουνε τις παραδεδομένες αξίες που τους δίδαξαν οι γονείς τους, χωρίς να βάλουν στη θέση τους κάποιους άλλες, τότε δεν προσφέρουν τίποτα. Αυτό είναι το ένα άγνο. Το άλλο άγνο είναι η μη στοχαζόμενη νέα, η μη σκεπτόμενη νέα, εκείνοι οι οποίοι ό,τι τους δίδαξαν οι γονείς τους, τις πατροπαράδοτες αξίες, τις δέχονται, δεν προβληματίζονται πάνω σε αυτές καθόλου και τις ακολουθούν, προσέξτε, τυφλά και απροβλημάτιστα. Αυτή είναι η σκληροπυρηνική συντηρητική, η ακραίη συντηρητική, τυφλασούν, ό,τι τους δίδαξαν οι γονείς τους και οι μεγαλύτεροι τους ακολουθούν τυφλά. Υπάρχει όμως και η τρίτη περίπτωση, αυτοί που βρίσκονται κάπου στο μέσον, οριμάζουν και αυτοί αρχίζουν και στοχάζονται και αρχίζουν και προβληματίζονται πάντως στις αξίες που τους δίδαξαν οι γονείς, το μεταξύ τα χρόνια περνάνε και εντελώς συμβατικά λέμε ότι μια γενιά διαφέρει από την άλλη κατά 30 χρόνια. Εγώ δεν έζησα την εποχή ούτε του διαδικτύου και τηλεόραση σε μεγάλη ηλικία έχησαμε να έχουμε τηλεόραση. Άρα εσείς οι νεότεροι ζείτε κάτω και θα ζήσετε κάτω από διαφορετικές εμπειρικές και κοινωνικές συνθήκες από ό,τι έζησαν οι γονείς σας, αυτό είναι λογικό. Άρα αυτά τα παιδιά σκέφτονται, αυτές οι αξίες, όλες αυτές οι αξίες που μας δίδαξαν οι γονείς μας έχουν νόημα, έχουν κάποια μας, βοηθάνε στη ζωή μας, έχουν νόημα να τις κρατήσουμε ή όχι, θα δούνε τότε αν αρχίζουν να προβληματίζονται πάντα πάνω σε αυτές τις αξίες, θα δούνε ότι κάποιες από αυτές τις αξίες όντως έχουν νόημα ακόμα και για τη δική τους ζωή σήμερα. Η έννοια της ανθρώπινης αξιωμένης, η έννοια της αυτονομίας και ούτω καθεξής, της ελευθερίας και ούτω καθεξής. Άρα θα συνεχίζουν να υποστηρίζουν τις ίδιες αυτές τις αξίες. Κάποιες άλλες θα δούνε ότι έχουν λίγο απαρχαιωθεί και δεν έχουν πλέον ούτε νόημα για τη ζωή μας. Τι μπορώ να δώσω ένα παράδεισμα. Αυτές μάλιστα τις αξίες τις λέμε αιτικέτα ή κανόνες ευγένειας και λοιπά και λοιπά. Ας πούμε τη δεκαετία του 30 του 40 οι κύριοι φορούσαν καπέλο και όταν συναντούσαν μια κυρία στον δρόμο υπόκληση και έβγαζαν το καπέλο. Εντάξει ήταν μια αξίωση. Το πώς χαιρετούσε ο κύριος την κυρία ήταν πολύ βασικό. Αυτό όμως κάτω από τις παρούσες συνθήκες δεν έχει καμία βάση, καμία αντίκρισμα. Οι κοινωνικές συνθήκες έχουν αλλάξει, οι κύριοι δεν φορούν καπέλο, είναι πολύ εξαζητημένο να κάνουν. Άρα αυτή την αξία μπορούμε να την αφήσουμε να επέση, μάλλον λόγια να την παραμερίσουν. Ενδεχομένως όμως έχουμε και κάποιες άλλες αξίες που βρίσκονται κάπου ενδιάμεσα, που τις χρειαζόμαστε ακόμα αλλά επειδή οι εμπειρικές, οι κοινωνικές συνθήκες έχουν τροποποιηθεί θα πρέπει και αυτές τις αξίες να τις τροποποιήσουμε κάπως. Άρα να τροποποιήσουμε τις ίδιες τις αξίες. Λέει λοιπόν ο Χέρα ότι οι άνθρωποι, οι νέοι, οι νέοι, τις τρίτες αυτοίς κατηγορίες είναι οι άνθρωποι οι οποίοι πραγματικά στοχάζονται πάνω στα προβλήματα της ηθικής και είναι οι άνθρωποι οι οποίοι διώνουν αυτό που ονομάζουμε ηθικό προβληματισμό. Ούτε τον παπαγαλίζουν από τις γονείς, ακολουθούν τις ηθικές αξίες τυφλά όπως κάνει η συμπληρωτική. Ούτε απορρίπτουν όλες τις αξίες αλλά αξιολογούν τις αξίες οι οποίες τους παραδόθηκαν. Άλλες τις παραμερίζουν γιατί έχουν αποστεωθεί όπου λένε και. Δεν έχουν κανέναν νόημα. Έχουν χάσει τη σημασία τους. Άλλες τις κρατούν και άλλες τις τροποποιούν. Εντάξει. Και αυτή λέει είναι η ενδεδειγμένη στάση που θα πρέπει να κρατάει ο νέος. Άρα βλέπετε ακόμα και σε αυτό το σχήμα το οποίο ο Χέρ περιγράφει θέλει παρούσα τη συνειδητή επιλογή του ατόμου. Εγώ επιλέγω ποιες είναι οι αξίες εκείνες οι οποίες είναι βασικές για την ανθρώπινη επιβίωση. Μιλάμε για ηθικές αρχές και ηθικές αξίες γιατί αυτές παιδιά προστατεύουν τον άνθρωπο από τίδήποτε φρικτό υπάρχει στη ζωή. Και τα φρικτά που υπάρχουν στη ζωή κατά καιρούς είναι διαφορετικά. Ας πούμε σε μια περίοδο ήταν η θρησκεία. Η θρησκεία σε μια περίοδο στο Μεσέανα. Θυμηθείτε τα διάφορα που γινόντουσαν εκεί πέρα. Δεν μπορούσε κανείς να μιλήσει ελεύθερα να εκπέρει τη γνώμη του. Τότε ο ηθικός στοχασμός προστάτευε τους ανθρώπους. Στη συνέγεια στην αναγέννηση με την ίδρυση του ευρωπαϊκού κράτους. Έχουμε τα φεουδαρχικά καθεστώτα της μοναρχίας, παραβίαση των ανθρώπινων ελευθεριών. Ήταν η ηθική φιλοσοφία πρώτα ως ηθική φιλοσοφία και μετά ως πολιτική φιλοσοφία. Η οποία πάλι προστάτευσε τον άνθρωπο και συνέβαλε στο να ανακτήσει ο άνθρωπος τις ανθρώπινες ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στην Ζωγαλική Επανάσταση διακήρυξαν την ξαπτισία στην Αμερική κλπ κλπ κλπ. Η ανθρωπότητα αισθάνθηκε σήμερα, και έρχομαι στο θέμα της Διευθυκής, ότι μπορεί να απειλείται εξίσου από τη μεγάλη ανάπτυξη των ιατρικών επιστημών και τεχνολογιών. Και είπε ότι η ηθική φιλοσοφία πάλι έχει ένα λόγο εδώ, έχει να πει κάποια πράγματα, έτσι ώστε προληπτικά να προστατέξει τον άνθρωπο να μην πέσει έρμεο αυτών των τεχνολογιών. Ο άνθρωπος να ελέγει τις τεχνολογίες, να τις χρησιμοποιεί προς όφελό, αλλά όχι να γίνει έρμεο των τεχνολογιών. Άρα βλέπετε η ηθική είναι το είδος εκείνο του φιλοσοφικού στοχασμού, το οποίο λειτουργεί ως ένα είδος προστατευτικής ασπίδας του ανθρώπου, από τους διάφορους κοινωνικούς κινδύνους, οι οποίοι εμφανίζονται σε κάθε εποχή από διαφορετική μορφή. Γι' αυτό εγώ έχω μεγάλο σέβος απέναντι σε αυτόν τον κλάδο της φιλοσοφίας, ο οποίος ουσιαστικά τι κάνει, προστατεύει τον άνθρωπο και την ανθρώπινη ελευθερία, έτσι, χωρίς να μας καταπιέσει καθόλου. Λοιπόν, εδώ θα το πλήσω πριν μου φύγετε. Θα ήθελα να σας το χαστείτε δυο-τρία λεπτά, αν θέλετε. Ξέρω αυτές τις ειδικές φιλοσοφίες που προσπάθησα να σας δώσω τίτου ουσία, ή αυτό που κρίνω εγώ ότι είναι ουσία, μέσα σε μισή ώρα που είναι και λίγο αντίνατο. Και γι' αυτό σκεφτείτε τα λίγο αυτά, δεν ξέρω αν έχετε κάποια ερώτηση, θέλετε κάποια διευκρινιστική διευκρινήση να σας κάνω, πάρα πολύ ευχαρίστω αμέσως. Σκεφτείτε τα και στο επόμενο μάθημα, πάνω σε αυτό, αν έχετε να ρωτήσετε τίποτα, πολύ ευχαριστώ. Είναι ο ηθικός στοχασμός στην προσπάθειά του να προστατέψει τον άνθρωπο από αυτή τη μεγάλη ανάπτυξη, αγματώδη ανάπτυξη των ιατρικών επιστημών και των εφαρμογών της τεχνολογίας. Ορίστε. Θα θέλα να ρωτήσω, έτσι όσο μας αναλύει στη πολιτική, εγώ νομίζω δεν είναι ο άνθρωπος με τον οποίο μια κοινωνία ή ένας άνθρωπος χειρίζεται κάποιες καταστάσεις, αλλά είναι πόσο άνθρωπος ο άνθρωπος, η ηθική ξεκινάει από εμένα, ποιος είμαι και πόσοι περιφέρομαι, γι' αυτό καμιά φορά, αυτό το λέω προκάλυπτα, δηλαδή επειδή έχουν περάσει εκατοντάδες, να πω χιλιάδες φοιτητές και νέα παιδιά από τα χέρια μας, ο κάθε ένας από εσάς δείχνει το ήθος του, το χαρακτήρα του. Και από το χαρακτήρα, εδώ το έχουν σηλάβει και οι Έλληνες καλύτερα, και ο χαρακτήρας δηλώνει ποια θα είναι η συμπεριφορά. Όταν βλέπει κανείς έναν εξαιρετικό χαρακτήρα, εγώ θεωρώ μα εκατό της εκατότητης η συμπεριφορά αυτού του ανθρώπου, νέου ή μεγάλου, θα είναι η εξαιρετική. Λατιολικά ναι. Αν όταν βλέπω έναν χαρακτήρα αμφιλευόμενο, λέω ο Θεέ μου, ο Θεός να βάλει το χέρι του από μέσα μου. Άρα η ηθική πηγάζει μέσα από εμάς τους ίδιους και βέβαια υπάρχουνε, εδώ να τεθαίσουμε σωστή βάση, και ο μέσος άνθρωπος στην Ελληνατία, ο οποίος δεν έχει στοχαστεί η ηθικά, είναι ένας, μπορεί να είναι ένας καλός άνθρωπος και ένας άνθρωπος με συνείδηση. Και μάλιστα, όχι όλοι, πάρα πολλοί από αυτούς είναι άνθρωποι με συνείδηση. Μπορείτε να πείτε σταματήστε ένα στην τύχη, εγώ κάνω το ταφυγά μου, θα κάνω στην οικογένειά μου. Κοιτάξτε, γιατί δεν σκοτώνεστε με τον άνθρωπος, θα έκανα όλα αυτά, θα έκανα άξιμα σώτη. Αν το πείτε αυτό, θα απαντήσει, μα δεν μου το επιτρέπει, εντάξει με έβλαψε, μα είναι ασύλληπτο, δεν μου το επιτρέπει η συνείδησή μου. Θα απαντήσει πολύ απλά ο άνθρωπος στην Ελληνατία οδός, επειδή είναι ο μέσος άνθρωπος και δεν έχει αναπτύξει αυτόν τον ηθικό στοχασμό. Είμαι σίγουρη εσείς, όταν θα έχετε ακούσει λίγα μαθήματα ηθικής φιλοσοφίας, θα δώσετε την ίδια απάντηση, αλλά πιο επεξεργασμένη στοχαστικά, έτσι. Άρα βλέπετε όντως, και δεν θέλω να σκέφτεστε τη φιλοσοφία, τι θα κάνει, τι θα πει η κοινωνία, το ακούω δυστυχώς, το ακούω και από συνομιλήμους μου λέει, αυτό τι θα πει η κοινωνία. Αυτό είναι no problem. Δεν είναι καθόλου πρόβλημα. Η διαφορετικότητα δεν είναι πρόβλημα. Είναι. Δεν είναι πρόβλημα. Θα πει η κοινωνία μας ή ο συνάνθρωπος, αν διαβλέψει μια πρόθεση από μέρους σας ή ένα κίνητρο, να πάτε να τον φλάψετε. Τότε έχει κάθε λόγο να πει και κάθε λόγο να διαμαρτυρηθεί. Αλλά σας έβαλα και ένα κριτήριακες καθολικευσημότητας ή καθολικοποιήσιμου, ότι ο ηθικός είναι ο άνθρωπος που θα σκεφτεί με βάση αυτό το κριτήριο και ακριβώς επειδή δεν θα να του το κάνουν και του ίδιου αυτό το πράγμα, θα το κάνει και αυτός ως έναν αθροπότικο. Αυτό τον όρο πράξεται διαφορετικά. Χωρίστε. Εγώ σε λόγο βγούμε στη διαδικασία να απαντήσουμε για κάτι που θα μας ρωτήσουν. Μπορείτε να μας ρωτήσει για πολλούς άνθρωποι, θέλετε να επιμετείχνε τη λογή σας. Και το ερώτημα είναι τώρα ένα λεπτό. Η ερώτησή σου είναι πώς θα αιτιολογήσουμε γιατί επιτελώ αυτή την πράξη ή την άλλη ή η ερώτησή σου είναι κάνω εγώ μια επιλογή. Θέλω να γίνω παλαρίνα, έτσι που είναι ασύλληπτο στην οικογένειά μου, γιατί όλοι στην οικογένειά μου ακολουθούν άλλα. Πώς θα δικαιολογήσω αυτή τη δικαιολογία, την ρωτάς σε σχέση με τι αυτό θα είναι. Αν πρέπει να αιτιολογούμε κάτι τώρα γιατί θεωρώ ότι ο ηθικός χαρακτήρας της πράξης μου, μάλλον της αποφάσεις μου, όταν τις λαμβάνει και πρωτού τις πρέπει να το πείσουν, πρέπει να τις αιτιολογήσουν με αυτό και πρέπει να έχει μια αντικειμενικότητα και να έχει την ευθυκρισία να εφαρμόζει αυτό το κριτήριο της καθολικευσιμότητας σωθά. Την ευθυκρισία, τι εννοώ την ευθυκρισία, να μη μεροληπτή περί του εαυτού. Δεν πειράζει ας τον βάλω εγώ στη φυλακή. Ξέρω ότι εγώ δεν θα ήθελα να πω στη φυλακή, αλλά δεν πειράζει να τον βάλω τώρα. Αυτό δεν είναι αυτή η κρισία, είναι κάτι άλλο. Είναι μια μεροληψία υπέρ εμού. Είναι υπέρ του ίδιου μου του εαυτού. Άρα, όταν το κριτήριο της καθολικευσιμότητας εφαρμοστεί ορθά και δικημενικά, αυτό που σας λέω είναι κάτι σε πολύ απλή μορφή. Τώρα, από εκεί πέρα πώς, αιτιολογώ τις επιλογές που θα έχουν, το τι θα κάνω στη ζωή μου. Οι επιλογές μου έχουν να κάνουν με ένα όραμα με κάποιους στόχους που θα έχουν στη ζωή μου. Εκεί είναι άλλη η αιτιολόγηση την οποία κάνουμε, έτσι, και μάλιστα παιδιά στις επιλογές μας, που όντως υπάρχουν επιλογές στις οποίες κάνει. Οι οποίες δεν είναι καθολικοκλήσιμες, μπορεί ένας να θέλει να γίνει γιατρός χωρις σύνορα, έτσι, και όλος μπορεί να θέλει να γίνει καθηγητής. Δεν σημαίνει εφαρμόζουμε την αρχή της καθολικοκεψιμότητας και όλοι πρέπει έτσι, γιατί στις επιλογές που κάνουμε αυτού του τύπου, δηλαδή στα ιδεόδικα που βλέπουμε στη ζωή, δεν χρειάζεται να είναι καθολικεύσιμα. Εκεί είδατε πως μπορούμε να διαφοροποιηθούμε εντελώς ο ένας από τον άλλο και δεν υπάρχει τίποτα αθέμη, δεν είναι δάξια βοηθική άποψη. Λοιπόν, δεν ξέρω πόσο απάντησαν. Λοιπόν, θα το συνεχίσετε, προβληματιστείτε πάνω σ' αυτά, θα διαβάσετε και θα σας πω όταν κλείσετε. Οι απορίες σας ήταν πρότυπλες, σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και θα σας δώστε επόμενα.

Διάλεξη 1 / σύντομη περιγραφή

Open Access AudioVisual Archive

Πλατφορμα διάχυσης οπτικοακουστικού υλικού ανοικτής πρόσβασης με χρήση τεχνολογιών αναγνώρισης λόγου

Διάλεξη 1 / σύντομη περιγραφή

Παρόμοια τεκμήρια

Open Access AudioVisual Archive

Πλατφορμα διάχυσης οπτικοακουστικού υλικού ανοικτής πρόσβασης με χρήση τεχνολογιών αναγνώρισης λόγου