| σύντομη περιγραφή: Λοιπόν, καλημέρα σε όλους, αυτός πιθανόμαστε είναι η τελευταία μας λευκή, λοιπόν, σε αυτό το μάθημα θα κάνουμε μια επανάληψη, παρόλο που υποτίθεται ότι είναι γνωστά, στα προνόμι, προνόμι personali, τις προσωπικές αντωνυμίες και κυρίως τα προνόμι direti, indireti, e combinati. Λοιπόν, για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, οι προσωπικές αντωνυμίες στα ιταλικά, io, tu, lui, lei, noi, voi, loro. Φυγκοί τσισιάμωνο, εγώ, εσύ, αυτός, εμείς, εσείς, αυτοί. Συν ευφόρματη κορτεζία στο τρίτο ενικό και στο τρίτο πληθυντικό, όπως ξέρουμε στα ιταλικά, όταν θέλουμε να μιλήσουμε ευγενικά, χρησιμοποιούμε το τρίτο ενικό ή το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο, ακόμα και αν αναφερόμαστε σε ένα πρόσωπο, όπως εδώ. Λέει εσείς είστε πολύ ευγενικός κύριε, είναι και αρσενικό και θηλυκό. Έτσι θα μπορούσε να είναι η Συγνώρα. Λόρο, σώνο, μόλτο, γεντήλη, σιγνώρι, σιγνώρι. Και το ρήμα μας φυσικά μπαίνει στο τρίτο ενικό πρόσωπο, όταν χρησιμοποιούμε τη λεγόμενη φόρμα, δικορτεζία, δηλαδή τον αντίστοιχο πληθυντικό ευγενία στα ελληνικά. Ουσιαστικά όμως χρησιμοποιούμε το τρίτο ενικό πρόσωπο, όπως παλαιότερα έλεγαν στην Ελλάδα οι σερφιτόροι στα καταστήματα. Τι θα επιθυμούσε ο κύριος. Χρησιμοποιούσαν το τρίτο ενικό πρόσωπο, αλλά απευθύνονταν σε δεύτερο πρόσωπο, στον πελάτη. Σήμερα στα ιταλικά, στα σημερινά ιταλικά, αυτή είναι η φόρμα, η δικορτεζία. Δηλαδή δεν χρησιμοποιούμε το βόι. Στα πολύ παλαιότερα ιταλικά, των αρχών του 20ου αιώνα, χρησιμοποιούνταν το βόι, όπως και στα ελληνικά, δηλαδή όπως χρησιμοποιούμε τον πληθυντικό ευγενία στα ελληνικά. Πλέον όμως όχι, θεωρείται λάθος. Στη Νότια Ιταλία, παρόλα αυτά, χρησιμοποιείται ακόμα όπως και στα ελληνικά. Όμως όπως είπαμε, μαθαίνουμε τα standard ιταλικά, επομένως πρέπει να χρησιμοποιούμε το τρίτο ενικό πρόσωπο ως φόρμα, την κορτεζία. Αυτά όλα είναι πάρα πολύ γνωστά, απλά έτσι θα ξαναλέμε. Να δούμε τώρα παρακάτω. Τα προνόμι δι ρέτι, τα οποία και αυτά είναι προσωπικές αντωνυμίες, προέρχονται όμως βέβαια από αυτήν. Που για να συνεννοούμε στα ελληνικά, όπως είναι εδώ οι προσωπικές αντωνυμίες, αντιστοιχούν στην ονομαστική πτώση της ελληνικής προσωπικής αντωνυμίας. Εγώ, εσύ αυτός, εμείς, εσείς αυτοί. Τα προνόμι δι ρέτι αντικαθιστούν στα ιταλικά το άμεσο αντικείμενο και αντιστοιχούν δηλαδή με την προσωπική αντωνυμία σε αιτιατική πτώση της ελληνικής γλώσσας. Να τα γράψουμε και να τα εξηγήσουμε. Μη τί λο λα λα η φόρμα δικορτεζία, τσι βι λι λε λε η φόρμα δικορτεζία. Αντιστοιχούν με την αιτιατική πτώση, επαναλαμβάνω, με σε, εδώ βέβαια αναγκαστικά επιστρέφουμε, με σε, τον, την, μας, σας, τους, της, με γιότατο της, και σας με κεφαλαίο, ενικός πληθυντικός. Έτσι. Λοιπόν παράδειγμα. Κάρλα σαλούτα Παόλο. Ρήμα, υποκείμενο, αντικείμενο. Κάρλα σαλούτα, ποιον σαλούτα, τον Παόλο. Έτσι. Πώς μπορούμε τώρα, για σκεφτείτε, να αντικαταστήσουμε τη λέξη Παόλο με ένα προνόμε. Κάρλα σαλούτα Παόλο. Η Κάρλα χαιρετά τον Παόλο. Η Κάρλα τον χαιρετά. Λο σαλούτα θα γίνει. Γιατί, αρσενικού γένους, τρίτο ενικό πρόσωπο, λο. Πώς θα γίνει, Παόλα. Λο σαλούτα. Καμπέναι. Παόλα σαλούτα Άννα. Η Άννα είναι στηλικογένους. Επιμέλως, θα είναι λα. Παόλα λα σαλούτα. Παόλα σαλούτα. Η Συγνώρα Βιάνκη. Πώς θα γίνει εδώ. Παόλα λο σαλούτα. Γιατί δεν είναι η Συγνώρα Βιάνκη. Θα γίνει λο. Αυτόν τον χαιρετά. Καμπέναι. Πιέτρο η Άννα. Πώς θα γίνει εδώ. Τους χαιρετά. Παόλα σαλούτα. Άννα είναι Κάρλα. Πώς θα γίνει εδώ. Παόλα λε σαλούτα. Βλέπουμε γιατί είναι δύο στηλικού γένους. Επιμέλως, θα γίνει λε. Είμαστε εδώ. Εδώ όμως που είναι πιέτρο η Άννα, γίνεται λε στη γραμματική. Όταν έχουμε αρσενικό και θηλυκό υπερισχύει το αρσενικό γένος όπως και στα ελληνικά. Έτσι δεν είναι. Για να δούμε μερικά παραδείγματα με τη φόρμα δικορτεζία. Παράδειγμα. Προφεσόρε λα ριγγράτσιο. Σας ευχαριστώ εσάς. Είτε είναι αρσενικού γένος είτε είναι θηλυκού. Διρεθόρ. Λα βέγγω à trovare domani. Συγνώμη. Συγνώμη. Υπάρχει και μια δεύτερη φόρμα τον προνόμεντι Ρέτι. Η οποία ονομάζεται φόρμα τόνικα. Όπως καταλαβαίνετε και από τη λέξη τόνικα. Η φόρμα τόνικα χρησιμοποιείται για να τονίσει ιδιαίτερα για να δώσει έμφαση. Αντιστοιχεί πάλι με την αιτιατική πτώση των προνόμη. Αλλά όπως λέμε στα ελληνικά εμένα, εσένα, αυτόν. Είπαμε ότι η φόρμα μη τίλω λα τσιβι λιλε. Αντιστοιχεί με το με σε μας σας τους της. Αλλά υπάρχει στα ελληνικά και το εμένα, εσένα, αυτόν, αυτήν, εμάς, εσάς, αυτούς, αυτές. Πότε χρησιμοποιείται για έμφαση όπως και στα ελληνικά. Λέμε η Άννα με χαιρετά. Η Άννα χαιρετά εμένα και όχι εσένα. Για να δώσουμε έμφαση πάλι στην αιτιατική πτώση. Το ίδιο συμβαίνει και στα ιταλικά. Για να δούμε πως είναι με τε. Προσέξτε λιγάκι είναι τα ίδια ακριβώς. Έτσι απλά αυτή είναι η φόρμα τόνικα. Η φόρμα τόνικα των προνόμη διρέτη. Για να δούμε ένα παράδειγμα. Παόλα μη σαλούτα. Η Παόλα με χαιρετά. Η Παόλα χαιρετά εμένα. Η φόρμα τόνικα μη σαλούτα ενών τε και όχι εσένα. Είναι δηλαδή ακριβώς όπως είναι η αιτιατική πάλι πτώση, αλλά με ολόκληρο στυπούς. Θα μπορούσαμε να δώσουμε πάρα πολλά παραδείγματα. Παόλα μη σαλούτα. Η Παόλα μας χαιρετά. Παόλα μη σαλούτα ενών βόη. Παόλα χαιρετά εμάς και όχι εσάς. Αυτά τα νόη και τα βόη είναι εδώ. Είναι η φόρμα τόνικα. Δεν είμαστε εδώ. Γιατί το υποκείμενο ποιος είναι εδώ. Αυτά είναι πάντα υποκείμενο. Τα αντιρέτη είναι πάντα αντικείμενο. Επομένως, εδώ είμαστε σε αυτή την περίπτωση. Νόη βόη. Παόλα σαλούτα λόρο. Συννιώρη. Φόρμα αντικορτεζία. Η Παόλα σας χαιρετά εσάς κύριοι. Αλλιώς πως θα το έλεγε. Αν δεν ήθελε να χρησιμοποιήσει τη φόρμα αντικορτεζία. Βη σαλούτα. Αλλά εφόσον λέμε το συννιώρη, θα πρέπει να βάλουμε φόρμα αντικορτεζία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως βλέπουμε, το προνόμε μπαίνει μετά το ρήμα. Ενώ τα προνόμε διρέτη μπαίνουν πάντα πριν από το ρήμα. Μη σαλούτα, τσι σαλούτα, λο σαλούτα. Ενώ η φόρμα τόνικα μπαίνει πάντα μετά το ρήμα. Λοιπόν, μέχρι εδώ νομίζω κατανοητά, έτσι δεν είναι. Τώρα, να δούμε λίγο ακόμα μερικά φαινόμενα σχετικά με τα προνόμε διρέτη. Στους tempi composti, στους σύνθετους χρόνους, έτσι, όπου οι οποίοι σχηματίζονται μετά βοηθητικά ρήματα, είναι και έσαιρες σε όλες τις εγκλήσεις. Έτσι, ας πούμε, όπως το passato πρόσιμο, το tra passato πρόσιμο, το futuro composto, το conditionale composto, το conjunctivo composto κλπ. Λοιπόν, για να δούμε λιγάκι τι γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις. Άννα, Αβίστο, Κάρλα. Πώς θα γίνει εδώ Άννα. Γιατί, γιατί εδώ έχουμε ένα λα. Το λα αντικατέστησε το Κάρλα, έτσι δεν είναι. Η μετοχή μας εδώ, το participio passato, θα συμφωνήσει με το προνόμε που προηγείται του ρήματος, άσχετα αν έχουμε το ρήμα αβέρε, με το οποίο η μετοχή μας δεν συμφωνεί. Και μάλιστα, κανονικά δεν λέμε λα αβίστα, αλλά εδώ το α δεν γράφεται, θα πάρει απόστροφο, λαβίστα. Άννα, λαβίστα. Αυτή είναι η σωστή έννοση. Γιατί αυτό ήταν ένα λα, όπως είδαμε πάνω. Ναι, το καταλάβαμε αυτό. Όταν έχουμε ένα προνόμε που προηγείται του ρήματος, η μετοχή, το participio passato, στους τέμπικων πόστι, θα συμφωνήσει με το προνόμε direto που προηγείται του ρήματος, άσχετα με το βοηθητικό ρήμα που έχουμε. Γιατί έχουμε πει ότι με το αβέρε, οι μετοχές δεν συμφωνούν, έτσι δεν είναι. Εδώ όμως πρέπει πάντα να συμφωνήσει με το προνόμε direto. Άννα, ασαλουτάτο, Παόλο και Πιέτρα. Πώς θα γίνει εδώ? Άννα, λι, α, σα, λου, τα, δι. Γιατί είναι δύο σαλουτάτι. Προσέξτε, στον πληθυντικό αριθμό, το λι και το λε δεν παθαίνουν ποτέ έξληψη. Δεν θα το γράψουμε ποτέ λα σαλουτάτι. Μόνο στον ενικό αριθμό το λο και το λα μπορούν να πάθουν έξληψη και να τα γράψουμε με απόστρο. Άλλο παράδειγμα. Άννα, α, σαλουτάτο, Κάρλα και Φραντσέσκα. Πώς θα γίνει εδώ? Άννα, λι, α, σα, λου, τα, δι. Γιατί είναι Κάρλα και Φραντσέσκα. Τούτοι οι δύο ραγάτσες, τούτοι οι δύο φεμινήλοι. Λε, α, σα, λου, τα, δι. Να μπαίνει? Πώς θα γίνει εδώ στην φορματόνικα. Άννα, α, σα, λου, τα, το. Γιατί εδώ δεν έχουμε πριν από το ρήμα κάποιο προνόμε. Άννα, α, σα, λου, τα, το, λόρο. Το λόρο είμαστε εδώ. Είναι πληθυντικός αριθμός, αρσενικό, θηλυκό. Και αρσενικό και θηλυκό. Δηλαδή, Άννα, α, σα, λου, τα, το, Κάρλα και Φραντσέσκα. Άννα, λε, α, σα, λου, τα, τε. Άννα, α, σα, λου, τα, το, λόρο. Χαιρέτησε αυτές. Άννα, α, σα, λου, τα, το, Παόλο και Πιέτρο. Άννα, λι, α, σα, λου, τα,τι. Τους χαιρέτησε. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να πούμε ακριβώς την ίδια φράση. Άννα, α, σα, λου, τα, το, λόρο. Αυτούς. Επομένως, η φράση αυτή ταιριάζει και με την επάνω, Κάρλα και Φραντσέσκα και με το Παόλο και Πιέτρο. Γιατί το λόρο είναι και αρσενικό και θηλυκό. Χαιρέτησε αυτούς, χαιρέτησε αυτές. Αν το γράφαμε με κεφαλαίο λόρο, αν ασαλουτά το λόρο, Συννιώρι θα μπορούσαμε να πούμε Κύριοι ο Συννιώρε. Κυρίες. Σαν φόρμα δικορτεζία. Επομένως, τα προνόμη μπαίνουν πάντα πριν από το ρήμα, εκτός από τη φόρμα τόνικα, τόνικα. Όταν όμως έχουμε ένα απαρέμφατο, τότε τα προνόμη δι ρέτι, όχι η φόρμα τόνικα, αλλά τα προνόμη δι ρέτι, η κανονική τους φόρμα ενώνεται με το απαρέμφατο σε μία λέξη. Παράδειγμα. Λιέτο, τι θα πει Λιέτο, χαρούμενος, είμαι ευτυχής που σας γνωρίζω, Συννιώρα. Λιέτοντι κονώσερλα, Συννιώρα, είναι αυτό το λάθος. Το οποίο το γράφουμε και με κεφαλαίο, ακόμα και όταν είναι στη μέση της λέξης, όταν δεν είναι αρχικό. Λιέτοντι κονώσερλα, Συννιώρα, το ρήμα εδώ είναι το κονώσερ, έτσι. Συντώλα, λιέτοντι κονώσερλα, μία φόρμα δικορτεζία, ας πούμε ένα κλασικό παράδειγμα. Άλλο παράδειγμα, cerco, cercare, cerco di aiutarti, aiutare ήταν το ρήμα έτσι, βοηθώ κάποιον. Cerco di aiutarti, ψάχνω, προσπαθώ με την έννοια έτσι, προσπαθώ να σε βοηθήσω, di aiutarti, το τι που είμαστε εδώ, εγώ, εσένα. Cerco ποιος, εγώ, έτσι, αμέναι, cerco di aiutarti, αν ήταν όμως φόρμα τόνικα δεν θα ενώνονταν με το απαραίωφατο, για προσέξτε. Cerco di aiutarti, ενών, Άννα, προσπαθώ να βοηθήσω εσένα και όχι την Άννα, η φόρμα τόνικα δεν ενώνεται γιατί, όμως πρέπει να δώσουμε έμφαση, έμφαση ακόμα και ακουστικά, cerco di aiutarti, εσένα. Για μένα, για να δούμε ακόμα μερικά παραδείγματα, ας αφήσουμε τη φόρμα τόνικα, ας δούμε τα άλλα που είναι πιο βασικά, όχι πως η φόρμα τόνικα δεν είναι βασική, χρησιμοποιείται στον λόγο πάρα πολύ, έτσι δεν είναι, è necessario comprarli, è necessario… κομπράρε, και τι σημαίνει κομπράρε, αγοράσου, έτσι, είναι απαραίτητο να τα αγοράσουμε, είναι necessario comprarli, passo a salutarli. Έτσι θα περάσω να σας χαιρετήσω, με ένα τσιγγνώμη εδώ μου ξέφυγε, πάσω ασαλουτάρβι, θα περάσω να σας χαιρετήσω. Να τις αγοράσουμε, είναι necessario comprarle, αυτά τα σκάρπα για παράδειγμα, πρέπει να τα γράψουμε αυτά τα γράμματα, έτσι όταν έχουμε ένα παρέμφατο, τα προνόμη δηρέτη ενώνονται μαζί του σε μία λέξη. Για να δούμε τώρα, μία ιδιόμορφη σύνταξη των ρημάτων modali, θυμόσαστε τα ρήματα modali, dovere, potere, sapere, έτσι τα τρία αυτά ρήματα που έχουν ιδιόμορφη σύνταξη στα ιταλικά. Δοβέρε, ποτέρε, σαπέρε. Είναι τα κλίνονται και ανώμαλα όπως ξέρουμε, έτσι όταν έχουμε δει πως κλίνονται, έτσι, προσέξτε λίγο. Σύμφωνα με όσα είπαμε σήμερα. Θέλουμε να σας προσκαλέσουμε κυρία στο πάρτι, στη γιορτή κλπ. Μπορούμε όμως να πούμε λα. Μπορούμε δηλαδή να βάλουμε το προνόμε πριν από το ρήμα μας, επομένως το απαρέμφατο θα μείνει μόνο το. Αυτό συμβαίνει μόνο με αυτά τα τρία ρήματα. Δοβέρε, ποτέρε, σαπέρε. Πράθυμα, ντεύω, φινιρλώ, πρέπει να το τελειώσω. Αυτό το βιβλίο, ας πούμε, αυτό το κόμπιτο, οτιδήποτε, αυτή τη δουλειά μου έστω λαβόρο, είμαστε εδώ. Επίσης, πώς θα μπορούσαμε να το πούμε, λό, δεύω, φινίρ. Ας πούμε, αυτό λαβόρο. Επίσης, λό, δεύω, φινίρ. Άλλο παράδειγμα. Αυτά, αυτούς, ας πούμε, έτσι. Δεν μπορείς να τα αγοράσεις αυτά τα δουλειά, είναι πολύ ακριβά και λοιπά. Επίσης, πώς θα μπορούσαμε να το πούμε, επίσης, νον λιποί κομπράρ. Επίσης, νον λιποί κομπράρ. Νον σοφάρλε. Δεν ξέρω να τη σκάνω λε, είμαστε εδώ. Αυτά γίνονται εδώ, νον λε σοφάρρ. Νον λε σοφάρρ, αυτά οι εξεργητάσεις, για παράδειγμα. Νον βιπόσονο βεδέρε, νον βιπόσονο βεδέρβι. Δεν μπορούν να σας δουν, νον βιπόσονο βεδέρε. Δεν μπορούν να σας δουν απόψε, ας πούμε. Έτσι λοιπόν με τα ρήματα μοντάλι, δοβέρε, ποτέρε και σαπέρε, έχουμε δύο τρόπους σύνταξης. Είτε να ενώσουμε κανονικά το προνόμε μας με το απαρέμφατο, είτε να το βάλουμε πριν από το ρήμα. Βολιάμου εμβιτάρλα, Συγνώρα, Λα βολιάμου εμβιτάραι, Συγνώρα. Δευο φινίρλο, λο δευο φινίραι. Νον ποι οι κομπράρλοι, νον λι ποι οι κομπράρραι. Νον σοφάρρλε, νον λε σοφάρρ. Νον πόσον οβεντέερβι, νον βι πόσον οβεντέερε. Αυτό το πράγμα όμως γίνεται μόνο με τα ρήματα μοντάλι, τα τρία αυτά ρήματα, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις. Τα προνόμη συνδέονται με το απαρέμφατο, όταν υπάρχει απαρέμφατο. Υπάρχει άλλη μία περίπτωση στα ιταλικά που τα προνόμη μπορούν να μπουν μπροστά από το απαρέμφατο. Αυτό βέβαια θα το κάνουμε όταν μιλήσουμε για την προστακτική. Ας το πούμε έτσι εδώ τώρα θεωρητικά μόνο. Πώς κάνεις την προστακτική παρλα πάρλι. Εντάξει παρλα πάρλι, παρλιάμο, παρλάτε παρλινό, κάνεις την προστακτική. Πώς θα πει όμως μην μιλάς, πώς γίνεται η άρνηση του πρώτου, συγγνώμη του δευτέρου προσώπου της προστακτικής νον συναπαρέμφατο. Νον παρλάρε, νον παρλάρε θα πει του στα ιταλικά εσύ. Είναι δεύτερο πρόσωπο, είναι η άρνηση του δευτέρου προσώπου στην προστακτική. Δεν μπορούμε να πούμε νον πάρλα, δεν υπάρχει αυτό στα ιταλικά. Αν θέλουμε να πούμε εσύ μην μιλάς, θα πούμε του νον παρλάρε. Δεν μπορούμε να πούμε του νον πάρλα, δεν υπάρχει, δεν λέγεται αυτό στα ιταλικά. Νον παρλάρε, μόνο σε αυτή την περίπτωση μπορεί ένα προνόμενο να μπει πριν από το απαρέμφατο στα ιταλικά. Δεν μπορούμε να πάρουμε το φινείρε, πώς θα κάνει, του φινήσει. Τον φινείρε θα κάνει στην άρνηση, έτσι δεν είναι. Δεν μπορούμε να φινήσουμε το δουλειά. Νόν φινείρλο. Είχαμε πει ότι όταν έχουμε ένα απαρέμφατο, κανονικά το προνόμενο μας ενώνεται με το απαρέμφατο σε μία λέξη. Νόν φινείρλο, αυτό είναι ένας τρόπος. Όταν όμως το απαρέμφατό μας είναι άρνηση δευτέρου ενικού προσώπου της προστακτικής, νόν φινείρρε, τότε μπορεί το προνόμενο να μπει και πριν από το απαρέμφατο. Μπορεί να ενωθεί μαζί του σε μία λέξη, μπορεί όμως να μπει και πριν από το απαρέμφατο. Είναι ουσιαστικά η μόνη περίπτωση στην ιταλική γραμματική που ένα προνόμενο μπορεί να μπει πριν από ένα απαρέμφατο και να μην ενωθεί μαζί του. Μόνο εάν το απαρέμφατο αυτό είναι άρνηση του δευτέρου ενικού προσώπου της προστακτικής των ρημάτων. Θα ξαναμιλήσουμε για τα προνόμη όταν θα πούμε για την προστακτική, δηλαδή θα τα επαναλάβουμε, τα έχουμε ξαναπεί. Υποτίθεται ότι είναι γνωστά, υποτίθεται ότι κάνουμε επανάληψη. Να δούμε τα προνόμη τη Ρέτι και με τα άλλα πρόσωπα της προστακτικής. Απλά θα σας δώσω δύο-τρία παραδείγματα. Όταν έχουμε την προστακτική στο δεύτερο ενικό και στο δεύτερο πληθυντικό, τα προνόμη ενώνονται με το ρήμα μας σε μία λέξη, παράδειγμα. Τέλειωνε με τη δουλειά, φινίσσι λαβόρο, φινίσσιλο, τέλειωσέτο και στα ελληνικά το λέμε τέλειωστο, τέλειωσέτο. Σκούζα μη. Συγχώρεσέ με. Μη. Εσύ εμένα. Σκούζα μη. Ζβέλιαλο. Ξυπνήσέτον. Ζβέλιαλε. Ξυπνήσέτες. Ζβέλιαλι. Ξύπνησέ τούς. Ζβέλιατσι. Ξύπνησέ μας. Επίσης, μία άλλη ιδιομορφία. Υπάρχει το μόριο «έκο» και ο κόσμος σηνήφηκε εν ιταλιάνο «έκο». Να. Να. Για να δώσουμε «έκοτη». Λέμε για παράδειγμα «έκοτη». Να σε που φάνηκες, νο. Εκκολο. Εκκομή. Πάντα με έμφαση βέβαια όλα αυτά. Ναι. Μια επίσης ιδιομορφία με αυτό το «έκο». Και θα έλεγα να σταματήσουμε εδώ με τα προνόμη indirect και να περάσουμε στα προνόμη indirect. Λοιπόν, να τα δούμε σαν φόρμα πρώτα. Ναι. Μη τη λε. Λε. Τσι. Βι. Λι. Τα προνόμη direct αντιστοιχούν με την γενική πτώση της προσωπικής αντωνυμίας. Μου. Σου. Του. Έτσι. Μας. Σας. Στον πληθυντικό βέβαια πάλι χρησιμοποιούμε εμείς την αιτιατική. Εκφράζει γενικά το έμμεσο αντικείμενο. Το έμμεσο. Να δώσουμε μερικά παραδείγματα. Ο καφέ εσπρέσσο πιάζει στον Γιάννη. Ο καφέ εσπρέσσο πιάζει στον Κάρλα. Ο καφέ εσπρέσσο πιάζει στον Γιάννη. Φόρμα δικορτεζία. Λέ πιάσε η καφέ εσπρέσσο σινιώρα. Σας αρέσει ο εσπρέσσο σινιώρα. Φόρμα δικορτεζία. Σε σας. Σε μένα. Σε σένα. Αλλά αυτή είναι η φόρμα τόνικα. Για προσέξτε λίγο πώς θα κάνεις τη φόρμα τόνικα. Είναι η φόρμα τόνικα των προνόμη direct. Άμε. Άτε. Αλούι. Αλέι. Αλέι. Ανόι. Αβόι. Αλόρο. Αμέ. Ατέ. Αλούι. Αλέι. Αλέι. Φόρμα δικορτεζία. Ανόι. Αβόι. Αλόρο. Είναι η φόρμα τόνικα των προνόμη indirect. Έχει ένα α από μπροστά. Εάν ήταν πολλές οι κυρίες, πώς θα ρέλεγε. Αλόρο. Πιάσε. Ήλ καφέ. Εσπρέσο. Συνννιόρε. Είναι αλόρο. Σε σας. Όταν έχουμε το α βέβαια στην φόρμα τόνικα είναι πιο ξεκάθαρο. Δεν είναι σε σας. Σε σας. Για να κάνουμε ένα παράδειγμα. A Carlo piace il caffè. Του αρέσει ο καφές. A Carlo. Στον Κάρλο. A Carlo piace il caffè. Gli piace il caffè. Του αρέσει ο καφές. Il caffè piace a lui. Σε είμαστε εδώ. Gli piace. Piace a lui. Ma non a Paola. Έτσι. Βλέπουμε εδώ την φόρμα τόνικα. Όπως είχαμε πει στα προνόμη indirect. Anna saluta me. Ma non te. A lui piace il caffè. Ma non a Paola. Μα μπαίνει. Λοιπόν. Η χρήση τώρα των προνόμη. Προσέξτε λίγο. Όχι τόσο η χρήση όσο πάλι γραμματική. Δηλαδή τι συμβαίνει όταν έχουμε έναν χρόνο παρελθοντικό. Και τι συμβαίνει όταν έχουμε έναν χρόνο παρελθοντικό. Και τι συμβαίνει όταν έχουμε απαρέμφατα και λοιπά. Τώρα. O telefonato a Paolo. A Paolo. Τηλεφώνησα στον Πάολο. Τι συμβαίνει εδώ το a Paolo. Πώς θα το αντικαταστήσω. Του τηλεφώνησα. Πώς θα το πω. Εδώ είμαστε. Li. Lio. Telefonato. Δεν αλλάζει. Lio. Telefonato. Πώς θα γίνει εδώ. Lio. Lio telefonato. Γιατί. Γιατί το αβέρε. Στο αβέρε δεν αλλάζει με το χ. Δεν είναι μόνο με τα προνόμια ιντιρέτη πρέπει να συμφωνήσει. Με τα προνόμια ιντιρέτη όχι. Γιατί. Της τηλεφώνησα. Την τηλεφώνησα. Την πήρα την ίδια και την μετέτρεψα σε τηλέφωνο. Άσχετα αν εμείς εδώ. Στη βόρεια Ελλάδα λίγο τα μπερδεύουμε αυτά τα πράγματα. Είναι άλλη υπόθεση αυτό. Τηλεφώνησα στην Κάρλα. Δεν την πήρα και την έκανα τηλέφωνο. Άσχετο είπαμε ορισμένη. Ίσως τον λένε κάνε με ένα τηλέφωνο αλλά δεν γίνεται. Κάνε μου ένα τηλέφωνο. Της τηλεφώνησα. Πώς θα γίνει εδώ. Ο τηλεφωνάτος. Έτσι έχουμε Κάρλα Ε Πάολα. Πώς θα γίνει είμαστε εδώ. Αυτό το λι σε αυτή την περίπτωση είναι και αρσενικό και σιλικό. Στα προνόμη ιντιρέτη. Ίντιρέτη. Πώς θα γίνει. Αυτό το λι είναι σιλικό βέβαια. Της τηλεφώνησα. Της τηλεφώνησα. Της τηλεφώνησα. Λι ο τηλεφωνάτος. Δεν λέμε λέω ο τηλεφωνάτος. Είναι λι ο τηλεφωνάτος. Είμαστε εδώ σε αυτές τις δύο. Επομένως το ρήμα μένει εδώ και η μετοχή το παρτιτσίπιο συμφωνεί με το υποκείμενο του ρήματος. Της τηλεφώνησα. Τηλεφώνησα σ' αυτές. Δεν θα γίνει λι ο τηλεφωνάται, ο λι ο τηλεφωνάτη αν ήταν πιέτρο Ετζάνη. Ο τηλεφωνάτος. Αλόρω σ' αυτές. Αυτό το αλόρω είναι σ' αυτές, σ' αυτούς. Θα μπορούσε εδώ δηλαδή να είναι και... Τζάνη Περεζέμπιο Ε Πιέρο. Ακριβώς το ίδιο θα ήταν λι ο τηλεφωνάτου, ο τηλεφωνάτου αλόρω. Είναι και αρσενικό και θηλυκό πληθυντικού. Και αρσενικό και θηλυκό αλόρω. Το ίδιο ισχύει εδώ πλέον με τα απαρέμφατα. Ό,τι είπαμε και στα προνόμη διρέτη. Τα προνόμη διρέτη ενώνονται με το απαρέμφατο σε μία λέξη. Σπιεγκάρε εξηγώ. Είναι εξασάριο σπιεγκάρ λι. Σπιεγκάρ λι, λι, λι, εδώ. Αυτού. Να του εξηγήσεις ή λι. Να τους εξηγήσεις ή να τις εξηγήσεις σ' αυτές. Όλα εξαρτώνται από τα συμφραζόμενα φυσικά. Δηλαδή θα μπορούσε σπιεγκάρε εκεί. Αλόρο. Αλούι. Αλέη. Αλέη. Αλέη, σκρίβερε. Αλέη, καμπέναι. Με τα ρήματα τώρα ποτέρε, τοβέρε, σαπέρε. Τα προνόμη συνδράσσονται πάλι με δύο τρόπους. Όπως ακριβώς τα προνόμη direct. Παράδειγμα, έτσι. Πώς τα πούμε. Πρέπει να απαντήσεις στον Παύλο, δηλαδή στον Αλούι. Αλούι. Πρέπει να του απαντήσεις, αλλιώς πώς θα μπορούσαμε να το πούμε. Αυτό όμως μπορούμε να το κάνουμε μόνο αν έχουμε τα ρήματα τοβέρε, ποτέρε, βολέρε και σαπέρε. Πριν απ' το απαρέγχφατο. Πώς θα γίνει εδώ. Ρισπονδέρλε. Λέει. Αλέει δηλαδή. Να μπαίνει. Το ίδιο συμβαίνει και με την προστακτική ό,τι είχαμε πει για τα προνόμη direct. Δηλαδή με όλα τα πρόσωπα της προστακτικής ενώνονται σε μία λέξη και ενώ δηλαδή με το δεύτερο ενικό πρόσωπο, όταν όμως έχουμε το ρήμα μας σε άρνηση δεύτερο ενικού προσώπου τότε μπορεί το προνόμη indirect να μπει είτε πριν από το ρήμα μας είτε μετά το ρήμα. Το απαρέγχφατο δηλαδή όπως ακριβώς και τα προνόμη direct. Παράδειγμα. Δώστε του, δώστε του, δάτεγι, δάτεγι, μάνταξι, μαντάρε, δώστε του, μάνταξι, μαντάρε, μάνταξι, μαντάρε, ανοιχτήστε, Τι ρε, τι, τί λι, πες Του, ο τόνος είναι εδώ, έτσι, τί λι, μάντα, μάντα έτσι, δεν αλλάζει, έτσι. Όταν όμως θέλουμε να πούμε, μη μας θέλεις, πώς θα πούμε, πώς θα γίνει, νον μαντάρε, έτσι, νον μαντάρτσι. Νον μαντάρε, μη μας θέλεις, είναι η μόνη περίπτωση που μπορούμε να έχουμε ένα προνόμε, πριν από ένα απαρέμφατο. Όταν το απαρέμφατο αυτό είναι η άρνηση του δευτέρου ενικού προσώπου της προστακτικής. Επαναλαμβάνω, όταν η άρνηση αυτή είναι η άρνηση του δευτέρου ενικού προσώπου της προστακτικής, που γίνεται με νον συναπαρέμφατο. Δεν υπάρχει νον μάντα στα ιταλικά, έτσι. Τώρα θα περάσουμε να δούμε και τα προνόμι κομπινάτι. Τα προνόμι κομπινάτι είναι ο συνδυασμός των προνόμι διρέτι με τα προνόμι εν διρέτι. Τα προνόμι κομπινάτι σχηματίζονται ουσιαστικά, δηλαδή με τον συνδυασμό αυτών των δύο. Από τα προνόμι διρέτι παίρνουμε μόνο το τρίτο πρόσωπο ενικού και πληθυντικού αριθμού, δηλαδή αυτό, λόλα λίλε. Και το συνδυάζουμε με τα προνόμι εν διρέτι. Παίρνουμε το προνόμι εν διρέτο μη, ας τα δούμε με τη σειρά. Το πρώτο είναι το προνόμι εν διρέτο. Μελο, μελά, μελή, μελέ. Θα εξηγήσουμε μετά, έτσι. Παίρνουμε μετά το τί. Παίρνουμε μετά το τί. Παίρνουμε μετά στον πληθυντικό αριθμό, ας αφήσουμε τα τρίτα πρόσωπα που είναι ίδια, γιατί θα γίνει ίδιο. Και πάμε στον νόι και στον βόι, δηλαδή στο τσι και το βι. Πάμε τώρα εδώ, στο βι. Προσέξτε, παίρνουμε δηλαδή το μη και το τί, το μη και το τί, με το λό λα λι λαι. Το μη γίνεται με, χάρινε φωνείας. Μελο, μελά, μελή, μελέ. Το τί. Τελό, τελά, τελή, τελέ. Το τσι. Τσελό, τσελά, τσελή, τσελέ. Βι, βελό, βελά, βελή, βελέ. Το πρώτο είναι το προνό με ιντιρέτο. Προσέξτε, δεν είναι η φόρμα τόνικα, δεν έχει α. Είναι αυτό, το οποίο γίνεται μη, τί, με, τε, τσι, τσε, βι, δε, χάρινε φωνείας. Τώρα, στο τρίτο πρόσωπο, το τρίτο πρόσωπο, παίρνουμε αυτό το λι. Αυτό το λαι δεν χρησιμοποιείται και είναι και ενικού και πλησυνδικού άριθμου. Οπότε, προσέξτε λίγο, λέμε λιελό, μία λέξη, λιέλα, λιέλη, λιέλε. Και είναι και αρσενικό και θηλυκό, και αρσενικό και θηλυκό, και ενικού και πλησυνδικού. Είναι τέσσερα πράγματα, δηλαδή, αυτό το λι. Δεν ξέρω αν το καταλαβαίνουμε. Έχει χώρο δηλαδή και αρσενικού και θηλυκού, και αρσενικού και θηλυκού. Να τα μεταφράσουμε λίγο στα ελληνικά. Μου τον, μου την, μου τους, μου της με γιώτατο της, του τον, του της με ητα, του τους, του της με γιώτα. Του τον έδωσε τον Χάρακα, της την έδωσε της Βίστρα, τους τους έδωσε τους Χάρακες, αυτούς. Συγγνώμη, σου είναι του, δεν είμαστε το ci. Σου τον έδωσε τον Χάρακα, σου την έδωσε της Βίστρα, σου τους έδωσε τους Χάρακες, σου τους έδωσε τις Βίστρες. ci, ce, lo, μας τον έδωσε τον Χάρακα, μας τον, ce, la, μας την έδωσε της Βίστρα, ce, li, μας τους έδωσε τους Χάρακες, ce, le, μας τις έδωσε τις Βίστρες. Σε σας τώρα, δη, δε, lo, σας τον έδωσε τον Χάρακα, δε, la, σας την έδωσε της Βίστρα, δε, li, σας τους έδωσε τους Χάρακες, δε, le, σας τις έδωσε τις Βίστρες. Πάμε στο τρίτο πρόσωπο που είπαμε είναι και αρσενικό, και θηλυκό, και ενικός, και πληθυντικός. «Λιέλλω, του τον έδωσε, της τον έδωσε, τους τους έδωσε, της μεγιότα τους έδωσε τους Χάρακες». Είναι όλο αυτό, το ένα μόνο. «Λιέλλω, του την έδωσε της Βίστρα, της την έδωσε της Βίστρα, τους την έδωσε της Βίστρα, τις σε αυτές, μεγιότα, την έδωσε της Βίστρα». Λιέλλει, πληθυντικός αριθμός, το λι, «του τους έδωσε τους Χάρακες, της μεγιότα τους έδωσε τους Χάρακες, αυτές είναι μία, οι Χάρακες είναι πολλές». Είναι και θηλυκού γένους δηλαδή, έτσι, που ήμασταν τώρα σε ποιο πρόσωπο, εδώ, έτσι, άρα είναι η Βίστρα. «Του την έδωσε της Βίστρα, της την έδωσε της Βίστρα». Λιέλλα. «Τους την έδωσε σε αυτούς της Βίστρα, τις την έδωσε σε αυτές της Βίστρα». Πληθυντικός αριθμός. Λιέλλει. Είναι γλωσσοδέτης έτσι. «Σε αυτόν, αυτούς, τους έδωσε τους Χάρακες». Τις τους έδωσε τους Χάρακες, έτσι. Τους τους έδωσε τους Χάρακες σε αυτούς. Τις τους έδωσε τους Χάρακες σε αυτές έδωσε τους Χάρακες, έτσι. Συσσιάμω, όχι πολύ έτσι, το καταλαβαίνω, είναι δύσκολα, γιατί καλύπτει τέσσερα πρόσωπα. Λιέλλε. «Αυτές σ' αυτούς», σ' αυτόν καταρχήν. «Του τις έδωσε τις Βίστρες», πολλές Βίστρες σε έναν. Τις τις έδωσε τις Βίστρες σε αυτήν, πολλές Βίστρες. Τους τις έδωσε τις Βίστρες, πολλές Βίστρες σε πολλά αγόρια. Τις τις έδωσε τις Βίστρες, πολλές Βίστρες σε πολλά κορίτσια, έτσι. Είναι δηλαδή, καλύπτει τέσσερα πρόσωπα, αυτό το «λι» ενικού πληθυντικού, έτσι και παίρνει και τα τέσσερα προνόμη, έτσι, εδώ, «λο, λα, λι, λε». Και το γράφουμε μία λέξη, προσθέτοντας αυτό το «ε», χάριν εφωνίας, «λιέλο, λιέλα, λιέλη, λιέλε». Εδώ χρειάζεται πολύ προσοχή κάθε φορά από τα συμφραζόμενα για να καταλάβουμε τι λέει η πρόταση και πώς θα το χρησιμοποιήσουμε βέβαια και εμείς, έτσι. Νομίζω ότι εδώ κάπου θα μπορούσαμε έτσι να σταματήσουμε, αλλά όχι, πριν σταματήσουμε, πριν σταματήσουμε, θα ήθελα να πω ένα τελευταίο. Τα προνόμη κομπινάτι συμπεριφέρονται μέσα στο λόγο, όπως ακριβώς τα προνόμη «ιντιρέτη» και «ιντιρέτη», δηλαδή με τα ρήματα «μοντάλυβο», «λέρε», «ποτέρες», «απέρε» θα συμπεριφερθούν και θα συνταχθούν με τους δύο τρόπους που είδαμε. Θα ήθελα όμως να προσέξουμε λίγο τι γίνεται όταν έχουμε παρελθοντικό χρόνο, με το Παρτιτσίπιο Πασάτο. Προσέξτε λίγο, ένα παράδειγμα. «Μια υπορτά το ηλτζορνάλε», «εσύ σε μένα», πώς θα γίνει αν θέλω να αντικαταστήσω τη λέξη «τζορνάλε» που μου την έφερε στην εφημερίδα, είναι ασενικού γένους βέβαια εφημερίδα, πώς θα γίνει «μέλο» σε μένα αυτό, «μέλο υπορτά το ηλτζορνάλε» το «λο» είναι ηλτζορνάλε, το «με» είναι το «μι», που γίνεται «μέ» χάριν εφωνίας, «μέλο υπορτά το», αν είχαμε όμως λαριβίστα, δεν χωράει και να γράψουμε. Πώς θα γίνει εδώ, «μέλααι» το «μι» γίνεται «μέ» χάριν εφωνίας σε μένα, «μέλααι υπορτά το» λαριβίστα έγινε «λα» και κανονικά θα γραφεί με απόστροφο και εδώ βέβαια πρέπει να ψάξουμε και να βρούμε ότι αυτό το «λα» με απόστροφο είναι αυτό, «μέλααι υπορτά το» λαριβίστα. Εδώ, παρόλο που έχουμε το «αβέρε» ή με το «χί» μας, θα συμφωνήσει με το προνόμεντι ρέτο. Στην πράξη έχουμε ένα προνόμεντι κομπινάτο, αλλά θα συμφωνήσει με το ρέτο. Γιατί είπαμε ότι όταν έχουμε ένα προνόμεντι ρέτο, πριν από οποιοδήποτε βοηθητικό ρήμα, το παρτιτσίπιο πασάτο ή με το «χί» μας, πρέπει να συμφωνήσει με το προνόμεντι ρέτο. Μαζεύτηκαν πολλά πράγματα για ένα μάθημα, αλλά είναι επανάληψη υποτίθεται. Είναι επανάληψη υποτίθεται ότι λέμε γνωστά πράγματα. Θα τα ξαναπούμε αν υπάρχουν απορίες και την άλλη φορά, θα τα δείτε από τη γραμματική όπως έχουμε πει, θα τα δείτε από το βιβλίο όπως έχουμε πει και θα δείτε και τις σχετικές ασκήσεις. Νομίζω ότι η αρχιετά σας κούρασε. Τα βλέπουμε τη επόμενη εβδομάδα. Σας ευχαριστούμε πολύ. Σας ευχαριστούμε πολύ. Σας ευχαριστούμε πολύ. |
