| Συγκριτικό Εκκλησιαστικό Δίκαιο: Εκκλησιαστικός Δικαίου του Δευτέρου Εξαμήνου. Γεια σας, αγαπητές φίλες και φίλοι. Στην 7η διάλεξη του Συγκριτικού Εκκλησιαστικού Δικαίου του Δευτέρου Εξαμήνου συνεχίζομαι με το 10ο κεφάλαιο των στοιχείων του Δικαίου του Προσωπικού της Ρωμαϊκής Κουρίας σύμφωνα με το Γενικό Κανονισμό του Καρδιναλίου Γραμματεία του Κράτους. Το 10ο κεφάλαιο έχει τον τίτλο «Ηπιθαρχικές Κυρώσεις», τα όργνα που της επιβάλλουν και η προσβολή των πιθαρχικών αποφάσεων. Οι «Ηπιθαρχικές Κυρώσεις» είναι οι εξής επτά. Πρώτον, η προφορική επίπληξη. Δεύτερον, η γραπτή επίπληξη. Τρίτον, το χρηματικό πρόστιμο. Τέταρτον, η προσωρινή πάυση από την υπηρεσία. Πέμπτον, η οριστική πάυση από την υπηρεσία. Έκτον, η απόλυση από την υπηρεσία. Και έβδομον, η αυτοδίκη απόλυση από την υπηρεσία. Ο Γενικός Κανονισμός της Ρωμαϊκής Κουρία ορίζει περιοριστικά τα πιθαρχικά δικίματα που ανδυστυχούν στις παραπάνω πιθαρχικές κυρώσεις. Ενδεικτικά ορίζονται μόνον τα δικίματα που είναι δυνατόν να επισύρουν την απόλυση από την υπηρεσία με τον όρο ότι είναι ιδιαίτερα σοβαρά. Ο ειδικός κανονισμός κάθε δικαστέριου οργανισμού της Ρωμαϊκής Κουρίας ορίζει τα πιθαρχικά όργανα του δικαστέριου, οργανισμού της Ρωμαϊκής Κουρίας και την πιθαρχική δικαιοδοσία τους πάντως επιβάλλονται από τον επικεφαλής του δικαστέριου, οργανισμού της Ρωμαϊκής Κουρίας, σύμφωνα με τις αποφάσεις πιθαρχικής επιτροπής της Ρωμαϊκής Κουρίας, η προσωρινή πάυση, η οριστική πάυση και η απόλυση από την υπηρεσία. Ο πρελάτους προϊστάμενος, δηλαδή ο ιεράρχης προϊστάμενος, μπορεί να επιβάλλει την προφορική επίπληξη, την γραπτή επίπληξη και το χρηματικό πρόστιμο. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να προσφύγει στο ανώτατο δικαστήριο της Αποστολικής Συγκνατούρας ή Αποστολικής Επισφραγίσεως, κατά των πιθαρχικών αποφάσεων που επιβάλλουν την προσωρινή πάυση, την οριστική πάυση και την απόλυση από την υπηρεσία. Στο σημείο αυτό, ολοκληρώσαμε και τα στοιχεία του δικαίου του προσωπικού της Ρωμαϊκής Κουρίας, σύμφωνα με το Γενικό Κανονισμό του Καρδιναλίου Γραμματέα του Κράτου. Έφεξής, και πριν προχωρήσουμε σε μία σύγκριση των αντίστοιχων θεσμών της Κεντρικής Οργάνωσης και Διοίκησης μεταξύ της Καθολικής Εκκλησίας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος, ας δούμε τα ζητήματα της Κεντρικής Οργάνωσης και Διοίκησης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος, ως γνωστό, είναι ένα μόρφωμα κατασκευασμένο, δηλαδή θεσπισμένο από την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του έτους 1928 και τον σχετικό νόμο του έτους 1928 και σύμφωνα με τον ισχύοντα καταστατικό χάρτη νόμο 590 του 1977, αποτελείται από δύο ομάδες Μητροπόλεων. Από της Μητροπόλης της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος, σχηματικά από Ελασσώνα μέχρι Τέναρο, και από της Μητροπόλης του Οικουμενικού Πατριαρχείου των λεγωμένων νέων χωρών από Ελασσώνα μέχρι Δημότικο. Η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος, δηλαδή, είναι ένα τμήμα της Εκκλησίας της Ελλάδος. Η Εκκλησία της Ελλάδος, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος, αποτελεί μία από τις τοπικές εκκλησίες, τις Αυτοκέφαλες. Παρ' όλο ότι ολόκληρη η Εκκλησία της Ελλάδος δεν είναι αυτοκέφαλη εν τούτης, συγκαταλέγεται μεταξύ των αυτοκεφάλων εκκλησιών. Τα κεντρικά όργανα διοικησής της είναι η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας και η Διαρκής Ιερά Σύνοδος. Ως νουστόν, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος δεν είναι ελεύθερη εκκλησία, αλλά είναι κρατική εκκλησία. Δεδομένου ότι η Βουλή, δηλαδή το κρατικό νομοθετικό όργανο, ψηφίζει τον εσωτερικό της καταστατικό χάρτη. Δεν το ψηφίζει δηλαδή η ίδια η Εκκλησία της Ελλάδος διότι η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της, αλλά η Βουλή. Και είναι νομικό πρόσωπο η Εκκλησία της Ελλάδος, νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Όπως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου είναι και οι Μητροπόλεις, είναι και οι Ενωρίες και οι Μονές. Όπως προνέφερα τα κεντρικά όργανα διοίκηση της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι ολιγαρχικά. Το σημαντικότερο βεβαίως όργανο της κεντρικής διοίκησης είναι η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας, που αποτελείται από το σύνολο των Μητροπολιτών της Εκκλησίας της Ελλάδος, που έχουν διοίκηση επισκοπής, διοίκηση Μητρόπολης, υπό την Προεδρία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάση Ελλάδος. Η Διαρκή Ιερά Σύνοδος είναι ένα όργανο της κεντρικής διοίκησης, μια μικρή σύνοδος, ολιγαρχική, η οποία ασκεί την κεντρική διοίκηση για το διάστημα κατά το οποίο δεν λειτουργεί η Μεγάλη Σύνοδος, δηλαδή η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας, η οποία τακτικώς συγκαλείται το μήνα Οκτώβριο. Και εκτάκτως, σύμφωνα με τις περιτώσεις προβλέπονται από τις οικείες διατάξεις του Καθαρτικού Χάρτης Εκκλησίας Ελλάδος. Οι αρμοδιότητες, ποιες είναι, της Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας, απαριθμούνται στο άρθρο 4. Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας αποφαίνεται για κάθε ζήτημα που αφορά την Εκκλησία της Ελλάδος, επειδή είναι το ανώτατο οργανώτης, ειδικότερα και συνερμοδιότητές της. Πρώτον, μεριμνά για την τήρηση των δογμάτων της ορθόδοξης πίστης, των ιερών κανόνων και των ιερών παραδόσεων, για την ενότητα της πίστης, όπως και για την εκκλησιαστική κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τις λοιπά ορθόδοξα Πατριαρχεία και αυτοκέφαλες εκκλησίες και ρυθμίζει σχέση Εκκλησίας Ελλάδος με τους ετεροδόξους. Δεύτερον, μελετά και αποφασίζει για τα μέτρα που πρέπει να λυφθούν για την πραγμάτωση της χριστιανικής ζωής του ιερού κλήρου και του χριστιαπωνίμου λαού. Τρίτον, μεριμνά για την εκκλησιαστική τάξη και ευπρέπεια, όπως και για κάθε θέμα που αφορά τη Θεία Λατρεία. Τέταρτον, αποφασίζει για την άσκηση της εκκλησιαστικής οικονομίας, συγκαταβάσεως και επί οικίας της Εκκλησίας. Πέμπτον, εκδίδει κανονιστικές αποφάσεις για την οργάνωση και εσωτερική διοίκηση της Εκκλησίας, σύμφωνα με τους ιδικότερους ορισμούς του καταστατικού χάρτη, οι οποίες κανονιστικές αποφάσεις δημοσιεύονται στην εφημερίδα της κυβερνήσεως. Έκτον, ασκεί την ανώτατη εποπτία και τον έλεγχο στις πράξεις της Διερκού Σιερά Συνόδου, των αρχιερεών, των διοικητικών οργάνων της Εκκλησίας της Ελλάδος, όπως και των επιμέρους εκκλησιαστικών νομικών προσώπων, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Εύδομον, εκλέγει τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και τους Μητροπολίτες, σύμφωνα με τους ιδικότερους ορισμούς του καταστατικού χάρτη. Όγδον, συγκροτεί ειδικές επιτροπές, σύμφωνα με τη διάταξη της παραγράφου 5 του άρθρου 10 του καταστατικού χάρτη. Ένατον, αποφασίζει για την επιβολή ποινής αφορισμού, σύμφωνα με τις διατάξεις των ιερών κανόνων. Δέκατον, εκδικάζει αιτήσεις αναθεωρήσεως κατά τελεσυδίκων αποφάσεων που έχουν εκδοθεί εναντίον πρεσβυτέρων, διακόνων ή μοναχών, σύμφωνα με τις διατάξεις που θα οριστούν στο νόμο για τα εκκλησιαστικά δικαστήρια. Εννένδέκατον, ψηφίζει τον κανονισμό των εργασιών της ιδίας, δηλαδή της ιεράς συνόδου της ιραρχίας και της διαρκούς ιεράς συνόδου. Δωδέκατον, ασκεί τις αρμοδιότητες που απορρέουν από τους ιερούς κανόνες και τις λιπές εκκλησιαστικές διατάξεις. Και δέκατον, τρίτον, αποφαίνεται για τις προσφυγές του άρθρου 21, παράγραφος 3 του καταστρατικού χάρτη. Ποιες είναι οι αρμοδιότητες της διαρκούς ιεράς συνόδου, η οποία διαρκής ιεράς σύνοδος είναι διαρκές διοικητικό όργανο της κεντρικής διοίκησης, το οποίο, όπως προανέφερα, λειτουργεί για το διάστημα, κατά το οποίο δεν λειτουργεί η ιερά σύνοδος της ιεραρχίας. Η διαρκής ιερά σύνοδος, πρώτον, επιμελείται την ακριβή εκτέλεση των αποφάσεων της ιεράς συνόδου της ιεραρχίας. Δεύτερον, εκτελεί τις ειδικά ανατιθεμένες σε αυτήν πράξεις από την ιερά σύνοδο της ιεραρχίας. Τρίτον, γνώμοδοτεί για κάθε υποψήφιση εκκλησιαστικό νόμο. Τέταρτον, επιλαμβάνεται τον τρεχούσις φύσεως εκκλησιαστικών θεμάτων. Πέμπτον, παρακολουθεί το δογματικό περιεχόμενο των διδακτικών βιβλίων του μαθήματος των θρησκευτικών, που προορίζονται για τα σχολεία της στοιχειώδους και της μέσης εκπαίδευσης. Έκτον, συνεργάζεται με την Πολιτεία σε θέματα εκκλησιαστικής εκπαίδευσης και μεριμνά για την επιμόρφωση του ιερού κληρού και μπορεί να ιδρύει γι' αυτό τον σκοπό ειδικές επιμορφωτικές σχολές. Έβδομον, μεριμνά για το χριστιανικό βίο του ορθοδόξου πληρώματος και λαμβάνει γι' αυτό πρόνοια του κηρύγματος του Θεού Λόγου με κατ' χειτικά σχολεία, με θρησκευτικές ομιλίες, με έκδοση κατάλληλων βιβλίων και περιοδικών, με παραινετικές εγκυκλίους και με κάθε άλλο πρόσφορο κατά την κρίση της μέσο. Σε περίπτωση διατάραξης της Ορθόδοξης Εκκλησίας μέτερο διδασκαλία ή άλλη επέμβαση σε βάρος της, η διαρκή σειρά Σύνοδος ζητά την επέμβαση των αρμοδίων αρχών και εκδίδει παραινετικά γράμματα προς το λαό για την προστασία του. 8. Ασκεί τις ανατεθειμένες σε αυτήν αρμοδιότητες από τον νόμο των εκκλησιαστικών δικαστηρίων. 9. Επαγρυπνεί για την εκπλήρωση των καθηκόντων των κληρικών και των μοναχών. 10. Παρέχει στους αρχαιρείς άδεια για απουσία πέραν των 10 ημερών από την έδρα τους. 9-10 εκδίδει επίσημο δελτίο με τον τίτλο «Εκκλησία», στο οποίο καταχωρίζονται εκκλησιαστικοί νόμοι, πράξεις, διατάξεις, αποφάσεις, εγκύκλοι αυτοίς, δηλαδή της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας και της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, θεολογικά και επικοδομητικά άρθρα και εκκλησιαστικές ιδήσεις. 10. Η Διαρκή Ιεράς Σύνοδος, κατά το διάστημα που μεσουλαβεί μέχρι τη σύγκληση της Ιεραρχίας, ασκεί κάθε εκκλησιαστική διοικητική εξουσία κατά τους ιερούς κανόνες, τις ιερές παραδόσεις και τους νόμους, με την εξαίρεση των αρμοδιωτήτων της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας, που προβλέπονται ρητά στο στοιχείο ΙΑΛΦΑΙΔΑΦΙΩΤΡΙΑ. Δηλαδή, των αρμοδιωτήτων του άρθρου 4 της Συνόδου της Ιεραρχίας, με στοιχεία ΖΤΘΙΑ και ΙΓΓΑΜΑ. Διευκρινήσετε επίσης ότι στο διάστημα της συνεδριάς της Ιερασίας της Ιεραρχίας, η Διαρκή Συνόδου λειτουργεί ασκώντας τις δικές της αρμοδιώτητες. Άλλα όργανα της Κεντρικής Διοίκησης της Εκκλησίας Ελλάδος είναι οι Συνοδικές Επιτροπές. Για αυτές προβλέπει το άρθρο 10, το οποίο στην πρώτη παράγραφο αναφέρει «για τη μελέτη και επεξεργασία των θεμάτων της ημερήσιας διατάξεως των συνελεύσεων της Συνόδου της Ιεραρχίας, καθώς και για την υποβοήθηση του έργου γενικά της Διερκού Συερά Συνόδου και την εκτέλεση των αποφάσεών τους, συνισθώνται από το νόμο 590-97, το καθεστρατικό χάρτη, οι ακόλουθες Συνοδικές Επιτροπές, οι οποίες έχουν γνωμοδοτική αρμοδιώτητα. Ποιες είναι οι Συνοδικές Επιτροπές? Πρώτον, οι επί της αρχηγραμματείας. Δεύτερον, οι επί της εκκλησιαστικής τέχνης και μουσικής. Τρίτον, οι επί των δογματικών και νομοκαρονικών ζητημάτων. Τέταρτον, οι επί της θείας λατρείας και του πειμαντικού έργου. Πέμπτον, οι επί του μοναχικού βίου. Έκτον, οι επί της χριστιανικής αγωγής της νεότητας. Εύδομον, οι επί των διορθοδόξων και διαχριστιανικών σχέσεων. Όγδον, οι επί της εκκλησιαστικής εκπαιδεύσεως και της επιμορφώσεως του εφημεριακού κλήρου. Ένατον, οι επί του τύπου των δημοσίων σχέσεων και της διαφωτίσεως. Ενδέκατον, οι επί των ερέσεων. Ενδέκατον, οι επί της κοινωνικής προνοίας και ευποίειας. Και δωδέκατον, οι επί των οικονομικών της εκκλησίας. Στην παράγραφο δύο, ορίζεται το ίδιο άρθρο δέκα. Κάθε συνοδική επιτροπή, πλήν εκείνης της επί της αρχιγραμματείας, αποτελείται από επτά μέλη ειδικών για τα θέματα αυτά, από τα οποία τέσσερα κληρικοί αρχιερείς και μη. Μεταξύ των αρχιερέων συγκαταλέγεται απαραίτητα και ένας συνοδικός ιεράρχης, δηλαδή μέλος της διαρκούς ιερασυνοδού, οριζόμενος από την διαρκή ιερασυνοδό, στην αρχή κάθε συνοδικής περιόδου και για το χρόνο της συνοδικής θητείας αυτού ως μέλους της διαρκούς ιερασυνοδού, ο οποίος και αποτελεί τον σύνδεσμο της συνοδικής επιτροπής με την διαρκή ιερασύνοδο. Τα λοιπά μέλη με ισάριχμους αναπληρωματικούς διορίζονται από την ιερά σύνοδο της ιεραρχίας με τετρά ετη θητεία που μπορεί να ανανεωθεί. Η επί της αρχιεραματείας συνοδική επιτροπή αποτελείται από τρεις αρχιερείς, από τους οποίους ο ένας συνοδικός πορίζονται σύμφωνα με τις προηγούμενους αναφερθείς διατάξεις από την ιερά σύνοδο της ιεραρχίας. Πρόεδρος κάθε μιας από τις συνοδικές επιτροπές είναι εκ των αρχιερατικών μελών έχουν τα Πρεσβεία της αρχιερωσύνης, πλήν της των οικονομικών της οποίας προεδρεύει ο αρχιεπίσκοπος ο οποίος και προτείνει τα συμμετέχοντα σε αυτήν μέλη. Τα λαϊκά μέλη επί των οικονομικών συνοδικής επιτροπής ορίζονται από την ιερά σύνοδο της ιεραρχίας από καθηγητές οικονομικών μαθημάτων, ανωτάτων εκπαιδευτικού ιδρύματος και ανωτάτων υπαλλήλων των οικονομικών υπουργείων ή της τράπεζας της Ελλάδος. Στην Παράγραφο 5 προβλέπεται ότι με απόφαση της ιεράς σύνοδος της ιεραρχίας μπορούν να συνεισθώνται και άλλες ειδικές συνοδικές επιτροπές πέραν των συνοδικών επιτροπών που προβλέπονται από την Παράγραφο 1 του άρθρου 10 του καταστατικού χάρτη για τη μελέτη και διερεύνηση συγκεκριμένων θεμάτων. Στην Παράγραφο 4 ορίζεται ότι τα θέματα της συγκροτήσεως και των αρμοδιωτήτων των συνοδικών επιτροπών, της οργάνωσης και λειτουργίας των γραφείων και του προσωπικού τους ρυθμίζονται με αποφάσεις της διαρκούς ιεράς συνοδου που δημοσιεύονται στην εφημερίδα της κυβερνήσεως. Ποιες είναι οι ειδικές συνοδικές επιτροπές που έχουν συσταθεί πρώτον παρακολουθήσεως ευρωπαϊκών θεμάτων, δεύτερον δύο ηθικής, τρίτον Ακαδημίας εκκλησιαστικών τεχνών, τέταρτον ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πέμπτον γάμου, οικογενείας, προστασίας παιδιού και δημογραφικού προβλήματος, έκτον ειδικών ποιημαντικών θεμάτων και καταστάσεων, εβδομών χριστιανικών μνημείων, όγδων θείας και πολιτικής οικονομίας και οικολογίας, έναν τον λειτουργικής αναγενήσεως, δέκατον πολιτιστικής ταυτότητας, έναν δέκατον μελέτης αρχαιολατρίας νεοειδωλολατρίας, το δέκατον γυναικείων θεμάτων, δέκατον τρίτον μεταναστών προσφύγων και πάλινοστούντων, δέκατον τέταρτον άθλητισμού, δέκατον πέπτον προσκυνηματικών περιηγήσεων θρησκευτικού τουρισμού. Μετά την αναφορά των αποφασιστικών οργάνων της Κεντρικής Διοίκησης της Εξίας Ελλάδος και των συμβουλευτικών οργάνων που είναι οι Συνοδικές Επιτροπές και οι ειδικές Συνοδικές Επιτροπές, κάνουμε κάποιες συγκρίσεις μεταξύ της Κεντρικής Οργάνωσης και Διοίκησης της Καθολικής Εκκλησίας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος. Αποφασιστικό όργανο της Κεντρικής Οργάνωσης και Διοίκησης της Καθολικής Εκκλησίας είναι ο Πάπας, σύμφωνα με τη δογματική και σύμφωνα με το κανονικό δίκιο της Καθολικής Εκκλησίας. Αποφασιστικά όργανα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος είναι η Ράς Σύνοδος της Ιεραρχίας και η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, η οποία αποτελείται από 12 μέλη, 6 Μητροπολίτες από την Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος και 6 Μητροπολίτες από την Μητροπόλη του Οικουμενικού Πατριαρχείου των λεγωμένων χωρών, οι οποίοι λαμβάνονται εκ περιτροπής από τις δύο λίστες Μητροπολιτών. Τα δύο όργανα τα αποφασιστικά έχουν τις ίδιες αρμοδιότητες της Ιεραρχίας και της Διαρκής Ιερά Σύνοδος, με τη διαφορά ότι υπάρχουνε ορισμένες αρμοδιότητες οι οποίες αναφέρονται στον καταστατικό χάρτη της Εκκλησίας Ελλάδος για τις οποίες αποκλειστικά αρμόδια είναι μόνο η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας. Οι συνοδικές Επιτροπές και οι ειδικές συνοδικές Επιτροπές, οι οποίες προσωμιάζουν με τους οργανισμούς της Ρωμαϊκής Κουρία, της Καθολικής Εκκλησίας, έχουν την εξής διαφορά με εκείνους ότι οι συνοδικές Επιτροπές και οι μόνιμες συνοδικές Επιτροπές στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος έχουν γνωμοδοτική αρμοδιότητα. Ενώ οι οργανισμοί της Ρωμαϊκής Κουρίας όταν ασκούν την εξουσία, την διοικητική του Πάπα στα θέματα της αρμοδιότητάς τους, έχουν αρμοδιότητα να αποφασίζουν για τις υποθέσεις αρμοδιότητάς τους με βάση την αποστολική διάταξη «Pastor bonus» για τη Ρωμαϊκή Κουρία το 1992, πλιν των περιπτώσεων για τις οποίες απαιτείται η δική έγκριση του Πάπα, οπότε σε αυτές τις περιπτώσεις οι αποφάσεις θεωρούνται μόνο σε αυτές τις περιπτώσεις, απαιτεί τη δική έγκριση του Πάπα, οπότε μόνο σε αυτές τις περιπτώσεις οι αποφάσεις θεωρούνται αποφάσεις του Πάπα. Στο σημείο αυτό τελείωσε η έβδομη διάλεξη του συγκριτικού εκκλησιαστικού δικαίου του Δευτέρου Εξαμίνου. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας. |
