| : Ο Τάσος Κλειδωνόπουλος, ιδικευόμενος Ψυχιατρός στην ΒΠΠΚ, το Αριστοτελείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Δικαιηβομένων Ψυχιάτων. Κι εγώ είμαι ο Γεράσιμος Τσιναρίδης, ιδικευόμενος Ψυχιατρός της Ψυχικών Σοκομείων Θεσσαλονίκης και Ταμείες της Ένωσης. Με την ευκαιρία που μας δίνετε σήμερα μέσα από το κανάλι της Περιφέρειας και Δημ. Μακεδονίας, θα μιλήσουμε για τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού και των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης στην ψυχική υγεία, ιδίως για τους πάσχοντες από ψυχικές δεραχές. Διανύουμε μια περίοδο πανδημίας πρωτοφανή για την εποχή μας, η οποία αποτελεί τεράστια αλλαγή στον τρόπο που ζούμε και σχετιζόμαστε. Αυτή η αλλαγή, όπως κάθε αλλαγή, συνοδεύεται από μια επίπονη περίοδο προσαρμογής, η οποία είναι δύσκολη για τον καθένα. Είναι ακόμη πιο δύσκολη για άτομα με ψυχιές δεραχές. Άτομα που ζούνε με ή έχουν αντιμετωπίσει στο παρελθόν κατάθλιψη, αγχώτηση δεραχές ή άλλες ψυχικές παθήσεις και αποτελούν ένα ανεβάλλοντο πληθυσμό. Όλοι μας κάνουμε θυσίες αυτή την περίοδο. Τροποποιούμε την καθημερινότητα και τον τρόπο ζωής μας προκειμένου να προστατεύσουμε τη σωματική υγεία τόσο στη δική μας όσο και των γύρω μας. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι απαραίτητα και όπως φαίνεται αποτελεσματικά στο σύνολό τους. Σίγουρα. Παρόλα αυτά, όπως όλα τα πράγματα έχονται με ένα κόστος, την επιβάρυνση της ψυχής μας υγείας. Σε μια περίοδο φόβου και ανησυχίας είναι η φυσική αντίδραση των που ζητούμε την ασφάλεια στην αλληλεπίδραση με τους άλλους. Το να έρθουμε κοντά, να μιλήσουμε, να αγκαλιάσουμε και να αγκαλιαστούμε είναι συμπεριφορές οι οποίες βιολογικά βοηθούν στο να μειωθεί το άγχος και να ενισχυθεί ένα αίσθημα ηρεμίας και ασφάλειας. Και όμως, για το καλό της σωματικής μας υγείας, καλούμαστε τώρα να πράξουν το αντίθετο. Έτσι, η επιδημία του υιού συνοδεύεται από μια επιδημία άγχους, φόβου και κατάθλιψης. Βέβαια, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η ανθρωπότητα έχει έρθει και στο παρελθόν αρκετές φορές αντιμέτωπη με επιδημίες αλλά και πανδημίες. Από το λοιμό του Πελοκονοσιακού Πολέμου στη Βουβανική Πανόλη του Μεσαίωνα και από την Ισπανική Γρύπη της αρχές του 20ου αιώνα ως τις πιο πρόσφατες επιδημίες του SARS, MERS, του Ebola, της γρύπης των χείρων, αλλά και τους τελέχους ή τα έναν ή ένα της κοινής γρύπης. Παρ' όλοι που η τορινή πανδημία φαντάζει ως κάτι πρωτοφανές για την εποχή μας, ως ανθρωπότητα έχουμε διώσει και ξεπεράσει αντίστοιχες δύσκολες καταστάσεις. Τι θετικό μας έχει μείνει λοιπόν είναι από αυτές? Αρχικά η γνώση ότι κάθε πανδημία είναι μια παροδική, αν και σίγουρα δύσκολη περίοδος, από την οποία όμως ανακάμπτουμε και άρα δεν πρέπει να πω τα ιδιαίτερα επιπλησίας. Επιπλέον η επιστημονική έρευνα πάνω στις προηγούμενες πανδημίες μας επιτρέπει να κάνουμε προβλέψεις και να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για αυτό που αντιμετωπίζουμε. Τώρα, όσον αφορά το δικό μας κομμάτι, πολλές μελέτες έχουν γίνει πάνω στις πρόσφατες πανδημίες σχετικά με τις ψυχοκοινωνικές τους επιπτώσεις. Παρατηρείται σημαντική αύξηση των ποσοστών εμφάνισης κατάθλιψης, ανχώδων δυαδαραχών, δυαδαραχών ύπνου, δυαδαραχήση με δρασματικού στρες και κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών. Είναι εύκολο κατανοητό, λοιπόν, ότι άτομα που έχουν αντιμετωπίσει στο παρελθόν αντίστοιχα προβλήματα είναι ακόμη πιο ευάλωτα. Συμπτώματα τα οποία είχαν στο παρελθόν και είχαν υποχωρήσει μπορεί να επανέλθουν ή ήδη υπάρχονται μπορεί να επιδιωθούν. Ένα ερώτημα εδώ είναι το ποιες αλλαγές είναι πιθανόν να παρατηρήσει κανείς τον εαυτό του, οι οποίες μπορεί να τον ανησυχήσουν. Οι αλλαγές θα έλεγα ότι έχουν να κάνουν με την πτώση της ιδιάθεσης, την αυπνία ή τον υπερβολικό ύπνο, την αύξηση ή τη μείωση της όρεξης, το να μην θέλει κανείς να σηκωθεί από το κρεβάτι ή να κάνει οτιδήποτε. Μπορεί κανείς στην καθημερινότητά του να τα αντιμετώπιζε αυτά, αλλά να τα έβγαζε πέρα λόγω του ότι ένιωθε πως έπρεπε να πάει στη δουλειά ή με τη σκέψη ότι θα συναντήσει κάποιους φίλους. Πράγματα που του έδιναν ένα αίσθημα σκοπού. Στην καθημερινότητα της κοινωνικής αποστασιωποίησης ο σκοπός αυτός μοιάζει να χάνεται. Κάτι αντίστοιχο μπορεί να συμβεί με αγχώδη σκέψεις, για παράδειγμα βεβαιότητα για το μέλλον ή φόβο ότι μπορεί να νοσήσω εγώ ή κάποιο κοντινό μου πρόσωπο. Η καθημερινότητα πλέον μοιάζει να δίνει ένα επιπλέον πάτημα σε αυτούς τους φόβους. Γι' αυτό είναι σημαντικό να υπάρχει και μια προσοχή στα αμέσια απ' το οποίο ενημερωνόμαστε. Αυτό είναι γεγονός. Τα αμέσια ενημέρωσης μπορεί να συμβάλλουν στο κομμάτι αυτού του φόβου, αναπαράγοντα στοιχεία για την πρόοδο της κατάστασης, στατιστικά για τους θανάτους, αλλά πιθανόσου με μια πεσιμιστική χρειά. Ενώ είναι σημαντικό να είμαστε όλοι ενήμεροι για τις εξελίξεις, χρειάζεται μια προσοχή, ώστε να μην περνάμε όλη τη μέρα μας ψάχνοντας στοιχεία για τον ιό και τις επιτώσεις του. Κάτι που μπορεί να εντύνει το άγχος, χωρίς να μας προσφέρει κάτι ουσιαστικό. Προσοχή χρειάζεται επίσης στις πηγές που επιλέγουμε για ενημέρωση, έτσι ώστε να είναι έγκυρες και φυσικά επιστημονικά τεκμηριωμένες. Η εμφάνιση λοιπόν τέτοιων αρνητικών και ανήσυχων σκέψεων είναι αναμενόμενη. Παρ' όλα αυτά, είναι εύκολο να νιώσει κανείς ότι χειροτερεύει, ότι είναι ανήμπορος, αβοήθητος προς την αβεβαιότητα, ειδικά αν έχει το βάρος της προηγούμενης εμπειρίας με τη νόσο όταν τραβάει προς τα κάτω. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν είσαι εσύ που αλλάζεις, αλλά ο κόσμος γύρω σου. Μια αντικειμενικά δύσκολη κατάσταση θα οδηγήσει τον οργανισμό στο να προσερμοστεί έτσι στίχος. Δεν είσαι μόνος. Η δικιά σου εμπειρία είναι βαθιά, ατομική, αλλά τη βιώνεις μέσα σε ένα συλλογικό και καθολικό πλαίσιο. Δεν βιώνουν όλη την επιδημία και την απομόνωση τον ίδιο τρόπο, αλλά όλοι τη βιώνουν. Ένα ζήτημα που προκύπτει από τα μέτερα απέναντι στον κορονοϊό είναι ότι μπορεί να περιοδοτήσουν δυσάρεστα συναισθήματα, όπως είναι ο φόβος, η μοναξιά, η θλίψη. Στις συλλογικές συνθήκες μία απειλή θα μας οδηγούσε κοντά στα δικά μας πρόσωπα και για να τα προστατεύσουμε, αλλά και για να αντλήσουμε από αυτά την ψυχική δύναμη που έχουμε ανάγκη. Το παράδοξο στην περίπτωση του κορονοϊού είναι ότι προκειμένου να προστατεύσουμε τα δικά μας πρόσωπα, οφείλουμε να τους κρατήσουμε σε απόσταση. Για άτομα που αντιμετώπιζαν στον παρελθόν δυσκολίες με τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, αυτό το κομμάτι μπορεί να είναι πιο δύσκολο. Για αυτούς, τα μέτρα της κοινωνικής αποστασιοποίησης μπορεί να διορθούν σαν εγκατάληψη ή αδικία σαν να έχουν στοχοποιηθεί προσωπικά. Μπορεί να έχουν απότομες αναλλαγές διάθεσης μέσα στη μέρα, οι οποίες να βιώνονται ως πιο δυσφορικές αν δεν έχουν κάποιον να τις μοιραστούν μαζί του. Η σωματική απόσταση όμως δεν σημαίνει απαραίτητα ούτε μίωση επικοινωνίας, ούτε μοναξιά. Η διατήρηση της επικοινωνίας με αγαπημένα πρόσωπα μέσω του εδικτύου και του τηλεφώνου είναι ακρογωνιαίος λήθος της ψυχικής υγείας αυτήν την περίοδο. Όσον αφορά τις διδικτυακές σχέσεις, βάρος πρέπει να δίνεται στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. Το να εστιάσει κανείς σε λίγες σχέσεις μπορεί να είναι πιο χρήσιμο σε περιόδους ανάγκης. Η επικοινωνία με φωνητικά μέσα και βίντεο είναι επίσης πιο βοηθητική από ότι με γραπτά καθώς θέλει ένα μεγαλύτερο αίσθημα αμεσότητας. Επιπλέον η φροντίδα του εαυτού πρέπει να γίνει προτεραιότητα σε καθημερινή βάση. Τι σημαίνει αυτό? Σημαίνει το να δίνει κανείς χρώμα στον εαυτό του σε πράγματα τα οποία αποταμβάνει και επίσης να θέτει στόχους στον εαυτό του. Τέτοιοι στόχοι θα μπορούσαν να είναι για παράδειγμα το να διαβάσει ένα βιβλίο ή να δει μια ταινία ή να πάει μια βόλτα στη χειτονιά τυρώντας πάντα τα μέτρα. Σημαίνει ακόμη ένα δομιμμένο πρόγραμμα, τακτική άσκηση, σωστή οτροφή και φροντίδα της οτομικής υγιεινής. Αυτές οι μικρές πράξεις του φροντίδας, αν και μπορεί να φαίνονται ασήμαντες, έχουν αθροιστική δράση και συμβάλλουν πάρα πολύ στη διατήρη της ψυχικής υγείας. Κάποιοι μπορεί να αντιμετωπίζουν αυπνίες, υποκινούμενες από άγχος και φόβο για την υγεία τη δική τους ή και των κοντινών τους προσώπων. Άλλοι μπορεί να κοιμούνται παραπάνω ή να παρατηρούν αλλαγές στις ώρες που κοιμούνται, ειδικά αν έχουν διακόψει πρόσφατα την εργασία τους. Πολλοί μπορεί να έχουν αντιμετωπίσει αντίστοιχα προβλήματα με τον ύπνο στον παρελθόν, στα πλαίσια κατάθλιψης ή άλλων ψυχικών διαταραχών, τα οποία μπορεί να επανέρχονται ή να επιδινώνονται αυτό το διάστημα. Άλλοι μπορεί να κοιμάται αργά, να κοιμάται αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας, να ξενυχτάει ως αργά στον υπολογιστή βλέποντας ψηρές ή και ταινίες ή ακόμη και να μη ζηκώνεται καθόλου από το κρεβάτι κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτά μπορεί να προσφέρουν σίγουρα μια πρόσχερη ανακούφιση, αλλά μακροπρόθεσμα επιδινώνουν τη διάθεση και εντείνουν αισθήματα όπως η μοναξιά, η απομόνωση και η έλλειψη νοήματος. Ας πούμε στα αρχικά τις βασικές αρχές υγιεινής ύπνου. Πρώτον, τη δίληση αθελού προγράμματος ύπνου. Να κοιμόμαστε σε συγκεκριμένη ώρα, να ξυπνάμε σε συγκεκριμένη ώρα, να βάζουμε ξυπνητήρια ακόμη και αν δεν έχουμε υποχρεώσει το πρωί. Το κρεβάτι είναι αποκλειστικά για ύπνο. Όχι λάπτο, όχι τηλεόραση, όχι φαγητό στο κρεβάτι. Και τέλος, η ρύθμιση της έκθεσης στο φως. Το φως του ήλου επηρεάζει το ηλιαδικό σύστημα που είναι υπεύθυνο για τη ρύθμιση του ύπνου. Άρα, εξασφαλίζοντας μια σύντομη έκθεση στον ήλιο τις πρωινές ώρες και αποφεύγοντας κάθε πηγή φωτός στο παινοδωμάτιο πριν κοιμηθούμε, βοηθάμε στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου. Από την άλλη, κάτι που δεν φαίνεται να βοηθάει, αλλά κάποιοι μπορεί να χρησιμοποιούν για να αντιμετωπίσουν αυτήν την αυπνία τους, είναι η χρήση αλκοόλ ή και άλλων ουσιών. Είναι συχνό φαινόμενο σε δύσκολες περιόδους να αυξάνεται η χρήση του αλκοόλ προκειμένου να αντιμετωπίσει κανείς όχι μόνο την αυπνία, αλλά και το άγχος, το φόβο, τη μοναξιά, τη θλίψη, ακόμα και την αμνία. Στην πράξη, όχι μόνο μπορεί να φέρει αντίθετα αποτελέσματα, προκαλώντας διέγερση και επιδινώνοντας συντώματα άγχους, πανικού και κατάθλιψης, αλλά και να μειώσει τη δράση του ανασουπητικού συστήματος, καθιστώντας στον οργανισμό πιο ευάλωτοι σε λιμόξεις. Επιπλέον, υπάρχει ο κίνδυνος η κατάχρηση εύκολα να μετατραπεί σε χρόνια και μετά τη λήξη της πανδημίας. Απόψεις όπως ότι το αλκοόλ αυξάνει την ανοσία, απέναντι στον ιό ή τον καταστρέφει, δεν είναι αληθείς. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, κατά τη διάρκεια της πανκμίας, η χρήση αλκοόλ θα πρέπει να αποφεύγεται ή να είναι ελάχιστη και να μην οδηγεί σίγουρα σε μέθη. Καλό θα ήταν επίσης να αποφεύγει κανείς να αγοράζει ποσότητες αλκοόλ όταν πηγαίνει για τα καθημερινά του ψώνια, όπως έχει διαπιστωθεί ότι μόνο η παρουσία του αλκοόλ στο σπίτι μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα κατανάλωσής του. Τώρα εδώ μια ειδική αναφορά πρέπει να κάνουμε για όσους αντιμετώπιζαν προβλήματα εξάρτησης από το αλκοόλ πριν από την έργη της πανδημίας. Η παρούσα κατάσταση είναι μια καλή ευκαιρία να μειώσει κανείς τη χρήση αλκοόλ, καθώς κοινωνικές καταστάσεις που συνδεόταν με αυτό, όπως μπαρ, κλαμπ και πάρτι είναι εξωρισμού ή διαθέσιμες. Σκέψεις να πιεί κανείς μόνο στο σπίτι είναι πιθανό να υπάρχουν και προκειμένου να αντιμετωπιστούν καλό ή να υπάρχει ένα σταθερό πρόγραμμα καθημερινότητας με χρόνο για άσκηση και άλλα ενδιαφέροντα. Βοηθητική επίσης μπορεί να είναι η αποφυγή εικόνων που μπορεί να πυροδοτήσουν την επιθυμία για αλκοόλ, όπως διεφημίσεων για αλκοόλ στο διαδίκτυο και στην τηλόραση. Ένα πλαίσιο στήριξης είναι επίσης σημαντικό, καθώς η επικοινωνία με άλλους, είτε γίνεται διδικτυακά ή διδιλεφωνικά, μπορεί να βοηθήσει με τη διαδικασία της εκοπής. Τέλος, το να επιθυμθεί κανείς ειδικό ψυχικής υγείας ή είσαι κάποια δομή εξειδικευμένη στην απεξάρτηση από το αλκοόλ και να λάβει συμβουλές και στήριξη ακόμη εις αποστάσεως είναι μια δυνατότητα που υπάρχει και μπορεί να φανεί πολύ βοηθητική. Η απότομη πλήρης δεκοπή του αλκοόλ χωρίς τη συμβολή κάποιου ειδικού είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι μπορεί να είναι επικίνδυνη και να οδηγήσει στην εμφάνιση θρητικών συμπτωμάτων. Αν σε αυτό το πλαίσιο παρατηρήσει κανείς να ιδρώνει έντονα, να τρέμει ή να έχει έντονο άγχος ή ταχυκαρδία θα πρέπει να έρθει σε άμεση επικοινωνία με το Εφημεριβό Νοσοκομεία. Νομίζω ότι θα πρέπει να αναφέρουμε και μια άλλη κατηγορία ανθρώπων που φαίνεται να αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες μέσα σε αυτήν την δύσκολη περίοδο και είναι οι άνθρωποι που πάσχουν από την ιδιοψυχαναγκαστική διαταραχή. Πολλοί μπορεί πάντα να έπλανε υπερβολικά συχνά τα χέρια τους και τώρα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, για συχνό πλήσμα των χεριών λόγω του κορονοϊού, να βλέπουν το άγχος τους να εντύνεται. Κάτι που το μεταδίδουν και στους γύρω τους, για παράδειγμα στην οικογένεια τους η οποία μπορεί να μένει στο ίδιο σπίτι μαζί τους. Η ιδιοψυχαναγκαστική διαταραχή συνοδεύεται από διάφορα τελετουργικά που ακολουθούν τα άτομα αυτά στην καθημερινή τους ζωή, τα οποία συχνά θα είναι παράλλαγος στους άλλους αλλά για τους ίδιους έχουν ζωτική σημασία. Μερικοί από αυτούς τους ανθρώπους προσπαθούν για χρόνια και με τη βοήθεια των ειδικών Ψυχικής Υγείας τα καταφέρνουν και περιορίζουν τις τελετουργίες αυτές, όπως για παράδειγμα να μην πλένουν μανιωδώς τα χέρια τους. Οι νέες επίσημες συστάσεις για συχνό πλήσιμο των χεριών αναπόφευκτα τους κάνουν να αναβιώνουν αυτά τα προβλήματα. Η πανδημία πειροδοτεί ή αναζωπηρώνει και άλλους ψυχαναγκαστικούς φόβους, τους συχνά φοβικούς απέντες στα μηγρόδια ανθρώπους, ιδίως το γενικότερο φόβο τους για μόλινση, κάτι που οδηγεί για παράδειγμα σε υπερβολικά τελετουργικά καθαριότητας τόσο στο σπίτι όσο και στο σώμα τους. Με μερικούς πάσχοντες από ειδοπισιαναγκαστική διαταραχή, στη σκέψη τους μπορεί να μην υπάρχει πλέον τίποτα άλλο παρά μόνο ο κορονοϊός. Κάποιες πρακτικές που μπορεί να βοηθήσουν στην ύφεση της συγκονολογίας αυτής είναι αρχικά η δημιουργία ενός βασικού πλάνου προστασίας. Αυτό σημαίνει ένα σχέδιο τομικής υγιεινής, σύμφωνο με τις οδηγίες του Παγκόσμου Οργανισμού Υγείας, το οποίο θα ακολουθείτε. Αυτό μπορεί να βοηθήσει με τη μείωση του άγχους εάν αντιμετωπίζει κανείς φαβομόλυνσης και σκέψεις γύρω από το πόσο εκτενή πρέπει να είναι τελικά τα ατομικά τους μέτρα. Επιπλέον, ένας περιορισμός στην αναζήτηση πληροφοριών για τον κορονοϊό σε λίγα λεπτά την ημέρα και πάντα από λίγες και αξιόπιστες πηγές. Τέλος, όσοι ήταν υποθεραπεία πριν την έρεξη της πανδημίας μπορεί να νιώσουν ότι η νέα κατάσταση τους πηγαίνει πίσω όσον αφορά τους στόχους που είχαν θέσει τη θεραπεία τους. Είναι σημαντικό να επικοινωνήσουμε τον ειδικό ψυχικής υγείας που τους παρακολουθεί προκειμένου να επεξεργαστούν αυτή την αλλαγή, ίσως να ορίσουν νέους βραχυπρόφτους τους στόχους και φυσικά να θυμούνται ότι αυτή η αλλαγή είναι παροδική. Πώς είπαμε και πριν, η εποχή αυτή είναι σίγουρα δύσκολη για τα άτομα που πάσχουν από ιδιοψυχαναγκαστική διαταραχή και ευθενολογείται ότι τα περιστατικά θα αυξηθούν στο μέλλον αν η πανδημία της νόσου διαρκέσει για καιρό. Σε μερικούς ανθρώπους, με κατάλληλο υπόβαθρο, η νέα νόσος θα είναι αυτή που για πρώτη φορά θα προκαλέσει μια ιδιοψυχαναγκαστική διαταραχή. Μια παλιότερη έρευνα είχε βρει ότι οι υγιείς άνθρωποι που πέρασαν μια εβδομάδα χρησιμοποιώντας συνεχώς αντισυπτικό χεριών, κάθε φορά που είχαν πιάσει χρήματα, πόμολα ή άλλες πιθανές αισθείες μικροβίων, συνέχεια εμφάνισαν σημαντικά περισσότερα σημάδια υποχογγρίας. Είναι πάντως σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι άνθρωποι με ιδιοψυχαναγκαστική διαταραχή πλένουν ακατάπαυση στα χέρια τους, ακόμη και πολλές φορές απανοτά, αλλά μπορεί να μην το κάνουν μόνο επειδή φοβούνται τα μικρόβια, αλλά επειδή αναζητούν ανακούφιση από επίμονες και ενοχλητικές γι' αυτούς σκέψεις, όπως για παράδειγμα ότι κάποιο αγαπημένο πρόσωπο θα πεθάνει αν δεν κάνουν την τελετουρική ρουτίνα τους ή ότι κάτι άλλο τρομερό θα συμβεί στους ίδιους. Ένα υπλέον ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπίσουν τα άτομα που έχουν ψυχές δεραχές είναι αυτό της φαρμογευτικής αγωλής. Όπως είπαμε, η πανδημία και τα μέτρα κοινωνικής αποστοσιοποίησης μπορεί να φέρουν επιδίνωση της προϋπάρκωσης της νοτολογίας. Υπάρχει πιθανότητά το αν που λάμβαναν μια σταθερή ψυχιατρική αγωλή, βλέποντας τις συμπτώματα τους να επανέρχονται ή να χειροτερεύουν να τροποποιούν με δική τους πρωτοβουλία την αγωλή τους. Κάποια άλλη, βλέποντας ένα κλίμα πεσιοδοξίας στον περιγειρό τους, μπορεί να παρασυρθούν και να διακόψουν τη φαρμογευτική τους αγωλή. Κάθε αλλαγή της φαρμογευτής αγωλής, πρέπει να γίνεται κατόπινη επικοινωνίας με το θεράποντα γιατρό. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι αυτή η επικοινωνία έχει γίνει πιο δύσκολη με τους περιορισμούς που ισχύουν. Κάποια άτομα που είχαν συνηθίσει σε επτακτική παρακολούδηση από επαγγελματίες ψυχικής υγείας, μπορεί να βρίσκονται αναγκασμένα να ραιώσουν ή ακόμα και να διακόψουν τις συνενδρίες τους. Επιπλέον, τη σκολλία μπορεί να αντιμετωπίσουν και όσοι συμμετείχαν σε ομάδες απασχόλησης ή ψυχοθεραπείας, καθώς η συνάνδρυση αρκετών ατόμων σε ένα χώρο μπορεί να παραμείνει ανεύκτη για αρκετό χρονικό διάστημα. Έτσι, η αναζήτηση έστω προσωρινής ατομικής θεραπείας μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να ανταπεξέλφουν την περίοδο αυτή. Εναλλακτικά, μπορεί να τους προταθεί να συνεχίσουν την παρακολούθηση μέσω κάποιας διαδικτυακής πλατφόρμας ή τηλεφωνικά. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ανάμυκτα συναισθήματα. Αφενός, χάνει κανείς την αμεσότητα της προσωπικής απαφής και ίσως νιώθει αμύχανα αρχικά, αφεντέρω, τους παρέχει τη δυνατότητα συνεχίσης της φροντίδας της ψυχικής τους υγείας. Η τηλεψυχιατρική σήμερα, αν και δεν μπορεί να αντικαταστήσει πλήρως τη διαζώση της θεραπείας, είναι πολύ βοηθητική και αποτελεσματική. Στα πλαίσια της εξ αποστάσεως τήρυξης της ψυχικής υγείας, αναφέρουμε εδώ ότι υπάρχουν ήδη τηλεφωνικές γραμμές τήρυξης από την Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία, από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, από τους Δήμους, από τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας και άλλους φορείς, για τις οποίες εύκολα μπορεί κάποιος να ενημερωθεί και να βρει πληροφορίες στο διαδίκτυο. Η δικαιμνία πρέπει να γίνει για όσους έχουν νοσίσει από τον ιό και νοσηλευτεί και για όσους ήρθαν σε επαφή με νοσούνιδες και χρειάστηκαν να έρθουν σε καραντίνα, δηλαδή σε ακούση απομόνωση από τον κοινωνικό τους περίγυρο. Υπάρχει αυξημένη πιθανότητα αυτά τα άτομα να εμφανίσουν διαταραχή με δραγματικού στρες. Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται σε άτομα που έχουν βιώσει ένα βαθιά τραυματικό ψυχοπληρωστικό γεγονός, όπως το μπορεί να εφερθέντα, και χαρακτηρίζεται από εισβάλωση σκέψης για αναμνήσεις, αναβιώσης γεγονότων, εφιάλτες, συναστηματική αποστασιοποίηση, ευερεθιστότητα, στρες και αϊπνία. Μπορεί να είναι απρόθυμη να βγουν από το σπίτι τους ακόμα και να δεν λείξουν μέτρων, που θα φανίζουν φόβο ότι θα νοσήσουν και θα χρειαστεί να απομονωθούν ξανά και να δυσκολεύονται στην καθημερινότητα και στις προσωπικές τους σχέσεις. Σε άτομα που έπασχαν από πριν από τη δραστηριότητα με δραγματικού στρες, η παρούσα κατάσταση μπορεί να περιοδοτήσει εκ νέου έξαρση συντομάτων. Η διαταραχή αυτή μπορεί να δημοτωπιστεί τόσο φαμιγευτικά, όσο και ψυχοθερμητικά. Εάν παρατηρήσει κανείς τις αλλαγές στον εαυτό του ή σκοτεινούς τους ανθρώπους, θα ήταν βοηθητικό να επιθυμθεί σε κάποιον ιδικό ψυχής υγείας. Τίλοντας, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι παρά τη σταδιακή άρση των μέτρων, η επιστροφή στον προηγούμενο τρόπο ζωής μας δεν θα είναι άμεση. Το άγχος και ο φόβος που βιώσαμε όλοι κατά τη διάρκεια των μέτρων θα συνεχιστούν, γιατί είμαστε εγκασμένοι να προσαρμοστούμε σε μια διαφορετική καθημερινότητα από αυτή που γνωρίζαμε ως σήμερα. Παρ' όλα αυτά, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι σε αυτό. Το ίδιο ισχύει και με την ψυχική νοση. Προσαρμόζουμε τη ζωή μας, τηρώντας τα μέτρα προστασίας και αν νιώσουμε την ανάγκη για επιπλέον στήριξη, απευθυνόμαστε στους ειδικούς ψυχικούς υγείας. Σας ευχαριστούμε. Σας ευχαριστούμε. |
