| σύντομη περιγραφή: Συγκεκριμένο που σας έλεγα, έγινε μια έρευνα στις Ηνωμένες Πολιτείες, βέβαια αυτό πάει παρακάτω αλλά για να το δέσω με τα προηγούμενα. Έγινε μια έρευνα με ένα μεγάλο δείγμα ερωτόμενος στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίοι ήταν σαν εσάς, δηλαδή υποψήφιοι ή υποψήφιες δάσκαλοι και δασκάλες, σπουδαστές παιδαγωγικών τνημάτων. Αυτό ήταν το ένα μέρος και το άλλο μέρος ήταν δάσκαλοι και δασκάλες της πράξης που λένε, δηλαδή άνθρωποι που ήταν χρόνια στα σχολεία, που δούλευαν για καιρό. Εκεί λοιπόν, εκτέθη το ερώτημα που έχει να κάνει, που πιο κοντά βρίσκονται στην παραδοσιακή ή λευόμενη παιδαγωγική ή στην προοδευτική, αν υιοθετήσουμε αυτό το δίπολο, στο οποίο θα αναφερθούμε εκτ' ανέσταρα παραγκάτω. Η απάντηση, όσο, γιατί έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε συσχετισμούς, δηλαδή λες εσύ, μηδέν χρόνια υπηρεσίας ή φοιτήτρια, μπορούμε να συσχετήσουμε τις απαντήσεις αυτών που λένε φοιτήτρια με τα αποταλέσματα. Η απάντηση λοιπόν, αυτών που ήταν φοιτητές και φοιτήτρες, σε αυτό το ερώτημα, προς τα πού θα έγινε, ποια είναι η γνώμη σας. Αμέριζα, προς την προοδευτική, ενώ η άποψη αυτών που ήταν στην πράξη από πέντε και μετά χρόνια, ποια νομίζετε ότι θα ήταν. Προς παραδοσιακή. Είναι αυτό που ένας ερευνητής από αυτούς που έκανα την έρευνα, σχολίασε ότι προσωμιάζει με το γεγονός ότι ο γάμος σκοτώνει τον έρευνο. Δηλαδή, όταν είμαστε στις σχολές, γοητευόμαστε από τις παιδαγωγικές αντιλήψεις που θέλουν την ελευθερία των μαθητών, των πιο άνετων περιβάλλων, την αυθενέργεια, τον αυθορμητισμό, αλλά όταν πάμε στην πράξη, σιγά σιγά γεννόμαστε πιο σφιχτοί και σφιχτές. Αλλά γι' αυτό θα μιλήσουμε αναλυτικότερα αργότερα. Σήμερα θα δούμε μερικές βασικές έννοιες. Ωραία, μία από αυτές, για να καταλάβουμε πώς θα κινηθούμε και η οποία είναι πολυφερμένη στο χώρο της παιδαγωγικής, όμως εμείς εδώ δεν θα κάνουμε φιλοσοφία, το τονίζουμε, γιατί η έννοια τώρα, το αναλύουμε τέτοιες έννοιες, είναι φιλοσοφική, όπως εμείς δεν θα κάνουμε φιλοσοφία, όμως επειδή η παιδαγωγική έχει επιρροές σημαντικές από τη φιλοσοφία και επειδή τα θέματα εδώ που διαπραγματευόμαστε έχουν άμεση σχέση με την ελευθερία, δηλαδή πότε είναι ελεύθερο το παιδί, πότε είναι ανελεύθερο, πότε καταπιέζεται και ούτω καθεξής, γι' αυτό πέντε πραγματάκια θα μπούμε. Έτσι πέντε πραγματάκια, δεν θα κάνουμε ξαναλώ φιλοσοφία εδώ. Αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ πέρα είναι να πούμε ότι η ελευθερία είναι μια κατάσταση που έχει μια σειρά από χαρακτηριστικά, ορισμένα θα τονίσουμε εδώ, επιθυμητή για όλους τους ανθρώπους, άντρες, γυναίκες, παιδιά, που δεν έχουν κάποια παθογένεια. Ωραία, δεν ξέρω αν γίνεται αντιληπτό αυτό, αν έχεις κάποια ανάγκη να τον πω, να είσαι υπό, τότε αυτό λίγο πάει προς το παθογένεια όπως λένε οι ψυχολόγοι. Το φυσιολογικό είναι να θέλεις ελευθερία σου, να μην επιδιώγεις να εντάσσεις σε ομάδες ή να είσαι υπό κάποιον. Και εμείς στην εκπαίδευση και ειδικά εδώ στο Τμήμα, πολλές φορές θα έχετε ακούσει να μιλάμε για έννοιες όπως εντινάμωση. Έτσι, αν θα χρησιμοποιήσουμε τον αγγλικό όρο είναι empowerment, δηλαδή τι πάει να πει αυτό το πράγμα, πώς το καταλάβατε μέχρι τώρα. Φαντάζομαι ότι το έχετε ακούσει πολλές φορές, ενδεχομένως γράψετε και εξετάζει αυτό τον όρο. Θα ήθελε κάποια ή κάποιος να τον πει, τον όρο ενδυνάμωση, τον έχουμε ακούσει αυτό το empowerment που είπα. Αν δεν το έχουν ακούσει θα... Είναι δηλαδή όπως και ο όρος απελευθέρωση, είναι η καλλιέργεια αυτών των στοιχείων που πρέπει να δώσουμε εμείς. Έτσι ώστε τα παιδιά και αργότερος ενήλικες να έχουν το πνεύμα της αλευθερίας. Ωραία, γι' αυτό και μιλάμε γιατί έχουν πολλές δεσμέσεις. Τε άνθρωποι έχουν πολλές δεσμέσεις. Αυτό συνηπολογίζουμε στις κοινωνικές επιστήμες όταν μελετάμε τη συμπεριφορά τους για να ερμηνεύσουμε διάφορα φαινόμενα. Από ατομικές συμπεριφορές, προτιμήσεις και τα λοιπά μέχρι πολιτικές συμπεριφορές. Επομένως, ενδυνάμωση είναι ένας από τους στόχους ημών, ιδιαίτερα που θέλουμε, τη λεγόμενη κριτική εκπέλευση. Δηλαδή είναι εκπέλευση που θα οδηγήσει τους μαθητές και τις μαθήτρες να έχουν την ικανότητα, να έχουν την αλευθερία, να διαμορφώνουν τις δικές τους απόψε, να μην τις παίρνουν έτοιμες από τις δασκάλες και από τους δασκάλους. Τώρα, αν θέλουμε να πούμε έτσι κάτι, γενικό θα πούμε ότι η ελευθερία είναι μια κατάσταση σχέσεων, σχέσεων όπου το άτομο μπορεί να επιλέγει τον τρόπο που θα δρά. Ωραία, κρατήστε το αυτό. Να επιλέγουν. Ωραία. Η ελευθερία είναι μια κατάσταση όπου το άτομο μπορεί να επιλέγει τον τρόπο που θα δρά. Και να επιλέγει, όμως, θα πρέπει να γνωρίζει, να έχει τις επιλογές. Το μικρό σας θυμίστε μου. Κυριακή. Πώς? Κυριακή. Κυριακή. Αυτό όμως δεν είναι απόλυτο, δηλαδή λάξ να δρά, αλλά χρειάζεται να πατά την ελευθερία του άλλου. Σαφώς. Αυτή είναι μια προϋπόθεση. Αυτή είναι μια προϋπόθεση της ελευθερίας, η οποία αποτυπώνεται και σε ένα σχετικό ρητό, έτσι, δεν είναι? Ωραία. Πολύ ωραία. Πότε τώρα δημιουργείται η ελευθερία του ατόμου? Δημιουργείται όταν είμαστε μικροί και όταν ψάχνουμε να διερευνήσουμε τον κόσμο. Μαζί με την ανάπτυξη της λογικής αναπτύσσεται και η ελευθερία. Ο Kant, ο γνωστός φιλόσοφος, κατάλληλος κοινωνιολόγος, αλλά και παιδαγωγός, τέλος πάντων τότε δεν υπήρχαν διακριτές επιστήμες για να τον εντάξουμε, θεωρούσε την έννοια της ελευθερίας ως βάση για την ανάπτυξη της λογικής και το έτημα της γνώσης. Ωραία. Δηλαδή, είμαι ελεύθερος, αναπτύσω τη λογική μου, αναπτύσω την λογική επειδή έχω και τη γνώση. Τώρα, ας πάμε στις συνθήκες που είναι οι αρμόζουσες για την ανάπτυξη της ελευθερίας. Οι συνθήκες είναι, είπαμε, η αποφυγή κάποιων καταστάσεων που μας δεσμεύουν, που μας περιορίζουν, που μας εμποδίζουν να απλώσουμε τη σκέψη μας, να απλώσουμε τη δράση μας. Ποιοι είναι αυτοί οι παράγοντες, είναι κοινωνικοί παράγοντες και πολιτισμικοί, δηλαδή ομάδες, κανόνες, ιδεολογίες και θρησκείες, οι οποίες έχουν ένα σύνολο κανόνων ή αρχών που εμποδίζουν τη δράση μας, μας περιορίζουν. Δηλαδή δεν θα το κάνεις αυτό, είναι αντίθετο με τα θρησκευτικά σου πιστεύω, ή με τα ιδεολογικά σου πιστεύω, ή με την ηθική της ομάδας σου, της οικογένειας σου, της πολιτισμικής ομάδας στην οποία νίκεις. Το βασικό αυτό που ήδη το τονίσατε εσείς πριν, είναι ότι η ελευθερία ενός ατόμου να κάνει ό,τι θέλει, φτάνει μέχρι το σημείο που δεν προκαλεί ζημιά σε κάποιους άλλους ή σε κάποιες άλλες. Ωραία θα κάνουμε, άμα φτάσουμε στο σημείο να κάνουμε ζημιά, τότε η ελευθερία μας βλάπει. Οπότε είναι κάτι που δεν είναι αποδεκτό. Η χρήση της ελευθερίας της ζωής ενός ατόμου, εξατάται από την ικανότητά του να υιοθετήσει αυτές τις δεξιότητες της ορθολογικής ανάλυσης, οι οποίες μπορεί να το διηγήσουν στην υπέρβαση των πολιτισμικών, πολιτικών και οικονομικών εμποδίων της προσωπικής των αναπτύξεις. Λοιπόν, να το πούμε τώρα, είπαμε ότι έχουμε δεσμεύσεις από κάποιους πολιτισμικούς παράγοντες, οικογενειακές δεσμεύσεις, θρησκευτικές δεσμεύσεις, ιδεολογικές δεσμεύσεις, όταν έχουμε την ελευθερία να αναπροσαρμόζουμε ουρισμένως από τους κανόνες αυτούς, που μας περιορίζουν τη σκέψη, τότε θεωρούμε ότι είμαστε ελεύθεροι. Αυτό προϋποθέτει να είμαστε ανοιχτοί και ανοιχτές στην πρόσληψη νέων ιδεών και νέων αντιλήψων. Δηλαδή, με άλλα λόγια να το πω, η ελευθερία, και συγκεκριμένα η ελευθερία έχουν σημαντική έκφαση της ελευθερίας, είναι αντίθετη με το δόγμα. Δόγμα είναι μια αντίληψη, είναι μια πεποίθηση, η οποία δεν στηρίζεται σε λογικά επιχειρήματα. Ελευθερία, λοιπόν, είναι αντίθετη με το δόγμα. Τώρα, εμείς ως εκπαιδευτικοί, σε αυτό το συγκεκριμένο ζήτημα, έχουμε ο στόχος να αναπτύξουμε τη λογική, να αναπτύξουμε και την ελευθερία της σκέψης. Αν έχουμε την ελευθερία της σκέψης, μπορούμε, είναι μια προϋπότηση, για να έχουμε και την ελευθερία της έκφρασης. Η ελευθερία της έκφρασης είναι μία από τις βασικές αρχές στο δυτικό τουλάχιστον κόσμο. Ωραία. Το θέμα αυτό συζητήθηκε πρόσφατα, στο μεγάλο βαθμό. Με ποια αφορμή, ενήπως, Ελένη. Μήπως με την εφημερίδα Σαρλή Εμπόκ. Πολύ ωραία. Είχαμε, λοιπόν, μία ρωμοκρατική επίθεση, στη εφημερίδα Σαρλή Εμπόκ. Όπου κάποιοι φανατικοί μουσουλμάνοι, ζηχαντιστές, όπως λέγονται, επιτέθηκαν και σκότωσαν κάποιους σκητσογράφους, κάποιους ανθρώπους της εφημερίδας. Εκεί, λοιπόν, έγινε μεγάλη συζήτηση για τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης. Όπου συμμετείχαν άνθρωποι από διάφορα ιδεολογικά ρεύματα και διάφορες πολιτικές αλλά και θρησκευτικές απόψεις. Λοιπόν, η ελευθερία της έκφρασης είναι πολύ σημαντικό στοιχείο στο ελληνικό κόσμο. Βλέπετε ότι καταδικάστηκε ομόφωνα από όλο τον κόσμο στη Δύση. Υπάρχουν συχνές αναφορές όταν η Δύση επιβένει σε άλλες χώρες στο όνομα αυτής της ελευθερίας. Και είναι ένα από τα πράγματα που μπορούμε να πούμε ότι είναι κεκτημένα. Δηλαδή έχουμε το δικαίωμα τώρα εμείς να γράφουμε ελεύθερα. Χωρίς να περιορίζουμε τη σκέψη μας και χωρίς να μας περιορίζει κάποιος άλλος. Γιατί πριν από 15 χρόνια δεν είχαμε αυτό το δικαίωμα στην Ελλάδα. Αυτά τώρα είναι ιστορία, αλλά τότε δεν μπορούσες να γράψεις ελεύθερα τη γνώμη σου κάπου. Να γράψεις ένα άρθρο, ας πούμε, στην προσωπική σου σελίδα στο Facebook. Δεν είχε το Facebook, αλλά σκεφτείτε αλλού είναι και απαγορευμένο το Facebook. Για να το κάνουμε λίγο πιο σύγχρονο αυτό που λέμε. Παλιά δεν μπορούσες να εκφραστείς ελεύθερα, δεν μπορούσες να μιλήσεις ελεύθερα. Υπήρχε στέρεση της ελευθερίας του λόγου. Τώρα αυτό γίνεται μόνο σε ορισμένες χώρες όπου από εμάς στιγματίζεται. Δηλαδή είναι σαν κάποιους χώρες που, παράδειγμα το Facebook, είναι κομμένο. Ή λόγω που κρίνονται κάποιες σελίδες στο ίντερνετ ή ούτω καθεξής. Αυτό είναι μια αρχή για την δική μας, την δυτική ας πούμε σκέψη. Σχετικά με την ελευθερία και το μέχρι που εκτείνεται, υπάρχει ένας ευρύτερος προβληματισμός. Το προβληματισμός έχει να κάνει με το που έχουμε ελεύθερη άσκηση δημοκρατικών δικαιωμάτων ή που έχουμε επιβολή. Δηλαδή, αν έχουμε ένα γυμνασιάρχη που συμπεριφέρεται με ένα τρόπο που προκαλεί τους μαθητές και τις μαθήτρες, π.χ. που γίνεται συχνά, να κλείσουν τα σχολεία, να κάνουν κατάλεψη κ.ο.κ., εκεί συνήθως αντιπαρατίθεται δύο αντιλήψεις. Μία υποστηρίζεται ότι πρέπει να εφαρμοστεί ο νόμος και η τάξη. Ωραία, και τι πρέπει να γίνει, να πάει η αστυνομία μέσα στο κτίριο, να μαζέψει τα παιδιά, πιθανόν να συλλάβει και τους γονείς τους και ούτω καθεξής. Η άλλη αντιλήψη υποστηρίζει ότι θα πρέπει να είμαστε πιο διαλλακτικοί, ότι είναι δικαίωμα των ανθρώπων να διεκδικούν και να διαπαρτίρονται πάνω σε ένα πλαίσιο μιας λογικής. Μπορείς να διαμαρτύρεις και να κόβεις κεφάλια. Αυτό είναι νόημα. Αλλά σε αυτό δεν διαφωνεί κανείς, ήθελα να πω. Αλλά ως το βαθμό διαμαρτυρίας και στο πού θα φτάσουμε, υπάρχουν δύο βασικές διαφορετικές απόψεις κάθε φορά που προκύπτουν τέτοια ζητήματα, τόσο στην ελληνική κοινωνία όσο και αλλού. Εμπαναλαμβάνω, δεν πάμε στις ακραίες περιπτώσεις όπως αυτή που είπαμε πριν. Εκεί υπάρχει αιμοφωνία, δηλαδή η διαφωνία δεν λυνείται με δολοφονίες, αυτό είναι κατά δικαστήρα. Αλλά υπάρχουν αντιτιθέμενες απόψεις ως προς το ποιο είναι δικαίωμα, του να διεκδικείς και πως μπορείς να το κάνεις και την επιθυμία κάποιων άλλων να επιβάλλουν αυτό που λέμε low and order. Δηλαδή νόμος και τάξη. Το low and order ήταν ένα σύνθημα που υπήρχε στα Αμερική πριν από κάποια χρόνια και έγινε και ΣΥΡΕ, μπορεί να το βλέπετε στην τηλεόραση. Λοιπόν, τώρα θα ολοκληρώσω αυτό το σύντομο θεωρητικό κομμάτι που αφορά την ελευθερία, γιατί πρέπει να έχουμε κάποια στερεσβάση όταν διεπραγματευόμαστε αυτά τα ζητήματα. Οι εξουσίες ανήκουν σε δύο ως προς τη νομιμοποίηση κατηγορίες. Οι εξουσίες που έχουν μια βάση, δηλαδή υπάρχει μια διαδικασία που τις νομιμοποιεί και άρα δικαιούνται να ασκούν και βίας ορισμένες, περίπτωση όπως η αστυνομία για παράδειγμα. Η αστυνομία είναι ένας αστασμός που δικαιούνται νόμιμα να χρησιμοποιεί βία. Αντίθετα άλλες ομάδες ή άλλα άτομα δεν δικαιούνται. Αυτή λοιπόν είναι μια άσκηση νομιμοποιημένης εξουσίας. Αφέρεται η εξουσία είναι όταν ασκείται η εξουσία χωρίς να υπάρχει κάποια νομιμοποιημένη διαδικασία. Δηλαδή δεν υπήρχαν εκλογές, δεν προέκυπη η άσκηση εξουσίας ας το πούμε από τη θέση συγκεκριμένη που είχε κάποιος άνθρωπος και ούτω καθεξής. Η κριτική εκπαιδευτική σκέψη, δηλαδή αυτό που πιστεύουμε και θεωρούμε ότι είναι καλό για τους ανθρώπους, για τους μελλοντικούς πολίτες όπως λένε, για τα παιδιά που αύριο μεθαύριο θα μεγαλώσουν και το έχουμε αποτυπώσει ως κοινωνία εδώ στα αναλυτικά προγράμματα, στις εισαγωγές όλων των σχολικών βιβλίων και σε κάθε ευκαιρία. Τι αρμόδιοι θεσμικοί εκπρόσωποι το διατυμπανίζουν, το διακηρήσουν, είναι η ανάπτυξη και η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Είναι ένας βασικός στόχος της εκπαίδευσης, της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην οποία συμμετέχουμε εμείς από τα δημοτικά μέχρι την τριτοβάδημη. Για να γίνει αυτό το πράγμα, για να αναπτυχθεί η κριτική σκέψη, χρειάζεται ένα τέτοιο πλαίσιο λειτουργίας που να δίνει ελευθερία στους μαθητές και στους μαθητές. Να μην έχουμε αυταρχική συμπεριφορά, να μην έχουμε περιορισμό της σκέψης, να μην έχουμε περιορισμό της έκφρασης πρώτα και μετά και περιορισμό της σκέψης. Είσαι επί δώδεκα χρόνια, αυτό το πράγμα το έχω ξαναπεί πολλές φορές, όταν επί δώδεκα χρόνια περιορίζεις τις σκέψεις σου είτε γιατί έχεις μάθει να καναλιζάρεις τις απόψεις, τις γνώσεις σου σε ένα πλαίσιο που θα σε βοηθήσει να περάσει το πανεπιστήμιο, είτε γιατί φοβάσαι την αντίδραση των καθηγητών, τότε μετά δυσκολεύεσαι να αναπτύξεις την κριτική σκέψη. Είμαστε δώδεκα χρόνια στο σχολείο, ο στόχος μας, αναφέρομαι στην πρώτη περίπτωση που ανέφερα, στόχος μας είναι να περάσουμε στον πανεπιστήμιο, μπορεί να μην είναι δικός μας. Ωραία, δηλαδή όταν είμαστε ας πούμε πρώτη δημοτικού, δεν έχουμε και στόχο να περάσουμε στον πανεπιστήμιο, αλλά πες, πες η μαμά, πες η γιαγιά, πες ο παππούς. Όσο μεγαλώνουμε, κάπου εκεί στην αρχή του γυμνασίου ίσως, ίσως και πιο μπροστά, πέντε, έκτη δημοτικού, λέμε να περάσουμε στον πανεπιστήμιο. Μετά σιγά σιγά, ξεκαθαρίζω πού θέλω να περάσω, ανάλογα και με τις επιδόσεις μου, συμφωνείτε, δεν να είναι. Όχι ως προς τον χρονοδιάγραμμα λέω, αν συμφωνείτε μπορεί να πείτε εσείς ότι στο λύγιο αποφάσισετε στον πανεπιστήμιο να γίνω. Βεβαίως αυτά δεν είναι νομοτελιακά, μπορεί κάποιος να έρθει εδώ και μετά να φύγει από εδώ για να πει θα να γίνω γιατρός. Που είναι το περίεργο, ή έχουμε άτομα που ήταν οι γιατροί και ήρθαν εδώ. Δεν κρατάω το παράδοξο αυτό, αλλάζουμε έτσι. Αλλά συνήθως, τέλος πάντων, αυτό που μας λένε από μικρούς και από μικρές, για να περάσουμε στον πανεπιστήμιο, το υιοθετούμε. Ωραία, το υιοθετούμε, αλλά ως στόχος της εκπαίρευσης μας περιορίζει. Και θα μιλήσουμε πιο αναλυτικά στα πλαίσια αυτού του μαθήματος και άλλες φορές. Δηλαδή θα το πούμε για να ξαναπούμε αυτό το πράγμα. Μας περιορίζει γιατί. Γιατί έχουμε στην αρχή γονείς μας, και μετά το υιοθετούμε και εμείς επαναλαμβάνουμε, ένα συγκεκριμένο προσανατορισμό. Να ανταποκριθούμε θετικά στις εξετάσεις. Και όταν μαθαίνουμε με τον τρόπο που απαιτείτε, δεν αναπτύσσουμε, συνήθως λέγοντας τώρα έτσι, την κριτική μας σκέψη γιατί μας ενδιαφέρει να μάθουμε το μηχανισμό, τη διαδικασία, τον τρόπο για να περάσουμε. Αυτό μας ενδιαφέρει πρωτίστως, έτσι. Παθαίνουμε κάποιες συγκεκριμένες γνώσεις, μια συγκεκριμένη διαδικασία, στις οποίες τις αποκτάμε, και έτσι καραλιζάρουμε τις σκέψεις μας. Αυτό το πράγμα περιορίζει κατά πολύ την ελευθερία μας. Και είναι κάτι εμφανές, ίσως να το έχετε βιώσει κι εσείς, όταν πρωτοέρχεστε εδώ, το πρώτο έτος, κάνουμε καμιά ερώτηση εμείς, ο ένας ξύνεται, οι άλλοι ταινίζονται, η τρίτη έχει το iPhone και ούτω καθεξής, έτσι. Υπάρχει μια μηχανία. Όμως όσο ανεβαίνουμε στα αιτή, στα εξάμινα, σιγά σιγά μπορούμε να καλλιεργούμε την κριτική μας και μπορούμε να αναπτύξουμε απόψεις. Διαβάζουμε κιόλας που έχουμε για άλλες παραστάσεις. Είμαστε σε ένα χώρο ακαδημαϊκό, κάνουμε μια σειρά από μαθήματα πολύ ενδιαφέροντα, σε ότι αφορά τη σύνδεση με τη ζωή. Είμαστε στις κοινωνικές επιστήμεις, έχουμε μια σειρά από μαθήματα που έχουν να κάνουν το zoom άμεσα. Δεν είναι δηλαδή να κάνουν μηχανολογία και να είναι κάπως ειδικευμένο. Βέβαια αυτοί που το κάνουν τους τραβάει κατά κανόνα. Αλλά αν δεν το τραβάει τώρα λες, δεν έχει άμεση σύνδεση αυτό το πράγμα με αυτό που ζεις. Θα ήθελα να κάτσω σε μια κουβέντα τώρα με κάποιον σαν εμένα ή σαν εσάς και να λες ότι ξέρεις άμα το κάνω τόσες τροφές θα πετάξεις το ελικόντρο με τόση ταχύτητα και όλο το πράγμα. Αυτά που λέμε εμείς, όχι μόνο τα καταλαβαίνουν οι άλλοι, αλλά πολλά και πολλές φορές μάλλον έχουν και άποψη η οποία θεωρούν ότι είναι και καλύτερη από τη δική μας. Συμφωνείτε σε αυτό. Δηλαδή εσείς τώρα σπουδάζετε. Έτσι, ας υποθέσουμε ότι γίνεται μια κουβέντα για τα πρώτοι παπιεραματικά και πάτε να μπείτε την γνώμη σας. Θα πει κάτω σαν αυτό. Αυτό είναι, αυτό είναι. Δηλαδή υπάρχουν πάντοτε πλήκαιρα θέματα που έχουν να κάνουν την εκπαίδευση. Άρα, αυτά που μαθαίνουμε είναι πολύ έφορα για την καλλιέργεια της κρητικής μας σκέψης. Εδώ. Αλλά πριν δεν ήταν αυτά τα πράγματα. Ήταν και το άλλο που σας είπα, ότι πολλές φορές, και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί θα είστε μελλοντικοί εκπαιδευτικοί και μελλοντικές δασκάλες, ότι είναι και η προσωπικότητα των εκπαιδευτικών. Καμιά φορά που μας οδηγεί στο να περιορίζουμε την έκφραση και μετά άμα περιορίζεις, περιορίζεις, του άλλους περιορίζεις και τη σκέψη. Αυτό είναι απογορευμένο. Δηλαδή, άμα κάνω καμιά ερώτηση, μπορεί να σκεφτεί η Θένια. Η Θένια μπορεί να σκεφτεί τώρα τι να το πω αυτού μου. Θα το πω αυτό που θέλει, αυτό που εγώ πραγματικά πιστεύω. Ας το πω αυτό που θέλει για να πάρω και ένα καλό βαθμό. Έτσι, υπάρχει και αυτό. Αυτό είναι όμως λάθος, τουλάχιστον για εμάς, που θα είμαστε στο Δημοτικό, να μην το κάνουμε σε καμιά περίπτωση. Γιατί είπαμε, ο ταρχικός μας τόχος είναι να δώσουμε στα παιδιά την ελευθερία και είπαμε, ελευθερία δίδεται μόνο όταν έχει επιλογιά στον παιδί να διαλέξει. Όχι όταν το παρουσιάζουμε ένα μονόδρομο. Ωραία. Ούτε όταν το περιορίσουμε σε ένα κανάλι και του λέμε, θα πας από εδώ μέχρι εδώ, μέχρι εκεί, μέχρι εκεί. Ωραία. Λοιπόν, τώρα, θα προχωρήσουμε σε λίγο πιο παιδαγωγικά ζητήματα. Θα αφήσουμε λίγο αυτό το φιλοσοφικό, που ήταν απαραίτητο όμως για να μπορέσουμε να εστιάσουμε σε ορισμένες πολύ βασικές έννοιες για την κατανόηση του τι θα κάνουμε εδώ. Ξέρετε ότι το προ-προηγούμενο αιώνα, καλώς τη Σοφία, η εκπαίδευση είχε άλλες μορφές από τη σημερινή. Προ-προηγούμενο αιώνα, δηλαδή, όπου υπήρχε εκπαίδευση, αφορούσε... Τι άτομα να αφορούσε, λες μου... Παλιά... Ναι, όχι τον 20ο αιώνα, τον προηγούμενο, τον 19ο. Όχι μόνο στην Ελλάδα, όχι με τον κόσμο. Αυτούς που είχαν την καλύτερη οικονομική κατάσταση για να μπορέσουν να πληρώσουν δάσκαλο ή για να... και λόγω χρόνισης περισσότερο που δεν δούλευαν, για να πάρουν στο σχολείο. Ωραία, πολύ ωραία. Σε ό,τι αφορά τον πολίτον κόσμο, έχετε καμιά ιδέα τι είδους εκπαίδευση προσφέρονταν στον πολίτον κόσμο. Θυμίστε με τον μικρό σας, Μαρία. Σχεδόν η ιδιωτική εκπαίδευση μέσα από τη μαθητία. Μαθητία, ωραία. Όταν άρχισε η οργανωμένη εκπαίδευση, το σχολείο που λέμε, σε πολλές χώρες υπήρχε διάκριση. Ανάμεσα σε σχολεία για τις ελίτς και στα elementary, όταν λέγαν στην Αγγλία, σχολεία, τα βασικά σχολεία που μαθαίνανε βασικά πράγματα για τον πολίτον κόσμο. Να πούμε μεσέα, δεν υπήρχαν μεσέα, τα κατώτερα σχολεία. Εκεί, όπως και εδώ, άμα πάθεστε σε ένα σχολείο και δείτε καμία παλιά φωτογραφική έκθεση, υπήρχαν δάσκαλοι και δασκάλες που είχαν 120 άτομα στα σχολεία. Βλέπετε, ο δάσκαλος είναι πάνω ψηλά όπως είναι ο λοχαγός και από κάτω έχει 120 άτομα. Παιδιά, τα αγόρια συνήθως ήταν χώρια τα σχολεία, αλλά σε ορισμένα χωριά δεν γίνονταν αλλιώς, ήταν και μαζί, ήταν νικτά, τα αγόρια ήταν κουρεμένα looks, δεν κολλάνε ψήρεις. Τι ο δάσκαλος, η δασκάλα, για να μπορέσει να λειτουργήσει μέσα σε αυτό το πλαίσιο, Σπύρο, που έχεις και μια άμεση βιωματική σχέση με αυτό που λέω τώρα, τι έκανε? Δηλαδή, τώρα, εάν δεν είχες 12, όχι 11, 20, 22 παιδασπεριστές και είχες 100, τι θα έκανες, πώς θα το διαχειριστούσες, τα παιδιά και θα μπορούσατε να κάνετε σχέση. Είναι πολύ διαφορετική διαχείριση που μπορείς να κάνεις στη διάρκεια της δρασκαλίας, στην προκειμένη φάση αυτό που συζητάμε, που συζητάτε. Θα χρησιμοποιούσες αυτό που λέμε ποιθό ή θα επιβαλώσουν άλλο τρόπο. Θα πρέπει να επιβεβληθείς αλλιώς. Έτσι επιβάλλω όταν είναι τόσο πιο πιστικός μπορείς να γίνεις και να περάσεις αλλιώς στις απόψεις σου. Ωραία. Αυτό τώρα το λέμε εμείς εδώ. Τότε να σκεφτούμε ότι ήταν τελείως διαφορετικά τα πράγματα, άρα ο δάσκαλος ήταν κάτι σαν ταγματάρχηση, είχε 120 άτομα, δρούσε με ένα τρόπο παραγγέλματα, φωνές, κλπ κλπ. Γι' αυτό λοιπόν, στις αρχές του περασμένου αιώνα έγινε μια επανάσταση σ' ό,τι αφορά στην παιδαγωγική. Αυτό που λέμε, η προοδευτική παιδαγωγή, μίλησαν για το δικαίωμα των παιδιών στον αφθαμητισμό, το δικαίωμα των παιδιών στον αυτοσχεδιασμό, το δικαίωμα των παιδιών στην έκφραση, και δημιουργήθηκε αυτό που είναι γνωστό ως προοδευτική παιδαγωγική ή ως παιδοκεντρισμός. Ως αντίθεση, αυτό που περιέγραψα πριν, το οποίο ονομάζουμε παραδοσιακή παιδαγωγική, που έδραζει σε αντιλήψεις που θέλουν μια κοινωνία λίγο πολύ στρατοκρατούμενη. Αλλά τα χαρακτηριστικά της προσέγγισης αυτής είναι έλεγχος, ειστάξεις, πειθαρχία, έμφαση σε βασικές γνώσεις και δεξιότητες. Θα τα πάρουμε και θα τα προχωρήσουμε, καθώς τα προχωρούμε θα τα εξετάσουμε αναλυτικά. Η παραδοσιακή παιδαγωγική καρακτηρίζεται από έλλειψη εμπιστοσύνης στις αρετές της παιδικότητας. Δηλαδή δεν θεωρούν ότι το παιδί είναι όρημος άνθρωπος, ότι βρίσκεται σε ένα στάδιο ανωρημώντας. Και γι' αυτό υπεύθυνος και υπεύθυμοι είναι ο γονέας του και βέβαια στο σχολείο ο δάσκαλος και δασκάλα για να το συνετήσουν, να το προσαρμόσουν στις κοινωνικές επιταγές και ούτω καθεξής. Εδώ, σε αυτή την προσέγγιση, υπάρχει αντίληψη ότι η μάθηση θα προέλθει με πίεση. Ωραία, πίεση. Σταματάω γιατί μ' ακριβόρησα και θα ρωτήσω τώρα εσάς, είτε έχετε κάνει πρακτικές που νομίζω έχετε κάνει όλοι. Στο δεύτερο έβλεπες δεν κάνατε την κυριατρή σου. Έχετε μια αντίληψη δώδεκα χρόνια στο σχολείο και τα λοιπά. Θα ήθελα να την γνώμησα σ' ό,τι αφορά την πίεση, για να έχουμε μαθητικό αποτέλεσμα. Πρέπει να πει αν είναι με τα παιδιά ή όχι. Τι λέτε. Σκεφτείτε το λίγο και να το συζητήσουμε μετά. Γιατί αναφέρομαι εδώ ορισμένα χαρακτηριστικά, αλλά βέβαια εδώ κάνουμε μια σχηματική παρουσίαση. Ποτέ τις σχηματικές παρουσιάσεις δεν αποτυπώνουν την πραγματικότητα. Πάντοτε πραγματικότητα παίρνει στοιχεία από εκεί. Μπολιάζει δηλαδή διαφορετικά χαρακτηριστικά. Το μικρό συστημίστημα. Βασίλη. Ποιες αυτιά όπως να πιέσουμε ελεύθερα. Να πω ένα παράδειγμα. Εσείς παράδειγμα τώρα. Έχετε ένα ανήψιο. Πάει στη Δευτέρα Δημοτικού. Ο ανήψιος τι θα θέλει να κάνει. Είστε η πρώτη. Τι θα θέλει να κάνει. Αν το μοιάζουμε εμείς, υπό την επιτήρησή σας, ας πούμε, φεύγουν οι γονείς του και τον αφήνουν σε εσάς. Και θα φεύγουν μια εβδομάδα. Πάνε δύο εβδομάδες. Πάνε στην Κίνα και τον αφήνουν σε εσάς. Πενταγωγός είστε, νέος είστε. Πολύ καλό τμήμα είστε. Μπήκατε με 19 χιλιάδες κλπ. Γιατί να μη βλογίσουμε τα γένια μας αγαπητοί του μικρός σας. Κυριακή. Λοιπόν, θα το αφήνω σε εσάς δύο εβδομάδες. Τι θα κάνει. Έχω αδερφώ σε Δευτέρα που δεν ξέρω αν θέλει να βλέπει laptop και τηλεόραση. Laptop, τηλεόραση, PSP, iPod, παιχνίδια κλπ. Αυτά είναι τώρα τα μοντέρνα, ο τρόπος που παίζουν τα παιδιά. Κάποτε βγαίναν έξω και παίζανε μπάλα. Τα αγόρια, τα κορίτσια παίζανε, κάνανε ποδήλωτο ή ξέρω ότι άλλες δραστηριότητες. Λοιπόν, ξεκινάει τώρα αυτός και βλέπει. Παίζει αυτό. Μετά πιένει το άλλο. Το βαριέται το άλλο, πιένει το... Πώς λέγεται αυτό με το... PlayStation. Μπράβο. Το βαριέται και το PlayStation, μετά βάζει τηλεόραση, βλέπει... Δεν θα πω τώρα με τη γοητεία, είναι ένα χρονιστικό. Δεν ξέρω και αν παίζει, αλλά μπορεί και να παίζει. Δεν θα πω... Έχω μείνει πίσω. Πιάνει και βλέπει λοιπόν τηλεόραση. Είπες ότι είναι αγόρι, ναι? Ναι. Έχεις εσύ το... Πάει η ώρα μία. Βρέ, καλό μου βρέ, χρυσό μου, πότε θα το πεις. Τι θα κάνεις, πες μας. Να κάνει μια περιγραφή. Έχουμε μια κατάσταση. Την περιγράψαμε πολύ ανελτικά, τώρα... Τι θα έκανες σε αυτή την περίπτωση. Και ο Μπού Βασίλης και εσείς, έτσι. Και οι Μπόλυμπες και οι Μπόλυμπες. Του δίνω ένα μέλλον των εθνών. Διατί είναι απόφατα να βάλω από εγώ να κοιμηθεί... δέκα η ώρα και να ξεκινήσει νωρίς. Θα πω, θα κοιμηθείς εσύ νωρίς. Στην απόφατα θα ξεκινήσεις αύριο. Και... δέκα η ώρα θα πάει η ώρα. Ωραία. Φροντίζω φυσικά να έχει πολλή νέα και να έχει κουραστεί λίγο με το τότε. Πώς το καταβαίνεις αυτόν. Να κάνει να παίξει κεφάλαιο ή τα παιχνίδια, να κάνει χειμαστική, οτιδήποτε. Ωραία. Μίρια. Ίσως. Δεν το παρουσιάζω σαν πίεση, για παράδειγμα. Αν θέλει ο Λιμάν να κάθεται σπίτι, και λογικό, όλοι θέλαμε. Αλλά εμείς θέλουμε να τον γράψουμε ενδιαβογή, σχολείο, οτιδήποτε. Προσπαθώ να του δείξω τα θετικά αυτού. Να μην το δεις σαν πίεση, να το δεις σαν... Και θα παίξεις και θα κάνεις αυτό και τα λοιπά. Γλώσσα έκθεσαι στα πάντα. Ναι, μπορεί αυτό να μ' αρέσει, αλλά η κοινωνία μου έχει βάλει... Θα κουραστείς πολύ για να το κάνεις αυτό. Μέσα στη μαγειρική. Και αυτό, εντάξει. Λέω τώρα. Ναι, αφού η κοινωνία έχει βάλει σαν θεσμό την εκπαίδευση και η εκπαίδευση επιτελείται μέσα από τα σχολεία, που είναι τέσσερις τείχοι θρανία, όπως και εδώ, και το πανεπιστήμα θα μπορούσε να είναι αλλιώς, αλλά δεν είναι. Και εδώ κάποιος μου να μου επιβάλλει. Εσείς μου επιβάλλεσαι αυτή τη στιγμή. Γιατί αν δεν έρθω στο μάθημα, δεν είναι πάντα έτσι. Αν δεν έχεις παρακολουθείς κάποια πράγματα, δεν μπορείς να τα γράψεις. Είναι ελεύθερο εν μέρει, αλλά όταν σου λένε αν δεν παρακολουθείς δεν μπορείς να γράψεις, δεν γίνεται. Εγώ δεν το πιστέψω πάντως. Εσείς κι άλλοι πέντε. Ναι, συμφωνώ. Απλώσω ελεύθερο κι ανακοίνημα. Δεν είναι ότι εγώ υποστηρίζω να αρχίσεις στον πανεπιστήμιο και να μην ακουμπάνε. Διότι σας έχω κατεμπανάληψη πει ότι πολλά και σπηγαίνω σε ορκομωσίες και βλέπω άτομα που δεν τα έχω δει στην τηλεόραση. Μετά έχω δει στην τηλεόραση, δεν ήταν καλά, αλλά δεν λέω αυτό το πράγμα. Ωραία, εσείς τι θα λέγατε... Σήκωσε άλλος άλλης το χέρι. Λοιπόν, συμφωνούμε ότι χρειάζεται μια πίηση, άρα δεν είναι τα πράγματα άσπρο, μάλλον θα το ξαναδούμε αυτό το ζήτημα. Εδώ όμως μιλάμε για πολύ πίηση. Παλιότερα εκδηλωνόταν με τρόπους που θέλω να πιστεύω ότι τώρα ανήκουν στην ιστορία, αλλά εκπλύσσομαι κάθε φορά που συζητάμε αυτό το πράγμα με θρητητές και με θρητήτρες, διότι διαπιστώνω ότι είναι μέρας των βιωμάτων τους. Παλιότερα υπήρχε πίεση από εκπαιδευτικούς, όχι μόνο στα λόγια, όχι μόνο στις απειλές και στις φοβές, όχι μόνο λεκτική, υπήρχε πίεση και πιο προχωρημένη, δηλαδή με πράξεις. Και διαπιστώνω ότι και τώρα υφίσταται αυτό το πράγμα. Για το σπίτι είναι άλλη ιστορία. Άρα λοιπόν ένα μέρος αυτό που λέμε πίεση για τον παιδί είναι μια πραγματικότητα. Όμως και άλλα στοιχεία αυτού που ονομάσαμε για τις ανάγκες του μαθήματος, παραδοσιακή περαγωγή, μπορείτε να βρούμε με πολλές άλλες ονομασίες, αλλά το περιεχόμενο είναι που μας δεν διαφέρει. Εμείς εδώ δώσαμε αυτό το τίτλο, αυτό το όνομα. Λοιπόν, μια σειρά από θεωρητικούς του 19ου αιώνα, όπως ο Jeremy Bentham, ο James Mill, και οι συμπεριφοριστές Watson και Skinner, υποστηρίξαν ότι... ή με τις πράξεις το έδειξαν, αυτή δεν ήταν και η πεδαγωγή οι δύο τελευταίοι, ή ούτε και οι δύο πρώτοι, ήτανε ψυχολόγοι που κάνανε πειράματα και τα λοιπά, τα ξέρετε νομίζω το σχετικό μάθημα, υποστήριξαν ότι θα πρέπει να έχουμε σκληρή στάση έναντι των παιδιών. Μια αντίληψη παραλαμβάνω, που και σήμερα και με τις συνθήκες που μας περιέγραψε ο Ray Μυρια, έχει μία βάση, μία πίεση ασκήτη, αναγκαστικά. Πίεση ασκήτη πρώτα στο δάσκαλο και στη δασκάλα, είτε από το αναλυτικό πρόγραμμα που πρέπει να βγάλει, είτε από τους γονείς που θέλουν τα παιδιά τους να έχουν μία προσέγγιση σχετικά με το μάθημα συγκεκριμένη, είτε από τους διευθυντές, από τα νόταρα στελέχη, τους διευθύντρες και τα λοιπά, που θέλουν να έχουν αποτελέσματα μια συγκεκριμένη κατεύθυνση στο σχολείο, να πάει πολύ καλά στις στάδες εξετάσεις ή να συμμετάς και να κάνει προγράμματα και ούτω καθεξής. Άρα υπάρχει πίεση και σήμερα. Είναι ένα χαρακτηριστικό της παραδοσιακής περαγωγικής με την έννοια ότι εκεί ήτανε μία πολύ πιεστική κατάσταση στα παιδιά, δηλαδή μία κατάσταση που ξεπερνούσε μία περιγραφή φιλολογικού τύπου και ήτανε μία σκληρή πραγματικότητα. Ωραία. Τώρα, οι δάσκαλοι, είπαμε και οι δασκάλες, αυτόν τον ρόλο παίζανε. Παίζανε τον ρόλο το στιβαρό, ώστες θα κρατήσει ας πούμε μέσα εισαγωγικά την τάξη, θα επιβάλλει την πιθαρχία, θα είναι άτεκτος, θα πιέζει, δεν θα συγχωρεί, πιθανόν για να μην γελά. Θα τηρεί βέβαια την αιραρχία, όμως και όλο το σχολείο, δηλαδή θα υπάρχει σεβασμός προς τον διευθυντή, διευθύντρια. Παλιά, όταν έμπαινε μέσα ο διευθυντής ή η διευθύντρια, η μαθητρία, συμμαθήτρια, συσκονότησαν. Γελάς και σιλένη, το έχεις δείσει. Και το πήγα τώρα για παρατήρηση, το βρήκομαι εξάγωνα και ο συγκεκριμένος δάσκαλος το ξεκλήθηκε, το κάνει και σήμερα αυτό το δράσμα. Θα πρέπει να κάνεις μια ωραία περιγραφή και δηλαδή θα μπορούσα να αντιπαραθέσεις, όπως θα θυμάσαι τώρα τις σκέψεις σου ή τις αντιδράσεις σου, όταν ήσουνα μικρή και πώς θα βλέπεις τώρα που είσαι κοντά στον Αγίη, είσαι επαγγελμαντίας. Δηλαδή πώς τα έκραινες τότε με το παιδικό μυαλό και πώς τώρα. Πάρα πολύ ενδιαφέρον αυτό λέει. Δεν παρατηρήσεις κάποιον που τον είχες δάσκαλο και δασκάλα ή δασκάλα. Της οικονότησαν ακόμα. Είναι και αυτό ένα στοιχείο βλέπονται παραμένει. Τώρα, είπαμε μερικά πράγματα σχετικά με την προσέγγιση της παραδοσιακής παιδαγωγικής σε σχέση με το αναλυτικό πρόορα. Η παραδοσιακή παιδαγωγική και όσοι και όσες την υποστηρίζουν, θεωρούν ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο πακέτο γνώσεων, το οποίο θα πρέπει να μάθουν οι μαθητές και οι μαθήτρες και ο δάσκαλος να τους βοηθήσει ή να τους μάθει, όπως λένε, ή να τις μάθει, ας πούμε, εντάξει. Αυτό το πακέτο των γνώσεων, ποικίλει ανάλογα με την προσέγγιση και ανάλογα με την εποχή. Σας ανέφερα την προηγούμενη ώρα, την κατάσταση που επικρατούσε παλιά, όπου είχαμε τα σχολεία των ελίτ και τα σχολεία για το πολύ λαό, για το φτωχό τον κόσμο, όπου μαθαίνανε συγκεκριμένες γνώσεις για να ανταποκριθούν στην εργασία που θα κάνανε αργότερα. Ενώ στα σχολεία των ελίτ, τι κάνε στα σχολεία των ελίτ, Άννα Μαρία. Στα σχολεία των ελίτ τι μαθαίνανε. Τώρα το ίτον ας πούμε. Τώρα το ίτον, δεν το έχεις ακουστά. Το ίτον. Όχι στην Άννα Μαρία. Κι εσείς Άννα Μαρία λέγεστε. Όχι. Θα ήταν πολύ μεγάλη σύμπτωση να βετύχουμε δύο Άννες Μαρίες διαγωνίως όπως βλέπουμε. Λοιπόν, σε ένα σχολείο ελίτ θα έχεις δει και ταινία. Εκείνη την ταινία με το Κάπτερ Μαϊ Κάπτερ θα την έχεις δει φαντάζομαι. Θα την έχεις δει. Ποιος την είδε αυτήν την ταινία που έπαιζε ένας ηθοποιός που αυτοκτόνισε τον παλικάρι φαλώς πάντων. Δε θυμάμαι πως το λέγανε. Όχι, όχι. Πες το λένε. Ο κύκλος των χαμένων ποιητών. Δεν το είδατε αυτό. Το είδα η Σοφία. Ωραία. Εκεί λοιπόν, εκεί η Σοφία, ήταν, τώρα, εγώ μετακινούμαι γιατί πρέπει να παίρνουμε, εκτός άμα θες να ακούει, άμα θες να ακούει. Έτσι κι αλλιώς μετακινούμαι βέβαια, αλλά τώρα το παρακάνω όπως βλέπεις. Λοιπόν, εκεί ήταν ένα σχολείο που θα το χαρακτηρίζουμε πως. Αυταρχικό. Ναι. Εν τούτοις, αυτά τα μαθήματα που προσέφερε στους φοιτητές και στους φοιτητές. Λόγω τεχνίας. Λόγω τεχνίας, ιστορία τέχνη, έτσι. Αυτή ήταν η κουλτούρα που μεταδίδαν τα σχολεία για τις ελίτ. Και αυτό είναι κάτι που υπάρχει ως αντίληψη και τώρα. Ναι, δηλαδή έχω πάει στο δεύτερο τώρα από αυτά που έχω να σας πω, αλλά δεν πειράζει. Δέσφυνα. Αυτή είναι μια παραδοσιακή παιδαγωγή. Ναι. Αυτή είναι μία στιγμή που τα εκκρίνει ή όχι αυτοί οι δεδομένοι στους φοιτητές. Όχι, γιατί η παράδοση είναι κάτι που μετράει για πολλούς ανθρώπους. Σκεφτείτε μόνο πόσους συλλόγους διατήρησης παραδοσιακής μουσικής, παραδοσιακών χωρών, παραδοσιακών εθήμων υπάρχει. Η παράδοση είναι το στάνταρ. Με τη θετική έννοια όμως. Η αναθεώρηση είναι εκείνη που πρέπει να πείσει. Γι' αυτό και βιβλία για την παραδοσιακή παιδαγωγή θα βρείτε πολύ πιο λίγα από τα βιβλία που θα βρείτε για τις διαφορετικές προσεγγίσεις που τώρα, να μιλήσω πιο συγκεκριμένα, είναι αυτό που λέμε παιδοκεντρική, προδευτική και ριζοσπαστική. Έτσι, γιατί θα μιλήσουμε και για τη ριζοσπαστική. Πολλοί περισσότεροι βιβλιογραφεία, πολλά περισσότερα άρθρα, επιχειρήματα υπάρχουν. Γιατί? Γιατί η παράδοση είναι αυτό που υπάρχει. Εσύ πρέπει να πείσεις για να τον αντρέψεις. Δεν ξέρω αν τώρα γίνεται αντιληπτό. Υπάρχουν τα ήθη, τα έθιμα, το πράγμα, έτσι συγκεκριμένα. Εσύ για να πείσεις ότι δεν πρέπει να γίνει έτσι, πρέπει να γίνει αλλιώς, πρέπει να επιχειρματολογήσεις. Θα πεις ένα μικρό ακροατήριο, μετά ένα μεγαλύτερο, θα συμβάλουν άλλοι, γι' αυτό και θα βρούμε πολύ πολύ περισσότερη ανάπτυξη επιχειρημάτων από της πλευράς των λεγόμενων προοδευτικών παιδαγωγών, έτσι. Και των ριζοσπαστών, θα μιλήσουμε για αυτούς αργότερα. Είμαστε εκεί που κάναμε ένα σχήμα με βάση, αυτό που έλεγε ο John Dewey, ο μεγάλος φιλόσοφος, θα έχετε ακούσει γι' αυτόν, χώριζε σε δύο σέχτες στην εκπαίδευση. Μία ήταν αυτό που λέμε παραδοσιακή και άλλη η νέα, όπως συμπεριλαμβάνονταν αυτό τώρα που λέμε παιδοκεντρισμός, προοδευτική παιδαγωγική, δικαίωμα του παιδιού στην αυθενέργεια, στο αυθόρμητο και ό,τι ο καθεξής. Μπορεί να βγει ο αυθορμητισμός του, να αναπτυχθεί ελεύθερα, χωρίς να το καναλιζάρουμε και ό,τι ο καθεξής. Εντάξει, εκεί σε αυτό το σχήμα είμαστε, αλλά είπαμε ότι θα καλύψουμε τρεις πλευρές. Λοιπόν, και έλεγα ότι η παραδοσιακή παιδαγωγική έχει μία ιστορική παράδοση η οποία επανέρχεται τώρα σε ορισμένες συζητήσεις. Θα κάνω συγκεκριμένη αναφορά σε ένα σχολείο που καλλιεργεί τις τέχνες, τα γράμματα. Θα αναφέρθηκε η Σοφία στην ταινία, πώς την είπαμε Ελένη, εσύ είπες, ο κύκλος των χαμένων ποιητών, όπου στο σχολείο που ήταν αυτό που λέμε προς τη συντηρητική παιδαγωγική όλες οι αρχές του και όλες οι δράσεις του, όμως εκεί καλλιεργόταν η ιστορία, η λογοτεχνία, οι τέχνες, γενικώς δεν είχε αυτή τη χρησιμοθυρική προσέγγιση της γνώσης, που συναντάμε πάλι, και θα αναφερθώ μετά σε αυτό, στα πλαίσια της παραδοσιακής παιδαγωγικής. Μένω λίγο ακόμη εδώ, ότι καλλιεργείται δηλαδή μια φιλελεύθερη αντίληψη μέσω αυτών των πραγμάτων. Φιλελεύθερη, όμως, ως προς τη διαπραγμάτευσή τους, έτσι, και αφορά ένα ορισμένο μέρος του μαθητικού πληθυσμού. Αναφέρθηκα και πριν στη συζήτηση που γίνεται τώρα για τα πρότυπα πειραματικά σχολεία. Τα πρότυπα πειραματικά σχολεία, να σας το πω περιληπτικά, έχουμε και εμείς ανάγκη στην Παιδαγωγική Ακαδημία που πηγαίνατε στο πρώτο έτος. Εκεί έχουμε ένα πρότυπο πειραματικό. Αυτά λειτουργούν με βάση τον νόμο που ψηφίστηκε το 2011, με ισαγωγικές εξετάσεις. Άρα είναι σχολεία όπου φοιτούν μαθητές με βάση τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Τώρα η Νέα Κυβέρνηση προτίθεται να αλλάξει τα σχολεία αυτά, να τα διαχωρίσει σε πρότυπα. Θα αφήσει πέντε πρότυπα, αυτά που είναι στην Αθήνα, εδώ δεν είχαμε κάποιο ιστορικό πρότυπο. Και θα τα κάνει τα υπόλοιπα πειραματικά και θα μπαίνουν με κλήρωση, όπως μπαίναν μέχρι το 2011. Και τα πειραματικά μπορεί να είναι σχολεία που θα εξυπηρετούν και τις ανάγκες των φοιτητών και φοιτητριών των παιδαγωγικών δημιμάτων. Γιατί θα μπορούν να παρακολουθούν μαθήματα, να λαμβάνουν μέρος σε πρότυπες διδασκαλείς. Να κάνουν οι ίδιοι και οι ίδιες εσείς δηλαδή, αν υπάρξει μια τέτοια σύνθεση θα ήταν ευχή σε εργογέ για εμάς και για εσάς. Αν γίνουν δηλαδή πειραματικά. Όμως ως πρότυπα πειραματικά, είχαν άλλοι. Άλλη λειτουργία και αυτό διαφαίνεται και από την επιχειρηματολογία ορισμένων υπέρ της διατήρησης της μορφής που σας περιέγραψα πριν. Και η οποία τώρα είπαμε θα καταργηθεί. Ισχυρίζονται δηλαδή ότι αυτά τα σχολεία δίνουν κάτι παραπάνω. Ότι γίνονται εκεί όμυλη ανάγνωσης. Ωραία. Αυτό όμως είναι μια άλλη κουβέντα. Εγώ τώρα επανέρχομαι εδώ και λέω ότι έχουμε δύο κατευθύνσεις στην παραδοσιακή παιδαγωγική σε σχέση με το αναλυτικό πρόγραμμα. Η μία είναι καθαρά χρησιμοθυρική. Δηλαδή τι πάνω να πει αυτό το πράγμα. Τα παιδιά θα πρέπει να πάρουν γνώσεις, δεξιότητες και να καλλιεργήσουμε ικανότητες οι οποίες θα τα βοηθήσουν να ανταποκριθούν στην αγορά εργασίας. Ωραία. Μία προσέγγιση υποστηρίζω ότι τα παιδιά θα πρέπει να λαμβάνουν και ο δάσκαλος να μεταδίδει γνώσεις οι οποίες θα τα βοηθήσουν να ενσωματωθούν στην αγορά εργασίας. Άρα έχουν μια στροφή προς τις δεξιότητες όταν το σχολείο είναι χρησιμοθυρικό πάνε σε δεύτερη μοίρα η καλλιέργεια της αγάπης για τη λογοτεχνία, για τις τέχνες και ούτω καθεξής. Αυτό έγινε στις ΗΠΑ όπου επιβλήθηκε ένα σύστημα εξετάσεων, σε κάθε πολιτεία γίνονται χώρια, αλλά οι περισσότερες πολιτείες το έχουν υιοθετήσει με βάση του οποίου υπάρχει ένα κεντρικό σώμα γνώσεων. Σε αυτό το σώμα γνώσεων αν ανταποκριθούν καλά τα παιδιά τότε είναι θετικό και για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, γιόντ' εξετάσεις δηλαδή συνεχώς. Αυτό είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής εκπαίδευσης, η συνεχής εξέταση των μαθητών και των μαθητρών και των δασκάλων όμως στην περίπτωση που σας ανέφερα των ΗΠΑ. Από αυτές τις εξετάσεις και αυτό το κουρίκιλο, το αναλυτικό πρόγραμμα στο οποίο πατούν και στο οποίο εξετάζονται τα παιδιά είναι περιοριστικές ως προς την κελαιέργεια της λογοτεχνίας των τεχνών και τα λοιπά. Δηλαδή υπάρχει ένα αναλυτικό πρόγραμμα το οποίο δίνει βαρύτητα στα τρία R που λένε, δηλαδή αριθμίτικς, writing και reading. Δεν πειράζει. Λοιπόν, δίνει στα αυτά τα τρία στοιχεία, στα βασικά. Όταν δίνεις back to basics που υπάρχει ένα σύνθημα, δηλαδή επιστροφή στα βασικά, όταν υιοθετείς αυτό το σύστημα θέλεις ένα συγκεκριμένο πακέτο γνώσεων να μεταδοθείς. Σε αυτό το πακέτο, όταν εξετάζεις σε κιόλας, εύλογο είναι οι βαθητές αλλά και οι εκπαιδευτικοί γιατί κινδυνεύουν να αφήσουν σε δεύτερη μοίρα τις τέχνες αλλά και τις λεγόμενες ανθρωπιστικές λογοτεχνίας κτλ κτλ. Ωραία, δεν ξέρω αν γίνουμε αντιληπτός. Εκεί είναι αυτή η προσέγγιση χρησιμοθυρική και προέρχεται από την αντίληψη ότι η γνώση που θα πρέπει το σχολείο να καλλιεργεί ή κατά την ορολογία της παραδοσιακής εκπαίδευσης να μεταδίδει θα πρέπει να έχουν άμεση ανταπόκριση στην αγορά εργασίας. Αυτή που παραλαμβάνω είναι χρησιμοθυρική προσέγγιση της παραδοσιακής πεδαγωγικής. Έχουμε λοιπόν στροφή στις βασικές γνώσεις και δεξιότητες. Ανάγνωση, αριθμητική, τα βασικά δηλαδή και γραφή. Ανάγνωση, αριθμητική και γραφή. Παράλληλα όμως στην παραδοσιακή έχουμε και την άλλη τάση που σας είπα τη φιλελεύθερη αντίληψη υπέρ της καλλιέργειας του τεχνού. Αλλά αυτό είναι για κάποια σχολεία ίσως που έχουν μείνει και κάποια τέτοια σχολεία πολύ ελίτ σχολεία. Άλλη τάση δίνει έμφαση στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και αυτό είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο που έχει να κάνει με τις αξίες που στα πλαίσια της παραδοσιακής πεδαγωγικής προωθούνται στο σχολείο. Ωραία θα τις δούμε αυτές αναλυτικότερα. Τώρα για να συνοψήσουμε θα πούμε ότι σε ό,τι αφορά στο αναλυτικό πρόγραμμα είπαμε θέλουμε ένα κεντρικό πακέτο ένα βασικό πακέτο γνώσεων πασικές γνώσεις και σε ό,τι αφορά στις πρακτικές έχουμε πίεση σκληρή στάση και έμμονη στην πειθαρχία. Σε ό,τι αφορά τώρα τη διδακτική προσέγγιση τονίσαμε το ζήτημα της απομνημόνευσης. Είπαμε δηλαδή ότι το σχολείο μας είναι τέτοιο που παρότι στις διακηρύξεις του υπερτονίζει θα λέγα να διαβάζει τα σχετικά κείμενα την κριτική σκέψη εν τούτης στην πράξη προωθεί την απομνημόνευση. Γιατί το εξεταστικό σύστημα είναι τέτοιο που στηρίζεται στην απομνημόνευση γνώσεων. Έγινε μια προσπάθεια που την τράπεζα θεμάτων δεν έχω ασχοληθεί ιδιαίτερα αν κάποιος από εσάς ή κάποια έχει ασχοληθεί μπορείτε να μου πείτε ένα όψιδο αλλά θεωρητικά ή ως εξαγγελία η προσπάθεια αυτή στόχευε να καταπολεμήσει την απομνημόνευση, τα φροντιστήρια κλπ. Παραλαμβάνω δεν έχω ασχοληθεί και δεν μπορώ να την κρίνω. Εν τούτοις η απομνημόνευση είναι κεντρικό στοιχείο της παραδοσιακής παιδαγωγικής γιατί είπαμε ότι στόχος είναι να κάποιες γνώσεις κεντρικές βασικές να γίνουν κτήμα των παιδιών και ο δάσκαλος είναι αυτός που θα τις μεταφέρει. Τώρα ο τρόπος που γίνεται αυτό είναι με μητοπική διδασκαλία. Καλή ώρα τώρα όπως είμαστε εδώ ο δάσκαλος δασκάλα, απέναντα τους μαθητές μαθήτρους που κάθονται ακριβώς όπως εσείς σειρά τα βιβλία ένας πίσω από το άλλο, ο δάσκαλος κυριαρχής στην τάξη. Πολλές φορές συμπεριφέρεται αυταρχικά όταν λέμε συμπεριφέρεται αυταρχικά εννοούμε ότι δεν εντιολογεί. Λέει κάνε αυτό γιατί το λέω εγώ. Θα πρέπει να γίνει αυτό γιατί έτσι δεν προσπαθεί να δικαιολογήσει συμπεριφορές τάσεις ούτε κάποιες πρακτικές. Στο σύστημα είπαμε και πάλι ότι έχουμε κυριαρχία των εξετάσεων. Σας είπα πριν για το παράδειγμα της Αμερικής αλλά και εδώ το ίδιο έχουμε. Έτσι έχουμε απομνημόνιμους εξετάσεις. Τέστ. Όλα τέστ. Γραμπτά τέστ, προφορική εξέταση είναι μια διαρκής διαδικασία και μάλιστα θα έχετε ακούσει ότι ως τεχνική συνίσταται αυτό που έλεγα ως συνταγή συνίσταται να δίνουμε παραπάνω εξετάσεις όταν χάνουμε τον έλεγχο της τάξης. Θα βάζουμε δηλαδή διαγωνισμα όταν βλέπουμε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο. Εντάξει. Έχει αποθεώσει την εξέταση η παραδουσιακή παιδαγωγική. Παλιότερα υπήρχαν εξετάσεις στην πέμπτη δημοτικού, στην έκτη δημοτικού, εξετάσεις της αγωγής στο γυμνάσιο, εξετάσεις στο γυμνάσιο, εξετάσεις για να μπει στο λύκειο, εξετάσεις στο λύκειο και δύο χρονιές πανελλαδικές. Οπότε, αντιλαμβάνεστε μια διαδικασία επίπονη και μακροχρόνια. Βέβαια και τώρα γίνονται εξετάσεις σε μικρότερο βαθμό από αυτό που σας περιέγραψα. Αλλά, έχουμε τα τεστ, έχουμε τα πρόχειρα διαγωνίσματα, έχουμε τα επίσημα διαγωνίσματα, βέβαια στα βιβλία του Δημοτικού έχουμε και τα κριτήρια τα λεγόμενα. Εντάξει, όμως εκείνα είναι μια μορφή πιο ήπια από αυτά που συμβαίνουν σε ανώτερες βαθμίες, δηλαδή στο γυμνάσιο και στο λύκειο. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της παραδοσιακής παιδαγωγικής είναι ότι καλλιεργείται ο ατομικισμός και ο ανταγωνισμός. Δηλαδή, στο πλαίσιο αυτής της παιδαγωγικής δεν υπάρχει ομαδικότητα. Δεν υπάρχει ομάδος συγκεντρωτική διδασκαλία, ούτε ομάδες να κάνουμε να προσεγγίσουμε το ζήτημα να λύσουμε την άσκηση. Δεν προωθείται κανενός είδους συνεργασία μεταξύ των μαθητών και μαθητριών. Αντίθετα, εξετάζει το καθείς μόνο του ή η καθημειά μόνη της και ούτω καθεξής. Και βέβαια, όλο αυτό το πλαίσιο με τις εξετάσεις πάνω στις γνώσεις που πρέπει να μάθουμε καλλιεργεί τον ανταγωνισμό. Ο καταναγκασμός είναι ένα στοιχείο της παραδοσιακής παιδαγωγικής που είπαμε ότι πολλές φορές παίρνει ακραίες μορφές. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως αγωγή της υπακοής την προσέγγιση που η παραδοσιακή παιδαγωγική προωθεί. Και να τονίσουμε το γεγονός ότι δεν είναι καν το πλαίσιο καθυρισμένο. Δεν υπάρχει δηλαδή ένας συνολοκανόνων ξεκάθαρον με τις συνέπειες της παραβίασής τους. Ο σεβασμός είναι κάτι που προέρχεται από το φόβο και η σωστή συμπεριφορά είναι ένα πράγμα που απαιτεί ο δάσκαλος. Είναι σωστή βέβαια όπως την προσδιορίζει ο δάσκαλος ή η δασκάλα χωρίς να αιτιολογεί πάντα. Γι' αυτό και δείτε τα έμφαση στη διατήρηση της πειθαρχίας και της κανονικής συμπεριφοράς. Το έχω βάλει σε εισαγωγικά γιατί είπαμε ότι κανονική είναι μια έννοια που θα μπορεί να πάρει περιεχόμενα διαφορετικά. Πέαλος υπάρχει έλλειψη ελαστικό εντάσος προς την αντιμετώπιση του λάθος. Δηλαδή δεν εξετάζονται τυχόν ελαφρυντικά στην περίπτωση που κάποιος παραβεί κάποιον κανόνα ή κάνει κάποιο λάθος. Αν εξετάζονται ούτε κατά περίπτωση γίνεται εξέταση, στους κατάσεις μπορεί να βρεθεί ένας μαθητής ή μια μαθήτρια μια συγκεκριμένη μέρα και να κάνει κάτι. Υπάρχει μια άτεκτη προσέγγιση ως προς τα ζητήματα της πειθαρχίας. Στο πλαίσιο της παραγωγικής αυτής, της παραδοσιακής παραγωγικής, η δασκάλα, ο δάσκαλος και το σχολείο αποφαίνονται για το τι πραγματικά αξίζει, σε ό,τι αφορά συμπεριφορές και στάσεις, ενώ φτάνουμε μέχρι το σημείο να καθορίζεται η συμπεριφορά εκτός σχολείου και το ντύσιμο. Αυτό τώρα μπορεί να σας ακούγεται παράδοξο αλλά παλιότερα τα παιδιά πηγαίναν στο σχολείο το δημόσιο με στωλές. Επίσης υπήρχαν παιδονόμοι που επιτηρούσαν τη δραστηριότητα των παιδιών εκτός σχολείου. Από μηνάρια αυτής της προσέγγισης μπορούμε να δούμε ιδιωτικά σχολεία της Βρετανίας αλλά και της Ελλάδας. Όπου η αφίεση συμπεριλαμβάνει συγκεκριμένα κουστούμια, φούστες, είναι και πλούσεις με το σήμα αλλά και όταν υπάρχει μεγαλύτερη άνεση οι επιλογές είναι περιορισμένες. Δηλαδή θα φοράς ή μπλε ή μαύρο ή κάποιο χρώμα αντίστοιχο. Δεν θα φοράς κολλάν, παράδειγμα να είσαι κορίτσις, δεν θα φοράς κοντοπαντέλο να είσαι αγόρι. Δεν θα βάφεις τα παλιά σου κόκκινα, δεν θα κουρέβεις αλλαϊνδιανού style. Όποτε θες θα περιμένεις το καλοκαίρι να κάνεις αυτά. Αυτό είναι ένα πλαίσιο βέβαια που έχει μια γοητεία. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε. Ανά Μαρία. Ναι, ναι, όχι, υπάρχουν και τα καλά και τα θετικά και τα αφεντικά. Καταρχήν να το διαχωρήσουμε ως προστοντήσιμο και ως προς συμπεριφορά εκτός σχολείου. Βρίσκουμε κάποιον θετικό για τη συμπεριφορά εκτός σχολείου και να ασκείται έλεγχος από το σχολείο ή από τους ανθρώπους του σχολείου. Δασκάλους, παιδοφύλακες και το καθεξής. Λέω. Έχω και δύο στοιχεία. Ότι δασκάλα καθορίζει σε κάποια έκταση είτε το τίσιμο είτε τη συμπεριφορά εκτός σχολείου. Τώρα θα μιλήσουμε και για τα δύο ή μόνο για το τίσιμο. Όσον αφορά το τίσιμο, για το τίσιμο. Για το τίσιμο. Συμπεριφορά εκτός σχολείου. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα βρεθεί κανένας που να πει ότι δεν θα είναι αρμοδιότητα του γονέου και θα είναι το σχολείο. Δεν πειράζει. Πολλές φορές αν επιβάλλονται μέσα στην τάξη. Αν επιβάλλει ο δάσκαλος ή κυριακότερο το θρησκευτικό σύστημα. Επιβάλλει ένα νέο νόρμα, ένα συγκεκριμένο πινίσιμο. Αυτό μπορεί να επηρεάσει ανετικά από τη συμπεριφορά του. Και έτσι μπορεί να έχει αντίκτυπο να το κάνει να την τράψει. Και μπορεί να έχει μια συμπεριφορά μεσα στην τάξη. Επιθυμηθεί όσο μπορεί την εμφάνιση να βάσει τη νόρμα που θα έχει μέσα στο σχολείο. Και όταν πηγαίνει έξω από το σχολείο να πει όλο αυτό αρχιδικό σαν μια αντίδραση. Και να έχει ενδιαφερτική συμπεριφορά. Ωραία, ωραία. Τώρα συζητήσαμε τώρα και το αποτυπώσαμε εδώ το ζήτημα της στολής. Είδαμε κάποια υπέρ, είδαμε και κάποια καντά. Να πούμε, τα γράψαμε εδώ, να τα πούμε λίγο και προφορικά. Για να πούμε, κατά τη γνώμη σας, Νίνα, Μαρία, το πιο ιχειρό από τα υπέρ. Ότι εξαλείφονται κάποιοι οικονομικές ανισότητες, με το εξήγωμα αυτό. Ναι, δεν εξαλείφονται οι ανισότητες, αλλά... Δεν σίγουρα συνεχίζουν να υπάρχουν, αλλά δεν φαίνονται. Α, μπράβο, τώρα εκφραστήκατε πιο σωστά. Μην σας σκομπλάρει τηλεόραση. Εξάλλου μπορεί να κάνετε καριέρα στην τελεόραση, δεν το ξέρουμε αυτό. Εμείς γι' αυτό θα φροντίζουμε εδώ, να σας δώσουμε μια ρητορική ιδινότητα, έτσι. Και η παρουσίαση, είπαμε, αποσκοπή και σε αυτό, να έχουμε άνεση στο να παρουσιάσουμε. Άρα, πολύ σωστά, θα συμφωνήσω με τη Μαρία Νίνα. Μαρία Νίνα, έτσι. Το σημαντικότερο επιχείρημα, υπέρ της ποδιάς, είναι ότι, ξέρετε, αν φοράμε ποδιά, δεν θα φαίνεται ότι εσείς φοράτε ντόλτσε καμπάνα, κι εγώ φοράω καμπάνα απ' τον παζάρι. Εντάξει. Είναι σημαντικό αυτό. Και δεν θα γίνει το σχολείο χώρος επίδειξης νεοπλουτισμού. Υπάρχει αυτό. Είναι ένα καλό επιχείρημα. Συμφωνείτε, αγάπη. Ωραία. Άλλο επιχείρημα, Λευτέρη. Ναι. Λίγο δυνατάσεις, παρακαλώ, γιατί βρέχει το αέρα και δεν θα ακουγόμαστε. Ας πλημπέρουμε σε ένα κλίμα, έτσι, ομάδας. Ναι. Να είστε όλοι έτσι φαρονοϊδουμένοι. Α, κι αυτό μπορεί να παίξει. Μαρία. Φυσικά είναι μια μορφιά, είναι ένα κομψώτιο, τώρα το χιόνι είναι λεωμένοι, πιστωλί. Και αυτό μπορεί να παίξει. Άλλο επιχείρημα, υπέρ. Στα υπέρ είμαστε. Βασίλη, περίμενε λίγο. Να έρθω προς τα εκεί για να το καταγράψουμε. Τώρα έχουμε και αυτό. Λοιπόν. Μπορείς να είσαι πέρα σε μπροσπά και να φάω με τα ίδια, γιατί είναι ποιο κονέμα σε το τίτλο της δημοκρατικότητας και στο μάθημα. Μάλιστα. Και αυτό. Θεοδώρα. Δεν γίνονται εμφανίσεις σε οποιασδήποτε διαφορές κοινωνικούς στάτους. Ναι, το είπαμε. Το είπαμε. Άρα, λοιπόν, εδώ είμαστε. Πάμε τώρα στα επιχειρήματα κατά. Ελένο Κυριακή. Πώς λένε το μικρό σας? Ρώσο. Ρώσο και ρόζα. Πείτε μου ένα κατά. Αποφασίστε μόνοι σας. Μία θα πει. Ρόζα. Και ότι ενισχύει την ομιλογένεια. Εντάξει, το βιβλίο είναι όμοι αντιμένοι και χάνονται ιδεότητες του χαρουματικού. Ωραία. Άλλο κατά επιχείρημα. Κι εσείς δεν μιλήσατε. Α, μίλησε ο Βασίβης για σας. Ναι. Σοφία, σας ακούμε. Ναι. Καταποίησες το προσωπικό στίχης, προσωπικότητας, προσωπικότητας. Συναφέσουμε αυτό που είπε η ρόζα. Καταποίησες Άννα Νεραδιά και Μαρία. Οι οικονομικοί όλοι που μπορεί να είναι κοινωνικά. Ε, ναι. Αυτό όμως τώρα θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν μπορείς να πάρεις μια ποδιά που θα τη φοράς όλο το χρόνο και μπορείς να αλλάζεις 732 συνολάγια. Εντάξει. Χάρη. Παραμένεις έρθα και κάναμε στοπ. Ωραία. Οπομοιομορφία είναι κάτι που δεν το θέλουμε, έτσι. Γενικώς. Είδαμε λοιπόν ότι κάθε αντίληψη έχει τα υπέρα και τα γκάντα. Και καλό να τα μελετάμε από όλα. Βασίλη. Επίσης, θέλοντας να το άγινε, να μαθώ, να μοιάζουν όλοι όσοι με το ίδιο. Προάλληλα σαν να το αδείχνω, επειδή θα ασχολεθώ με διαφορετικά συγκόντα, διαφορετικά χρόματα. Και πάλι το αγωνισμό στους συγκολλέντες. Κάθε μέρα θα μάθει και το χύμα που παίρνω στα πάρκια. Και έχω το νόμιμό όσοι μπορούν να το βάζουν. Αυτό όμως είναι ένα από τα επιχειρήματα υπέρ της καλλιέργειας ομαδικού πνεύματος. Δηλαδή, το να φοράσεις το σηματάκι, να φωνάζεις ας πούμε δέκατο, τι λέει για το σχολείο σου, δέκατο. Θεωρείται ότι καλλιεργεί μια κουλτούρα που ενισχύει την ομαδικότητα και το πνεύμα υπερηφάνεζε το σχολείο. Ως αντίληψη για τη σχολική κουλτούρα. Είδαμε λοιπόν, πολύ ωραία, ότι για κάθε θέμα υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Εμείς πρέπει να τις βλέπουμε για να μην δογματίζουμε. Είναι βασικό αυτό, θα επανέρχομαι από καιρός καιρός και θα το επαναφέρω. Τώρα, για να δούμε άλλες παραδοξότητες που συμβαίνουν. Εδώ έχω ένα απόσπασμα από ένα άρθρο που παρατέθηκε στο Guardian στη γνωστή Αγγλική Εφημερίδα. Το οποίο μας πληροφορεί ότι ο Υπουργός της Εκπαίδευσης, ο Μάικλ Γκό, σκέφτεται να επαναφέρει τιμωρίες όπως «Συγγραφή, γράψεις 100 φορές δεν ξαναμιλήσεις και ούτω καθεξής». Αυτό λέει εδώ πέρα, αν διαβάστε έτσι ξιστά που λέμε, έτσι? Για να επιτύχει την καλή συμπεριφορά των μαθητών και των μαθητριών. Με αυτό το απόσπασμα θέλω να τονίσω ότι στην εκπαίδευση δεν έχουμε θέματα τελεσίδικα λοιμμένα. Είναι πολλά θέματα που επανέρχονται. Και μελετώντας την ιστορία της εκπαίδευσης, που εδώ το κάνουμε έτσι, έχουμε μαθήματα σχετικά, βλέπουμε ότι τα ζητήματα επανέρχονται κατά περιόδους και ανάλογα με τις πολιτικές εξελίξεις. Έτσι σας ανέφερα για τα πειραματικά, μια εξέλιξη που είναι μία κατεύθυνση που πάει να εγκαταργήσει τα ηλίττια σχολεία. Εδώ έχουμε μία εξέλιξη στη Μεγάλη Βρετανία που πάει να επαναφέρει μία πρακτική που έχει αποστηρθεί από χρόνια. Έχει αποστηρθεί θεωρητικά, γιατί στην πράξη τώρα μπορείτε να μου πείτε ότι ξέρετε μας βάζουνε τιμωρία 100 φορές γράψε κάνε και τα λοιπά. Όπως και η σωματική τιμωρία ως μέθοδος διαπαιδαγώγησης προφανώς και ανήκει σε αυτό που λέμε παραδοσιακή παιδαγωγική. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όποιος λέει ότι είναι προοδευτικός παιδαγωγός δεν έχει μπει στον πειρασμό ή δεν έχει προσφύγει ενήονται σε σωματικές τιμωρίες. Υπάρχει εξάλλου το γνωστό ρητό ο μη δαρής που παιδεύεται. Νομίζω καταλαβαίνουμε τι θα πει αυτό δεν χρειάζεται να μεταφράσω. Και υπάρχει και η γνωστή ταινία που αν τη βάλουμε στο facebook δεν ξέρω κατά πόσον είναι θα πάρει εκατομμύρια like στην Ελλάδα το ξύρο βγει και από τον παράδεισο. Αν σας βάλω τώρα εδώ πέρα και σας προβάλλω αυτή την ταινία και σας πω πως επικροτείτε τη στάση του Απαμιχαήλ. Άσχετα αν λέμε ότι είναι αντιπαιδαγωγικό και αν έχουμε πει εμείς εδώ στην Ελλάδα ότι η σωματική τιμωρία είναι απαγορευμένη. Το ξέρετε αυτό. Έχει απαγορευθεί από χρόνια. Εν τούτοις δεν θέλω τώρα να πω στον πειρασμό και να σας ρωτήσω αν έχετε εμπειρία εσείς προσωπική. Επειδή είστε και κορίτσια μπορεί να μην έχετε εκεί πολύ ας πούμε γιατί τα γόρια έχουν παραπάνω εμπειρίες αυτό το ζήτημα. Αλλά κάτι θα έχετε ακούσει κάπου θα έχετε γίνει μάρτυρες κάποιας συμπεριφοράς θα μπορούσαμε να την εντάξουμε σε αυτή την κατηγορία. Δηλαδή τη σωματική τιμωρία. Δηλαδή τι θέλω να πω με αυτό το πράγμα. Ότι η σωματική τιμωρία έχει μεγάλη σύμφωνα με κάποιες έρευνες που είχαμε υπόψη κοινωνική αποδοχή. Αυτό που μπορούμε και να το διαπιστώσουμε εάν κάτσουμε σε ένα χώρο που συχνάζουν νέοι γονείς θα παρατηρήσουμε τη συμπεριφορά τους θα ακούσουμε φωνές θα δούμε και χειροδικής. Άρα ό,τι ξαναλέω απαγορεύεται. Απαγορεύεται είναι ποινικά κολάσα. Αν δηλαδή υπήρχε κάποιος στον νόμος εκεί και ήθελε μπορούσε το γονέα να τον βάλει στη θέση του κατηγορούμενου. Εντάξει απαγορεύεται ξαναλέω η σωματική τιμωρία. Το ίδιο απαγορεύεται και στο σχολείο και αυτό έγινε για πολλούς και συγκεκριμένους παιδαγωγικούς λόγους. Για ποιους λόγους απαγορεύτηκε. Ωραία. Γιατί δεν είναι αποτεκτή η βία στην κοινωνία μας. Εντάξει. Ξαναλέω στην κοινωνία μας η βία δεν είναι αποτεκτή για κανένα λόγο. Και προχθές που έγιναν πάλι επεισόδια στα γήματα είδατε ότι όλοι τα καταδίκασαν. Είπαν ναι μεν αλλά. Αλλά το πρώτο ήταν ότι καταδικάστηκαν. Κανένας δεν βγήκε να πει ότι καλά έκαναν. Έβγαλαν το λογίδριο κατά της βίας μετά είπαν ναι αλλά. Ξέρεις αυτό σε έβαψε τα μαλλιά του κόκκινα. Τώρα προκάλεσαι. Εντάξει. Τώρα είναι άλλο τώρα. Η σωματική τιμωρία λοιπόν απαγορεύτηκε γιατί ξαναλέω να παράδειγονται να ασκούμε βία στην εποχή μας. Απαγορεύτηκε όμως γιατί είναι αναποτελεσματική. Διότι σπιθούς μπορεί να επιτευχθεί καλύτερο αποτελεσμά. Δηλαδή όσοι και όσες υποστηρίζουν ότι ξέρετε δώστε του καμία γιατί έτσι θα συναιτηστεί. Δεν έχει αυτό το πράγμα αποτελεσματικό. Έχει δειχθεί κατεπανάληψη. Επίσης φαίνεται ότι η βία προκαλεί βία. Οι παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα βίαιο περιβάλλον το αναπαραγάβουν. Δηλαδή τι εννοώ με αυτό. Ότι όταν ένα παιδί το δέρνει ο πατέρας του ή μάνα του δεν αναπτύσσει τους κώδικες επικοινωνίας που έχουν τα άλλα τα παιδιά που λειτουργούν δια τις ποιθούς. Και μπορεί να γίνει επιθετικό και βίαιο. Δεν το άρεσε αυτό το σύστημα. Τώρα υπάρχει απαίρετη σε αυτό πολλές φορές. Αντίδραση. Ναι υπάρχει αντίδραση. Και αυτή η βία προηγούμενη, η ψυχική βία, φέρνει μια άλλη βία αντίστοιχα στον άλλο. Ενώ αν μάλλον συμπεριφερθεί πιο ωραία, δηλαδή αν στη προκειμένη πάση εγώ που ελέγχω τη διαδικασία ο διητής συμπεριφερθώ και λέω ας πούμε ότι έτσι το είδα από τουλάχιστον. Του λειτουργεί καλύτερα. Ναι. Αλλά αυτό που λες σχετίει. Εν τούτοις έχει σημασία το περιβάλλον που μεγαλώνουν τα παιδιά. Είναι αυτό το περιβάλλον που πολλές φορές, επειδή έχουμε αυτό που είπα, έχουμε γραμμιουσία σαν πλέον πως συμπεριφορισμούν και αν στο μέλλον κάποιος και παθήσει να κάνει το ίδιο τότε θα την δράσουν. Ναι. Γιατί οι μικροί δεν μας αφήναν να την δράσουν. Εδώ μπαίνουν διάφορα ζητήματα. Ότι αν ένα παιδί προέρχεται από ένα βίαιο περιβάλλον, εμείς στο σχολείο πρέπει να προσπαθήσουμε περισσότερο, αρκετά περισσότερο για να το μάθουμε να λειτουργεί σε ένα πλαίσιο λεκτικής επικοινωνίας, διαφωνίας, σεβασμού στις άλλες άποψεις και, τέλος πάντων, με κώδικες συμπεριφοράς που θα αποκλείουν τη βία. Αυτό δεν είναι εύκολο. Εκεί μπαίνουν τα ζητήματα που σας έλεγα για την επιτρεπτικότητα. Εκεί μπαίνουν τα ζητήματα το αν και πως θα προσεγγίσουμε αυτό το παιδί. Τώρα έχουμε ένα νέο κίνδυνο στα σχολεία. Στις συμπεριφορές που μέχρι πρότυνος τις χαρακτηρίζαμε απλά παιδικά παλώματα, διαμάχες, καυγάδες, τώρα κάθονται οι δάσκαλοι και δασκάλες και τις καταγράφουν ως bullying. Είναι μια νέα έκφραση η οποία έχει εισέλθει στα σχολεία, έχουν γίνει δίκτυα, δυστυχώς μιλάμε για τα δημοτικά. Όχι ότι δεν υπάρχει πρόβλημα γενικά στην εκπαίδευση, υπάρχει. Ωραία, αλλά στα δημοτικά είναι πολύ περιορισμένο. Πάρα πολύ. Έως ανύπαρκτο για να κάνουμε τέτοια πασαρία. Δηλαδή να φτάσουμε στο σημείο να έχουμε ομάδες που θα καταγράφουν τις συμπεριφορές των παιδιών και bullying και όλα αυτά. Άλλο το Γυμνάσιο, άλλο το Λύκειο, άλλο το Δημοτικό. Φτάσαμε, δηλαδή, στο σημείο να χαρακτηρίζουμε επιθετικές συμπεριφορές και οι συμπεριφορές μπορεί να έχουν άλλο χαρακτήρα. Όταν όμως μια συμπεριφορά τη χαρακτηρίζει bullying και όχι ρατσιστική, τότε δείχνεις κάτι. Το ρατσισμός έχει αίτια διαφορετικά από αυτά που αποδείδονται στο bullying. Το bullying προσπαθούν και το συνδέουν με ατομικά χαρακτηριστικά. Το ρατσισμός είναι περισσότερο συνδεδεμένος με κοινωνικά αίτια. Θέλω σπάντων να φτιανω άλλη κουβέντα. Επανέρχομαι τώρα και λέω ότι εάν δούμε ιστορικά του πως λειτουργούσε η σωματική τιμωρία, ούτε αποτελέσματα είχε ως προς τις επιθυμητές συμπεριφορές εκτός σχολείου, γιατί μπορεί στη δεδομένη τάξη που υπήρχε ένας αφθαλτικός δάσκαλος, μια βέργα ή με το να πιάνει αφτιά και ούτω καθεξής να είχε κάποιο αποτέλεσμα, αλλά έξω τα παιδιά εκτονώνονταν ασκώντας την ίδια συμπεριφορά που είχε ο δάσκαλος τους. Δηλαδή η βία, η σωματική τιμωρία επέφερε τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που θεωρητικά επαιδείοκε. Το παιδί τώρα που τιμωρείται σωματικά, επιθύσσεται μια τραπίνωση, μια εσωστρέφεια, μια απομόνωση, έχει ένα άγχος, ένα στρέσ, με μερικές φορές φτάνει και μέχρι την κατάθλιψη. Γι' αυτό λοιπόν ο κράτος κατά καιρούς παίρνει διάφορες πρωτοβουλίες να διαφωτίσει και ως προς αυτό τους γονείς, τους νέους ιδιαίτερα γονείς. Σας είπα τώρα μια πρωτοβουλία που κατά τη γνώμη μου για το δημοτικό δεν είναι αρμόζωσα, της καταπολέμησης του μπουλίνκο όπως λέμε. Υπάρχουν όμως και άλλες πρωτοβουλίες όπως η υποστήριξη της οικογένειας που γίνονται είτε από την εκκλησία είτε από στα σχολεία. Υπάρχουν σύμβουλοι γονέων, υπάρχουν ομάδες που διαπραγματεύονται ζητήματα μόνο και μόνο για να μπορέσουμε να αποφύγουμε καταστάσεις που θα πενικοποιούν και τελικά θα κάνουν τα πράγματα ίσως δυσκολότερα. Γιατί πολλές φορές τη χράνει να αντιμετωπίζουμε περιπτώσεις που ερχόμαστε σε δηλήματα, σε πραγματικά δηλήματα δηλαδή είπαμε ότι η κακοποίηση απαγορεύεται, η βία απαγορεύεται. Αν όμως έρθει κάποιος και σου πει ότι ήταν κακιά ώρα που λένε συνήθως και να κλαίει και να κάνει και να μην το δώσει στην έκταση την πενική το ζήτημα τότε θα πρέπει να συνειπολογείς διάφορους παράγωτους όπως τι τελικά θα είναι πιο καλό για τον παιδί. Ξαναλέω ότι η βία απαγορεύεται, η σωματική τιμωρία απαγορεύεται. Για μας αυτό δεν είναι συζητήσιμο. Δηλαδή δεν μπορεί να βρεθεί δάσκαλος ή τασκάλα που να χτυπήσει το παιδί. Αυτό είναι απαγορευμένο. Και σας είπα και πριν ότι δυστυχώς για τους γονείς για την κοινωνία είναι μια πραγματικότητα. Εκεί είναι οι δυσκολίες μας. Εκεί αναφέρτηκα πριν έτσι ότι μπορεί να τύχουμε σε μια κατάσταση που θα έχουμε να σταθμίσουμε διαφορετικά πράγματα. Όταν κάποιος έχει χτυπήσει το παιδί του, έρχεται και παρακαλάει και λέει δεν θα το ξανακάνω και τα λοιπά, μπορεί να βρεθεί σε μια δύσκολη θέση. Εντάξει, γι' αυτό μιλούσαμε πριν για ελαστικότητα. Το zero tolerance εδώ, ίσως είναι λίγο δύσκολο. Τέλος πάντων, γενικά λέμε για μας είναι αδιανόητο. Εμείς ως εκπαιδευτικοί δεν σας ζητάμε καθόλου. Αυτό το πράγμα, η σωματική τιμωρία ανήκει στο χρονοτούλαπο της ιστορίας που λέγαμε παλιά. Βέβαια είπαμε τώρα ότι μπορεί να έχουμε διαφορετικές εμπειρίες, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα. Για να πάρουμε έτσι μια ελαφρά εικόνα του τι σημαίνει τιμωρία και πως το βλέπει μία σχολιάστρα θα σας μοιράσω τώρα ένα σχετικό άρθρο που έγραψε... Παρακαλώ, τώρα θα δούμε πως το περιγράφει... Τι ήταν αυτό... Παρακαλώ, τώρα θα δούμε πως το περιγράφει... Το διαβάζουμε και μετά μου λέτε τι σας έκανε εντύπωση. |
