| Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση: Σήμερα θα μιλήσουμε για τη σύψης ξύλου. Θα βάλουμε σπίνα του Αμπέλη αυτή τη φορά. Θα ξεκινήσουμε από Αμπέλη αυτήν την ενότητα. Σύψης ξύλου έχω διαπιστώσει ότι τις μπερδεύεται με τις ασθένειες των αγγίων του ξύλου. Οι οποίες είναι ποιες? Είναι οι... Και εσύ είναι ρε παιδιά οι ασθένειες των αγγίων του ξύλου, πώς λέγονται? Έτσι, μπράβο. Αδρομικώσεις. Δεν σήμερα ότι διαφωνούσαμε αυτό που είπες Γεωργία, απλώς θέλω να το ακούσω και από άλλους. Λοιπόν, σύψης ξύλου είναι ασθένειες διαφορετικές από εκείνες που λέμε σύψης των αγγίων του ξύλου. Δηλαδή είναι διαφορετικές από τις αδρομικώσεις. Εδώ έχουμε σύψη και καταστροφή όλων των νηστών, όλων των ξυλοδόνιστων και όχι μόνο των αγγίων. Άρα, λοιπόν, περιμένουμε να δούμε μια εκτεταμένη καταστροφή, όχι σε συγκεκριμένους ιστούς, αλλά μια γενικευμένη σύψη στο ξύλο γενικότερα. Οι σύψεις ξύλου προκαλούνται από αερομεταφερόμενα παθογόνα. Για να δούμε τη διαφορά με τις αδρομικώσεις εδώ πέρα. Αδρομικώσεις. Από πού γίνεται η εισβολή, από πού μπαίνει το παθογόνα, για να θυμηθούμε κάποιες περιπτώσεις. Χριστίνα. Από τις ρίζες. Από τις ρίζες. Πες μου σε οποιο παθογόνα, αν θυμάσαι. Δεν. Δεν πειράζει. Θυμάται κανένας. Ρόζα. Βερτισίγιο. Βερτισίγιο. Μπαίνει από τις ρίζες. Μπαίνουν από πουθενά αλλού τα παθογόνα των αδρομικώσεων, εισβαλούν από αλλού. Γιάννης. Σ' είχαμε δει. Γιώργος. Γιάννης, Γιώργος. Το ίδιο πράγμα είναι. Γιώργο. Από πληγές. Από πληγές, από πού? Λέγοντας τον κορμό, μήπως εννοείς από την κόμμη, ας πούμε. Όχι. Αλλά... Στο λαιμό. Στο λαιμό. Όχι. Πληγές από πού, Γιάννη? Από τους καρβούς, δηλαδή. Από τα σημεία που αφαιρούμε καρπούς, ναι. Σε ποια στένια γίνεται αυτό? Παιδιά, η αδρομικός Αλέξανδρα, ήθελες να συμβιρώσεις κάτι? Πληγές από κλάδεμα, μπορείς να μου πεις μια περίπτωση. Και ποια ασθένεια. Όχι. Τι μάθατε μέχρι τώρα εδώ πέρα. Μπράβο. Από πληγές που γίνονται στα κλαδιά, μπορεί να είναι από φιλόκτωση, μπορεί να είναι από αφαίρεση καρπούν, μπορεί να είναι από διάφορες άλλες πληγές, από έντομα, εντομολογικές προσβολές, μπορεί να είναι από χαλάση, μπορεί να είναι από τα κλαδιά που χτυπιούνται μεταξύ τους με τον άνεμο και κάνουν οπές εισόδου, δημιουργούνται οπές εισόδου, μπορεί από παγετό και είναι κάποιες αδρομικώσεις οι οποίες μπαίνουν από αυτά τα σημεία. Ποιες είναι αυτές? Το περτισίδιο είπαμε μπαίνει από τις ρίζες. Το ριφοξύρα, μπράβο, αμαλία. Άλλο, η φώμα πιανού, η φώμα της ελιάς. Πολύ ωραία. Και η φυαλόφορα όπως ακριβώς και η ολλανδική ασθένεια της φτελιάς, είναι δύο ασθένειες οι οποίες μπαίνουν από πληγές στους βλαστούς που γίνονται από έντομα. Είναι μια άλλη ειδική περίπτωση. Ωραία λοιπόν ανακεφαλαιώσαμε τώρα, αυτό βέβαια θα τα πούμε και την πέμπτη, στις ανδρομικώσεις η είσοδος του παθογόνου γίνεται από τις ρίζες, τυπικά όπως συμβαίνει στη βερτισιλίωση και στην περίπτωση της κορυφοξύρας που ονομάζεται μάλ νέρο. Αλλά μπορεί σε κάποιες ανδρομικώσεις να έχουμε και είσοδο από πληγές στην κόμη. Και είπαμε είτε είναι από ουλές φιλόπτωσης είτε είναι από ουλές αφαίρεσης καρπόνη, άλλες πληγές μπορούν να δημιουργηθούν από πολλές άλλες αιτίες. Σε αυτή την περίπτωση ανήκει η έτερη μορφή της κορυφοξύρας, η φώμα της ελιάς και κάποιες άλλες ανδρομικώσεις οι οποίες συνοδεύουν προσβολές από έντομα. Εδώ λοιπόν στις ύψεις ξύλου έχουμε παθογόνα τα οποία να προσβάλλουν από πληγές σε κλάδους και σε κορμό. Εδώ πέρα χρειαζόμαστε μεγαλύτερες πληγές. Τα παθογόνα είναι αερομεταφερόμενα. Όταν η πληγή είναι μεγάλη, έτσι έχουμε ένα κλαδί και το έχουμε κόψει ή έχει σπάσει, φανταζόσαστε η διατομή του είναι μεγαλύτερη. Επομένως έχει περισσότερες πιθανότητες να λειτουργεί σαν παγίδα πάνω στην οποία θα κολλήσουν σπόρια. Αν έχουμε μια μικρή τομή, τότε οι πιθανότητες να κολλήσουν εκεί πάνω σπόρια αερομεταφερόμενα είναι μικρότερες. Γι' αυτό εδώ πέρα έχουμε τις ζημιές σε κλάδους και σε κορμό. Αυτά τα παθογόνα στον αεροδρομικό σώμα που λέγαμε προηγουμένως, που μπαίνουν από πληγές στην κόμι, ουλές φύλλων κλπ. Τι είδους είναι τα παθογόνα τους από άποψη μεταφορά σπορίων? Πυκνιδιοσπόρια έχουμε εκεί πέρα περισσότερο. Στην φώμα της ελιάς στην κορυφοξύρα έχουμε πυκνιδιοσπόρια. Εκεί τι παίζει ρόλο ο αέρας? Η υγρασία κυρίως μαζί με τον αέρα. Γιατί είπαμε ότι τα πυκνίδια θα πρέπει για να απελευθρώσουν το περιεχόμενό τους, να ρουφήξουν νερό. Άρα εκεί η υγρασία παίζει περισσότερο ρόλο και ο αέρας. Υποβοηθεί την μεταφορά των σταγουλιντίων που περιέχουν τα μολύσματα. Εδώ έχουμε κάτι εντελώς διαφορετικό. Έχουμε αερομεταφερόμενα παθογόνα. Έχουμε ξυροσπόρια, δηλαδή, τα οποία θα παρασέρνει ο αέρας. Θα τα ρίξει πάνω σε μια ανοιχτή πληγή, η οποία θα πρέπει να είναι φρέσκια. Από εκεί θα ξεκινήσει η σύψη του ξύλου. Στη σύψη του ξύλου βλέπουμε γύρω από το σημείο εισόδου, το οποίο θα είναι μια πληγή. Είναι από κλάδεμα ή από σπάσιμο και όχι από τσιμπήματα εντόμων. Λοιπόν, γύρω από το σημείο εισόδου θα έχουμε μια εκτεταμένη σύψη των ιστών και νέκρωση. Και το υπερκείμενο τμήμα, το κομμάτι του δέντρου από εκεί και πάνω, από εκείνη την πληγή όπου θα ξεκινήσει η σύψη, σιγά σιγά θα ξεραθεί στα επόμενα 2-3 χρόνια. Ξεραίνεται, λοιπόν, το υπερκείμενο και η σύψη ταυτόχρονα προχωράει προς τα κάτω. Προς τα κάτω, φυσικά, όπως καταλαβαίνετε, τα θύματα του δέντρου είναι παχύτερα. Δεν ξεραίνεται τόσο σύντομα το υπόλοιπο από εκεί και κάτω, αλλά ξεραίνεται πολύ πιο σύντομα το μέρος του δέντρου, μάλλον το σημείο που θα γίνει προσβολή και πάνω. Αυτό ονομάζεται νεκρός βραχίωνας. Γιατί πολλές φορές βρίσκουμε ένα κλαδί από το οποίο έχει ξεκινήσει η σύψη από κάποια πληγή. Και έχει έτσι επικρατήσει διεθνώς σαν die back, επειδή έχουμε εξήρανση από πάνω προς τα κάτω, η σύψη δηλαδή προχωράει προς τα κάτω. Επίσης λέγεται και dead arm στα αγγλικά, γι' αυτό εμείς το λέμε νεκρός βραχίωνας. Λοιπόν, λίγο πολύ σας είπα τις διαφορές που έχουμε με τις αδρομικώσεις, αλλά και με τις υπόλοιπες ασθένειες της αδαφογενής, γιατί όπως καταλαβαίνετε θα έχουμε κοινά συμπτώματα. Και στις αδαφογενείς ασθένειες δεν έχουμε εξήρανση βλαστών, κλάδων και λοιπά έτσι ξεχωριστών. Είπαμε ότι μπορεί να έχουμε σποραδική εμφάνιση πάνω στην κόμμη του δέντρου ξεραμένων βλαστών. Πώς θα το ξεχωρίσουμε από μια σύψη ξύλου, μια άλλη αδαφογενειά ασθένεια που θα παρουσιάσει τέτοιες ξηράνσεις. Θα τα πούμε αυτά και στην επανάληψη. Και θα ξεκινήσουμε με το αμπέλι της σύψης ξύλου, για να δούμε σήμερα δύο ασθένειες τέτοιας μορφής στο αμπέλι, την ίσκα και την ευτυπίωση. Η ίσκα του αμπελιού είναι μια πάρα πολύ παλιά ασθένεια, η οποία συνηπάρχει με το αμπέλι. Την έχουν περιγράψει οι αρχαίοι Έλληνες, την έχουν περιγράψει και οι Λατίνοι. Θεωρούμε λοιπόν ότι είναι το παθογόνο της ίσκας, τα παθογόνα όπως θα δούμε στη συνέχεια, αλλά ας αναφερθώ κυρίως στην κλασική ίσκα, το παθογόνο της ίσκας έχει συνεξελιχθεί, όπως λέμε, με το αμπέλι ως είδος. Μέχρι πριν από έναν αιώνα θεωρούσαν την ίσκα σαν φυσιολογική ανομαλία όπως και αρκετές άλλες ασθένειες. Κάποιες ασθένειες οι οποίες συνοδεύουν τα φυτά και κάποια στιγμή της ζωής τους εμφανίζονται οπωσδήποτε, όπως είναι η ίσκα που θα εμφανιστεί οπωσδήποτε στα γερασμένα αμπέλια, υπήρχε μια τάση να θεωρούνται αυτές οι ασθένειες ότι είναι φυσιολογικές ανομαλίες και όχι ασθένειες. Το ίδιο θα δούμε και με τη Μονίγια λίγο αργότερα και με κάποιες άλλες ασθένειες που ήταν παρεξηγημένες. Δηλαδή λέγαμε εντάξει είναι γέρικο, έχει ίσκα. Αλλά τώρα ξέρουμε πολύ καλά ότι οφείλεται σε κάποιο υποφεγόνο και ότι είναι ασθένεια. Θα πούμε την ιστορία της σε λίγο τι ακριβώς συμβαίνει στα πρώτα χρόνια και τι ακριβώς συμβαίνει αργότερα. Αλλά χαρακτηριστικά είναι μια ασθένεια που εμφανίζεται στα γυρασμένα πρέπει να από 12 χρονών και πάνω. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πάρα πολύ δουλειά με την ίσκα παγκοσμίως. Έχουν γίνει και διεθνή συνέδρια στα οποία βλέπουμε ότι ο επιστημονικός κόσμος αναθεωρεί τα πρώην δεδομένα της ίσκας, κυρίως ως προς τα παφογόνα αίτια τα οποία θα δούμε και εμείς στη συνέχεια και ως προς την καταπολέμηση. Είναι χαρακτηριστικά μια από τις ασθένειες που πλέον λέμε ότι η χημητική καταπολέμηση δεν είναι αποτελεσματική, αλλά θα πρέπει να ακολουθήσουμε καλλιεργητικά μέτρα. Θα τα πούμε παρακάτω. Να σας δείξω το κλασικό σύμπτωμα της ίσκας το οποίο ονομάζεται και λωρίδες τίγρης. Αυτό είναι μια μεσονεύρια χλώρωση η οποία χλώρωσης σταδιακά γίνεται νέκρωση όπως τη βλέπετε εδώ πέρα στην εικόνα. Εδώ λοιπόν βλέπουμε την νέκρωση που μπαίνει ανάμεσα στα νεύρα. Τα νεύρα παραμένουν πράσινα και γύρω από τα νεύρα υπάρχει ένα μικρό κομμάτι πράσινου ιστού. Αρχικά λοιπόν αυτό εδώ είναι κίτρινο. Εδώ βλέπετε και λωρίδες κίτρινες δεν έχουν νεκρωθεί ακόμα. Σταδιακά το κίτρινο μέρος νεκρώνεται ενώ μένει λίγο πράσινο γύρω από τις νευρώσεις. Αυτό είναι ένα σχεδόν παθογνωμονικό σύμπτωμα της ίσκας. Δηλαδή αν θα δούμε αυτό το σύμπτωμα σε γερασμένα πρέμυνα, είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι είναι ίσκα. Υπάρχει και μια τροφοπαινία που δημιουργεί τέτοιο σύμπτωμα. Νομίζω, αν θυμάμαι καλά, είναι η τροφοπαινία ψευδαργύρου. Αλλά αυτά θα σας τα πει καλύτερα η κυρία Θεριού στο μάθημα της θρέψης. Λοιπόν, να δούμε τις μορφές της ίσκας. Η ίσκα παίρνει δύο μορφές πολύ γνωστές σε εσάς ανάλογα με τον τρόπο που εμφανίζεται. Άρα λοιπόν έχουμε πρώτον τη μορφή της αποπληξίας η οποία θα συμβεί μέσα στο καλοκαίρι σε θερμή περίοδο. Και μάλιστα εμφανίζεται όταν βρέξει και μετά ξαφνικά έχουμε ζέστη και πολύ μεγάλη ηλιοφάνεια. Οπότε, σαν αποπληξία τι θα συμβει, νομίζετε? Τι είναι η αποπληξία ρε παιδιά, φάνη? Ταχία νέκρωση. Ταχία νέκρωση. Τι έλεγες Αμαλία? Νέκρωση όλου του φυτού. Ραγδαία επιδίνωση της κατάστασης του φυτού το οποίο μπορεί και να ξεραθεί στην ίδια καλλιεργητική περίοδο. Έτσι λοιπόν αυτό το οποίο θα συμβεί είναι ότι θα έχουμε έναν εφνίδιο μαρασμό των φύλων με τα χαρακτηριστικά εκείνα συμπτώματα που λέγαμε. Και το σύμπτωμα αυτό, ο εφνίδιος μαρασμός των φύλων θα ξεκινήσει από τα φύλλα της κορυφής. Θα έχουμε σε αυτό το πρέμνο, δεν θα υπάρχει καθόλου παραγωγή διότι τα σταφύλια θα πέσουνε, θα ξεραθούνε, άρα δεν θα μας δώσει η παραγωγή και το ίδιο το πρέμνο ή θα πεθάνει μέσα στην ίδια καλλιεργητική περίοδο μέσα σε λίγες ημέρες ή την επόμενη άνοιξη θα βλαστήσει ελάχιστα, θα έχει πολύ καχεκτική βλάστηση και θα πεθάνει την επόμενη χρονιά. Εντάξει, αυτή είναι λοιπόν η μορφή της αποπληξίας. Εννοείται ότι για να πάθει αποπληξία κάποιο πρέμνο θα είναι έντονα προσεβλημένο από τις προηγούμενες χρονιές και εκείνη την χρονιά δεν θα αντέψει άλλο. Και ή θα ξεραθεί μέσα σε εκείνη την καλλιεργητική περίοδο ή το πολύ πολύ την επόμενη, την επόμενη άνοιξη. Η άλλη μορφή είναι η χρόνια ασθένεια. Στη χρόνια ασθένεια βέβαια έχουμε το ίδιο σύμπτωμα με τις λωρίδες της τίγρης, που λέγαμε προηγουμένως και στα άρρωστα να παρουσιάζεται καθυστέρηση της βλάστησης στην άνοιξη, πιο καχεκτική ανάπτυξη βραδίτερη σε σχέση με τα υγεία πάντα, τα οποία θα βρίσκονται δίπλα στα ασθενή και θα τα βλέπουμε, βραχυγονατώσεις, μικροφυλίες, πράγματα τα οποία δηλαδή θα δείχνουν αυτήν την καχεξία και τη μειωμένη ανάπτυξη. Εδώ στη χρόνια ασθένεια θα δούμε τα πρώτα συμπτώματα στα φύλλα της βάσης και θα έχουμε κάτι που μας ενδιαφέρει, μειωμένη καρποφορία, ξύρανση των σταφυλιών μας και κυλιδώσεις στις ράγες. Τις κυλιδώσεις θα τις προσέξετε γιατί τις βρίσκουμε και σε άλλες ασθένειες και μπορεί να μας μπερδέψουν. Εκτός λόγου θα εμφανίζεται στην βάση αυτήν την ασθένεια ή θα είναι πιο μορφή στην κορυφή της ασθένειας. Στην κορυφή εμφανίζεται η εφνή διαμορφή της ασθένειας επειδή τα τριφερά τα φύλλα έχουν πολύ μεγαλύτερη ανάγκη σε υγρασία. Οπότε καθώς στερείται την υγρασία ξαφνικά το γέρι κοτοφύλλο της κελιώση είναι λίγο πιο αδρύ, δεν διαπνέει τόσο έντονα. Αλλά το νεαρό υφίσταται τη ζημιά πιο γρήγορα σε μια απότομη στέρηση του νερού. Ενώ αυτό που είναι χρόνια άρρωστο, είναι κουτσό, έχει συνηθίσει να ζει με αυτόν τον τρόπο. Οπότε πιο πολύ τα παλιότερα φύλλα είναι εκείνα που θα δείξουν τα συμπτώματα γιατί αυτά είναι που θα γεράσουν πιο γρήγορα. Εδώ λοιπόν βλέπετε πάλι το σύμπτωμα των λωρίδων της τίγρης και εδώ βλέπετε κινείδες από ύσκασες στα φύλλια. Θυμηθείτε αυτή την εικόνα, θα σας την ξαναδείξω όταν θα μιλήσουμε για τον περονόσπορο, γιατί και εκεί έχουμε κινείδες και μπορεί να μπερδευτούμε. Αν όμως δούμε σε ένα πρέμνο αυτό το είδος την κατάσταση στα φύλλα και δεν δούμε τις χαρακτηριστικές εξαντήσεις του περονόσπορου στα φύλλα, τότε οι κινείδες στις ράγες οφείλονται επισκά σε ύσκα. Θα τα ξαναπούμε τότε. Τι είναι εκείνο τώρα το οποίο χαρακτηρίζει μια ασθένεια σαν ύσκα. Ήσκα στην πραγματικότητα σημαίνει σύψη ξύλου, στην οποία σύψη το ξύλο γίνεται μαλακό και εύτριπτο. Την πέμπτη που θα κάνουμε εδώ το εργαστήριο θα σας φέρω ξύλο αμπελιού από ύσκα για να δείτε τι σημαίνει ύσκα. Για να δούμε λοιπόν σίγουρα ότι έχουμε ύσκα και δεν έχουμε καμία τροφοπενία όπως λέγαμε προηγουμένως που να κάνει αυτές τους μεταχρωματισμούς, τα φύλλα ή κυλιδώσεις στις ράγες και ούτω καθεξής, θα πρέπει να κόψουμε και να σκίσουμε έναν κορμό. Όταν θα κόψουμε και θα σκίσουμε τον κορμό θα αποκαλύψουμε το ξύλο το οποίο θα το δούμε να έχει μια εύτριπτη εντεριόνη και να είναι πολύ ελαφρό. Εδώ αυτή η εικόνα μας δείχνει και κάποια άλλα χαρακτηριστικά της ύσκας. Το τι είναι εύτριπτο φυσικά η εικόνα δεν μπορεί να μας το δείξει, θα το δείτε εδώ την πέμπτη που θα κάνουμε το εργαστήριο. Αυτή εδώ η ζώνη, αυτή εδώ η περιοχή η οποία είναι αυτή που έχει υποστεί τη σύψη είναι μαλακή και εύτριπτη. Δηλαδή πιέζοντας με το νύχι μπορούμε να αφαιρούμε κομματάκι από το ξύλο το οποίο γίνεται πάρα πολύ ελαφρό και σαθρό. Η σύψη ξεκινάει από κάποια πληγή. Εδώ πέρα υπήρχε μια πληγή κλαδέματος. Ξεκίνησε από εδώ και όπως βλέπετε προχωράει προς τα κάτω χωρίς καμία συγκεκριμένη πορεία. Δεν έχουμε αυτό που λέμε στις αδρομικώσεις μπαίνει και πάει μέσα στα αγγεία και δεν ξέρω τι. Εδώ δεν μπορούμε να προβλέψουμε τι σχήμα θα πάρει η σύψη. Είναι μια γενικευμένη σύψη. Ένα άλλο που παρατηρούμε είναι ότι πολλές φορές μεταξύ στα σύνορα του υγιούς και του σάπιου υπάρχει μια λωρίδα με καστανού χρώμα όπως βλέπετε εδώ στα όρια. Αυτό πάλι είναι ένα χαρακτηριστικό της ύσκας. Θυμηθείτε ότι η σύψη του ξύλου είναι λευκή, μπορεί να είναι και προς το κίτρινο βέβαια, αλλά είναι χαρακτηριστικά λευκή. Θα δείτε και τα δείγματα που θα σας φέρω και ότι το ξύλο γίνεται μαλακό, εύθρυπτο και ελαφρό. Αυτό πρέπει να το κρατήσετε, γιατί είναι ένα σύμπτωμα απαθογνωμονικό, το οποίο θα μας βοηθήσει να ξεχωρίσουμε την ύσκα από τις άλλες ύψεις ξύλου στο αμπέλι. Κορίτσια, μήπως θα θέλατε να βγείτε έξω, γιατί μουρμούριζε συνέχεια και εμένα με νοχλείτε. Να δούμε και μία άλλη μορφή της ύσκας, η οποία εμφανίζεται στους νεαρούς αμπελώνες, αλλά δεν είναι η κλασική ύσκα όπως την γνωρίζουμε. Θα μιλήσουμε λοιπόν για την παρακμή των νεαρών αμπελώνων ή φθορά των νεαρών αμπελώνων ή ασθένεια του πετρί, όπως ονομάζεται. Αυτή την ασθένεια την πρωτομελέτησε ο πετρί στην Ιταλία πάνω σε νεαρά τα οποία ήταν εμβολιασμένα σε αμερικάνικα υποκείμενα. Είναι μια ύψη ξύλου η οποία εμφανίζεται όπως είπαμε σε νεαρά πρέμνα και όχι όπως η χαρακτηριστική μορφή της ύσκας τα γυρασμένα. Μπορεί να δούμε στην περίπτωση αυτή τα τυπικά συμπτώματα της χρόνιας ύσκα στα φύλλα, δηλαδή μπορεί να δούμε αυτές τις κυλίδες της τίγρης, αυτές τις δραγδόσεις της τίγρης και τη γενική την καχεξία. Τα πρώτα συμπτώματα θα τα δούμε στα φύλλα της βάσης, θα έχουμε μειωμένη καρποφορία, δηλαδή πράγματα τα οποία μας παραπέμπουν σε ύσκα κανονικοί, αλλά έχουμε νεαρά πρέμνα. Για ποιο λόγο να συμβαίνει αυτό το πράγμα, ξέρουμε ότι στα νεαρά δεν εμφανίζεται η ύσκα με την τυπική της μορφή. Εδώ έχουμε μια χτυπητή διαφορά, θα δούμε μεταχρωματισμό στο ξύλο, αλλά αυτός κατά κανόνα θα είναι καστανός και το ξύλο θα παραμένει βαρύ και συνεκτικό. Δεν θα έχουμε λευκή ύψη του ξύλου με έφτρυπτη εντεριόνη, όπως έχουμε στη κλασική ύσκα, άρα λοιπόν εδώ έχουμε μια διαφορά με την κλασική ύσκα και ομοιότητα με την επόμενη ασθένεια, την ευτυπίωση. Η λευκή ύψη πολύ σπάνια μπορεί να εμφανιστεί και στην παρακμή των νεαρών αμπελώνων. Συμπτώματα ή σημεία. Μερικές φορές μπορεί να δούμε αυτά εδώ τα πραγματάκια. Τι είναι αυτά εδώ? Βασιδιοκάρπια όπως το λέει από κάτω. Είναι πάρα πολύ μικρά βασιδιοκάρπια. Δεν είναι τα τυπικά μανιτάρια αυτά που ξέρετε με το ποδαράκι, αλλά είναι αυτά τα μανιτάρια τα οποία βρίσκουμε πάνω σαν κορμούς δέντρων. Εδώ είναι πάρα πολύ μικρά. Πολύ σπάνια θα βρούμε μανιταράκια βασιδιοκάρπια πάνω σε πρέμνα τα οποία είναι ασθενοί και βρίσκονται στον αμπελόνα και συνεχίζουν να μας δίνουν ένα μικρό μέρος παραγωγής. Συνήθως θα βρίσκουμε σε κάποια τα οποία είναι ξεριζωμένα και είναι αφημένα κάπου στην άκρη. Επιπλέον, αυτά εδώ ανήκουν σε κάποιο μήκητα ο οποίος εφεωρεί το μέχρι πρόσφατο ότι είναι το παθογόνο αίτιο, αλλά τώρα έχουμε δει ότι δεν είναι, αλλά είναι παράστατο αδυναμίας. Δηλαδή θα δούμε τέτοια βασιδιοκάρπια πάνω σε νεκρά αποίθηκα πρέμνα, αλλά δεν ανήκουν στο παθογόνο αίτιο. Το παθογόνο αίτιο είναι ένας άλλος βασιδιομήκητας, θα τα δούμε μετά. Επίσης, αν έχουμε έτσι πολύ ωραία εργαλεία και είμαστε πολύ παρατηρητικοί, μπορεί να βρούμε και περιθύκια. Γιατί κάποιος από τα παθογόνα που θα δούμε στη συνέχεια παράγει περιθύκια. Μέσα στον αγρό κατά κανόνα είναι σποραδική εμφάνιση της ασθένειας, σπάνια είναι κατακιλίδες. Δεν είναι αντιπροσωπευτική η μορφή της ασθένειας κατακιλίδες, θα τη δούμε σποραδικά. Μπορεί να με εξηγήσει κάποιος γιατί νομίζει ότι θα τη δούμε σποραδικά. Για λέγει Κυριακό. Ακριβώς, επειδή είναι αερομεταφερόμενο και όπου τύχει και υπάρχει και μια πληγή δεκτική, εκεί θα ξεκινήσει η ζημιά. Δεν είναι κάτι που μεταφέρεται με το έδαχος και θα κολλήσει το ένα από τον διπλανό του. Εντάξει. Η ασθένεια εμφανίζεται την πρώτη φορά που θα τη δούμε στους στερινούς μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, γιατί είναι καταστραμμένο το ξύλο, δεν κινείται το νερό ικανοποιητικά και τότε εμφανίζονται και τα συμπτώματα όταν θα τα δούμε την πρώτη φορά. Για τα παθογόνα αίτια, αν θα ασχοληθείτε με ίσκα, θα δείτε μέχρι και την πρόσφατη βιβλιογραφία να αναφέρονται αυτά τα δύο, αυτή η δύο βασιδιομύκητες, σαν παθογόνα αίτια. Είναι το Fomes signiarius και το Stereum hirsutum, αυτό το οποίο σας έδειξα πριν, αυτά τα βασιδιοκάρπια που σας έδειξα πριν, ήταν του Stereum hirsutum. Ειδικά τώρα για το Stereum hirsutum ξέρουμε ότι εμφανίζεται στα πρέμνα τα οποία πάσχουν από ίσκα, αλλά θεωρούμε τώρα ότι είναι παράστατο αδυναμίας, δηλαδή κάποιος άλλος κύριος έχει μπει, έχει κάνει τη ζημιά και μπαίνει και ο Stereum hirsutum γιατί του άνοιξαν την πόρτα του, διευκόληναν την είσοδο. Αυτά λοιπόν θα τα βρείτε στην βιβλιογραφία αν ασχοληθείτε με ίσκα, σίγουρα στα προηγούμενα χρόνια. Οι νεότερες όμως έρευνες δείξανε αν την Ιφύλιο, γιατί η ίσκα απασχολεί όλες τις Ιππύρους, έδειξαν ότι έχουμε πολλούς μήκητες στο σύνδρομο της ίσκας. Πρώτα απ' όλα, έχουμε αυτούς τους τρεις στη φθορά των νεαρών πρέμνων και καμιά φορά από τα νεαρά πρέμνα που πάσχουν από αυτήν την φθορά μπορεί να απομονώσουμε και το παθογόνο της επόμενης ασθένειας, το νεούτυπα Λάτα, αυτό προκαλεί την ευτυπίωση. Αλλά αυτό το σύμπλοκο αυτών των τριών φαίνεται ότι ευθύνεται για τη φθορά των νεαρών αμπελώνων. Επίσης, αν τα νεαρά πρέμνουν να φιλοξενούν αυτά τα παθογόνα, φαίνεται ότι είναι πιο επιρρεπή στη χρόνια ίσκα αργότερα. Δηλαδή, αυτή η ασθένεια, αν υπάρχει στα νεαρά πρέμνα, θα κάνει τα πρέμνα πιο ευάλωτα στην ίσκα την κλασική, η οποία θα ακολουθήσει κάποια στιγμή αργότερα και η οποία οφείλεται σε έναν βασιδιωμίκητα ο οποίος λέγεται Φωμητυπόρια Μεντητεράνια. Αυτός λοιπόν ο βασιδιωμίκητας είναι ο υπεύθυνος για την κλασική ίσκα στα μεγαλύτερης ηλικίας πρέμνα. Αυτήν την ίσκα, λέγοντας κλασική ίσκα, εννοώ την ίσκα την οποία γνωρίζαμε από πάντα, ότι συνοδεύει ως φυσιολογική ανομαλία λέγανε κάποτε τα γυρασμένα πρέμνα. Αυτή λοιπόν η ίσκα η κλασική οφείλεται όντως σε έναν βασιδιωμίκητα αλλά όχι σε εκείνους που λέγαμε σ' αυτόν, στον Φωμητυπόρια Μεντητεράνια. Ενώ η παρακμή των νεαρών αμπελώνων οφείλεται σε εκείνους τους τρεις που δείξαμε προηγουμένως. Τώρα αυτά τα ονόματα τα βλέπετε μεγάλα, σας τρομάζουν, δεν τα έχουμε ξαναδει άλλο. Εκεί είναι τα ονοματάκια που βάζετε στο χεράκι σας όταν ερχόσετε για τις εξετάσεις. Είναι πολύ σημαντικό όμως να ξέρετε τις δύο διαφορετικές μορφές της ίσκας παρά να ξέρετε ακριβώς ποια είναι τα παθογόνα αίτια. Να ακούσω. Την ίσκα δεν το βγάλει το φωμίλο δεύτερο. Τι να κάνει το πέτρι? Η ασθένεια του πέτρι είπαμε ότι τη θεωρούμε μια μορφή ίσκας. Την οποία τη λέμε ασθένεια του πέτρι, τη λέγαμε κάποτε, γιατί ο πέτρι την πρώτο παρατήρησε πριν από 100 χρόνια ακριβώς. Τη λέμε φθορά ή παρακμή των νεαρών αμπελώνων. Αυτή δεν είναι η κανονική, η κλασική ίσκα, είναι όμως μια μορφή της. Η κλασική ίσκα οφείλεται σε έναν βασιδιομήγητα, αλλά όχι στον χειρσόντουμι, στον φωμισιγνιάριος. Οφείλεται στον φωμητυπόρια με τη Τεράναια. Τα Αστραλία έχουν προσδιορίσει και ένα νέο είδος, το φωμητυπόρια Αστραολέμσις, κάπως έτσι λέγεται, αλλά δεν αφορά την περιοχή μας. Επίσης, ως προς την ονοματολογία του Παθογώνου, υπήρχε μια σύγχυση με κάποιον άλλο βασιδιομήγητα, το φωμητυπόρια Πουλκ Τάτα. Αλλά θεώρησα καλό να μη σας πω τόσες πολλές λεπτομέρειες. Ένας βασιδιομήγητας για την κλασική ίσκα μας φτάνει. Οι άλλοι τρεις, ατελείς και ασκομίκητες είναι οι άλλοι τρεις, αλλά δεν θέλω να σας φορτώσω με τόσες πολλές λεπτομέρειες, είναι που ευθύνονται για την παρακμή των νεαρών αμπελώνων. Εντάξει. Ποιος θέλει να ερωτήσει κάτι. Λέγει. Χρόνια και την αποκλησία την κάνει βάση στο διάστημα. Δεν θεωρούμε μόνο η ίδια. Ο φωμητυπόρια με τη Τεράναια μπορεί να μας κάνει χρόνια και να μας κάνει και αποκλησία. Εντάξει. Ωραία. Εδώ είναι τα περιθήκια που σας έδειξα πριν που οφείλονται στον τογμήνια μήνυμα σε έναν από τους τρεις μίκητες που ευθύνονται για την παρακμή των νεαρών αμπελώνων. Και να δούμε λίγο την επιδημιολογία της ασθένειας. Η μόλινση γίνεται από πληγές. Είναι μια τυπική σύψη ξύλου, άρα έχουμε μόλινση από πληγές. Τα μολύσματα μεταφέρονται με τον άνεμο. Είναι αυτά τα δύο γενικά τα οποία είπαμε αρχικά για τη σύψης ξύλου. Άρα λοιπόν μόλινση από πληγές. Μολύσματα τα οποία μεταφέρονται με τον άνεμο. Ποια είναι τα μολύσματα. Έχουμε ένα βασιδιομίκητα. Τα μολύσματα είναι βασιδιοσπόρια. Άρα λοιπόν βασιδιοσπόρια από πληγές. Επίσης, ορισμένοι ερευνητές επιμένουν και ισχυρίζονται ότι είναι πιο σημαντική η μόλινση που γίνεται με τα εργαλεία του κλαδέματος. Δηλαδή κλαδεύουμε τα γέρικα, τα ασθενεί και ακόμα κλαδεύουμε και τα άλλα και μεταφέρουμε το μόλισμα. Θεωρούμε ότι και οι δύο τρόποι υπάρχουν και όσον αφορά τα μολύσματα στην καχυξία παρακμή των εαρών αμπελώνων, εδώ παίζει ρόλο και η υγρασία γιατί όπως είδατε έχουμε περιθήκια, έχουμε και πυκνίδια, οπότε εκεί χρειαζόμαστε βροχή, χρειαζόμαστε υγρασία για να απελευθερωθούν τα μολύσματα στην περίπτωση εκείνη. Κοιτάξτε τώρα τι έγινε με την καταπολέμηση. Όταν ήμουν εγώ φοιτή τρία, μας είχαν πει αρσενικό δυσνάτριο, είναι το φάρμακο, είναι το καλύτερο. Πραγματικά ήταν μια θαυματουργή επέμβαση το αρσενικό δυσνάτριο. Το ψέχασες και κάθε δύο χρόνια, έβασες μια πολύ μικρή ποσότητα της δραστικής ουσίας γιατί είναι ένα δηλητήριο. Ήταν ένα δηλητήριο, εξαιρετικά τοξικό, πολύ αποτελεσματικό, αλλά εξαιρετικά τοξικό, απαγορεύτηκε. Αφού λοιπόν αφήσαμε το αρσενικό δυσνάτριο, ήρθαμε στην δίνητρο ορθοκρεζόλι, η οποία είναι επίσης τοξική. Φυσικά γίνονταν και πολλές άλλες δοκιμές με άλλα μυκητοκτόνα, τα οποία όμως δεν έδιναν ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Ήρθαμε να χρησιμοποιήσουμε και βιουπαράγοντες. Το τριχότερμα που το έχουμε αναφέρει και άλλες φορές, ποιος δεν ξέρει τι είναι. Το τριχότερμα είναι ένας μύκητας, ο οποίος έχει την ικανότητα να παρασιτεί άλλους μύκητες, να τους τρώει. Όταν τον βάλουμε σε τριβλία στο εργαστήριο, πάνω σε παθογόνους μύκητες, αρχίζει να αναπτύσσεται από πάνω τους και τους καταστρέφει. Και αν δούμε στο μικροσκόπιο, θα τον δούμε τον τριχότερμα να ανοίγει τρυπούλες στο μυκήλιο των άλλων μυκήτων, να μπαίνει μέσα στις υφές τους, να τους καταναλώνει, να περιελίσσεται γύρω από τις υφές, να τους στραγγαλίζει στην ουσία. Γενικώς παράγει ένζιμα με το οποίο λύει τελείως το υπόστρωμά του. Τα κυθαρικότυχώματα των άλλων μυκήτων είναι ένα υπερπαράσιτο. Για μας ο μύκητας είναι ο παράσιτος, ο τριχότερμα είναι ένας υπερπαράσιτος μύκητας, δηλαδή τρώει τους άλλους μύκητες. Γι' αυτό είπα για βιολογική καταπολέμηση. Διάφορα είδη τριχότερμα κυκλοφορούν και ως κεβάσματα για πολλές περιπτώσεις. Εφαρμόστηκε λοιπόν τριχότερμα στις τομέες του κλαδέματος, αλλά δεν μας έδωσε ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Τριχότερμα έχουμε δει σε προηγούμενα μαθήματα να εφαρμόζουμε σε υλοτομημένα δέντρα για να σταματήσουμε τι? Αρμιλάρια. Εκεί δουλεύει, εδώ δεν δουλεύει. Αλλά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το τριχότερμα κάπου αλλού, θα δούμε μετά. Άρα λοιπόν, εκείνο που μας σώζει εδώ πέρα είναι κυρίως τα καλλιεργητικά μέτρα, τα μέτρα υγιεινής. Προσοχή στη λήψη πολλαπισιαστικού υλικού. Ένα πρέμνο, το οποίο θα ασθενήσει από ίσκα, δεν θα δείξει τα συμπτώματα του αμέσως, θα τα δείξει σε 2-3 χρόνια. Άρα εμείς, όταν θα πάμε να πάρουμε μοσχεύματα, θα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι παίρνουμε υγιή μοσχεύματα. Ή κατά βολάνδες, καμιά φορά που κάνουμε, πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι το μητρικό φυτό είναι ελεύθερο από ίσκα. Άρα λοιπόν, προσοχή στη λήψη πολλαπισιαστικού υλικού. Τα νεκρά πρέπει να τα απομακρύνουμε και να τα καταστρέφουμε και όχι να τα θυμονιάζουμε εκεί μέσα στον αμπελόνα μας για να έχουμε να κάψουμε το φούρνο το χειμώνα, που κάνουμε ωραία ψωμιά στο φούρνο με ταξίλα στο χωριό. Να τα πάρουμε και να τα απομακρύνουμε τα ξερά. Επίσης, τα υπολήμματα του κλαδέματος τα καταστρέφουμε. Κλαδεύουμε τα ασθενή με ξεχωριστά εργαλεία και απολυμμένουμε τα εργαλεία μας κατά τη διαδικασία του κλαδέματος. Απολυμμένουμε τις πληγές, καλό θα ήταν. Κάποτε κυκλοφορούσαν, δεν ξέρω αν υπάρχουν ακόμα, κάποια ψαλίδια που καθώς κοβείς ψεκάζει κιόλας. Απολυμμένουμε λοιπόν τις πληγές. Μετά από παγιτό κάνουμε εφαρμογή χαλκούχου για να προστατέψουμε τις πληγές που μπορεί να έχουν δημιουργηθεί. Και αν εμφανιστεί σε κάποιο πρέμνο η ύσκα μπορούμε να κάνουμε χειρουργική επέμβαση αρκεί να είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να εντοπίσουμε το μέρος εκείνου το πρέμνου το οποίο έχει ασθενήσει εκεί που υπάρχει η σύψη. Τώρα για την παραγμή των νεαρών αμπελώνων επειδή έχουμε νεαρά τα οποία μπορεί να εμφανίζεται η ασθένεια ακόμη και από το στάδιο των μοσκευμάτων των έριζων που θα φυτέψουμε. Σας παρακαλώ κάντε ησυχία. Τι κάνουμε μπορούμε να εφαρμόσουμε μια θερμοθεραπεία εμβάπτιση δηλαδή σε θερμό νερό για μικρόχρονικο διάστημα για μισή ώρα είναι κάτι που κάνουμε για να παλαγούμε αποειώσεις. Φαίνεται ότι βοηθάει δεν είναι τελείως αποτελεσματικό αλλά μπορούμε να το συνδυάσουμε και με εμβάπτιση σε όριμα ειδών τριχότερμα και αυτό φαίνεται ότι προστατεύει. Προστατεύουμε λοιπόν από τη φθορά των νεαρών αμπελώνων οπότε έμεσα προστατεύουμε και από την ίσκα στα επόμενα χρόνια. Χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι δεν θα λάβουμε υπόψη μας και όλα τα άλλα μέτρα που είπαμε προηγουμένως για την κλασική ίσκα. Νομίζω ότι εδώ πρέπει να κάνουμε ένα διάλειμμα πριν να συνεχίσουμε με την άλλη σύψη ξύλου του αμπελιού, την ευτυπίωση. |
