| σύντομη περιγραφή: Είμαστε έτοιμοι και έτοιμες να ξεκινήσουμε? Ωραία! Αν είμαστε την προηγούμενη φορά Μήναμε Εκεί που Χωρίσαμε Τη ριζοσπαστική πέδα που είχαμε Εκεί που Χωρίσαμε Τη ριζοσπαστική πέδα που είχαμε Εκεί που Χωρίσαμε Τη ριζοσπαστική πέδα που είχαμε Τη ριζοσπαστική παιδαγωγική Σε δυο μέρη Και εξετάσαμε Το πρώτο μέρος Ας πούμε την ελευθεριακή παιδαγογική Αναφερθήκαμε με λεπτομέρεια στο παράδειγμα Του Νίλ και του Σάμερχιλ Και είπαμε ότι σήμερα Θα το κλείσουμε αυτό το κεφάλαιο Κάνοντας λόγο Γιατί το μέρος εκείνο Είναι ένας ιδεολογικός τύπος, ο οποίος ορίζεται ως μια προοπτική που αμφισβητεί την ομιμότητα του υπάρχοντος συστήματος ιεραρχίας. Ιδιαίτερα σε θέματα φίλου, φιλού, αδερφή, αδερφή, αδερφή, αδερφή, αδερφή, αδερφή. Ο οποίος ορίζεται ως μια προοπτική που αμφισβητεί την ομιμότητα του υπάρχοντος συστήματος ιεραρχίας. Ιδιαίτερα σε θέματα φίλου, φιλής, τάξης, ανικανότητα σεξουαλικού προσανατολισμού ή άλλο κοινωνικά κατασκευασμένο διαχωρισμού. Ο οποίος λοιπόν είναι ριζοσπάστηση, όποια είναι ριζοσπάστρια αμφισβητεί το ισχύον νομικό και θεσμικό πλαίσιο. Ωραία, άρα ριζοσπαστισμός είναι μια έννοια που τρόποντινα στο μυαλό μας φέρνει την αμφισβήτηση, την κριτική ας πούμε την αμφισβήτηση. Ωραία, εδώ σε ό,τι αφορά τώρα ιδιαίτερα την εκπαίδευση, οι ριζοσπάστες παιδαγωγοί πιστεύουν ότι μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στο να καταπολευουθούν οι ανισότητες. Γιατί στην κοινωνία, αυτή είναι μια βασική παραδοχή των ριζοσπαστών, υπάρχουν ανισότητες. Τώρα θα μου πείτε και ποιος δεν το παραδέχεται, πιθανόν ορισμένοι να μην το παραδέχονται, ότι υπάρχουν άδικες κοινωνικές δομές και ότι η ζωή των ανθρώπων θα μπορούσε να ήταν πολύ καλύτερη, αν δεν υπήρχε ένα τέτοιο εδρεωμένο σύστημα που εξυπηρετεί τα συμφέροντα αυτών που ευνοούνται. Ξαναλέω, πεποίθηση των ριζοσπαστών, αυτό που αφησβητούν το σύστημα είναι ότι οι δομές που υπάρχουν στον κόσμο, στην παγκόσμια οικονομία, στην παγκόσμια πολιτική, είναι έτσι κατασκευασμένες για να εξυπηρετούν τα συμφέροντα αυτών που έχουν το πλεονέκτημα, αυτών που έχουν την ισχυρή θέση, αυτών που έχουν τα μεγάλα οικονομικά κεφάλαια. Ωραία, με άλλα λόγια να το αναπαραγάγουν το σύστημα αυτό. Τώρα, ο Φρέιρε, πιθανόν τον έχετε ακουστά, στο βιβλίο του, όπως μεταφράστηκε στην Ελλάδα, η αγωγή του καταπιεσμένου, όταν το μεταφράσαμε την καταπιεσμένη δεν είχαμε ξεχάσει, αλλά δεν έχει σημασία. Ωραία, η αγωγή λοιπόν των καταπιεσμένων, να σου το πούμε πιο καλά, στο πρωτότυπο είναι η παιδαγωγική των καταπιεσμένων, δεν έχει σημασία, λέει χαρακτηριστικά σε ένα σημείο. Για να υπερβούν την κατάσταση της καταπίεσης, οι άνθρωποι θα πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουν κριτικά τις πηγές της. Δηλαδή, θα πρέπει να έχουν ξεκάθαρο οι άνθρωποι από πού προέρχεται η καταπίεσή τους. Ωραία, έτσι ώστε μέσα από μετασχηματική δράση, δηλαδή από μια σειρά από δράσεις που θα έχουν σκοπό να μετασχηματίσουν αυτό το πράγμα, αυτή τη δομή, αυτή την κατάσταση, να μπορούν να δημιουργήσουν μια νέα κατάσταση, η οποία να κάνει δυνατή την επιδιούξη μιας πληρέσταρης ανθρωπότητας. Ωραία, δηλαδή, εδώ ο Φρέιρε, σε αυτές τις τρεις γραμμές, θέτει τρία ζητήματα, έτσι, το ένα είναι ότι πρέπει να αναγνωρίσουμε τις πηγές της καταπίεσης, από πού προέρχεται η καταπίεση, από τι προέρχεται η ανισότητα, ένα είναι αυτό, να τα αναγνωρίσουμε. Ωραία, αυτό δεν φτάνει όμως, θα αναγνωρίζουμε, το θέμα είναι να πάμε την παραπέρα. Πώς θα πάμε την παραπέρα, όταν μπορέσουμε να οργανώσουμε μια τέτοια δράση, την οποία ονομάζει μετασχηματιστική, που θα κάνει δυνατή την επιδίουξη μιας πληρέσταρης καλύτερης ανθρωπότητας. Γιατί πολλές φορές η κριτική είναι εύκολη, εκεί που υπάρχει πρόβλημα είναι στην πρότεση, και αυτό είναι που μια μερίδα ανθρώπων πιθανόν να φοβούνται, δηλαδή μπορεί να κάνει κάποιος κριτική εύκολα, αλλά στο διατάφτα, να έχουμε ένα ζήτημα, δηλαδή τι θα γίνει μετά. Και εδώ η προσφυγή σε τσιτάτα είναι μια ευκολία, δηλαδή η προσφυγή σε κάποια εύκολα αποφέγματα είναι εύκολη, το θέμα είναι όμως στην ουσία τι θα γίνει σε μια περίπτωση που θα υπάρξει αυτή η μετασχηματιστική κατάσταση. Και έχουμε κάποια τέτοια παραδείγματα, τα οποία βέβαια έγιναν σε συνθήκες που δεν ήταν καθόλου ευνοϊκές, αλλά τέλος πάντων πρέπει να τα μελετήσουμε για να δούμε τι θα πρέπει να κάνουμε σε μια επόμενη αντίστοιχη φορά. Ήθελες κάτι Δημήτρη? Για να έχουμε κριτική ικανότητα, ποια είναι η βασική και απαραίτητη προϋπόθεση? Για να κάνουμε κριτική όμως, είναι δύσκολο και αυτός είναι ο ρόλος των παιδαγουγών, της εκπαίδευσης. Αλλά πριν και πάνω από όλα αυτό πρέπει να κάνουμε. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς σκομπούς της εκπαίδευσης, αλλά για να γίνει αυτό τι θα πρέπει να κάνουμε εμείς πρώτα πρώτα. Τι λέτε εσείς παιδιά, για να φτάσουμε στο σημείο να κάνουμε κριτική. Τι θα πρέπει, ποιο είναι το βασικό για να κάνεις κριτική. Κωνσταντίνα, ένα αυτό, ωραία. Άλλο, Γεωργία. Αυτό είναι ένα μέρος κριτικής. Άλλο, Χρύσα. Μόνο έτσι μπορούμε να δούμε την άλλη πλευρά. Ωραία, τι θα έλεγες Γεωργία. Άλλο, για να καταλαβαίνουμε πως θα έπρεπε να έρθει κάποια δικαίωμα. Δέσφυνα. Να ψάξουμε πληροφορίες. Α, μπράβο. Βασίλη. Θα έλεγα ότι, από εδεικμένα, η ειρηκότητα του ζωήματος δεν μπορεί χάρη να πηθεί η ειρηκή μας ικανότητα. Γιατί. Γιατί είναι έτσι στον ειρηκότητα, ίσως όχι στον ειρηκότητα, αλλά είναι έτσι για να ακολουθούμε μόνο πιστάκι μηχανικά και να θέλουμε πληροφορές. Παναλίζοντας ή κάνοντας μηχανικές σχέσεις παρά να κριτικά, να μαζεύουμε πληροφορίες. Πώς θα μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό το κριτικά. Γιατί είναι και ένας από τους στόχους της εκπαίδευσης αυτός. Στο αναλυτικό πρόγραμμα αναφέρεται 15 φορές. Κριτικά, κριτική. Για να κάνουμε κριτική σε μία θέση, πρέπει να γνωρίζουμε καλά αυτή τη θέση, αλλά να γνωρίζουμε και τις άλλες πιθανές προτάσεις που υπάρχουν για το συγκεκριμένο ζήτημα. Ωραία. Για να κριτικάρουμε μια συντηρητική πρακτική, ας το πούμε, θα πρέπει να ξέρουμε τις εναλλακτικές προτάσεις. Να τις γνωρίζουμε. Και να έχουμε και κάποιες έρευνες πιθανών που να δείχνουν κάποια πράγματα επ' αυτού. Να έχουμε ένα προκατασκευασμένο σχήμα, όταν το έχουμε και αυτό. Και να το εφαρμόζουμε σε κάθε περίπτωση είναι μια ευκολία, έτσι. Αλλά δεν είναι η απάντηση. Θα πρέπει, για να κάνουμε δηλαδή κριτική, θα πρέπει να έχουμε, να μελετάμε σε κάθε περίπτωση. Θα ξέρουμε διαφορετικές απόψεις και πάνω εκεί με επιχειρήματα να εντεκμηριώνουμε τη δική μας θέση. Ωραία. Κριτική δηλαδή, από τον ουρανό, με επιφύτηση από τον ουρανό δεν γίνεται. Θα δουλέψει, χρειάζεται δουλειά για να κάνουμε κριτική. Ωραία. Στην Ελλάδα όμως έτσι θα κάνουμε. Ε, εντάξει τώρα, γιατί... Στην αστήματα θα τα ομολογήσουμε. Είναι συνήθως ότι έχω άλλες χώρες και γραφές, που δεν τα ομολογήσουμε για τα ελληνικά εδωμένα. Και τώρα, αν ακούμε να ομολογήσουμε μια πιο ατσιβιλεύτερη περίπτωση στιγμές, καλύτερα να δείσουμε κριτική γανάτα, πάει να φέρουμε σίγουρα ένα σημαντικό κόσμο, το οποίο δεν έχουμε κανένας χάρας και είμαστε διαφορετικοί. Σε κάθε περίπτωση οτιδήποτε τώρα μια από το ανέφερση πρέπει να γίνει, θα πρέπει να γίνει με σοβαρή μελέτη. Ας πούμε τώρα συζητιέται, δεν ξέρω κατά πόσο παρακολουθείτε την επικαιρότητα, συζητιέται το ζήτημα του πως θα επιλέγονται οι διευθύντρες και διευθυντές στα δημοτικά σχολεία. Και υπάρχει μια πρόταση από το Υπουργείο, έχετε ακούσει καθόλου, δεν ξέρετε κανένας, για να μπέσετε εδώ ρε. Μέχρι τώρα υπήρχε ένα συμβούλιο, υπήρχε ένα συμβούλιο το οποίο εξέταζε τις αιτήσεις που υποβαλότανε και αποβάζιζε. Τώρα όμως Άννα Μαρία, και οι διοικητικοί. Δεν ξέρω, κάποιοι που έχουν καταπλησμένοι στα διοικητικά. Δεν ξέρω αν εκπαιδεύτηκε, εγώ το πιάσα. Τώρα η πρόταση που έχει κατέβει από το Υπουργείο είναι να επιλέγει το κάθε σχολείο, το μέλλον του συλλόγου διδασκόντων, τον διευθυντή ή τη διευθύντρια. Δηλαδή να κάνουν εκλογές, είναι 10 άτομα, 15, 20, 25 πόσα είναι, να κάνουν εκλογές και θα βγάζουν τον διευθύντρη και τη διευθύντρια. Τώρα εσείς, για να μπορέσετε να το κρίνετε αυτό, άμα σας καλέσε αύριο παράδειγμα σε μια εκπομπή, στο χωριό σας έστω, έχει ένα κανάλι στο χωριό σας ή στην Kouzani TV ή ξέρω, κάπου. Και πάτε έτσι, μπορεί να πείτε διάφορα, επειδή θέλετε να βγείτε στο γυαλί, να πείτε διάφορα. Αν όμως θέλετε να πείτε πράγματα που θα έχουν κάποια βαρύτητα και κάποια σοβαρότητα θα έλεγα, τι θα πρέπει να κάνετε. Φόσον τώρα, απαιδείχθη εδώ ότι είστε άσχετοι με το αντικειμενό, είστε άσχετοι, έτσι. Τι θα πρέπει να κάνετε λοιπόν, Βασίλη. Κοφανός, να δεις. Αυτή η πρόταση είναι μία πρόταση, ναι. Τι λέει όμως, υπάρχει μια ολόκληρη επιστημονική περιοχή, διοίκηση της εκπαίδευσης λέγεται. Τι λέει, μία αντίληψη οδηγεί προσταγή, άλλη προσταγή, άλλη προσταγή. Βλέπω αυτές, ξέρω καλά τι συνεπάγει την καθεμία και ανάλογα με τον τρόπο που βλέπω εγώ τα πράγματα, με την ιδεολογία μου δηλαδή, παίρνω θέση, αλλά μπορώ τη θέση γιατί την τεκμηριώσω, όχι να αρχίζω να λέω. Είμαι υπέρ αυτής της θέσης, διότι με αυτή τη θέση φαρμόζεται η δημοκρατία και μπλα μπλα μπλα. Και μετά να χτυπιέμαι γιατί με αυτή τη θέση θα βγει α που δεν το χωνεύω και ούτω καθεξής. Δεν ξέρω αν γίνομαι αντιληπτός. Είναι περίπλοκα τα ζητήματα. Στην Ελλάδα αυτό γίνεται. Κι αυτό είπα ότι πρέπει να μάθεις πριν και πάνω από όλα το μηχανισμό. Ο τρόπος που γίνεται η δημόσια κουβέντα στην Ελλάδα είναι δεικτικός της κυριαρχίας των συμφορώντων χωρίς αντίσταση. Διότι αν προκύψει ένα οποιοδήποτε ζήτημα, οποιοδήποτε, οικονομικό ζήτημα, άντε να καλέσουν δύο οικονομολόγους, αλλά οι οχτώ που θα προβληθούν θα είναι οι γνωστοί που έχουν άποψη από θρησκευτικά ζητήματα μέχρι ζητήματα παρέλασης. Οχτώ οι ίδιοι που έχουν άποψη παντός στον πίστο τους και δύο θα καλέσουν και δυο-τρεις ας πούμε μαϊντανούς για να υπάρχουν και αυτοί. Σε αρκετές περιπτώσεις δεν καλούν καθόλου κάποιους που είναι σχετικοί. Ας πούμε για παιδαγωγικά ζητήματα δεν καλούν καθόλου εμάς, δεν μας καλούν, μας έχουν αγνοήσεις. Δεν υπάρχουν εμείς. Από μόνοι τους θα ξέρουν όλα. Αυτοί οι οχτώ επικρατούν, αλλά αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει και κάποτε πιστεύω ότι θα αλλάξει. Είναι κάτι τέλος πάντων που σε καμιά περίπτωση εμείς δεν πρέπει να το κάνουμε. Πρέπει όταν παίρνουμε θέση να τη στηρίζουμε σε επιχειρήματα και όχι σε προκατασκευασμένα σχήματα. Υπάρχει και μια μερίδα άλλων οι οποίοι έχουν ένα σχήμα βολικό, το ανοίγουν από εδώ, το ανοίγουν από εκεί, λένε περίπου τα ίδια. Ποιο φταίει αυτό, φταίει αυτό, λέει άλλος φταίει οι συνδικαλιστές. Ό,τι γίνεται φταίει οι συνδικαλιστές, το βρήκε. Ωραία, ο άλλος μπορεί να πει φταίει το κράτος, ό,τι γίνεται φταίει το κράτος. Μια τρίτη αντίληψη μπορεί να φταίει ο καπιταλισμός. Εντάξει, λέω τώρα, και αυτό το προσαρμόζουν ανάλογα, με την περίπτωση εδώ όμως πρέπει να κάνεις μελέτη για να έχεις, κατά τη γνώμη και η δικιά μου, να έχεις μια σοβαρή άψη. Και αυτό ακριβώς υποστηρίζει και ο Φρέιρεν, δηλαδή λέει ότι μέσα από αυτή τη μετασχηματιστική δράση να μπορούμε να δημιουργήσουμε μια νέα κατάσταση. Άμα δεν έχουμε στέρεες βάσεις και δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε αυτό που κάνουμε, δεν θα είμαστε σε θέση να το κάνουμε αυτό το πράγμα. Δηλαδή μια καλύτερη κοινωνία. Ωραία. Λοιπόν, τώρα, είπαμε ότι βασικό, το είδατε και στο παράθυμα από τον Φρέιρεν, βασικό εδώ είναι να αλλάξουμε την κοινωνία, να την κάνουμε δικαιότερη. Social justice λέμε, κοινωνική δικαιοσύνη. Να καταπολεμήσουμε ανισότητες, προκαταλήψεις, διακρίσεις, ρατσισμό, κακοποίηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτά είναι βασικά για μια περαγωγική πρακτική που σκοπεύει στην κοινωνική δικαιοσύνη. Τώρα, από την έρευνα, την μελέτη των Μπουρδιέ και Μπασορών κληρονόμους, όπου ασχολήθηκαν, μπορεί να το έχετε διαβάσει αυτό το βιβλίο, δεν ξέρω. Το έχετε διαβάσει, στην κοινωνιολογία όταν κάνατε. Εκεί λοιπόν, μελέτησαν τη σχέση της κουλτούρας με το σχολείο και υποστήριξαν ότι το σχολείο συμβάλλει στην καθιέρωση του τρόπου ομιλίας, του τρόπου της σήματος, αλλά και της σκέψης. Αυτό βέβαια, δεν είναι και κάτι που θα μπορούσε κάποιος να τα βισβητήσει. Ότι το σχολείο συμβάλλει και ιδιαίτερα συνέβαλε στην καθιέρωση μιας κοινής ομιλίας σ' οποιαδήποτε κράτη, σ' οποιοδήποτε κράτος είναι αυτό νόητο. Στη δική μας την περίπτωση, υπήρχαν το πιο λαλές όπως λένε. Δηλαδή, αλλιώς μιλούσανε στη Θεγεννητσά, αλλιώς μιλούσανε στην Αρεξάνδρια, σκίδα κοντά επίσης. Και αλλιώς ας πούμε στη Σαλονίκη, αλλιώς μιλούσανε στην Λαμία, αλλιώς μιλούσανε στην Κύπρο, εις την Κύπρο μιλούν ακόμα ελαφρώς έτσι, αλλιώς μιλούσανε στην Κρήτη και το κρατούν και είναι και επίκαιρο τώρα η τοπιολαλιά της Κρήτης. Όμως, το σχολείο έμαθε σε όλους και σε όλες μία κοινή ομιλία. Αυτό νομίζω ότι του καταλάβανε να είναι τίποτα δύσκολο. Και το ντύσιμο λίγο πολύ, το σχολείο συνέβαλε στο να καθιερωθεί το ενιαίο ντύσιμο, γιατί τα παιδιά στην αρχή φορούσαν κάτι στολές και μετά προσανατολίστηκαν σε ένα συγκεκριμένο μοντέλο, αυτό που παλιά το λέγανε πραγματικά επιρροή από τους φράγκους. Και τέλος και σε έναν ενιαίο τρόπο σκέψεις, διότι προάγει συγκεκριμένες αντιλήψεις. Για αυτό το ζήτημα θα συζητήσουμε ακόμα περισσότερα, αργότερα, όταν θα ακούμε το έργο του Γκράμψη. Τώρα, οι Μπουρδιά και Πασερών υποστήριξαν ότι το σχολείο προωθεί συγκεκριμένες αξίες, συγκεκριμένες πεποιθήσεις, αυτό που λέμε συγκεκριμένη κουλτούρα, την κυρίαρχη κουλτούρα. Όταν λέμε την κυρίαρχη κουλτούρα, είναι αυτή η κουλτούρα που ανήκει. Αυτό υποστήριξαν οι Μπουρδιά και Πασερών, προσέξτε το. Σε αυτό το ζήτημα υπάρχει μια δικογνωμία μεταξύ των αριστοσοπαστών, θα το ξανασυζητήσουμε, γιατί από αυτό ξεκινάει το τι αναλυτικό πρόγραμμα θα κάνουμε. Γι' αυτό λίγο θα σας ζαλίσω σήμερα, αλλά πρέπει να τα κατανοήσετε αυτά. Τώρα είστε και στο μεγάλο εξάμινο, νομίζω ότι μπορούμε να κάνουμε μια δικιά κουβέντα. Λοιπόν, ξαναλέω ότι το σχολείο υποστηρίζει και επιβάλλει αυτό που λέμε την κουλτούρα, την κυρίαρχη. Δηλαδή, επιλέγει ένα σύνολο γνώσεων, πρακτικών, παιπηθήσεων, στάσεων, οι οποίες είναι φιλικές σ' αυτές τις αστικείς τάξεις. Αντίθετα, δεν είναι φιλικές στα μέλη των εργατικών τάξεων, στα μέλη των μοιονωτήτων, παλαιότερα και στις γυναίκες. Που είπαμε ότι δεν πήγαιναν στο σχολείο, δεν ψήφισαν και ούτω καθεξής. Υπήρχε λοιπόν ένα σχετικό ερώτημα που αφορούσε αν το σχολείο θα έχει προσανατολισμό προς ακαδημαϊκή ή θεωρητική μάθηση. Αυτό το ερώτημα παραμένει, το έχουμε ξανασυζητήσει, παραμένει και μεταξύ των ριζοσπαστών διαφορετική αντίληψη έχουν οι μεταμοντέρνοι. Διαφορετική αντίληψη έχει ο Γκράμσης, ας πούμε, όπως θα δούμε παρακάτω. Θα το συζητήσουμε αργότερα παραπάνω. Αργότερα εκτενέστερα, συγγνώμη. Τώρα, τι θα πει ότι εμείς ενδιαφερόμαστε για την κοινωνική δικαιοσύνη. Ενδιαφερόμαστε για ένα περιβάλλον δημοκρατικό, όπου όλες οι φωνές ακούγονται. Ότι θα σεβόμαστε τα ατομικά δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες και ότι θα μπορούν οι μαθητές, θα οθούνται μάλλον οι μαθητές, να αναγνωρίζουν και να κατονομάζουν τις κοινωνικές αδικίες. Ωραία. Είναι μια σειρά από κοινωνικές ανισότητες αδικίες, οι οποίες, όπως και πάλι θα δούμε παρακάτω εκτενέστερα, αποκρύπτονται από το σχολικό πρόγραμμα. Δεν εμφανίζονται καθόλου. Άρα λοιπόν, με αυτή την πρακτική, εμείς θα μπορέσουμε να ενδυναμώσουμε τους μαθητές και τις μαθήτρες και να προωθήσουμε τη χειραφετική μάθηση, έτσι ώστε να ξεφύγουν από τους καταπιεστές που έλεγε ο Φρέιρ, έτσι. Λοιπόν, τώρα, ας δούμε πιο κοντά μία απόκλειση, μία πλευρά, ας πούμε, της εκπαίδευσης για την κοινωνική δικαιοσύνη, που είναι η κρητική παιδαγωγική. Αυτό το ρεύμα και ιδιαίτερα την κρητική παιδαγωγική που έχει μαρξιστικούς προσανατολισμούς, γιατί έχουμε και μια κρητική παιδαγωγική που είναι με τα μοντέρνα, δηλαδή είναι σε διαφορετικό φιλοσοφικό κοινωνιολογικό πλαίσιο. Όσοι θα μπορούσαν και όσες θα μπορούσαν να ενταχθούν σε αυτό το ρεύμα της παιδαγωγικής, υποστηρίζουν, έχουν ως κεντρική αρχή, ως βασικό δόγμα, πώς θα το πούμε τώρα, ότι η εκπαίδευση εξυπηρετεί την αναπαραγωγή του καπιταλιστικού συστήματος. Και αυτού του ισχύοντος κοινωνικοικονομικού συστήματος, που στηρίζεται στις εκμεταλλευτικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Ωραία, ξαναλέω. Οι μαρξιστές που εντάσσονται στην κριτική παιδαγωγική, ξεκινούν από τη θέση ότι η εκπαίδευση λειτουργεί υπέρ της αναπαραγωγής του καπιταλιστικού συστήματος. Ωραία, που είναι ένα σύστημα που εκμεταλλεύεται ο ένας άνθρωπος εκμεταλλεύεται τον άλλον, ή μάλλον λίγοι άνθρωποι εκμεταλλεύονται τους πολλούς. Αυτή είναι η βασική θέση. Οπότε, το σχολείο, σαν τέτοιο σύστημα, εκπληρεί μια τριπλή λειτουργία. Πρώτον, συσσορεύει κεφάλαιο. Πώς, αφού, ετοιμάζει τους αυριανούς και τις αυριανές εργαζόμενους. Δεύτερον, νομιμοποιεί την ιδεολογία της αστικής τάξης αλλά και τις ισχύουσις ιεραρχικές δομές. Και τρίτον, προσφέρει στην παραγωγή πλούτο. Γιατί, γιατί δίνει την τεχνογνωσία για να έχουμε παραγωγή μηχανών και όλων των άλλων ευκολιών που δίνουν πλούτο. Εντάξει, ξαναλέω. Τώρα αυτά είναι λίγο ζόρικα αλλά πρέπει να τα καταλάβουμε για να δούμε μερικές θέσεις που έχουμε να κάνουμε με το αναλυτικό πρόγραμμα. Και κυρίως με το τι θα κάνουμε εμείς μες στην τάξη. Λοιπόν, ξαναλέω ότι για τους μαρξιστές και τις μαρξίστρες που εντάσσονται στο αρέμα της κρητικής παιδαγωγικής, τα σχολεία εκπληρώνουν τρεις οικονομικές λειτουργίες. Η μία είναι να κάνουμε τη συσσόρευση κεφαλαίου αφού εκπαιδεύουν το αυριανό εργατικό δυναμικό. Δεύτερον με την νομιμοποίηση των σχέσεων εξουσίας και των ιεραρχιών. Και τρίτον με την παραγωγή αφού συμβάλλουν στο να έχουμε καλύτερες μηχανές, καλύτερες ευκολίες, παραγωγή πλούτου. Ωραία. Λοιπόν, τώρα. Τι κάνει το σχολείο όπως και τα συνδικάτα, όπως και οι εκκλησίες και οι οικογένειες. Μεταβιβάζουν στο άτομο ένα σύστημα αξιών, στάσεων, συμπεριφορών, πεποιθήσεων και ηθικής που υποστηρίζει ή αναπαραγάγει την καθιερωμένη κοινωνική τάξη και τα ταξικά ενδιαφέροντα που την κυριεύουν. Αυτό είναι βασικό. Έτσι, βασικό. Είναι αξίωμα. Πώς θα το πούμε τώρα. Αυτό που σας έλεγε για την αναπαραγωγή. Υποστηρίζει ότι τα σχολεία μεταβιβάζουν αξίες, στάσεις, συμπεριφορές και πεποιθήσεις που προωθούν την ισχύουσα κοινωνική τάξη. Εν τούτοις αυτή είναι μια εύκολη λειτουργίστικη, δηλαδή μηχανική, αυτό που σας έλεγα πριν, ερμηνεία. Είναι μια ερμηνεία που υπάρχει, λειτουργεί σε ένα πλαίσιο μηχανιστικό. Το πώς θα εκπληρώνει πάντα το σχολείο αυτές τις λειτουργίες που περιέγραψα πριν, δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε. Και επίσης δεν μπορούμε να περιορίζουμε την ανάλυσή μας στην οικονομική λειτουργία του σχολείου. Έχουμε και πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που λειτουργούν και επιδιώκουν διαφορετικά αποτελέσματα. Τώρα, η λειτουργία του σχολείου σας είπα και πριν ότι επιδρά και γι'αυτό σας δάλησα λίγο με κοινωνιολογικές θεωρίες και ίσως δύσκολα δυσνόητα θεωρητικά σχήματα. Όμως εμάς αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να δούμε στην πράξη πως γίνεται αυτή η αναπαραγωγή που περιγράψαμε. Είπαμε βασικό, βασική αρχή των μαρξιστών της κρητικής παιδαγωγικής είναι ότι το σχολείο συμβάλει στην αναπαραγωγή της ισχύουσας κοινωνικής δομής του καπιταλιστικού συστήματος αν θέλετε. Πως το κάνει αυτό? Υπάρχουν συγκεκριμένες πρακτικές, σχολικές πρακτικές, εδώ θα εστιάσουμε αυτά είναι και πιο κατανοητά και αυτά είναι ο στόχος που κάναμε και όλη αυτή την προηγούμενη αναφορά για να τα δούμε λίγο και να τα αναγνωρίσουμε στην αυριανή μας πρακτική. Είναι το hidden curriculum όπως λέγεται το κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα. Δηλαδή είναι όλες οι συμπεριφορές που έχουν να κάνουν με τα παιδιά και που υιοθετούνται από δασκάλους ή γενικά από όλο αυτό το σύστημα που λένε σχολείο και που δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου εδραιώνουν την αποδοχή των ιεραρχικών δομών. Έχουμε κάποιες δομές ωραία, ιεραρχικές δομές. Τώρα αυτά επειδή δεν ξέρω αν σας ακούγονται λίγο ευφερημένα θα προσπαθήσω να τα κάνω λίγο πιο συγκεκριμένα με παραδείγματα που νομίζω ότι θα τα κατέχετε. Ας πούμε, Ανά Μαρία, γνωρίζεις ότι στην Αγγλία η Μεγάλη Βρετανία έχει στην κορυφή του πολιτικού συστήματος, ποιον ή ποια? Βασίλισσα. Αυτό τώρα, αν προσπαθήσουμε να το ερμηνεύσουμε θα πρέπει να βρούμε να ψάξουμε για ποιο λόγο μια μερίδα υποστηρίζει αυτό το σύστημα, δημιουργημένα το υποστηρίζει, πηγαίνει στους δρόμους, περνάει ο βασιλιάς ή βασίλισσα χειροκροτάει, πηγαίνει ο πρίγκιπας στο στρατό, πανηγυρίζει και ούτω κανέξις. Έτσι, μια άλλη μερίδα το ανέχεται, ίσως αυτή να είναι και πιο μεγάλη. Και εδώ είναι το σημείο κλειδί, η συνέννηση, ότι μεγάλο μέρος του πολιτισμού πιθανόν να συναινεί, να το αφήνει έτσι, θα σχολιάστο. Και εκεί λοιπόν, παίζει κάποιο ρόλο του σχολείου, λέμε με αυτές τις πρακτικές, στη διατήρηση των δομών. Για ποιον λόγο θα μπορούσε να πει κάποιος, ότι υπάρχει αυτός ο θεσμός της βασιλείας. Εσείς το έχετε σκεφτεί καμιά φορά γιατί έχουν αυτή η βασιλεία και τι σημαίνει βασιλεία. Έχετε σκεφτεί καμιά φορά τι σημαίνει βασιλεία και από πού. Ίσως ένας θεσμός που κατάγεται από χρόνια πριν, όταν κάποιος ήταν πιο δυνατός. Τώρα τι νόημα έχει. Όταν μαζί θα κόπτονται οι ίδιοι για τη δημοκρατία στον κόσμο. Και όμως έχουν κάποιον, που είναι στην κορυφή του πολιτικού του συστήματος, που είναι κραυγαλέα, ένδειξαν εισόδες. Δεν είναι ένδειξαν εισόδες σε αυτό το πράγμα. Το έχετε μελετήσει σε αυτό το πράγμα. Αναστασία τι θα λύγεις. Μήπως διατηρούν την βασιλεία γιατί, ουσιαστικά διατηρούν την παράδοση της βασιλείας, όχι τόσο τα ίδια. Ναι, σωστό. Μπορεί να είναι και αυτό. Όπως μπορεί να είναι και άλλο. Μπορεί να είναι οικονομική η λόγια. Ότι πλέον είναι μια μπίζνα η βασιλεία. Πηγαίνει άλλος, πηγαίνει στ' ανάκτορα, κάνει φόλτες. Δηλαδή περιμένει να δει τον πρίγκιπα Άρνολιτ, την βασίλισσα Ελίζαμπεθ, το βασιλέα Φίλιππο και τον καθεξής. Διαβάζα στ' ανάκτορα σε έναν άνθρωπο που είπε ότι έχουν ελευθήσει... Έχεις επανακλείσω εγώ τον παράθυρο, ναι. Έχεις ελευθήσει έναν κλείο που στέλνει να κάνει βασίλισσα. Για πόλεις που έχουμε σε λιγό τρόπο εξυπνήσεις θα είναι γύρω στο 18. Γιατί δεν έχει διάδοχα. Δεν έχει διάδοχα. Άμα αποσύρουν την βασιλεία. Άμα όχι. Άμα αποσύρουν την βασιλεία. Όπως υπολόγιζαν, ας πούμε, από τον Πάμπτ. Ναι, σας το λέγεται το... Μα θα κερδίσουν αυτοί, γιατί άμα γίνει κηδεία θα πάει κόσμος από άλλες χώρες να τη δει. Άμα κερδίσανε γύρω στα 7,5 ετών της Κατουλίνια. Ναι, αυτό σου λέω. Θα γίνει λοιπόν μια κηδεία. Θα την κάνουν βόλτα στους δρόμους του Λονδίνου και θα είναι ο κόσμος εκεί και θα... Δεν έχουν σημασία πάντως. Δεν νομίζω. Τέλος πάντων, το θέμα είναι όμως ποιο, ότι είναι εδραιωμένη μια ιεραρχία που υποστηρίζει την εκγενετής ανισότητα. Αυτό είναι τελείως αντιφαντικό με μια δημοκρατική κοινωνία. Γεννιέται κάποιος, μια οικογένεια είναι κάποιος, γιατί αυτοί είναι ξαδέρφια, δέκα τα πέμπτα ξαδέρφια και έχουν από πίσω υπηρετικό προσευχή. Αυτό είναι ο ορισμός της ανισότητας. Πώς εδραιώνεται αυτό το πράγμα και ποιο ρόλο μπαίνει στο σχολείο. Όταν, εμείς παράδειγμα, με την τακτική μας, με τις αυταρχικές μας τακτικές, επιβάλλουμε ένα πλαίσιο στο σχολείο, όπου γίνεται αυτό που λέμε σεβασμός, ουσιαστικά στηρίζει στο φόβο. Δηλαδή καλλιέργουμε εμείς το φόβο και μετά το ονομάζουμε σεβασμό. Τι βγάζουμε δηλαδή, κάποια φοβισμένα άτομα, παθητικά, πιθύνια, κοφορμιστικά. Δηλαδή, που είναι έτοιμα να υιοθετήσουν κάθε αντίληψη που βλέπουν ότι επικρατούν. Που βλέπουν ότι επικρατεί. Αυτό είναι κοφορμισμός. Όταν πας με το ρέμα, πώς θα το πω. Εντάξει. Όταν όμως έχεις μια συγκεκριμένη άποψη, θα την πεις. Θα την προβάλλεις. Ή όταν έχεις μια πεποίθηση, θα αγωνιστείς για αυτήν. Ωραία. Ή δεν θα μεταβληθείς σε ένα τέτοιο άτομα. Ωραία. Οπότε, το σχολείο, λοιπόν, ή τ' αλλιώς πάντων, μια μερίδα εκπαιδευτικών και μια μερίδα σχολείων, με τις πρακτικές, μπορεί να οδηγήσουν σε μια τέτοια κατάσταση. Που θα βγάλουν πειθίνιους πολίτες, ανενεργούς, που δεν θα διεκδικούν δηλαδή. Σημαντικό να μπορούμε να καλλιεργούμε στα παιδιά την ελευθερία, να διεκδικήσουν κάτι. Να μην το κόβουμε απολιταρχικά. Όταν το κόβουμε, ακριβώς συμβάλλουμε σε αυτό το πράγμα. Όταν δεν έχουμε καμιά δημοκρατική διαδικασία συντάξει. Θα βγάλουμε ακριβώς στην καλλιέργεια τέτοιων πολιτών αυριομεθάλπιων. Παθητικών, πειθίνιων, φοβισμένων, οι οποίοι δεν θα παίρνουν καμιά πρωτοβουλία και δεν θα έχουν καμιά θέση να υποστηρίζουν, παρά θα περασέρονται από το ρεύμα. Είναι κάτι λοιπόν που δεν θα ήταν καλό να τον προωθούμε, έτσι. Τώρα, τι άλλο. Είναι προώθηση μιας ιδεολογίας που προάγει τον ατομικισμό, τον ανταγωνισμό και την αποστροφή προς κάθε συλλογική δραστηριότητα, προς κάθε συλλογική προσπάθεια. Δηλαδή, με μια σειρά από ενέργειες πράξεις, σχολικές πρακτικές, και μέσα από την εφαρμογή του αναλυτικού προγράμματος και συγκεκριμένες δραστηριότητες που προκύπτουν, εμείς, αντί παράδειγμα να κάνουμε την ομαδική δρασκαλία, προωθούμε την εξατομικευμένη μάθηση, δηλαδή χωρίζουμε τα παιδιά κατά μόνας, βάζουμε τα παιδιά κατά μόνας, δεν προωθούμε τη συνεργασία, καλλιεργούμε τον έντονο ανταγωνισμό, ο Βαγγέλης το είπε καλύτερα από την Ελένη και τον καθεξής, και δημιουργούμε άτομα που εθίζονται στο να μην μπορούν να συνεργαστούν, να μην έχουν καμία θετική εκτίμηση για τη συλλογική προσπάθεια και να θεωρούν ότι μόνο θα προσπαθήσουν για έναν κοινό σκοπό, μόνο όταν έχουν κάτι να κερδίσουν και να φανούν, εντάξει. Λοιπόν τώρα, τι άλλο, άλλο ένα σημαντικό ζήτημα έχει να κάνει με την παράλληψη μορφών γνώσης στο σχολείο, όπως στα περισσότερα κράτη της γης το ξέρουμε, λείπουν οι αναλύσεις της κοινωνικής ανισότητας, της καταπίεσης, της εκμετάλλευσης, του υπερριαλισμού, της επανάστασης, του ταξικού αγώνα, των εργατικών κινημάτων που μπορεί να διηγείρουν κριτικά ερωτήματα σχετικά με τον καπιταλισμό, αυτά που θεάζουν παντελώς, έτσι. Δεν υπάρχει ανάλυση στις ανισότητες, ούτε τεκμηρίωση, δηλαδή να παρουσιάζονται με στοιχεία αυτά τα δεδομένα που δείχνουν ότι, παράδειγμα τώρα, λιγότερο από 90% του πληθυσμού της γης κατέχει, αν θυμάμαι καλά τώρα, μην κάνω και λάθος, το 60-70% του πλούτου. Είναι τρομακτικό αυτό το πράγμα, ή το πως μια ιντερία ή ένα άτομο που κατέχει μια ιντερία, δεν θυμάμαι ονόματα, τώρα για αυτό δεν θέλω να μιλήσω συγκεκριμένα, έχουν πλούτο μεγαλύτερο από 7 χώρες της Αφρικής, ένα άτομο, έτσι, που έχει μια ιντερία, ή ένα άλλο άτομο που έχει μια άλλη ιντερία, έχει παραπάνω πλούτο από ότι έχει Ελλάδα, παράδειγμα. Έτσι, Ελλάδα δεν νομίζουν πλούτος, έχω λάθος, αλλά τέλος πάντων από κάποιες χώρες μαζί, ωραία. Αυτά λοιπόν θα μπορούσαν να συντελέσουν στο να έχουμε μια κριτική για το ισχύον σύστημα, δεν διδάσκονται, δεν συζητούνται στα σχολεία. Ωραία, είπαμε τέσσερα πράγματα, αναλυτικό πρόγραμμα, αυταρχικές πρακτικές, η προώθηση της ιδεολογίας του ατομικισμού και του ανταγωνισμού και η αποστροφή προς τις οσυλλογικούς αγώνες, και τέλος η παράλειψη σημαντικών μορφών γνώσης. Είναι τα σημεία που το σχολείο βοηθάει πολύ με τις πρακτικές του, ιδιαίτερα το σχολείο, εκεί είπαμε θα καταλήξουμε αφού κάναμε μια περιήγηση σε θεωρία κοινωνιολογική και φιλοσοφική, βοηθάει λοιπόν το σχολείο στο να παράγουμε πιθύνιους μαθητές που δεν θα έχουν κριτική σκέψη. Τώρα όλα αυτά που είπαμε συντελούν έτσι ώστε να έχουμε δύο τύπους προσωπικοτήτων, από τη μια μεριά και εφόσον ένα σχολείο ή εμείς ακολουθήσουμε αυτό το μοντέλο που πριν σας περιέγραψα θα έχουμε μαθητές και μαθήτριες, οι οποίοι θα σκούνται στην ακρίβεια, στο σεβασμό των κανόνων, στην προσαρμογή σε δημόσια σε δυσάρεστιες απεντήσεις των δασκάλων. Αυτά όμως αφορούν παιδιά της εργατικής και της μικροαστικής τάξης. Για την αστική τάξη έχουμε ανάπτυξη υγιειτικών ικανότητων, δημιουργική σκέψη και αυτονομία. Ωραία, τα σχολεία, δηλαδή τα πλούσια που σας είπα και άλλη φορά, τα βρετανικά που έχουμε εμείς τώρα καλή εποπτεία, εκεί καλλιεργούνται όλα τα στοιχεία αυτά που θα οδηγήσουν τα μέλη της αστικής τάξης, να καλλιεργήσουν τις υγιειτικές ικανότητες, να έχουν δημιουργική σκέψη και να έχουν αυτονομία λείψεις αποφάσεων, να μην είναι εξαρτημένα. Δηλαδή, έχουμε σχολεία ELITE για δημιουργία υγιετών και σχολεία για δημιουργία οπαδών, ας το πούμε έτσι. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αντιπαλέψουν. Σύμφωνα με τους κρητικούς πρωταγουγούς. Ωραία, είναι κάτι που θα πρέπει τα καθημερινά μαθήματα που κάνουμε, καθημερινές μας πρακτικές, να λαμβάνουν υπόψη και να στοχεύουν στο να είναι τα παιδιά ελεύθερα. Γι' αυτό τονίζουμε τώρα κάποιες συγκεκριμένες πλευρές που παλιότερα ήταν πιο έντονες. Παλιότερα, σας είπα και άλλη φορά, τα σχολεία ήταν χωρισμένα. Τελείως, ήταν χωρισμένα παλιά τα σχολεία. Σχολεία για τη ΣΕΛΙΤ, σχολεία για τη ΜΠΛΕΜΑ που λέγαμε, τώρα δεν είναι έτσι τα πράγματα. Τώρα, το σχολείο, κατά τη δική μου την γνώμη, μπορεί να προσφέρει και να αντιπαλέψει το πρώτο μοντέλο. Αρκεί να είμαστε εμείς καλά, ενημερωμένοι και να ξέρουμε τι μπορούμε, ποια είναι οι δυνατότητες μας. Λοιπόν, αυτά τώρα, να κάνουμε ένα διάλειμμα. Μπαγγέλη, το θυμάμαι τώρα αυτό που μου είπες, οπότε, θα το πω και στην ομήγυρη. Όσοι και όσες από εσάς, πήρατε εργασίες, θα πρέπει να ακολουθήσετε τις οδηγίες. Είναι οι οδηγίες της ΑΦΕΙΣ, δεν είναι? Δύο πράγματα, δεν θέλω να τονίσω. Όταν κάνουμε μια παράθεση μέσα στο κείμενο, θα γράφουμε μόνο το όνομα του συγγραφέα, θα γράφουμε όλο τον τίτλο. Έτσι, καταρχήν, δεν σας λέω πώς θα γράφετε το άρθρο, πώς κάνουμε μια παράθεση. Ας ξεκινήσω από εκεί, το λέω, δεν το λέω. Τι θα γράφουμε δηλαδή? Στυλιανός... Πες μου το επίθετο. Νικολαϊδης. Στυλιανός Νικολαϊδης, ή Νικολαϊδης Σίγμαν. Δύο χιλιάδες δεκαεφτά. Πήγα στο μέλλον. Ωραία, λέω τον τίτλο, η βυζαντινή μουσική στο δημοτικό σχολείο, παράδειγμα. Έτσι, λέω, γράφω τον τίτλο. Πρώτα γράφω το όνομα του συγγραφέα, μετά γράφω τον τίτλο και μετά γράφω είτε το νεκροδοτικό ή το περιοδικό αν είναι. Εντάξει, τα λέω αυτά ρε παιδιά. Σε εκείνο το δισελίδο τα λέω, αλλά αφού πάλι μου τα κάνετε τσάντσαλα μάντσαλα που λέμε στο χωριό μας. Λοιπόν, ξαναλέω, έχουμε ένα συγκεκριμένο τρόπο που γράφουμε. Μην το γράφουμε αυτό. Τώρα, όταν γράφουμε στο κείμενο, μέσα στο κείμενο, γράφω. Το τροπάριο της Κασιανής, ψάλετες στις εκκλησίες, μεγάλη τρίτη, ανοίγω παρένθεση. Και λέω, δεν θα πω Άννα Μαρία, το τροπάριο της Κασιανής, τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Θα πω, το υπήρχετε πως είναι? Μπανάτα. Μπανάτα, το Άννα Μαρία το ξεχνάω. Ούτε αλφα μου ή τίποτα. Μπανάτα μόνο, κόμμα, πότε το έβγαλες στο βιβλίο Άννα Μαρία. Το 2032, έχω πάει πολύ, έχω ξεφύγει από το Στουλιανό, ποιον πέρα πήγα. Το 2033, σε οποιά σελίδα το πιά. Αυτά τα τρία γράφω μέσα. Συννοηθήκαμε? Τα γράφω, τα πούντρα, αλλά εγώ τα λέω, εγώ τα ακούω καμιά φορά. Τώρα, ένα που λέγαμε με τον Βαγγέλη, και έχει μια δυσκολία αυτό, είναι ότι αυτό πρέπει να καταλάβετε, ότι όταν κάνουμε μια οποιαδήποτε εργασία, προσέξτε με λίγο, όταν κάνουμε μια οποιαδήποτε εργασία, εμείς αναφέρουμε αυτό που βλέπουμε. Αυτό στο οποίο έχουμε πρόσβαση. Δηλαδή, διαβάζω εγώ τώρα, έτσι. Γράφει... Τα μπέρδεψα. Την Κυριακή με την Κασενή. Γράφει λοιπόν η Κυριακή. Προσέξτε, ξαναλέω, η Κυριακή γράφει. Όπως αναφέρει η Αναστασία, 2011, σελίδα 37, το χαλάζει, έπεφτε στο χωριό της με... 10 μερόνικο. Πολύ ωραία, 10 μερόνικο. Τελεία. Εγώ τώρα πως θα το αναφέρω αυτό. Αυτό το λέω, δεν το λέω, δεν θυμάμαι. Το λέω νομίζω, αλλά τέλος πάντων. Άμα δείτε το άλλο το άρθρο, το μεγάλο, το λέω. Αλλά πως θα το αναφέρω τώρα εγώ αυτό. Θέλω να το χρησιμοποιήσω. Αυτό το λέει η Αναστασία, αλλά εγώ τον πήρα από την Κυριακή. Πως θα το αναφέρω εγώ σε αυτό που θα γράψω για να το διαβάσω στο Λιανός και να με εξετάσει. Ε? Ωραία, ναι. Ναι, αλλά αφού δεν τον πήρα... Εγώ δεν τον πήρα από την Κυριακή, δεν της Κυριακής αυτό. Της Αναστασίας. Της Αναστασίας. Αν γράφω πολλά τέτοια θα μπερδευτούμε. Το σωστό είναι να γράψω Αναστασία, τι έτους είπαμε. Σελίδα 37. Σελίδα 37, ωραία. Κόμμα, όπως αναφέρετε, εκεί το είδαγω. Όπως αναφέρετε στον Κυριακή, 2012, σελίδα 169. Το καταλάβαμε, Ευάγγελε. Έτσι είναι το σωστό, γιατί τώρα που έχουμε ένα άρθρο, μπορούμε να συνοηθούμε έτσι όπως το έκανες. Αλλά άμα έχουμε πολλά άρθρα, θα μπερδευτούμε. Που καταλάβατε αυτό. Τώρα δεν ξέρω αν είναι κάτι άλλο που συνήθως δυσκολεύεις τις εργασίες, αλλά εμείς αυτό που παραθέτουμε, αυτό που δείχνουμε σε κάποιον που θα διαβάσει, είναι αυτό που εμείς διαβάσαμε. Δεν μπορώ εγώ να αναφέρω την Αναστασία χωρίς να έχω υποπτία της Αναστασίας, έτσι θα εκτεθώ. Αν υποθέσω, δηλαδή, να κάνω μια υπόθεση, ότι η Κυριακή το επινόησε από τη φαντασία της, θα βρεθώ κι εγώ εκτεθειμένος. Γιατί όταν γράφω Αναστασία, σημαίνει ότι διάβασα από την Αναστασία, καταλαβαίνετε. Άρα εκτείθεμαι. Άρα, όχι ακριβώς λογοκλωπή, αλλά τέλος πάντων και λογοκλωπή μπορείς να κατηγορηθείς. Αλλά είναι παραποίηση της πραγματικότητας. Εγώ πρέπει να αναφέρω την Κυριακή, γιατί από εκεί το είδα, εντάξει. Άρα λοιπόν, γράφω Αναστασία, 2014-2037, όπως αναφέρετε στον Κυριακή, 2012-158. Εντάξει, αυτό, τώρα δεν ξέρω αν κάτι άλλο... Αλλά πρέπει να βάλουμε αυτόν που μιλάει, μετά αυτόν που... Όχι αυτόν που μιλάει, πρώτα θα βάλουμε... Αυτόν που το πήραμε... Αυτόν που το πήρε η Κυριακή... Μετά αυτόν που το είδαμε... Και μετά αυτόν που το είδαμε εμείς, την Κυριακή δηλαδή. Η Κυριακή το πήρε από την Αναστασία. Άρα θα γράψουμε Αναστασία 2000, ξέρω πόσο... Όπως αναφέρετε στον Κυριακή. Γιατί άμα το γράψουμε ως Κυριακή, δεν είναι της Κυριακής, είναι της Αναστασίας αυτό. Εντάξει, αποδίδουμε πάντοτε το κέσαρο... Το κέσαρο, το κέσαρι... Κασιανοί... Αν είναι δύο το σύνολο, θα γράψω το ένα τίτλο μετά κόμμα κόμμα και αναστασία. Όταν είναι δύο και... Το σύνολο το κέσαρο... Ναι, ναι, ναι... Ή και και αναβάζεις, δεν πειράζει, εντάξει. Άλλη απορία επί του θέματος έχουμε? Βασιλική. Γιατί να γράψεις το δίχασης... Γιατί να γράψεις το δίχασης... Από πού θα τα στηρίξετε... Εδώ σας είχα λέγει στο πρώτο εμίχρονο ότι πρέπει να έχουμε ένα υπόβεθρο. Εάν εσείς να πάρετε κάποιες αντιλήψεις επί του θέματος από κάπου συγκεκριμένα, να το πάρετε. Δεν έχουμε αντιλήψει, αλλά θα πρέπει να με το αναφέρετε. Με πάσα τιμιώνται. Τώρα άμα κάνετε εσείς βαθύντε τις φιλοσοφικές σκέψεις... Άμα τις κάνετε με τη βοήθεια του Google, δεν θα τις ήθελα. Άμα θέλετε να πείτε μια γνώμη, εντάξει. Κατανοητών. Άλλα καλύτερα να περιοριστείτε σε αυτό το κείμενο για να αποκτήσετε ακρίβεια στο γράψο. Μη γράφετε ότι να είναι, εντάξει. Είναι σημαντικό αυτό. Όταν κάνουμε μια επιστημονική εργασία, να αποδίδουμε το κέσαρο στο κέσαρε και να μην γράφουμε ότι να είναι. Επίσης, όταν γράφουμε μια εργασία, δεν γράφουμε δυστυχώς, ευτυχώς, αυτά τα αποφεύγουμε. Καλώς στην όλοντα. Τα αποφεύγουμε αυτά. Έτσι, έχω ένα αρχείο, ακαδημαϊκή εργασία το λέω, το οποίο πρέπει να είναι και σε αυτό ανεβασμένο. Να γράψετε, θα σας χρησιμεύσει και για τις πτυχιακές σας και για οτιδήποτε άλλο κάνετε, έτσι. Ρίξτε το μια ματιά, δεν πάει τζάμπα, γιατί θα πεδευτείτε. Και θα πεδεύσετε και εμένα, διότι όπως θυμάσαι στην αρχή είχα πει να μην σας βάλω εργασίες τέτοιες μορφής, γιατί από το προηγούμενο μάθημα είχα δώσει 85 εργασίες και από τις 80 τις έστειλα πίσω. Διότι ενώ ζητάω συγκεκριμένα πράγματα, μου κάναν άλλο αντάλλο. Ο οποίον δεν είναι σωή τώρα, να πεδεύουμε αφού σας ζητάω πέντε συγκεκριμένα πράγματα. Ωραία, αυτά μπορείτε να τα κάνετε, κοιτάξτε να τα κάνετε, διαβάστε λίγο, δυο σελίδες είναι ή διαβάστε το άλλο που είναι μεγάλο για το ευρύτερο καλό σας, εντάξει. Να κάνουμε το διάλειμμα να Μαρία, τι λες. Λοιπόν, για να δούμε τώρα μερικά ζητήματα που ήδη τα έχουμε αναφέρει, να τα δούμε λίγο πιο συστηματοποιημένα. Σε ό,τι αφορά τις πρακτικές, και εξηγήσαμε για ποιον λόγο έχει σημασία, στην κάθε περίπτωση, αλλά θα τα δούμε λίγο πιο συστηματοποιημένα. Το πώς κάθονται τα παιδιά, έχει τη σημασία του, το είπαμε αυτό, με επαναλάβω τώρα εγώ να πω ότι άλλο πράγμα να έχεις στην πλάτη, στην Άννα Μαρία και στη Θεοδώρα, κι άλλο να κάνεις μια ομαδούλα και συνάμα, δεν είναι μόνο να κάνεις μια ομαδούλα και να τα έχεις χώρη για τα παιδιά, θα κάνεις μια ομαδούλα, θα κάθονται μαζί, θα δουλεύουν και μαζί, σε ένα μέρος της δουλειάς που έχουν να βγάλουν, έτσι. Εφόσον λοιπόν, είμαστε μιας άλλης προσέγγισης που θέλουμε να προωθήσουμε συλλογική δουλειά, είναι ένα πράγμα ενδεικτικό αυτό, όχι ότι είναι αυτό το κυρίαρχο, έτσι, λέμε τώρα. Λοιπόν, τώρα, πώς μιλάμε στην τέκση, έχει και αυτό σημασία. Εφόσον είμαστε, ανήκουμε σε αυτή την κατηγορία των εκπαιδευτικών, που είπαμε ότι θέλουν να αντιπαλέψουν τις κοινωνικές ανισότητες, είναι αδιανόητο να δίνουμε τον λόγο σε δυο-τρία παιδιά, τα οποία τα πάνε καλά, ας πούμε, στα μαθήματα, έτσι. Αυτό βέβαια, δεν θα βρεθεί και κανένας να σας πει ότι είναι σωστό, αλλά λέμε τώρα. Ωραία. Λοιπόν, όταν συζητάμε για ένα ζήτημα που μπορεί να γίνει δεχτή μια διαφορετική άποψη, δεν θα πρέπει τέτοιο καλά να θέλουμε να επιβάλλουμε τη δικιά μας, επειδή εμείς είμαστε εκπαιδευτικοί, είμαστε οι δάσκαλοι, είμαστε η αυθεντία. Μια προσοχή ιδιαίτερη πρέπει να δώσουμε στο ζήτημα το να μην κολλάμε ταμπέλες. Ευτό είναι πολύ επίκαιο εδώ τώρα, γιατί, ποια άλλη φορά το έχουμε αναφέρει, νομίζω ότι κάναμε και ένα μικρό μάθημα επ'αυτού. Υπάρχει μια τάση να δίνουμε ετικέτης, να λέμε «οπ, αυτό είναι bullying», «ο, εκεί πάνω το είχαμε αναφέρει αυτό», «ο, αυτός είναι bully», «ο, εκείνο είναι θύμα» και ούτω καθεξής. Αυτό πρέπει να το αποφεύγουμε. Εντάξει, είναι ένα μεγάλο λάθος να βάζουμε ετικέτης. Γιατί? Γιατί δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα στο κάθε παιδί και σε εμάς αρνητικές προσδοκής. Έχουμε μιλήσει, νομίζω, για το ρόλο των προσδικιών. Θέλατε κάτι, Όλγα? Θα ήθελα να μάθω. Σίγουρα δεν είναι καλό να βάζουμε ταμπέλες και να δούμε ποιοι είσαι ρατσιστείς, αλλά θα μπορούσαμε να καταλαβαίνουμε το μάθημα. Δηλαδή, θα μπορούσαμε να κάνουμε μάθημα. Νομίζω ότι ένα παιδί είναι πολύ αταόνστικο, δεν θέλουν να προβάλλονται. Δεν είναι καλό να βάζουμε ταμπέλες και να δούμε ποιοι είσαι ρατσιστείς, αλλά θα μπορούσαμε να καταλαβαίνουμε το μάθημα. Ο ρατσιστής είναι λίγο χοντρό. Αυτό ισχύει για όλους. Πόσο μάλλον για παιδιά, που στο συγκεκριμένο ζήτημα, αλλά και σε άλλα, έχουν επιρροές από οικογενειακό περιβάλλον, από μέσα μαζικής δημιέρωσης. Και εμείς δεν επιθυμούμε να τα αποκόψουμε, δεν επιθυμούμε να τα θέσουμε απέναντι, επιθυμούμε με έναν τρόπο να τα κερδίσουμε. Μόνο μέσα από το διάλογο, μέσα από το παράδειγμα, μέσα από τη λογική. Γιατί έχουμε βαθιά εμπιστοσύνη στην ανθρώπινη λογική. Τα περισσότερα από τα θέματα που διαπραγματευόμαστε, μη στην παιδαγωγική, αλλά και η ψυχολογία, εκπορεύονται από τη λογική. Λέμε τώρα τι να κάνεις για να είναι το παιδί σου κοινωνικό, άμα βάζεις το μυαλό σου να σκεφτείς, θα το βρεις τι πρέπει να κάνεις ως γονέας. Πες ότι το παιδί σου, ας πούμε είναι από μικρό, έχει μία τάση λίγο από μονοτισμού, πως θα το πω τώρα, δεν είναι πολύ κοινωνικό, τι θα κάνεις. Θα βάλετε τώρα λίγο την λογική σας και πείτε μου, για να δείτε ακριβώς ότι αυτά τα ίδια πράγματα θα πει και η ψυχολογία, δεν πει κάτι διαφορετικό, ή ας σκεφτείτε λίγο, ας αρχίσω από τη χρήσα. Ωραία, εγώ λέω δικός σου παιδί τώρα, πρόσεξο, μαμάεις, δεν το εντάξει ομάδα, πως, πολύ ωραία, άλλο, κασιανή, ωραία, πως παιδική χαρά, δεν φτάνει αυτό, μπορεί να το πάω τα μεσάνυχτα που δεν έχει ψυχή. Αυτό το ευκαιρώ εγώ, δουλεύω μέχρι τις εννιά, ας πούμε, δουλεύω, μέχρι να πάω σπίτι να κάνω μπάνιο, να φάω τρεις μπριζόλες, πάω το μεσάνυχτα, ποιον θα βρει τα μεσάνυχτα. Να βρει έναν μπάμπας που έχει αποδημίσεις κύριο προ οικοσαϊτίας. Θα βοηθήσω γι' αυτό, ωραία, εγώ όμως σαν αδερφή τι θα κάνω ρε παιδί, σαν μάνα τι θα κάνω, τι θα κάνω, για σκεφτείτε λίγο, αυτά είναι για τις απλείς λογικής. Ανά Μαρία, πολύ απλό, πως, με χίλιους δυο τρόπους, το πάω από το χέρι, το πάω στο πάρτι ας μη θέλει να πάει, το πάω στο μπάσκετ, θα το πάω σε ένα χώρο που μαζεύονται άλλα παιδιά, θα το, πες άλλα. Για να γίνω κομπίτινη, πρέπει να είναι και οι γονείς στην οδηγοκλημένη και παράδειγμα να έχουν ένα γύρο. Θα κάνω και εγώ παρέα με την Κασιανή, που δεν μπορώ ας πούμε με την Κασιανή, διότι μου είχε πει αυτό και εγώ το κρατάω βαρέως από τότε που είμαστε στα νύπια, συμβαίνουν και αυτά, μη σας παρεξανεύουν, αλλά θα το φάω και αυτό το ποντήρι. Τι να κάνω για το παιδί, θυσιάστηκε για το παιδί μου, έτσι δεν έλεγε μια παλιά ελληνική ταινία, Κωνσταντίνα. Εσείς θα μου γράψετε για τις ειδάτες και το καλό, ο γονείος που τους έναι, θα μπορούν να βάζουν καλό στο μπάσκετ, καλό στο ποδόσφαιρο, είναι καλός στη σοβαρτική, αυτό δεν θα φανεί καμιά στιγμή. Ωραία. Όταν με το στείλει στο μπάσκετ να είναι καλό στο μπάσκετ, μετά θα είναι αυτοκτονικητήσεις του, γιατί θα τον αποδέχονται και πάλι κομμάτων. Ωραία, είπαμε, αθλητικές δραστηριότητες, γενικά, τον πηγαίνουν παιδάκια, λέγει ο Όλγελ. Ωραία, αυτά λοιπόν τα πράγματα που είπαμε εδώ, αυτά θα σας πει και η ψυχολογία και μετά θα σας τα εκμεριώσουμε οι έρευνες που έγιναν και που λένε ότι, παράδειγμα, η Θεοδώρα, λέμε τώρα, έτσι, που ήταν στην περίπτωση αυτή που περιέγραψα πριν, δεν μπορούσαν να τον πάει το παιδί, να το τρέχει από εδώ από εκεί γιατί δούλευε μέχρι ώρα 12, το παιδί της έχει τάσεις απομονωτισμού. Η Άννα Μαρία που είχε την ευχέρη, ή τέλος πάντων, υπερέβαλε αυτό και έτρεχε από εδώ από εκεί, πήγαινε σε πάρτι, πήγαινε σε παιδικές χαρές, πήγαινε από εδώ από εκεί, είναι το παιδί πιο κοινωνικό. Παρότι και τα δύο, όταν ήταν δύο χρονών, ήταν λίγο, είχαν μια τάση απομονωτισμού, ας το πούμε έτσι. Εντάξει, αν εγώ, όμως τώρα, προσέξτε είναι δύο χρονών, θα βήξω μια ταμπέλα εδώ, αντικοινωνικό, τα λέω άμα αντικοινωνικό είναι το παιδί δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Ωραία, κατάλαβατε, για αυτό λέμε όχι ταμπέλες με τίποτα, είτε είσαι γονιός είτε είσαι εκπαιδευτικός, να μου βάζεις μια ταμπέλα πρώτον εσύ επηρεάζεις αρνητικά, τι κατά δεύτερον επηρεάζεις το παιδί αρνητικά. Σκεφτείτε ένα παιδί τώρα που πάει στον ψυχολόγο ή που πάει στο κεδί και άλλη φορά το έχουμε πει αυτό, το κεδί ξέρετε τι είναι, κέντρα διάγνωσης τα οποία επιμελούνται για περιπτώσεις που θεωρούμε εμείς οι δάσκαλοι ότι είναι δύσκολες. Φωνάζει με το σύμβολο έρχεται και ο σύμβολος λέει αφού το λέει η Θοδόρα λέει ο σύμβολος όχι έτσι θα είναι έτσι φωνάζει τον άλλο το σύμβολο έρχεται και ο άλλος ο σύμβολος θέλει να πιει καφέ με τον Δημήτρη ή με την Περαδιά, αφού το λέει η Θοδόρα και το λέει και ο άλλος ο σύμβολος άντε δώστε το παιδί στο κεδί παίρνει ένα στάμπαδο εντάξει θέλουμε προσοχή αυτά τα πράγματα. Αποφεύγουμε τους χαρακτηρισμούς και τις ταμπέλες αυτά που είπαμε και πριν δεν λέμε παλιά οι δάσκαλοι είπαμε χλεβάζανε και λέγανε ααα ας πούμε στα χωριά που ήταν πιο αθυρόστωμε λέγανε πες ότι ένα παιδί ήταν μικρό και κατουρήθηκε πάνω του μετά βρισκόταν δάσκαλος μέχρι την πέμπτη και την έκτη που τον έλεγε κατρουλιά το παιδί. Έτσι σκεφτείτε αυτό το πράγμα υπήρχε όμως αυτή η παιδαγωγική και μάλιστα τώρα δεν ξέρω για ποιο λόγο προχθές με κάποιοι συζητούσα την παιδαγωγική της χούντας η παιδαγωγική της χούντας στηρίζονταν στο ξύλο έπρεπε ο δάσκαλος να δέρνει τα παιδιά να τα επιτηρεί έξω και τα λοιπά. Αν αυτά δεν τα τυρούσε ο δάσκαλος είχε παιδαρχικές σκυρώσεις να μπρανταδέρνει τα παιδιά. Μάλιστα άμα μου φέρνει εμένα ο Γεννάδιο στη Βέργα το δοκίμαζε στο Γεννάδιο πρώτα δεν το δοκίμαζε στο Στέλιο έτσι για να δω έκανε καλή δουλειά ή θα μου σπάσει με την πρώτη. Ωραία ήταν λοιπόν ένα ζήτημα που είχε να κάνει με την εποχή αυτό αλλά τέλος πάντων θα πρέπει να αποφεύγουμε επαναλαμβάνου τις ταμπέλες. Τώρα το εκπαιδευτικό υλικό που θα παρουσιάζουμε το είπαμε και προθές νομίζω εκτός αν κάνω λάθος και μπερδεύομαι έχουμε ένα περιθώριο 25-30% να διαλέγω εμείς το τι θα παρουσιάσουμε. Εκτός δηλαδή από αυτά που έχει το βιβλίο μας δίνει το αναλυτικό πρόγραμμα δυνατότητα να διαλέξουμε κάποια μαθήματα μόνοι μας. Άρα και παίρνοντας αφορμή από την επικαιρότητα η οποία κατά καιρούς έχει διάφορες ημέρες αυτό το λέω γιατί να μην κρινιάζουν οι γονείς έτσι σου λέει αυτός δεν κάνει το βιβλίο. Κάνω λοιπόν παράδειγμα προθές είπαμε ήταν η παγκόσμιο μέρα καταπολέμησης του ρατσισμού και των διακρίσεων Σαββάτου. Εγώ με αφορμή αυτή τη μέρα έκανα τρεις εβδομάδες ένα πρότζεκτ για το ρατσισμό εννοείται ότι όλα τα γραμματικά φαινόμενα τα συντακτικά φαινόμενα και κάποια άλλα στοιχεία που δίνεται στη γλώσσα ότι τα εσωμάτωνα. Εντάξει. Προσέχω όμως τι υλικό παρουσιάζω έχω αυτή τη δυνατότητα έχω μου δίνει το δικαίωμα το αναλυτικό πρόγραμμα να επιλέξω κάποια έργα το κάνω. Αυτό για να το κάνω όμως αυτό που σας έλεγα στην αρχή πρέπει να ξέρω άμα δεν ξέρω άμα δεν ψάχνω να βρω ούτε καν στο ίντερνετ που υπάρχουν τόσες έτοιμες προτάσεις δεν κάνω τον κόμπου να τις δω τότε θα πάρω το βιβλίο του δασκάλου και θα βγάλω το βιβλίο του δασκάλου από την αρχή μέχρι το τέλος. Όπως τα έχει και όπως τα λέει γιατί το βιβλίο του δασκάλου είναι υποστηρικτικό για το βιβλίο του μαθητή και της μαθήτες. Έχω λοιπόν το βιβλίο των μαθητών εκεί το βιβλίο των μαθητών και των μαθητριών έχει και ένα βιβλίο του δασκάλου που λέγεται παίρνω λοιπόν εγώ το βιβλίο του δασκάλου και ό,τι λέει το βιβλίο του δασκάλου έτσι κάνω το μάθημα. Αυτό που λέγαμε στην αρχή ότι πρέπει να ξέρουμε άμα δεν ψάξουμε να βρούμε να παρουσιάσουμε κάτι άλλο πως θα το κάνουμε θα κάνουμε αυτά που μας λέει το βιβλίο και θα πούμε και ευχαριστώ. Θα πούμε και ευχαριστώ γιατί μας τα δίνει έτοιμα μας λέει τώρα θα κάνεις αυτό μετά το δεύτερο βίαιρο θα κάνεις εκείνο και ό,τι καθεξής. Εντάξει και αυτονομία δηλαδή και κριτική σκέψη που λέγαμε Δημήτρη θέλει λίγο κόπο πρέπει να κοπιάσουμε οτιδήποτε να κάνουμε στη ζωή μας θέλει κόπο έτσι. Κόπο και αυτοπιθαρχία όπως έλεγε ο Γκράμψης που θα δούμε παρακάτω χωρίς πιθαρχία δεν γίνεται τίποτα. Άμα είμαι χύμα και το κάνω το Πάσχα έρχεται το Πάσχα λέω θα το κάνω μετά την ανάστηση πάει και ανάστηση μετά μου κατσεβαρεί το κατσίκι θα το κάνω το Θωμά το Θωμά έχει στο χωριό μας όμως πανηγύρι μετά την άλλη εβδομάδα έχει άλλο πανηγύρι και ό,τι καθεξής δεν θα το κάνω καμιά φράση χρειάζεται αυτοπιθαρχία λοιπόν οτιδήποτε θέλω να επιτύχω. Λοιπόν και ήρθα λοιπόν μέσα αυτή την Πάσχα που σας έκανα στον Γκράμψη τι ήταν ο Γκράμψης τον έχει ακουστά κανένας ο Αντώνιος Γκράμψης τον έχετε ακουστά ή θεωρείται ο ιδρυτής του δυτικού μαρξισμού ήταν ο ηγέτης του κομμουνιστικού κόμματος της Ιταλίας στις αρχές του περασμένου αιώνα και πέθανε στη φυλακή γιατί στην Ιταλία πιθανόν να γνωρίζετε από την σχολική ιστορία όπου εορτάζουμε στις 28 Οκτωβρίου κάθε έτος το όχι που είπαμε στους Ιταλούς και εκεί ακούγεται και το όνομα Μουσουλίνικο ρόιδο Μουσουλίνικο και τα λοιπά αυτός ο Μουσουλίνικος ήταν έτσι δικτάκτορας που ήταν δικτάκτορας λοιπόν τους αντίθετους τους έβαλε φυλακή μέσα σε αυτούς που έβαλε προφανώς ήταν και ο κορυφαίος των αντιθέτων ο Γκράμψης που ήταν κομμουνιστής κομμουνιστής ηγέτης του κομμουνιστικού κόμματος αυτός όμως ο άνθρωπος δεν το θυμόμαστε τώρα για την εκπαίδευση παρότι ο ίδιος δεν ήταν εκπαίδευτικός εντούτοις είχε ενδιαφέρον για την εκπαίδευση των ανηψιών το θυμάμαι καλά και έγραψε διάφορα γράμματα από τη φυλακή τα οποία όμως ήταν πολύ εύστοχα και έθυγαν και θύγουν γιατί υπάρχουν ακόμα πολλά ζητήματα παιδαγωγικά πάνω εκεί λοιπόν στηρίχτηκε μια προσέγγιση του δυτικού μαρξισμού και εμπεριάστηκαν πολύ εκπαιδευτικοί που είναι ριζοσπάστης τώρα ποιες ήταν οι βασικές θέσεις του Γκράμψης καταρχήν ο Γκράμψης ήταν αντίθετος στον παιδοκεντρισμό το έχουμε περιγράψει σε προηγούμενα μαθήματα θυμάστε είναι αυτό το λεζιεφέρο που λέμε δηλαδή τα παιδιά που κάνουν χαλαρά μάθημα που θεωρείται ο δάσκαλος και δασκάλα διευκολυντές που είναι πολύ άνετο το κλίμα και περιμένουμε τον παιδί να αναπτύξει τον ενδιαφέρον και όταν αναπτύξει τον ενδιαφέρον θα πάει εκεί που έχει την γλύση και όλα αυτά τα πολύ ωραία ο Γκράμψης ήταν αντίθετος και μάλιστα σε μια μεταρρύθμιση να χρησιμοποιήσω τον επίκερο όρο που ήθελε να κάνει ο Τζεντίλε που ήταν υπουργός εκπαίδευσης στην κυβέρνηση του Μουσουλίνη και να κατεβάσει λίγο τις ακαδημαϊκές απεντήσεις των σχολείων ο Γκράμψης εναντιώθηκε γιατί το θεώρησε ότι αυτό το πράγμα θα βλάψει τα παιδιά τον κατώδωρο τάξο εντάξει το ξαναπώ γιατί επανάρχομαι σε εκείνη την κουβέντα που ξεκίνησα και σας είπα θα το ξαναθυμηθούμε αυτό ο Γκράμψης ήταν αντίθετος σε μεταρρυθμίσεις που επιχείρησαν να κάνει ο Τζεντίλε της φασιστικής κυβέρνησης και οι οποίοι είχαν σκοπό να εισαγάγουν ένα πιο χαλαρωτικό ακαδημαϊκά αναλυτικό πρόγραμμα σε παιδοκεντρική προσέγγιση προστακή δηλαδή γίνονται τι κάνει δεν είναι ταυτισμένο ότι αν είσαι φασίστας θα κάνεις αυτό το πράγμα πολλές φορές υπάρχουν περίπλοκες καταστάσεις έλεγε λοιπόν ότι είναι αναγκαιότητα να τεθούν όρια στην ελευθεριακή ιδεολογία που την γνωρίσαμε στο περασμένο μάθημα και να δοθεί έμφαση στο καθήκον των ελληνικών που χω το κράτους να διαμορφώνει τις νέες γενιές το καθήκον των ελληνικών μας προδιαθέτει για την αντίληψη που είχε και ο Γκράμψη για τις σχέσεις εκπαιδευτικών μαθητών δεν τους θεωρούσε επουδενεί ισότιμους έτσι υπήρχε μια κατά την αντίληψη του Γκράμψη ιδιαίτερα στις χαμηλότερες βαθμίδες σαν την πρωτοβάθημα που καλούμαστε εμείς να υπηρετήσουμε ο Γκράμψη θεωρούσε ότι είχε ένα δογματικό χαρακτήρα να πει δογματικό ότι τα παιδιά στις πιο χαμηλές βαθμίδες θα πρέπει ορισμένα πράγματα να τα μάθουν για να μπορέσουν να οικοδομήσουν εκεί πάνω τη γνώση εντάξει κάτι σαν δόγματα όχι δόγματα δηλαδή πρέπει να μάθουν ένα σύνολο γνώσεων άμα δεν μάθεις την προπαίδεια δεν θα μάθεις μαθηματικά τι να κάνουμε τώρα εντάξει άμα δεν μάθεις να γράφεις δεν θα πας καλά ούτε στη λογοτεχνία ούτε στην ιστορία ότι πουθενά ούτε και στα μαθηματικά άμα δεν ξέρεις να διαβάζεις τι μαθηματικά να κάνεις εντάξει άρα λοιπόν με αυτή την έννοια ο Γκράμψη υποστήριζε ότι ο χαρακτήρας της πρωτοβάθμισης είναι λίγο δογματικός δηλαδή πρέπει τα παιδιά σαν δόγματα να μάθουν υποχρεωτικά κάποια πράγματα να τα μάθουν οπωσδήποτε υποχρεωτικά αυτή ήταν η αντίληψη του Γκράμψη λοιπόν ο Γκράμψη όπως ήδη σας τον τόνισα πίστευε στον αυτοέλεγχο στην πειθαρχία και στη σκληρή δουλειά ωραία δηλαδή να το κάνω έτσι σε ελεύθερη απόδοση δικιά μου το τονίζω καλή συζήτηση για τον παιδοκεντρισμό ωραία τα παιδιά να παίζουν να χαίρονται να κοινωνικοποιούνται να πιάνουν τα λουλούδια και τα τριαντάφελα αλλά χρειάζεται δουλειά δουλειά για να πετύχουμε μια καλύτερη ζωή χωρίς δουλειά που λέει και ο ποιητής ο δικός μας για να γυρίσει ο ήλιος στα ηλιοδουλειά πολύ δεν γίνεται άμα κάθεσες όλη τη μέρα κοιλιάζεσαι δεν θα έχεις να φας ή θα φας αγριόχρωτα τα οποία μπορεί να είναι όμως και δηλητηριασμένα το είπα καλά Βασίλη ωραία λοιπόν αντιληπτών πίστευε ο Γκράμσης λοιπόν ότι χρειάζεται πολύ δουλειά και πολύ δουλειά σκληρή δουλειά με αυτοπεθαρχία λοιπόν και είπαμε ήδη το είπαμε ότι η αντίληψη του Γκράμση ήταν ότι η παιδαγωγική σχέση είναι και ανισότυπη με αποτέλεσμα να χρειάζεται αποδοχή της άγνοιας των μαθητών και η άσκηση εξωτερικού καταναγκασμού ωραία αυτό που σας έλεγα πριν τι να κάνω εγώ τώρα για να πείσω ας πούμε τη Σοφία να μάθει την προπαίδεια μη η Σοφία δεν θέλει να μάθει την προπαίδεια και θέλει να πηγαίνει να είναι στα εδώ έχουμε ένα ωραίο περίβολο να παίζει να κυνηγάει χελώνες τα κατσίκια δεν ξέρω τι άλλο έχει εδώ στο περίβολο να την καταναγκάσω να την πιέσω από εδώ την πιέσω από εκεί γιατί δεν γίνεται ειδικά ξαναλέω στα επίπεδα της πρωτοβάθμιας εκπαίδεσης ωραία χρειάζεται λοιπόν ένας καταναγκασμός και να αποδεχθούμε που είναι και φυσιολογικό γιατί ξαναλέω ότι με αυτό το κίνημα του παιδοκεντρισμού που είχε διοκοθεί εκεί την περίοδο φτάσαμε στο σημείο να μην παραδεχόμαστε και την άγνοια των μαθητών και των μαθητριών σε ορισμένα ζητήματα υπάρχει άγνοια των παιδιών έτσι υπάρχει άγνοια και υπάρχει ανάγκη να τα πιέσουν κάπου να μάθουν άμα δεν μάθει ένα παιδί δηλαδή και είναι δευτέρα δημοτικού και δεν μάθει την προπαίδεια τι θα κάνουμε τώρα εμείς θα αφήσουμε να πάει έκτη για να μάθει την προπαίδεια έξι λοιπόν ας διαβάσουμε τώρα ένα απόσπασμα του σοσιαλισμού σε κουλτούρα που έχει να κάνει με την εκπαίδευση γράφει λοιπόν ο γκράμψι πρέπει να σπάσουμε την αντίληψη σύμφωνα με την οποία η κουλτούρα είναι ενγυγκλοπεδικές γνώσεις και ο άνθρωπος είναι απλό κοντέιναρ προσέξτε τώρα αυτό το σχήμα το έχει χρησιμοποιήσει ποιος μετά από το γκράμψι που εδραίωσε την κριτική παιδαγωγική ο φρέιρε το έχει χρησιμοποιήσει αυτό με το κοντέιρ και χρησιμοποιείται πολύ στην κριτική παιδαγωγική έτσι δηλαδή τι ότι δεν είμαστε ένα δοχείο πρέπει να το γεμίζεις με γνώσεις ωραία ενγυγκλοπεδικές γνώσεις και ο άνθρωπος είναι απλό κοντέιναρ στο οποίο τοποθετούνται και διατηρούνται εμπειρικά δεδομένα ασύνθετα γεγονότα τα οποία θα πρέπει να αρχαιοθετήσεις στο μυαλό του και σε στείλεις ενός λεξικού έτσι ώστε να καταστεί δυνατό να ανταποκρίνεται τελικά στα διάφορα ερεθίσματα του εξωτερικού κόσμου αυτή η μορφή της κουλτούρας είναι επιβλαβής ιδιαίτερα για το προλεγταριάτο προλεγταριάτο είναι οι εργάτες και τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα αστοί και προλεγταριοί είναι τα δύο βασικά σχήματα στη σκέψη και στην ανάλυση του μαρξ αστοί αυτοί που έχουν τα μέσα παραγωγής και προλεγταροί αυτοί που δεν έχουν και πουλάν την εργασία τους δηλαδή αυτός είναι αυτός που έχει ας πούμε ένα εργοστάσιο και οι προλεγταροί είναι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο αυτή η μορφή της κουλτούρας έτσι ασύνδετες γνώσης δηλαδή είναι επιβλαβής για το προλεγταριάτο το μόνο που εξυπηρετεί είναι η δημιουργία προσάρρυμων των ανθρώπων τα οποία πιστεύουν ότι είναι ανώτερα της υπόλοιπης ανθρωπότητας διότι έχουν συσσορεύσει στη μνήμη τους μια ποσότητα γεγονότων και ημερομηνιών που μπορούν να καλέσουν με κάθε ευκαιρία ήταν λοιπόν κατά της τραπεζικής γνώσης που λέμε τώρα μια έκφραση του Φρέιρεκ και ο Γκραμς έτσι αλλά σας εί η κριτική πεταγωγή εκεί πάνω στους αντιλήψεις του Γκραμψη και της ψυχολογίας του Φρόιντ τώρα είπαμε κάποιες από τις ιδέες του Γκραμψη ένα ερώτημα προκύπτει τώρα αν μπορεί να υπάρχουν ορθολογικά και αντικειμενικά κριτήρια βάσει των οποίων θα μπορεί να ορίζει το περιεχόμενο μιας αξιολογικής εκπαίδευσης δηλαδή αν μπορεί ένα αναλυτικό πρόγραμμα θα το πω αλλιώς να συναποτελείται από μία αμφισβητήσιμα στοιχεία γνώσης μπορεί να γίνει αυτό το πράγμα μπορεί δηλαδή να μην το αμφισβητήσουμε αυτό που προκύπτει από την αντίληψη του Γκραμψη και από τον τρόπο που υποστήριξε τις ακαδημαϊκές γνώσεις στο αναλυτικό πρόγραμμα της Ιταλίας είναι ότι μπορεί τουλάχιστον για την πρωτοβάθμια δηλαδή ότι υπάρχει ένα σύνολο γνώσεων τουλάχιστον για την πρωτοβάθμια το οποίο πρέπει τα παιδιά οπωσδήποτε να κάνουν κτήμα τους αυτή ήταν η αντίληψη προκύπτου εδώ υπάρχει βέβαια μία διχογνωμία θα επανέρθουμε σε αυτό το ζήτημα ένα δεύτερο ζήτημα έχει να κάνει με το αν η πλειοψηφία των ανθρώπων είναι τελικά σε θέση να αποκτήσουν τη συγκεκριμένη εκπαίδευση είναι αυτό το ερώτημα που είχαμε συζητήσει και πάλι στην αρχή το αν και κατά πόσο δηλαδή τα σχολεία είναι προσδιορισμένα από τους οικονομικούς παράγοντες μόνο να αναπαραγάγουν τις δουλειές που υπάρχουν στην κοινωνία να αναπαραγάγουν την κοινωνία όπως έχει που είπαμε στην αρχή ή μέσα από το σχολείο και από αυτές τις γνώσεις που θα πάρουν μπορεί να γίνουν κάποιες αλλαγές δηλαδή είχαμε μιλήσει για την αναπαραγωγή της κοινωνίας μέσα από το ισχύον σχολείο έτσι αυτή όμως την εποχή του Gramsci γινόταν επειδή τα σχολεία ήταν σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες δύο τύπων κτλ κτλ ο Gramsci πίστευε ότι με αυτό το ενιαίο αναλυτικό πρόγραμμα είναι υπέρ της αργατικής τάξης εντάξει γιατί παίρνει ένα σύνολο ακαδημανικών γνώσεων και οικοδομεί τα μέλη της αργατικής τάξης οικοδομούν τη βάση για την ηγεμονία αυτή είναι μια άλλη έννοια κλειδί θα προσπαθήσω λίγο να σας την περιγράψω τώρα δεν κάνουμε το θεωρία για το Gramsci αλλά προσπαθούμε να δούμε ορισμένα πράγματα πολύ βασικά δεν το έχω βάλει εδώ σε τέτοιο οπότε θα προσπαθήσω να σας το περιγράψω η ηγεμονία είναι μια ένα κλειδί ο Gramsci δηλαδή πίστευε ότι από την εργατική τάξη και από τον τρόπο που μορφώνεται θα πρέπει να προκύψουν κάποια άτομα που θα αντιπαλέψουν τις ιδέες, τις πεπηθήσεις και τις αρχές της αστικής τάξης άρα θα έχουμε λοιπόν στην κυριαρχική κουλτούρα στην ηγεμονική κουλτούρα μια αντικουλτούρα Counter Culture, Counter Ideology, εντάξει, ωραία λοιπόν αυτό θα το ξαναδούμε αργότερα ήθελε λοιπόν ο Gramsci ένα αναλυτικό πρόγραμμα με στέρεες ακαδημαϊκές γνώσεις για όλα τα παιδιά που θα βοηθήσει ιδιαίτερα την εργατική τάξη που τον ενδιέφερε αυτόν είπαμε ήταν ηγέτης του κομμουνιστικού κόμματος να δημιουργήσει την αντιηγεμονία έτσι λοιπόν τώρα πάμε στον Φρέιρε έχουμε μιλήσει για τον Φρέιρε θεωρείται ο πατέρας της κρητικής παιδαγωγικής αυτού του ρέμματος που εντάστητη στη ρούζοσπαστική εκπαίδευση και που το προανέφερα εδώ έχω επιλέξει δύο αποσπάσματα το ένα έχει να κάνει πάλι με τον παιδοκεντρισμό και με τη στάση των εκπαιδευτικών απέναντι σε κάποιες συμπεριφορές τώρα ο Φρέιρε είμαι ανεκτικός δεν σημαίνει ότι συνενώ στο μη ανεκτό δεν σημαίνει ότι συγκαλύπτω την αφθάδια δεν σημαίνει ότι καλοπιάνω τον επιθετικό ή τη συγκαλυμένη επιθετικότητα είναι και επίκαιο αυτό έτσι δηλαδή μιλήσαμε κατεπανάληψη για το ότι εμείς ως εκπαιδευτικοί είναι καλό να μην είμαστε άτεκτοι ως προς την εφαρμογή των κανόνων να δίνουμε κάποια περιθώρες στα παιδιά να τα επαναδιαπραγματάονται να είμαστε λίγο πιο ελαστικοί αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα είμαστε ανεκτικοί έτσι στην αφθάδια και στη συγκαλυμένη επιθετικότητα εδώ πρέπει να είμαστε κατηγορηματικοί όταν λέμε κατηγορηματικοί να μην επιτρέπουμε να δίνουμε συμπεριφορές αυτά θα τα πούμε αναλυτικότερα όταν κάνουμε το σχετικό μάθημα ο Δέ Ζιρού προεκτείνοντας αυτό που έλεγε ο Γκράμψη υποστηρίζει ότι χρειάζεται μια εκπαίδευση για να μπορέσουν τα μέλη των μη προνομιούχων να απελευθερώσουν τους εαυτούς τους πρώτα από ιδεολογίες και παραδοχές που αποτελούν τον πυρήνα τον πεπιθύσσο της κυρίαρχης τάξης Άρα λοιπόν τι υποστηρίζει εδώ Ζιρού ξαναλέω σε συνέχεια τον όσον έλεγε ο Γκράμψη ότι χρειάζεται μια ακαδημαϊκή μόρφωση για τα μέλη της εργατικής τάξης και της μικροαστικής για να μπορέσουν να αντιπαλέψουν τον πυρήνα των πεπιθύσσων της κυρίαρχης τάξης, εντάξει είναι στην ίδια γραμμή με τον Γκράμψη Ας δούμε ένα άλλο χαρακτηριστικό του Φρέιρε σε σχέση με αυτά που λέγαμε για τον παιδοκεντρισμό και για το Σάμερχελ του Νίλ Ο Φρέιρε λοιπόν σύμφωνα με τον Σορ που ήταν στενός συνεργάτης του ο Ηρα Σορ, ο Σορ λοιπόν λέει ότι ο Φρέιρε δεν ήταν ένας ελευθεριακός εκπαιδευτικός του τύπου Σάμερχελ έτσι εκείνο που έχω τονισμένο σας διάβασα Πίστευε στην ακριβή δομημένη και πολιτική αντιπαράθεση γενικά στην κοινωνία, οι δάσκαλοι και οι μαθητές δεν ήταν ελεύθεροι να κάνουν ό,τι θέλουν όταν το θέλουν Και αυτό ακριβώς που υποστήριζε και ο Γκράμψη η εννοιολογική γνώση των δασκάλων δεν την αρνιότανε αλλά μάλλον ήταν ένα απαραίτητο στοιχείο που θα πρέπει να ανταποκρίνεται σε έναν κριτικό εκπαιδευτικό Δηλαδή ένας κριτικός εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει γνώση όλα αυτά συνδυάστητα με ένα που λέγαμε στην αρχή ότι πρέπει να έχει μια συγκεκριμένη γνώση για να προχωρήσει στην κριτική αλλιώς δεν γίνεται Θα σας τα παράδεισα γιατί ακριβώς είναι στον πυρήνα αυτό που συζητάμε σχετικά με τις πρακτικές και το αν και πως πρέπει εμείς να κινηθούμε αν θα πρέπει να είμαστε χαλαροί ή θα πρέπει να επιδιώκουμε κάτι άλλο Ίσως κάποιες στιγμές γινόμενοι βέβαια ανάλογο και την περίσταση ασκώντας κάποιες πιέσεις. Ωραία. Λοιπόν τώρα αυτό τώρα πως μου προέκλειψε εδώ πέρα. Από άλλο κεφάλαιο θα το δούμε άλλη φορά Ας προσπαθήσουμε λίγο να δούμε κάποια χαρακτηριστικά πάνω σε αυτά που συζητάμε και πάνω σε αυτά που γνωρίζουμε ενός εκπαιδευτικού ή μιας εκπαιδευτικού που έχει ρίζους παστηρικούς προς ανατολισμούς. Πάμε στο ζήτημα της αξιολόγησης πρώτα Δεν αξιολογούμε όταν είμαστε σε αυτό το ρεύμα ή που στηρίζουμε αυτό το ρεύμα με τον παραδοσιακό τρόπο. Ποιος είναι ο παραδοσιακός τρόπος. Ξεντάσεις. Τεστ. Πως αξιολογούμε. Έχουμε καθημερινή επαφή με τα παιδιά και μέσα από τη δραστηριότητα την καθημερινή γνωρίζουμε τα παιδιά και προσπαθούμε να ενισχύσουμε τη διαδικασία της μάθησής τους χωρίς να τα υποχρόνουμε και χωρίς να αρκούμε στις ανατές. Δεν είμαστε δάσκαλοι ή δασκάλες ή καθηγητές-καθηγήτρες. Του στείλω ότι ας πούμε τον έβαλα 8 γιατί μου γράψε 8 στο διαγώνισμα. Εντάξει. Γνωρίζουμε τα παιδιά. Στο θέλει ένα κόμπο να γνωρίζεις τα παιδιά και προωθούμε εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης. Εντάξει. Όχι μόνο στις εξετάσεις. Καθημερινή δραστηριότητα, ομαδικές δουλειές, αυτοαξιολόγηση. Ωραία και αυτό είναι πολύ βασικό. Δηλαδή αξιολόγηση μόνη σου Ελένη το γραπτό σου ή την άλλη φορά πάρε Ελένη το γραπτό της Κυριακής και εσύ Κασιανή της Ελένης αλλάξτε τα και αξιολογήστε μία της άλλης. Προωθούμε δηλαδή διαφορετικές μορφές και δεν αρκούμαστε στο παραδοσιακό τρόπο αξιολόγησης για τον εξετάσιο. Αυτό βέβαια ενισχύει και το αίσθημα υπευθυνότητες των παιδιών. Όταν έχουμε δηλαδή και αυτοαξιολόγηση μέσα στις επιλογές μας. Τώρα ένα άλλο ζήτημα το έχουμε θύξει αλλά είναι και αυτό ένα βασικό σε αυτή την κατεύθυνση της παιδαγωγικής δημιουργούμε ένα κλίμα ελευθερίας στην τάξη. Εντάξει δεν είμαστε ρίζος πάστης παιδαγωγή και έχουμε μία τάξη που απαγορεύεται να εκφραστεί κάποια αντίθετη από τη δική μας άποψη ή γενικώς απαγορεύεται να εκφραστεί άποψη να εκφραστεί ερώτηση τότε είμαστε ρίζος πάστης στα όνειρά μας. Ξεστιστικά αναπαραγάγουμε το ισχυό σύστημα. Χρησιμοποιούμε το διάλογο και όχι τη διάλεξη ώστε να ακούμε τους μαθητές και τις μαθήτρες. Ειδικά όταν το ζήτημα είναι κάτι που μπορεί μαθητές και μαθήτρες να εκφράσουν άποψη αυτό είναι ένα στοιχείο που θα πρέπει να χαρακτηρίζει τη διδασκαλία μας. Άλλο αν είναι κάτι που αναγκαστικά θα πρέπει περισσότερο εμείς να το εισαγάγουμε και είπαμε ότι υπάρχουν γνώσεις δογματικές της χαρακτήρης ο Γκράμψη. Παραχωρούμε ένα μέρος της δύναμής μας ας το πούμε της εξουσίας μας στις μαθητές και στις μαθήτρες. Αυτό βοηθάει ειδικά τα παιδιά που είναι χαμηλότερα στην ιεραρχία να κτήσουν φωνή. Βέβαια ένα άλλο χαρακτηριστικό των ρυζοσπαστών πέραγον είναι ότι παντρεύουν τη μάθηση με τον ακτιβισμό δηλαδή προχωρούν και σε κοινωνικές δράσεις που υποστηρίζουν αυτό που θεωρητικά θέλουν. Συζητάμε για τον τρόπο που θα δουλέψουμε από την αρχή της χρονιάς και θέτουμε κάποιους στόχους που θα έχουν κέντρο τη μάθηση σε ένα οικείο και ευχάριστο περιβάλλον. Λοιπόν τώρα ξανά το έχουμε μπεί και είναι στην ίδια κατεύθυνση με αυτό που λέγαμε για την ελαστικότητα ως προς το πιθαρχικό δίκιο της τάξης ας πούμε έχουμε μια μερική ευελιξία στην προθεσμία χρόνων και ημερομηνιών. Δηλαδή λέμε θα το κάνετε την εργασία 5 Απριλίου 4-5 κάπου εκεί εντάξει άμα το στήσεις τώρα 6 δεν σου κόψουμε το κεφάλι έτσι αυτό εννοούμε ωραία αλλά μην το χαλαρώσουμε και από 5 Απριλίου το πάμε 5 Ιουλίου δεν γίνεται γιατί πρέπει να πάρουμε και πτυχοί ορισμένες έτσι. Εντάξει λοιπόν έχουμε μια χαλαρότητα αλλά από εκεί και πέρα προσπαθούμε και να καλλιεργήσουμε την υπευθυνότητα γιατί έχει μια σημασία να μπορείς να ανταποκρίνεις τις προθεσμίες και τις προϋποθέσεις που τίθεται. Δεν παρεκλίνουμε αυτό το στόχο ακόμα και σε περιπτώσεις όπου οι μαθητές και οι μαθήτρες επιχειρούν να εκμεταλλεύουν την ελευθερία που τους παρέχεται. Είναι κάτι που θα αντιμετωπίσετε όταν θα πάτε με το καλό στις τάξεις. Ίσως κάποιες από εσάς, εκτός από εσένα Σοφία ή κάποια άλλη που έκανε πρακτική χρήση, θα δείτε ότι άμα πάτε σε μια τάξη και θέλετε όλα αυτά τα ωραία που περιγράφουμε εδώ πέρα να τα εφαρμόσετε, κάποια παιδιά αν όχι όλα θα προσπαθήσουν να τα εκμεταλλευτούν. Εσείς θα πρέπει να επιμείνετε, για να μην προσφύγετε σε ένα μοντέλο καταπιεστικό, σε μια παραδοσιακού τύπου διδασκαλία. Δηλαδή, όταν κάνεις ένα μάθημα όπως το περιγράφουμε, μπορεί να το χάσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξεις τελείως, για να αφήσεις στην άκρη αυτές τις αντιλήψεις που έχεις και να υιοθετήσεις μια παραδοσιακή προσέγγιση διδασκαλίας. Τελείως, θυμίστε με το μικρό σας, ΒΕΡΑ! Κοίταξε τώρα, αυτό είναι ένα ζήτημα που μόνο στην Ελλάδα τίθεται. Δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο να μην υπάρχει αξιολόγηση. Οπότε δεν τίθεται πουθενά. Όχι, η βαθμή θα ήταν καλό στο Δημοτικό, ειδικά, να μην υπάρχει. Να υπάρχει μια περιγραφική αξιολόγηση. Ναι, αλλά επειδή θεωρείται δεδομένο, δεν θύγεται. Όπως θεωρείται δεδομένο, ότι υπάρχει και ηγεσία στο σχολείο. Μόνο στην Ελλάδα λέμε τώρα, γιατί να είναι ηγεσία και να μην είναι. Άμα δεις, σχολείδες, παντού υπάρχει μια σχετική, σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου υπάρχει μια σχετική κατεύθυνση, σχολείδες. Μόνο στην Ελλάδα λέμε, μα μου και τα λοιπά. Έχουμε, επειδή ακριβώς αυτό το θέμα τώρα υπάρχει, επειδή από το 1982, αν δεν κάνω λάθος, μέχρι τώρα που μιλάμε, δηλαδή 82, 20, 30, 33 χρόνια, δηλαδή μπορεί κάποιος να μπήκε να δούλεψε και να μην αξιολογήθηκε ποτέ. Ως εκπαιδευτικός, έτσι. Άρα, υπάρχει αυτό το να μην αξιολογήθηκε, λέμε, από επίσημες δομές. Διότι υπάρχει αντίληψη ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί εξολογούνται από τους γονείς, μαθητές, κτλ. Αλλά δεν έχουν επιπτώσει στη δραστηριότητα. Αυτό όμως δεν υπάρχει κάπου. Όπου παντού οι εκπαιδευτικοί εξολογούνται και οι μαθητές εξολογούνται. Καλό θα είναι στις μικρές τάξεις να εξολογούνται με περιγραφικό τρόπο και πιο αργότερα ίσως. Αλλά αυτό έχει να κάνει και με το τι προσανατολισμούς έχει το Επιπαιδευτικό Σύστημα, τι στόχους έχει και τι διεξόδους έχει. Δηλαδή όποιος τελειώσει κάτι τι θα γίνει. Πάντοτε όταν έρθει το σημείο επιλογής, γιατί δεν φτάνουν όλοι να περάσουν σε τόπους σχολές, γίνεται κάποια επιλογή. Έτσι πάντα. Οπότε εκεί είναι με γραπτές εξετάσεις. Δεν είναι κάπου που δεν είναι με γραπτές εξετάσεις, γιατί μπαίνουν υποκειμενικοί παράγοντες, είναι άλλη κουβέντα. Δηλαδή, αν με καταργήσω με τις πανηλίνες, ωραία, θα πρέπει κάπου να στηριχτούμε. Πού θα στηριχτούμε, στην αξιολόγηση των καθηγητών. Εδώ κάποτε είχε ένα 20%, 20% στηρίζονταν στη βαθμολογία του σχολείου, αυτό εννοώ. Εκεί γινόταν το Ελλαναδής. Ο ίδιος μαθητής μπορεί να έπαιρνε στο ένα σχολείο 14%, στο άλλο θα έπαιρνε 20%. Οπότε είναι λίγο μπερδεμένο το ζήτημα αυτό, έτσι. Τώρα, τι χρειαζόμαστε. Χρειαζόμαστε περισσότερη εκπαίδευση, στη θεωρία αλλά και στον τρόπο της ριζοσπαστικής πραγματικής. Χρειαζόμαστε συνεργασία με άλλους και με άλλες ριζοσπάστες και ριζοσπάστρες για να αναπτύξουμε στρατηγικές και πρακτικές. Αφού η πρακτική δεν είναι τόσο αναπτυγμένη στο συγκεκριμένο τομέα. Γιατί δεν είναι αναπτυγμένη. Γιατί υπάρχει αντίληψη ότι, σας την είπα και πριν, υπάρχει μια αντίληψη που λέει ότι αφού έχουμε καπιταλισμό δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Θα περιμένουμε τη Δευτέρα Παρουσία, δηλαδή όταν θα έρθει ο Σελισμός και θα τα κάνουμε όλα. Εντάξει, υπάρχει μια τέτοια αντίληψη. Άρα λοιπόν δεν υπάρχουν πολλές πρακτικές συγκεκριμένες απαντήσεις σε ερωτήματα που μπορεί να έχουμε εμείς, ότι αφορά καθημερινά ζητήματα. Θα πρέπει η εκπαιδευτική να δώσουν τόση προσοχή στη διαδικασία, όσο και στο περιεχόμενο. Δηλαδή εμείς τώρα, αυτό να το πω διαφορετικά για να το κατανοήσετε, ένα μεγάλο μέρος της ριζοπαστικής παιδαγωγικής έχει δώσει μεγάλη βαρύτητα στο περιεχόμενο. Αυτή η διαμάχη του αν πρέπει, δηλαδή το αναλυτικό πρόγραμμα να είναι στάνταρ, του τι θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει το περιεχόμενο και όχι στις διαδικασίες της διαδρασκαλίας, στις πρακτικές, το πώς θα κάνουμε. Αυτό που έλεγα πριν, έτσι. Λοιπόν, ένας ριζοσπάτης παιδαγωγός οφείλει να είναι συνεργάτης και βοηθός των μαθητών και όχι εξουσιαστής. Αυτό βέβαια μπορεί να φαίνεται αυτονόητο, αλλά δυστυχώς δεν είναι σ' όλες τις περιεχόμενες. Ένας ριζοσπάτης παιδαγωγός οφείλει να είναι συνεργάτης και βοηθός των μαθητών και όχι εξουσιαστής. Αυτό βέβαια μπορεί να φαίνεται αυτονόητο, αλλά δυστυχώς δεν είναι σ' όλες τις περιεχόμενες. Αυτό βέβαια μπορεί να φαίνεται αυτονόητο, αλλά δυστυχώς δεν είναι σ' όλες τις περιεχόμενες. Αυτό βέβαια μπορεί να φαίνεται αυτονόητο, αλλά δυστυχώς δεν είναι σ' όλες τις περιεχόμενες. Είπα, σας είπα πριν, ότι με βάση, παράδειγμα κάποιες ημερομηνήσεις, όπως ανέφερα το παράδειγμα της προχθυστινής ημέρας καταπολέμησης του ρατσισμού, θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα project για τις αιτίες του ρατσισμού, όπου μέσα όλα αυτά τα θέματα θα μπορούσαν να θυγούν. Με αναφορά σε κείμενα συγκεκριμένα, από πηγές και σχολιασμό και επεξεργασία, ανάλυση. Στο αναλυτικό πρόγραμμα, όχι. Ναι, στο αναλυτικό πρόγραμμα δεν θυγούνται συνήθως αυτά τα θέματα. Έτσι, λοιπόν, χρειάζεται λοιπόν διάλογος, ωραία, βασικό στοιχείο είναι ο διάλογος, κριτική, αντιθετική ηγεμονία και πράξη, ας τα δούμε ένα προς ένα. Διάλογος. Γιατί? Γιατί αυτός ο όρος που ανήκει στο φρέι ρε και που χρησιμοποιείται βρέως για να περιγράψει το φαινόμενο ότι αυτοί που ανήκουν στις καταπιεσμένες ομάδες, δεν έχουν ευκαιρία να μιλήσουν. Δεν έχουν φωνή. Γιατί δεν έχουν φωνή? Δεν έχουν γλώσσα να υπερασπιστούν, να προάγουν τα δικαιώματα τους. Ωραία, αυτό λοιπόν είναι για να σπάσει αυτή η κουλτούρα της σιωπής, χρειάζεται εμείς να καλλιεργούμε το διάλογο. Να μην τον κόβουμε το διάλογο. Εντάξει, εμείς το τα λέμε όλοι οι δάσκαλοι, όλων των βαθμίδων. Να είμαστε ανοιχτοί στη συζήτηση με τους μαθητές, μαθήτρες και στους σπουδαστές και τα λοιπά. Χρειάζεται ενδυνάμωση. Πώς γίνεται αυτό το πράγμα? Παρέχοντας εκείνες τις γνώσεις που θα βοηθήσουν στην διαπραγμάτευση ζητημάτων και στην καλύτερη επεξεργασία τους. Και εξέταση των πραγματικών εμπειριών των μαθητών. Γιατί είπαμε και άλλη φορά, το ξαναλέμε με την ευκαιρία τώρα εδώ πέρα αυτό, ότι η θέση του Γκράμση ήταν ότι άμα πάμε σε ένα αναλυτικό πρόγραμμα που θα στηρίζεται στην κουλτούρα των γονέων των παιδιών, τότε τα περισσότερα παιδιά που προέρχονται από χαμηλές τάξεις θα έχουνε χάντικα. Γιατί το περιβάλλον τους είναι γεμάτο δυσδυμονής, σκεφτείτε το τότε. Έτσι, το 2020, δυσδυμονείς, προλήψεις και γενικώς πράγματα που δεν έχουν να κάνουν με αυτό που λέμε την κουλτούρα που ήθελε να δημιουργήσει την αντιγεμονία ο Γκράμση. Μπορεί αυτό εν μέρει να ισχύει και σήμερα, έτσι, γιατί έχουν μια αναβίωση καφεμαντίας, ζωδίων, μπλα μπλα μπλα, προλήψεων, προκαταλήψων και τα λοιπά. Εντάξει, άρα λοιπόν είναι μια επίκαιρη κουβέντα και όταν μας δοθεί ευκαιρία στην τάξη θα πρέπει να κριτικάρουμε τις εμπειρίες των παιδιών, να μην τις θεωρούμε δεδομένες και να πατάμε πάνω σε εκεί για να χτίσουμε τι. Εντάξει, μην τα δεχόμαστε όλα τα περνάμε στο ντούκου χωρίς να τα κριτικάρουμε. Κάθε χαρακτηριστικό μπορεί να έχει μια αρνητική επίδραση στην ανάπτυξη του παιδιού. Τώρα, κριτική. Εδώ θα εστιάσουμε στην ανισότητα, στην εκμετάλλευση και την κυριαρχία. Με κάθε ευκαιρία που θα μας παρέχεται. Τώρα, εδώ είναι ένα ζήτημα με την έρευνα που σας είπα και πριν ότι αυτός ή αυτή που είναι ριζοσπάστης παιδαγούβος όλων των βαθμίδων, εκτός από θεωρία, εκτός από έρευνα πρέπει να δράει κιόλας. Δηλαδή, άμα κάνεις μια έρευνα, ωραία, εσύ την κάνεις. Τι κέρδος θα έχουν όμως και τα υποκείμενα αυτή που την κάνεις. Πας σε ένα σχολείο και κάνεις μια έρευνα. Ωραία. Μην τα φεύγεις, γεια σου. Τι θα κερδίσουν αυτοί. Αν αυτά τα απορίσματα είναι κάτι που θα μπορέσουν να αξιοποιηθούν από τα μέλη του σχολείου ή από τα μέλη μιας οποιασδήποτε κοινότητας, θα πρέπει σε αυτό να συμβάλεις. Βεβαίως, υπάρχουν και σε αυτό το ζήτημα ακραίες συμπεριφορές και εκεί τήθονται επιστημολογικά ζητήματα αλλά αυτό είναι μια άλλη κουβέντα, δεν θέλω να πω παραπάνω. Αλλά εδώ λέμε ότι η πράξη είναι με βάση της επιστήμης και της χεραφετικής γνώσης γι' αυτό και οι ριζοσπάσεις της παταγωγής θα πρέπει να μην περιορίζονται στο στήρο γνωστικό επίπεδο. Θα πρέπει να είναι και ακτιβιστές. Τέλος η αντίθετη ηγεμονία είναι η διαμόρφωση και εξέλιξη μιας κουλτούρας όπου προάγονται αντιθετικές αξίες, πεποιθήσεις και συμπεριφορές, αντιθετικές ως προς την κυρίαρχη, δηλαδή προς την κουλτούρα της αστικής τάξης. Και τέλος αυτό που σας είπα και πριν, εφαρμογή της γνώσης στη μεταμόρφωση της κοινωνίας. Ωραία, έχουμε εμπορίες, ερωτήσεις. Καλό βράδυ. |
