| : Είναι τύπουρος καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, έχει σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, έκανε εκεί και το μεταπτυχιακό της και δεν λέω ηλικίες, δεν λέω τεχνολογίες. Έφυγε στη Γαλλία, δουλέψε στο Παρίσι και στη Μασαλία σε ερευνητικά ιδρύματα. Είπα ότι σήμερα είναι τύπουρος καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Ιωαννίνων. Έχει εκδόσει πολλά βιβλία. Θα σας πω το τελευταίο της, που είναι και το αγαπημένο της παιδί κατά κάποιον τρόπο, είναι η Διπλή Ζωή του Σταντάν. Το έργο του, η Κρητική και η Αναπαραγωγή της Επαναστατικής Κουρτούρας το 19ο αιώνα, το οποίο έχει προφορή από τις επανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης. Να σας πω ότι η Βιβλιοθήκη σήμερα εκθέτει βιβλία προς ενοικιασία σχετικά με τον Πρώτο Πακόσμιο Πόλεμο και υπάρχουν και κάποια φιλμάκια τα οποία μπορείτε να τα βανιστείτε, αν και θα μας δείξει εδώ και η κυρία τα θηγήτρια τα δικά της Στεφανμάκια. Να μη σας πω καντιά, να σας κουράσω, θα μας τα πει η ομιλίτρια. Ευχαριστώ πολύ. Εγώ σας ευχαριστώ. Θα ξεκινήσω λίγο με αυτόν τον σάκο. Παρακαλώ. Θέλω να σας ευχαριστήσω, θα σας ευχαριστήσω. Τώρα είναι καλά. Θέλω να ευχαριστήσω πάρα πολύ τους φίλους του Βυζαντινού Μουσουβέρια για την πρόσκληση, για το ενδιαφέρον γι' αυτό το θέμα που δεν είναι τόσο εύκολο, ας το πούμε, και που συνήθως δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Έλληνες. Την Ελλάδα είναι κάπως πιο εξωτικό. Για τα καλά σας λόγια, επίσης, θέλω να ευχαριστήσω τη Δημόσια Βιλοθήκη, που είναι πραγματικά εξαιρετική. Δηλαδή σκεφτόμουν ότι έπρεπε να πω δυο λόγια ευχαριστώντας τους ανθρώπους που με φιλοξενούν εδώ, αλλά αυτό που είδα είναι πραγματικά εντυπωσιακό για έναν άνθρωπο που δουλεύει στο ελληνικό πανεπιστήμιο, σε ένα επαρχιακό πανεπιστήμιο και που γνωρίζει τις συνθήκες που υπάρχουν στη χώρα μας. Αυτό που έχετε καταφέρει εδώ και δεν το έχετε καταφέρει μόνο με επιχορηγήσεις, αυτό είναι βέβαιο, είναι πάρα πολύ σημαντικό και πολύτιμο. Είμαι πραγματικά πάρα πολύ εντυπωσιασμένη γι' αυτό και να ευχαριστήσω η Διακρατία τον Κύριο Θόδωρο Καλατζή για την φιλοξενία και για την ξενάγηση στην πόλη της Βέρειας. Λοιπόν, θα ξεκινήσω λέγοντας ότι σαν χθες γιορτάσαμε, γιορτάζει η Ευρώπη τα 96 χρόνια από την ανακοχή της Rétonde. Από την ανακοχή υπογράφηκε σε ένα βαγγόνι κοντά στο βάσος της Compiègne, στο Βάζ. Στο ίδιο αυτό βαγγόνι υπογράφηκε αργότερα η συνθηκολόγηση της Ευαλίας στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Έκλεισε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος εκεί, στο ίδιο μέλος, και ο Χίτλερ ζήτησε, επενδύωξε να υπογραφεί στο ίδιο ακριβώς μέρος και η συνθηκολόγηση της Ευαλίας στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, παίρνοντας ένα είδος εκδίκησης. Ξεκινώ με αυτό γιατί ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος ξεκίνησε πράγματι πολύ νωρίτερα στα πνεύματα των Ευρωπαίων. Ίσως ήδη από το 1871, τη χρονιά που η ενωμένη και η Νικήτρια, μετά το χαλουπροσκοπόλεμο Γερμανία, προσάντισε την Αλσατία και ένα μέρος της Λορένης. Αυτήν την στιγμή, εκείνη τη στιγμή, εγκαθίσταται στην καρδιά της Ευρώπης ένας χαλογερμανικός ανταγωνισμός, γύρω από τον οποίο θα προστεθούν και πολλές άλλες ενδάσεις. Γιατί οι τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και τα πρώτα χρόνια του 20ου, που αδίκως ονομάζονται Belle Epoque, ωραία εποχή, σημαντεύτηκαν από την αυξανόμενη βιαιότητα των διεθνών σχέσεων. Λοιπόν, ας βάλω τη βλάχη στο τους τίτλους εδώ. Ελέγχα, λοιπόν, ότι οι τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και τα πρώτα δεκαετίες του 20ου ονομάζονται Αδίκως Belle Epoque, γιατί αδίκως, γιατί σημαντεύτηκαν από την αυξανόμενη βιαιότητα των διεθνών σχέσεων. Το βλέπουμε αρχικά αυτό έξω από την Ευρώπη, όπου οι μεγάλες δυνάμεις ξεδιπλώνουν αυτό που συνηθίσουμε να λέμε ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες. Είναι ορατές αυτές οι φιλοδοξίες στη μεγάλη λίθτα των κατακτήσεων, των προσαρτήσεων, των αντικιακών κτήσεων που έχουν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις. Και που είναι, για να κάνω μια σύντομη αναφορά και να έχετε μια εικόνα, η Τινησία που ανήκει στη Γαλλία από το 1881, δεν είναι αντικία, είναι προτεκτοράτο, η Αίγυπτος που ανήκει στο Ηνωμένο Βασίλειο, πηγαίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1882, το Τόγγκο και το Καμερούν που καταλαμβάνει η Γερμανία το 1884, το Ανάμ και το Τονκέν που καταλαμβάνει η Γαλλία το 1884-85, τη Βιρμανία που καταλαμβάνει το Ηνωμένο Βασίλειο το 1886, την Ταϊβάν που καταλαμβάνει η Ιαπωνία το 1895, τη Μαδαγαστάδη από τη Γαλλία το 1896 και τις Φιλιππίνες από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1898. Για να αναφέρω επίσης, ας μην την παραλείψουμε, την Οθωμανική Κυριναϊκή από την Ιταλία το 1911 και το Μαρόκο, άλλο ένα προτεκτοράτο της Βαλίας το 1912. Δείχνω πρώτα στο εξώφυλλο και εδώ σας δείχνω μια διαφάνεια που αφορά έναν από τους πατέρες του Γαλλικού ραβανσισμού, τον Πόλτερ Λέδ. Βλέπετε, εκεί κυκλοφορούσαν και περιοδικά που λαμβόντουσαν οι Λεβάνς, οι Ευδίκης, μετά το βαλοκροσικό πόλεμο, μετά το 1871 και βέβαια διάφορα πείηματα, εικόνες, φωτογραφίες και ακόμη και μεγαλύτερα κινήματα που στόχευαν στο να μπορέσει η Γαλλία να ανακτήσει την Αλσατία και την Λορένη. Ο βρετανός καρικτατουρίστας Φρέκ Τάμπλι Ροζ, μάλλον αυτό δεν είναι η επόμενη διαφάνεια, οπότε θα μας συγχωρέστε λίγο, από το μεγάλο μοίρασμα του κόσμου, αυτό που ανέφερα πριν, παράγονται φραγμοί και ανοιχτές συγκρούσεις. Δηλαδή έχουμε κάποιους πολέμους, σύντομους, έχουμε το Ροσογιαπωνικό πόλεμο το 1904-1905 και έχουμε κάποιους παρολίγων πολέμους, ας πούμε αυτό ανάμεσα στους Γάλλους και στους Βρετανούς για τη Φασοντά, είναι ένα επεισόδιο στο Σουδάν, στο νότιο Σουδάν το 1898, επίσης μια σύγκρουση, παρολίγων σύγκρουση ανάμεσα στη Γαλλία και στη Γερμανία για το Μαρόκο, αυτό είναι δύο ισόδια, ένα 1905 και ένα 1911. Τα γεγονότα αυτά προϊονίζονταν ένα γενικευμένο πόλεμο. Δεν πρέπει ωστόσο να υποτιμούμε την ικανότητα αυτών των κρατών να τα βρούνε στην επικιακή σφαίρα. Λοιπόν, προχωρώ στο επόμενο. Αυτός είναι ο Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, ο Μπέχαν Φομπίλο, ο οποίος αργότερα είναι καγγελάριος και έλεγε ότι συγκροτούνε την επικιακή της αυτοκρατορίας γιατί διεκδικώντας μια θέση στον ήλιο αλλιώς θα χαθούνε. Είναι λίγο περδαμένα τα διαποζητήθμου, από τι βλέπω. Και τώρα έρχομαι εδώ, σε αυτό το χάρτη, που τον έχει φτιάξει, έχει τα στοιχεία πάνω, νομίζω, τον έχει φτιάξει ο Fred W. Rose, ο οποίος δημοσίευσε εκείνη την εποχή, στα τέλη του 19ου αιώνα, μια σειρά κομικών χαρτών, σχολιάζοντας τον ανταγωνισμό που είχαν οι χώρες οι ευρωπαϊκές για τις απεικείες ή άλλες φορές στα εσωτερικά τους προβλήματα. Ο χάρτης αυτός, είναι του 1899, δείχνει τη Μαγάλια Γρατανία να ψαρεύει ένα κροκόδυλο, ο οποίος είναι η Αίγυπτο. Η Γαλλία σπαράσσεται, είναι η εποχή της υπόθεσης δρελφούς και πρέπει να αναγκάζεται να την καταλήψει, να αφήσει τη φασοντά στους Βρετανούς, τη φασοντά στο Σουδάν το Σοτεκεπριν, ενώ η Αυστρομουγκαρία κλαίει την πρική ψασί, η Γερμανία και η Ρωσία με στρατιωτικές στολές κοιτάζουν προς το εξωτερικό και στον κόνατο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Θα δείτε στα σύνορα με τη Ρωσία, δεν ξέρω αν διλακρίνεται καλά, υπάρχει μια μικρή νεκροκεφαλή, δείχνει τις σφαγές των Αρμενίων, που φαίνεται ότι έχουν ήδη ξεκινήσει. Αργότερα είναι το Ολοκάφτωμα ή η Γεροκτονία, συγγνώμη, αλλά έχουν ήδη ξεκινήσει οι σφαγές των Αρμενίων το 1899, εκεί στα σύνορα με τη Ρωσία. Υπάρχουν αυτού του είδους οι ανταγωνισμοί, αλλά υπάρχουν σαφώς και κάποιες ενδείξεις ότι οι Απικιακές Δυνάμεις θα βρίσκουν στο πεδίο των Απικιών και στο πεδίο του Υπεριαλισμού. Υπάρχουν, δηλαδή, περιπτώσεις που έχουν συνεργαστεί πολύ καλά στην Απικιακή σφαίρα. Μια τέτοια περίπτωση ήταν όταν κατέκνηξαν από κοινού η Κιναιζική Εξέγερση των Μπόξερς το 1901. Αυτός είναι ένας Μπόξερ. Μπόξερ τους λέγανε γιατί το σύμβολό τους ήταν η σφιγμένη γλωσσιά και μπορείτε να δείτε ότι οι Ευρωπαϊκές Δυνάμεις μπαίνουν στην απαγορευμένη πόλη τα φρατεύματα και καταπνίγουν αυτή την εξέγερση. Οπότε αυτό που λέμε γενικά ότι ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος οφείλεται ή τέλος πάντων είναι μια εκδήλωση των Ευρωπαϊκών Υπεριαλισμών και ότι δεν μπορούσαν να τα βρουν έναν σαν ταχωνισμό στο απικιακό πεδίο ή στο πεδίο της Υπεριαλιστικής Πολιτικής, δεν μπορούμε να ακούν ότι ισχύει. Δεν φαίνεται να ισχύει. Στο πλάνο των αντιλήψεων ο απικιακός ανταγωνισμός για μεγάλο αριθμό υπευθύνων που ήταν διαποτισμένοι από τον κοινωνικό δαρδινισμό συνδέεται με μια κούρσα ταχύτητας, αυτό που είδαμε πριν, ήταν θελάδος θέση διαφάνεια, συνδέεται λοιπόν με μια κούρσα ταχύτητας που δίνεται σαν μάχη επιβίωσης και μέσα στην οποία ο καθένας πρέπει να κατακτήσει τη δική του θέση στον ήλιο, όπως έλεγε ο Φομπίλο, και αν δεν το καταφέρει αυτό να αμφανιστεί. Το κίνημα του κοινωνικού δαρδινισμού είναι πάρα πολύ έντονο στην Ευρωπαϊκή. Περισσότερο όμως από τις απικιακές ή τις οικονομικές αντιπαλότητες που προκαλούσαν ζωηρές συζητήσεις είναι οι εθνικοί ανταγωνισμοί που βρίσκονται άμεσα στις απαρχές του πολέμου. Στη γαλλογερμανική διαμάχη που ποτέ δεν έσπισε μετά το 1871, προσθήθηται μια σειρά αντιπαραθέσεων πραγματικών ή φαντασιακών. Η Μεγάλη Τραταμία φοβάται την άνοδου της βιομηχανικής και της στρατιωτικής ισχύος της Γερμανίας, που έχει επιδοθεί από τα τέλη του 19ου αιώνα στην κατασκευή ενός τεράστιου πολεμικού στόλου. Εδώ είδα ότι και κάτω στην οθόνη της βιβλιοθήκης υπάρχουν κάποια από αυτά τα πολεμικά αυλία του γερμανικού ναυτικού που θέλει σίγουρα να ανταγωνιστεί κατά μέτωπο το βασιλικό ναυτικό. Αυτό το εργαλείο του ναυτικού γινόταν από ότι οι Γερμανοί αντιβητώσαν ένα μέσο κατά σπάση ο σιδερένιος κλειός που σχηματιζόταν γύρω της από αυτό που ήταν η Γαλλο-Ρωσική Συμμαχία, η οποία εδραιώνεται το 1891 και η οποία γινόταν τόσο πιο ευήφωνοι όσο οι Γερμανοί εθνηπιστές εξαπέλιαν τα καγγελίες ενάντια στις λαβικές ορδές που η Ρωσία προσωποποιούσαν. Η Ρωσία από τη δική της μεριάκρος προσπαθούσαν επεθύν την επιρροή της στα Βαλκάνια εις βάρος της αυστρογγαρίας που ήταν ένα πολυεθνικό κράτος ιδιαίτερα ευάλωτο από την άνοδο του συλλαβικού εθνικισμού των οποίων σωμάτωνε η Μικρή Σερβία που ήταν Μικίτρια το 1912 και το 1913 στους βαλκανικούς πολέμους. Ο πανθλαβισμός που κινητοποιεί τη Ρωσία και τη Σερβία εικονογραφεί ένα ευρύτερο φαινόμενο. Παντού υπάρχει ένας ισχυρός εθνητισμός ο οποίος συχνά είναι ρατσιστικός και ξενόφοβος και εκφράζεται από μικρές και θορυβώδεις ομάδες. Δεν είναι μόνο οι γερμανικές οι ομάδες αυτές, είναι η British Brothers League, η Αγγλική, είναι η Παγερμανική Λίγα, είναι η Λίγα της Αξιών Χονσέζ και αυτές οι ομάδες θύμουν να κυριαρχήσουν στο δημόσιο χώρο και να προετοιμάσουν τα πνεύματα για τον πόλεμο παρά τις προσπάθειες πολλών υπερασπιστών της ηρήνης. Για πολλούς η ανήψωση του έθνους και η καταγγελία εξωτερικών και εσωτερικών εχθρών κυρίως μέσω του αντισυνητισμού πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως αντίδοτο για το κοινωνικό πρόβλημα. Το κοινωνικό πρόβλημα είναι η εργατική αναταραχή, είναι το εργατικό κίνημα και εκεί υπάρχει ένα πολύ συγκεκριμένο φόβος. Ο φόβος αυτός είναι ένα επαναστατικό ξέσπασμα του εργατικού κοιμήματος για το οποίο έχουμε δείγματα στη Ρωσία που δίνει το παράδειγμα το 1905, είναι κάποιες εικόνες αποτυματωμένη Κυριακή. Αλλά όχι μόνο αυτά που γίνονται, τα επεισόδια που γίνονται, η επανάσταση που γίνεται στη Ρωσία το 1905 αλλά και η μεγάλη επιρροή, η αυξανόμενη επιρροή που αποκτούνε τα σοσιαλιστικά κόμματα το γερμανικό S5 και το γαλλικό SFIO, ο γαλλικός τομέας της διεθνούς των εργατών που σημειώνουν επιδόσεις πολύ μεγάλες, πολύ υψηλές στις εκλογές που προηγούνται της σύγκρουσης δηλαδή για το γερμανικό S5 το 1912 και για τη σεξιόν χονσέζ το Μάιο του 1914 αντίστοιχα. Κυρίως αυτός ο εθνικισμός λοιπόν βρίσκει μια άμεση έκφραση στα συστήματα συμμαχιών τα βλέπατε, δεν ξέρω αν μπορούμε να τα ξαναδούμε Λοιπόν αυτά τα συστήματα συμμαχιών αν τα καταφέρω θα σας το ξαναδείψω Ωραία και άμυνας ουσιαστικά που χωρίζουν την Ευρώπη στις παραμονές του πολέμου θα έρθει στην τριπλή Αντάντα που είναι η Βασίλειο και η Ρωσία και στην τριπλή συμμαχία που είναι η Γερμανία ή η Αυστροογγαρία και όσο τώρα σας φαίνεται περίεργο και η Ιταλία που βρίσκεται μάλλον στο παρασκήνιο είναι συμμαχίες που έχουν συμπροτηθεί με στόχους αμυντικούς αλλά που η ύπαρξή τους και μόνο αυξάνει το κίνδυνο να ξεσπάσει με το παραμυπρό επεισόδιο ένας γενικευμένος του πόλεμος πράγμα που άλλωστε πάρω λίγο να γίνει το 1908 και που συνέβη τελικά το καλοκαίρι του 1914 όταν η Αυστροογγαρία χρησιμοποίησε τη δολοφονία του πρίγκιπαντια Δόκου Φραγκίσκου Φερδινάντου στις 28 Ιουνίου του 1914 στο Σαράγευο για να οδηγηθεί σε μια τελική και σεμελιώδη διευθέτηση των διασμών με τη Σερβία τουλάχιστο αυτό έλεγε ο Κόμις Μπέρχτορτ που ήταν ο υπουργός εξωτερικών υποθέσεων της Αυστροογγαρίας. Η δολοφονία γεννιάζει μια διπλωματική κρίση η οποία είναι αρχικά αυστροσελβική στη συνέχεια γενικευμένη στο σύνολο της Ευρώπης η οποία καταλήγει την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου στο μεγάλο πόλεμο. Στα χιλιάδες τηλεγραφήματα, τηλεπικοινωνίας και πρακτικά συναντήσεων που τεκμηριώνουν τις αποφάσεις των διπλωματών και των κρατικών αξιωματούχων βλέπουμε ένα συνολικό μηχανισμό ο οποίος αναλαμβάνει ρίσκα, κάνει λάθος υπολογισμούς και οδηγεί συχνά σε ανεξέλεγτες καταστάσεις. Αυτό που θα σας δείξω τώρα είναι μια από τις γιορτές σας να το δείξουμε μετά. Η Αυστρονκαρία αναλαμβάνει λοιπόν το ρίσκο μιας σύγκρουσης με τη Σερβία, θεωρώντας ότι είναι απαραίτητο για να μπορέσει να επιβιώσει αυτή η διπλή μοναρχία, η οποία δεν μπορεί να αφήσει ατιμώρητο ένα έγκλημα που χρεώνεται στο σλαβικό εθνικισμό. Ο Γερμανός αυτοκράτρος ο Βουλιαλίμος Β' υποστηρίζει χωρίς όρους, αυτό που λέμε λευκή επιταγή στην Αυστρονκαρία, υπολογίζοντας κυρίως την τοπικότητα της σύραξης, δηλαδή ότι δεν θα ξεπεράσει μια διμερή σύραξη ανάμεσα στις δύο χώρες, στη γαλλική παθητικότητα και στην βρετανική ουδετερότητα. Για τους Γερμανούς υπευθύμους η πιθανότητα ενός πολέμου με τη Ρωσία είναι συγχρόνως ένα ρίσκο που πρέπει να πάρουν και μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χάσουν στο μέτρο που η ισορροπία την άνθρωπη φαίνεται να τους ευνοεί. Αυτό δείχνει ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό της κρίσης, την ανάγκη των διαφόρων κρατών να εγγυηθούν τη σταθερότητα στην Ευρώπη και τον αποτρεπτικό τελικά χαρακτήρα που εκφράζουν οι διάφορες συμμαχίες. Δηλαδή η Γαλλία πρέπει να συμπαρασταθεί στη Ρωσία, εφόσον η συμμαρχία της θα αντά το επιβάλλει, η Γαλλιανία επίσης η οποία πρέπει να εξασφαλίσει τη στήριξή της στην Αυστρογγαρία και όποιες κι αν είναι οι συμμαχίες μέσα σε μια αβεβαιότητα που επικρατεί με τις εξελίξεις και στην οποία φυσικά πρέπει να προβλέπονται οι αντιδράσεις του αντιπάλου. Τα γεγονότητα επιταχύνονται μετά της οικοστρής Ιουλίου, όταν η Αυστρογγαρία παρουσιάσει στη Σελβία ένα τελεσύγραφο, το οποίο είναι πρωτοφανούς κληρότητας. Βλέπει μεταξύ άλλων ότι οι αυστριακοί αστυνομικοί μπορούν να κάνουν έρευνα στη Σελβία για τη δολοφονία, αγνοώντας τα σελβικά κυριαρχικά δικαιώματα. Αυτό το τελεσύγραφο δείχνει από εκείνη τη στιγμή και πέρα ότι δεν μπορεί να σταματήσει η πορεία προς τον πόλεμο. Ούτε η μερική αποδοχή του τελεσύγραφου από τη Σελβία, ούτε η δισταγμή της τελευταίας στιγμής του Κάιζερ, του Γουλιέμου, του Δεύτερου, ούτε οι αγλυπισμένες προσπάθειες του Βρετανού Υπουργού Εξωτερικών, του Ειδουαρτ Γκρέι, για να αγγανώσει μια Ευρωπαϊκή συνδυάσταψη για την ηρήνη, ούτε το διπλωματικό παιχνίδι του Γερμανού Καγγελάλη, του Χόλβετ, που προσπαθεί μέχρι το τέλος να αποφύγει την είσοδο σε ένα πόλεμο του Ηνωμένου Βασιλείου, μπορούν να σταματήσουν αυτή τη πορεία προς τον πόλεμο. Η λογική των συμμαχιών και των στρατιωτικών μέτρων της επιστράτευσης κυριαρχεί με εκκίνηση τη μερική επιστράτευση, που αποφασίστηκε από τη Ρωσία στις 26 Ιουλίου για να υποστήριξει τη Σερβία, που ξεκινάει τη στρατιωτικοποίηση της κρίσης και οδηγεί την 1η Αυγούστου 1914 στην κήρυξη πολέμου από τη Γερμανία αρχικά προς τη Ρωσία, στις 3 Αυγούστου απέναντι στη Γαλλία και αυτή η κήρυξη πολέμου προς τη Ρωσία και τη Γαλλία συνοδεύεται από την εισβολή στο Βέλγιο, η οποία επιταχύνει τη βρετανική είσοδο στον πόλεμο στις 4 Αυγούστου ακριβώς επειδή το Ηνωμένο Βασίλειο είναι η γύτρια δύναμη της ανεξαρτησίας του Βελγίου. Μερικές μέρες νωρίτερα ο Ρώσος Αρχηγός του Επιτελείου, ο Γιαννούκεβιτς, είχε πει στον Οικουργό Εξωτερικών ότι ήταν αποφασισμένος ακόμη και να σπάσει το τηλέφωνο του σε περίπτωση που κάποιος του έδινε εντολή να σταματήσει την επιστράτευση, να μην ξεκινήσει ο πόλεμος. Και ένας Αυστριακός στρατηγός, ο Δικτόρ Ντάγ, εξέφραζε την ίδια ανακούφιση 31 Ιουλίου λέγοντας «Δόξα το Θεό, είναι ο μεγάλος πόλεμος». Όπως βλέπετε όμως, δεν ήταν μόνο οι πολιτικοί ή στρατιωτικοί οι οποίοι πανηγύριζαν για την έναρξη αυτού του πόλεμου. Ήταν και χιλιάδες ανθρώπων στο Μόναχο εδώ, στη Μπλαγκλωδεών. Αναμεσά τους είναι και ο νεαρός Άδωλφος Χίτλερ, φαίνεται καθαρά, έτσι δεν έχει αλλάξει και πάρα πολύ. Και θα ήθελα επίσης να σας πω και για ένα άλλο γεγονός. Στης 31 Ιουλίου του 1914, και αυτό επίσης επιτάσχει με τις καταστάσεις, δολοφονείται ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Γαλλίας, ο Ζομζορές, από έναν εθνικιστή φοιτητή, βλέπετε, μια γαλλική εφημερίδα αναφέρει ότι πρώτη τα γιατραγικές όρες και η διεθνής κατάσταση επιδινώνεται. Ήταν ένας ένθερμος πασιφιστής, ένας ένθερμος υπερασπιστής της ηρήνης, σε αντίθεση με τους Σοσιαλιστές στη Γερμανία, οι οποίοι είχαν ψηφίσει στο Reichstag τις πολεμικές πιστώσεις. Οι περισσότεροι, με εξαίρεση δύο, τον Κάρτ Λίπνεχ και τη Ρόζα Λούξεμβουρκ. Οι Γαλλοι έχουν κρατήσει αυτή τη στήλη σε αυτό το Café des Croissants, στη Μωρμάτι, όπου δολοφονήθηκε ο Ζομζορές. Με τη δολοφονία του ήρθαν κάπου στο προσκήνιο οι περασπιστές της ηρήνης, αλλά ο πόλεμος παρ' όλα αυτά κατέλαβε τους ανθρώπους, οι οποίοι κλείθηκαν να καταταγούνε σε όλες τις χώρες της υπηρωτικής Ευρώπης, ενώ μια ισχυρή κίνηση εθελοντών οδήγησε εκατοντάδες χιλιάδες Βρετανούς και στις Dominions να καταταγούν. Θα σας δείξω, αυτό είναι μία εικόνα από την εισβολή του Γερμανού στο Βέλγιο. Και αυτό είναι αυτό που είπε τον Τάνκλα, αυτός ο αυστριακός στρατηγός, δόξα τω Θεώ, είναι ο μεγάλος πόλεμος. Βλέπετε, οι Γερμανοί εδώ έχουν κάνει πάνω στο τρένο διάφορα σχέδια. Το πιο χαρακτηριστικό ίσως είναι αυτό, ότι περιμένουν να πάνε στο Μουλέαγκούς να χορέψουν τάνκο στο Παρίσι. Είναι ένα ζευγάρι που χορέψει τάνκο. Ήταν σίγουρα ένα σύντομος πόλεμος, έτσι όπως τον είχαν φανταστεί οι Γερμανοί επιτελείς. Ο Χέλβουτ Φον Μόλκε εφάρμοσε με κάποιες προσαρμογές αυτό που ήταν το σχέδιο Σλίφεν. Ήταν ο αρχηγός του γενικού επιτελείου μέχρι το 1913 όποτε και πέθανε, το οποίο προέβλεπε μια γρήγορη κίνηση για να εκτεχθεί εκτός μάχης η Γαλλία πριν προετοιμαστεί στρατιωτικά η Ρωσία, προετοιμαστεί η μάχη σε δύο μέτωπα αυτοί οι νερόσοι στρατιώτες. Γι' αυτό το λόγο η παραβίαση της Βελγικής οδητερότητας και ήταν επίγουσα η παραβίαση αυτή, έτσι ώστε τα γερμανικά στρατεύματα να μπορέσουν να καταχτίσουν τα οχυρά της Λιέγης, τα οποία έπεσαν πράγματι στα μέσα Αυγούστου του 1914 κάτω από επίμονους βομβαρδισμούς και αφού είχαν προβάλλει μια λισασμένη αντίγραση. Έχω βάλει πολύ λάθος τις διαφάνειες, δυστυχώς. Αυτή είναι η διατάχη για γενική επιστράδευση στη Γαλλία. Αυτός είναι ο Σενάρας Ζόφρα. Και τώρα έχω κάποιες διαφάνειες από τις αφήσες των Άγγλων για να καταταχούν για την επιστράτευση. Είχαν πάρα πολλούς ευθελοντές. Και εδώ γίνονται λίγο πιο δεικτικοί οι Άγγλοι. Ότι εισαθέλνουμε στο μέτωπο, έτσι. Μην κάθεσαι και κοιτάς μέσα από το πλήθος. Και ακόμα πιο δεικτικοί είναι αυτό εδώ, που είναι τι έκανες εσύ μπαμπάς στον μεγάλο πόλεμο, όπου το παιδί βέβαια είναι πόλεμο χαρές, έτσι πες με τα στρατιωτά και κάτ. Έχει και ένα κανόνι. Αυτό που συνέβη είναι ότι μέσα στην ταχύτητα που είχε αυτή η γερμανική εισβολή στα δυτικά, συνοδεύτηκε από αγριότητες, κυρίως το Βέλγιο. Έχουν 6,5 χιλιάδες αμάχους που σκοτώνονται. Πολλές τοπικές κοινότητες καταστρέφονται. Τις περισσότερες φορές αυτή είναι μια διαδικασία που γίνεται ως αντίπινα προς τους ελεύθερους σκοπευτές, που τις περισσότερες φορές πάλι είναι φανταστική. Αυτά τα γεγονότα, που μελετήθηκαν αρκετά από διάφορους ιστορικούς, έχουν μεγάλη σημασία για να καταλάβουμε την εδραίωση του κεντρικού θέματος της γερμανικής βαρβαρότητας, το οποίο θα το δούμε ξανά ιστορική, πάντως και στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πάντως εκείνη την περίοδο, με την εισβολή στο Βέλγιο, οργανώνεται αυτό το θέμα της γερμανικής βαρβαρότητας, την πολεμική προπαγάνδα των συμμάχων και τροφοδοτεί βέβαια πάρα πολλές στρεβλώσεις. Εδώ έχουμε την καταστροφή του Λουβέα το 1915 και το Τινά, επίσης, ένα μνημείο σε 674 θύματα αμάχους της τεφτωνικής μαμίας λέει το μνημείο. Και βέβαια εδώ έχουμε μια προπαγανδιστική αφίσα για εγγραφή στο δάνειο της ελευθερίας, έναν δάνειο που λέει «Remember Belgium», να θυμηθείτε το Βέλγιο. Ισχυρίζονταν οι σύμμαχοι της Sandat ότι οι Γερμανοί έκοβαν τα χέρια των βεδιών στο Βέλγιο. Αυτά τα πράγματα δεν είναι αλήθεια, έχουμε μελετήσει αυτή την περίοδο. Υπήρχε αγριότητα, υπήρχε επίθεση στους τοπικούς πληθυσμούς, ακριβώς επειδή φοβόντουσαν υπέρ των δέων αλλών, τους ελεύθερους σκοπευτές που πιθανόν δεν υπήρχαν. Είναι μια ανάονιση από τον πόλεμο, σημαντικά το 1870, γιατί οι Γάλλοι είχαν όπλα τα οποία μπορούσαν, είχαν μεγαλύτερη εμβέλεια, πως να το πω, αυτά τα ξέρουν οι ιστορικοί της στρατζιωτικής ιστορίας πολύ καλύτερα από εμένα. Και υπήρχαν πράγματι κάποιοι ελεύθεροι σκοπευτές και με την ανάονιση αυτών των γεγονότων, οι Γερμανοί ήταν πάρα πολύ βίαιοι, ασκούσαν πάρα πολύ βία στους άμαχους πληθυσμούς. Τα γαλλικά στρατεύματα είναι ειτιμένα στη μάχη του Σαλουρουά, όποιοι σοκωρούνται σε μία ατμόσφαιρα πανικού. Η γαλλική κυβέρνηση εγκαταλείπη το Παρίσι για τον Πορντό στις 2 Σεπτεμπρίου του 1914, πριν γίνει η μεγάλη σύγκρουση στις 5 με 9 Σεπτεμβρίου του 1914, η οποία οδηγεί στη σταθεροποίηση των μετόπων. Είναι η μάχη του Μάρνη, η οποία διεξάγεται στην πραγματικότητα σε ένα μέτωπο πολύ πιο εκτεθαμένο. Είναι μια σύραξη που είναι αρκετά περδεμένη, είναι σίγουρα αιματηρή από την οποία οι Αγγλογάλοι βγαίνουν νικητές, πραγματοποιώντας επίθεση στη δεξιά πτέρυγα των γερμανικών στρατευμάτων και έπειτα εκμεταλλεύονται την απόσταση ανάμεσα στη 1η και στη 2η στρατιά, που χωρίζει την απόσταση που χωρίζει τις γερμανικές δυνάμεις. Το θαύμα που ο γαλλικός τύπος αποδίδει στο στρατηγό ζώο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις δυσκολίες της επικοινωνίας μεταξύ των γερμανών στρατηγών και κυρίως την εξάνδυση των στρατιωτών, που οπιστοχωρούν για να προστατευτούν πίσω από τα υψώματα του Έσνα. Εδώ είναι μια ιστορία με τα Παρισινά θαξί, τα οποία απεστρατέστηκαν όλα αυτά που βαλήσουν πολεμοφόδια άνδρες στο μέτωπο. Έγινε ένα πολύ μεγάλο κονβό, είναι ασήμαντο στην ιστορία του πολέμου, αλλά είναι κάτι που προβάλλεται πολύ συχνά. Στην πραγματικότητα η εξάνδυση ήταν γενική. Τα αποθέματα των οβίδων που είχαν δημιουργηθεί στον καιρό της Ιρήνης εξανδλίστηκαν πολύ γρήγορα. Οι οπιστοφυλοκές φυλορογούσαν μπροστά στην απίστευτη ποιότητα των σύγχρονων όπλων και τόσο οι στρατιώτες όσο και οι αξιωματικοί βρίσκονταν αντιμέντοποι με τη σοβαρότητα μιας κατάστασης που δεν επιδέχεται καμιά αδυναμία. Μέσα στον γαλλικό στράτευμα οι στρατιώτες υφίστανται τη συνοπτική δικαιοσύνη των συμβουλίων πολέμου, αλλά και οι αξιωματικοί επίσης απομακρύνονται πολύ συχνά από τη θέση τους και υποβιβάζονται. Εδώ βλέπετε μία εικόνα που είναι νομίζω χαρακτηριστική. Δεν την αφηνώ πολύ γιατί νομίζω ότι είναι λίγο ανατρεχιαστική η εικόνα αυτή. Το δυτικό μέτωπο γνωρίζει και Άννης Μαγαλής Επιχειρήσης μέχρι το Νοέμβριο-Δεκέμβριο. Είναι η λαγωμένη κούρσα προς τη θάλασσα που καταλήθησε σημάδιος του Ιζέ, αλλά δεν είναι το μόνο μέτωπο γιατί ο πόλεμος έχει γίνει ήδη παγκόσμιος. Στα ανατολικά τα αυστραουγγλικά στρατεύματα διησδύνουν στη Γαλλική έκκρατη Σερβία, όπου επίσης διαπράττουν ακρότητες και πλιάτσικο. Πιο βόρεια ο ρώσικος στρατός έχει κυνητοποιηθεί πιο γρήγορα από ότι περίμεναν οι Γερμανοί και εισβάλλει στην Ανατολική προσία όπου σταματάει στις μάχες του Τάνεμπερ και στις μάχες των λιμνών της Μαζουρίας, που απέφεραν μια τεράστια δημοφιλία στους νικητές στρατηγούς, τον Έριχ Λούντερντορντ και τον Πόλ Φον Γίντεμπουργ. Μάγες εκτιλήσονται εξίσους στις απεικείες. Στην Αφρική ήδη από τον Αύγουστο, οι Βρετανοί καταλαμβάνουν το γερμανικό τονγκό. Στην Ασία ή Ιαπωνία μπαίνει στον πόλεμο στις 23 Αυγούστου, κυρίως για να καταλάβει τις γερμανικές κτίσεις στην Κίνα, ενώ οι Αυστραλοί παίρνουν τη Νέα Κουινέα και τα νησιά Μπίσμαρκ. Χωρίς ναυτική βάση, ο στόλος του Ναυάκου Φον Σπέ οδηγείται σε ένα διάπλουλο του Ιρηνικού Οκεανού, βομβαρδίσοντας τη Γαλλική Πολινησία. Η είσοδο στον πόλεμο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την οποία την έφεραν πολύ κοντά χρηματιστική κυρίως δεσμή με τη Γερμανία, επεκτείνει ακόμη περισσότερο το πλαίσιο των πολεμικών επιχειρήσεων. Η Αγγής Ανατολή είναι έτσι ένα σημαντικό πεδίο πολέμου, κυρίως για τους Βρετανούς, οι οποίοι κρατούν το κανάλι του Σουέζ και τα καταλαμβάνουν την Ιρακινή Πόλη μαζί με τις πετρελοπηγές της, τη Βασόρα. Στο τέλος του 1914 εκεί είναι αυτό. Η Οθωμανία αντιμετωπίζουν τελικά τη Ρωσία στον Κάφκασο, στον Ιανουάριο του 1915. Στα τέλη του 1914 πολλοί θέλουν ακόμη να πιστεύουν ότι πρότειπε και ένα σύντομο πόλεμο. Η πρωτοφανής όμως πραγματικότητα επιβάλλεται και εδραιώνει τη σύντρουση διαμορφώνοντας έναν πόλεμο χαράκομάτων που έχουν χαραχτεί βαθιά στο δυτικό μέτωπο και παρουσιάζουν μια τελείως διαφορετική και νούρια όψη του πολέμου. Το 1915 ήταν μια χρονιά ενίσχυσης της βίας και εξέλιξης της βίας. Η Γερμανία είναι σε θεσί ισχύ. Σας δείχνω εδώ κάποιες εικόνες από τον πόλεμο των χαρακομάτων. Η Γερμανία λοιπόν σε αρχές του 1915 είναι σε θεσί ισχύ γιατί καταφέρνουν κυρίως να αποθύσει τη Ρωσία και κατέχει σχεδόν εξ ολκλήρου το Βέλγιο και τα βόρεια Ανατολικά της Γαλλίας όπου πυκνώνουν τις γραμμές της. Παρ' όλο που κατέχει ωστόσο την καρδιά της Ευρώπης είναι αποκομμένη από τον κόσμο. Από τις αδικίες που χάθηκαν κοντεύουν να χαθούν και κυρίως από τις παγκόσμιες αγορές που έχουν κλείσει χάρη στον αποκλεισμό που πραγματοποιεί το βρετανικό ναυτικό γεγονός που τη στερεί στην κυριολεξία τα μέσα επιβίωσης και τις πρώτες ύλες βέβαια. Από τη μεριά της Αντάντ γίνεται προσπάθεια να αποκτηθούν και νέοι σύμμαχοι με κάθε κόστος για να εγκαταλείψει η Ιταλία τη συμμαχία της με τη ναυστοογκαρία και τη Γερμανία για να τους κηρύξει τον πόλεμο στις 23 Μαΐου του 1915. Για να το κάνει αυτό τις έχουν υποσχεθεί νέα εδάφη εισβάλλου στων Αυστριακών και των Οθωμανών γι' αυτό θα παίξει ρόλο αργότερα με τις συνθήκες ηρήνης. Οι σύμμαχοι αποφασίζουν να εστιάσουν λοιπόν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία εισβάλλου σταθενά με μια ναυτική επίθεση στα Δαρθανέλια που ακολουθείται από μία απόβαση στην Καλλίπολη, στις 25 Απριλίου του 1915, ένα σχέδιο που συνέλαβε ο Ιστον Τσέρτσιλ ο οποίος διευθύνε τότε το Βρετανικό Ναυτικό και το οποίο σχέδιο, η απόβαση αυτή στην Καλλίπολη ήταν μια εκτρική στρατιωτική αποτυχία. Ο πόλεμος, ωστόσο, αυτή η αποτυχία δημιούργησε ένα νέο πόλεμο θέσεων, ουσιαστικά, στο μέτωπο εκείνο. Εδώ σας έχω μία χειρογραφία. Είναι ενός στρατιώτη που από την Μπιταρδία Γάλλου, του πια Νταντουάν, έχει εκδοθεί ένα λεύκο μας δεκαετία του 1980 αργότερα. Γράφει τις λεζάντες, γράφει στην γλώσσα της Μπιταρδίας και πάρει δίπλα η μετάφραση στα γαλλικά. Λέει «έγραψα στη γυναίκα μου, πήραμε ένα χονί» και της απάντησε ότι είμαστε ηλίθιοι που σκοτώνουμε για ένα χονί. Εννοεί όμως αυτό το πράγμα, τους κρατήρες που δημιουργούσαν οι ολμοι, οι οβίδες στο έδαφος. Αυτή η φωτογραφία είναι καινούργια, είναι σύγχρονη, οι οποίοι υπάρχουν σε όλα τα πεδία των μαχών στο δυτικό μέτωπο, παραμένουν. Αυτά τα αγιά θαλεχονιά η γυναίκα του φυσικά δεν μπορούσε να καταλάβει. Ο πόλεμος σαφώς δημιούργησε ένα καινούργιο λεξιλόγιο, καινούργιες έννοιες που πρέπει κανείς να τις μελετήσει και να δει τι εννοούσαν οι άνθρωποι τότε. Λοιπόν γι' αυτά τα χονιά μπορούσαν να πολεμούνε και πέντε μέρες για να καταλάβουν ένα τέτοιο χονί και την επόμενη μέρα να γυρίσουν πίσω. Ο πόλεμος των Χαρακομάτων στο δυτικό μέτωπο πήρε την οριστική του νορφή στις μάτες επιθέσεις του χαλλικού πεζηφού και στην χρησιμοποίηση επίσης ενός τρομερού όπλου, που χρησιμοποιείται για πρώτη φορά τότε, της εκτόξευσης αρερίων. Αρχικά χρησιμοποίησαν αέρια ερεθισμού οι Γάλλοι και μετά οι Γερμανοί, όποιοι όμως χρησιμοποίησαν κλωριούχα αέρια στο Ήπρο τον Απρίδιο του 1915. Εδώ βλέπετε χαρακτηριστικές εικόνες με τις αντιασφιξιογόνες μάσκες. Εδώ βλέπετε πώς φόρτουσαν τις μάσκες και στους σκύλους, ήταν πολεμικοί σκύλοι, χρησιμοποιούσαν στον πόλεμο. Τα πρώτα φιλογόβολα όπλα εκεί της έκαναν την εμφάνιση του Σέρκιν την άνοιξη του 1915 και τις εβδομάδες που ακολούθησαν. Την άνοιξη του 1915, επίσης, είχαμε δύο ανόμια γεγονότα που ωστόσο αποτέλεσαν μια καμπή στην πολεμική βία. Στις 7 Μαΐου έχουμε τον τορπισμό του Λουζιτάνια από ένα Γερμανικό υποβρύχιο. Ο τορπισμός αυτός καμβάλισε την κοινή γνώμη των σημάχων και των δέτερων δυνάμεων καθώς τους 1200 νεκρούς πολίτες. Υπήρχαν και 128 Αμερικανοί πολίτες. Προκάλεσε μια σοβαρή διπλωματική κρίση που προϊονισόταν την είσοδο των νομερων πολιτιών στον πόλεμο. Για το Λουζιτάνια ξέρουμε όμως ότι πράγματι μετέφερε πυρομαχικά. Όταν άνοιξαν τα αρχεία το μάθαμε και φαίνεται και ότι η εικόνα του είναι αμαγίου, δηλαδή δεν το τορπίλησαν αδίκως ας το πούμε έτσι. Υπήρχε λόγος που το τορπίλησαν. Δεν τορπίλησαν αδίκως ένα επιβατικό πλοίο. Την ίδια περίοδο η κυβέρνηση των νεοτούρκων, η οποία διευθύνει την Οθωμανική Αυτοκρατορία, δίνει οδηγίες μετακίνησης ολόκληρων πληθυσμών που αποκτούν τη μεγαλύτερη ακτιτασία τους σε αυτό που γνωρίζουμε και σήμερα ως γιονοκτονία των Αρμενίων, η οποία ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1915 με πρόσχημα να τιμωρηθεί η χριστιανική κοινότητα η οποία κρίθηκε ρωσόφιλη. Γύρω στο ένα εκατομμύριο άτομα χάθηκαν δολοφωνημένα ή εγκαταλελειμμένα μετά από πορείες θανάτου στη Συριακή έρημο. Αυτές είναι κάποιες απαγχωρισμοί στην Ανατολία αλλά και απαγχωρισμοί στην Κωνσταντινούπολη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο που η βία του πολέμου και οι διώξεις που συνδέονται με αυτόν αποκτούν τη μεγαλύτερη έντασή τους και ενώ η βιομηχανία βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία για να προμηθεύσει εκατομμύρια οβίδες, πολυβόλα, κράδικες στολές, γεννιούνται και οι πρώτε συνδονισμένες προσπάθειες των ειρηνιστών. Μια διάσκεψη ειρηνιστική και φεμινιστική γίνεται στη Χάγη με πρόεδρο την κοινωνική ακτιβίστρια Jane Addams. Αυτό γίνεται σ' 28 Απριλίου 1915 αλλά η διάσκεψη γίνεται χωρίς Βρετανίδες και Γαλλίδες. Οι πρώτες επειδή τους απαγορεύτηκε το ταξίδι από την κυβέρνηση και οι δεύτερους επειδή αρνήθηκαν οι ίδιες να συναντήσουν τις Γερμανίδες εκπροσώπους. Η πιο αξιοσήμιο της πρωτοβουλίας είναι η συνάντηση στο Τσίμερφαλ στην Ελβετία 5-8 Σεπτεμβρίου 1915 που συγκεντρώνει για πρώτη φορά αυτή η συνάντηση στη Χάγη της Jane Addams, που συγκεντρώνει για πρώτη φορά σοσιαλιστές από διάφορα εμπόλεμα κράτη και αντίπαλα κράτη. Αυτή είναι μια φύσα που έχει βγει στη Ματσαλία. Οι σοσιαλιστές είναι αυτοί που συνήθως ασχολούνται με αυτά τα... ενισχύουν ας πούμε το φιλιδινικό κίνημα, το πασιφιστικό κίνημα. Είναι μία σοσιαλίστρα, σας την ανέφερα και πριν, την οποία πρέπει να δείτε. Εδώ είναι από τις φωτογραφίες που έβαλε στη φυλακή. Είναι η Ροζαλού Ξεμβούλος, η οποία βγάζει, εκδίδει την προσσούρα Γιούνιους. Νομίζω ότι χάνονται τα γράμματα. Τα βλέπετε τα γράμματα? Όχι, ε? Δεν βλέπετε τα γράμματα. Εδώ κανόν σας διαβάζει τη Λεζάνδρια. Γιατί εδώ τα έχω, αλλά δεν ξέρω γιατί δεν τα βλέπετε. Η προσσούρα Γιούνιους, την οποία την υπογράφει, βρίσκεται στη φυλακή στο Περολίο του 1915. Την υπογράφει ως Γιούνιους, έτσι νεότεροι, η οποία είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα ως σύλληψη αυτής της στιγμής του πολέμου. Πολύ ενδιαφέρουσα ως περιγραφή. Μιλάει και λέει σε ένα σημείο, αν είχαμε χρόνο θα σας διάβαζα κάποια προσπάσματα. Οι επιχειρήσεις ευημερούν πάνω στα ερήπια, οι πόλεις γινόνται σωροί από χαλάσματα. Αυτό ήταν που είχα βάλει, δεν είχε κάτι άλλο. Η καταγγελία του καπιταλιστικού πολέμου γίνεται τη στιγμή που τελειώνουν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις αυτής της πρώτης χρονιάς των συγκρούσεων. Στο ανατολικό μέτωπο επικρατεί η στασιμότητα, μετά την επίθεση που ξεκίνησε το Μάιο από τις κεντρικές δυνάμεις και μετά τις πρώτες επιτυχίες, ενώ η Γερμανία εξασφαλίζει την είσοδο και της Βουλγαρίας στον πόλεμο, που ακολουθείται από εισβολή στη Σερβία, την οποία οι σύμμαχοι προσπαθούν να υποστηρίξουν με την αποστολή στρατευμάτων στη Θεσσαλονίκη τον 8ο Ωχλιο του 1915 υπό τις διαταγές του στρατιωτικού Σαχάρια και παρά την ελληνική ουδετερότητα. Το Σεπτέμβριο η μεγάλη επίθεση στο Σαμπάνι από τον στρατηγό Ζόφρο από την Χάνη και η συμμαχική συνδυάσκεψη στο Σαντιγί φτάνουν στο εξής συμπέρασμα. Πρέπει Ρώσοι, Βρετανοί και Γάλλοι να δράσουν συντονισμένα το 1916 αν θέλουν να έχουν κάποια ιππίδα να επικρατήσουν. Αυτές οι καλές αποφάσεις πάρτηκαν πιαστικά μετά την πρωτοβουλία του Γερμανού Φάλκενχαιμ στις 21 Φεβρουαρίου 1916, ο οποίος επέλεξε να πραγματοποιήσει μια επίθεση στα δυτικά στο Βενδέν. Με την ελπίδα στο Βενδέν λοιπόν να σπάσει το μέτωπο ή φυλάρχιστο να δυνατήσει αποφασιστικά τις γαλλικές δυνάμεις υποχρεώνοντας τες να ισχυρίσσουν, να δημιουργηθούν, να δημιουργηθούν, να δημιουργηθούν, να δημιουργηθούν, να δημιουργηθούν τις γαλλικές δυνάμεις υποχρεώνοντας τες να υπερασπιστούν ένα τομέα που μπορούσε πολύ δύσκολα να κρατηθεί και που ένας μόνον δρόμος αυτό που λένε ιερά οδός, Βουασακχέ επιτρέπει να ανεφοδιαστεί ο τόπος αυτός. Μια συζήτηση αντιπαραθέτει τους ιστορικούς σε αυτό το σημείο ανάμεσα σε εκείνους δημιουργική κίνηση πολέμου φθοράς, η οποία είχε σχεδιαστεί με κάθε λεπτομέρεια, και σε εκείνους που θεωρούσαν ότι πρόκειται για μία παραδοσιακή επιθετική κίνηση. Το βέβαιο είναι πάντως ότι η μάχη αυτή ήταν χωρίς προηγούμενο και σας δείχνω άλλη διαφάνεια πάλι. Δυστυχώς δεν έχουμε καθόλου τα γράμματα που υπήρχανε. Τώρα εμφανίζονται αλλά δεν διαβάζονται. Δεν διαβάζονται. Δεν έχει 916 κουράγιο θα τους πάρουμε. Είναι αυτό που γράφει πάνω η αφησέτα. Δηλαδή κουγάζουν, λέω, δεν έχω κάνει καλή μετάφραση, αυτό είναι το νόημα πάντως. Κουράγιο θα τους πάρουμε, αυτή είναι η προτροπή τέλος πάντως του γαλλικού στρατού. Η μάχη στο Περτέμ είναι μία μάχη χωρίς προηγούμενο στην ένταση των βοβαρτισμών και των συγκρούξεων. Οι Γάλλοι αντιστέκονται βήμα βήμα. Ο στρατηγός Περτέμ που μέσα στην καταστροφή διορίζεται κεφαλής στο δομέα προσπαθεί να οργανώσει την αντίθεση των στρατιωτών. Η μάχη αυτή διαρκεί 10 μήνες, 300 μέρες και 300 νύχτες. Με νέες επιτυχίες των Γερμανών, τις περισσότερες περιπτώσεις, αλλά και με κάποιες γαλλικές προωθήσεις τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 1916. Συνολικά 160.000 Γάλλοι. Αυτός είναι ο χάτης της περιοχής του Περτέμ. Είναι μια πιο τεταμένη περιοχή και βλέπετε τις θέσεις των γερμανικών στρατευμάτων. Το ΒΕΠΕ είναι στυλωμένη. Οι προωθήσεις αυτές των Γάλλων ο Οκτώβριο και Νοέμβριο του 1916, ο απολογισμός της μάχης είναι 160.000 Γάλλοι και 140.000 Γερμανοί νεκροί, για ένα αποτέλεσμα 300 μέρες και 300 νύχτες. Για ένα αποτέλεσμα που τελικά ήταν ισόπαλο και συμβόλησε πραγματικά τη φρύκη του πολέμου. Και γι' αυτό, αυτά είναι οβίδες άδειες. Τα πτώματα δεν μπορούσαν να τα μαζέψουν. Είχαν και μία ελέξη γι' αυτά τα πτώματα που μένανε και στέγνωνα. Βλέπετε αντέχει το... Από αέριο επιθανατοί? Όχι. Δεν μπορούσαν να τους μαζέψουν. Λοιπόν, κι αυτό που λέγανε οι στρατιώτες, βέβαια, σ' αυτές 300 μέρηση, κι αν θα τους πάρουμε τι θα τους κάνουν. Λέγανε, πώς τους λέγανε, πού πετωπίζανε μία ελέξη. Αυτές τους έλεγανε. Γιατί τεγνώναν στο πεδίο της μάχης και δεν μπορούσαν να μαζέψουν τους νεκρούς τους για να τους στάψουν. Παρ' πάρ' μόνοι μαζικοί τάφοι και... Το στρατιωτικό αυτό αδιέξοδο οδήγησε σε αυτό οφείλεται μέρη και ο κλονισμός της συνένεσης, που υπάρχει μεταξύ των συμμάχων, τουλάχιστο αυτός που υπήρχε στους πρώτους μήνες του πολέμου. Φαίνεται, λοιπόν, ότι υπάρχουν διάφορες κοινωνικές συνέπειες στον πρόεδρο του πολέμου. Σε μία μεγάλη Βρετανία, η οποία αναγκάζεται να επιβάλλει τελτίο. Το Μάρτιο γίνεται η πρώτη μεγάλη απεργία, στο εποστάσιο Άμπστρομ, στο Νιου Κάστιλ. Το Ιλλανδικό πρόβλημα επίσης ανακύπτει ξανά. Ενώ βρισκόταν σε ύφεση επανέρχεται βία με μια εξέγερση που ξεκινάει στο Δουβλίνος 24 Απρίλιο του 1956, για την οποία λέμε «πασχαλινή εξέγερση». Οργανώνεται μία νέα διάσκεψη για την ειρήνη, αλλά το ειρηνιστικό κίνημα πια δεν περιορίζεται στα ουδέτερα κράτη, αλλά καταλαμβάνει το δημόσιο χώρο μέσα στις διαδηλώσεις των Γερμανών Σοσιαλιστών. Αυτός είναι ο Κάρντ Λίπνεχτ. Η διαδείλωση της 1ης Μαΐου του 1956 στο Βερολίνο ήταν μία πολύ μεγάλη διαδείλωση. Αυτή είναι η πρόσκληση για τη διαδείλωση, ο οποίος τα κλειδίπνεχτ συλλαμβάνεται τότε. Μετά από μερικές μέρες μετά την 1η Μαΐου ψεσπούνε στο Λάρτσιχς στη λειψία εξεγέρησης εξαιτίας της πείνας. Στην πραγματικότητα η Γερμανία υποφέρει τρομερά εξαιτίας του αποκλεισμού που υφίσταται από το ναυτικό. Δεν μπορεί το ναυτικό της επίσης να σπάσει το Βρετανικό κλειό. Και στο πλαίσιο αυτού του λοιμού και των στερίσεων, η Γερμανία αυξάνει την πίεση στις περιοχές που έχει καταλάβει για να μπορέσει να εξασφαλίσει τρόφιμα αλλά και εργατικά χέρια. Έτσι λοιπόν στέλνει 20.000 γυναίκες και κορίτσια από την περιοχή της Λήλη σε αναγκαστική εργασία τον Απρίλιο του 1956. Είναι μία πρακτική την οποία δεν φαρμόσκει στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι στεν Ελλάδα χωρίς επιτυχία. Η επίθεση του Βρετανικού συνοδεύτηκε από την τιμωρητική εκστρατεία της Αυστροαγγερίας στο Ιταλικό μέτωπο το Μάλλιο του 1956. Ανατρέπει τα συμμαχικά σχέδια. Αυτά καταλήγουν εντολή σε δύο μεγάλες επιχειρήσεις. Η ρωσική επίθεση που κάνει ο Μπρουσίλοφ τον Ιούνιο του 1916 και η οποία του αποδίδει 300.000 εχμαλότους και κυρίως στη μάχη του ΣΟΜ που καθοδηγεί ο στρατηγός Χάικ αφού το πυροβολικό έχει προετοιμάσει το έδαφος με μία μαζική επίθεση όχι ιδιαίτερα αποτελεσματική. Α, ωραία τα δείχνει και αυτά. Αυτή είναι η μάχη της ΣΟΜ και αυτός είναι ο κρατήρας που δημιούργησαν την πρώτη Ιουλίου οι σύμμαχοι μπροστά στις γραμμές των Γερμανών συγκεντρώνοντας διάφορα πυρομαχικά. Έχει ένα τεράστιο κρατήρα, έχει 25 μέτρα βαρύκου βάθος. Δεν είχε κάποιο ιδιαίτερο αποτέλεσμα, είναι ένα σημείο μνήμης πάντως. Δε πόσο μεγάλο είναι αυτό το πράγμα. Η μάχη αυτή καταλήγει ένα αιματιρό αποτέλεσμα. Πάλι 1,1 εκατομμύρια στρατιωτών, νεκροί, τραυματισμένοι, αιχμαλωτισμένοι και μετατρέπουν ετισών σε ένα κομβικό πεδίο μνήμης των Βρετανών κυρίως. Το 1917 ήταν μια χρονιά ρίξεων. Σάμα ήθελε να συμβολήσει το θάνατο του παλαιού κόσμου μέσα στο σύγχρονο πόλεμο πεθαίνει ο Φραγκίσκος Ιωσήφ ο οποίος είχε ανέβει στον Αυστριακό θρόνο το 1848. Πεθαίνει στις 21 Νοεμβρίου του 1916 και αντικαθίσταται από ένα μικρανιψιό το Γκάνλο το 1ο. Η Γερμανία γνωρίζει ακόμη μια πολιτική καμπί αφού οι στρατηγοί Λούντερντορφ και Χίντεμπουργ καταλαμβάνουν την εξουσία προωθώντας το τέλος της χρονιάς ένα φιλόδοξο σχέδιο βιομηχανικής κινητοποίησης και στρατιωτικοποίησης εργατικής δύναμης λίγο πριν υποστηρίξουν την επανέναρξη του υποβληχίου πολέμου με κάθε τρόπο. Ο στρατηγός Ζόφρε επίσης παραμερίζεται το Δεκέμβριο από την ηγεσία του Γαλλικού στρατεύματος και αναλαμβάνει ο Ρομπέρ Νιβέλ ο οποίος υπόσχεται την επιτυχία για το 1917. Αυτές οι ελπίδες για νίκη ακούν προς το παρόγεια να παραμερίσουν τις αδυβολίες που έχουν δημιουργηθεί από τις προσφορές ειρήνης που έχει πονωήσει η Γερμανία το Δεκέμβριο του 1916 αλλά και από τις πιο ξεκάθαρες προσπάθειες του Πρόεδρου Ουδρο Κουίλσον ο οποίος υποστηρίζει μια άμεση συζήτηση για τους στόχους του πολέμου. Ενώ τα στρατεύματα λοιπόν ετοιμάζονται να αναλάβουν δράση για τη θερινή περίοδο, μόλις λείψει η χειμερινή περίοδος στη Ρωσία συμβαίνει η πρώτη ανατροπή με την επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917 που διώχνει τον Τζάρεο Νικόλαο II κάτω από τη συνδυασμένη πίεση των πεινασμένων πολιτών και των εξεγερμένων στρατιωτών. Στη Δύση θέλουν να πιστεύουν ότι πρόκειται για η δημοκρατισμό του κράτους και ότι σύντομα η Ρωσία θα ξαναβρεί την πολεμική αποτελεσματικότητά της. Αλλά η προσωρινή κυβέρνηση του πρίγκι Παλβόφ, τον Γκαδέδ, δεν αποφασίζει να σταματήσει το πόλεμο και με τον τρόπο αυτό ενισχύει το κίνημα που υπήρχε ούτως ή άλλως μαζικής εγκατάλληψης των στρατευμάτων, τον κοινωνικό αναβρασμό και την επαναστατική δυναμική που υπήρχε και η οποία εκφραζόταν κυρίως στο Σοβιέτη της Πετρούπολης όπου κυριαρχούσανε οι πιο ακραίοι ειρηνιστές, σοσιαλιστές ή πορσεβίκοι. Η δεύτερη ανατροπή είναι η είσοδος στον πόλεμο των Ε.Π. που ήταν ήδη οικονομικά συνδεδεμένες με τους συμμάχους και δεν μπορούσαν πλέον να είναι παθητικές απέναντι στις ναυτικές απώλειες που είχανε. Και στις άνομες κοινείς επίσης της Γερμανίας είναι πολύ γνωστό το τηλεγράφμα Τσίμερμαν, το οποίο αποκωδικοποιήθηκε από τους Βρετανούς ειδικούς του Μουμφόρθη και το οποίο ζητάει από τον Μεξικό να παρέμβει κατά των Ηνωμένων πολιτιών σε περίπτωση πολέμου. Κυρίζουν λοιπόν τον πόλεμο οι Ηνωμένες πολιτές της 6 Απριλίου του 1917. Μερικές μέρες αργότερα ο Νιβέλ προωθεί ένα εκατομμύριο άντρες για να καταλάβουν το Seine-Dame. Είναι μια θέση απόρθητη η οποία οδηγεί πραγματικά σε μια μεγάλη αιμαντοχυσία και βέβαια στην αποπομπή του Νιβέλ. Η αποτυχία αυτής στο Seine-Dame οδηγεί σε απεργίες και σε πολιτική αναταραχή. Στον γαλλικό στράτες μας σημειώνονταν δαρσίες, οι οποίες το ακυνητοποιούν μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου, ενώ οι στρατιώτες φωνάζουν κάτω πόλεμος και αρνούνται να πάνε στο μέτωπο. Παρόμοια στραβιές ακούνται και στα πλοία του Γερμανικού Ναυτικού, 8 Σεπτέμβρη εκτελούνται δύο στασιαστές ναύτες. Δυό μεραρχείες του Ιταλικού στρατού επίσης αρνούνται να κάνουν επίθεση, ενώ στο Τωρίνο ξεσπάει τον Άγουστο του 1917 μία λαϊκή εξέγερση, η οποία καταπνίγεται από το ίδιο αυτό στράτευμα. Η ματαιότητα αυτή των στρατιωτικών επιχειρήσεων που φάνηκε πολύ καλά με τη μάχη στο Σαμεντετάν, με την αποτυχία στο Σαμεντετάν, οδηγεί κάποιους υπευθύνους να αρχίσουν να μιλούν για ηρήνευση. Το Ραϊκστατ ψηφίζει τον Ιούλιο απόφαση προς αυτή την κατεύθυνση, ζητώντας μία ηρήνη χωρίς προσαρτήσεις, μιλώντας για εικαιχειρία χωρίς απόλυες. Ο Πάπας επίσης δημοσιεύει τον Άγουστο ένα σχέδιο ηρήνης 15 σημείων και υπάρχουν πολλές μυστικές διπλωματικές επαφές για μία συνδυβαστική ηρήνη. Αλλά οι εθνικιστές δεν αργούν να αντιδράσουν σε αυτά τα σχέδια και στην αύξηση των αβεβαιωτήτων βέβαια στη διάρκεια αυτής της χρονιάς του 1917, την οποία ο Πουανκαρέ την ονόμασε χρονιά πρόβλημα. Το Σεπτέμβριο του 1917 ο Βόρκπαν Κάπ και ο Νάδαρχος Στύπης ιδρύνουν το κόμμα της πατρίδας, Φάτερλαντ Σπαρτάι, που δείχνει την άγνυση της γερμανικής στρατιωτικής ηγεσίας να εγκαταλείψει τις επεκτρατικές της βλέξης. Στην Βαλία επίσης ο Ζώρος Κλεμασσό εκμεταλλεύεται σκάνδαλα κατασκοπίας, όπως εκείνο της Ματαχάρη. Αυτή είναι η Ματαχάρη. Μια υπόδοση με μάλλον μισχνή σημασία, εδώ είναι η μέρη της συλληψής της. Το εκμεταλλεύεται αυτό το σκάνδαλο για να γίνει πρωθυπουργός. Εδώ είναι μια ωραία φιτογραφία της Ματαχάρη. Το εκμεταλλεύεται λοιπόν για να γίνει πρωθυπουργός 16 Νεοδρίου του 1917. Υπόσχεται στους Γάλλους έναν ολοκληρωτικό πόλεμο και την κατάλληλη τιμωρία του πασιφισμού. Είχε και πάλι κάποιες κληροφορίες. Μου φαίνεται ότι δεν θέλει να τις δείξει. Λεμπότανε Μαργαρέτα Τσέλλη, ήταν χορεύτρια, ήταν γεννημένη στο Λωβάρντεν της Ολλανδίας το 1876. Εκτελέστηκε στη Βενσέν το 1917 για κατασκοπία. Είναι πολύ γνωστή από την ταινία. Από εκείνη την εποχή το Ολληνικό κίνημα αλλάζει εντελώς μορφή για να ταυτιστεί με τον κίνδυνο του επαναστατικού σοσιαλισμού που φέρνει στην εξουσία το Λένιν και τους Μπορσεβίκους στις 7 Νοεμβρίου. Αυτό είναι ένα μικρό φιλμάκι από τις μέρες αμέσως μετά την επανάσταση στις 7 Νοεμβρίου στο Πέντροκραντ. Στις 7 Νοεμβρίου λοιπόν, 25 Οκτωβρίου για τους Ρώσους που χρησιμοποιούν το ηλιανό ημερολόγιο. Μετά την επικράτηση των Μπορσεβίκων ξεκινούν αμέσως διαπραγματεύσεις για την ειρήνη προσφέροντας στη Γερμανία την ελπίδα για μια νίκη που ακολουθεί. Ακόμη όμως δεν έχουν φτάσει μαζικά οι Αμερικανοί στρατιώτες. Το 1918 λοιπόν είναι αυτό που σημαδεύει μια διφορούμενη νίκη. Η ειρήνη υπογράφτηκε μεταξύ της Γερμανίας και της Ρωσίας των Μπορσεβίκων στις 3 Μαρτίου του 1918 στην πόλη της Λευκορροσίας Μπρέστη Λιτόφσκα. Πρέπει να υπογραμμίσουμε την κεντρική σημασία αυτής της συνθήκης για το Λέμιν που του επέτρεψε να συγκεντρώσει τις προσπάθειές τους στον εμφύλιο πόλεμο που ξεκινούσε αλλά και για τους Γερμανούς για τους οποίους σήμενε μια καταλητική νίκη στο ανατολικό μέτωπο. Αυτό σημαίνει όλοι να τσάνεσαι και τα γράφεις από κάτω. Αυτή είναι η Κολονδράη η Αλεξάνδρα. Είναι έξω από το Σμόλιν το Ινστιτούτο που ήταν το αρχηγείο των Μπορσεβίκων στο Πέτροκραντς. Λοιπόν ήταν μια πολύ σημαντική με εντυπωσιακή νίκη των Γερμανών στον ανατολικό μέτωπο. Και αν δεν καταλάβουμε τη σημασία της συνθήκης του Πρεθλητός δεν μπορούμε να αντιληφθούμε το συγκλονισμό της γερμανικής κοινής γνώμης απέναντι στον τικτάκ της συνθήκης των Βερσαλιώδ. Αν δεν θυμόμαστε λοιπόν ότι ένα χρόνο πριν ο πόλεμος φαινότανε κερδισμένος για τους Γερμανούς. Οι θυσίες φαινόντουσαν δικαιολογημένες και οι Γερμανικά εδάφη εμφανιζόντουσαν μεγεθυμένα. Βεβαίως δεν τέτοιος, αυτό το φιλμάκι νομίζω ήταν μικρότερο. Γιατί θέλω να σας δείξω ότι τα εδάφη που χάνουνε, χάνει η Ρωσία με τη συνθήκη του Πρεθλητός. Για τον Λούντεντοφ ήταν το πρώτο στάδιο που θα του επέτρεπε να διοχαιτεύσει όλα του τα στρατεύματα στα οδυτικό μέτωπο και σχεδίαζε ήδη πέντε μεγάλες επιθετικές κινήσεις με έγραψη της περιόδου 21 Μαρτίου του 1918. Στο ταχτικό πλάνο... Μην μου πείτε ότι δεν δείχνει τίποτα. Δείχνει το... με τις μύγες το βλέπετε. Γιατί από εδώ το βλέπω. Δείχνει η Αιστωνία, η Λετωνία, η Ουκρανία. Εν τέλος πάντων είναι αυτό που περιγράφει η Κίτρινη Κραμμή. Είναι η Ταϊβάρθο που παραχώρησε. Η Ρωσία με τη συνθήκη του Πρεθλητός. Είναι μια τεράστια περιοχή, μια τεράστια περιοχή. Σε αυτές τις επιθέσεις που σχεδίαζε ο Λούντεντος, είχε ένα πλεονέκτημα στο ταχτικό πλάνο. Δηλαδή, οι Γερμανοί χρησιμοπούσαν νέες μεθόδους μάχης, οι οποίες προέβλεπαν την αυτονομία των ομάδων εφόδου και οι οποίες τελικά κατάφεραν οι ομάδες εφόδου να αντιληστήσουν σε βάθος τις γραμμές των χαρακομάτων και να θέσουν σε κίνηση των πόλεμων, της συγκρούσης. Οι σύμμαχοι της αντάντων, όμως, διατηρούσαν την κυριαρχία στο στρατηγικό πλάνο. Ο στρατηγός Φως συντώνιζε τη μετακίνηση των στρατευμάτων έτσι ώστε να καλύπτει κάθε φορά τα κενά, πράγμα που καταφέρνει χάρη στα αμερικανικά στρατεύματα. Η Γερμανία δεν είχε αρκετές εφετρίες για να έχει μεταλλευτεί στρατηγικά τις κέρδη, που μερικές φορές ήταν θεαματικά. Από τις 18 Ιουλίου, οι σύμμαχοι αντεπιτήθενται, ξεδιπλώνοντας μια αριθμητική και ηλικία νοτερότητα, τάνκα, αεροπλάνα, που στο εξής θα γίνει συντριπτική. Ο Λούντατορφ λέει για την βρετανική επίθεση στην Ναμιένη στις 8 Αγούστου, ότι ήταν η μέρα η πιο μαύρη για το γερμανικό στρατό. Αλλά όλα θα ήταν μαύρα για αυτούς τις εβδομάδες που ακολούθησαν. Η προώθηση των αντιπάλων, η έλλειψη μέσων επιβίωσης, η επιδημία της γρύπης, η αυξανόμενη απειθαρχία των στρατευμάτων και οι κοινωνικές ταραχές, αλλά και η αποτυχία των συμμάχων τους. Η Βουλγαρία υπογράφησε 29 Σεπτεμβρίου του 1918 τη Συνθήκη της Θεσσαλονίκης, ενώ τα αυστροουντρικά στρατεύματα είναι εντελώς παρετημένα και εξαντλημένα. Στις 4 Οκτωβρίου ο Λούντερντοφ αποφασίζει να ζητήσει ανακοχή καθώς και την αλλαγή του καγγελάριν, έτσι ώστε να επιφορτιστούν οι πολιτικοί την επικίνεμη ήτα. Ο χρόνος που χρειάστηκαν οι διαπραγματεύσεις με τον πρόεδρο Βουίλσον, από τον οποίο η Γερμανία ελπίζει να εξασφαλίσει συνθήκες πιο ευνοϊκές από ότι αν διαπραγματευτεί με τους Γάλλους και τους Άντλους, οδήγησαν τη Γερμανία σε μια επανάσταση. Αυτή είναι η εξεγερμένη ναύτες του Κιέλ, η οποία παρασύρει λοιπόν το καθεστώς του Κάιζερ. Οι ναύτες του Κιέλ δεν ξεγύρονται, ο Βουλιέλμος II παρετείται στις 9 Νοεμβρίου, οι σωσιανδημοκράτες αυτοσχεδιάζουν μια δημοκρατία που υπογράφει δύο μέρες αργότερα την Εκεχειρία. Αυτό είναι το μνημείο που έχει στον Κιέλ. Αν δεν είναι το βαγόν που υπογράφει τη συνθήκη, όπως έρχονται στο Ζεραλφόζαντο, είναι ένα σπίνατο, ένα ταπλό που δείχνει την υπογραφή της συνθήκης με τους Γερμανούς σωσιαλιστές, οι οποίοι εκομίζονται και όλο το βάρος της ηθάς. Εδώ είναι αμέσως μετά την υπογραφή της συνθήκης. Και εδώ είναι το περίπτερο το παβιγιόν που κρατούν μέσα το βαγόν. Λοιπόν, στο δυτικό μέτωπο τα όπλα σκοπούν στις 11 το πρωί της 11 του Σεμβρίου του 1918. Το 1919 είναι μια χρονιά τένθους χρεών και απογοητεύσεων. Γιατί η Εκεχειρία δεν είναι η Λύνη. Αυτοί πρέπει να τη διαπραγματευτούν σε μια κατάσταση ανασύγχυσης ανατολικά της Ευρώπης όπου ο Φιλίος Πόλεμος μένεται στη Ρωσία. Ενώ η Αυστρο-Ουγγαρία διαλύεται. Έχουμε την ανεξαρτησία της Ακοσλοβαδίας και της Βερολίνο. Ενώ το 1919 είναι συγχρόνος μια χρονιά πολιτικής βίας. Καταπνίγεται το κίνημα των Σπαρτακιστών που ήδη ανήκουν στο κομιστικό κόμμα που έχει ιδρυθεί λίγο πριν στο Βερολίνο. Ενώ καταπνίγονται επίσης οι δημοκρατίας των συμβουλίων στη Βαββαρία και στην Ουγγαρία. Είναι επίσης μια χρονιά βαθιάς κοινωνικής αναταραχής. Έχουμε τις απεργίες των Γάλλων συντηροδρομικών και τις απεργίες των Ιταλών αγροτικών εργατών. Ενώ κυριόρχουν τεράστιες ελλείψεις τα ίδια διαδροφής κυρίως στις νικημένες χώρες. Όλη η Υπήρος είναι συγκλονισμένη από το μέγεθος της καταστροφής. Εδώ είναι τα στρατεύματα που διασχίζουν το Ρήνω. Και εδώ πηγαίνουν στο Βερολίνο τα ιτημένα γερμανικά στρατεύματα. Εδώ είναι κάποιες εικόνες. Βλέπετε αυτά τα σύγματος, το συγματόπλαθμα με τις δοπούς. Το λέγανε Βαρμπελέ. Βλέπετε, είναι ένας νεκρός στρατιώτης. Και πόσο πυκνό είναι αυτό το δίκτυο των συγματοπλαθμάτων γύρω γύρω. Και πόσο πυκνό είναι αυτό το δίκτυο των συγματοπλαθμάτων γύρω γύρω. Αυτή είναι η εικόνα. Η συνδιάσκεψη Ιρήνης ξεκινάει στις 18 Ιανουαρίου του 1919 στο Παρίσι. Είναι μια εικόνα που περνάει. Δεν ξέρω αν θέλετε να την ξαναδείτε. Είναι αυτή που τους λένε Γκέλ Κασέ, σπασμένα μούτρα. Υπήρχαν πάρα πολλοί τέτοιοι στην Ευρώπη. Η τραυματεία στο πρόσωπο από έτριξη ναρκών οδήγησαν και σε μία φοβερή πρόοδοση της αυτοχειρουργικής εκείνη την περίοδο. Γιατί αυτοί οι άνθρωποι ζούσαν και απλώς δεν είχαν μάτια, δεν είχαν στόμα, δεν είχαν μύτες. Ο Τον Τίξα έχει κάνει πίνακες πολλούς με αυτούς, με τις Γκέλ Κασέ. Σπασμένα μούτρα θα πεις την κοίτα λέξη. Έτσι τους λέγανε, Γκέλ Κασέ. Λοιπόν, 18 Ιανουαρίου 1919 στο Παρίσι, όλοι είναι εκεί, είναι επίσης εκεί και οι πρόσωποι από την Αφρική και την Ασία, οι οποίοι βέβαια δεν καταφέρνουν να εισακουστούν από τους μεγάλους διαπραγματευτές, που είναι κυρίως ο Πρόεδρος Βίλσον, ο Κλεμανσό και ο Λόι Τζότς. Αυτοί οι τρεις προσπαθούν να ρυθμίσουν τα αναρρύθμιτα εθαφικά ζητήματα που προέκυψαν από τη Διαμάχη, τις συχνά αντικρουόμενες υποσχέσεις που είχαν δώσει και είναι ενδιαφέρον εδώ να δούμε αυτήν η νεκρή. Αυτό είναι η νεκρή σε σχέση με τους στρατευμένους, με τους στρατιώτες. Εδώ είναι σε απόλυτα μεγέζι. Μπορείτε να δείτε τις κλίμακες. Μιλάμε για 10.000. Συνολικά είναι η Γερμανία, η Ασπρογκαρία, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Ρωσία, το Βέλιο, η Μαύρη Στήλη είναι νεκρή. Οι στρατευμένοι είναι οι Μαύροι Στήλοι και οι Μαύροι Στήλοι είναι νεκρή. Αυτές είναι οι μόνος πολιτείς. Νομίζω ότι είναι προφανώς. Βλέπετε, έχει πολλούς στρατευμένους, αλλά λύπησε. Στην Ελλάδα δεν την περιλαμβάνει. Στη Ματύχια δεν την περιλαμβάνει. Στη Ματύχια δεν την περιλαμβάνει. Να είναι αποκλειστικά. Δηλαδή, για την Ελλάδα δεν ξέρουμε ποιά. Είχε τόσους πολέμους πριν και μετά. Ακολούθησαν μέχρι το 1923, οπότε δεν ξέραμε πώς να τους μετρήσουμε πια. Αντιπρόμενες συμποσχέσεις έλεγα. Για παράδειγμα, οι Βρετανοί. Βλέπετε, πριν το πρώτο διάγραμμα, τα κράτια. Τι να το κάνω. Να σας αναφέρω, τα κράτια είναι τα ίδια. Είναι η Γερμανία, είναι η Αυστρογγαρία. Αντίστοιχα είναι και εκεί. Η Αυστρογγαρία, η Γαλλία, το ίδιο βασίλειο, η Ιταλία, η Ρωσία, όπως λένε και πάρα πολύ στρατευμένοι, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΒΕΙΓΙΟ. Βλέπετε όμως, το ΒΕΙΓΙΟ σε σχέση με τους στρατευμένους είναι πολύ ελάχιστη η νεκρία, αλλά είναι αρκετή για τα μεγέθη της. Τους περισσότερους δεκρίσεις ποιος είσαι και? Οι δεκρίσεις. Η Αυστρογγαρία. Οι στρατευμένοι ήταν οι στρατευμένοι της Ρωσίας. Στη Ρωσία ήταν το άλλο, οι στρατευμένοι εδώ φαίνεται. Στην Κλίμαντα είναι περίπου, βλέπετε τα νούμερα, δύο, να τα δω, δεν φαίνονται τα νούμερα. Είναι περίπου δωδεκάμιση εκατομμύρια. Οι στρατευμένοι. Στην περίπτωση της Ρωσίας. Λοιπόν αυτό που έλεγα είναι ότι είχαν δώσει διάφορες αντιφατικές υποσχέσεις και αυτό είχε μια σημασία. Για παράδειγμα οι Βρετανοί ήθελαν να συμπεριλάβουν την Παλαιστίνη στον μελλοντικό αραβικό βασίλειο και συγχρόνως είχαν προβλέψει με τη δήλωση του Μπαλφού το 1917 τη δημιουργία μίας εθνικής εβραϊκής αισθίας. Είναι ένα από τα βασικά, το πρόβλημα του σιονισμού αρχίζει και φαίνεται πολύ πιο έντονο από το 1957 και τη δήλωση Μπαλφού και μετά. Είχαν βέβαια όλα αυτά τα προβλήματα και συγχρόνως τη βούληση να τιμωρήσουν τους συστημένους. Η ειρήνη των Βερσαλιών επιβλήθηκε στη Γερμανία και θα σας δείξω και κάποιες εικόνες. Εδώ είναι έξω από το Παλάτι των Βερσαλιών, εδώ είναι η υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης, υπογράφη της 28 Ιουνίου του 1919 και εδώ είναι η Γερμανική Αντιπροσωπία. Αυτοί είναι σωσιαλιστές, αυτοί που ανέλογα την εξουσία και δεν φέρουν καμία βόλτα σε ευθύνη για τα χρόνια που λένε. Η ειρήνη των Βερσαλιών επιβλήθηκε στη Γερμανία, η οποία υποχρεώθηκε να την υπογράψει στη 28 Ιουνίου του 1919, με τον όρο μάλιστο ότι σε αντίθετη περίπτωση αν αγνιόταν να την υπογράψει θα ξανάρχιζαν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις. Η Γερμανία πρέπει να αναγνωρίσει οι εδαφικές απώλειες προς όφειλος κυρίως η Πολωνία, την υπευθυνότητά της για την έναρξη της σύραξης, είναι το περίφημο άρθρο 231 της Συνθήπιστών Βερσαλιών, και την καταβολή αποζημιώσεων για τις καταστροφές και τις βλάβες που προκάλεσε ο πόλεμος. Οι γερμανικές αποζημιώσεις αντικείμενος συζήτησης μεγάλων πολλών συζητήσεων, μάλλον στη διάρκεια του Μασοπολέων, δεν είναι παρά ένα μόνο στοιχείο του συνολικού χρέους που προέκυψε από τον πόλεμο. Εδώ βλέπετε την ημέρα της υπογραφής της Συνθήκης. Οι Γάλλοι προστρέφουν, αυτοί είναι πολίτες απλοί που πηγαίνουν να δουν στους κύπους των Βερσαλιών, λοιπόν στο προαύλαιο δεν είναι κύποι των Βερσαλιών, στο προαύλαιο των Βερσαλιών να δουν τους πολιτικούς που υπογράφουν αυτή τη Συνθήκη. Το χρέος λοιπόν είναι χρέος των ζωντανών απέναντι στους νεκρούς και στους παλαιούς πολεμιστές, το οποίο ο χρέος προσπαθούν να υλοποιήσουν με κάποιο τρόπο οι πολεμικές συντάξεις που ψηφίζονται σε όλα τα κράτη της Ευρώπης. Γιγαντιέα χρέη επίσης των κρατών, οικονομίες κατεστραμμένες, απώλειες σχεδόν απαράδεχτες στα πνεύματα των ανθρώπων. Ακόμη και στις χώρες που έχουν μικήσει τίποτε χειροπιαστό δεν μπορεί να ξεπληρώσει τα βάσανα και τις φυσίες. Η κοινωνική απογοήτευση είναι αυτή που κυριαρχεί η εκδίκηση απέναντι στους βολεμένους και τους κερδισμένους από τον πόλεμο, όροι που μπορούν να ανοιχνευτούν σχεδόν από κάθε κοινωνική ομάδα, στους κορηκούς που πλούτισαν, στους εργάτες που πέρασαν τον πόλεμο μέσα από τα εργοστάσια μακριά από το μέτωπο, στους ασθούς κυρίως που αποφελήθηκαν οικονομικά, στις ελίτ που τον θέλησαν, τον προκάλεσαν και τον υποστήριξαν. Αυτά είναι μια εικόνα από τα ειδάφια, από το χωρισμό των εδαφών. Βλέπετε τη δημιουργή της Λιουκοσλαβίας, που από το 1992 είναι μία μόνιμη αισθία. Συγκρούσα. Αυτή είναι η εικόνα της Ανατολικής Ευρώπης. Έτσι βλέπετε πως καινούργιες χώρες, που δημιουργούν και θα παίξουν ρόλο. Τεράστιες συνέπειες της Συνθήκης των Μερσαλιών και στο πολιτικό και για πολιτικό πλάνο. Το συνέσθημα της απογοήτευσης, του θυμού, του πένθους, είναι συναισθήματα που χρησιμοποιήθηκαν από τους φασίστες για να πάρουν την εξουσία, για παράδειγμα στην Ιταλία το 2022, γενικά για να αποσταθεροποιήσουν τα κοινοβουλευτικά καθυστώτα. Τα συναισθήματα αυτά εξηγούν επίσης γιατί ο πόλεμος συνεχίστηκε σε πολλά σημεία. Συνεχίστηκε στην Ιταλία που αγνήθηκε να παραδώσει το Φιούμε, έτσι όπου οι εθνικιστές το κατέλαβαν το 1919 και το 1920. Συνεχίστηκε στην Σοβετική Ένωση που βγήκε από τον εμφύλιο πόλεμο μόλις το 1922. Συνεχίστηκε στην Ελλάδα και την Τουρκία που βρέθηκαν αντιμέτωπες μέχρι το 1923. Συνεχίστηκε στη Γαλλία και στο Βέλιο που κατέλαβαν στρατιωτικά τη ζώνη του Ρούτ, την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη συμφωνών με τη συνθήκη των Βερσαλίων το 1923. Και παντού σε όλο το πλανήτη ανφισβητήθηκε η δυτική κυριαρχία. Εδώ είναι το μοίρασμα του κόσμου στη Μέσο-Ανατολή. Έτσι βλέπετε τι περνεί η Αγγλία, τι περνεί η Γαλλία. Η Γαλλία ουσιαστικά το Λίβανο και τη Συρία, έτσι η Παλαιστίνη. Η Ιορδανία, η Ιράκη, Αίγυπτο βέβαια στην Αγγλία. Παντού λοιπόν σε όλο το πλανήτη ανφισβητήθηκε η δυτική κυριαρχία. Είναι το κίνημα της 4ης Μαΐου στην Κίνα, η πολιτική ενυπαγγόη του Γκάντη, ο πόλεμος του Ριφ στο Μαρόπο. Κάποια δημοκρατικά βήματα που γεννήθηκαν από τον πόλεμο, δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, εδώ είναι πως μοιράζονται οι απκείες της Γερμανίας, έτσι. Δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες σε Γερμανία, Βρετανία και κοινωνμένες πολιτείες. Ξεκινάει τότε η κοινωνία των εθνών και το Διεθνές Γραφείο Εργασίας δεν στερούν ωστόσο τίποτα αυτά τα θετικά βήματα από το κλίμα πικρίας και ανησυχίας που κυριάρχισε στον κόσμο με τα πολεμικά. Αυτό είναι για να σας δείξω το ρόλο που έπαιξε η γαλλογερμανική συμφιλίωση όταν πλέον άρχισαν να πεθαίνουν οι παλαιοί πολεμιστές που λειτουργούσαν ως μνήμη και συναισθηματικοί. Η γαλλογερμανική συμφιλίωση είναι το 1984, 70 χρόνια μετά, στο Βεντέ, όπου αρχούν για την πρώτη φορά ο γερμανικός ίννος και στο άκουσμα του γαλλικού ίνου της Μαρτισεγέντζας οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Η γαλλογερμανική συμφιλίωση είναι το 1984, 70 χρόνια μετά, στο Βεντέ, όπου αρχούν για την πρώτη φορά ο γερμανικός ίννος και στο άκουσμα του γαλλικού ίνου της Μαρτισεγέντζας οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Οι δυο ηγέτες δίνουν τα χέρια μπροστά στο φέτρο με τη γαλλική σημαία. Ευχαριστούμε! |
