| : Συνεχίζει να δείξει το πρόγραμμα και να δείξει το πρόγραμμα και να δείξει το πρόγραμμα. Καλησπέρα σας. Σήμερα έχουμε ένα ακόμα webcast από το Ίδρυμα Ευγενίδου με καλεσμένο ομιλητή το δόκτωρα Κοσμά Γαζέα. Το θέμα του σημερινού webcast είναι τα διαστημικά τηλεσκόπια ή αλλιώς τα μάτια μας στο σύμπαν. Ο κύριος Γαζέας θα μας μιλήσει για... θα κάνει μια εισαγωγή γενικά για τα τηλεσκόπια και θα επικεντρωθεί στα διαστημικά τηλεσκόπια με την ευκαιρία και τη συμπλήρωση στις 30 ετών συνεχούς λειτουργίας του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble, ενός από τα σημαντικότερα τεχνολογικά επιτεύματα που έχουμε. Πριν ξεκινήσουμε θα ήθελα να καλωσορίσω τον κύριο Γαζέα και να τον ευχαριστήσω για την παρουσία του εδώ σήμερα και να κάνω μια σύντομη παρουσίαση του ομιλητή μας. Ο Dr. Κοσμάς Γαζέας κατάγεται από την Καστοριά και σπούδα σε φυσική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ενώ πήρε το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό του στην παρατηρησιακή άστροφυσική από το Πανεπιστήμιο στην Αθήνα, το Καποδυστριακό Πανεπιστήμιο στην Αθήνα. Ιδιαίτερη σημασία έχει η μεταδιδακτορική του έρευνα που έγινε στο Harvard και συγκεκριμένα στο Smithsonian Center for Astrophysics στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εργάστηκε με εικόνες από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble, οπότε έχει μια μεγάλη και πολύ καλή εμπειρία πάνω σε αυτό το θέμα. Στη συνέχεια πήγε στην Ολλανδία, στην Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία την ESA και εργάστηκε εκεί με θέματα διαστημικής οπτικής και τεχνολογίας. Σήμερα, μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα από την ESA, ο κύριος Γαζέας πήρε θέση Λέκτορα Αστροφυσικής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστήμιου Αθηνών με κύριο εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο πάνω στην Αστρονομική Παρατήρηση Διπλών Εκκληπτικών Αστέρων, Υπερκενοφανών, Blazar, Μελανόνοπον και άλλων εξωτικών αντικειμένων στο Σύμπαν, ενώ παράλληλα ασχολείται με την αστεροσυσμολογία, την διαστημική τεχνολογία, την εφαρμοσμένη οπτική και την αστρονομική οργανολογία. Παράλληλα με την ερευνητική και εκπαιδευτική του δραστηριότητα, η αγάπη του για το διάστημα τον οδήγησε να λάβει μέρος και στη διαδικασία επιλογής αστροναυτών, της ESA το 2008. Πέρασε πολλά στάδια και κατάφερε να φτάσει σε ένα από τα τελικά στάδια επιλογής μέσα στους 500 τελικούς υποψήφιους σε όλο τον κόσμο. Από το 2000 κάνει πάρα πολλές ερευνητικές αστρονομικές παρατηρήσεις από το Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ενώ είναι βασικός υπεύθυνος για τη λειτουργία και τις εκδηλώσεις για το κοινό με τίτλο «Βραδιές Κοινού Αστρονομία για Όλους» στο Τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ. Είναι στα πλαίσια της εκλαήκευσης της επιστήμης. Το ερευνητικό του έργο αντικατοπτρίζεται από μεγάλο αριθμό επιστημονικών δημοσιεύσεων σε επικοιλία αστρονομικών εφαρμογών, ενώ το ενιαφέρον του για τη διάδοση της αστρονομίας στο ευρύ κοινό τον ώστε να ασχοληθεί με την επικοινωνία της επιστήμης αρκετά χρόνια τώρα. Έτσι, έχει δώσει μεγάλο αριθμό ομιλειών τόσο σε σχολεία, σε συγκλόγους, σε πανεπιστήμια και άλλους φορείς και αποτελεί ενεργό μέλος της ομάδας διοργάνωσης του Athens Science Festival. Ο κ. Γαζέας λοιπόν είναι, νομίζω, ένας από τους κατεξοχήν ανθρώπους που μπορούν να μας μιλήσουν για τα διαστημικά, για τα τηλεσκόπια και ειδικότερα για τα διαστημικά τηλεσκόπια. Κύριε Γαζέα, και πάλι ευχαριστούμε, μπορείτε να ξεκινήσετε. Πριν ξεκινήσετε, συγγνώμη να πω ότι μετά την παρουσίαση του κ. Γαζέα θα γίνει μια συζήτηση και θα έχουμε και μερικές ερωτήσεις από το κοινό τις οποίες θα μεταφέρουμε στο κ. Γαζέα και ελπίζουμε ότι θα υπάρχει χρόνος για να απαντηθούμε. Κύριε Γαζέα, έχετε τον λόγο. Θα σας ευχαριστώ πάρα πολύ και καλησπέρα σε όλους όσους μας παρακολουθούν. Όπως είπατε, θα κάνουμε μια παρουσίαση για τα τηλεσκόπια, θα κάνουμε μια πολύ σύντομη εισαγωγή για τα τηλεσκόπια και την τεχνολογία των τηλεσκοπιών, αλλά ουσιαστικά θα δώσουμε έμφαση στα τεχνολογικά επιτέρμηματα που έχουμε καταρθώσει να κάνουμε σήμερα και κατεπέκταση τα διαστημικά τηλεσκόπια που έχουμε στείλει στο διάστημα και θα στείλουμε στο μέλλον. Θα προσπαθήσω να κάνω share screen την οθόνη μου. Για κάποιο λόγο δεν μπορώ, τώρα πρέπει να μου δώσετε λίγο δικαίωμα πρώτα. Δεν είμαι co-host. Μπορούμε να δώσουμε το δικαίωμα στον κ. Γαζέα να μοιραστεί την οθόνη. Μέχρι να μας δώσουν το δικαίωμα αυτό, κ. Γαζέα, θα ήθελα να μας πείτε δυο λόγια και για το ζήτημα του τηλεσκοπιού. Όπως είπαμε, με την ευκαιρία αυτή έχουμε το θέμα μας σήμερα για τα διαστημικά τηλεσκόπια, για τα 30 χρόνια του Hubble. Εννοείται να σας πω τη δικιά μου την ενασχόληση με το θέμα. Ναι, έτσι, αυτή την περίπτωση. Εγώ είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ με τις διαστημικές φωτογραφίες και τα διαστημικά τηλεσκόπια όταν βρισκόμουν στην Αμερική Ανατολική. Στο πλαίσιο του μεταδιδοκτορικού μου, την εποχή του 2006-2009. Εκεί συνεργάστηκα με το συνάδελφο Αντρέα Ζέζα, που βρίσκεται τώρα στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, όπου είχε ήδη προτείνει να παρατηρηθεί ο γαλαξίας 1.81, που είναι στον αστερισμό της Μεγάλες Άρκτου, για να φωτογραφίσουμε και να κάνουμε ένα μοσαϊκό του μεγαλύτερου γαλαξίας, πυροδούρτου γαλαξίου, που μπορεί να παρατηρηθεί από τη Γη και μοιάζει πάρα πολύ με το δικό μας, μετά τον γαλαξία της Ανδρομέδας. Έτσι, λοιπόν, ένας γαλαξίας grand design, όπως αναφέρεται, ο γαλαξίας 1.81. Χρησιμοποιήθηκε το τηλεσκόπιο Hubble για να φωτογραφηθεί αυτός ο γαλαξίας για περίπου δύο χρόνια. Δύο χρόνια, λοιπόν, παρατηρούσε το γαλαξία, όχι συνέχεια, αλλά ανάμεσα σε διάφορες άλλες παρατηρήσεις του. Συγκεντρωτικά είχαμε στα χέρια μας γύρω στις 220 φωτογραφίες, που ήταν μικρά κομματάκια του γαλαξία και έπρεπε όλα αυτά να συντεθούν, να γίνει ένα πάζλ στην πραγματικότητα, ώστε να φτιαχθεί η φωτογραφία του γαλαξίου, που μπορώ να σας τη δείξω αυτή τη στιγμή, αν καταφέρουμε να κάνουμε σχέση. Ναι, μπορείτε, κύριε Γαζέ, μπορείτε να μοιραστείτε την οθόνη. Ωραία, άρα μπορείτε να δείτε το γαλαξί, είναι αυτή η φωτογραφία του γαλαξία 1.81, που μπορεί κάποιος να την βρει, είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο, είναι η πιο καλή φωτογραφία που έχει βγει ποτέ στην ιστορία αυτού του γαλαξίου του 1.81. Σε αυτή τη φωτογραφία, εκτός από τα γενικά χαρακτηριστικά που έχει ένας γαλαξίας, το κέντρο του, οι σπύρες, όπως βλέπετε, μπορούμε να κάνουμε τρομερή μεγένθηση, αρκεί να σας πω ότι αυτή η φωτογραφία όταν κατασκευάστηκε είχε μέγεθος 8 GB, η φωτογραφία που υπάρχει στο διαδίκτυο είναι περίπου 1 GB, που μπορεί κάποιος να την κατεβάσει. Αρκεί να κάνω zoom σε μια περιοχή και να δείτε ότι υπάρχουν άπειρα αστέρια, μπορούμε πραγματικά να παρατηρήσουμε αστέρια σε άλλο γαλαξία, μεφελώματα σε άλλο γαλαξία, ακόμα και γαλαξίες στο background, πίσω από τον γαλαξία 1.81. Αυτά που βλέπετε δηλαδή είναι αστέρια εκείνου του γαλαξία, δεν είναι δικά μας. Θα κάνω λίγο zoom out. Πόσα, είπατε κύριε Γαζέ, ότι υπάρχουν αστέρια σε αυτή τη φωτογραφία. Σε αυτή τη φωτογραφία εγώ μέτρησα γύρω στα 30 εκατομμύρια αστέρια. Φυσικά, υπήρχαν ειδικά software που μετρήσανε τα αστέρια αυτά. Η φωτογραφία αποτελεί τριχρωματική επικόνιση σε μπλε πράσινο και υπέρυθρο. 10 με 15 εκατομμύρια αστέρια στο κάθε φίλτρο, που έπρεπε αυτά να συνδυαστούν και να έχουμε την πληροφορία σε τρία χρώματα για το κάθε αστέρι που έχει παρατηρηθεί και έχει αποτυπωθεί. Και όπως βλέπετε στη φωτογραφία, εκτός από αστέρια φαίνονται και ενεθελώματα, φαίνονται και γαλαξίες. Από τις αγαπημένες μου περιοχές σε αυτή τη φωτογραφία αποτελεί κάποια γωνίτσα, που βλέπετε εδώ, έξω από το γαλαξία, που βλέπετε σε αυτή τη φωτογραφία, που σε αυτό το κομμάτι είναι περίπου 25 γαλαξίες στο background. Ένας εκ των οποίων είναι κάτω κάτω, όπως βλέπετε. Ναι, φαίνεται λίγο περίεργος, ναι. Είναι δύο ελεπιδρώντες γαλαξίες, που μοιάζουν πάρα πολύ πάλι με ένα σπυροειδή γαλαξία, σαν το δικό μας γαλαξιέκ, σαν τον μ.81, αλλά ουσιαστικά είναι πάρα πολύ μικρός, γιατί κάνοντας zoom-out, εξακολουθείτε να το βλέπετε κάτω δεξιά, είναι ένας απειροηλάχιστα μικρός γαλαξίες που βρίξετε στο φόντο. Και αυτό αποδεικνύει για μία ακόμα φορά, αυτό που είχε αποδείξει και το Hubble, ότι όταν παρατηρεί αδιάκοπτα για πάρα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στον ουρανό, οπουδήποτε και να κοιτάξετε, υπάρχει πάντα ένας γαλαξίας. Μόνο σε αυτή τη φωτογραφία που βλέπουμε, που είναι σε διαστάσεις περίπου όσο η σελήνη, περίπου μισή μοίρα, υπάρχουν τουλάχιστα 200 γαλαξίες στο background, μια δουλειά η οποία ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί, υπάρχει πάρα πολύ υλικό που μπορεί να δώσει πληροφορία. Και όλο αυτό είναι από το Hubble, κύριε Γαζέ. Είναι μία φωτογραφία το Hubble, και όπως σας είπα είναι μοσαϊκό 220 φωτογραφιών. Ένα puzzle είναι στην ουσία. Ωραία. Νομίζω μπορείτε να ξεκινήσετε την παρουσίαση. Νομίζουμε τώρα, οπότε να σταματήσω το share στην οθόνη αυτή, και να ξεκινήσουμε την παρουσίαση, που όπως πολύ σωστά είπατε, θα μιλήσουμε για τα διαστημικά τηλεσκόπια και τα τεχνολογικά επιτεύγματα της ανθρωπότητας και το τι θέλουμε να κάνουμε στο μέλλον με αυτά. Τα τηλεσκόπια καλό είναι να γνωρίζουμε ότι δεν έχουν πάρα πολύ μεγάλη ιστορία. Τα γνωρίζουμε και τα χρησιμοποιούμε γύρω στα 400 χρόνια, αν και η φακή και οι ιδιότητες των φακών ήταν γνωστοί ακόμα και από την αρχαιότητα. Έχουμε δηλαδή καταγραφές και από Έλληνες και από Κινέζους, όπου χρησιμοποιήθηκαν φακοί για την ανάφλεξη υλικών ή ακόμα και για να διορθώσουν την όρασή μας από ομοιοπία, προσβιοπία, τις δομωστές παθήσεις των ματιών, ήδη από το 13ο αιώνα. Σύμφωνα με τις καταγραφές που έχουμε στην ιστορία, που δεν είναι και τόσο ξεκάθαρες, είναι αρκετά συγκεκημένες, ο πρώτος που έχει φτιάξει ένα όργανο το οποίο μεγεθύνει, φέρνει τα αντικείμενα πιο κοντά, είναι ο λανδός οπτικός Hans Lieberher, που περίπου στα τέλη του 1580-1590, με αρχές του 1600, είχε φτιάξει ένα τηλεσκόπιο, όμως κανένας μέχρι τότε δεν το είχε χρησιμοποιήσει για αστρονομική παρατήρηση. Ο πρώτος που το σκέφτηκε αυτό το πράγμα ήταν ο Γαλληλέος, που κατασκεύασε τους δικούς του φακούς και το δικό του τηλεσκόπιο και για πρώτη φορά το έστρεψε στον ουρανό, το 1609, και έτσι άνοιξε ένα νέο παράθυρο στην παρετρισιακή αστρονομία. Στη συνέχεια ακολούθησαν και άλλοι, ήταν ο Χριστιαν Χόγκιν στην Ολαδία, ο Νεύτωνας ο γνωστός, που μελέτησε τις ιδιότητες του φωτός, ελέτησε τις ιδιότητες των πρισμάτων, των φακών, των κατόπτρων, μάθαμε για την ανάλυση του φωτός στα χρώματα της Ήρηδας και κατασκέβασε τηλεσκόπιο με κάτοπτρα. Έτσι λοιπόν τα τηλεσκόπια διαπιστώσαμε ότι είναι απλά συλλέκτες φωτός, μπορούν να συλλέξουν το φως είτε με ένα φακό είτε με ένα κάτοπτρο και σήμερα είμαστε σε θέση μετά από τόσα πολλά χρόνια να έχουμε τηλεσκόπια σε όλο τον κόσμο, διαφόρων διαστάσεων, διαφόρων ιδιωτήτων, άλλα διοπτρικά, άλλα κατοπτρικά, πολλά από τα οποία τα γνωρίζουμε ήδη και στον ελληνικό χώρο και σας δείχνω κάποια από τα πιο σημαντικά τηλεσκόπια στην Ελλάδα. Γνωρίζουμε ήδη το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στο Θησίο που έχει το παλιό τηλεσκόπιο ίδια το 1840 και το τηλεσκόπιο Δωρίδη, το αστεροσκοπίο της Πεντέλης που ανήκει στο ίδιο Ιστιτούτο, είναι το διοπτρικό τηλεσκόπιο διαστάσεων 63 εκατοστών σε διάματρο, κάποτε ήταν το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο του κόσμου όταν κατασκευάστηκε και σήμερα τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια στην Ελλάδα βρίσκονται στα εκπαιδευτικά ιδρύματα είτε πανεπιστήμιο είτε ερευνητικά κέντρα όπως το Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο Αθηνών, το Γεροστοθοπούλιο που το βλέπετε σε φωτογραφία στα αριστερά, που συμπτωματικά βρίσκομαι αυτή τη στιγμή σε αυτό το χώρο, το φόντο που βλέπετε πίσω είναι το control room του Γεροστοθοπούλιου Αστεροσκοπείου Αθηνών. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκη στο Αριστοτέλη έχει το δικό του το τηλεσκόπιο, το βλέπουμε στη Μεσαία Φωτογραφία, όπως και το τηλεσκόπιο που έχει το Πανεπιστήμιο Πατρών. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών έχει και άλλα τηλεσκόπια, το μεγαλύτερο της Ελλάδας είναι το Αστεροσκοπείο Χελμού στα Καλάβλητα και το Αστεροσκοπείο του Κραιονερίου που βρίσκεται πάνω από το Κιάτο στην Κόρινθο. Και φυσικά υπάρχει και το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα, του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνα στην Κρήτη, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Κρήτης. Και αυτά είναι τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια που υπάρχουν στον ελληνικό χώρο, που δουλεύουν ερευνητικά. Σε παγκόσμιο επίπεδο έχουμε φτιάξει πραγματικά μεγαθύρια. Αν σκεφτεί κανείς ότι το μεγαλύτερο τηλεσκόπι στον κόσμο που υπάρχει αυτή τη στιγμή είναι το Grand Can, το μεγάλο τηλεσκόπι των Καναρίων νησων με διάμετρο 10,4 μέτρων. Είναι αυτό που βλέπουμε στην φωτογραφία πάνω αριστερά. Είναι μια ευρωπαϊκή κατασκευή, βρίσκεται όπως είπαμε στα Κανάρια νησιά, ενώ η Αμερικανική προσπάθεια έφτιαξε τα τηλεσκόπια ΚΕΚ και τα τοποθέτησε τα τηλεσκόπια ΚΕΚ λειτουργούν συνδυαστικά προσφέροντας έτσι μεγαλύτερη συλλεκτική ικανότητα. Κάτι αντίστοιχο βλέπουμε και στη μεσαία φωτογραφία μου με το Large Binocular Telescope που είναι δύο τηλεσκόπια 8,4 μέτρων που λειτουργούν και αυτά συνδυαστικά και έχουν πολύ μεγαλύτερη συλλεκτική επιφάνεια. Αντίστοιχα η Ευρώπη έχει φτιάξει και αυτά τα συνδυαστικά της τηλεσκόπια όπως το Very Large Telescope, το VLT στη Χιλή με τέσσερα τηλεσκόπια 8,4 μέτρων και όπως βλέπετε μπορούμε όχι μόνο να φτιάχνουμε ένα πολύ μεγάλο τηλεσκόπιο αλλά να συνδυάσουμε πάρα πολλά μικρά και να αυξήσουμε τη συλλεκτική ισχύ τους. Υπάρχουν πάρα πολλά τηλεσκόπια αυτής της τάξης μεγέτους, των 8 μέτρων και 10 μέτρων φυσικά και όλα αυτά καταλαβαίνετε ότι τα τοποθετούμε στις καλύτερες περιοχές του κόσμου εκεί που θα είναι όσο δυνατό μακριά από τα φώτα της πόλης, να μην υπάρχει πολιτισμός και φώτα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την αστρονομική παρατήρηση και τέτοια είναι τα μέρη που τοποθετούμε τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια στον κόσμο, είναι οι καλύτερες περιοχές που μπορεί κάποιος να παρατηρήσει τον ουρανό. Στον χάρτη βλέπουμε ήδη την περιοχή των Καναρίων νησών με τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια που είδαμε εδώ, στην Νότια Αφρική στο Σάδρλανθ, στη Χαβάη η αμερικανική προσπάθεια που έχει βάλει τα τηλεσκόπια στην κορυφή του ηφαιστείου Μαονακέα, όπως και κάποιες στην περιοχική χώρα και μια πάρα πολύ καλή περιοχή για τοποθέτηση μεγάλων αστρονομικών οργάνων είναι η Χιλή και η Άνδης με πολύ μεγάλο υψόμετρο, πολύ ξηρό κλίμα και άριστες χειρικές συνθήκες για παρατήρηση. Στα μελλοντικά σχέδια η ανθρωπότητα σχέσεται να φτιάξει ένα τηλεσκόπιο πολύ μεγαλύτερες διαμέτρου, ήδη από τα 10 μέτρα σκεφτόμαστε να περάσουμε στα 39 μέτρα όπως βλέπετε με μια ευρωπαϊκή προσπάθεια και αυτή είναι το τηλεσκόπιο EELT που είναι τα αρχικά των λέξεων European Extremely Large Telescope που πρόκειται για ένα κατοπτρικό τηλεσκόπιο και σας το δείχνω σε σκίτσο αυτή τη στιγμή, είναι αυτό που θα κατασκευαστεί, έχει ήδη ξεκινήσει η κατασκευή αυτού του τηλεσκοπίου με διάμετρο 39 μέτρων δηλαδή σχεδόν τετραπλά σχεδιάμετρο από τα ίδια υπάρχοντα άρα σε επιφάνεια περίπου 16 φορές μεγαλύτερη. Όταν μόνο το κάτω του είναι 39 μέτρα καταλαβαίνετε ότι το τηλεσκόπι θα είναι τουλάχιστο 45-50 μέτρων σε διάμετρο και ο θόλος το οποίο το σκεπάζει θα πρέπει να είναι περίπου της τάξης των 100 μέτρων. 100 μέτρων όμως είναι οι διαστάσεις ενός φωτοσφαιρικού γηπέδου. Πονταστείτε ένα θόλο, ένα αστροσκοπείο σε διαστάσεις ολυμπιακού σταδίου. Πονταστείτε το ΆΚΑ σαν ένα κτίριο το οποίο έχει τη δυνατότητα περιστροφής, κίνησης και ο θόλος το να ανοιγκλίνει και μέσα να υπάρχει το τηλεσκόπι για να κάνει την έρευνα. Μιλάμε για ένα πραγματικά τεχνολογικό επίτευμα. Όμως αυτή τη φωτογραφία αρκεί να σας πω κάτι μικρά φτωκινητάκια που φαίνονται είναι δαλήκες, μεγάλες, οπότε καταλαβαίνετε τις διαστάσεις του τηλεσκοπείου. Είναι τεράστιο και ήδη έχει ξεκινήσει η κατασκευή του από ευρωπαϊκή συνεργασία. Δεν είναι όμως μόνο τα οπτικά τηλεσκόπια που παρατηρήσουν τον ουρανό. Υπάρχουν παρατηρήσεις σε διάφορα μηκικήματα σχεδόν σε όλο το ηλεκτρομονιτικό φάσμα. Στη γη μπορούμε να τοποθετήσουμε πάρα πολύ μεγάλα ραδιοτηλεσκόπια και ο λόγος που τα ραδιοτηλεσκόπια είναι πολύ μεγάλα είναι γιατί το μήκος κύματος παρατήρησης είναι πολύ μεγαλύτερο από το μήκος κύματος της οπτικής ακτινοβολίας. Άρα για να διατηρήσουμε τη διακριτική τους ικανότητα θα πρέπει και αυτά να είναι πάρα πολύ μεγάλα. Το καλό είναι ότι τα κάτωπτρα στα ραδιοτηλεσκόπια δεν είναι ανάγκη να είναι τόσο ανακλαστικά. Θα μπορούσαμε να φτιάξουμε μια μεταλλική επιφάνεια ή ακόμα και πιο τραχιά επιφάνεια αρκεί να ανακλούν τα ραδιοφωνικά κύματα. Και έτσι εδώ σας δείχνω τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια που υπάρχουν στον κόσμο όπως για παράδειγμα το Arecibo στο Πουέρτο Ρίκο με διάμετρο 305 μέτρων. Το βλέπετε είναι μέσα σε μια κιλότητα βουνού έχει κατασκευαστεί και το πολύ πρόσφατα κατασκευασμένο τηλεσκόπιο FAST που έχει γίνει στην Κίνα με διάμετρο 500 μέτρων. Και αυτό μέσα σε κιλότητα βουνών. Αυτά είναι τα δύο μεγαλύτερα τηλεσκόπια που υπάρχουν και όπως βλέπετε είναι σταθερά πάνω στο έδαφος. Ενώ τα μεγαλύτερα κινητά ραδιοτηλεσκόπια έχουν διάμετρο 100 μέτρων. Και αυτά είναι πάρα πολύ μεγάλα. Φανταστείτε 100 μέτρα που λέγαμε είναι ένα ολόκληρο γήπεδο να μετακινείται σαν ένα πιάτο που παρατηρεί τον ουρανό στα ραδιοφωνικά νοικοί κύματα. Όπως είπαμε και στα οπτικά τηλεσκόπια και στα ραδιοφωνικά μπορούν να συνδυαστούν πολλά μικρότερα και για να αυξηθεί η διακριτική ικανότητα αλλά και να αυξηθεί η συλλεκτική τους ισχύ. Έτσι λοιπόν το VLA, το Very Large Array, όπως βλέπετε στην φωτογραφία πάνω δεξιά, αποτελείται από 27 τηλεσκόπια μικρότερες διαμέτρων, μόλις 25 μέτρων, αλλά συνδυαστικά όλα αυτά προσφέρουν τη διακριτική ικανότητα ενός τεραστείου ραδιοτηλεσκοπίου. Μιλήσαμε όμως μόνο για οπτικά και ραδιοφωνικά και υπάρχει ένας λόγος που μιλήσαμε μόνο για αυτά. Γιατί στη Γη μας η ακτινοβολία που έρχεται το διάστημα φιλτράρεται από την ατμόσφαιρα που έχουμε στον πλανήτη μας. Μόνο η οπτική ακτινοβολία και η ραδιοφωνική μπορεί να φτάσει στην επιφάνεια της Γης και αυτό φαίνεται σε αυτό το διάγραμμα, όπου στον κατακόρυφο άξιο βλέπουμε την ατμόσφαιρική απορρόφηση που αγγίζει το 100% μιλάμε για ολοκληρωτική ατμόσφαιρική απορρόφηση στα πολύ μικρά μικικήματα. Δηλαδή ακτινες χ, ακτινες γ, οι περιόδες της ακτινοβολίας φιλτράρονται, απορροφώνται από την ατμόσφαιρα της Γης και δεν φτάνουν ποτέ στην επιφάνεια. Αυτό εν μέρει είναι καλό για εμάς τους ανθρώπους γιατί η ακτινοβολία αυτή είναι εξαιρετικά βλαβερή. Το γνωρίζουμε ήδη τώρα που είναι καλοκαίρι και προσπαθούμε να προστατευθούμε από την περιόδη ακτινοβολία, αλλά δεν είναι καλό για την αστρονομία που χρησιμοποιεί αυτά τα μικικήματα για να μελετήσει τα εξωτικά αντικείμενα που εκπέμπουν σε αυτές τις ακτινοβολίες. Αντίστοιχα βλέπουμε ότι η απορρόφηση είναι τεράστια και στα μικροκυματικά μικικήματα, στην υπέρυθρη και μικροκυματική ακτινοβολία και στα πολύ μεγάλα μικικήματα, στον 100 μέτρων και 1 χιλιομέτρο. Τα οπτικά παράθυρα όπως τα αναφέρουμε στην αστροφυσική είναι μόνο στο ορατό που εκεί μπορούμε να τοποθετήσουμε οπτικά τηλεσκόπια στη Γη μας και στο ραδιοφωνικό. Υπάρχουν μερικά μικρά παραθυράκια όπως βλέπετε στην κοντινή υπέρυθρη, το κοντινό υπέρυθρο όπως λέμε στην αστρονομία, που όμως δεν φτάνουν στην μηδενική απορρόφηση. Σε αυτόν τον λόγο τα υπέρυθρα τηλεσκόπια που τοποθετούνται στη Γη, θα πρέπει να βρίσκονται σε πολύ μεγάλο υψόμετρο, σε πολύ μεγάλες βουνοκορφές και πολύ μεγάλο υψόμετρο που έχει και αδιάβεια αλλά και σχεδόν μηδενική απορρόφηση. Έτσι λοιπόν για να παρατηρήσουμε το σύμπαν και τις διάφορες πηγές που εκπέμπουν στα μη κηγήματα που απορροφώνται από την ατμόσφαιρα, θα πρέπει να στείλουμε τηλεσκόπια στο διάστημα. Και έτσι η διαστημική εποχή προσέφερε την ευκαιρία να ανοίξουμε τα μάτια μας σε άλλα μη κηγήματα. Τηλεσκόπια τα οποία είναι εξειδικευμένα για παρατήρηση σε εκείνα τα μη κηγήματα, αλλά ακόμα και όργανα τα οποία θα τοποθετηθεί πάνω σε διαστημικούς σταθμούς όπως το Skylab στο παρελθόν ή τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό που σήμερα λειτουργεί ακόμα, ή ακόμα και τηλεσκόπια μεμονωμένα όπως στις ακτίνες Χ, στα ραντιωφωνικά μη κηγήματα, στα υπέρυθρα μη κηγήματα, ακόμα και στην οπτική ακτινοβολία. Γιατί όχι μπορούμε να στείλουμε ένα τηλεσκόπιο στο διάστημα που παρατηρεί τα οπτικά μη κηγήματα, και έτσι θα μπορεί να παρατηρεί και μέρα και νύχτα, εφόσον είναι γνωστό ότι στο διάστημα δεν υπάρχει μέρα και νύχτα και μπορεί φυσικά να παρατηρεί κάποιος αδιάκοπτα το νυχτεραινό ουρανό. Σε αυτή τη φωτογραφία βλέπουμε μια πληθώρα τέτοιων τηλεσκοπίων σε όλη την γκάμα των μη κηγήματος, είτε από οπτική ακτινοβολία είτε ακτίνων Χ και βλέπω και υπέρυθρη ακτινοβολία σε αυτά τα τηλεσκόπια. Έτσι, λοιπόν, έχουμε ανοίξει ένα καινούριο κεφάλαιο στην αστρονομία, αυτό που το ονομάζουμε σήμερα multi-messenger αστρονομία. Είναι αυτό που συνδυάζουμε την πληροφορία από διάφορα τηλεσκόπια, από διάφορες περιοχές τελεπτονομιλημδικού φάσματος, για να πάρουμε την πληροφορία που θέλουμε. Ένα παράδειγμα που δίνω, εδώ είναι το νεφέλομα του καρκίνου, το Crab Nebula, που βρίσκεται στον αστερισμό του Ταύρου, πρόκειται για ένα νεφέλομα σαν υπόλοιμμα έκρηξης υπερκενοφανούς αστέρα. Στην ορατή ακτινοβολία, το visible light που βλέπετε εδώ στο κέντρο, φαίνεται απλά ένα νεφέλομα σαν αποτέλεσμα της έκρηξης αυτού του Σουπερ Νόβα, στο κέντρο του οποίο υπάρχει ένας αστέρας νεοτρονίων. Το βλέπουμε ίσα-ίσα με τα τηλεσκόπια αυτών των αστέρας νεοτρονίων και δυσκολευόμαστε πραγματικά να το δούμε λόγω της απορρόφησης του ίδιου τον νεοτρονίου. Αν όμως κοιτάξουμε στην υπεριόδη εκκληνοβολία, αυτός ο αστέρας νεοτρονίων φαίνεται σαν ένα φωτεινό αστεράκι στο κέντρο. Πολλοί περισσότερο να κοιτάξουμε σε ακτήν ισχύ και ακτήνες Γ που βλέπουμε πραγματικά την εκκληνοβολία υψηλών ενέργειών που προέρχονται από αυτόν τον παλώμενο αστέρα νεοτρονίων, ένα σπάλτσαρ δηλαδή. Στον αντίποδα, στο υπέρυθρο και στη διαφορετική εκκληνοβολία βλέπουμε άλλα χαρακτηριστικά για το ίδιο τον ευφέλωμα, για το πόσο ψυχρά είναι τα αέρια που το περικλείουν και πόσο γρήγορα διαστέλονται. Όλη αυτή η πληροφορία συνδυαστικά μπορεί να μας δώσει την φυσική που κρύβεται μέσα στην έκρεξη ενός Σούπερ Νόβα και το τι ακριβώς συμβαίνει για τους αστέρες νεοτρονίων. Ένα άλλο παράδειγμα που μπορώ να δώσω σε ένα γαλαξία, όπως ο γαλαξίας Μ51, η Whirlpool Galaxy. Βλέπουμε τον ίδιο γαλαξία στην ορατή εκκληνοβολία, χαρακτηριστική σπυρωειτής νομή με το κέντρο του γαλαξία και τις πύρες, τα γνωστά δηλαδή από τις άπειρες φωτογραφίες που μας έχει χαρίσει το Hubble. Όμως αν κυνδυάξουμε αυτό το γαλαξία στις μεγαλύτερες ενέργειες στην περιόδο εκκληνοβολίας, βλέπουμε τα πολύ θερμά αστέρια που είναι πολύ λιγότερα στο γαλαξία. Κι εκεί βλέπουμε μια στατιστική πελίως διαφορετική. Βλέπουμε ότι τα θερμά αστέρια είναι αυτά που δημιουργούνται στις πύρες του γαλαξία. Και στις ακτίνης Χ βλέπουμε τα λεγόμενα x-ray binaries, διπλά αστέρια που περιλαμβάνουν είτε έναν αστέρα νεοτρονίων είτε μια μελανιοπή. Οπότε είναι σαν να κάνουμε μια χαρτογράφηση του γαλαξία και να εντοπίζουμε τις μελανές οπές και τους αστέρες νεοτρονίων μέσα στις πύρες του γαλαξία. Από την άλλη μεριά, στο infrared, στην υπέρυθρη εκτενοβολία βλέπουμε τα πολύ ψυχρά αστέρια, τα οποία είναι και η πλειοψηφία των αστεριών που οπαρτίζουν ένα γαλαξία. Ενώ στα ραδιοφωνικά μεγεκήματα βλέπουμε τα ακόμα πιο κρύα αντικείμενα, που κρύα αντικείμενα αποτελούν τα νεφελώματα, οι δρογόνου, οι δεξιωτές, το άνθρακα και όλα αυτά τα οποία δημιουργούν μελλοντικά τα αστέρια. Γιατί τα αστέρια δημιουργούνται από αέρα και σκόνη που εντοπίζουν εύκολα στα ραδιοφωνικά. Υπάρχουν πάρα πολλά τηλεσκόπια που έχουν φτιάξει οι διαστημικές υπηρεσίες. Ήδη η ΝΑΣΑ μόνη της έχει φτιάξει το δικό της στόλο τηλεσκοπίων. Εδώ σας δείχνουν το στόλο της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, μια αρμάδα τηλεσκοπίων που καλύπτει όλο το φάσμα των ενεργιών του ηλεκτρομανιδικού φάσματος. Συγκινώντας από το Lisa Pathfinder, το οποίο αποσκοπεί στην ανήχνευση βαρυτικών κυμάτων. Δεν είναι ηλεκτρομανιδικής φύσης στα βαρυτικά κύματα, αλλά είναι ένα είδος ανοιχνευτή που μπορεί να δώσει πληροφορία και αυτή. Το Planck που παρατηρεί σε μικροκύματα και έχει δώσει έναν καταπληκτικό χάρτη όλου του γαλαξία, όλου του σύμπαντος, το τι συμβαίνει γύρω μας από πλευράς μικροκυματικής επινογολίας. Βλέπουμε δηλαδή τα απομηνάρια της μεγάλης έκρηξης σήμερα να εκπέμπουν μικροκυματικά. Το τηλεσκόπιο Herschel, το οποίο δούλευε πριν μερικά χρόνια, τώρα δεν λειτουργεί πια στην υπέρυθρη πληνογολία. Το James Webb Space Telescope, που είναι ένα μελλοντικό τηλεσκόπι, θα το αναφέρω σε λιγάκι. Ή άλλες αποστολές όπως Cheops-Euclid, που είναι από τις μελλοντικές αποστολές που θα στείλνει η Ευρωπαϊκή Διαστημική Πηρεσία. Το Hubble HST, το γνωστό τηλεσκόπιο Hubble που λειτουργεί εδώ και 30 χρόνια. Το τηλεσκόπιο Gaia, που λειτουργεί τα τελευταία χρόνια και έχει δώσει εκπληκτικές φωτογραφίες και θα δείτε σε λίγο μια πολύ όμορφη φωτογραφία που μας έχει δώσει το τηλεσκόπιο αυτό. Και στις πολύ υψηλές ενέργειες, το HSM-Newton και INTEGRAL που παρατηρήσει εκτήν ισχύ και εκτήν σκάμα. Βλέπετε ότι και μόνο μια διαστημική υπηρεσία όπως η ESA έχει ήδη καλύψει όλο το ηλεκτρομονιτικό φάσμα με πολλές αποστολές. Καταλαβαίνετε κιόλας ότι δεν είναι εύκολο να παρατηρήσει κανείς με ένα τηλεσκόπιο τα πάντα. Πρέπει να στείλουμε πολλά τηλεσκόπια με διάφορες διαμέτρες, διάφορες τεχνικές. Άλλα παρατηρούν είναι πολύ συγκεκριμένη το αρχί του ουρανού, άλλα σαρώνουν όλο τον ουρανό. Είναι δηλαδή τελείως διαφορετικός ο σκοπός που επιτελεί το καθένα. Λίγα λόγια για το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Δεν θα πω πάρα πολλά γιατί ήδη γνωρίζουμε το εξαιρετικό έργο που έχει κάνει και το Ίδρυμα Ευγενίδου για το αφιέρωμα των 30 χρόνων λειτουργίας αυτού του τηλεσκοπίου. Να πω μόνο ότι το τηλεσκόπιο αυτό λειτουργεί εδώ και 30 χρόνια από το 1990, που αρχικά όταν τοποθετήθηκε είχε ένα μικρό προβληματάκι, το διορθώσαμε στα πρώτα τρία χρόνια και έκτοτε από το 1993 μας έχει δώσει όλες αυτές τις εκπληκτικές φωτογραφίες που βλέπουμε καθημερινά στο ίντερνετ και είχε την ευκαιρία και εγώ να δουλέψω με φωτογραφίες δικές του πριν μερικά χρόνια. Είναι ένα τηλεσκόπιο που έχει διάμετρο μόλις 2,4 μέτρα και λέω το μόλις 2,4 μέτρα γιατί δεν είναι πάρα πολύ μεγάλο το τηλεσκόπιο όταν ξέρουμε ότι σήμερα μπορούμε να φτιάξουμε και 10 μέτρα το τηλεσκόπιο. Αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολο να το στείλουμε στο διάστημα με τόσο μεγάλο διάμετρο. Δεν υπάρχουν πείραμπλοι με διάμετρο μεγαλύτεροι των 3,5 μέτρων περίπου και γι' αυτό το μεγαλύτερο κάτω του που έχουμε στείλει στο διάστημα είναι το κάτω του τηλεσκοπίου Herschel που έχει διάμετρο 3,5 μέτρων. Είδαν ακριβώς οι διάμετρους του γεράβου που μπορούσαν να μεταφέρει ένα τηλεσκόπιο στο διάστημα. Το τηλεσκόπιο Hubble εκτός από τις κυβετικές φωτογραφίες που μας έχει δώσει έχει παρατηρήσει και κάποια σπάνια φαινόμενα όπως αυτό που θέλω να τονίσω εδώ που δείχνει τον Ιούλιο του 1994 τη σύγκρουση ενός κομμύτη με τον πλανήτη Δία. Είναι ο κομμύτης Σουμέκερ Λέβι ο οποίος όταν είχε ανακαλυφθεί παρατηρήθηκε ότι βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουσης με τον Δία. Στράφηκε το τηλεσκόπιο Hubble προς εκείνη την αντικατεύτηση και γίναμε μάρτυρες μιας τεράστιας σύγκρουσης όλων αυτών των κομματιών του κομμύτη. Ο κομμύτης είναι αυτός που βλέπουμε σε τιμηματάκια μικρά κόκκινα. Ήταν ένας τεράστιος κομμύτης ο οποίος λόγω παλληριακών δυνάμων διαμελίστηκε σε γύρω στα 20-25 κομμάτια και όλα αυτά έπεσαν πάνω στον Δία, τον βομβάρτησαν πραγματικά. Αρκεί να σας πω ότι έστω και ένα κομμάτι από αυτά έπεφτε στον πλανήτη μας, μιλούσαμε πλέον για ολοκληρωτική καταστροφή οποιασδήποτε ένδυου όντως υπάρχει πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη μας. 20 τέτοια κομμάτια πέσαν πάνω στον Δία και μπορέσαμε να δούμε τι θα συνέβαινε αν έπεφτε κάποιος τέτοιος κομμύτης πάνω σε έναν πλανήτη. Ο Δίας φυσικά είναι τεράστιος, δεν είχε κάποια καταστροφή, απορόφησε αυτόν τον κομμύτη και μέσα σε μερικές εβδομάδες επανήλθε στη φυσιολογική του κατάσταση. Ένα τηλεσκόπι σαν το Hubble, όσο ωραίες και φωτογραφίες και να μας δώσει, δεν λύνει ολοκληρωτικά τα προβλήματα της έρευνας. Αρκεί να σας δείξω τη φωτογραφία του νάνου πλανήτη Πλούτονα. Όταν ανακαλύφθηκε το 1930 ήταν απλά ένα αστεράκι που κινείται ανάμεσα στα αστέρια του ουρανού. Ενώ με το Διαστημικό Τελεσκόπι Hubble, όταν φωτογραφήθηκε, μπορούσαμε να δούμε ότι είναι ένας πλανήτης με κάποιο σφαιρικό σχήμα. Βλέπετε ότι φτάσαμε το Διαστημικό Τελεσκόπι Hubble στα όρια του και να βλέπουμε τα πίξελ του. Και να μπορέσουμε να παρατηρήσουμε ότι ο Πλούτονας είναι ένα σφαιρικός πλανήτης με κάποια χαρακτηριστικά στην επιφάνεια. Αλλά δεν μπορούσαμε να δούμε τίποτα περισσότερο μέχρι που η αποστολή New Horizon της NASA πήγε το 2015 και το φωτογράφησε. Αυτό, δυστυχώς, μπορούμε να το κάνουμε μόνο για το ηλιακό σύστημα. Μπορούμε να στείλουμε αποστολές στο ηλιακό σύστημα και να παρατηρήσουμε τα αντικείμενα από κοντά. Αλλά στο Σύμπαν ολόκληρο, όταν θέλουμε να παρατηρήσουμε άλλους γαλαξίες, εξοπλανήτες ή άλλα αστέρια, δεν μπορούμε να στείλουμε αποστολές. Και περιοριζόμαστε από την χρήση των τηλεσκοπίων, γνωρίζοντας φυσικά τους περιορισμούς τους. Έτσι, λοιπόν, θα πρέπει να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε με τα τηλεσκόπια που έχουμε και το τι τηλεσκόπιο θα πρέπει να φτιάξουμε στο μέλλον για να παρατηρήσουμε αυτό που θέλουμε. Σας ευχαριστούμε πολύ. Έχουμε ένα πρόβλημα με τη σύνδεση με τον κ. Γαζέα. Θα το αποκαταστήσουμε σε λίγο. Θα πρέπει να κάνει πάλι επανασύνδεση ο κ. Γαζέας για να συνεχίσει την παρουσίασή του. Παρακαλώ, δώστε μας λίγο χρόνο να αποκαταστήσουμε το πρόβλημα. Περιμένοντας την σύνδεση πάλι του κ. Γαζέα, θα ήθελα να προσθέσω πάνω σε αυτά που είπε, κυρίως για το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble, που είναι κάτι πραγματικά πάρα πολύ εντυπωσιακό, αυτό που ανέφερε για τις αποστολές επισκευής, συντήρησης αλλά και αναβάθμισης. Όπως είπε, όταν το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble του 1990 μπήκε σε τροχιά και ξεκίνησε τη λειτουργία του, οι πρώτες εικόνες που μας έδινε ήταν λίγο θολές και αυτό συνέβαινε γιατί υπήρχε ένα πρόβλημα στο κάτω πτρό του, το οποίο ήταν ελάχιστο, ήταν κάτι λιγότερο και από ένα χιλιοστό, αλλά αυτό δημιουργούσε ένα ζήτημα στην κατάσταση των εικόνων. Επανήλθε και ο κ. Γαζέας, οπότε μπορεί να συνεχίσει. Κύριε Γαζέα, αν μας συγχωρείτε κάποιο τεχνικό πρόβλημα. Εντάξει, εμείς συνεχίσαμε, οπότε μόλις είστε έτοιμοι μπορείτε να συνεχίσετε. Έλεγα στους θεατές μας για την πρώτη αποστολή που έγινε συντήρησης και επισκευής του Hubble το 1993, αλλά συνεχίστε και μπορούμε να τα πούμε μετά. Εμένα είναι εδώ στα διαστημικά τηλεσκόπια που έχουμε στείλει το τελευταίο καιρό, όπως είναι το τηλεσκόπιο KOROT, που δουλεύσα μεταξύ του 2006 και 2013 και ήταν ένα σχετικά μικρό τηλεσκόπιο, πολύ μικρής διαμέτρου και είχε επικεντρωθεί στη μελέτη των αστέρων του, οι οποίοι υπάλλονται, είναι υπαλλόμενοι αστέρες, που φουσκώνουν και ξεφουσκώνουν γιατί βρίσκονται σε τελευταία στάδια της ζωής τους, στο εξελιγικό τους στάδιο. Όμως το τηλεσκόπιο KOROT έδωσε μια νέα εικόνα για το πλάτο της αστροφυσικής που λέγεται αστεροσυσμολογία, η συσσυμολογία των άστρων. Όπως λοιπόν και στην Γη χρησιμοποιούμε τη συσσυμολογία και τα συσμικά κύματα για να μελετήσουμε το εσωτερικό του πλανήτη μας, έτσι και η αστεροσυσμολογία χρησιμοποιεί τις δονίες και τις αναπάλσεις αυτών των αστεριών για να μελετήσουμε το εσωτερικό των αστεριών χωρίς απαραίτητα να χρειάζεται να πάμε μέσα στο εσωτερικό νοσοστεριού. Η αποστολή KOROT λοιπόν άλλαξε την όψη της αστεροσυσμολογίας που έχουμε σήμερα και πολλά τηλεσκόπια σήμερα χρησιμοποιούν τέτοιου είδους παρατηρήσεις για να μελετήσουμε το εσωτερικό των αστεριών. Η αποστολή Kepler είναι από τις πιο γνωστές σύγχρονες αποστολές γιατί μέσα στα εννιά χρόνια λειτουργίας της αποστολής αυτής ανακαλύψαμε περισσότερους από 4.000 εξοπλανήτες σε άλλα ηλιακά συστήματα δηλαδή και μας έδωσε την πληροφορία ότι υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να έχουμε πλανήτες όπως και η γη μας με συνθήκες που έχει και η γη μας μπορούμε να έχουμε ρευστό νερό και ατμόσφαιρα που δεν τα έχουμε ανακαλύψει ακόμα αλλά έχουμε πάρα πολλούς υποψηφίους τέτοιους πλανήτες. Γι' αυτό λοιπόν κατά τη λήξη αυτής της αποστολής του Kepler η αποστολή TESS ετέθησε τροχιά το 2018 και εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα με πολύ μικρότερα τηλεσκόπια, όπως βλέπετε στη φωτογραφία έχει τέσσερα μικρότερα τηλεσκόπια διαμέτρου περίπου 10-12 εκατοστών αλλά σαρώνουν τον ουρανό και θα πάρουν φωτογραφίες από όλον τον ουρανό για να ανακαλύψουν περισσότερους εξοπλανήτες ενώ η αποστολή Kepler ανακάλυψε τους τέσσερις χιλιάδες εξοπλανήτες μόνο παρατηρώντας μια γωνία του ουρανού στον ασθενισμό του Κύκνου. Οι εξοπλανήτες είναι ίσως από τα πιο σημαντικά επιτρέπημα της εναστροφυσικής σήμερα και για το λόγο που είπα προηγουμένως ανακαλύψαμε καταρχήν ότι δεν είμαστε μόνοι μας. Είχαμε το θέμα ότι οι πλανήτες γνωστοί ήταν οι 8 του ηλιακού συστήματος και αρκετοί νάνοι πλανήτες που υπάρχουν γύρω από τους 8 γνωστούς πλανήτες και μόλις τα τελευταία 30 χρόνια ανακαλύψαμε τον πρώτο εξοπλανήτη και έκτοτε καταλαβαίνετε ότι ο ρυθμός αυξάνει εκθετικά. Εκτός από το ρυθμό αύξησης της ανακάλυψης των εξοπλανητών είναι πολύ σημαντικό να δούμε πόσους πλανήτες έχουμε που μοιάζουν σε χαρακτηριστικά με τη Γη. Δηλαδή να βρίσκονται σε ένα αστέρι όπως και ο ήλιος, να βρίσκονται σε σωστή απόσταση από τον ήλιο ώστε να μην είναι παγωμένο το νερό ή να μην έχει εξατμιστεί το νερό και να έχει τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να έχει ρευστό νερό, κλίμα και φυσικά τις κατάλληλες συνθήκες για τη δημιουργία ζωής. Γνωρίζοντας όμως τους περιορισμούς αυτών των τηλεσκοπιών δεν αρκεί μόνο να ανακαλύψουμε τους εξοπλανήτες. Θα πρέπει να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά των αστεριών γύρω από τα οποία περιστρέφονται αυτοί οι πλανήτες. Έτσι λοιπόν η αποστολή Gaia από την ελληνική λέξη θεότητα της Αιγαίας λειτουργεί από το 2013 με σκοπό να παρατηρήσει περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο αστέρια στο γαλαξία μας και έτσι να φτιάξει το πιο πλούσιο χαρτί του γαλαξία που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα και είναι η φωτογραφία που βλέπουμε στα δεξιά. Είναι όλα τα αστέρια, τα ένα δισεκατομμύριο αστέρια που μπορεί να δει η αποστολή Gaia και εκτός από τα αστέρια βλέπουμε νεφελώματα, σκόνη αερίων που βρίσκονται στη δικιά μας γειτονιά και είναι αυτή η σκόνη και τα αέρια που δημιουργούν τα νέα αστέρια του γαλαξία μας. Εκτός από την παρατήρηση αυτών των αστεριών μπορεί αυτή η αποστολή να μετρήσει την παραμικρή κίνηση στα αστέρια αυτά, άρα και την ανακάλυψη εξωπλανητών, ή ακόμα να χαρτογραφίσει το πώς περιστρέφει το γαλαξίας μας, να μελετήσει τη θέση, τη φωτεινότητα, τη θερμοκρασία και τον χρώμα των αστεριών σε πάρα πολύ μεγάλη δεστισία. Φυσικά, μια τέτοια φωτογραφία του γαλαξία μπορεί να δημιουργηθεί και στα άλλα μεγικήμοτος, όπως για παράδειγμα στις ακτήνες Χ, στις ακτήνες Γ, όπως βλέπουμε εδώ την αντίστοιχη φωτογραφία από το τηλεσκόπιο Πέρλιντ. Θα μπορούσαμε να μιλάμε για ώρες για όλες αυτές τις αποστολές και φυσικά σας δείχνω μόνο τις πολύ γνωστές σκεπτές που έχουν συνησφέρει πάρα πολύ στην έρευνα, αλλά και μόνο σε ένα τέτοιο διάγραμμα όπως αυτό αριστερά βλέπετε δεκάδες τηλεσκόπια, το καθένα με το όνομά του, που έχουνε ταχθεί να παρατηρήσουνε όλο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα από τις ακτήνες Γ, ακτήνες Χ, ηλεκτρομαγνητική εκτενοβολία στο ρατώ, στα μικροκυματικά και στα ροδιοφωνικά μυκηκήματος. Και έτσι λοιπόν να μην έχουμε αφήσει ούτε ένα μικρό κενό που να μην μπορούμε να το παρατηρήσουμε από το διάστημα ή από τη γη. Στα μελλοντικά σχέδια της ανθρωπότητας είναι αποστολήνως πολύ μεγάλο τηλεσκοπείο στο διάστημα, όχι για την κατάσταση του Hubble αλλά σαν επέκταση των δυνατοτήτων του διαστημικού τηλεσκοποιού Hubble, είναι το τηλεσκόπιο James Webb. Το τηλεσκόπιο James Webb όπως βλέπετε είναι ένα τηλεσκόπιο που το κάτω πρώτο αποτελείται από πολλά εξαγωνικά κάτω τώρα. Είναι ένα τεράστιο όργανο με διάμετρο 6,5 μέτρων που δεν χωράει σε έναν πυραβλό, οπότε πρέπει να είναι διπλωμένο μέσα στον πυραβλό του όταν θα εκτοξευθεί. Και όλο αυτό θα είναι πτυσσόμενο όταν βγει στο διάστημα θα ξετυλιχθεί και θα δημιουργήσει αυτό που βλέπουμε σε σκίτσο σε αυτή τη φωτογραφία. Αυτό το τηλεσκόπιο ήδη έχει ξεκινήσει να κατασκευάζεται, έχει ήδη φτιαχτεί το κάτω τορκιομηχανισμός του οπτικού συστήματος. Και αναμένεται, και εδώ σας το δείχνω σε φωτογραφία στα εργαστήρια της ΝΑΣΑ, αναμένεται να σταλεί στον διάστημα μέσα στον επόμενο 1,5 χρόνο. Περίπου τον Οκτώβριο του 2021 αναμένεται να τεθεί σε τροχιά και να μας δώσει μια πολύ ξεκάθαρη και πολύ καθαρότερη εικόνα του διαστήματος. Να τονίσω ότι αυτό το τηλεσκόπιο θα δουλέψει κυρίως στην υπέρυχη ακτινοβολία, όχι τόσο στην ορατή ακτινοβολία. Έτσι δεν θα μας δώσει εικόνες σαν το Hubble, όπως θα βλέπουμε με το γυμνό μάτι, αλλά θα είναι η ακτινοβολία, η υπέρυχη των αστεριών. Και υπάρχει και ένας λόγος που δουλεύει στην υπέρυχη ακτινοβολία, γιατί αυτή η ακτινοβολία δεν απορροφάται τόσο πολύ από τη σκόνη και τα αέρια των γαλαξιών και μπορεί να διεσδίσει πιο βαθιά μέσα στο σύμπαν και να παρετρήσει πιο μακρινά αντικείμενα. Στις μελλοντικές αποστολές και όλας μπορούμε να συμπεριλάβουμε και μικρά τηλεσκόπια, γιατί θα ήθελα να τονίσω ότι δεν είναι η λύση του προβλήματος μας να φτιάξουμε ένα τεράστιο τηλεσκόπιο. Παρ' όλα αυτά, βλέπουμε ότι και στη Γη προσπαθούμε να φτιάξουμε ένα τηλεσκόπιο 39 μέτρων και στον διάστημα να στείλουμε το James Webb, που είναι τεράστιο τηλεσκόπιο, αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τη συμμισφορά των μικρών τηλεσκοπίων στην Αστροφυσική. Γι' αυτό, λοιπόν, στα μελλοντικά σχέδια των διαστημικών αποστολών, των διαστημικών τηλεσκοπιών, συμπεριλαμβάνεται η αποστολή Πλάτο, που κατασκευάζεται τώρα και αναμένεται να εκτοξιευτεί το 2026, που όπως φαίνεται στη φωτογραφία αποτελείται από 27 τηλεσκόπια μικρής διαμέτρου, μόλις 12 εκατοστών, αλλά όλα αυτά τα τηλεσκόπια θα κοιτάνε από διαφορετική γωνία και θα σαρώσουν όλον τον ουρανό για να παρατηρήσουν εξωπλανήτης. Θα είναι σαν συνέχεια της αποστολής Κέπλερ και της αποστολής ΤΕΣ με σκοπό να παρατηρήσει τους εξωπλανήτες που μοιάζουν με τη Γη μας, να επικεντρωθεί δηλαδή η έρευνα στους εξωπλανήτες. Η αποστολή Αριέλ στα δεξιά, αναμένεται να εκτοξιευτεί το 2028, πάλι έχει ένα μικρό τηλεσκόπιο, διαμέτρου περίπου ενός μέτρου και η αποστολή αυτή, η Αριέλ, αποσκοπεί στο να παρατηρήσει με τη τεχνική της φασματοσκοπίας τους γνωστούς εξωπλανήτες, αυτούς που γνωρίζουμε σήμερα ή αυτούς που θα παρατηρήσει το ΤΕΣ ή το Πλάτο και είναι υποψήφιοι να έχουν συνθήκες ζωής. Δηλαδή όλοι οι πλανήτες που γνωρίζουμε σήμερα και μοιάζουν με τη Γη μας και σήμερα είναι γύρω στους 160 σε αριθμό, είναι καλό να γνωρίζουμε τι ατμόσφαιρα έχουν, αν έχουν νερό, αν το νερό είναι σε υγρή μορφή ή σε αέρια και αυτό ακριβώς στάνει η αποστολή του διαστημικού τηλεσκοπίου Αριέλ. Ο λόγος που χρησιμοποιούμε τα μικρά τηλεσκόπια είναι περισσότερα για να σαρώνουν τον ουρανό, να σαρώνουν όλες τις γωνιές του και να μην έχουμε ένα μεγάλο τηλεσκόπιο που θα είναι αφυσιωμένο σε μία μόνο συγκεκριμένη περιοχή του ουρανού. Αυτό συμβαίνει κιόλας γιατί τα μεγάλα τηλεσκόπια, όπως και στη Γη και στο διάστημα, έχουν τόσο μεγάλο φόρτο εργασίας που δεν μπορούν να φιερώσουν όλο τους το χρόνο στην παρατήρηση των πάντων. Έτσι, λοιπόν, τα μικρά τηλεσκόπια μπορούν να συνεισφέρουν στην παρατήρηση εξειδικευμένων ομάδων αστεριών ή πλανητών ή νεθελωμάτων. Έτσι μπορούμε να έχουμε τηλεσκόπια που κάνουν αστεροσυσμολογία, τηλεσκόπια που κάνουν εξωπλανήτες, τηλεσκόπια που κάνουν γαλαξίες και αυτά μπορεί να είναι μικρότερες διαμέτρου. Στη Γη, λοιπόν, αυτό που κάνουν είναι τα μικρότερα τηλεσκόπια, που θα θεωρήσει κανείς ότι είναι παροκλεισμένα, να τα συγκεντρώνουν όλα μαζί και να τα αφιερώνουν στη μελέτη κάποιων συγκεκριμένων πραγμάτων. Έτσι ακριβώς κάνουμε και στο διάστημα. Εκτός από μεγάλα τηλεσκόπια, όπως το Hubble και το James Webb, φτιάχνουμε τηλεσκόπια μικρής διαμέτρου για να μελετούμε αφοσιωμένα και επικεντρωμένα σε κάποιον συγκεκριμένο κλάδο της έρευνας. Και οι μεγάλες ανακαλύψεις, όπως γράφω σε αυτή τη διαφάνεια, δεν είναι αυτές που προέρχονται από κάτι πάρα πολύ μεγάλο, δηλαδή από μια μεγάλη θεπογράφηση, από κάτι σπουδαίο που έχει έρθει από ένα τεράστιο τηλεσκόπιο. Νέοι κόσμοι και νέες ανακαλύψεις μπορούν να έρθουν από τα πιο μικροσκοπικά αντικείμενα που έχουμε παρατηρήσει, όπως είναι οι αστεροειδείς, οι μετεωρείτες ή οι κομήτες που υπάρχουν μέσα στο ηλιακό σύστημα. Στο ηλιακό σύστημα έχουμε χιλιάδες ή εκατομμύρια αστεροειδείς και κομήτες που αυτά τα αντικείμενα είναι παγωμένα από την εποχή που δημιουργήθηκε το ηλιακό μας σύστημα, 4,5 δισ. εκατομμύρια χρόνια πριν. Και είναι παγωμένα και υπάρχουν οι αποδείξεις και οι υπογραφές των πρώτων στυρμών της δημιουργίας του ηλιακού σύστηματος. Οι κομήτες παίρνουν νερό, έχουμε πάγο. Και είναι αυτό το νερό που έχει έρθει στο εσωτερικό ηλιακό σύστημα και έχει δημιουργήσει τις τάλασσες και τα ποτάμια που γνωρίζουμε σήμερα στη Γη. Εντυπωσιακές ανακαλύψεις όπως η ανακάλυψη του πλανήτη Χαουμέα πριν μερικά χρόνια πριν, αν θυμάμαι καλά, γύρω στον 20 αιτία, έχει δώσει μία άλλη ώψη για τα αντικείμενα που βρίσκονται έξω από το ηλιακό μας σύστημα, τους νάνους πλανήτες, στη κοινωνιά φυσικά του ηλιακού σύστηματος, αλλά μια πάρα πολύ σημαντική ανακάλυψη που έγινε τρία χρόνια πριν είναι ότι αυτός ο νάνος πλανήτης έχει δακτήλιο. Κάτι το οποίο ήρθε σε πολύ μεγάλη έκπληξη στην αστρονομική κοινότητα, γιατί γνωρίζουμε όλοι ότι ο Κρόνος έχει ένα δακτήλιο, όπως και οι άλλοι μεγάλοι γίγαντες πλανήτες, όπως ο Δίας, ο Ουρανός και ο Ιδώνας. Και κάποιος γνωρίζοντας ότι αυτοί οι τέσσερις γίγαντες πλανήτες έχουν δακτήλιο, θα θεωρούσε ότι είναι λογικό οι μεγάλοι πλανήτες να έχουν δακτήλιο, γιατί είναι μεγάλη, έχουν μεγάλο πεδίο βαρύτητας και μπορούν να συγκρατήσουν δακτήλιο. Έρχεται λοιπόν ένας μικροσκοπικός αστεροειδής και ένας νάνος πλανήτης, η Χαουμαία, να μας δείξει ότι κι αυτός μπορεί να έχει δακτήλιο και μάλιστα έχει και δύο δορυφόρους. Έχει δύο δορυφόρους και ένα δ δορυφόροι πλανητών, όπως ο εγγέλαδος που δείχνουμε εδώ στον Κρόνο, που είναι πλούσι σε νερό και πάγο. Αυτό που βλέπουμε σε φωτογραφία είναι ο εγγέλαδος και ο πάγος που έχει καλύψει την επιφάνεια του, βλέπουμε ρίσματα στον πάγο, βλέπουμε κρατήρες στον πάγο από διάφορους μετεωρήτης που έχουν πέσει πάνω σε αυτόν. Άρα σίγουρα κάτω από αυτή την επιφάνεια του πάγου υπάρχει ρευστό νερό. Αυτό δημιουργεί όλες τις δύο δορυφόρους πλανητών που έχουν καλ και δεν μπορούμε να δούμε μέσα. Έτσι, λοιπόν, συνδυασμός διαστημικών τελεσκοπείων, επίγειων τελεσκοπείων και διαστημικών απελευθέντων πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών πλανητών και πώς έγινε η πρώτη αποστολή, η οποία βιώσε το σφάλμα αυτό και ήταν οι εικόνες καθαρές. Και στη συνέχεια γίναν άλλες τέσσερις επισκέψεις, νομίζω, όπου αναβαθμίστηκε κιόλας, μπήκαν επιπλέον όργανα. Είναι κάτι πάρα πολύ εντυπωσιακό το να μπορεί μια αποστολή με αστροναύτες να πάνε στην τροχιά που βρίσκεται ακριβώς στο Διαστημικό Τηλεσκόπιο να το επισκευάσουν, να γυρίσουν πίσω, να ξαναπάνε. Ήθελα να μας πείτε δύο λόγια γι' αυτό. Αν θέλετε, αν μπορείτε να κάνετε, να σταματήσετε το screen sharing για να σας βλέπουμε και καλύτερα. Να σταματήσω το share screen. Ναι, ναι, ναι. Εντάξει έτσι? Ναι, ναι, ναι. Λοιπόν, σχετικά με το Hubble, όντως η τελευταία αποστολή της συντήρησης του Τελεσκοπίου έγινε το 2009. Και όπως είπατε, ο σκοπός των αποστολών συντήρησης είναι να αναβαθμίσουν τα όργανα, να αλλάξουν οι μπαταρίες που φορτίζουν ηλιακή ενέργεια, αλλά καλό είναι να έχουμε μεγαλύτερη σχορετικότητας μπαταρίας. Εντοχωμένως καινούργες κάμαρες που έχουν εντοποθετηθεί και φασματογράφοι και όργανα που έχουν αναβαθμίσει την ποιότητα των φωτογραφιών που έχουν βγει. Αλλά η πιο σημαντική επέμβαση που έχει γίνει στο Τελεσκόπιο ήταν στην αρχή της αποστολής. Το 1990 έγινε η αποστολή και το 1993 έγινε η πρώτη αποστολή συντήρησης διότι συνειδητοποιήσαμε ότι η κατασκευή του Τελεσκοπίου, εξ αρχής από τη Γη δηλαδή, είχε ένα μικρό κατασκευαστικό πρόβλημα. Όταν φτιάξαμε το κάτατρο και ελέγξαμε την καμπιλότητά του, που θα πρέπει να είναι παραβοληδούς σχήματος, είχε μετρηθεί με έναν ελαθρός λάθος τρόπο, τον οποίο σήμερα το γνωρίζουμε πολύ καλά. Αυτός ο μικρός λάθος τρόπος μέτρησης, που τότε είχε δείξει ότι το κάτατρο είναι μια χαρά σε καμπιλότητα, είχε πέσει έξω για μερικά κλάσματα του χιλιοστού. Κλάσματα του χιλιοστού. Είναι μερικά μικρόμετρα. Αυτά τα μικρά μικρόμετρα σημαίνουν ότι το σχήμα της παραβοληδούς μορφής του κατασκευάτου δεν ήταν ακριβώς αυτοί που έπρεπε. Άρα το φως συγκεντρωνότανε από το κεντρικό κομμάτι του τηλεσκοπίου στην αισθία του, αλλά όχι από τα κριανά σημεία του. Έτσι λοιπόν έβγαζε ένα σφάλμα, το λεγόμενο σφαρικό σφάλμα, όπως λέγεται στην οπτική, και έπρεπε αυτό κάπως να φτιαχτεί. Έχοντας λοιπόν το τηλεσκόπιο ήδη σε τροχιά στο διάστημα, η επέμβαση που θα μπορούσε κάποιος να πει είναι κατά βάση το κάτω φτιάξε το και το κάνε στη λίμπα. Αυτό φυσικά δεν μπορούσε να συμβεί, ήταν αποστολίδες εκατομμυρίων δολαρίων, δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι τέτοιο, ούτε φυσικά να αλλάξουν το σχήμα του κατόπτρου που ήταν απογιαλεί και δεν μπορούσε να επέμβει. Η λύση, και γι' αυτό κιόλας κράτησε τρία χρόνια από το 90 μέτρα και το 93 μέχρι να βρεθεί λύση, και έλεγε ότι θα μπορούσε να βάλουμε ένα φακό μειοπίας μπροστά από το τηλεσκόπι και θα διορθώνει το οπτικό του πρόβλημα. Δηλαδή, θεωρήσαμε ότι το Hubble σαν τηλεσκόπι, σαν όργανο, είναι προβληματικό όπως είναι προβληματικό ένα ανθρώπινο μάτι και βάζοντάς του ένα φακό μειοπίας μπορούμε να το διορθώσουμε. Τοποθετήθηκε λοιπόν στην πρωτεύουσα αισθία του τηλεσκοπίου ένας διορθωτικός φακός μικρότερος διαμέτρου και εστιάζει το φως από το σφαιρικό του σφάλμα στη σωστή του θέση και έτσι από το 1993, οι εικόνες που μας δείχνει το Hubble είναι τελείως διαφορετικές και εντελώς ξεκάθαρες. Ναι, νομίζω είναι κάτι πάρα πολύ εντυπωσιακό αυτό. Αλλά, σε κάποιες επόμενες ερωτήσεις, είναι γεγονός ότι βλέπουμε και στη δημοσιότητα και στο ίντερνετ παντού πολύ εντυπωσιακές φωτογραφίες από νεφελώματα, γαλαξίες. Μας δείξατε κι εσείς αρκετές και μάλιστα μας εξηγήσατε, αλλά νομίζω χρειάζεται να... θα ήθελα να μας πείτε λίγο περισσότερο. Είναι αυτό που λέμε αν είναι πραγματικές ή πειραγμένες οι φωτογραφίες γιατί είναι τόσο εντυπωσιακές που είναι πολύ δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι έτσι είναι. Δηλαδή αν εμείς βρισκόμασταν κάπου που μπορούσαμε να τα δούμε με τα μάτια μας θα τα βλέπαμε όπως τα βλέπει το οπτικό τηλεσκόπιο, έτσι όντως θα βλέπαμε την εικόνα αυτή ή ακόμα και αυτές οι φωτογραφίες είναι κάπως πειραγμένες για να είναι πιο εντυπωσιακή μια εικόνα, πιο όμορφη. Ναι, θα τις βλέπαμε πραγματικά έτσι όπως επικονίζονται με την προϋπόθεση ότι έχουν βγει με ένα τηλεσκόπιο που ανοιχνεύει την οπτική ακτινοβολία. Δηλαδή ένα τηλεσκόπιο σαν το Hubble που παρατηρεί όντως την ορατή ακτινοβολία, την οπτικά με κυκήματος βγάζει φωτογραφίες με κανονικά χρώματα, με πραγματικά χρώματα. Αυτό είναι δηλαδή που θα βλέπαμε αν το ανθρώπινο μάτι ήταν τεραστίων διαστάσεων και δυνατοτήτων αυτό είναι ακριβώς που θα βλέπαμε και στον νυχτερινό ουρανό. Ο λόγος που δεν τα βλέπουμε έτσι είναι γιατί το μάτι μας είναι πάρα πολύ μικρό και το φως που έρχεται από μακρινά αντικείμενα είναι εξαιρετικά μυδρό και το μάτι μας δεν είναι βέσιτο σε τέτοιες εντάσεις φωτός. Γι' αυτό λοιπόν χρειάζονται και τα μεγάλα τηλεσκόπια που συγκεντρώνουν το φως. Εξαιρέσεις λοιπόν στην επεξεργασία των φωτογραφιών υπάρχουν όταν θέλουμε να αποτυπώσουμε ένα μήκος κύματος που δεν είναι ορατός στο μάτι μας, στην ορατή ακτινοβολία όπως λένε. Δηλαδή αν έχουμε ένα τηλεσκόπιο υπερήθρου ή υπεριόδος, γιατί και το Hubble έχει όργανα που παρατηρεί στο υπεριόδας, αυτό δεν μπορείς να το αποτυπώσεις με έναν χρώμα. Δηλαδή την ορατή ακτινοβολία την ξέρουμε από τα χρώματά της, την πλε, την κράσινη, την κόκκινη, το υπεριόδας με τι χρώμα να το βάψουμε. Δεν μπορούμε να το αποτυπώσουμε με έναν χρώμα, γι' αυτό λοιπόν βάζουμε ένα χρώμα τυχαίο, το λέμε ψευδόχρωμα, που δεν ανταποκρίνεται σε κάποιο χρώμα του οφθαλμού, αλλά τονίζουμε ότι αυτή η φωτογραφία είναι με ψευδοχρώματα. Και έτσι είναι προφανώς η σωστή αντιμετώπιση. Άρα ουσιαστικά, κύριε Γαζέα, όλες οι εικόνες που βλέπουμε, τις λέμε φωτογραφίες, που δεν είναι από οπτικά τηλεσκόπια, είναι με ψευδοχρώματα. Δηλαδή, φωτογραφίες σε ραδιοφωνικά με κύματος, σε ακτινεσχή, όλα αυτά είναι ψευδοχρώματα. Ακτινεσχή δεν μπορεί να δει το ανθρώπινο μάτι, αλλά τη βάφουμε με χρώματα ώστε να μπορέσουμε να την δούμε, να το αποικονίσουμε κάπως. Αυτές όμως που είναι από τα οπτικά, είναι με πραγματικά χρώματα. Είναι πραγματικά χρώματα, ναι. Υπάρχουν κάποιες επεξερασίες που θέλουμε να τονίσουμε κάποια ιγκέταρα χαρακτηριστικά της φωτογραφίας. Εκεί μπορούμε να παίξουμε με το κοντράστ, μπορούμε να παίξουμε και με τα χρώματα. Την ασπρό-μαύρη φωτογραφία αντί για διαβάθμιση άσπρου-μαύρου, να την κάνουμε διαβάθμιση μπλε-κόκκινου, οπότε πάλι βάζουμε ψευδοχρώματα, οπότε εκεί μπορούμε να πειράξουμε και την οπτική φωτογραφία, την ορατή εκτελεογραφία, μόνο και μόνο για να τονίσουμε τις αντιθέσεις, για να είναι πιο εύκολη στην έρευνα. Μία άλλη ερώτηση, κύριε Γαζέα, έχει να κάνει με την κατασκευή ισχυρότερων τηλεσκοπίων. Είδαμε το καινούριο το FAST, νομίζω, στην Κίνα, που είναι 500 μέτρα ραδιοτελεσκόπιο, έτσι δεν είναι. Μέχρι πού μπορεί να φτάσει αυτό, έχει νόημα. Επίσης, άμα είναι ένα τηλεσκόπιο 500 μέτρα, δηλαδή μισό χιλιόμετρο, είναι διαστάσεις βουνού, είναι πολύ μεγαλύτερο από γήπεδα που αναφέραμε προηγουμένως. Ήθελα να μας πείτε δύο λόγια γι' αυτό. Θα έλεγα ότι όρια τεχνολογικά μεριν αερικά χρόνια είχαμε, δηλαδή τα τηλεσκόπια που μπορούσαμε να φτιάξουμε στη Γη τη δεκαετία του 50 είχαν ένα νότατο όριο γύρω στα 5 μέτρα, γιατί πλέον τα κάτοπτα και τα ίδια τα τηλεσκόπια ήταν τόσο βαριά που δεν μπορούσε καμία στήριξη να τα κρατήσει και να μπορεί να περιστρεφεί αυτό το πράγμα στον ουρανό. Πλέον με καινούργιες τεχνικές λεπτών κατόπτωρων καταφέραμε και φτιάξαμε ακόμα μεγαλύτερους διαμέτρους, γι' αυτό πλέον συζητάμε την κατασκευή τηλεσκοπίων 39 μέτρων, ή ακόμα να στείλουμε πτισόμενα τηλεσκόπια στο διάστημα. Θα έλεγα ότι κάθε εποχή έχει τους περιορισμούς της. Σήμερα έχουμε τους περιορισμούς που δεν θα μπορούσαμε ενδεχομένως να φτιάξουμε ένα τηλεσκόπιο παραπάνω από 39, 40, 50 μέτρα. Οι περισσότεροι περιορισμοί βέβαια τώρα στην τεχνολογία που έχουμε είναι οικονομικοί. Δηλαδή δεν είναι το πρόβλημα να φτιάξουμε ένα τηλεσκόπιο 50 εκατομέτρων, θα μπορούσαμε να το φτιάξουμε. Αλλά το κόστος μιας τέτοιας κατασκευής είναι υπαγορευτικό. Άρα έχουμε την τεχνολογική δυνατότητα, δεν έχουμε ίσως την οικονομική δυνατότητα. Και αν πάμε ανάποδα και κάνουμε την ερώτηση, είναι απαραίτητο να το φτιάξουμε αυτό το τηλεσκόπιο, έδειξα και πριν στις διαφάνειες και στις φωτογραφίες που αναφέραμε πριν, ότι ακόμα και ο συνδυασμός πολλών μικρότερων τηλεσκοπιών μπορεί να κάνει μια αντίστοιχη δουλειά. Άρα μπορούμε να συνδυάσουμε και να συνεργαστούν τα τηλεσκόπια μεταξύ τους και να τα δώσουν ένα αντίστοιχο αποτέλεσμα. Μια άλλη ερώτηση που μας έχει έρθει είναι για το συνδυασμό των τηλεσκοπίων, αυτό που αναφέρατε τώρα, δηλαδή όταν είναι πολλά τηλεσκόπια που δουλεύουν μαζί, αν μπορείτε να μας πείτε δυο λόγια γι' αυτό. Τα τηλεσκόπια συμβιαζόμενα μαζί μπορούν να λειτουργήσουν με δύο διαφορετικούς τρόπους. Μπορούν να θρήσουν το φως που συγκεντρώνει το καθένα ξεφοριστά, ώστε να δούμε και πιο μικρές πηγές. Θα έλεγα χαριτολογώντας ίσως ότι οι τηλεσκόποι είναι κουβάδες που μαζεύουν φως, φωτόνια. Δηλαδή έχεις ένα τηλεσκόπι που μαζεύει φως και το ερώτημα είναι τι το κάνεις αυτό το φως. Αν το συγκεντρώσεις σε ένα σημείο, προφανώς γίνεται κάτι πολύ φωτεινό. Αν έχεις πολλά τέτοια τηλεσκόπια και συγκεντρώσεις πάρα πολλά φωτόνια, το αντικείμενο γίνεται ακόμα πιο φωτεινό, άρα μπορείς να παρατηρήσεις πιο αμυδρά, πιο μακρινά αντικείμενα. Ο δεύτερος τρόπος που μπορούν να συνδυαστούν αυτά τα τηλεσκόπια είναι με τη διακριτική τους ικανότητα. Ένα τηλεσκόπιο έχει συγκεκριμένη διακριτική ικανότητα με βάση του διαμετρώ του. Αν λοιπόν είχα ένα τηλεσκόπιο συγκεκριμένης διαμέτρου, έχω συγκεκριμένη διακριτική ικανότητα να μπορέσω να διακρίνω λεπτομέρειες. Αντί να είχα λοιπόν ένα μεγάλο τηλεσκόπιο, μπορεί να είχα δύο σε μεγαλύτερη απόσταση και αυτά συνδυαστικά να λειτουργούσαν σαν να είχαν ένα τηλεσκόπιο πολύ μεγαλύτερης διαμέτρου. Και αυτή η τεχνική που λέγεται συμβολομετρία, η τεχνική της συμβολομετρίας εφαρμόζεται πάρα πολύ εύκολα στα ραδιο τηλεσκόπια, πολύ πιο δύσκολα στα οπτικά τηλεσκόπια, αλλά είναι ένας τρόπος που μπορούν να συνδυαστούν και να κάνουν μελέτες λεπτομερείς. Κάτι άλλο που μου έκανε εντύπωση στην παρουσία σας ήταν φυσικά το περίφημο James Webb, το μελλοντικό τηλεσκόπιο, το οποίο έχει αναβληθεί και πολλές φορές η εκδόξευσή του. Και ένα θέμα που υπάρχει είναι ότι αυτό θα είναι πολύ πολύ πιο μακριά σε τροχιά από ότι είναι το Hubble και επομένως δεν θα υπάρχει δυνατότητα να γίνει μια αποστολή επισκευής του αν θα έχει κάποιο ζήτημα. Δηλαδή θα πρέπει να είναι κατά κάποιο τρόπο ένα τέλειο τηλεσκόπιο θα έλεγα. Και το ακούω με προβληματισμό γιατί όπως είπατε πρώτα απ' όλα δεν χωράει σε ένα πύραβλο πρέπει να είναι κάπως να έχει ένα μηχανισμό πτυσσόμενο και όλα αυτά. Δεν είναι ένα πολύ μεγάλο ρίσκο αυτό. Είναι πάρα πολύ μεγάλο ρίσκο γιατί όλες οι αποστολές που περιλαμβάνουν με τα κινούμενα κομμάτια της αποστολής ακόμα και ένας δορυφόρος που απλά ανοίγει τα φωτογραφικά του πάνελ για να φορτίσει μπαταρίες είναι ρίσκο για το αν θα ανοίξει ή δεν θα ανοίξει. Και για το Διαστημικό Τηλεσκόπιο το James Webb δεν είναι μόνο ένα θέμα φωτογραφικών. Μιλάμε για ένα τόσο περίπλοκο κατασκεύασμα που έχει πάνω από 25 κινήσεις τυσσόμενων βραχιών που θα πρέπει να ανοίξουν για να στυθεί το Τηλεσκόπιο και να έχει την τελική του μορφή. Όλα αυτά, καταλαβαίνετε, θα πρέπει να ελευθούν χιλιάδες φορές στη Γη και να είμαστε 100% σίγουροι, πρέπει να είναι, όπως είπατε, ένα τέλειο όργανο πριν είμαστε σίγουροι ότι θα δουλέψει στο διάστημα, γιατί θα σταλεί σε πολύ μεγάλη απόσταση από τη Γη και δεν θα υπάρχει δυνατότητα επισκευής και συντήρησης. Άρα, λοιπόν, αυτό δημιουργεί έξτρα κόστος, έξτρα καθυστερήσεις. Ήδη έχουμε πάει πολύ πίσω στον χρόνο, στο προγραμματισμό αυτής της αποστολής και πολύ πιο πάνω στον κόστος. Σχεδόν δεκαπλάσσει η κόστος μέχρι τώρα. Ελπίζω να αποδώσει. Είναι ένα πολύ ακριβό Τηλεσκόπιο. Μια άλλη ερώτηση, κύριε Γαζέα, που ήρθε πριν λίγο, έχει να κάνει με μια εικόνα που δημοσιεύτηκε πέρσι, την πρώτη εικόνα Μαύρης Τρύπας. Μπορείτε να μας πείτε λίγο γι' αυτό. Αυτή είναι πραγματικά μια φωτογραφία με τα ψευδοχρώματα που αναφέραμε πριν. Α, μάλιστα. Η φωτογραφία, δημιουργημένα σε εισαγωγικά, γιατί δεν είναι φωτογραφία, είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού πολλών ραδιο-Τηλεσκοπία μαζί. Ραδιο-Τηλεσκόπια από όλο τον κόσμο, συνδυάστηκα με τη τεχνική της συμβολομετρίας, όπως αναφέραμε και πριν, προκειμένου να δούμε λεπτομερώς την ακτινοβολία που εκπέμπεται γύρω από μία μαύρη τρύπα. Διαπιστώσαμε λοιπόν ότι σε μία μαύρη τρύπα υπάρχει ένας δίσκος προσαύξησης ύλης γύρω από αυτήν και εκπέμπει ραδιοφωνικά μεγγυήματος, όπως εκπέμπει και ακτιν ισχύ και ακτινες γ. Εμείς λοιπόν με τα ραδιο-Τηλεσκόπια εντοπίσαμε αυτή την ακτινοβολία, χαρτογραφίσαμε αυτή την ακτινοβολία σε ένα δαχτυλιτάκι γύρω γύρω, τη βάψαμε με ένα ψευδόχρωμα αυτό το πορτοκαλί χρώμα το γνωστό της φωτογραφίας για να μπορέσει να το δει το ανθρώπινο μάτι και έτσι λοιπόν αποτυπώσαμε το τίποτα, το μαύρο στο κέντρο που σημαίνει δεν εκπέμπει ραδιοφωνική ακτινοβολία και την ακτινοβολία του δίσκου γύρω γύρω. Έτσι λοιπόν έχουμε μία εικόνα όπως είπαμε με φωτογραφία εντός εισαγωγικών που δείχνει την περιοχή που είναι η μαύρη τρύπα και την περιοχή γύρω από την μαύρη τρύπα του δίσκου που εκπέμπει την ακτινοβολία. Θα μπορούσαμε δηλαδή να βάλουμε οποιονδήποτε χρώμα εκεί. Θα μπορούσε να είναι ό,τι θέλουμε. Αυτό σημαίνει ότι τα χρώματα σημαίνουν κάτι. Πολύ έντονο κίτρινο πορτοκαλί σημαίνει έντονη ραδιοφωνική ακτινοβολία, πιο βαχύ κόκκινο πορτοκαλί σημαίνει χαμηλότερη ραδιοφωνική ακτινοβολία. Μάλιστα. Μία άλλη ερώτηση έχει να κάνει και αναφερθήκατε κιόλας στην ανακάλυψη εξοπλανητών που έχουνε μέγεθος παρόμοιο ή λίγο μεγαλύτερο από τη Γη και εάν με τα διαστημικά τηλεσκόπια έχουμε τη δυνατότητα να εκτιμήσουμε τη σύσταση της ατμόσφαιάς τους. Δηλαδή, εάν μπορούμε με αυτά τα τηλεσκόπια να δούμε αν υπάρχει οξυγόνο ή αέρα θερμοκυπείου πάνω σε αυτούς τους εξοπλανήτες. Κάτι που είναι πολύ σημαντικό γενικά. Φυσικά αυτός είναι ο σκοπός μας πλέον. Όπως είπαμε πριν η Αποστολή Αριέλ που θα σταλεί το 2028 έχει ακριβώς αυτό το σκοπό. Να μελετήσει την ατμόσφαιρα και τη χημική σύσταση της ατμόσφαιρας στους ήδη γνωστούς εξοπλανήτες που μοιάζουν με τη Γη μας. Με τα τηλεσκόπια τα υπάρχοντα είναι δεν θα λέγα δύνατο αλλά εξαιρετικά δύσκολο. Ο λόγος είναι γιατί δεν βλέπουμε καν τον πλανήτη. Τον πλανήτη για να τον δούμε θα πρέπει να περιμένουμε να περάσει μπροστά από το άστερι γύρω από το οποίο γυρίζει και να κρύψει λίγο από το φως του. Αυτό μπορούμε να το ανιχνεύσουμε. Αλλά αυτό που δεν μπορούμε να ανιχνεύσουμε είναι να πάρουμε φως μόνο από τον πλανήτη για να πάρουμε το φάσμα του και να ανιχνεύσουμε τη χημική του σύσταση. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε με τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια του κόσμου και ίσως αυτό που θα προσκοπούμε να κάνουμε ακόμα και με το James Webb από το διάστημα είναι να πάρουμε το φως του αστεριού και καθώς περνάει ο πλανήτης από μπροστά του να ξαναπάρουμε το φως του αστεριού να το αναλύσουμε και να δούμε τις διαφορές. Τότε μόνο δεχομένως να δούμε απορρόφηση του φωτός από την ελάχιστη ατμόσφαιρα που είχε εξωπλανήτης που περνάει από μπροστά του. Αν μπορέσουμε και να δούμε απορρόφηση από στοιχεία όπως νερό ή διοξύδιο του άνθρακα ή οτιδήποτε άλλο οξυγόνο, εννοείται, σε αυτό το πλανήτη σημαίνει ότι έχουμε τις κατάλληλες συνθήκες. Και φυσικά αν αυτό το δούμε να μεταβάλλεται με τον χρόνο, δηλαδή να έχουμε διαφορετική ποσότητα διοξύδιο του άνθρακα μια μέρα και διαφορετική μια άλλη μέρα, μπορεί να έχει και εποχές. Μπορεί να έχει βλάστηση η οποία αναπνέει, παίρνει το οξυγόνο και δημιουργεί διοξύδιο του άνθρακα. Αυτό λοιπόν θα μας δώσει μια βιολογική διδαστηριότητα πάνω σε αυτό το πλανήτη. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει και εκεί ίσως να παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο τα πολύ μεγάλα τηλεσκόπια, μεγάλης διαμέτρησης. Μια άλλη ερώτηση έχει να κάνει με το πόσο πίσω στο χρόνο μπορούμε να δούμε με τα ραδιοτηλεσκόπια. Πόσο κοντά στον Big Bang, στη μεγάλη έκρηξη και με ποια αξιοπιστία βέβαια. Η ερώτηση αυτή σχεδόν ταυτίζεται με την ερώτηση πόσο μακριά μπορούμε να δούμε. Γιατί και το πόσο μακριά σε απόσταση ή πόσο πίσω στον χρόνο μπορούμε να δούμε είναι σχεδόν να είναι σταυτόσυμες, γιατί πάμε πλέον σε σχετικιστικές διαστάσεις. Θα έλεγα μπορούμε να πάμε απεριόριστα μέχρι την αρχή του Big Bang, αρκεί να υπήρχε κάτι που να εξέπτευε φως. Γνωρίζουμε όμως με την υπάρχουσα θεωρία του Big Bang ότι όταν δημιουργήθηκε το σύμπαν, σε αυτή την έκρηξη δεν υπήρξαν τα φωτόνια την πρώτη στιγμή. Δημιουργήθηκαν υποσωματίδια, μετά τα υποσωματίδια δημιουργήθηκαν πρωτόνια, ηλεκτρόνια. Μέχρι να φτάσουμε στην εποχή που τα φωτόνια είχαν ευγή από την ύλη και μπορούσαν να ακτινοβολήσουν, τότε είναι η πρώτη φορά που το σύμπαν απλά έλαμψε. Μέχρι τότε μπορούμε να δούμε γιατί τότε έχουμε φωτόνια, πιο πριν δεν θα μπορούσαμε να δούμε. Έτσι λοιπόν με τηλεσκόπια που παρατηρούμε τώρα ακόμα και με την αποστολή Planck που βλέπει την εκτινοβολία που ήρθε από τότε, τα πρώτα φωτόνια, που ήταν πάρα πολύ θερμά φωτόνια και στα 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια της ζωής του σύμπαντος έχουν επσυχθεί, πλέον σήμερα βλέπουμε μικροκυματική εκτινοβολία. Αλλά τα 300.000 πρώτα χρόνια δεν είχαμε εκτινοβολία καθόλου, άρα δεν μπορούμε να δούμε μέχρι τότε. Άρα αυτό που βλέπει το Planck, το πιο μακρινό που μπορεί να δει, είναι όχι 13,8 αλλά 13,5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Μέχρι τα 13,5 δισεκατομμύρια χρόνια λοιπόν μπορούμε να δούμε. Άρα μπορούμε να δούμε 13,5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν ή 13,5 δισεκατομμύρια έτσι φωτός μακριά. Μάλιστα. Μια άλλη ερώτηση, πάλι με αφορμή την παρουσίασή σας. Μας δείξατε μία εντυπωσιακή σειρά εικόνων στην πραγματικότητα που ένας αστεροειδής έπεσε πάνω στο Δία, αν θυμάμαι καλά. Το Δία στο Δία. Ένας κομήτης είχε πέσει πάνω στο Δία. Ένας κομήτης, συγγνώμη, ναι, ναι. Ένας κομήτης. Λοιπόν, έχουμε τη δυνατότητα να δούμε αντίστοιχα απλητικούς αστεροειδείς για τη Γη με αυτά τα τηλεσκόπια που χρησιμοποιούμε, είτε τα επίγεια είτε τα διαστημικά. Να τους δούμε, κύριε Γαζέα, εννοώ να τους δούμε εγκέρος, βεβαίως, έτσι. Βεβαίως, ναι. Γιατί άμα το δούμε όταν είναι πολύ αργά και το βλέπουμε να μεγαλώνει, να μεγαλώνει τότε ούτε να τρέξουμε δεν θα προλάβουμε. Σε αυτού του είδους την έρευνα η σημαντική συμμισφορά έρχεται από τα πολύ μικρά τηλεσκόπια. Είναι τα τηλεσκόπια τα οποία σαρώνουν τον ουρανό κάθε μέρα. Όχι τα πολύ μεγάλα τηλεσκόπια τα οποία επικεντρώνουν την προσοχή τους σε κάτι πολύ μικρό ή πολύ μακρινό στο σύμπαν. Θα πρέπει να έχουμε τηλεσκόπια μικρά, με ευρυγώνιους φακούς που σαρώνουν την περιοχή του ουρανού, απορρίπτουν ότι οτιδήποτε είναι σταθερό, τα γνωστά αστέρι για τα γνωστά νεφελώματα και βλέπουν ότι κινείται. Το ρώτημα, λοιπόν, όπως είπατε, είναι αν θα δούμε κάτι να κινείται και να το δούμε εγκέρος. Έχουμε προβλήματα, λοιπόν, φύσεως ότι τα αντικείμενα αυτά είναι πάρα πολύ μικρά, άρα δεν τα βλέπουμε πολύ εγκέρος. Επίσης τα αντικείμενα αυτά είναι πάρα πολύ σκοτεινά, είναι καλυμμένα συνήθως με σκόνη, με άνθρακα, με οτιδήποτε άλλο που δεν ακτινοβολούν πάρα πολύ, δεν αντανατούν το φως του ήλιου. Ή έρχονται από γωνιές τις οποίες δεν μπορούμε να τις δούμε, γιατί πολλές φορές μπορεί να έρθει τη μεριά του ήλιου και ξαφνικά να μας εμφανιστεί μπροστά όταν ήδη έχει πλησιάσει και να το χάσουμε. Και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μπορώ να δώσω για την ανακάλυψη των κομιτών. Σήμερα, αυτές τις μέρες, έχουμε κι έναν υπέροχο κομίτη που βλέπουμε στο ηλιοβασίλεμα, στο νητερινό ουρανό. Οι κομίτες, όπως και αυτός ο κομίτης, ανακαλύπτεται τυχαία. Βλέπουμε ένα αντικείμενο κυνήτων ανάμεσα στις αστέρια και λέμε, ένα με άλλο αντικείμενο κλησιάζει. Αμέσως, λοιπόν, πρέπει να υπολογίσουμε την τροχιά του. Και θα πρέπει να κάνουμε το σταυρό μας να μην έρθει σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη. Γιατί αν, όντως, ανακαλευτεί ότι είναι σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη, θα πρέπει να αρχίσουμε τα σενάρια, τι κάνουμε. Και διάφορα σενάρια έχουν υποθεί, θα στείλουμε έναν πύραβλο, θα το διαλύσουμε ή θα στείλουμε έναν πύραβλο να το εκτρέψουμε σε τροχιά. Αυτά τα σενάρια, όμως, εξακολουθούν να είναι επιστημονική φαντασία και δεν έχουν επιστημονική βάση, τουλάχιστον έχει πρακτική βάση. Δηλαδή, δεν μπορούμε να στείλουμε έναν διαστημόπλιο με μία βόμβα και να διαλύσουμε έναν κομίτη ή έναν αστεροειδή. Ή δεν μπορούμε να τον εκτρέψουμε εύκολα, εκτός από να τον δούμε πάρα πολύ νωρίς. Έτσι, λοιπόν, υπάρχουν μικρά τηλεσκόπι που σαρώνουν τον ουρανό και εκδίδουνε βελτία τύπου, σχεδόν κάθε μήνα, για το τι καινούργιες αστεροειδείς υπάρχουνε, τι έχουν ανακαλυφθεί, τι βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουση στην επόμενη δεκαετία, εικοσαετία. Και όλα αυτά γνωρίζονται ότι μέσα στα επόμενα 10-20 χρόνια μπορεί να αλλάξει η τροχιά τους, γιατί όλα αυτά λιλυπηδρούν μεταξύ τους. Μπορεί να περάσει στο μεταξύ στα επόμενα 10 χρόνια δίπλα από έναν πλανήτη, από τον βία, τον κρόνο και να αλλάξει λίγο η τροχιά του. Οπότε, εκεί που λέγαμε, έρχεται κατά πάνω μας, ξεφυλικά να φύγει. Ή και το ανάποδο. Να λέμε, έχουμε ασφάλεια, αλλά ξεφυλικά να αλλάξει η τροχιά του και να έρθει κατευθείαν πάνω μας. Καταλαβαίνω, υπάρχει μια ασχετική αβεβαιότητα εδώ. Αβεβαιότητα και ένα άγχος. Ναι, τουλάχιστον παρακολουθούν αρκετά, γιατί ξέρω ότι εγώ υπάρχει αυτό το site που έχει όλα αυτά τα δεδομένα. Υπάρχουν πολλά αντικείμενα που έχουν περάσει ανάμεσα στη σελήνη, πολύ μικρά βέβαια μερικών μέτρων, που μερικές φορές πέθουν στην ατμόσφαιρά μας και βλέπουμε διάτοντες αστέρες, βλέπουμε μετέορα, ακόμα και μετεορίτες που έχουν πέσει στη γη. Ευτυχώς μικρά. Θα ήθελα να κάνουμε από το κοινό που μας παρακολουθεί μια τελευταία ερώτηση για να κλείσουμε κιόλας. Νομίζω θα σας ενδιαφέρει κι εσάς αυτή η ερώτηση που ήρθε, γιατί η ερώτηση είναι μπορεί η ερασιτεχνική αστρονομία να συμβάλλει στη σύγχρονη αστρονομία με νέες ανακαλύψεις ή μόνο τα μεγάλα τηλεσκόπια έχουν αυτό το προνόμιο. Και μαζί με αυτή την ερώτηση μπορείτε να μας πείτε και δυο πρακτικές συμβουλές για ανθρώπους που θέλουν να ασχοληθούν, να κοιτάξουν τα αστέρια, να πάρουν ένα τηλεσκόπιο, να πάρουν κι άλλα από τη δική σας εμπειρία. Η απάντηση είναι καταφατική, χωρίς καν να το σκεφτώ. Ναι, σίγουρα η ερασιτεχνική αστρονομία μπορεί να σε ενισφέρει ουσιαστικά στην έρευνα. Και ο λόγος είναι αυτός που αναφέραμε και πριν. Οι ερασταθμίες αστρονόμοι που έχουν μικρότερα τηλεσκόπια από τα επαγγελματικά, αν και κάποιοι ερασταθμίες έχουν πραγματικά μεγάλα τηλεσκόπια, που θα είναι ίσως και αξιοζύλευτα από κάποια επαγγελματικά αστροσκοπία, έχουν όλη την τεχνολογική εγκατάσταση και όλο τον εξοπλισμό για να κάνουν τις παρατηρήσεις που κάνει οποιοδήποτε υπερσύχνουν ο αστροσκοπίος. Σήμερα ένα τηλεσκόπιο είναι φωδιασμένο με ψηφιακές κάμερες, τη CCD κάμερες, που μπορεί ομισδήποτε να τις προομηθεί. Υπάρχουν μικρές, μεγάλες, φινές, ακριβές κάμερες, που όλες όμως κάνουν την ίδια δουλειά. Μπορούν να αποτυπώσουν τον ουρανό, να βγάλουν ωραίες φωτογραφίες σε αυτό που συνήθως κάνουν οι αεραστέχνες αστρονόμοι, αλλά εκτός από την ωραία επικόνιση ενός αντικειμένου μπορεί να κάνουν τις αντίστοιχες δουλειές που κάνουν και τα επαγγελματικά τηλεσκόπια. Αναφέραμε πριν τη σάρωση του ουρανού. Αν κάποιος ο αεραστέχνες αστρονόμος αφιερώσει χρόνο σαρώνοντας τον ουρανό και ανακαλύπτοντας νέα αντικείμενα, θα μπορεί πραγματικά να συνεισφέρει στην έρευνα. Υπάρχουν αεραστέχνες αστρονόμοι που παρατηρούν και παρακολουθούν τέτοιους αστεροειδείς για τον καλύτερο προοδελτισμό της τροχιάς τους. Που τέτοιες πληροφορίες τις παίρνουν από αεραστέχνες περισσότερος. Άλλες παρατηρήσεις είναι όταν αντικείμενα όπως νάνοι πλανήτες ή αστεροειδείς περνάνε μπροστά από αστέρια και θέλουμε να μετρήσουμε τη διαμετρό τους. Θα πρέπει να το δούμε αυτό το αντικείμενο με την προϋπόθεση του αστεροσκοπείου που παρατηρεί. Ο αστεροειδής και το αστέρι βρίσκονται στην ιδιαία. Αν δεν είναι στην ιδιαία δεν μπορεί κάποιος να πάρει το αστεροσκοπείο του και να πάει αλλού. Γι' αυτό λοιπόν ζητάται από αεραστέχνες αστρονόμους να ακροβολιστούν με τα τηλεσκόπια τους και να παρατηρήσουν αυτή τη διάβαση που περνάει μπροστά από το αστέρι. Αυτές οι διαδικασίες λέγονται επιπροστήσεις. Όταν επιπροστήθεται δηλαδή ένας αστεροειδής μπροστά από τα αστέρια. Θα έλεγα πολλά ακόμα. Αυτά τα 2-3 που ανέφερα ήταν αυτά που πέρασαν από το μυαλό μου. Αλλά θα έλεγα σίγουρα ναι μπορεί ένας αεραστέχνης αστρονόμος να συνεισφέρει ουσιαστικά στην έρευνα. Συγγεντικά με το δεύτερο ερώτημα, το σκέλος της ερώτησης. Σαν συμβουλή ένας αεραστέχνης αστρονόμος που ξεκινάει θα μπορεί να πάρει ένα μικρό τηλεσκόπιο και να αφαγμάσει τον ουρανό να μάθει τον ουρανό και όχι να έχει κάτι έτοιμο το οποίο θα του λέει κάποιος κοίτα εκεί κοίτα εκεί και να δει κάτι όμορφο να μάθει τον ουρανό και το πως κινούνται τα ουράνια ζώματα πάνω από το κεφάλι μας. Συγγενικά σε διάφορες εποχές και μετά να ασχοληθεί με την αστροφωτογραφία στην αρχή με μία απλή καμερούλα με μετά με μία απλή DSLR φωτογραφική μηχανή ακόμα και με το κινητό κάποιος μπορεί να βγάλει φωτογραφίες της Ελλήνης ή των πλανητών με μία μικρή webcam που τοποθετούν πάνω στο τηλεσκόπιο και έτσι λοιπόν έχει ήδη μπει έχει ήδη κάνει τα πρώτα βήματα στο πεδίο της παρατρισιακής αστρονομίας και της αστροφωτογραφίας. Κυρία Γαζέα σε πρακτικό επίπεδο τι είδους τηλεσκόπιο θα συστήνατε σε κάποιον που θέλει να ξεκινήσει για τον ίδιο ή για τα παιδιά του να ασχολούνται. Αυτή είναι πολύ δύσκολη η ερώτηση. Συνήθως όταν με ρωτάνε αυτό το ερώτημα ρωτάω και εγώ την απάντηση πως θα δίνεις. Είναι ανάλογα το πόσο διαθέτει ο καθένας για να αγοράσει ένα αντίστοιχο τηλεσκόπιο. Σίγουρα θέλουμε μεγάλη διάμετρο. Όσο δυνατόν μεγαλύτερη διάμετρο τόσο καλύτερα θα βλέπουμε τα αντικείμενα στον ουρανό. Φυσικά οι οικονομικές δυνατότητες του καθενός περιορίζει την αγορά να είναι σε πολύ μεγάλο τηλεσκοπείο. Θα έλεγα ένα μικρό κατοπτρικό τηλεσκόπιο διαμέτρου 15-20 εκατοστών είναι υπέρ αρκετό για να ξεκινήσει κάποιος την παρατήρηση του ουρανού και την φωτογραφία. Ένα τηλεσκόπιο 15-20 εκατοστών κατοπτρικό είναι αρκετά φθινό σήμερα για να μπορέσει να το αγοράσει κάποιος σε βασιτέχνης. Αντίστοιχα τα διοπτρικά είναι πάρα πολύ ακριβά. Δεν θα το συστήσω σε κάποιον που ξεκινάει τώρα. Και ίσως όχι μικρότερη διάμετρο από 10 εκατοστά, γιατί τα 10 εκατοστά, ειδικά αν έχεις έναν ουρανό με φωτορύπανση όπως είναι η Αθήνα, δεν θα μπορέσει να είναι και πάρα πολλά πράγματα, τόσο από τους πλανήδες και της Ελλήνης. Οπότε θα έλεγα 15-20 εκατοστά κατοπτρικό τηλεσκόπιο θα είναι μια καλή αρχή. Ωραία. Κύριε Γαζέας, σας ευχαριστούμε πάρα πολύ. Εγώ σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Για την πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση, παρά και το πρόβλημα σύνδεσης που είχαμε κάποια στιγμή, αλλά και για τη συζήτηση που κάναμε μετά. Ευχαριστούμε πάρα πολύ και τους θεατές μας. Εύχομαι καλό καλοκαίρι. Καλό καλοκαίρι. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ και τους θεατές που κάνανε τόσο εντυπωσιακές ερωτήσεις. Σας ευχαριστώ. |
