| : [♪ Μουσική)] Γεια σας παιδιά! Είμαι η κυρία Ερενάτα. Και σήμερα θα δούμε και θα απεξεργαστούμε μαζί, ένα κείμενο από το Ανθολόγιο. Κάποιες φορές στην τάξη δεν προλαβαίνουμε να καλύψουμε όλα τα κείμενα και έχει πραγματικά εξαιρετικά αποσπάσματα. Οπότε σήμερα σκέφτηκα να δούμε μαζί το ΣΕΝΑ Συνοριακό Σταθμό του Αντώνη Σαμαράκη. Αν το έχετε στο σπίτι και δεν το έχετε αφήσει κάπου στο σχολείο, πηγαίντε να το φέρετε για να διαβάσουμε παρέα. Στη σελίδα 67 θα είμαστε. Να δούμε τους στόχους μας. Κατανόηση κειμένου, ερμηνεία άγνωστον λέξεων, χαρακτηρισμός του ήρωά μας και να προβληματιστούμε σχετικά με τους προσωπικούς στόχους και τα όνειρά μας. Πριν αρχίσουμε, δύο λόγια για τον συγγραφέα μας, τον Αντώνη Σαμαράκη. Γεννήθηκε το 1919 και πέθανε το 2003. Δημοφιλής συγγραφέας, το έργο του, κυρίως διηγήματα και μυθιστορήματα, είναι εμπνευσμένο από τα καθημερινά κοινωνικά προβλήματα και διακρίνεται για την ανθρωπιά του. Ο Σαμαράκης πρωτοστατικής προσπάθειας για τη σωτηρία των παιδιών του πλανήτη μας και ανακηρύχτηκε ως ο πρώτος Έλληνας Πρεσβευτής καλής θέλησης της UNICEF για τα παιδιά του κόσμου. Ακόμη γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδα σε νομική. Το 1954 εμφανίζεται με τη συλλογή 12 διηγημάτων με το όνομα «Ζητεί τα ελπίες» και θα το γράψω, γιατί σήμερα το απόσπασμα που θα διαβάσουμε είναι από αυτά τα διηγήματα, το πέμπτο δίγημα. Και τι θα πει «ελπίες» παιδιά, θα πει «ελπίδα». Άρα ίσως είναι και μια κραυγή ελπίδας αυτό το σημερινό απόσπασμα που θα διαβάσουμε. Και επίσης ο Αντώνης Σαμαράκης έλαβα τιμητικές διακρίσεις και αρκετά βραβεία. Τα έργα του μεταφράστηκαν σε πάνω από 30 γλώσσες περίπου και διαβάζονται και στο εξωτερικό. Ιδιαίτερα δημοφιλής στους νέους, γι' αυτό υπήρξε και Πρόεδρος της Βουλής των Εφίβων. Αυτά για το συγγραφέα μας. Πάμε να αρχίσουμε. Έτοιμοι, πήρα το βιβλίο. Σ' ένα συνοριακό σταθμό, κοντά στα σύνορα δηλαδή, από παιδί είχε μανία με τα τρένα, μεγάλη μανία, το έσκαγε από το σχολείο με τα βιβλία παραμάσχαλα και που τον έχανες, που τον έβρισκες, στο σταθμό. Έμεναν σε μια μικρή επαρχαιακή πόλη. Τρύπωσε σε μια γωνιά και εκεί καθότανε ώρες ολόκληρες και κοίταζε. Όχι μονάχα τα τρένα που ολοένα ερχόντουσαν και ολοένα φεύγανε, μα όλη η ατμόσφαιρα εκεί τον γοήτευε. Από το πολίτο σκασιαρχείο έμεινε στην ίδια τάξη. Η μάνα του του της έβρεχε ταχτικά, αυτός το βιολεί του. Το όνειρό του από τότε δεν ήταν να γίνει, όπως θέλαμε άλλα παιδιά, αξιωματικός ή μηχανικός, μα σταθμάρχης. Ονειρευόταν τον εαυτό του σταθμάρχη στον κεντρικό σταθμό της πρωτεύουσας, με τη σκούρα μπλε στολή, με τα συρρήτια στα μανίκια και ένιωθε μεγάλη συγκίνηση. Συχνάζοντας στο σταθμό, είχε μάθει από μικρός όλες τις μανούβρες που γίνονται εκεί, σαν είναι να έρθει ή σαν είναι να φύγει ένα τρένο. Είχε μάθει ακόμα να παρατηρεί, να μελετάει τα πρόσωπα των ταξιδιωτών. Άλλοι φτάνανε στο σταθμό με συνοδεία συγγενείς και φίλους και αρχίζανε οι ατέλειοτοι αποχαιρετισμοί, οι συγκινήσεις και τα ρέστα. Άλλοι πάλι, ερχόντουσαν και βρίσκανε ολόκληρη υποδοχή. Και ξανά οι συγκινήσεις και τα ρέστα. Μα εκείνοι που ήταν η συμπάθειά του από τότε, ήταν οι μοναχικοί ταξιδιώτες. Αυτοί που φεύγουν ή έρχονται ολομόναχοι. Σαν είναι να φύγουν, πηδάνε στο βαγόνι τους και χάνονται εκεί μέσα. Δεν κοιτάνε απ' το παράθυρο, γιατί ξέρουν πως δεν είναι κανένας για να τους αποχαιρετήσει, να τους πει καλό ταξίδι. Το ίδιο σαν έρχονται. Κατεβαίνουν από το βαγόνι τους γρήγορα-γρήγορα και τραβάνε κατευθείαν στην έξοδο. Ξέρουν πως δεν είναι κανένας για να τους πει καλώς όρισες. Το είχε λοιπόν μεγάλο μεράκι να γίνει σταθμάρχης. Και τίποτα, μα τίποτα, δεν μπόρεσε να τον κάνει να αλλάξει γνώμη. Ούτε το ξύλο που ταχτικά έτρωγε από τη μάνα του, ούτε που έμεινε στην ίδια τάξη, δυό φορές, ούτε και μια φορά που τον τράβηξε πίσω από κάτω βαγόνια ένας σιδηροδρομικός και του έκανε χειρονομίες. Και γίνει και σιδηροδρομικός, μα όχι σταθμάρχης. Δεν είχε τα τυπικά προσόντα, δεν τα κατάφερε να τελειώσει το σχολείο. Όμως, μέρα και νύχτα, βρισκόταν στο αγαπημένο του περιβάλλον. Κι αυτό του έφτανε, τώρα που είναι συνταξιούχος, λέει να καθίσει να γράψει ένα βιβλίο με τις αναμνήσεις του. 32 χρόνια έκανε σιδηροδρομικός. Υπηρέτησε σε πολλούς σταθμούς, μικρούς και μεγάλους, και είδε πολλά πράγματα. Έχει ένα σωρό αναμνήσεις. Το είπε το σχέδιό του για το βιβλίο σε ένα φίλο του, συνταξιούχο δάσκαλο, που τα κουτσοπίνουν παρέα τα βραδάκια. Το βρήκε σπουδαίο σχέδιο ο φίλος του. Μάλιστα, του βρήκε και τον τίτλο του βιβλίου. Απομνημονεύματα μιας μακράς σιδηροδρομικής ζωής. Κι αυτός του είπε, δάσκαλε, τι είναι τούτο! Μακροί σαν σιδερόδρομος είναι! Γελάσαν εκεί οι δυο τους και τσουγγκρίσαν τα ποτήρια τους. Αυτό ήταν το απόσπασμα από τα δύο ηγήλματα. Εζητείτε ελπίες. Και αν σας είχα όλους εδώ μπροστά μου, θα σας ζητούσαμε δύο-τρεις προτασούλες, να μου πείτε τι συνέβη, τι μας λέει αυτή η ιστορία που διαβάσαμε. Το σκεφτήκατε, το καταλάβατε? Και εκτός από το τι μας λέει η ιστορία, πρέπει να σκεφτείτε και κάποιες λεξούλες που δεν ξέρουμε τη σημασία τους. Ωραία παιδιά, πάμε να δούμε άγνωστες λέξεις μέσα σε αυτό το κείμενο. Το βιβλίο μας στο πλάι έχει τη λέξη παραμάσχαλα, που σημαίνει κάτω από τη μασχάλι, μας το εξηγεί. Το είχε μεράκι, σημαίνει ότι το επιθυμούσε πάρα πολύ. Ποια λέξη, όμως, συνέχεια αναφέρει από την αρχή? Μανία, παιδιά. Τι θα πει μανία. Μανία, λοιπόν, είναι η αγάπη για κάτι. Ώστε να θέλουμε συνέχεια να κάνουμε αυτό και να σχολούμαστε με αυτό. Το πάθος που λέμε, για παράδειγμα, έχει μανία με την καθαριότητα. Ωραία. Άλλη άγνωστη λέξη, προσπάθησα να μαντέψω εγώ ποιες λεξούλες θα σας δυσκόλευαν. Σίγουρα μπορεί να έχετε κι άλλες, αλλά πάντα υπάρχει και η βοήθεια του λεξικού. Εντάξει? Για να δούμε. Σταθμάρχης. Ο ήρωάς μας ήθελε να γίνει σταθμάρχης. Τι σημαίνει σταθμάρχης? Ο επικεφαλής του σταθμού. Ας πούμε ο υπεύθυνος ενός σταθμού. Συνδειοδρομικού, στη δική μας περίπτωση. Σκασιαρχείο. Αυτό θα το ξέρετε σίγουρα, ε! Το σκάω. Κάνω κοπάνα, φεύγω από το σχολείο, από το μάθημά μου. Ή από όποια υποχρέωση έχω να κάνω, που δεν έχω και πολύ κέφι να την κάνω. Συρήτια. Τι ξέρετε, αυτή τη λέξη? Συρήτια, μάλλον, έχει τορκική προέλευση, αυτή η λέξη. Και είναι τα διακοσμητικά που έχει στη στολή του ο σταθμάρχης, από ένα χρυσό μεταξωτό κορδόνι. Έτσι φανταστείτε το, με χρυσή ύφανση. Μανούβρες. Μανούβρα κάνουμε όταν θέλουμε να οδηγήσουμε ή να παρκάρουμε στην κυψέλη, για παράδειγμα, και δεν χωράμε. Είναι οι προσεκτικές κινήσεις για να οδηγήσουμε ένα όχημα. Κι εκείνος ο ήρωάς μας παρατηρούσε τις μανούβρες που κάνει το τρένο όταν μπαίνει και βγαίνει από το σταθμό. Για πάμε να συνεχίσουμε με τις λεξούλες της άλλης. Προσών. Μάλιστα, δεν είχε τα τυπικά προσώντα του είπανε, του ήρωά μας, για να γίνει σταθμάρχης. Έτσι έγινε σιδηροδρομικός. Προσών λέει το λεξικό μας ότι είναι η θετική ιδιότητα ενός προσώπου που είναι αποτέλεσμα πνευματικής καλλιέργειας ή μόρφωσης. Ωραία. Προσών, παιδιά, γενικά είναι αυτό που μπορούμε να κάνουμε. Και όταν πάμε να πιάσουμε δουλειά, μας ρωτάνε ποια είναι τα προσώντα σου. Μπορεί να λέω ότι ξέρω αγγλικά, γαλλικά, έχω πάρει δυο-τρία πτυχία, αλλά πρέπει να έχω και ένα επίσημο έγγραφο που να δικαιολογεί αυτά που ξέρω και αυτά που μπορώ να κάνω. Έτσι δεν είναι. Γι' αυτό ο ήρωάς μας δεν είχε τα τυπικά προσώντα και έγινε απλώς ένας σιδηροδρομικός υπάλληλος. Έτσι. Ωραία. Πάρα πολύ ωραία. Για να δούμε άλλη λεξούλα που έχω σημειώσει. Απομνημόνευμα. Μάλιστα. Το λεξικό λέει ότι είναι η γραπτή περιγραφή, αφήγηση ιστορικών συνήθως γεγονότων, τα οποία ο συγγραφέας είτε επηρέασε με τη δράση του, είτε απλώς παρακολούθησε και τα θυμάται. Παράδειγμα, τα απομνημονεύματα του Μακριγιάννη. Ο ήρωάς μας εδώ, παρόλο που είναι στη σύνταξη, δούλευε 32 χρόνια, έχει ακόμα την αισιοδοξία να γράψει τα απομνημονεύματά του, δηλαδή όσα θυμάται από την εργασία του κοντά στα τρένα. Έτσι, έχει ακόμα το κέφι να μας γράψει τις εμπειρίες του. Πολύ ωραία. Πάμε να δούμε τώρα, παιδιά, κάποιες εκφράσεις που είχε το κείμενο. Για να δούμε, του της έβρεχε τακτικά, τακτικά έχω σημειώσει εγώ. Του της έβρεχε... Τι θα πει, βρέχει, όπως ας πούμε, έχει βροχούλα? Όχι, θα πει τον έδερνε που δεν πήγαινε στο σχολείο. Κάτσε καλά, γιατί θα σου της βρέξω, αν το έχετε ακούσει αυτό. Αυτός, το βιολί του. Τι σημαίνει αυτό, πήρε το βιολί και άρχισε να μας παίζει μουσική? Όχι, είναι μια συνήθεια ή συμπεριφορά που είναι ενοχλητική και επιμένουμε σε αυτό. Παράδειγμα, σου είπα να μην κοροϊδεύεις, αλλά εσύ το βιολί σου. Έτσι και ο ήρωάς μας, παρόλο που τον έδερνε η μαμά του, συνέχιζε το βιολί του, πήγαινε να παρακολουθεί τα τρένα και έκανε κοπάνω από το σχολείο. Κι άλλη μία εκφρασούλα, συγκινήσεις και τα ρέστα. Τα ρέστα λοιπόν, παιδιά, όχι μόνο τα ρέστα που παίρνουμε όταν πληρώνουμε κάτι, θα πει τα υπόλοιπα πράγματα και τα λοιπά. Ένα παράδειγμα, πρέπει να ετοιμάσουμε για το ταξίδι διαβατήρια, εισιτήρια και τα ρέστα. Τα υπόλοιπα. Άρα ο ήρωάς μας παρακολουθούσε τους ταξιδιώτες και έλεγε συγκινήσεις και τα ρέστα. Τα υπόλοιπα, δηλαδή αγκαλιές, αποχαιρετισμοί, ποιος ξέρει, δάκρυα ή χαρά όταν ερχόταν κάποιος. Έτσι δεν είναι και είχε υποδοχή. Πολύ ωραία. Για να συνεχίσουμε, πάμε να δούμε τώρα, παιδιά, στο κείμενο, κάποιες φράσεις που δείχνουν τη μανία, την αγάπη που είχε ο ήρωάς μας για τα τρένα. Σας έχω βοήθηση εδώ, γιατί βλέπετε και τη διαφάνεια. Και πάμε να γράψουμε. Είχε μεγάλη μανία για τα τρένα. Πολύ ωραία, στην αρχή. Το λέει, φυσικά, από παιδί είχε μανία με τα τρένα. Ωραία, στην πρώτη πρόταση. Σκάση αρχείο, βεβαίως. Εδώ μου δείχνει ότι έφευγε από το σχολείο, έκανε κοπάνα για να παρατηρεί τα τρένα. Έτρωγε ξύλο, αλλά το βιολεί του εκείνος. Και αυτό δείχνει τη μανία του, ότι παρόλο που έτρωγε ξύλο, εκείνος συνέχιζε να παρακολουθεί τα τρένα. Σας έχει τύχει ποτέ να έχετε κι εσείς μία μανία και να μαλώνει η μαμά και ο μπαμπάς και να συνεχίζετε. Για να ρωτηθείτε. Κοιτούσε τα τρένα ώρες ολόκληρες. Κοιτούσε με τις ώρες, λοιπόν. Τι άλλο, είχε μάθει όλες τις μανούβρες που κάνει ένα τρένο. Δηλαδή όλες αυτές τις κινήσεις για να μπει και να βγει από το σταθμό. Πολύ ωραία, και αυτό μου δείχνει τη μανία του για τα τρένα. Έμεινε στην ίδια τάξη. Τι άλλο πιο φανερό, έτσι δεν είναι. Άφησε το σχολείο, για να παρατηρεί τα τρένα. Για σκεφτείτε κι εσείς, αξίζει για μία μανία να τα παρατήσουμε όλα. Σκεφτείτε το. Και παρόλο που τον μάλωσε και ένας ιδρυοδρομικός υπάλληλος, εκείνος συνέχιζε να πηγαίνει στα τρένα. Για να δούμε τον ήρωά μας τώρα, παιδιά μου, πώς θα τον χαρακτηρίζατε. Ας πούμε, μετά από αυτό το κείμενο που διαβάσαμε, πάτε στο σπίτι, στη μαμά, και λέτε ουάου, σήμερα κάναμε ένα κείμενο με την κυρία μας, και αυτός ο ήρωας ήταν... Τι να πω, τι ήτανε. Είχε μανία με τα τρένα, φυσικά. Αυτό είναι το πρώτο. Ήταν επίμονος, βέβαια, γιατί παρόλο που... Κάτω να τα γράψουμε εδώ πέρα. Παρόλο που έτρωγε ξύλο και τον μάλωναν, εκείνος συνέχιζε. Άρα μανία. Επίμονος. Επιμονή. Πολύ ωραία. Πώς άλλως μπορούμε να τον χαρακτηρίσουμε. Σκεφτόταν ότι θα γίνει σταθμάρχης. Άρα ονειρευόταν. Ονειροπόλος, ε. Πολύ ωραία. Και παρατηρητικός. Κοιτούσε τους ταξιδιώτες. Και αν συνοδεύονται από συγγενείς ή φίλους ή αν ταξιδεύουν μόνοι τους. Παρατηρητικός, λοιπόν. Ακόμα και τώρα, παιδιά, που είναι στη σύνταξη με το φίλο του, και τα πίνουνε, τα κουτσοπίνουν, κουτσοπίνουνε, πίνουνε λίγο-λίγο, γιατί και σε μεγάλη ηλικία δεν κάνει να πίνεις και πολύ. Παρατηρητικός. Ωραία. Είναι αισιόδοξος, γιατί θέλει να γράψει τα απομνημονέσματά του. Άρα δεν τελειώνουν οι στόχοι και τα όνειρά μας. Σε όποια ηλικία και να είμαστε πάντα αισιόδοξουμε. Είναι και λίγο ρομαντικός, έτσι, γιατί είχε αδυναμία στους ταξιδιώτες που ταξιδεύαν μόνοι τους. Βεβαίως, ονειροπόλος χωρίς να είσαι ρομαντικός δεν ταιριάζει, οπότε μια χαρά ο ηλικός μας. Και δεν τελείωσε το σχολείο. Μάλιστα. Και έγινε σιδηροδρομικός. Πώς ήταν όμως, παιδιά, λέει κάπου στο κείμενο, τον πείραξε που δεν έγινε σταθμάρχης. Όχι, ήταν ικανοποιημένος που έγινε σιδηροδρομικός υπάλληλος, γιατί και πάλι βρισκόταν κοντά στα τρένα. Μάλιστα, και για να πούμε εδώ, να σας πω κάτι. Στην αρχή είπαμε ότι είναι σε ένα συνοριακό σταθμό, κοντά στα σύνορα. Τα παιδιά εκείνης της εποχής, πριν από 70 χρόνια περίπου που γράφτηκε το διήγημα, ζούσαν αρκετά στη φτώχεια και έτσι κοιτούσαν τα τρένα ως μέσο διαφυγής. Κυνηγούσαν ένα καλύτερο μέλλον, να μπούν στο τρένο και να φύγουν να ταξιδέψουν. Και εμείς καμιά φορά δεν κοιτάμε τα αεροπλάνα και λέμε να πήγαινε ένα ταξιδάκι. Για σκεφτείτε το. Ωραία, για να δούμε τώρα τους στόχους και τα όνειρα. Ήθελε να γίνει σταθμάρχης, αλλά τι έφτεξε, παιδιά μου, δεν είχε τα τυπικά προσόντα. Μάλιστα, δηλαδή δεν τελείωσε το σχολείο και δεν πήρε αυτό το επίσημο έγγραφο για να γίνει σταθμάρχης. Παρ' όλα αυτά ήταν ικανοποιημένος. Το αποδέχτηκε και έζησε πολύ ωραία κοντά στα τρένα. Ήταν ικανός, πιστεύετε, να γίνει σταθμάρχης. Φυσικά και ήταν. Όλοι είναι ικανοί. Και εσείς και όλοι μας, αν βάλουμε ένα στόχο και δουλέψουμε, μπορούμε να κατακτήσουμε τους στόχους μας. Σίγουρο αυτό. Τι χρειάζεται όμως για να κυνηγήσουμε τα όνειρά μας, ε? Για να δούμε τι χρειάζεται, παιδιά. Ο φίλος μας εδώ ήταν επίμονος και πήγαινε κάθε μέρα στον σταθμό. Άρα χρειάζεται σίγουρα επιμονή. Πολύ ωραία. Τι άλλο χρειάζεται? Υπομονή. Βεβαίως υπομονή. Γιατί κάποιες φορές θα χάνουμε την υπομονή μας. Ξέρω ότι είναι κουραστικό να διαβάζουμε, να μελετάμε, ότι μπορεί να γίνει βαρετό, ότι μπορεί να σκεφτούμε ότι χάνουμε στιγμές από τους φίλους μας ή από τη διασκέδαση. Αλλά αξίζει να έχουμε υπομονή. Τι άλλο? Πίστη. Πίστη στον εαυτό μας ότι θα τα καταφέρουμε. Ο φίλος μας, ο ήρωάς μας, μπορούσε σίγουρα και ήταν ικανότατος να γίνει σταθμάρχης. Αλλά το παράτησε λίγο. Άρα να πιστεύουμε στον εαυτό μας, να μην ακούμε τριγύρω άλλες γνώμες και να είμαστε προσιλωμένοι στο στόχο μας. Τι άλλο? Πειθαρχία, βεβαίως. Πολύ σημαντική η πειθαρχία, παιδιά. Γιατί θα έρθουν στιγμές που θα πρέπει εσείς να διαβάζετε για εξετάσεις ή για κάτι σπουδαίο, για ένα πτυχίο, και έξω να παίζουν άλλοι φίλοι. Τότε θα ξεμυαλιστείτε λιγάκι, γι' αυτό πρέπει να είμαστε πειθαρχημένοι και σταθεροί στο στόχο μας. Και αισιοδοξία φυσικά, να πιστεύουμε ότι θα τα καταφέρουμε. Και σίγουρα, αν έχουμε δουλέψει και έχουμε διαβάσει αρκετά, όλα θα τα καταφέρουμε. Και να ξεπερνάμε τον εαυτό μας. Έτσι δεν είναι πάντα να γινόμαστε καλύτεροι από τον ίδιο τον εαυτό. Και επίσης, παιδιά, κάθε στιγμή να σκεφτόμαστε να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας, να μην τα παρατάμε ποτέ. Έχω να πω ότι και ο ήρωάς μας, μετά από τόσα χρόνια, 32 χρόνια που εργαζόταν, ήταν αισιόδοξος και ήθελε να γράψει τα απομνημονεύματά του. Άρα, δεν τα παρατάμε ποτέ. Και συνεχίζουμε, παιδιά, αυτό να κρατήσουμε από το σημερινό μάθημα και να έχουμε όνειρα και στόχους, τα οποία με πίστη και επιμονή θα τα κυνηγήσουμε. Να είστε καλά! Καλή συνέχεια! |
