| : Λοιπόν, καλησπέρα σας. Ευχαριστώ πάρα πολύ που είστε και εδώ σήμερα. Την προηγούμενη φορά έχουμε μια πάρα πολύ ωραία συνάθρηση. Μιλήσαμε για πολύ όμορφα πράγματα. Μιλήσαμε για την αγάπη, για τη συγχώρηση, για τη δυνατότητα. Ευχαριστώ πολύ που ήσασταν εδώ σήμερα. Ευχαριστώ πολύ που ήσασταν εδώ σήμερα. Ευχαριστώ πολύ που ήσασταν εδώ σήμερα. Ευχαριστώ πολύ που ήσασταν εδώ σήμερα. Ευχαριστώ πολύ που ήσασταν εδώ σήμερα. Την προηγούμενη φορά έχουμε μια πάρα πολύ ωραία συνάθρηση. Μιλήσαμε για πολύ όμορφα πράγματα. Μιλήσαμε για την αγάπη, για τη συγχώρηση. Μιλήσαμε για το πώς τον εαυτό μας μπορούμε να τον κάνουμε καλύτερο μέσα από μια εσωτερική αναζήτηση του εαυτού μας. Να αντιληφθούμε ότι είμαστε τρισιπόστατοι, ότι έχουμε κορμί, έχουμε μυαλό και έχουμε και συνέστημα. Αν αυτά όλα δεν τα ενσωματώσουμε, δεν θα νιώσουμε καλύτερα και δεν θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε με ηρεμία και γαλήνη στη ζωή μας. Αυτό είναι το σημαντικό. Το σημερινό θέμα ήρθε μετά από τη σύσταση της κυρία Σκλάβου. Να μιλήσουμε περισσότερο για παιδιά, γιατί έχουμε πολλούς γονείς εδώ στην περιοχή μας και ευτυχώς που έχουμε γονείς. Και θα μιλήσουμε για το πάρα πολύ σοβαρό θέμα το οποίο πάρα πολλές φορές μας διχάζει και αυτό είναι η τιμωρία. Αν πρέπει να τιμωρούμε τα παιδιά μας, τι σημαίνει η τιμωρία, αν η τιμωρία έχει ευεργετικό χαρακτήρα, εάν βοηθάει στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης των παιδιών μας, αν είναι ο μόνος τρόπος τον οποίο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να συνετήσουμε τα παιδιά μας και να τα κάνουμε κοινωνικά πειθαρχημένα. Και αυτό λοιπόν το θέμα το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό και ξεκινάει από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, θα το κουβεντιάσουμε σήμερα και θα ζητήσω και τη δική σας τη συμμετοχή με τις δικές σας τις εμπειρίες στο τέλος, ούτως ώστε να είναι πολύ πιο παραγωγική η συζήτηση που θα κάνουμε. Ξέρετε, οι λέξεις τιμωρία, συνέπεια, πειθαρχία, αυτοπειθαρχία, επιβράβευση είναι συμπεριφορές οι οποίες προέρχονται από την κοινωνική μας συμβίωση. Είναι ένας παιδαγωγικός τρόπος για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αποκτήσουν κοινωνική συμπεριφορά, να αποκτήσουν τρόπο να επιλύουν τα προβλήματα της ζωής τους και εμείς οι γονείς είμαστε εκείνοι οι οποίοι θα τη διδάξουμε. Άρα λοιπόν, το ότι είμαστε κοινωνικά όντα και ζούμε μέσα σε μια κοινωνία η οποία ζητάει να έχουμε ηθικούς κανόνες και υπάρχουν και φραγμοί, πρέπει να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας κατά τέτοιο τρόπο, ούτως ώστε να μπορούν, αυτοπειθαρχώντας και έχοντας υπόψη τη συνέπεια των συμπεριφορών τους, να γίνουν εκείνοι εκείνοι θέλουν για τον εαυτό τους, δηλαδή ισορρεπημένοι, άνθρωποι οι οποίοι σέβονται τον εαυτό τους και σέβονται και τους άλλους και γενικά ζουν μέσα στο κοινωνικό σύνολο κατά τέτοιο τρόπο που να μην γίνονται ούτε υποτακτικοί αλλά ούτε και επαναστάτες. Λέμε λοιπόν ότι η τιμωρία, η οποία είναι η λέξη εκείνη την οποία σήμερα δεν την αποδέχεται και δεν την παραδέχεται η ψυχολογία, μιλάμε περισσότερο για συνέπεια, δηλαδή να μαθαίνουμε τα παιδιά μας να αντιλαμβάνονται και να συνειδητοποιούν ότι κάποιες συμπεριφορές τους έχουν συνέπειες. Εξάλλου ξέρουμε πάρα πολύ καλά αλλά τα παιδιά δεν τα ξέρουν ότι και εμείς οι μεγάλοι έχουμε συνέπειες όταν παραβιάζουμε κανόνες, παραβιάζουμε χώρους, παραβιάζουμε την ελευθερία του άλλου. Από την άλλη πλευρά τα παιδιά είναι σωστό να καταλάβουν ότι η αυτοπιθαρχία σημαίνει και ελευθερία, δηλαδή όταν αυτοπιθαρχώ, όταν εγώ έχω το προσωπικό μου εσωτερικό θερμόμετρο για το ποιο είναι το σωστό και ποιο είναι το λάθος και ιδιαιτέρως το σεβασμό προς τον εαυτό μου και το σεβασμό προς τους τρίτους τότε είμαι ανεξάρτητος, τότε είμαι ελεύθερος. Αυτό λοιπόν είναι κάτι το οποίο τα παιδιά είναι σωστό να το διδαχτούνε από την πρώτη στιγμή που γεννιούνται. Επειδή λοιπόν γνωρίζουμε ότι τα παιδιά μας είναι παρατηρητές της δικής μας ζωής και τη δική μας τη ζωή βλέπουν και μιμούνται, έτσι οι ψυχολόγοι λένε ότι τα παιδιά εσωβάλλουν τις δικές μας συμπεριφορές και τις μιμούνται στη συνέχεια στη δική τους τη ζωή χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι αυτό είναι αντανάκλαση αυτών που έχουν δει να συμβαίνουν στην οικογένειά τους. Σε πολύ μεγαλύτερη ηλικία αυτό το αντιλαμβανόμαστε και έτσι λέμε ναι αυτό το έκανε έτσι η μητέρα μου ή αυτό το έκανε έτσι ο πατέρας μου. Για να δούμε λοιπόν το πώς μπορούμε να απαντήσουμε το ερώτημα πρέπει να τιμωρούμε τα παιδιά μας ή πώς πρέπει να τα τιμωρούμε τα παιδιά μας. Το πρώτο πράγμα το οποίο πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι να δούμε αν εμείς είμαστε σε θέση να τιμωρήσουμε τα παιδιά μας. Τι σημαίνει αυτό ότι είμαστε σε θέση να βάλουμε την τιμωρία αλλά και να την τηρήσουμε. Συνήθως όταν είμαστε σε καλή διάθεση είμαστε πάρα πολύ χαλαροί. Άρα λοιπόν το παιδί στις πράξεις του ακόμη κι αν αυτές ξεφεύγουν από τα όρια που τους έχουμε βάλει είμαστε πάρα πολύ χαλαροί στο να επιβάλλουμε συνέπειες. Αν όμως μας έχει πιάσει ο δαίμονας από τον αστράγαλο και δεν είμαστε στα καλά μας και άλλα πράγματα μας ενογλούν και έρχεται το πιτσιρικάκι και κάνει τα δικά του, δεν έχουμε καθόλου υπομονή και τότε πέφτει η μεγάλη καμπάνα για την οποία στη συνέχεια όταν κατεβούν οι δικοί μας οι τόνοι νιώθουμε πάρα πολύ άσχημα διότι δεν μπορούμε αυτό να το εφαρμόσουμε. Ξέρουμε ότι το κάναμε σε μια στιγμή δικής μας έξασης αλλά από την άλλη πλευρά όμως αν αυτό το πάρουμε πίσω δίνουμε με ένα πάρα πολύ λάθος μήνυμα για το τι σημαίνει συνέπειες στην πράξη την οποία έχουμε. Άρα λοιπόν το πρώτο πράγμα που εμείς οι γονείς είναι σημαντικό να ξέρουμε είναι ότι αν είμαστε σε θέση να επιβάλλουμε να διδάξουμε το παιδί μας τις συνέπειες και να τις επιβάλλουμε αλλά και να τις προχωρήσουμε. Αλλιώτικα χάνουμε το δικό μας κύρος θα μου πείτε οι γονείς έχουν κύρος βεβαίως οι γονείς έχουν κύρος βγάνουμε λοιπόν την αξιοπρέπειά μας χάνουμε το σεβασμό από το παιδί και το παιδί μας νιώθει πάρα πολύ αδικημένο. Το δεύτερο το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό να θυμόμαστε είναι ότι η τιμωρία αν την πούμε έτσι για να μπορέσει αυτό πια να γίνει αυτοπιθαρχία πρέπει να είναι επικεντρωμένη στην πράξη για την οποία το παιδί παραβατεί. Δεν μπορούμε δηλαδή να τιμωρήσουμε το παιδί σήμερα γιατί δεν μάζεψε τα παιχνίδια του και συγχρόνως να το πούμε για εκείνο το οποίο έκανες χθες και αντιμήλησες θα φας κι άλλη τιμωρία σήμερα. Πρέπει λοιπόν να είμαστε πάρα πολύ επικεντρωμένοι σε αυτό που το παιδί κάνει να του εξηγήσουμε ότι αυτό το οποίο κάνει είναι παραβατικό δεν επιτρέπεται και από την άλλη πλευρά ότι έχει συνέπειες. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει το παιδί να έχει προειδοποιηθεί για το τι πρόκειται να συμβεί όταν η συμπεριφορά του βγαίνει έξω από τη συμφωνηθή στα συμπεριφορά που έχει κάνει με το γονιό του. Το καταλαβαίνετε αυτό. Δεν χτυπάμε τιμωρίες ως καμπάνες. Το έκανες αυτό θα γίνει αυτό. Όχι. Καταρχήν όταν υπάρχει μια συμπεριφορά του παιδιού μας που βλέπουμε ότι είναι απίθαρχη το προειδοποιούμε και του εξηγούμε γιατί αυτή η συμπεριφορά είναι απίθαρχη. Του λέμε αν το παιδί συνεχίζει να το κάνει αυτό εκείνο το οποίο του λέμε είναι ότι θυμάστε τι είχαμε πει γι' αυτό πρέπει να στο θυμίσω αλλά την επόμενη φορά όμως που θα το κάνεις θα πρέπει να ξέρεις ότι θα έχεις αυτές τις συνέπειες. Άρα λοιπόν την τρίτη φορά που το παιδάκι θα επαναλάβει αυτή τη συμπεριφορά ξέρει εκ των προτέρων ότι αυτή θα είναι η συνέπεια. Και δεν την επιβάλλουμε τη συνέπεια ούτε εκδικητικά ούτε επιλυτικά αλλά του λέμε θυμάσαι τι είχαμε πει είχαμε κάνει μια συμφωνία το θυμάσαι ότι είπαμε ότι το βράδυ πρωτού κοιμηθούμε μαζεύουμε τα παιχνίδια μας και δεν τα πετάμε. Θυμάσαι γε μου ότι είπαμε ότι την επόμενη φορά που θα παραβιάσεις το ωράριο θα έχεις αυτές τις συνέπειες και τις συνέπειες πάντα τη στηρούμε και τη στηρούμε πως με το να μην είναι εξοφρενικές. Δηλαδή το να πούμε το ποια θα είναι η συνέπεια παραδείγματος χάρη στο παιδάκι το οποίο δεν μαζεύει τα παιγιδάκια το ή στο γιό μας ο οποίος η θυγόρη μας η οποία παραβιάζει μονίμως το ωράριο της επιστροφής από το σχολείο ή από την έξοδο και λέμε ότι ξέρεις θα σου στερήσω το κινητό για ένα μήνα. Ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι δεν θα το τηρήσουμε. Κάντε το τρεις μέρες το καταλαβαίνει. Αν στον έφηβο κρύψετε ή πάρετε το κινητό ή το tablet σε μικρότερη ηλικία για τρεις μέρες ή για μια εβδομάδα πρέπει να σας πω ότι πονάει πάρα πολύ γιατί χάνει την επικοινωνία με τον έξω κόσμο. Άρα λοιπόν το να πούμε δέκα μέρες δεν έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και δεν διδάσκει στο παιδί περισσότερα πράγματα από ότι οι τρεις μέρες ή οι τέσσερις μέρες ή οτιδήποτε. Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να θυμόμαστε ότι οι συνέπειες δεν θα πρέπει να αναφέρονται στις βασικές ανάγκες του παιδιού. Δηλαδή δεν του στερούμε το νερό, δεν του στερούμε το φαγητό ποτέ σε καμία περίπτωση. Αν βεβαίως παραδείγματος χάρη ένα παιδάκι, συνήθως αυτό σημαίνει με τους εφήγους, ξεχνιούνται και ξέρουν ότι το τραπέζι στρώνεται, αν υπάρχουν οικογένειες που ακόμη τρώνε όλες μαζί, στρώνεται στις μία ή ώρα την κυριακία ας το πούμε και τρώμε όλοι μαζί και ο έφηβος είναι μέσα στο δωμάτιό του και επικοινωνεί με τον έξω κόσμο κατά τον τρόπο που ξέρουμε τα παιδιά μας. Και δεν έρχεται την ώρα του φαγητού, του χτυπάμε διακριτικά την πόρτα και του λέμε ξέρεις το τραπέζι έχει στρωθεί, μας έχει συνδέσει με Κάιρο. Ξέρει όμως πάρα πολύ καλά ότι όταν το τραπέζι στρώνεται και όλοι κάθονται γύρω δεν θα το περιμένουνε, εκείνο το οποίο κάνουμε είναι σηκώνουμε το πιάτο του, το βάζουμε στο ψυγείο και θα το περιμένουμε πια. Γιατί το ξέρει αυτό. Ξέρει ότι αν δεν παρουσιαστεί εγκαίρως το τραπέζι, εφόσον έχει προειδοποιηθεί γι' αυτό, το πιάτο του θα σηκωθεί, δεν θα συνδυριστεί και άμα θέλει ας φάει μόνος του. Θα μου πείτε τώρα ο έφηβος έχει ανάγκη αν θα φάει μόνος, θα φάει με την οικογένεια. Πρέπει να σας πω ότι του πονάει πάρα πολύ αυτό. Όταν είμαστε πάρα πολύ σταθεροί και δεν μιλάμε, ούτε κάνουμε φασαρία, ούτε λέμε κοίταξε πόσο αθετείς το λόγο σου και δεν είσαι εντάξει και του πρίζουμε το κεφάλι. Αποτέλεσμα νομίζουμε εμείς ότι αν μιλάμε πολύ ο παιδί μας μας καταλαβαίνει. Όχι. Τα παιδιά θέλουν πάρα πολύ ευθύγραμες προτάσεις και ευθύγραμα κατανοητά νοήματα. Άρα λοιπόν είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτό το οποίο θα πούμε ως συνέπεια της πράξης. Θα έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι θέλουμε να κτίσουμε ένα αυτοπίθαρχο παιδί. Να ξέρει ότι οι πράξεις του οι οποίες είναι έξω από τα όρια τα οποία έχει διδαχτεί από την οικογένειά του αργότερα από το κοινωνικό του σύνολο θα ξέρει ότι έχει συνέπειες αυτών των πράξεων. Επίσης κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό και θα πρέπει να το θυμάστε είναι ότι οι συνέπειες ή οι τιμωρίες θα πρέπει να είναι δίκαιες. Τα παιδιά έχουν πάρα πολύ υψηλή αίσθηση του δικαίου και αυτό μπορείτε να το δείτε το πώς παίζουν στο σχολείο. Τα παιχνίδια τους έχουν κανόνες και όταν τα παιδιά τα οποία παραβαίνουν τους κανόνες βλέπετε ότι δεν τα παίζουν ή λένε φύγε δεν είσαι εντάξει. Γιατί καταλαβαίνουν ότι το παιδί αυτό παραβατεί στη δικαιοσύνη. Εμείς λοιπόν οι γονείς πρέπει να είμαστε δίκαιοι με τα παιδιά μας. Δεν μπορεί παραδείγματος χάρη εάν ένα παιδάκι του πέφτει ένα ποτήρι και το σπάζει δεν φταίει γι' αυτό έπεσε το ποτήρι έσπασε. Δεν ερχόμαστε εκείνη τη στιγμή και σου έχουν πει δεν προσέχεις και είσαι απρόσεκτος και τα έχεις κάνει τώρα θα το πατήσεις και θα ματώσεις. Έχει κάνει μια ολόκληρη φασαρία μαζεύεται το παιδάκι πίσω γιατί δεν καταλαβαίνει δεν έχει κάνει κάτι επίτηδες. Γλίστρησε αυτό το ρημάδι το ποτήρι το θεωρεί αδικία. Και ξέρετε όταν το παιδί νιώθει άδικο σταματάει να έχει εμπιστοσύνη στους ενήλικες. Δεν τους έχει εμπιστοσύνη τους ενήλικες και λέει από τη στιγμή που είναι άδικη η μητέρα μου είναι άδικος ο πατέρας μου γιατί θα πρέπει εγώ να πιστέψω ότι οποιοςδήποτε άλλος θα είναι δίκαιος στη ζωή μου. Άρα λοιπόν να είμαστε δίκαιοι με τα παιδιά μας και να εξηγούμε πάντα. Πάρα πολλές φορές τον εξηγούμε τις συνέπειες μιας πράξης και προετοιμάζουμε το παιδί γι' αυτό. Το παιδί νιώθει μέσα του ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί σε εμένα. Εγώ θα τα καταφέρω όταν όμως έρχεται η στιγμή και το παιδί παραβατεί ή δεν κρατάει το λόγο του και έρχεται η συνέπεια και του λέμε είχαμε μιλήσει γι' αυτό. Υπάρχουν κάποιοι παιδαγωγοί οι οποίοι συνιστούν στους γονείς τους κανόνες με τις συνέπειες. Και αυτές λοιπόν τις συνέπειες τις γράφουν, τις αναρτούν εκεί σε ένα μέρος που να είναι προσβάσιμο και βάζουν το παιδί και υπογράφει γι' αυτό. Υπογράφει δηλαδή ότι θα είναι συναισθηματικά ειλικρινής, δεν θα λέει ψέματα. Ή όταν θα αργώ να γυρίσω στο σπίτι θα ξέρω ότι δεν θα πάρω το χαρτσιλίκι του Σαββάτου. Κάνουν λοιπόν ορισμένες συμφωνίες μεταξύ τους και θεωρούν ότι αν αυτές τις αναρτήσουν και τις γράφουν θα υπενθυμίζουν στο παιδί τους. Βεβαίως πάντα μιλάμε για τα παιδιά που διαβάζουν. Μπορούν και διαβάζουν, μιλάμε για τα παιδάγια που είναι πέντε χρόνια και κάτω γιατί εκεί έχουμε άλλες τακτικές. Ότι το παιδί θα το θυμάται. Δεν είναι κακό σαν σύστημα. Δεν είναι κακό. Αλλά επειδή όμως η συμπεριφορά μας δεν είναι μονοσήμαντη, έχουμε πάρα πολλές φορές συμπεριφορές που φεύγουν από τα οριά τους και πάντα θα πρέπει να είμαστε εμείς οι γονείς σε εγρίγωση ούτως ώστε να δούμε αυτή η απόκλειση που κάνει το παιδί μας από αυτό που έχουμε συμφωνήσει. Τι επιπτώσεις έχεις εκείνο και τι αντίληψη έχει για τον εαυτό του, για το κοινωνικό του σύνολο που η οικογένειά του είναι το πρώτο κοινωνικό σύστημα μέσα στο οποίο βιώνει, το τρίτο κοινωνικό σύστημα είναι το σχολείο του και μετά είναι η ευρύτερη κοινωνία. Άρα αντιλαμβάνεστε το πόσο σημαντικό είναι αυτή η πειθαρχία και η αυτοπειθαρχία και η γνώση της συνέπειας να ξεκινάει μέσα από την οικογένεια ούτως ώστε τα υπόλοιποι κύκλοι που ακολουθούνται του σχολείου και της ευρύτερης κοινωνίας να έχουν μια πηγή που έχει ξεκινήσει μέσα από την οικογένεια. Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να θυμηθούμε ότι όταν οι γονείς μεταξύ τους, το ζευγάρι, είναι δίκιο και έχουν και σεβασμό, το παιδί δεν παίρνει άλλα μηνύματα. Αν παραδείγματος χάρη έχουμε έναν μπαμπά ή μία μαμά η οποία δεν τηρεί το λόγο της γι' αυτό το οποίο έχει υποσχεθεί ότι θα κάνει. Δεν το τηρεί το λόγο της. Δεν μπορούμε να έχουμε απέτηση από το παιδί να τηρεί το δικό του λόγο. Και δεν μπορούμε να πούμε εμείς οι γονείς ότι ξέρεις είχα πάρα πολύ δουλειά στο γραφείο, με κράτησες ο προηστάμενος πίσω και εσύ δεν καταλαβαίνεις παρά μόνο κοιτάς το χαρτσιλίκι σου από το οποίο θα πας την Παρασκευή. Αλλά πώς βγαίνει αυτό το χαρτσιλίκι έχεις ρωτήσει. Όταν λοιπόν βλέπει τη μαμά ή τον μπαμπά να μείνεται κατά αυτόν τον τρόπο και να παίζει αυτό τον κυριαρχικό ρόλο ζητώντας από το παιδί του να υποταχτεί, δεν αντιλαμβάνεται αυτή η διδασκαλία της υποταγής σε κάτι το οποίο είναι άδικο, τι επίπτωση έχει στο παιδί. Ένα παιδί λοιπόν το οποίο μεγαλώνει στο να πάντα να υποτάσσεται. Να μην του επιτρέπουμε να έχει τη γνώμη ή την άποψη γιατί τη θεωρούμε ότι μας αντιμιλάει. Είναι ένα παιδί το οποίο είναι πάρα πολύ εύκολο στο να πέσει στα δίχτυα ανθρώπων οι οποίοι θέλουν τον έλεγχό του. Είναι πάρα πολύ εύκολο στο να πλεχτεί σε καλτ συμπεριφορές. Παραχριστιανικές οργανώσεις, αναρχικαία, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Γιατί έχει μάθει να υποτάσσεται, έχει μάθει η γνώμη του να μην ακούγεται. Διότι αν η γνώμη του ακούγεται είναι αντιδραστικό. Είναι ένα παιδί το οποίο αντιδρά, άρα πρέπει να υποτάσσεται. Και βεβαίως αν δούμε αυτά τα παιδιά τα οποία μεγαλώνουν με το να μαθαίνουν να είναι υποτακτικά και όχι δίκαια, βλέπουμε ότι όταν ζευγαρώνουν βρίσκουν ένα σύντροφο, άντρα ή γυναίκα, που τους καταδυναστεύει. Γιατί δεν ξέρουν τίποτα άλλο. Αυτό ξέρουν. Άρα λοιπόν δεν είναι το τι εμείς διδάσκουμε στο παιδί μας ως συνέπεια ή τιμωρία όπως θέλετε πέστε, αλλά συνέπεια μιλάμε σήμερα. Η λέξη τιμωρία πρέπει να σας πω ότι δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο της παιδαγωγικής. Αν λοιπόν εμείς δεν είμαστε τηθασευμένοι ως γονείς, δεν μπορούμε να έχουμε την υποχρέωση τα παιδιά μας να τηθασεύονται επίσης. Και επίσης είναι σημαντικό ότι μέσα από αυτή τη διαδικασία πάντα να έχουμε υπόψη μας την ανταμοιβή. Θα μου πείτε, εδώ έχω ένα παιδί το οποίο παραβατεί συνεχώς. Δεν έχω κάτι καλό να του πω. Υπάρχουν και αυτά τα παιδιά τα οποία είναι πάρα πολύ ατίθασα. Ή μπορεί να μην είναι ατίθασα τα παιδιά, αλλά οι γονείς τους να έχουν τέτοιου είδους παιδαγωγικής στο μυαλό τους. Ότι είναι μικρότερο, εγώ είμαι μεγαλύτερο, εγώ είμαι ο γονιός, εγώ έχω την κυριαρχία, άρα πρέπει να ακολουθείς αυτό το οποίο σου λέω εγώ. Όταν έχουμε λοιπόν τέτοιου είδους συμπεριφορές, το να γίνει το παιδί μας υποτακτικό, άρα όχι ανεξάρτητο. Με τσαλακωμένη την αυτοπεποίθηση και την αξία για τον εαυτό του, θα λυπηθούμε πάρα πολύ όταν το δούμε να μεγαλώνει και να είναι ένας ακόλουθος και όχι ένας αφτάρκες παιδί το οποίο θα μπορέσει να τα βγάλει πέρα. Και αν δεν έχουμε μάθει στο παιδί μας να ανταμείβουμε έστω και το ένα καλό. Αυτό που λέω στους γονείς είναι όταν έχονται και με παραπονιούνται, τους λέω ξέρω προσπαθείτε να βγάλετε την τρίχα από το ζυμάρι. Το καταλαβαίνω, αλλά είναι ο ρόλος μας αυτός. Ο ρόλος μας είναι να βλέπουμε την καλή πλευρά του παιδιού μας. Δεν μπορούμε να θεωρήσουμε το παιδί μας εμείς να το τοπεινώνουμε, εμείς να το τρομοκρατούμε και εμείς να του χαλάμε την αυτοπεποίθηση. Εμείς την κάνουμε τη δουλειά αυτή, οι γονείς, κανείς άλλος. Όταν ένα παιδί φοβάται τον γονιό του γιατί το έχει τρομοκρατήσει, θα σε δείρω. Μη, μη, μη. Και το παιδάκι μαζεύεται πίσω. Ή θα σου σπάσω τα δόντια. Το έχω ακούσει αυτό πάρα πολλές φορές. Και το παιδάκι εκείνο το οποίο κάνει προκειμένου να μην του σπάσεις τα δόντια, δεν μιλάει ποτέ. Και δεν ξέρουμε τι συναισθήματα κουβαλάει μέσα του. Γιατί φοβάται. Ένα παιδί το οποίο φοβάται ούτε έχει αγαπηθεί αλλά ούτε μπορεί να αγαπήσει. Ο φόβος είναι ένα τόσο ισχυρό συνέστημα που δεν επιτρέπει κανένα άλλο συνέστημα να αναπτυχθεί. Ένα παιδί λοιπόν το οποίο το έχουμε ταπεινώσει, ένα παιδί το οποίο έχουμε φοβήσει, ένα παιδί το οποίο έχουμε ισοπεδώσει την αυτοπεποίθησή του, δεν μπορούμε να έχουμε απέτηση να το δούμε να επιτυγχάνει. Όχι. Τα παιδιά εκείνα τα οποία επιτυγχάνουν, και όταν λέμε επιτυγχάνουν δεν έχουν 18 και 20 βαθμολογία, είναι να νιώθουν καλά για τον εαυτό τους. Όχι να φέρνουν τους βαθμούς για να κανοποιήσουν τη μαμά και τον παπά να τα αγαπήσει. Αλλά γιατί τα ίδια πιστεύουν στη προσπάθεια και σε μια καλύτερη ζωή μέσα από την προσωπική τους προσπάθεια και μέσα από τη συνέπεια που είχε όλος αυτός ο κόπος που έχει καταβάλει για τον εαυτό του. Άρα λοιπόν το παιδί το οποίο φοβάται δεν μας αγαπάει. Εμείς όμως οι γονείς όταν βλέπετε ότι τη θασεύουμε το παιδί μας και το παιδί μας δεν μιλάει αλλά λουφάζει, νομίζουμε ότι είμαστε καταπληκτικοί παιδαγωγοί και λέμε βρήκαμε τον τρόπο. Εκείνο το οποίο δεν διερωτόμαστε είναι το τι έχουμε δημιουργήσει στο παιδί αυτό ούτως ώστε να μην εκφράζει τα συναισθήματά του, να μην λέει φοβάμαι, να μην λέει αυτό το οποίο μου κάνεις μάνα ή πατέρα με πονάει. Γιατί δεν το έχουμε μάθει να εκφράζεται. Και αν δεν έχει μάθει να εκφράζεται το παιδί στο γονιό του που υποτίθεται ότι είναι ο άνθρωπος ή οι άνθρωποι που το αγαπούν απριορί. Σε ποιον θα εκφράζεται. Έχετε διερωτηθεί τελευταίως και το βλέπετε όλοι αυτοί στην τηλεόραση παίζουν πάρα πολύ, μιλάμε για βία, μιλάμε για bullying, μιλάμε για τα παιχνίδια αυτά το πνιγμού, μιλάμε για το Fortnite έτσι και εμείς οι γονείς έχουμε πανικοβληθεί μήπως και τα παιδιά μας παίζουν θύματα αυτών όλων των παιχνιδιών. Έχετε διερωτηθεί ποια παιδιά είναι επιρρεπή σε αυτά. Όλα. Όχι βέβαια. Ποια παιδιά όμως είναι επιρρεπή έχετε καθόλου προβληματιστεί. Είναι τα παιδιά τα οποία είναι γεμάτα με εκδίκηση. Είναι τα παιδιά εκείνα τα οποία την τιμωρία την αντιδρούν ως εκδίκηση. Είναι τα παιδιά εκείνα τα οποία την τιμωρία την οποίαν έχουν φάει την κάνουν τους έχουν κάνει ύπουλα και το κάθε τύπο κάνουν να το κάνουν ύπουλα για να μην τους πάρουν χαμπάρι. Είναι τα παιδιά εκείνα τα οποία όταν δεν τα εμπιστευτούμε δεν εμπιστεύουν τον εαυτό τους και είναι διαθέσιμα στο να εμπιστευτούν τον οποιοδήποτε εκτός από το γονιό τους. Είναι τα παιδιά εκείνα τα οποία δεν έχουμε διδάξει το πώς να αντιμετωπίσουν προβλήματα της καθημερινότητας. Εμείς κυρίως οι μαμάδες έχουμε τον υπερπροστατευτισμό τα φτύση με την αγάπη. Κάνουμε τα πάντα στα παιδιά εκεί τα προστατεύουμε πρόσεξε μήπως περνάς τον δρόμο πρόσεξε πρόσεξε ποιο παιδί είναι αυτό πρόσεξε πρόσεξε πρόσεξε. Όταν λοιπόν είναι παιδί του λες πρόσεξε το μόνο που του λες είναι ότι ξέρεις δεν είσαι ικανό να αντιμετωπίσεις τον εαυτό σου και πρέπει να έχεις εμένα να σου υπενθυμίζω πάντα τι είναι εκείνο το σωστό που έχεις να κάνεις. Άρα που είναι η δική σου αυτοπεποίθηση. Δεν αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι κάποια συναισθήματα τα οποία εμείς τα έχουμε συνηφάσει με την αγάπη είναι η καταστροφική αγάπη στα παιδιά μας. Το υπερπροστατεύω δεν σημαίνει αγαπώ σημαίνει ικανοποιώ τις δικές μου προσωπικές ανάγκες. Δεν σ' αγαπάω με να σε υπερπροστατεύω. Εγώ νιώθω ως μητέρα ότι κάνω το ρόλο μου άρα εσύ είσαι εκείνος που πρέπει να είσαι κάτω από τη δική μου την ομπρέλα μονίμως να νιώθω εγώ τον ρόλο μου τον παίζω καλά και από την άλλη πλευρά να έχω και τον έλεγχό σου. Όταν λοιπόν έχω τον έλεγχο του παιδιού δεν σημαίνει αφήνω το παιδί μου ξεσέλωτο μην πάμε στην άλλη άκρη αλλά όταν έχουμε τον έλεγχο των πάντων το τι θα φάει τι θα φορέσει πως θα καθίσει σε ποιον θα μιλήσει με ποιον θα μιλήσει τι βαθμούς πήρε γιατί τους πήρε πως είναι καλύτερος ο Γιαννάκης καλύτερος από σένα. Όταν λοιπόν ένα παιδί σε μια τέτοια κατάσταση προσωπικής τρομοκρατίας δεν μπορούμε να περιμένουμε το παιδί αυτό ούτε να είναι ανεξάρτητο αλλά ούτε και συναισθηματικά όρημο. Τι σημαίνει ένα παιδί συναισθηματικά όρημο. Μπορεί να είναι δέκα χρονών ή δώδεκα αλλά η συμπεριφορά του να είναι τριών τεσσάρων. Πώς έχει προκύψει αυτό όταν λοιπόν στο παιδί μας δεν μαθαίνουμε τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων όταν δεν έχουμε διδάξει τι σημαίνει συμμετοχή όταν δεν το έχουμε διδάξει τι σημαίνει σεβασμός στον εαυτό σου και στους άλλους από τη στιγμή που δεν έχω σεβαστεί εγώ όπου δεν έχω σεβαστεί τον πατέρα σου ή ο πατέρας σου δεν έχει σεβαστεί εμένα. Πώς περιμένουμε το παιδί αυτό να είναι συναισθηματικά όρημο άρα συναισθηματικά ανεξάρτητο να μπορεί να παίρνει αποφάσεις χωρίς να ψάχνει να βρίσκει μάτια αποδοχής για οτιδήποτε λέει οτιδήποτε κάνει. Έχετε προβληματιστεί δεν ξέρω αν καθόλου έχετε διαβάσει τελευταίως για το ποιος είναι αυτός ο σταρανταεξάχρονος ο οποίος συνελήφθη που ήταν αρχηγός όλων αυτές τις τρομοκρατικές πράξεις που έχουν γίνει έχετε διαβάσει καθόλου για αυτό να δείτε αυτό το παιδί από πού προέρχεται και το πως έχει εξελιχθεί το παιδί δηλαδή ένας άντρας. Ήταν ένα παιδί το οποίο μεγάλωσε μέσα σε ένα πάρα πολύ αυστηρό περιβάλλον. Αυστηρό περιβάλλον σημαίνει ότι δεν είχε τη δυνατότητα να εκφράσει τον εαυτό του, ότι κάθε του πράξη η οποία αντέβαινε την εντολή του πατέρα του κυρίως είχε τιμωρία και στέρηση. Ήταν ένα παιδί το οποίο του δημιουργήσαν πολύ μεγάλα όνειρα για τον εαυτό του αλλά δεν είχε την συναισθηματική υποδομή να καταλάβει την αξία που παίρνει μέσα από αυτό το οποίο έμαθε, σπούδασε ή τέλος πάντων απόκτησε. Αλλά φορτωμένο μόλα αυτά τα αισθήματα της οργής απέναντι στην εξουσία που ήταν ο πατέρας του έγινε το εξουσιαστής ο ίδιος. Αν κοιτάξουμε λοιπόν το προφίλ ορισμένων παιδιών τα οποία παραβατούν θα δούμε αφενός μέν ότι έχουν μεγαλώσει χωρίς όρια και τα όρια τα βάζουμε από την ώρα που το παιδί μας βγάζει την πρώτη κραυγή κλάματος. Δεν έχουν μεγαλώσει λοιπόν με όρια, δεν ξέρουν το πλαίσιο τους και εκείνο το οποίο δεν ξέρουν είναι ότι το πλαίσιο εμείς οι γονείς δεν ξέρουμε ότι το πλαίσιο δίνει ασφάλεια στο παιδί, ξέρει που να κινείται, ξέρει που το παίρνει και που δεν το παίρνει και εκεί που δεν το παίρνει ξέρει ότι έχει συνέπειες, δεν τιμωρείται αλλά έχει συνέπειες της παράβασης των ορίων. Και όταν λέμε όρια δεν είναι εκείνα τα οποία λέμε ότι εσύ θα υποταχτείς εμένα, γιατί αυτά δεν είναι όρια, αυτά είναι φυλακή, είναι συναισθηματική φυλακή. Λέμε τα όρια εκείνα που το παιδί θα νιώθει ελεύθερο να εκφράσει τον εαυτό του, να εκφράσει τα συναισθηματά του, να εκφράσει τις σκέψεις του χωρίς να έχει γονείς οι οποίοι του μπορούν… Μα τι βλακείες είναι αυτές που λες τώρα, που πας ρε παιδέ μου και στα λένε αυτά. Όταν λοιπόν είμαστε έτσι επικριτικοί απέναντι στο παιδί μας αποκλείεται το ίδιο να μην γίνει επικριτικό, αποκλείεται το ίδιο να μην ασκήσει κριτική απέναντί μας, αποκλείεται. Ένα βιβλιαράκι το οποίο έχω γράψει πρόσφατα και το είχαμε παρουσιάσει πριν εδώ είναι «Τι θα κάνουμε σαν ένα μαμά». Και λέει το βιβλίο αυτό ότι όταν κατανοείς τη μητέρα σου μαθαίνεις τον εαυτό σου. Που σημαίνει ότι είμαστε τόσο πολύ εμποτισμένοι με αυτά τις προσλαμβάνωσες που παίρνουν από τους γονείς μας και ιδιαιτέρως από τη μητέρα μας σε πολύ μικρή ηλικία, γιατί μετά έρχεται και ο πατέρας στο προσκήνιο, είναι αυτά τα οποία εμείς οι ίδιοι αποτυπώνουμε στη ζωή μας στη συνέχεια. Άρα λοιπόν, το να πούμε ότι τιμωρώ το παιδί μου δεν έχει καμία έννοια. Το να πω ότι μαθαίνω στο παιδί μου να συνεργάζεται, μαθαίνω στο παιδί μου πώς να επιλύει προβλήματα, μαθαίνω στο παιδί μου να σεβαίνεται τον εαυτό του, μαθαίνω στο παιδί μου να έχει ειλικρίνεια συναισθημάτων. Πρέπει να σας πω ότι τότε το παιδί αυτό, ό,τι και να κάνει στη ζωή του, θα είναι επιτυχημένο. Και επιτυχημένος δεν είναι εκείνος ο οποίος βγάζει χρήματα, επιτυχημένος είναι εκείνος ο οποίος εσωτερικά νιώθει ότι είναι χρήσιμος για τον εαυτό του και χρήσιμο για τους άλλους. Αν λοιπόν εμείς ενθαρρύνουμε στα παιδιά μας αυτές τις αξίες, αν από μικρά παιδιά τους καθοδηγούμε και ξέρουν τις συνέπειες όπως εμείς ξέρουμε τις δικές μας συνέπειες στην παραβίαση των ειδικών μας ηθικών αξιών και νόμων, έτσι το παιδί θα πορευτεί έχοντας αντικατοπτρίσει τον εαυτό του στη συμπεριφορά των γονιών του. Τα παιδιά τα οποία πρέπει να σας πω ότι τιμωρούνται ή γίνονται εγκδικητές ή γίνονται υπουλοί ή γίνονται με χαμηλή αυτοπεποίθηση ή είναι τα παιδιά εκείνα τα οποία γίνονται ακολουθητές και δεν είναι τίποτα κακό να ακολουθεί κανείς αλλά να ακολουθεί οτιδήποτε είναι περιθωριακό γιατί εκεί νιώθει ότι αγαπιέται, γιατί εκεί νιώθει ότι είναι σημαντικό. Και ξέρετε αυτή είναι και η τεχνική που χρησιμοποιούν αυτές οι ομάδες για να προσιλητήσουν τα παιδιά εκείνα τα οποία συναισθηματικά ανερμάτιστα βρίσκουν κατανόηση σ' αυτές τις ομάδες στους φίλους, θα τα πούμε αυτά στην εφηβεία την επόμενη φορά, τους φίλους οι οποίοι τους κάνουν να νιώθουν ότι είναι σημαντικοί. Άρα λοιπόν αν εμείς τα παιδιά μας δεν τα κάνουμε να νιώσουν ότι είναι ό,τι καλύτερο δώρο μας έχει κάνει η φύση. Εάν στα παιδιά μας δεν δώσουμε να καταλάβουμε ότι το τι ήρθαν στον κόσμο για μας ήταν ένα δώρο. Γιατί? Γιατί αυτό το δώρο θα συνεχίσει στον κόσμο. Τον κόσμο τον στολίζουν τα παιδιά μας. Ό,τι στολίδι λοιπόν εμείς βάλουμε πάνω στα παιδιά μας αυτό το στολίδι θα έχουν για την υπόλοιπη της ζωή τους. Όπως εμείς τους κάνουμε να νιώθουν συναισθηματικά πλούσιοι αυτό το συναισθηματικό πλούτο θα τον δώσουν και παραπέρα. Αυτός ο οποίος είναι συναισθηματικά πλούσιος δεν κρατάει το πλούτο για τον εαυτό του. Δεν είναι ο τσιγκούνης των συναισθημάτων. Είναι ο άνθρωπος ο οποίος δίνει το συναισθημά του γιατί νιώθει η αυτοπεποίθηση ότι έτσι μπορεί να λειτουργήσει και να είναι ελεύθερος. Όχι να παίζει παιχνίδια, όχι να λέει ψέματα, όχι να στρεβλώνει την πραγματικότητα γιατί ξέρει αν το κάνει αυτό ότι θα έχει συνέπειες. Καταρχήν στο εσωτερικό του και κατά δεύτερον στη σχέση με τους άλλους ανθρώπους. Βλέπουμε λοιπόν ότι δεν μπορούμε μονολεκτικά να απαντήσουμε τιμωρούμε τα παιδιά μας ναι ή όχι. Δεν μπορούμε. Εκείνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι από τη στιγμή που ευλογηθήκαμε να γίνουμε γονείς, έχουμε υποχρέωση απέναντι σε αυτή τη δύναμη που μας έκανε ικανούς να φέρουμε παιδιά στον κόσμο, να προετοιμάσουμε ανθρώπους ελεύθερους για τον εαυτό τους που θα οδηγήσουν ανεξάρτητη τη δική τους ζωή και θα παρασύρουν αυτήν την ανεξαρτησία και άλλους ανθρώπους. Άρα λοιπόν δεν μπορούμε να πούμε ναι τιμωρείς τα παιδιά. Τα παιδιά έχουν ανάγκη από ανταπόδοση, έχουν ανάγκη από αντίδορο, έχουν ανάγκη να τα πενεύουμε, έχουν ανάγκη να τα καμαρώνουμε και έχουν ανάγκη να τους λέμε τι συνέπειες θα έχουν σε περίπτωση που αυτά τα δώρα δεν τα έχουν αξιολογεί στον εαυτό τους και προκειμένου να μάθουν να τα αξιολογούν θα ξέρουν ότι έχουν συνέπειες. Αυτά λοιπόν για πόψε. Είμαστε ευλογημένοι που έχουμε γίνει γονείς, είμαστε ευλογημένοι που έχουμε φέρει παιδιά στον κόσμο για να συνεχίσουν αυτόν τον κόσμο, είμαστε ευλογημένοι το ότι θέλουμε να μάθουμε περισσότερα πράγματα από αυτά που παλιότερα είχαμε να θέσει στους δασκάλους να κάνουν. Γιατί ξέρετε παλιότερα η παιδαγωγική την είχαμε να θέσει στους δασκάλους γιατί δεν είχε υπερτονιστεί ο ρόλος του γονιού και ξέρουμε έχουμε διαβάσει βιβλία το πώς οι δάσκαλοι αυτοί οι παιδαγωγοί είχανε καταστρέψει προσωπικότητες παιδιών γιατί βγάζανε όλα τα σαδιστικά τους συναισθήματα επάνω στα παιδιά. Η εποχή του χάρακα, της τιμωρίας, τον τείχο και το καθεξής τα οποία διαβάζουμε και λέμε. Επίσης θέλω να ξέρετε ότι μια οικογένεια η οποία χρησιμοποιεί πάρα πολύ την τιμωρία δεν έχει παιδαγωγικό περιβάλλον. Δεν είναι το περιβάλλον του σπιτιού δηλαδή τέτοιο που να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση και την καλή εικόνα του παιδιού για τον εαυτό του. Τα σπίτια λοιπόν εκείνα τα οποία έχουν την ισορροπία δεν έχουν ανάγκη ούτε από το να είναι παιδαγωγικά σκληροί αλλά ούτε και παιδαγωγικά χαλαροί. Είναι ένα περιβάλλον τέτοιου σεβασμού των γονιών μεταξύ τους και ως εκ τούτου και των παιδιών μεταξύ τους και προς τους γονείς. Να είστε καλά. Στη διάθεση είστες από εδώ και πέρα. Εγώ θα κάνω την πρώτη ερώτηση. Θήξατε ένα θέμα το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό αλλά θέλω να πω το εξής. Μεγαλώνεις ένα παιδί με ενθάρρυνση, με αγάπη, με κουβέντα, με έναν δημοκρατικό τρόπο και από πάρα πολύ μικρό το μαθαίνεις να είναι ειλικρινές, να λέει τη γνώμη του και να έχει συμμετοχή σε ό,τι συμβαίνει στην οικογένεια. Αυτό ακόμα έρχεται σε αντίθεση με το σχολείο. Αυτό στο σχολείο θεωρείται θράσος, θεωρείται απειθαρχία, πάρα πολλά πράγματα. Εγώ τουλάχιστον το αντιμετώπισα με την κόρη μου πάρα πολύ. Και προσπαθώντας να δικαιολογείς τον εκπαιδευτικό, γιατί δεν μπορείς το παιδί να το ξεσηκώσεις, είναι που τα πράγματα μπερδεύονται και ίσως εκεί να χρειαστεί να μείνουμε λιγάκι, γιατί ακόμα και σήμερα συμβαίνει. Έχετε δίκιο, κύριε Σχλάπα, που το φαίνεται αυτό. Το παιδί μας το παραδίδουμε στο εκπαιδευτικό σύστημα στα πέντε του χρόνια. Εκεί το παραδίδουμε. Στα πέντε χρόνια έχουμε πει, αν θυμάστε κάποια από σας είπατε πέρυσι σε μια κουβέντα πάλι που είχαμε κάνει εδώ, τα πέντε χρόνια είναι τα βασικότερα χρόνια σχηματισμού της προσωπικότητας του παιδιού. Δηλαδή εκεί μπαίνουν οι βάσεις, εκεί το παιδί μαθαίνει τι σημαίνει αγάπη, τι σημαίνει σεβασμός, αξιοπρέπεια, όλα αυτά τα μαθαίνει από τη σχέση που έχει και την εξάρτηση που έχει από το γονιό του. Και αυτό λέω εξάρτηση γιατί μέχρι τα πέντε μας χρόνια, εκείνοι τους οποίους πιστεύουμε είναι μόνο οι γονείς μας. Για τους γονείς μας θα κάνουμε το κάθε τι. Τους κοιτάμε στα μάτια και βλέπουμε αν αξίζουμε, δεν αξίζουμε, αν μας αγαπά, αν δεν μας αγαπώ, αν είμαστε καλοί άνθρωποι, κακά παιδιά, καλά παιδιά. Ένα παιδί λοιπόν το οποίο μεγαλώνει όσο το δυνατόν καλύτερα εφοδιασμένο από το συνέστημα ότι αξίζει, έχει πολύ περισσότερα αντισώματα μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα. Δεν είναι δηλαδή ένα παιδί το οποίο είναι ευάλωτο, ότι θα κολλήσει ήωση θα κολλήσει. Θα μας φέρει δηλαδή συμπεριφορές από το σχολείο. Όταν εμείς έχουμε δημιουργήσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί, έχουμε μια κουβέντα μαζί του. Και βεβαίως δεν το ξεσηκώνουμε εναντίον του δασκάλου, που αρχίζει και παίρνει την κυριαρχία πάνω στο παιδί μας από τα έξι του χρόνια και μετά, γιατί και εκείνος μετά τη χάνει στα δώδεκα και έρχονται οι φίλοι, οι οποίοι επηρεάζουν τα παιδιά μας. Αν λοιπόν ένα παιδί έχει καλά αντισώματα και το ανασωπιντικό του είναι καλό, που σημαίνει ότι μπορεί να μιλήσει με το γονιό του, ο γονιός του δεν θα το απορρίψει, ο γονιός του θα τα ακούσει. Και το ενδυναμώνει κάθε φορά που βρίσκεται μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο το οποίο νιώθει όταν συθλίβει, θα έχει μεγαλύτερη δύναμη να την αντιμετωπίσει. Αναφυσβήτητα είναι πρόκληση, ούτε μία αντίρρηση. Αλλά ποιος μας λέει ότι η ζωή μας δεν έχει μία καθημερινή πρόκληση. Και αν στα παιδιά μας έχουμε κάνει να πιστεύουν ότι η ζωή είναι χωρίς προκλήσεις, άρα αγάπη μου ο δρόμος είναι στρωμένος με ροδοπότελα για σένα, το μόνο που κάνουμε είναι να συντηρούμε να παιδί σε ψευδεστήσεις, να ονειροβατεί και ποτέ να με μπατάει από το στη γη. Θα έχουμε κραδασμούς, πάρα πολλούς κραδασμούς. Και το παιδί ακόμη θα αφιβάλει και για την αυτοπεποίθησή του. Και δεν είναι τόσο πολύ το σχολείο το οποίο μπορεί να έχει κάποιους κανόνες, που μπορεί ένα παιδί με ελευθερία γνώμης να θεωρεί τεθρασί. Αλλά εκείνο που παίζει σημασία στο σχολείο και μιλάμε για την εφηβηγή ηλικία, θα τα πούμε την άλλη φορά, είναι η επιρροή που παίρνει από τους φίλους του. Και αν θυμάστε τον καθρέφτη για τον οποίον μιλήσαμε την προηγούμενη φορά, το παιδί θα ψάξει να βρει τον καθρέφτη του. Άρα λοιπόν, όταν το παιδί διαλέγει τον καθρέφτη του, κοιτάζουμε τι δουλειά έχουμε κάνει εμείς με το παιδί μας. Γι' αυτό λοιπόν είναι και οι εμβολιασμοί. Τι είναι οι εμβολιασμοί? Της αυτοπεποίθησης. Πώς το μπολιάζουμε το παιδί μας. Ότι θα έρθει σε δύσκολη θέση να αφήσει βήτα και θα έρθει. Αλλά τον ξέρει όμως ότι μπορεί να μιλήσει στη μάνα του ή μπορεί να μιλήσει στον πατέρα του και να μην του πει, εσύ και τι κάνεις ρε. Και άφησες ρε αυτό να σου μιλήσει έτσι. Α ρε παράτατο ρε. Έτσι γιατί μας πιάνει, μας προσβάλλουνε, μας προσβάλλει η συμπεριφορά των τρίτων προς το παιδί μας. Και αντί στο παιδί μας να το ενισχύσουμε και να το πούμε, έλα εδώ να δούμε, πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση αυτή. Και κυρίως πώς εσύ νιώθεις. Τη λέξη νιώθω δεν τη χρησιμοποιούμε. Νιώθεις, πώς νιώθεις. Νιώθω παράπονο, νιώθω ότι δεν με υπολογίζουνε, νιώθω ότι δεν με παίζουνε, νιώθω, νιώθω. Για να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε. Θα σας πω ένα προσωπικό παράδειγμα. Η κόρη μου, η οποία είναι μεγάλη πια τώρα, πήγαινε στο Λεόντιο. Και ήταν ένα παιδάκι το οποίο ήτανε πάρα πολύ ήσυχο και φρόνημο, ως μοναχοπαίδι βέβαια, αλλά ένα παιδί το οποίο η αυτοπεποίθησή του, για κάποιον λόγο που δεν τον αναφέρω τώρα, ήτανε αρκετά πειραγμένη, γιατί θα το πω έτσι πολύ περιφερεστικά, σε πάρα πολύ μικρή ηλικία αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει μία πολύ σοβαρή εγχείρηση για τον εαυτό της. Αυτό, λοιπόν, την κατέβασε αρκετά, γιατί ήτανε μια αμπειρία η οποία ήτανε πάρα πολύ δύσκολη, και αυτό την είχε κάνει αρκετά επιφυλακτική. Ήταν λοιπόν στην Τετάρτη Δημοτικού, ένα πολύ συνεπές παιδί με το σχολειό του, με τον θηλυτισμό του, και όλα αυτά κτλ. Τετάρτη Δημοτικού πήγαινε εδώ το δασκαλό της, με τον άντρα μου, γιατί πιένεμε πάντα να ακούσουμε τι έχει να μας πει για την κόρη μας, η δασκαλή της, και μας λέει ότι είναι παιδί το οποίο είναι πάρα πολύ συνεπές, γιατί είναι πάντα διαβασμένο, είναι πολύ ευγενικό κτλ, αλλά δεν την ξέρω, δεν μ' αποκαλύπτεται. Οπότε με τον άντρα μου γεμίσαμε ψήρες, λέμε κάτι δεν κάνουμε καλά. Πάμε λοιπόν στο σπίτι, ρωτήσαμε τη Βυργινία τι συμμετοχή έχει, μας είπε ναι, έχει συμμετοχή, παίζει στο διάλειμμα, αλλά από την άλλη πλευρά είδαμε ότι της λείπει και το χατσιλίκι από την τσέπη της. Βυργινία μου, ψωνίζεις, τρως κάτι στο σχολείο. Ναι, ναι αμέ και κερνάω και την αλή και κερνάω και εκείνο και κερνάω το άλλο. Αμάν, δεύτερο καμπανάκι. Αυτό όλο σημαίνει δωροδοκία. Πρέπει να το κοιτάξουμε το θέμα. Ξέραμε τι κουβαλάει, οπότε λοιπόν της λέμε, τι θα ήθελες να κάνεις, τι θα σ' άρεσε να έχεις μαζί στο σχολείο. Μου λέει, μ' αρέσει να παίζω μπάσκετ. Παίζουν τα κορίτσια μπάσκετ στο σχολείο, όχι λέει. Λέω, θα θέλεις να έχεις μια μπάλα να παίξεις μπάσκετ, μου λέει ναι. Οπότε λοιπόν, τι θα κάναμε, πήραμε ό,τι καλύτερο υπήρχε στην αγορά από μπάλα. Μόλτεν. Μόλτεν. Τα πιτσιρίκια πεθαίνουν για μόλτεν. Οπότε λοιπόν, την άλλη μέρα ή ξέρω εγώ μετά από δύο μέρες, ξεκινάει η Βρυγινία στο σχολείο με την μπάλα, τη μόλτεν στη μασχάλι. Μόλις την είδαν τα πιτσιρίκια, μαζευτήκαν κοντά της. Βρυγινία θα μας παίξεις, θα κάνουμε το ίπον. Πρέπει να σας πω ότι αυτή η μπάλα μας έσωσε. Και πρέπει να σας πω ότι η Βρυγινία ήταν εκείνη η οποία καθιέρωσε το γυναικείο μπάσκετ στο λεόντιο. Ξεκίνησαν, γιατί δεν έπαιζαν οι κοπέλες μπάσκετ, ξεκίνησε από το δημοτικό, πήγε στο γυμνάσιο και είχε και διακρίσεις, η ομάδα των γυναικών του μπάσκετ, και ξεκίνησε λοιπόν από τη χαμηλή εικόνα που είχε η Βρυγινία για τον εαυτό της, μετά από την περιπέτεια της σοβαρής εγχείρησης που είχε υποστεί. Και βεβαίως, με δύο γονείς, που σας είπα, βγάλαμε ψήρες, γιατί προσπαθούσαμε να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε, ούτως ώστε το παιδί αυτό να καταλάβει ότι έχει αξία και ότι, εν τη αυτή περιπτώση, μπορεί να κάνει και άλλα πράγματα, εκτός από ότι είναι μια καλή μαθήτρια και ένα προσεκτικό παιδί. Τι θέλω να πω, είδαμε ότι εδώ είχαμε κάτι ευάλωτο, έπρεπε να το ενισχύσουμε. Έπρεπε να το ενισχύσουμε, να το κάνουμε το παιδί μας να νιώθει καλά για τον εαυτό του, αξιοποιώντας κάτι που το ήθελε. Αυτό είναι ένα παράδειγμα, κυρία σκλάβο μου, που μπορούμε να το έχουμε υπόψη μας, έτσι γιατί πθανόνταν έχουμε και γιαγιάδες εδώ και παππούδες, που μπορούμε να το αξιοποιήσουμε καλύτερα, ούτως ώστε να έχουμε στο μυαλό μας ότι δεν κατηγορούμε το παιδάκι που ήρθε με συνάχη στο σχολείο και κόλλησε και το δικό μας μίξες, αλλά να το έχουμε εμβολιάσει, ούτως ώστε να μην κολλάει μίξες. Είναι αυτό σκεφτεί το λιγάκι, γιατί αν αυτό δεν το καταλάβουμε, τότε το παιδί μας μονίμως θα κατηγορεί τους άλλους γι' αυτό που τους συμβαίνει και δεν θα αναλαμβάνει την ευθύνη του δικού του ή αυτού γι' αυτό που τους συμβαίνει. Φτένε όλοι οι άλλοι, έτσι, που είναι μια ένδειξη ενός ανθρώπου που έχει χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη. Φτένε όλοι οι άλλοι εκτός από μένα. Άλλη ερώτηση. Γεια σας και ευχαριστούμε. Κι εγώ σας ευχαριστώ που είστε εδώ. Προς εδώ. Πού είστε? Έχω μία γκονούλα 4,5 ετών. Ευχαριστώ πολύ. Είναι μεγαλωμένη μέσα στην επιβράβευση, σε σημείο που εγώ να προβληματίζομαι πού είναι το όριο. Και θα σας πω μία ιστορία. Γενικά της λέμε πόσο ωραία ζωγραφίζει, όταν κάνει κάτι και λέει είναι για τη μαμά, ο καταπληκτικός. Μία μέρα λέει τώρα θέλω να ζωγραφίσω, είναι η ώρα. Και αρχίζει να μου τσουρώνει το χαρτί. Εγώ τώρα προβληματίζομαι πώς να της πω ότι ξέρεις, ίσως θα ήταν πιο καλό να σου δείξω λίγο, δεδομένου ότι ασχολούμαι εγώ με αυτό και το ξέρει εκείνη. Την πλησιάζω και της λέω, ίσως να ήταν πιο όμορφο να κάνεις ένα λουλουδάκι για τη μαμά. Μου απαντάει, ξέρεις ότι αυτά τα λόγια πληγώνουν 4,5 ετών. Της λέω, εγώ βέβαια δεν την περίμενα την απάντηση αυτή. Και λέω, μα Κατερίνα μου, σου το λέω αυτό, γιατί όλοι χρειαζόμαστε κάποιον να μας δείξει, γιατί δεν μαθαίνουμε από μόνη μας, γιατί προσπαθούσα εκεί κάτι να πω. Και μου λέει, με έχεις προσβάλλει, μπορείς να φύγεις. Και καλά σας είπε. Εγώ όμως έχω αυτό το προβληματισμό. Μήπως γίνει ένα παιδί, μέσα στην επιβράβευση που ζει, γιατί πραγματικά προσέχουμε σε αυτό το τομέα, μήπως μας βγει ένα άτομο, μήπως μας φοβάστε. Αλλά ζώνας ας πούμε. Εγώ λοιπόν θα σας έλεγα, αν με ρωτούσατε, ότι σε αυτή τη μαύρη ζωγραφιά θα της έλεγα τι όμορφο βρίσκει. Και θα της λέγατε, έχεις κάνει τόσες διαφορετικές ζωγραφιές, αυτή είναι κάτι πρωτότυπο που έχεις κάνει, τι θέλεις να εκφράσεις με αυτό, τι θέλεις να μου δείξεις με αυτό, τι θέλεις να κάσου. Και εκεί θα ακούγονταν μια πάρα πολύ ωραία ιστορία, σας πληροφορώ. Γιατί πιθανότατα, όταν εκείνη μου τζούρωζε το χαρτί, να εξέφρασα ένα παράπονο, το οποίο δεν μπορούσε να πει με κουβέντες, αλλά σας πλήρωσε πάρα πολύ καλά. Είναι αυτό που σας είπα, αν μπορούμε να βγάλουμε την τρίχα από το ζυμάρι. Το να μάθουμε το παιδί μας να βλέπει θετικά, θετικά πρώτα, είναι πολύ μεγάλο πλεονέκτημα. Πώς σας φαίνεται μια φίλη σας, την οποία τις τηλεφωνείτε και της λένε, «Γεια σου ματούλα μου, τι κάνεις, τι να κάνω μωρέ να σηκώθηκα σήμερα, είχα να πω νοκιάφαρο θα σου πω και αυτή η μέση μου με σφάζει και είχα και τον άντρα μου μωρέ του είπα να κατεβάσω τα σκουπίδια, αυτός ο άνθρωπος ποτέ δεν τα θυμάται». Θα την παίρνατε συχνά τη ματούλα για καλημέρα, εγώ πάντως δεν θα την έπαινα τη ματούλα. Αν έχετε όμως μια φίλη η οποία σας την παίρνει τηλεφωνημένη, «Τι κάνεις ματούλα μου, βρε καλά είμαι, πώς είσαι εσύ και εγώ καλά είμαι, βρε εσύ ξέρεις πρέπει να σου πω, ότι πήγα χθες στον αντεμισσιάρι και πήρα λουλούδι, έλα να δεις μια βεράντα εσύ που έχω κάνει» και λες «καλά πού το βρίσκεται το κέφι, αυτή είναι μισοκομμένη ρε παιδάκι, μου την πονάει μέσα της, πού το βρήκε αυτό το κέφι». Θα την ξαναπάτε τη ματούλα στο τηλέφωνο, σαφώς και αντιπένατε. Το ίδιο πράγμα είναι να μπορείς να βγάλεις τα καλά, να βοηθούμε τα παιδιά μας να βλέπουν τα καλά. Γιατί τα κακά είναι πολύ μεγάλα, τα βλέπουμε τα καλά όμως, πρέπει να τα ψάξεις να τα βρεις και τότε βλέπεις την αξία τους. Είναι αυτό το οποίο λέει ότι ψάξτε να βρείτε το διαμάντι του άλλου μέσα στην καρβουνόσκονη και πέστε το αυτό. Αυτό είναι πλεονέκτημα, είναι μία παιδαγωγική μέθοδος που δεν χρειάζεται να κάνεις πολλά πράγματα και να κάνεις ένα άτομο αισιόδοξο που να χαίρεται που ζει. Και από εμάς εξατάται αυτό, εμείς οι γονείς, αν είμαστε εμείς γκρινιάριδες και το παιδί μας θα γίνει και όχι μόνο αυτό, αλλά θα του λέμε τώρα γιατί γκρινιάζεις. Από ποιον να καθρεφτιστεί, αν και ένα παιδί το οποίο γκρινιάζει να το φοβάστε. Ένα παιδί που πάντα γκρινιάζει και σας ζητάει με παράπονο τα πάντα να ξέρετε ότι είναι ένα παιδί το οποίο είναι συναισθηματικά στερημένο και έχει μάθει μέσα από τη θυματοποίηση να τραβάει την προσοχή. Όπως επίσης και οι άνθρωποι οι οποίοι γκρινιάζουν. Οι άνθρωποι που γκρινιάζουν βλέπουν τα πάντα αρνητικά. Αυτοί οι άνθρωποι είναι εκείνοι τους όποιους δεν τους θέλεις και πολύ κοντά σου και αναβισβήτητα είναι εκείνοι οι οποίοι απολαμβάνουν και την κοινωνική απομόνωση. Άλλο. Πού να κοιτάξω. Καθίστε είναι όποιος έχει το μικρόφωνο. Είπατε κυρία Τάνια να προσπαθήσουμε να διδάξουμε τα παιδιά μας ότι επιτυχία δεν είναι τα λεφτά, δεν είναι μια καλή δουλειά κλπ κλπ. Έχω την εντύπωση ότι είναι λίγο υποκριτικό με την έννοια ότι ξέρουμε ότι ζούμε σε μια κοινωνία που ενδόμηχα όλοι μας πιστεύουμε και απότερο σκοπός αν δεν είναι όλοι μας μια μεγάρη μερίδα απότερο σκοπός όλων μας είναι να γίνει το παιδί μας δημοσίως υπάλληλος, να σπουδάσει, να έχει πανεπιστήμιο, να έχει ένα καλό σπίτι, αν είναι δυνατόν να έχει και μια πισίνα, να είναι, να είναι, να είναι. Θέλω να πω δηλαδή ότι ζούμε σε μια κοινωνία που έχει χαθεί το μέτρο, που έχει χαθεί το μέτρο, που έχουν χαθεί αξίες ή ηθικές, που έχουν χαθεί πάρα πάρα πολλά πράγματα που έπρεπε εμείς οι γονείς να τα ζούμε και ήθελα να σας ρωτήσω εάν είστε αισιόδοξοι τουλάχιστο αν μπορούμε να σώσουμε την επόμενη γενιά από αυτή την πραγματικά λέλαπα που ζούμε αυτά τα τελευταία χρόνια του να ζούμε αυτό που δεν είμαστε. Επομένως εάν εμείς σαν γονείς προσποιούμαστε, ζούμε αυτό που δεν είμαστε, πώς έχουμε τη δυνατότητα να διδάξουμε τα παιδιά μας. Δεν την έχουμε. Ακριβώς αυτό ήθελα να πει και αν μπορούμε να ελπίζουμε. Κοιτάξτε. Ευχαριστώ πολύ. Και εγώ σας ευχαριστώ. Οτιδήποτε διδάσκεις στο παιδί σου το οποίο εσύ δεν το πιστεύεις δεν γίνεσαι πιστευτός. Είσαι υποκριτής και το παιδί αυτό το ξέρει. Δεν μπορεί παραδείγματος χάρη ένας μπαμπάς ο οποίος θεωρεί τον εαυτό του αποτυχημένος αυτό που κάνει με το να κάνει μια δουλειά που πιστεύει ότι δεν είναι τιμή για εκείνον. Γιατί δεν βγάζει πολλά χρήματα, γιατί δεν έχει κοινωνική αν το θέλετε υπόσταση η δουλειά του. Να ενθαρρύνει ένα παιδί και να του πει ότι ξέρεις εσύ θα γίνεις διαφορετικός από εμένα. Γιατί αμέσως θα ρωτήσεις στο παιδί εσύ γιατί δεν πολέμησες πατέρα να γίνεις κάτι καλύτερο και θέλεις από εμένα να γίνω κάτι καλύτερο. Και ζούμε σε μια εποχή που βέβαια δεν έχουμε πόλεμο γιατί αυτό μπορούσαμε καλύτερα να το επικαλεστούμε εάν είμαστε σε μια εμπόλεμη κατάσταση έτσι όπως την νιώθουμε. Ζούμε όμως σε μια οικονομική εμπόλεμη κατάσταση. Άρα λοιπόν ας είμαστε εμείς ειλικρινείς με τα παιδιά μας και εξετάτε τι αξίες του δίνεις. Αν του λες ότι κοίταξε μορφό σου μάθε τα γράμματά σου. Η γνώση σου είναι εκείνη η οποία θα σε βοηθήσει να αποκτήσεις μια ευρύτητα να κοιτάς τον κόσμο. Δεν είναι να ξέρεις να κάνεις πρόσθεση αφαίρεση μόνο. Είναι η γνώση σου θα σε βοηθήσει να βλέπεις τον κόσμο με άλλα μάτια. Να έχεις μια διαφορετική κρίση απέναντι στα πράγματα. Να μην είσαι φαιρέφωνο γιατί δεν θα έχεις άποψη ή γνώμη. Αποκλείεται αυτό το παιδί να μην βγει στα ανοιχτά. Και το λέω όταν λέω να βγει στα ανοιχτά, όχι να γεμίσει τις τσέπες στο ευρώ, αλλά να γεμίσει την καρδιά του με χαρά. Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά μας ανεχαρούμενα. Αυτή η γενιά που ζούμε, αυτή τα παιδιά αυτής της γενιάς, δεν τους έχουμε δώσει ελπίδα γιατί εμείς δεν νιώθουμε την ελπίδα. Καταλάβατε, δηλαδή εμείς δεν βλέπουμε μπροστά μας. Όταν δεν έχεις ένα σύστημα υγείας να σε υποστηρίξει, όταν δεν έχεις ένα περιβάλλον που είναι τόσο μολυσμένο και να πνέει σε όλο το διοξίδιο του άνθρακα καθημερινά, όταν δεν βρίσκεις τη δικαιοσύνη αυτού για την οποία πολέμησες, δεν είναι δυνατόν τα παιδιά σου να του διδάξεις άλλα πράγματα από αυτά που βιώνεις εσύ. Έχουμε χάσει μια γενιά. Την έχουμε χάσει. Γιατί εμείς ως γονείς έχουμε πολλά παράπονα. Γιατί οι περισσότεροι από εμάς, και παίρνω και τον εαυτό μου, σε μια ηλικία που περιμένεις να ανταμευθείς για τον αγώνα που έχεις κάνει στη ζωή σου και όταν έρχεται αυτή η εποχή που τελικά αυτό δεν το απολαμβάνεις, νιώθεις όλη τη δυσαρέσκεια του κόσμου και την αδικία. Το παιδί σου το βλέπει αυτό και το παρακολουθεί. Από πού να πάρει δύναμη μετά, άμα δεν πάρει από σένα. Από το άλλο που του λέει, έλα να σου φτιάξω μια μολότοφα, την πετάξεις. Θα το κάνει αυτό. Αν έχει μάθει αυτό θα το κάνει. Όταν έχει μάθει όχι να φτιάχνει μολότοφα, αλλά να αποχτά να θέλει να εκδικηθεί για αυτό το οποίο έχει υποστεί. Έτσι. Άλλο. Καλησπέρα σας. Από εδώ. Ευχαριστώ πολύ για την ομιλία σας και προσωπικά. Να είστε καλά. Θα ήθελα να κάνετε μια πρόταση για τους γονείς, για τους μέλλοντες γονείς ή για τους νυν υπάρχοντες γονείς που μεγαλώνουν παιδιά ή που θα μεγαλώσουν. Πώς θα μπορούσαν να αποφύγουν πριν τεκνοποιήσουν, κυρίως πριν τεκνοποιήσουν, να είναι φοδιασμένοι έτσι ώστε να κάνουν τα λιγότερα λάθη, γιατί είναι ανθρώπινο να κάνουμε λάθη στο μεγάλο. Έτσι δεν είμαστε ούτε άγγελοι ούτε θεοί. Πώς θα μπορούσουμε λοιπόν να έχουμε μητέρες οι οποίες παίζουν ρόλο πολύ ρυθμιστικό, ήδη από την κύηση ακόμα και φυσικά μετά τη γέννηση και τα πρώτα χρόνια όπως είπαμε, που η πρώτη πενταϊτία είναι πολύ καθοριστική για τη δημιουργία του χαρακτήρα. Τι θα μπορούσαμε να προτείνουμε γιατί αυτό νομίζω ότι μια ευνομούμενη πολιτεία θα πρέπει να το έχει ως στόχο της. Δηλαδή να βάλει τις βάσεις, γιατί ξέρουμε ότι οικοδόμημα χωρίς βάση δεν γίνεται, δηλαδή δεν μπορούμε να περιμένουμε από το σχολείο να βάλει τις βάσεις. Δεν γίνονται αυτά, προσωπικά επειδή υπηρέτησα ως καθηγητρια φιλόλογος, ξέρω ας πούμε ότι πίσω από κάθε παιδί έβλεπα τη σχέση των γονιών και τα λάθη τους. Ω βέβαια, είμαι σίγουρη. Σας ευχαριστώ πολύ. Κοιτάξτε, μου επιτρέπετε να πω. Επειδή η περσινή ομιλία που έκανε η κυρία Μακρύς στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, ήταν εκπληκτική και είχε το τίτλο ότι θα κάνουμε σε έναν μαμά που έχει γράψει και το αντιστοιχείο. Να ενημερώσω ότι είναι ανεβασμένη στο YouTube, στο κανάλι Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Δημοαλήμου. Μπορείτε να την παρακολουθήσετε. Πολύ καλά κάνετε γιατί το δονίσατε. Πραγματικά, εκεί μπορούμε να δούμε το πώς επηρεάζεται η ζωή μας από αυτό το καταπληκτικό πρόσωπο που λέγεται μητέρα. Και το πώς ο μπαμπάς, ίσως την επόμενη χρονιά, γιατί τώρα έχουμε κλείσει αυτές τις τρεις διαλέξεις, την επόμενη χρονιά, αν είμαστε καλά, να μιλήσουμε για τον ρόλο του πατέρα, ο οποίος μπαίνει στη ζωή μας το δεύτερο χρόνο της ζωής μας και μας πιάνει πολύ σημαντικά κομμάτια της προσωπικότητός μας και εκεί τονίζεται ακόμη περισσότερο το πόση σημασία έχει η σχέση του πατέρα με της μητέρας για να μπορέσει να βγάλει ισορροπημένα παιδιά. Οπότε αυτό ίσως κυρία Σλάπ του χρόνου, είμαστε καλά να μιλήσουμε και για τον πατέρα. Συγγνώμη, τίποτε. Να προσθέσουμε και τις γιαγιές και τους παππούδι. Βεβαίως έχετε υπομισθεί το ρόλο εσείς. Βεβαίως, βεβαίως, βεβαίως. Σωστό, σωστό. Βεβαίως, βεβαίως. Ορίστε. Καλησπέρα σας και συγχαρητήρια τη διάλειξη. Ήθελα να ρωτήσω κάτι πάνω στα όρια που λέτε και τις συνέπειες. Από ποια ηλικία μπορούμε να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τα όρια και τις συνέπειες που τους εξηγείς. Από την ώρα που γεννιώνται. Και τα πιο ουσιαστικά, δηλαδή, ας πούμε, στην ηλικία των τριών ετών. Εκεί που το παιδί καταλαβαίνει πραγματικά αρχίζει και αντιλαμβάνεται τα όρια. Γιατί τα βάζουμε τα όρια σε μικρότερη ηλικία, αλλά εκεί που αρχίζει και τα αντιλαμβάνεται είναι από τα δυόμιση του χρόνια για τρία και μετά. Ωραία. Και κάτι ακόμα. Και έχουμε ειδικό τρόπο που μαθαίνουμε στα παιδιά τα όρια σε εκείνη την ηλικία. Υπάρχει ειδικός τρόπος. Είπατε, εξηγείτε, στην αρχή προειδοποιείτε ενία, δύο, τρεις φορές ότι αν συνεχίσεις να κάνεις αυτό που μπορεί να είναι επικίνδυνο θα έχεις, ας πούμε, τη συνέπεια, ίσως των πραξεών του, ίσως τη συνέπεια που θα έρθει από τους γονείς. Ποια θα ήταν η συνέπεια αυτή? Για ποιο? Για το επικίνδυνο πράγμα που κάνει, ας πούμε. Τι σημαίνει επικίνδυνο για ένα παιδάκι, για ποια ηλικία μιλάτε? Των τριών ετών. Χοροπηδάω πάνω στο πρεβάτι. Έλα να σου πιάσω τα χέρια να σε βοηθήσουν να χοροπηδήσεις. Συμφωνώ σε αυτό. Λοιπόν, γιατί όταν το βλέπετε και χοροπηδάει και του λες είναι επικίνδυνο. Τι είναι αυτή η λέξη τώρα. Του λες θα χτυπήσεις. Μα δεν χτυπάω χαίρομαι. Έλα να σε βοηθήσω, δώσ' μου το χέρι σου. Και θα πηδήξεις πιο ψηλά με το χέρι της μαμάς. Ευχαριστήθηκες τώρα. Την άλλη φορά που θέλεις πάλι να πηδήξεις το κρεβάτι, θα ζητήσεις το χέρι της μαμάς για να σε φτάσει πιο ψηλά από εκεί που πήγες. Οπότε είμαστε σε αυτόν τον όριο δηλαδή εκεί πέρα. Δεν υπάρχει κάποια συνέπειο δηλαδή θα χτυπήσει. Μα τι θα χτυπήσει. Δεν έχει χτυπήσει. Όχι, έχει χτυπήσει. Λοιπόν, έχει χτυπήσει και έχει ανοίξει και το κεφάλι του. Αλλά τόσο πολύ μεγάλη η χαρά που παίρνει, δεν έχει ξεχάσει. Απλώς συμμετέχουμε και εμείς στη χαρά του. Ακριβώς. Του δίνετε την αυτοπεποίθηση ότι μπορεί αυτό να το κάνει χωρίς να έχει κίνδυνο. Έλα εδώ, πιάσ' το χέρι μου. Και το βοηθάτε κι εσείς και πητάει πιο ψηλά. Του λες, είδες τι μπορείς να κάνεις με το χέρι της μαμάς. Γιατί, στην ηλικία αυτή, διδάσκουμε τα παιδιά τα όρια με το «βλέπε». Γιατί το κάνουμε αυτό. Πάντα «βλέπε» και «γιατί το κάνουμε». Γιατί σε εκείνη την ηλικία αρχίζουν και ρωτάνε «γιατί», «γιατί», «γιατί». Αυτό το «γιατί», το οποίο δεν ξέρουμε και εμείς πολλές φορές θα απαντήσουμε. Άρα λοιπόν επειδή αρχίσει αυτός ο έξω κόσμος να μας είναι πάρα πολύ άγνωστος, έχουμε πάρα πολλά «γιατί». Γιατί δεν το καταλαβαίνουμε τον κόσμο αυτό. Καταλαβαίνω όμως το χέρι της μαμάς μου ότι με πιάσει και μου λέει «πίδα». Τώρα σε κρατάω εγώ «πίδα» δυνατά και το βοηθάται. Βλέπεις τι μπορείς να κάνεις. Έτσι, τότε του δείχνει πάρα πολύ καλά πώς μπορεί να κάνει πράγματα με προστασία. Έτσι. Και αυτό πάει ανάλογα με την ηλικία, τα όρια τα βάζουμε ανάλογα με την ηλικία. Όπως παντήματος χάρη σε μεγαλύτερες ηλικίες, θεωρώ εγώ στην εφηβεία έχουμε τις οικογενειακές συναθρίσεις. Μαζευόμαστε όλοι γύρω από το τραπέζι και παίρνουμε αποφάσεις. Και το παιδί βλέπει πώς μπορεί να λύνει προβλήματα. Άλλο. Καλησπέρα σας κύριε Τένια. Καλησπέρα σας. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ για τις υπέροχες συμβουλές. Και εγώ σε ευχαριστώ που ήρθατε. Είθελα παρακαλώ πολύ επειδή μιλήσατε για την τιμωρία. Τι θα είχατε να πείτε σε αυτούς τους γονείς οι οποίοι τιμωρούν τα παιδιά τους δίνοντάς τους ξύλο. Συγκρίνοντας τα παιδιά τους το ένα με το άλλο. Εκθιάζοντας ότι κοίταξε οι αδελφοί σου πόσο καλύτεροι είναι στο α, β πράγμα. Σε αυτούς τους γονείς οι οποίοι ξεχωρίζουν τα παιδιά και εννοούν ότι τιμωρία είναι το ξύλο. Και ποια η θέση της μητέρας να βλέπει έναν πατέρα να δέρνει το παιδί της για απλά πράγματα. Γιατί δεν διάβασε, γιατί αποφάσισε να μην μπει, ότι έχει ένα διαγώνισμα, γιατί έφυγε με τους φίλους και ξεχάστηκε. Τι θα είχατε να πείτε για αυτό το πράγμα. Ότι θα λουστούνε στο μέλλον. Ένα παιδί το οποίο έχει χτυπηθεί από τον γονιό του θα χτυπήσει τον άλλον. Ή θα δέχεται τη βία και δεν θα διαμαρτύρεται. Από την άλλη πλευρά πιστεύουμε, διότι ξέρετε, ότι αν πατήσουμε το φιλότιμο ενός παιδιού θα το ενεργοποιήσουμε. Σε συγκρίνουν οι αδελφοί σου, ξαδερφός σου και τα λοιπά. Γιατί αυτοί οι γονείς δεν ξέρουν ότι είναι το παιδί τους μοναδικό, ότι δεν υπάρχει σύγκριση, ότι το ταπεινώνουν το παιδί τους και έτσι δεν του δίνουν αξία για τον εαυτό του, άρα και αυτοπεποίθηση. Και όταν λοιπόν το παιδί αυτό μεγαλώσει και δει ότι κάνει επιλογές για τον εαυτό του, οι οποίες δεν είναι καθόλου πρημοδοτικές γι' αυτό, τότε θα διερωτόνται τι έκανα εγώ και δεν τα έκανα σωστά. Ξέρετε, έχουμε πει πάλι σε αυτό το χώρο εδώ πέρα ότι γονιός δεν γεννιέσαι, γίνεσαι. Και γίνεσαι μέσα από το παράδειγμα των δικών σου γονιών και της εξέλιξης που κάνεις εσύ ως άνθρωπος. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Να είστε καλά, να είστε καλά. Δεν σηκώνουμε ποτέ το χέρι στο παιδί μας. Ούτε το υποτιμούμε με επίθετα. Είσαι βλάκα, είσαι ηλίθιος, τι χάλια είναι αυτά. Καλέ πώς έχεις χοντρίγει έτσι λένε τα κοριτσάκια. Απαπασταμάτα να τρώσ' βόδι θα γίνεις. Δεν μπορούμε να φανταστούμε το πόσο πόνο έχουν αυτές οι κουβέντες στην ψυχή του παιδιού. Πολύ μεγάλο πόνο. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, πάρα πολύ προσεκτικοί. Άλλο, εδώ μια κυρία πασχίζει τόση ώρα να μου μιλήσει και δεν έχει πάρει το μικρόφωνο. Κοινείται μόνο σε εκείνη την περιοχή. Έλα Ερινούλα, έλα μια και το πήρες πάρτο τώρα. Ευχαριστώ πολύ. Σας αγαπώ πάρα πολύ. Είθελα να πω για την ηλικία των πέντε, τέσσερα, τρία εκεί περίπου. Που τα παιδιά είναι πάρα πολύ ζοηρά, που είναι ατύθασσα, δεν τρώνε, ξυπνάνε το βράδυ, χοροπηδάνε, έκανε όλα αυτά και αναγκαστικά μέσα στη μέρα και στην καθημερινότητα. Πολλές φορές μπορείς να γίνεις επικριτικός, όχι βόδι και τέτοια, αλλά δεν πρόσεξε, είσαι λίγο ασυνεπής, οτιδήποτε από όλα αυτά τα καθημερινά που χρησιμοποιούν όλοι. Καμιά φορά να πέσει και καμιά στον ποπό έτσι, πάρα πολύ ψηλή. Δεν υπάρχει ψηλή, Ειρήνη μου. Οι κόμικοι ψηλοί είναι πολύ χοντροί. Θέλω να πω, μέσα σε όλα αυτά που ψήσεις την πολύ δύσκολη καθημερινότητα και σε όλες τις παρατηρήσεις που μπορείς να κάνεις σε ένα παιδί, πώς ταυτόχρονα μπορείς να το κάνεις και να έχεις και αυτοπεποίθηση. Υπάρχει μαγικός τρόπος. Ειρήνη μου, δεν πάνε αυτά δύο μαζί, βρε αγάπη μου γλυκιά. Η αυτοπεποίθηση είναι όταν στο παιδί σου δώσεις τον χώρο να καταλάβει τι αξίζει. Ένα παιδί λοιπόν το οποίο μαλώνουμε, το υποτιμούμε, του λέμε ονόματα, το πετάμε σε μια γωνιά και του βάζουμε τιμωρίες. Όχι, δεν μιλάω για τέτοια. Να ολοκληρώσω. Δεν είναι δυνατόν να έχει αυτοπεποίθηση, σε καμία περίπτωση. Η αυτοπεποίθηση έρχεται μέσα από το μπράβο, έρχεται μέσα από την επιβράβευση, έρχεται μέσα από τα ειλικρινά ναι. Έτσι έρχεται η αυτοπεποίθηση. Δεν κτίζεται αλλιώς την αυτοπεποίθηση. Ο σεβασμός. Ακριβώς. Ο σεβασμός. Αν ξεφύγει ο σεβασμός. Ο δικός μας ξεφύγει, ξεφύγει από τον παιδιόν. Νόμος. Άπαξ και το παιδί μας δεν το σεβαστούμε, δεν θα μας σεβαστεί. Και αν περάσει την κόκκινη γραμμή, εκείνο το οποίο λέμε, αυτή τη στιγμή δεν απολαμβάνω, το σεβασμό που σου έχω διδάξει. Θα θέλα να σκεφτείς πάλι αυτό που κάνεις και να θες να μιλήσουμε. Δεν θα το πείτε δεύτερη φορά. Θα πεις, τον έχουμε διδάξει να γίνει εγωιστής. Είναι εικόνα τα παιδιά μας. Τα παιδιά μας αντικατοπτρίζονται σε εμάς. Να ρωτήσω και κάτι άλλο. Δηλαδή, αν ένα παιδί τα κάνει όλα αυτά και τη ζωηράδα και τη ζημιά και όλα αυτά που κάνουν τις ηλικίες αυτές, λέμε μπράβο, κάνουμε πώς δεν βλέπουμε, πώς τα παραβλέπουμε, ας πούμε, ώστε να μην τα μιλήσουμε. Ειρήνη μου, αν ένα παιδί κάνει μια ζημιά και την κάνει μία φορά τη ζημιά, το εξηγούμε ότι αυτό το οποίο έγινε, είχε αυτές τις συνέπειες, τη ζημιά. Και του λέμε ότι αυτό θα πρέπει να το προσέχεις εδώ. Πάει λοιπόν και ξανακάνει μία παρόμοια ζημιά και λες, είπαμε αυτό, ότι δεν είναι σωστό. Γιατί έχει γίνει αυτό. Το εξηγούμε. Αν λοιπόν πηγαίνει και το κάνει πάλι, στη δεύτερη φορά που το εξηγήσαμε, ότι αυτό δεν είναι καλό, την άλλη φορά που θα κάνεις μια ζημιά, θα πρέπει να ξέρεις ότι δεν θα πάμε να πάρεις το παγωτό που τρως κάθε Σάββατο. Λυπάμαι. Γιατί δεν είναι το παγωτό το κυρίως φαγητό του, είναι η βόλτα του. Έτσι θα μάθει. Και δεν είναι. Εμείς οι γονείς περιμένουμε να τα πούμε μία φορά και το παιδί, να τα ενστερνιστεί και να τα μάθει και να λέει, χίλιες φορές σου τόπα. Το έχουμε πει δύο. Και αγανακτούμε, επόμενο είναι, πείζουμε κι εμείς. Και αν έχεις και παιδιά πολύ κοντά στην ηλικία, είναι πολύ δύσκολο να τα τυθασέψεις. Είναι και αρσενικό και θηλυκό, έτσι κι αλλιώς έχουν διαφορετική προσωπικότητα, αλλά και η διαφορά φίλου κάνει πράγματα, τα κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα και πιο περίπλοκα. Δεν αντέχουμε δηλαδή, δεν είναι δυνατόν τώρα. Μην νομίζουμε ότι εμείς οι γονείς έχουμε υπερδυνάμεις. Δεν έχουμε υπερδυνάμεις, έχουμε κι εμείς συγκεκριμένες δυνάμεις. Αλλά τουλάχιστον αν καταλάβουμε ότι κάτι δεν το κάναμε σωστά, δεν είμαστε εντάξει, θα πάμε στο παιδί μας να του εξηγήσουμε ότι δεν ήμουνα εντάξει εδώ, σου ζητώ συγγνώμη, αλλά πρόσεξε, εσύ γονιέ που ζήτησες συγγνώμη, δεν θα το ξανακάνεις αυτό. Δεν θα ζητάς αράδα συγγνώμη. Γιατί λένε κάποιοι γονείς, έκανε μια ζητιά, ζήτας συγγνώμη, ζήτας συγγνώμη και δεν το πεις συγγνώμη και δεν καταλαβαίνει τι λέει. Τι θα πεις συγγνώμη. Συγγνώμη σημαίνει δεν το ξανακάνω. Λοιπόν, δεν είμαστε και υπεράνθρωποι και κουραζόμαστε και πολλά προβλήματα έχουμε και αν είμαστε και στην Κλιμακτήριο έχουμε και τα προβλήματά μας. Λοιπόν, δεν έχουμε δυνάμεις απεριόριστες, αλλά αν καταλαβαίνουμε ότι κάπου παραπατάμε να μπαίνουμε ενώπιος ενωπίον του παιδιού μας και να λέμε τι είναι αυτό το οποίο μας συμβαίνει. Όχι να δικαιολογηθούμε, μη βάζουμε ποτέ αλλά. Ναι αγόρι μου ξέρεις, η κοριτσάκι μου σου μίλησε άσχημα, αλλά ξέρεις δεν σηκώθηκα καλά το πρωί. Δεν υπάρχει αλά, γιατί το αλά καταργεί την πρώτη πρόταση. Δεν σου φέρθηκα καλά, ήμουνα λάθος, σε προσεύαλα. Όχι αλά, αλά ξύπνησα στραβά, δεν υπάρχει αλά. Σταθερή πρόταση όταν κάνουμε λάθος. Όταν εμείς δεν γνωρίζουμε το δικό μας λάθος θα το γνωρίζει και το παιδί του, το παιδί μας. Έτσι, άλλη ερώτηση. Καθίστε, καθίστε, έχω υποσχεθεί στην κυρία εδώ. Έχω υποσχεθεί εδώ στην κυρία. Αν με συγχωρείτε αυτή η ομάδα παίζει πολύ, εδώ δεν έχει παίξει καθόλου. Θα μου δώσετε όμως το μικρόφωνο τώρα, δεν μπορώ. Έχει, έχει, έχει. Έχω λά, μου είπα να του προηγείτε μία κυρία, αλλά δεν πειράζει. Να πω, έχω δύο ερωτήσεις, να τις κάνω μαζεμένες ή μία. Αν είναι διαφορετικό θέμα, ναι. Είναι διαφορετικά. Ωραία, τότε θα πρέπει να επιλέξω. Θα πω, λοιπόν, αυτή που θεωρώ πιο σοβαρή, αν και εγώ όταν μεγάλωσα τώρα τα παιδιά μου, ότι έγινε, έγινε. Αλλά θα ρωτήσω για άλλες κυρίες, ίσως και για το μέλλον, γιατί θα γίνω και γιαγιά. Τι συμβαίνει, τι γίνεται, πώς μπορεί μια μητέρα να τα βγάλει πέρα και να τη δράσει σωστά, όταν είναι μόνη της και μεγαλώνει μόνη της τα παιδιά της. Γιατί λέμε ότι για να υπάρξει ισορροπία και να έχουμε ισορροπημένα παιδιά, για να έχουμε ισορροπημένη οικογένεια και ρόλος, τι γίνεται όταν δεν υπάρχουν και οι δύο, τέλος, και πρέπει να τα βγάλεις πέρα μόνος σου και φτάνεις, κάνεις ό,τι καλύτερο μπορείς, τα μεγαλώνεις όσο πιο καλά νομίζεις, γιατί δεν σε εκπαίδευσε και κανείς. Και φτάνουν τα παιδιά σου 20 τόσο και σου λένε, ξέρεις μαμά, όλα καλά, όλα σούπερα, όλα τέλεια, το ξέρουμε, κάνεις τα πάντα, αλλά το μεγαλύτερο μας παράπονο είναι ότι ήσουν πιο πολύ μπαμπάς και όχι μάμα. Λέω παιδιά, αφού δεν υπήρχε μπαμπάς, τι να κάνουμε τώρα, τι κάνεις εκεί, πώς τα ισορροπείς, πώς διαλέγεις, τι κάνεις, πρέπει να παίξεις και τους δυο ρόλους, τι κάνεις εκεί. Πώς τον ξέρει το παιδί τον μπαμπά από τη στιγμή που δεν έχει ζήσει και άρα λέει μάμα, ήσουνα περισσότερο μπαμπάς παρά μάμα. Εντάξει, είχε κάποιες εικόνες αρχικές, ας πούμε. Οπότε τι κάνει μια γυναίκα όταν είναι αναγκασμένη να μεγαλώσει τα παιδιά μόνη της, πώς κρατάει ισορροπείες, πώς ξέρει πότε να είναι μπαμπάς, πότε να είναι μάμα. Κατ' αρχή δεν είναι ποτέ μπαμπάς, είναι μόνο μάμα. Δεν μπορούμε να παίξουμε ένα ρόλο τον οποίο δεν το ξέρουμε. Άρα λοιπόν, ας είμαστε σωστές μαμάδες, αυτό ξέρουμε, αυτό θα κάνουμε. Κι εγώ αυτό νόμζα, αλλά αυτές αλλιώς το είδανε. Έτσι, δεν ξέρω πώς το βλέπουν άλλοι, αλλά το σωστό είναι από τη στιγμή που είμαι μάνα, είμαι μάνα. Δεν ξέρω τον άλλο ρόλο. Μακάρι να υπήρχε ένας άντρας στην παρέα, να ήταν νέο παππούς, να ήταν ένας αδελφός, που να μπορούσε να δει και τον ανδρικό ρόλο. Αλλά όταν μια γυναίκα μεγαλώνει τα παιδιά μόνη της, είναι μία μαμά και μόνη. Μια σωστή μαμά, όσο σωστή πιστεύει εκείνη ότι μπορεί να είναι. Άντε να σας κάνω και τη χάρη να κάνετε και την άλλη ερώτηση. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Θέλω να ερωτήσω, λέμε ότι παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο παιδί, πώς θα εμείς το διδάξουμε, εμείς διαμορφώνουμε, γιατί τότε σε μία οικογένεια, που είναι διά οικογένεια, με τους ίδιους γονείς, δυο παιδιά, τρία παιδιά, βγαίνουν τόσο διαφορετικά με τις ίδιες διδαχές, με τους ίδιους τρόπους. Δεν είναι τα ίδια. Έχουν την ίδιο μπαμπά και τη μαμά. Αλλά άλλη μαμά είναι για το ένα παιδί, άλλος μπαμπάς είναι για το άλλο παιδί, γιατί το κάθε παιδί εμπνέει στην περιφορά της μαμάς του και του μπαμπά του με τη δική του προσωπικότητα. Έχουν τις αρχές. Οι αρχές διδάσκονται από τον πατέρα. Αρχές μαθαίνουν και στα δυο παιδιά να μην κλέβουν, να μην λένε ψέματα, λέω εγώ. Αλλά από εκεί και πέρα όμως το πώς θα σε αγαπήσω, που είναι η καρδιά του θέματος, είναι τελείως διαφορετική σε κάθε παιδί. Δεν αγαπάμε τα παιδιά μας το ίδιο. Δεν μιλάω ποσοτικά, μιλάω πλευράς συμπεριφοράς. Μην το πιστεύετε αυτό που λένε, όποιο δάχτυλο και να κόψεις αυτό, αλλά η δουλειά κάνει τούτο, το άλλο τούτο, το άλλο τούτο. Πώς θα γίνει. Άρα λοιπόν αυτό είναι ένας μύθος. Το κάθε παιδί εδώ πέρα βλέπετε επηρεάζει το φύλο, επηρεάζει η ηλικία που το παιδί ήρθε στον κόσμο, επηρεάζει το εάν το παιδί ήρθε με επιθυμία στον κόσμο, αν ήρθε την κατάλληλη στιγμή. Όλα αυτά επηρεάζουν πάρα πολύ τη στάση μας απέναντι στο παιδί το συγκεκριμένο. Βλέπετε ένα παιδί το οποίο το πρώτο παιδί παραδείγματος χάρη παίρνει όλη την ανασφάλεια των γονιών στο να γίνουν γονείς. Και το τελευταίο είναι έχει όρια, δεν έχει όρια και είναι το χαϊδεμένο και προσπαθούμε να το συμμαζέψουμε. Και το πρώτο παιδί είναι εκείνο το οποίο γίνεται μαχετικό, γι' αυτό δεν έχετε ακούσει αυτό που λένε ότι αν θέλεις μια δουλειά να γίνει καλά πάρε πρωτότοκο, αν θέλεις να γίνει τέλεια όμως πάρε μοναχοπέδι. Γιατί πέφτουμε όλοι επάνω του. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Κι εγώ σας ευχαριστώ. Να είστε καλά. Αν κουλαστήκατε μου το λέτε. Να πάρουμε... Κυριασκλάβου πώς ρωτήσεις να πάρουμε ακόμη. Όσες θέλετε. Να πάρουμε δύο ακόμη ρωτήσεις. Έχετε μικρόφωνο. Δεν μου έχετε παράπονο που έδωσα το λόγο στην κυρία. Ήμουν και στον Περσινό κύκλο μαζί σας και συγχαρητήρα για το έργο σας που είναι πολύ σημαντικό. Και ευχαριστούμε για τον τρόπο που μας κάνετε να σκεφτόμαστε. Γιατί όλα φαίνονται δύσκολα αλλά στη δική σας μεταφορά του λόγου είναι πανεύκολα. Αυτό που θέλω να ρωτήσω είναι στις ηλικίες μημοτικού πέντε και πάνω. Τα παιδάκια μεταξύ τους ακούνε τα επώνυμα των συμμαθητών τους και έχουν ένα πειρακτικό ύφος ότι κάποιο επώνυμα το μεταφράζουν κάπως αλλιώς και γελάνε. Πώς προτείνει στους γονείς να στηρίξουν κάτι και το παιδί τους να μην αισθάνθει άσχημα για το πώς το χαρακτηρίζουν και πώς το λένε βάζοντας το επωνυμό του. Λοιπόν, τα παιδιά κοροϊδεύονται μεταξύ τους. Λοιπόν, αντιστοίπου το παιδάκι έρχεται στο σπίτι και είναι όλο παράπονο. Εμένα με είπανε ξέρω εγώ πως, εσύ πιστεύεις αυτό για τον εαυτό σου. Όχι ρε μαμά, τότε τι σε νοιάζει. Τι σε νοιάζει, εσύ ξέρεις ότι λάγεις επονυράκος. Είσαι πονηρή, είσαι πονηρός. Όχι μαμά, ε, τότε λοιπόν εσύ θα συμπεριφέρεσαι ως πονηράκος. Ναι, αλλά ο Θανασάκης δεν με παίζει γιατί μου είπε ότι είμαι πονηρός. Δεν έχει καταλάβει το πόσο αξία έχεις. Εσύ θα διαλέξεις να είσαι με τον Θανασάκη. Όχι ο Θανασάκης θα διαλέξει εσένα. Αυτό με πίθιση. Έτσι, οποιοςδήποτε ο Θανασάκης στη ζωή του. Δεν θα σε διαλέγουνε, θα διαλέγεις. Δεν θα γίνεσαι υποχείριο. Θα ακολουθείς εσύ αυτό που θέλεις. Εγώ στους συγκεκριμένους στο παιδί μου, το μετέφερα ότι ήταν αστείο έτσι όπως τον είπανε. Δεν σε πίστεψε. Ναι, αλλά γέλασε. Γιατί τέλος και εσύ είχες ακούσει μια φορά στον που λέω τον κύριο Περουνάκη και σου φάνηκε αστείο που τον είπανε Περουνάκη. Και γελάγαμε, το πήραμε λίγο πιο ελαφριά, να μην το πάρεις σοβαρά ότι τον είπανε κουκουτσάκι αντί για κουβουτσάκι. Και γέλασα και εγώ και εμένα, λέμε έτσι και με λέγαν έτσι, λέω δεν είναι κάτι σημαντικό, δεν το έκανα να είναι μεγάλο θέμα για να το πάρει. Γελάγαμε μαζί και λέγαμε υπόνομα και γελάγαμε. Αυτό, μέχρι εκεί. Το πήρα λίγο πιο ελαφριά, ναι. Εντάξει, ευχαριστώ πολύ. Η κυρία εκεί που ήταν το άλλο, η άλλη ερώτηση και πίσω. Ναι, εκεί ήταν μια κυρία που σήκωνα χέρι που σ' εκείνη την κατεύθυνση. Ναι εκεί. Δεν ήθελα, αλλά θα στο δω. Εντάξει τώρα. Η Λία δεν ήθελα να μπω στο μικρόφωνο επειδή λέγει ότι το παιδιά μου μεγάλωσε, το παιδί μου, μια κόρη. Αλλά όλα μας τα προβλήματα, ακόμη και στην τωρινή ηλικία, που είναι 20 χρονικοί μου, προέρχονται επειδή λέει την καταπιέσα στο να διαβάσει όταν ήταν στο δημοτικό μου. Θα την καταπιέσατε. Μα υπάρχει γονιός που δεν λέει στο παιδί του, διέβασε και γράψε και γιατί σηκώθηκες πενήντα φορές από το τραπέζι, γιατί σου πες στο στιλό πενήντα φορές κάτω, ή ξέρω, θέλεις να πας να δεις κάτι στη τηλεόραση, όχι, είναι η ώρα να διαβάσεις. Δύο λεπτά, δύο λεπτά. Πολλές αλήθειες λέμε, αλλά είναι πώς τις λέμε. Εντάξει, καταλάβατε. Αυστηρά, θα το κάνεις. Συγγνώμη. Αυστηρά, θα το κάνεις. Μα για ποιον λόγο να είναι αυστηρά, βρε παιδιά. Γιατί, γιατί η Λούσο θα σηκωθεί και θα πάει να παίξει, να κάνει κάτι να διαβάσει. Ε, δεν πειράζει, θα πάει την άλλη μέρα στη δασκάλα και θα την βάλει η φωτιά. Γιατί όταν εκείνη ξέρει ότι, κοίταξε να δεις, η ώρα σου τώρα είναι να σε εντάξεις υποχρεώσεις σου. Δεν λέμε ποτέ διάβασμα γράψιμο, λέμε υποχρεώσεις. Τι υποχρεώσεις έχεις αύριο, αγάπη μου. Ποια δουλειά σε έχουν αναθέσει αύριο. Αυτό που την πρώτη δημοτικού. Έτσι. Λοιπόν, όταν λέμε ποιες είναι υποχρεώσεις σου για αύριο, ακείνο τούτο τ' άλλο κτλ. Τι πρόγραμμα κάνεις για τον εαυτό σου. Αυτό. Πολύ ωραία. Εκείνη τη στιγμή εσύ είστε να κάνετε τσίσα, τίσα πάνε να φάει στο ψυγείο κτλ. Εκείνο το οποίο της λες είναι ότι ξέρεις, στις 8 η ώρα η τσάντα σου κλείνει. Λέω μια ώρα τώρα έτσι. Η τσάντα σου κλείνει. Ό,τι έχεις κάνει. Αύριο εσύ θα μιλήσουνε δασκάλα σου. Και τελειώσατε. Τελειώσατε. 8 η ώρα. Της είπες είναι 8 η ώρα αγάπη μου, σε παρακαλώ πολύ μάστιψε τη τετράδια σου και βάλεις τη τσάντα σου. Μα δεν έχω. Είπαμε 8 η ώρα τελειώνει αγάπη μου. Τώρα είναι η ώρα του φαγητού και του μπάνιο. Τελειώσαμε. Θα πάει την άλλη μέρα στη τσάντα. Θα της κοιτάξει το δάσκαλο τι έχει. Θα κοιτάξει και πει παιδί μου ήρθες να διάβασαι, τι άγραφε. Τι θα της πει. Θα της πει αυτά που θα ακούσει. Έτσι δεν είναι. Θα πάει στον επόμενο μαθητή και στο τέλος θα του βάλει ένα. Εντάξει τώρα. Μην τα ισοπεδώσουμε όλα και λέμε ότι τώρα φταίει το εκπαιδευτικό σύστημα που το παιδί μας έχει γίνει ανεύθυνο. Ελάτε τώρα. Ελάτε. Μία φορά θα πάει στο σχολείο αδιάβαστη και την τρίτη μέρα πάει στη στήτια αδιάβαστη και βλέπετε ότι δεν έχει γίνει καμία κίνηση. Θα τα μαζέψουμε και θα πάμε στη δασκάλα και θα πούμε εξαιρετικά αντιμετωπίζουμε αυτό το πρόβλημα. Μπορείτε να μας βοηθήσετε παρακαλώ πολύ. Λοιπόν ελάτε τώρα μην το λέτε έτσι. Τα μηδενίζουμε όλα. Εντάξει. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. |
