| : Νομίζω ότι κάνω και λέω ότι κάνω μια συναρπαστική δουλειά. Για τον πολύ κόσμο αυτό που κάνω καθημερινά είναι να ακούω προβλήματα, προβλήματα και ξανά προβλήματα. Εγώ κάνω μερικές πρόβλημα. Αυτό είναι το που κάνω και τα χαρακτηριώνω. είναι να ακούω προβλήματα, προβλήματα και ξανά προβλήματα. Όπως τα αντιλαμβάνω εγώ βέβαια, αυτό που προσπαθώ να κάνω καθημερινά είναι να βοηθήσω τους ανθρώπους να μειώσουν τον πόνο και να αυξήσουν τη χαρά στις ζωές τους. Κάνω τη δουλειά αυτή τα τελευταία 25 χρόνια, επαγγελματικά τα 25 χρόνια, διότι όποιος μπαίνει σε αυτό το επάγγελμα το εξασκεί από πολύ πιο πριν. Οι περισσότεροι όπως και εγώ το κάνουμε αυτό από τότε που θυμόμαστε τον εαυτό μας, στις οικογένειές μας, στις παρέες μας, στον ύπνο μας και στον ξύπνιο μας. Όσοι έρχονται να με συναντήσουν δεν αρκούνται βέβαια στο να μου πούν μόνο τα προβλήματά τους, πράγμα που από μόνο του στην αρχή είναι ανακοφιστικό, θέλουν και λύσεις. Και εδώ αρχίζουν τα δικά μου προβλήματα ως θεραπευτής. Πρώτο πρόβλημα είναι πώς θα τους βοηθήσω να αντιληφθούν ότι για τα περισσότερα από τα προβλήματα που φέρνουν στη ψυχοθεραπευτική διαδικασία δεν υπάρχουν λύσεις με την έννοια που το περιμένουν. Η ζωή δεν είναι πρόβλημα που λύνεται, ούτε καν πρόβλημα. Το δεύτερο είναι πώς θα τους βοηθήσω να εμπεδώσουν ότι κανείς εκτός από τους ίδιους δεν μπορεί να δώσει λύσεις στα προβλήματά τους. Στις θεραπευτικές κοινότητες που δούλεψα αρκετά χρόνια λένε ότι μόνο εσύ μπορείς αλλά δεν μπορείς μόνος. Χωρίς ανάληψη μιας προσωπικής ευθύνης για την αλλαγή δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Και πάρα πολλές φορές όταν αντιμετωπίζουμε προβλήματα χωρίς τη βοήθεια κάποιων άλλων ανθρώπων πάλι δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι. Τρίτο πρόβλημα είναι το γρήγορα. Επειδή οι άνθρωποι που έρχονται σε έναν ειδικό της ψυχικής υγείας βιώνουν πολύ έντονα και βασανιστικά τα προβλήματά τους πριν φτάσουν σε αυτόν, περιμένουν αυτονόητα αυτά τα προβλήματα να λυθούν γρήγορα. Έλα όμως που η ψυχοθεραπευτική διαδικασία για να έχει μια επιτυχία χρειάζεται χρόνο όπως λέω πάρα πολλές φορές στους θεραπευόμενους ήρθατε εδώ για μια ταινία James Bond και σας βγήκε Αγγελόπουλος. Ευτυχώς η δουλειά μας είναι η μόνη που ο πελάτης έχει πάντα άδικο. Έτσι πολύ σύντομα μπορούμε να συμφωνήσουμε τι είναι αυτό που κάνει η ψυχοθεραπεία και να δούμε τι έχουμε να περιμένουμε από αυτήν. Θα προσπαθήσω λοιπόν να σας διαφωτίσω όσο μπορώ σχετικά με το τι επιχειρούμε να κάνουμε σε αυτή τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας. Πρώτα όμως πρέπει να αρχίσουμε από το πώς αναπτύσσεται ένας άνθρωπος για να λειτουργεί με επιτυχία στη ζωή του και πώς δημιουργούνται οι δυσλειτουργίες και όλα τα δυσάρεστα που μας φέρνουν στο κατώφλι ενός θεραπευτή. Όπως όλοι πια κατανοούμε, είμαστε απώρια των γονιδιών που μεταφέρουμε και της αλληλεπίδρασης που αυτά έχουν με αυτό που λέμε περιβάλλον. Περιβάλλον μπορεί να είναι η μήτρα της βιολογικής μας μητέρας, είναι το πρώτο μας περιβάλλον, μπορεί να είναι η ανατροφή μας, μπορεί να είναι το σπίτι, η γειτονιά που μεγαλώσαμε, η χώρα που μεγαλώνουμε, σε τι τοξίνες θα εκτεθούμε, το τι τρώμε και πίνουμε και πολλά άλλα. Είναι τόσο σύμπλοκα και πολύπλοκα τα πράγματα με την ανθρώπινη ανάπτυξη που σήμερα πια και χάρη στις μελέτες της επιγενετικής γνωρίζουμε ότι ακόμη και το αν θα εκφραστεί ένα γονίδιο ή δεν θα εκφραστεί επηρεάζεται από το περιβάλλον. Θα σας δώσω ένα μόνο παράδειγμα στο οποίο συνεργασία αυτή γονιδιών και περιβάλλοντος γίνεται φανερή. Αφορά ένα νευροδιαβιβαστή της ερωτονίνη που εμπλέκεται στην κατάθλιψη. Σε σχετική έρευνα βρέθηκε ότι οι φέροντες μια κοντή εκδοχή ενός αλληλόμορφου γονιδίου που εμπλέκεται στην επαναπρόσληψης ερωτονίνης στις συνάψεις των κεφάλου μας και αυτοί που έχουν την μακριά εκδοχή του ίδιου γονιδίου δεν διαφοροποιούνται όσον αφορά το αν θα εκδηλώσουν κατάθλιψη μέσα στη ζωή τους. Όταν όμως βάλουμε στο λογαριασμό τρία και περισσότερα στρεσογόνα γεγονότα στη ζωή τους τότε βλέπουμε ότι αυτοί που φέρνουν την κοντή εκδοχή του γονιδίου τριπλασιάζουν τις πιθανότητές τους να εκδηλώσουν μίζω να κατάθλιψη ενώ οι άλλοι που φέρνουν τη μακριά εκδοχή παραμένουν σχεδόν στα ίδια ποσοστά 10 με 16. Παρόμοια συμπεράσματα παρουσιάστηκαν και σε μια φετινή μελέτη τώρα τον Αύγουστο δημοσιεύτηκε αναφορικά με τη βαρύτα των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Όταν γεννιόμαστε δεν είμαστε αυτό που λέγεται τάμπουλα ράζα. Στον πίνακα μας είναι ήδη γραμμένης εξαιρετικά πολλές πληροφορίες και κωδικεύσεις. Γεννιόμαστε με αυτό που ονομάζουμε ιδιοσυγκρασία. Είναι τα στοιχεία της προσωπικότητας του ατόμου που συχνά θεωρούνται έμφυτα παρά επίκτητα και παραμένουν σε μεγάλο βαθμό σχετικά μετάβλητα στη διάρκεια της ζωής μας. Μπορούμε πολύ εύκολα να δούμε πώς μας διαφοροποιεί η ιδιοσυγκρασία αν επισκεφτούμε ένα με ευτύριο. Βλέπουμε στα βρέφη από τις πρώτες ώρες ακόμη της ζωής τους διαφορετικές συμπεριφορές στον ύπνο, στο φαγητό, στην εγρήγορση, στο κλάμα. Πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά θα διατηρηθούν εφόρους ζωής. Αυτό βέβαια που βλέπουμε δεν είναι η επίδραση των γονιδίων. Είναι η επίδραση των γονιδίων μαζί με το περιβάλλον της μήτρας όπου για εννιά μήνες θα περάσουμε στην κοιλιά της μάνας μας. Στους εννιά αυτούς μήνες θα μας επηρεάσουν μια σειρά παραγόντων όπως η υγεία της μητέρας, το τι τρώει και πίνει, αν θα περάσει στραισογόνες καταστάσεις, που μπορεί να κολλήσει ιώσης, να πάρει ορμόνες ή διάφορα φάρμακα. Για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι οι ψηλά επίπεδα κορτιζόλης, που είναι οι ορμόνοί του στραις, στη μητέρα κατά το δεύτερο και τρίτο τρίμινο της κεωφορίας, έχουν ως αποτέλεσμα οι ψηλά επίπεδα κορτιζόλης και στα βρέφη, όταν μετράνε την κορτιζόλη στο αίμα τους με την πρώτη υμολυψία της μητέρας. Κορτιζόλη στο αίμα τους με την πρώτη υμολυψία του πρώτου 24ωρο. Τους τρυπάνε στη φτέρνα και παίρνουν αίμα. Τα βρέφη αυτά, εκτός από την υψηλότερη κορτιζόλη που έχουν στο αίμα τους, κάνουν και περισσότερο χρόνο να ηρεμήσουν μετά από το τρίπημα στη φτέρνα. Η έκθεση σε κορτιζόλη στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μοιάζει να σχετίζεται με πιο μακροπρόθεσμες επιρροές στον εγκέφαλο των παιδιών. Έτσι βρέθηκε, όταν μέτρησαν μια περιοχή, αυτήν εδώ, την εμπρόστια έλικα του προσαγωγιού, όπως λέγεται, που είναι μια περιοχή υπεύθυνη μεταξύ άλλων και για τον έλεγχο των συναισθημάτων, όταν μέτρησαν σε παιδιά που ήταν έξι με δέκα χρονών. Όταν μέτρησαν λοιπόν αυτή την περιοχή, τα παιδιά που είχαν εκτεθεί σε κορτιζόλη στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είχαν το 30% αυτής της περιοχής λεπτότερο από τα άλλα παιδιά, που δεν είχαν εκτεθεί σε κορτιζόλη. Βρήκαν επίσης ότι όσα είχαν τη λεπτότερη αυτή την περιοχή, είχαν περισσότερα συναισθηματικά προβλήματα. Από τη στιγμή της γέννησής μας, πάνω στην ιδιοσυγκρασία μας, έρχεται να προσθεθεί το εξωτερικό πλέον περιβάλλον και κυρίως οι διαπροσωπικές μας σχέσεις με πιο σημαντική τη σχέση με τη μητέρα μας, που είναι ο πρωταρχικός μας δεσμός. Η ανάγκη πρόσδεσης σε έναν φροντιστή είναι μια βιολογικά καθορισμένη ανάγκη για την επιβίωσή μας. Το μωρό από μόνο του δεν μπορεί να επιβιώσει αν κάποιος άλλος δεν το φροντίσει. Οι εμπειρίες από αυτή την περίοδο της ζωής μας εγγράφονται στο δεξί μας ημισφαίριο, που λέγεται και βουβό ημισφαίριο γιατί δεν έχει γλώσσα, του οποίου η ανάπτυξη τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής μας υπερτερεί σε σχέση με το αριστερό. Έτσι έχουμε συναισθηματική μόνο εγγραφή και μνήμη από αυτή την περίοδο της ζωής μας. Τι σημαίνει αυτό? Συναισθηματική εγγραφή σημαίνει πολύ έντονη εγγραφή και συναισθηματική μνήμη σημαίνει ασύνηδη άριτη μνήμη χωρίς αναμνήσεις. Δεν έχουμε ανάμνηση αλλά μνήμη έχουμε. Μετά από αλλεπάλληλες διαδράσεις με τη μητέρα του και όλους όσους το φροντίζουν, το μωρό αρχίζει να ενδοβάλει αυτές τις αλληλεπιδράσεις κυρίως σε σχέση με το συνέστημα που του δημιουργούν και δημιουργεί αυτό που λέμε εσωτερικά μοντέλα σχέσεων. Αυτά τα μοντέλα ασκούν καθοριστική επίδραση στις στρατηγικές σχέσεις που θα ακολουθήσουμε αργότερα και ιδίως το δράμα παίζεται στις ερωτικές μας σχέσεις. Αν για παράδειγμα η μητέρα μου δεν ήταν δωτική με έναν συνεπή τρόπο και με φρόντιζε όποτε της κάπνιζε ή ήταν απορριπτική, το ίδιο θα αναμένω και από μια ερωτική φιλική σχέση με αποτέλεσμα αν κάποιος απέναντί μου σε μια ερωτική σχέση γίνει σταθερά δωτικός να με πιάνει άγχος. Διότι παρόλο που το επιθυμώ αυτό πάρα πολύ, οι δικές μου εγγραφές είναι ότι οι κοντινές σχέσεις εμπεριέχουν και την απόρριψη και την μη σταθερή φροντίδα. Αρκετοί εδώ μέσα αν ανατρέξετε λίγο στις ερωτικές σχέσεις μπορείτε να δείτε λίγο ένα τέτοιο μοτίβο. Έτσι μπορεί να εξηγείτε το γιατί ενώ θέλω κάποιον να μ' αγαπάει και να με φροντίζει, αυτοί ή αυτές που με ελκύουν είναι όσοι τη μια φορά με φροντίζουν και την άλλη φορά με φτύνουν. Είπαμε λοιπόν ότι είμαστε κατασκευάσματα της αλληλεπίδρασης της φύσης και της ανατροφής μας στη διάρκεια όλης μας της ζωής. Για τους ανθρώπους όπως εξελιχθήκαμε, περιβάλλον είναι οι ανθρώπινες σχέσεις. Αυτές θα σμιλέψουν από την αρχή τον εγκέφαλό μας του οποίου ο τρόπος δικτύωσης, η ενεργοποίηση ή όχι συγκεκριμένων περιοχών, είναι η ανθρώπινη. Του οποίου ο τρόπος δικτύωσης, η ενεργοποίηση ή όχι συγκεκριμένων περιοχών και η εγγένεια οργάνωση του θα αποτελέσει τον πυρήνα της ύπαρξής μας, που είναι ο νους μας. Είμαστε ακόμη μακριά από το να συλλάβουμε πλήρως την πολυπλοκότητα του εγκεφάλου μας αλλά τα τελευταία 25 χρόνια έχουμε πολλά στοιχεία που μας δίνουν, μας ανοίγουν νέους δρόμους για τη μεγαλύτερη κατανόηση και της ανθρώπινης κατάστασης αλλά δίνουν και στη ψυχοθεραπεία ένα καινούργιο πλαίσιο αντίληψης της διαργασίας της. Ο ανθρώπινος εγγέφαλος είναι ένα ζωντανό, ανοιχτό, πολύπλοκο και δυναμικό σύστημα. Κυρίως επικοινωνεί με άλλους εγγεφάλους. Είναι ό,τι πιο πολύπλοκο γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή. Η ανάπτυξή του εξαρτάται από γονιδιακές πληροφορίες, από τις εμπειρίες που θα έχουμε και από τη χρήση που θα κάνουμε. Ενώ αποτελεί το 2 με 2,5% του βάρος μας, καταναλώνει το 20% της ενέργειάς μας. Ο ανδρικός εγγέφαλος ζυγίζει κατά μέσο όρο 1360 γραμμάρια και ο γυναικείος 1275. Το μέγεθος βέβαια εδώ δεν μετράει. Η εξυπνάδα νοητική και συναισθηματική έχει να κάνει με το πώς είναι η συνάψη στον εγγεφάλου και πώς δικτυώνεται αυτός ο εγγέφαλος. Αν θα δείτε εδώ δύο εγγεφάλους δυο διάσημων συγγραφέων του Τουργένιεφ και του Ανατολ Φράνς, ο δεύτερος έχει το μισό βάρος στο εγγεφάλου του πρώτου. Έτσι, ο δεύτερος έχει πάρει και νόμπελ. Στην εποχή του πρώτου δεν υπήρχε νόμπελ. Αποτελείται εκτός από γλυακά κύταρα από 86 με 100 δισεκατομμύρια νευρικά κύταρα που λέγονται νευρώνες. Κάθε ένας από αυτούς τους νευρώνες έχει χίλιες με 10.000 συνδέσεις με άλλους νευρώνες. Αυτές οι συνδέσεις ονομάζονται συνάψεις. Έχουμε δηλαδή ένα σύνολο συνάψεων γύρω στα 103 εκατομμύρια. Αυτό το νούμερο αντιστοιχεί στα δευτερόλεπτα που έχουν περάσει τα τελευταία 3.215.000 χρόνια. Οι βασικές εγγεφαλικές δομές είναι οι εξής. Όπως εξελίχθηκε μέσα σε εκατομμύρια χρόνια σήμερα αποτελείται από τρία μέρη. Το νερπετικό εγγέφαλο, που είναι εδώ στο πράσινο, στο κεραμμυδί είναι ο παλαιοθυλαστικός εγγέφαλος και στο μπλε είναι ο νεοθυλαστικός εγγέφαλος. Πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε καθημερινά έχουν να κάνουν με την αδυναμία συνενόησης όλων αυτών που είναι μέσα στο κεφάλι μας. Στο κεφάλι μας δηλαδή έχουμε μία σαύρα, ένα ποντίκι, ένα πίθηκο και ένα δελφίνι. Όλοι αυτοί έχουν ένα διαφορετικό τρόπο να αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα, να την επεξεργάζονται και να παράγουν συμπεριφορά. Το εγγεφαλικό στέλεχος ελέγχει καταστάσεις εγρήγορσης και προσοχής, θερμοκρασία, αναπνοή καρδιακούς παλμούς. Το μετεχμιακό σύστημα εμπλέκεται στη γονική συμπεριφορά, στην αναπαραγωγική συμπεριφορά έχει να κάνει κυρίως με τα συναισθήματα και τη μάθηση και τη μνήμη. Ο νεοφλειός είναι υπεύθυνος για τη σκέψη, για τη συνείδηση, για την αυτοαντίληψη, για τη γλώσσα και εδώ επίσης εδράζονται τα περισσότερα από τα συστήματα ελέγχου του συναισθήματος. Για παράδειγμα εδώ που βρισκόμαστε, αν μυρίσουμε καπνό, δούμε λάμψη φωτιάς και ακούσουμε φωνές, είναι τα συστήματα του εγκεφαλικού στελέχους που θα μας κάνουν να αυξήσουμε την εγρήγορση και την προσοχή μας. Είναι το μετεχμιακό σύστημα που θα παράγει το συνέστημα του φόβου και θα μας κινητοποιήσει, είτε να τρέξουμε σαν μπουλούκι έξω ή να παγώσουμε στα καθίσματά μας ή ακόμη και να λιποθυμίσουμε. Και είναι ο νεοφλειός αυτός που θα επεξεργαστεί όλες τις πληροφορίες και θα μας κάνει να οδηγηθούμε με μία σειρά να εικαινώσουμε την αίθουσα. Ο νεοφλειός, αν και είναι το πιο ανεπτυγμένο και εκλεπτισμένο μέρος του εγκεφάλου, δεν είναι το αφεντικό, ιδίως σε περιπτώσεις κρίσης. Τα συνεσθήματα και οι συνακόλουθες σωματικές καταστάσεις επηρεάζουν τη λογική σε βαθμό που πολλές φορές να την μπλοκάρουν, όπως γίνεται στις κρίσεις πανικού που παθαίνουν οι άνθρωποι, όπως γίνεται πολλές φορές στις κρίσεις των χρηματιστηρίων. Όταν αρχίζει να παίρνει η κατρακίλα τα χρηματιστήρια και μπαίνουν όλοι σε πανικό, η λογική σταματάει. Δεν σκέφτονται οικονομικά, σκέφτονται μόνο με το συνέστημα. Πρώτα λοιπόν αντιδρούμε, οι έρευνες όλες δείχνουν ότι πρώτα αντιδρούμε και μετά σκεφτόμαστε. Τα συνεσθήματα είναι αυτά που δίνουν νόημα σε κάθε εισερχόμενη πληροφορία στον εγκεφαλό μας. Δίνουν ένα νόημα για την επιβίωσή μας. Αν κάποιος μας πλησιάζει είναι το συνέστημα που δημιουργείται από αυτό το πλησίασμα που θα μας κάνει είναι να τραβηχτούμε πίσω ή να προχωρήσουμε και να τον συναντήσουμε. Αν νιώσουμε απειλή ή δυσφορικό συνέστημα θα τραβηχτούμε, αλλιώς θα τον προσεγγίσουμε. Είναι η αναγνώριση και η ρύθμιση του συναισθήματος ένα από τους πιο βασικούς στόχους της ψυχοθεραπείας. Άλλη μια σημαντική διαφοροποίηση που μπορεί να κάνουμε στον εγκέφαλο είναι ανάμεσα στα δύο εμισφέρια. Τα δύο εμισφέρια έχουν διαφορετικό τρόπο επεξεργασίας των πληροφοριών. Το αριστερό εμισφέριο από εδώ έχει ένα τρόπο που είναι λογικός, λεκτικός, ψάχνει για αίτιο, αιτιατό. Και είναι ένας γραμμικός τρόπος. Το δεξί είναι γενικά υπεύθυνο για την οργάνωση του συναισθηματικού και του σωματικού εαυτού και συνδέεται κυρίως με αυτό που λέμε ασύνειδος εαυτός. Γιατί τα λέω αυτά και γιατί είδαμε όλες τις περιοχές του εγκεφάλου. Όλες οι έρευνες των ευρωεπιστημών αλλά και οι κλινικές παρατηρήσεις των κλινικών δείχνουν ότι όπου υπάρχει δυσλειτουργία και ψυχική ασθένεια υπάρχει έλλειψη σύνδεσης και αδυναμία σύνθεσης των διαφόρων νευρονικών δικτύων του εγκεφάλου. Όπου υπάρχει υγεία υπάρχει αρμονική σύνδεση και σύνθεση. Μεγάλο μέρος της ψυχοθεραπείας διαμεσολαβείται από τη γλώσσα. Όταν έρχονται οι θεραπευόμενοι σε εμάς, μας διηγούνται ιστορίες. Οι ιστορίες είναι ο τρόπος τον οποίο έχουμε για να βγάζουμε νόημα από την εμπειρία μας. Η κατασκευή και διήγηση των ιστοριών είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται σε όλους τους πολιτισμούς. Οι ιστορίες μας πλάθουν και τις πλάθουμε και τις διηγήσουμε. Μας πλάθουν και τις πλάθουμε και τις γεννούμε τις ιστορίες και μας γεννάνε. Ο τρόπος με τον οποίο λέμε τις ιστορίες μας, αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα εξωτερικά γεγονότα και τις εσωτερικές μας καταστάσεις. Μεγαλώνοντας για παράδειγμα σε μια οικογένεια όπου το να εκφράζει συναισθήματα δεν ήταν κάτι σύνηθες, αν θα πάμε να διηγηθούμε κάτι το πιθανότερο είναι να μείνουμε στα γεγονότα και στα συμβάντα χωρίς να τα επενδύσουμε με το συνέστημα που δημιουργούν αυτά. Το πώς αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα και το πώς φτιάχνουμε ιστορίες γι' αυτά έχει άμεση επίδραση στο πώς αισθανόμαστε, στο πώς θα συμπεριφερθούμε και τι αποφάσεις θα πάρουμε. Μια συνεκτική αφήγηση, μια αφήγηση που κάνει νόημα και αντανακλά ή δημιουργεί εγκεφαλική αρμονική λειτουργία, προέρχεται από την ευέλικτη μήξη αριστερού και δεξιού. Στην ψυχοθεραπεία ένας από τους στόχους μας είναι πώς θα επικοινωνήσει το αριστερό μας ημισφαίριο με το δεξί μας ημισφαίριο. Η αρμονία μας έχει να κάνει με το πώς θα μπορούμε να σκεφτούμε λογικά αλλά να βάλουμε στο λογαριασμό και το συνέστημά μας. Τι κάνουμε λοιπόν στην ψυχοθεραπεία. Στην καρδιά της ψυχοθεραπείας είναι η κατανόηση του τι πήγε ή του τι πάει λάθος σε αυτήν τη συνεργασία ο κονηδείων και περιβάλλοντος. Στη ψυχοθεραπεία με εργαλεία τη σχέση και τη φροντίδα, τη γλώσσα και τις αφηγήσεις αλλά και το σεβασμό για την πολυπλοκότητα που έχουμε ως ανθρώπινες υπάρξεις προσπαθούμε και δουλεύουμε πάνω σε αυτά τα εγκεφαλικά κυκλώματα και με αυτά τα εγκεφαλικά κυκλώματα που είτε δεν δημιουργήθηκαν είτε δημιουργήθηκαν ανεπαρκώς ήδη συλλειτουργούν και δεν επιτρέπουν την εξέλιξη των ανθρώπων. Η γέννηση, η ανάπτυξη και η σύνδεση των νευρώνων είναι ο βασικός μηχανισμός της μάθησης και της προσαρμογής άρα και της ψυχοθεραπείας. Αν και η πλαστικότητα του εγκεφάλου μειώνεται με τα χρόνια, ο εγγέφαλος διατηρεί την ικανότητα να επανεδικτυώνεται σε ολόκληρη τη ζωή μας. Όταν με το καλό τελειώσει η σημερινή μέρα, οι εγγέφαλοι όλων μας, μικρότερων και μεγαλύτερων, θα είναι διαφορετικοί από το πρωί. Σε κάποιους θα δημιουργηθούν νέοι νευρώνες, σε κάποιους άλλους θα δημιουργηθούν νέοι συνάψεις μεταξύ των νευρώνων και σε κάποιους άλλους θα αλλάξει η ένταση αυτών των συνάψεων και η συνδεσμότητά τους. Στην αναζήτηση ψυχοθεραπείας, ο θεραπευόμενος έρχεται σαν το βρέφος και το παιδί, που νιώθει τη δυσφορία και το άγχος, τη θλίψη και την ανυμπόρια και αναζητεί ένα γωνιό, ο οποίος θα παίξει το ρόλο του εξωτερικού ρυθμιστή, του αδερφού και του αδερφού. Μέσα από τη φροντιστική του συμπεριφορά και τη θεραπευτική σχέση, ο θεραπευτής λειτουργεί ως μια ασφαλής βάση, η οποία θα βοηθήσει τον θεραπευόμενο να εξετάσει όλα του τα θέματα. Σε όλες τις έρευνες αποτελεσματικότητας της ψυχοθεραπείας, ο θεραπευτής λειτουργεί ως μια ασφαλή βάση, η οποία θα βοηθήσει τον θεραπευόμενο να εξετάσει όλα του τα θέματα. Σε όλες τις έρευνες αποτελεσματικότητας της ψυχοθεραπείας, ο παράγοντας εκείνος που δείχνει να ευνοεί περισσότερο από όλα την επιτυχή της έγκβαση, είναι η θεραπευτική σχέση. Είναι η θεραπευτική σχέση ανάμεσα στο θεραπευτή και στο θεραπευόμενο και ανάμεσα στους θεραπευόμενους όταν μιλάμε για ομαδική ψυχοθεραπεία. Κλείνοντας, θέλω να σας πω ότι από τις συνηθισμένες ερωτήσεις ένα ψυχοθεραπευτή στις κοινωνικές συναναστροφές είναι. Μα καλά, πως μπορείτε να ακούτε συνέχεια προβλήματα. Δεν σας επηρεάζει αυτό αρνητικά. Ή εκπαιδεύεστε να μη δίνετε σημασία, να μη σας αγγίζουν. Μα δεν ακούμε προβλήματα καταρχάς, ακούμε ανθρώπους να μας μιλάνε για τα προβλήματά τους, αλλά όχι μόνο. Μας μιλάνε και για τις χαρές τους, μας μιλάνε για τα όνειρά τους, μας μιλάνε για τις επιτυχείς τους μικρές ή μεγάλες, μας μιλάνε για τις ωραίες στιγμές που κατορθώνουν με τους δικούς τους και με τον εαυτό τους και για πολλά πολλά άλλα. Και βέβαια όχι, δεν εκπαιδευόμαστε να μην αγγιζόμαστε ή να μη δίνουμε σημασία για να αντέξουμε. Ίσα ίσα εκπαιδευόμαστε να ακούμε, να σχετιζόμαστε, να αγγιζόμαστε, πολλές φορές να μην αντέχουμε για να μπορέσουμε να συνδεθούμε και να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που έρχονται σε εμάς να επαναπροσδιορίσουν τα προβλήματά τους, να αλλάξουν οπτικές στα προβλήματά τους, να αλλάξουν τον τρόπο που σχετίζονται, τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο και τον εαυτό τους. Κυρίαρχο ρόλο στην εκπαίδευσή μας να ξέρετε ότι παίζει η προσωπική μας ψυχοθεραπεία και η συνεχής ανέληξή μας. Αν προσεγγίζεις τα δικά σου προβλήματα και τα σκοτάδια είναι πιο εύκολο να προσεγγίσεις και τον άλλον. Είναι και πιο εύκολο να επιτρέψεις και στον άλλον να μπει στα δικά του σκοτάδια. Αν έχεις πάρει μια απόφαση ότι θα εξελίσεις σε συνέχεια, θα αναπτύσσεις σε συνέχεια και μια έστω ελάχιστη αποδοχή και παραδοχή ότι τα προβλήματα είναι συνηφασμένα με τη ζωή, τότε ακούς τα προβλήματα με άλλο τρόπο. Το να ακούς προβλήματα έχει άλλη διάσταση. Μόνο αναγνωρίζοντας και περιθάλπτοντας το δικό σου τραύμα μπορείς να προσέρχεσαι με σεβασμό και στο τραύμα του άλλου. Προσπάθησα να σας περιγράψω το τι επιχειρούμε στην ψυχοθεραπεία και νιώθω ότι προσπάθησα να σας περιγράψω τη γεύση ενός εξωτικού φρούτου. Τι να σου κάνει η οποιαδήποτε περιγραφή. Αν το φας καταλαβαίνεις με τιμία. Όσοι έχετε εμπειρίες από μια θεραπευτική διαδικασία και ιδίως από τις σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα σε αυτήν, καταλαβαίνετε όλα αυτά που λέω αλλιώς. Για τους υπόλοιπους θα πω δανειζόμενος τα λόγια απ' το σποτάκι του ΤΕΤΕΚΣΧΑΝΙΑ. Το εξής. Σαν στέκεσαι απ' έξω τα χάνεις. Αν βρίσκεσαι όμως μέσα στον κύκλο μπορεί ακόμα και να πετάξεις. Μπορεί ακόμα και να τετραγωνήσεις στον κύκλο. Σας ευχαριστώ. Της γυναίκας μου, της γυναίκας μου, ρίζες απ' τα χανιάμαν την Αδολόγος. |
