| : Λοιπόν, θα ξεκινήσω με τον τίτλο της ομιλίας μου, από πού έρχεται αυτός ο τίτλος σε κάθε περιπτώση, που μπορεί να ακούγεται και λίγο προκλητικός. Πάμε στην επόμενη σελίδα. Κρίμα που δεν μπορώ να το κάνω εγώ αυτό. Λοιπόν, πριν από 22 χρόνια είχαμε εδώ, είχαμε οργανώσει ένα, μια public lecture, μια έτσι για το ευρύ κοινό ομιλία του Steven Hawking, που βλέπετε στην φωτογραφία. Ο τίτλος της ομιλίας ήταν η Θεωρία των Πάντων, ήταν Σεπτέμβρης του 1998, όταν έγινε αυτή η ομιλία. Ήτανε μια θεωρητική ομιλία για τη Θεωρία των Πάντων, που ήτανε μια θεωρία που ήτανε κάπως πίστευαν πολύ ότι είναι μια ενωποιημένη θεωρία, ικανή να περιγράψει ότι στη βάση, εν βάση περιπτώση, οποιοδήποτε φαινομένου, σε οποιαδήποτε κλίμακα της φύσης. Είχανε έρθει γύρω στις τρεις χιλιάδες άνθρωποι εδώ στο χώρο, στην περιοχή του Πανεπιστημίου και η ομιλία γινότανε, ο Hawking ήτανε στο Αμφιθέατρο της Ιατρικής, είχανε και αναμεταδιδότανε live η ομιλία του φυσικά, σε όλα τα Αμφιθέατρα που ήτανε τότε, του Πανεπιστημίου, του ETER, είχε προβολές εξωτερικούς τείχους, έτσι ένα ωραίο βραδάκι τότε, πολύ ωραίο και ήτανε εμπασφαιριτός, έχει μείνει αξέχαστη. Στο τέλος της ομιλίας, ζήτησε, ερώτησε ο Hawking αν υπάρχει κάποια ερώτηση και κάποιος από το ακροατήριο, που ήτανε προφανώς στο Αμφιθέατρο της Ιατρικής, σήκωσε το χέρι του, του δώθηκε ο λόγος και έκανε την εξής ερώτηση, τι μας ενδιαφέρεστε να ανακαλύψετε, ποια είναι η θεωρία των πάντων. Θεωρία ήτανε μια θεωρητική ομιλία αυτό που είχε ακούσει, τι θα μας ωφελήσει, γιατί είναι τόσο σημαντικό. Η απάντηση του Hawking είχε δύο σκέλη, ξεκινάω με το πρώτο σκέλο, που ήτανε ότι ενδιαφέρον γι' αυτό, για την διατύπωση της θεωρίας των πάντων, γιατί με ενδιαφέρει να ξέρω από πού έρχομαι και πού πηγαίνω. Αυτό ήταν η απάντηση που έδωσε το πρώτο σκέλο της απάντησης στην ερώτηση του ακροατή. Και βέβαια αυτό δεν είναι πρωτότυπο, αυτό είναι στο πίσω μέρος του μυαλού, κάθε επιστήμονα, φιλόσοφου, στοχαστή, εν πάση περιπτώσει είναι ένα ερώτημα που δεν είναι, ήτανε και προφανής αυτού του είδους η απάντηση από τη μεριά του Hawking. Δεν είπαμε εμείς εδώ βέβαια αυτό που θέλω εδώ να σας συζητήσουμε έτσι για λίγο και να σας πω όσο πιο περιεκτικά και σύντομα μπορώ στα χρονικά πλαίσια που διαθέτω, τι πραγματικά ξέρουμε από τη φυσική, από πού έρχομαι και πού πηγαίνω. Τι μας λέει η φυσική για την ουσία αυτού του ερωτήματος, από πού ερχόμαστε και πού πηγαίνουμε. Πάμε στο επόμενο. Λοιπόν, θα ξεκινήσω με μερικούς σταθμούς, σημαντικούς σταθμούς σε αυτή την εξέλιξη, οι οποίοι πρέπει να σας πω ότι συνέβησαν τις τελευταίες δεκαετίες άντε από το 1929 και μετά το μεγάλο βήμα στην κατανόηση της ιστορίας του σύμπαντος ήταν αυτό που έκανε η ανακάλυψη του Χάμπλ το 1929, ότι το σύμπαν διαστέλεται. Τώρα βέβαια πρέπει ένας τρόπος να το σκεφτεί κανείς αυτό, είναι να σκεφτεί το σταφιδόψωμο που έχω εδώ στην φωτογραφία. Φανταστείτε ότι έχετε το σταφιδόψωμο μέσα στο φούρνο, νοερός αφαιρέστε τη ζύμη και θεωρείστε ότι οι σταφίδες είναι γαλαξίες και φανταστείτε να φουσκώνει μέσα στο φούρνο το σταφιδόψωμο, όλοι οι γαλαξίες κάθε δύο γαλαξίες απομακρύνονται από αλλήλους. Όλοι οι γαλαξίες απομακρύνονται από όλους. Αυτός είναι ο τρόπος που διαστέλεται, που απομακρύνονται οι γαλαξίες και διαστέλεται και ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τη διαστολή του σύμπαντος. Τώρα ο λόγος που αυτό ήταν σημαντική επανάσταση, αν θέλετε, ήταν επειδή μέχρι τότε ο κόσμος πίστευε ότι το σύμπαν είναι ακίνητο και πράγματι αν δεν πάρεις έτσι αρκετά καλά τηλεσκόπι όπως πρωτοαπέκτησε ενδεχομένως ο Χαμπλ, να παρατηρήσεις μακρινούς γαλαξίες και κοιτάς με το γυμνό μάτι, προφανώς σου φαίνεται, τίποτα δεν κουνιέται. Τώρα, εντάξει, ακίνητο είναι το σύμπαν. Ακόμα και ο Αϊνστάιν που είχε διατυπώσει τη θεωρία της βαρύτητας, που είναι το βασικό εργαλείο πάνω στο οποίο θα επιχειρματολογώ σε όλη αυτή τη σύντομη ομιλία μου, ακόμα και ο Αϊνστάιν θεωρούσε, μάλλον αναγκάστηκε να τροποποιεί, να προτείνει τροποποίηση της θεωρίας του για να γίνει συμβατή με ένα στατικό σύμπαν. Αντίθετα, ο Λεμέτρ, το 1927, πριν την ανακάλυψη του Χάμπλ, πιστεύοντας στη θεωρία του Αϊνστάιν, είχε ανακαλύψει θεωρητικά ότι το σύμπαν πρέπει να διαστέλεται. Επομένως, θέλω να σας πω, σε μια εποχή που ακόμα και ο Αϊνστάιν επαναλαμβάνω πίστευε ότι το σύμπαν είναι ακίνητο, ήτανε τεράστια επανάσταση αυτό που ανακάλυψε ο Χάμπλ το 1929, ότι το σύμπαν διαστέλεται. Πάμε παρακάτω. Τώρα, μια άλλη έκπληξη ήρθε το 1998, πολύ πρόσφατα. Και ποια είναι αυτή η έκπληξη? Ότι το σύμπαν μοιάζει να επιταχύνεται, όχι μόνο διαστέλεται, αλλά ο ρυθμός διαστολής όσο πάει και γίνεται εντονότερος. Η ταχύτητα, ο ρυθμός διαστολής επιταχύνεται. Γιατί είναι αυτό έκπληξη? Διότι, άμα έχεις τους γαλαξίες που ξέραμε μέχρι τότε ότι είναι το περιεχόμενο του σύμπαντος, οι γαλαξίες αλληλεπιδρούν ο ένας με τον άλλο με βαρυτική δύναμη και προφανώς έλκονται. Επομένως μπορεί για κάποιο λόγο που έχει να κάνει με τις αρχικές συνθήκες πώς ξεκίνησε το σύμπαν, να έχει δοθεί μια αρχική ταχύτητα και το σύμπαν να διαστέλεται, αλλά λόγω της έλξης των γαλαξιών, περιμένεις ο ρυθμός διαστολής να μειώνεται, να πέφτει. Επομένως, είναι τεράστια έκπληξη να μας λένε οι παρατηρησιακοί αστροφυσικοί, Πέρλ Μούτερ, Μάδερ, Σμουτ που πήραν το βραβείο Νόμπελ το 2006, ότι διαπιστώνουν από τις μετρήσεις τους ότι το σύμπαν διαστέλεται επιταχυνόμενο. Επομένως, με βάση αυτό που μόλις είπα, σημαίνει ότι υπάρχει και κάποιο άλλο συστατικό στο σύμπαν που δεν δρά πάνω του η βαρύτητα να το έλκει και να το επιβραδίνει. Αντίθετα, το αποθεί και το… είναι αντιβαρύτητα, λειτουργεί σαν να προσπαθεί να το απομακρύνει με δύναμη που είναι αποστική. Αυτό το συστατικό, για να… την ύπαρξη του συστατικού αυτούνου, τη θεωρητικά την συμπεραινούμε για να εξηγήσουμε την έκπληξη, για να εξηγήσουμε πώς είναι δυνατόν. Αν είχαμε μόνο ήλιο, όπως την ξέρουμε, γαλαξίες, αστέρες, πλανήτες και ούτω καθεξής, βράχια και τώρα και το άλλο, και ακτινοβολία όπως την ξέρουμε και την ξέραμε μέχρι τότε, δεν δικαιολογείται, δεν είναι δυνατόν να έχουμε αυτή την επιταχυνόμενη διαστολή στο σύμπαντο. Τώρα, για να ταιριάξουμε και ποσοτικά με το ρυθμό διαστολής, με το ρυθμό επιτάχυνσης της διαστολής, μπορούμε να συμπεράνουμε και πόσο είναι το περιεχόμενο, το ενεργειακό περιεχόμενο του σύμπαντος που οφείλεται σε αυτό το άγνωστο μυστήριο υλικό. Το λέω μυστήριο για τους λόγους που εξήγησα, ότι έχει αντίθετη τελείωση περιφορά από την συνήθις ύλη και η ακτινοβολία και το ότι δεν ξέρουμε τι είναι, από τι αποτελείται, για όλα έχουμε ιδέες θεωρητικές, αλλά δεν έχουμε επιβεβαιωμένο κάτι ακόμα, επειδή δεν ξέρουμε λοιπόν, το λέμε σκοτεινή ενέργεια, για να υποδηλώσουμε το άγνωστο, αλλά ξέρουμε ότι η συνησφορά του στο ενεργειακό περιεχόμενο του σύμπαντος είναι 70% δηλαδή από τη συνολική ενεργειακή πυκνότητα που οφείλεται σε οτιδήποτε ακτινοβολίες, ύλη και σκοτεινή ενέργεια, το 70% είναι σκοτεινή ενέργεια. Μόνο έτσι μπορούμε να καταλάβουμε το ρυθμό επιτάχυνσης της διαστολής του σύμπαντος. Αν το συνδυάσω επομένως και με το γεγονός ότι δεν ξέρουμε και μέρος και υπάρχει και μια άγνοια σε σχέση με το πόσο είναι το περιεχόμενο του σύμπαντος σε ύλη μη σχετικιστική ύλη, συνολικά καταλήγουμε ότι το 95% του περιεχομένου του σύμπαντος είναι άγνωστο. Πρέπει να υπάρχει γύρω στο 25% σκοτεινή ύλη, γύρω στο 70% σκοτεινή ενέργεια και μόνο 5% είναι αυτού του τύπου ύλη και αχτινοβολία που μέχρι το 98% νομίζαμε ότι είναι όλο και όλο το περιεχόμενο του σύμπαντος. Να το ξαναπώ, μέχρι πρότεινος νομίζαμε ότι το περιεχόμενο του σύμπαντος είναι αχτινοβολία και ύλη και αυτό ήταν όλο τώρα ξέρουμε ότι αυτό είναι μόνο 5% του περιεχομένου του σύμπαντος. Και το μεγαλύτερο μέρος αυτού του περιεχομένου είναι αυτό που λέμε σκοτεινή ενέργεια που και αυτό δεν ξέρουμε τι είναι. Παρ' όλα αυτά ξέρουμε πού πηγαίνουμε, γιατί ξέρουμε τώρα ότι αυτή η σκοτεινή ενέργεια που είναι υπεύθυνη για την επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος, όσο περνάει ο καιρός επειδή όλα τα άλλα είδη αραιώνουν και μειώνεται η πυκνότητά τους και επομένως ο ρόλος τους στη διαστολή του σύμπαντος, ενώ η σκοτεινή ενέργεια παραμένει διατηρή σταθερή πυκνότητα, καταλαβαίνουμε ότι όσο περνάει ο χρόνος η συμμετοχή της σκοτεινής ενέργειας θα είναι όλο και πιο σημαντική, επομένως θα επιταχύνεται όλο και πιο γρήγορα η διαστολή του σύμπαντος και αυτό που σίγουρα μας περιμένει με βάση αυτά που ξέρουμε μέχρι τώρα είναι ότι είναι το απόλυτο σκοτάδι. Το σύμπαν θα συνεχίσει να διαστέλεται εκθετικά γρήγορα, θα ψήχεται, θα αραιώνει και θα καταλήξουμε στο απόλυτο σκοτάδι. Άρα αυτό είναι με βάση αυτά που ξέρουμε μέχρι σήμερα το που πηγαίνουμε. Τώρα πρέπει να πάμε ανάποδα την ταινία, να δούμε τι μπορούμε να πούμε για το παρελθόν. Ωραία. Τι πιο προφανές να πούμε ότι αφού το ορατό σύμπαν σήμερα είναι τόσο, με βλέπετε φαντάζομαι. Με βλέπετε, έχετε… Όχι, όχι, δεν σας βλέπουμε σας, μόνο την παρουσία σας βλέπουμε. Πώς δίνετε να με βλέπετε. Έχετε κλειστεί την κάμερά σας, ανοίξτε την κάμερά σας να σας βλέπουμε. Που είναι αυτή η κάμερα. Τώρα με βλέπετε. Τώρα σας βλέπουμε. Τι πιο προφανές να πει κανείς ότι αφού το σύμπαν είναι σήμερα τόσο και διαστέλεται. Χθες ήταν τόσο, προχθές ήταν τόσο και ούτω καθεξής. Επομένως όλο αυτό το ορατό σύμπαν που βλέπουμε σήμερα, κάποτε στο παρελθόν, ήταν συγκεντρωμένο σε μια υπέρπικνη μικρή περιοχή, θεωρητικά να υποθέσει κανείς άπειρη πυκνότητα, σε ένα σημείο θεωρητικά, με άπειρη θερμοκρασία, γιατί αφού ψήχεται τώρα διαστελόμενο, παλιά πηγαίνοντας, ζεσταίνεται και ανεβαίνει η θερμοκρασία του, επομένως έχω μια αρχική κατάσταση, μια αρχική υπέρπικνη, υπέρθερμη κατάσταση, όλου του περιεχομένου του ορατού σύμπαντος, η οποία εξεράγει, τη χρονική στιγμή την ορίζω να είναι μηδέν και από εκεί και πέρα το σύμπαν εξελίσσεται και δεν μένει, πάρα να καταλάβουμε πώς κατέληξε σε αυτό που είναι τώρα. Αλλά το ότι υπήρχε το Big Bang είναι κάπως το προφανές συμπέρασμα να βγάλει κανείς, έτσι με απλές σκέψεις ήταν η αρχή του σύμπαντος. Τώρα βέβαια οι απλές σκέψεις στην επιστήμη δεν φτάνουν, στην επιστήμη πρέπει τους ισχυρισμούς σου να τους αποδεικνύεις και επομένως προκύπτει το ερώτημα πώς αποδεικνύεται και πώς θα βρούμε τρόπους να επιβεβαιώσουμε αυτό το σενάριο. Ένα προφανές, μια προφανή συνέπεια αυτού του σκηνικού είναι ότι εν πάση περιπτώσει αφού είχα ένα υπέρθερμο πράγμα, αχτινοβολία σχεδόν άπειρης θερμοκρασίας, θεωρητικά άπειρης αλλά ας πούμε πάρα πολύ μεγάλης που ξεκίνησε έτσι μια υπέρπυκνη μάζα και διαστέλεται, διαστέλεται και ψήχεται θα πρέπει από αυτή τη θερμοκρασία αυτής της αχτινοβολίας που είχα στην αρχή να έχει μείνει κάτι για να μπορώ να το δω, να έχει μείνει ένα απομεινάρι αυτής της πολύ μεγάλης θερμοκρασίας της αχτινοβολίας που είχα στην αρχή. Μάλιστα ο George Gamow που ήταν Ουκρανός από την Οδυσσό πυρηνικός φυσικός και κοσμολόγος είχε κάνει με βάση της γνώσης της πυρηνικής φυσικής που διέθεται και ατομικής φυσικής και ότι διέθεται και ότι καταλαβαίναμε μέχρι τότε μέχρι το 1946 που έκανε αυτή την εργασία του, μπορέσε να κάνει μια εκτίμηση του πως ή αν είναι σωστό αυτό το σενάριο. Σωστή η θεωρία της βαρύτητας του Einstein και σωστά όλα αυτά που ήξερα για την πυρηνική και την ατομική φυσική και όλα αυτά για το μικρό κοσμό, θα είχε κάνει μια εκτίμηση ότι θα έπρεπε σήμερα να υπάρχει αυτή η αχτινοβολία προφανώς, αλλά είχε κάνει εκτίμηση και της θερμοκρασίας της ότι θα είναι γύρω στους 10 βαθμούς Κέλβιν. Το ερώτημα είναι να αποδειχθεί. Η πρώτη κατατύχη απόδειξη αυτού παρατήρηση αυτής της αχτινοβολίας έγινε από τους Πενζίας και Γουίλσον το 1964-1965 που θέλαμε να φτιάχνανε κάτι κεραίες μικροκυμάτων και ανακαλύπταν ότι αυτές οι κεραίες που ήταν η ηλεκτρομαγνητική αχτινοβολία μικροκυμάτων και που ανακαλύπταν ότι αυτές οι κεραίες είχαν νόης, είχαν θόρυβο και το ερώτημα ήταν τι ήταν αυτός ο θόρυβος και μάλιστα μπορούσαν να εκτιμήσουνε ότι ήτανε θόρυβος που οφηλότανε σε αχτινοβολία μέλανο σώματος θερμοκρασίας γύρω στους 2-2,5 βαθμούς Κέλβιν. Μετά από συζήτηση με θεωρητικούς εκείνης της εποχής τον Πρίνστον τον Δίκε καταλήξανε ότι αυτό ήτανε η πρώτη παρατήρηση της αχτινοβολίας αυτής που είχε απομείνει από την μεγάλη έκρηξη και την είχαν δει στα μικροκύματα γιατί 2,3 βαθμή Κέλβιν σημαίνει μήκος κύματος του χιλιοστού περίπου της τάξης του χιλιοστού και είναι η ίδια αχτινοβολία που πιάνει η κεραία της τηλεόρασής μας όταν δεν έχουμε καν άλλη να τη σκεπάσει είναι αυτό το χιόνι που λέμε αυτό είναι η αχτινοβολία αντί ή το απομηνάρι αν θέλετε της μεγάλης έκρηξης. Πάμε παρακάτω. Προφανώς η αχτινοβολία αυτή συγκέντρωσε το ενδιαφέρον να αναλυθεί πλήρως γιατί ήταν προφανές ότι η ανάλυση της θα μας έδινε πληροφορίες για το παρελθόν του σύμπαντος για κάποιες στιγμές πολύ στο παρελθόν θα εξηγήσω αυτό τι εννοώ και επομένως οι άνθρωποι του τομέα αυτού πιάσανε τους ουρανούς πήγανε στους δορυφόρους φτιάξανε τηλεσκόπια να περιφέρονται μεγαλύτερα και περιφερόμενα γύρω από τη γη για να αποφύγουν προβλήματα με την ατμόσφαιρα της γης και ούτω καθεξής. Πάμε στην επόμενη. Τώρα κόβετε και τα γράμματα από κάτω γιατί δεν φαίνονται τα γράμματα. Ας πούμε το Hubble και αυτά τα βλέπετε στην προηγούμενη διαφάνεια. Ναι μια χαρά. Ωραία επειδή εγώ δεν τα βλέπω εδώ κάτι γίνεται μπας περιπτώσει. Λοιπόν οπότε όλοι αυτοί οι αστροφυσικοί τεχνολόγοι, οι μηχανικοί κτλ που πήραν επομένως λέω τους ουρανούς και ψάχνουν να μελετήσουνε με λεπτομέρεια την αχτινοβολία αυτή που έχει απομείνει επαναλαμβάνω από τη μεγάλη έκρηξη κατέληξε στην εικόνα που είναι στην επόμενη φωτογραφία. Εδώ τι είναι είναι η αχτινοβολία υποβάθρου αυτό που είναι εδώ είναι η ουράνια σφαίρα αυτό που δείχνω εκεί που δείχνει στη φωτογραφία που είναι μπλε χρωματισμένη μπλε κόκκινη κίτρινη και τα λοιπά και δείχνει σε κάθε σημείο πάνω σε αυτή τη σφαίρα είναι μια κατεύθυνση στον ουρανό. Τι κάνουν λοιπόν πως την φτιάξανε αυτή την απεικόνιση, τι απεικονίζει αυτή η φωτογραφία εστιάζω σε μια κατεύθυνση συγκεκριμένη και μετράω την αχτινοβολία αυτή την απόμεινασα αχτινοβολία από τη μεγάλη έκρηξη που περιμένω και ξέρω ότι θα είναι μερικοί βαθμοί Κέλβιν και που μπορώ να την ξεχωρίσω από άλλη αχτινοβολία από αστέρια και τα λοιπά που υπάρχουν ενδεχομένως στην κατεύθυνση που κοιτάω γιατί αυτονών η θερμοκρασία είναι πολύ μεγαλύτερη. Άρα λοιπόν επικεντρώνομαι στην αχτινοβολία σε εκείνη την περιοχή θερμοκρασιών και επομένως μηκών κύματος και σχεδιάζω την καμπύλη που περιγράφει ένταση αχτινοβολίας συναρτήση μήκους κύματος. Πήγες στο Μεσαγγελέα πρώτα αυτή. Και τι διαπιστώνω. Διαπιστώνω ότι αυτά τα σχεδιαγράμματα που φτιάχνω, τα γραφήματα που φτιάχνω είναι όλα γραφήματα καμπύλες αχτινοβολίας μέλανο σώματος που είναι universal είναι παγκόσμιες αυτές οι καμπύλες και εξαρτώνται μόνο από τη θερμοκρασία του μέλανο σώματος που εκπέμπει. Άρα μπορώ κοιτώντας σε μια κατεύθυνση να φτιάξω την καμπύλη και να αντιστοιχίσω κατευθείαν τη θερμοκρασία της αχτινοβολίας που έρχεται από εκείνη την κατεύθυνση. Το κάνω αυτό για κάθε κατεύθυνση και τη θερμοκρασία την απεικονίζω με χρώμα σε αυτή την ουράνια σφαίρα. Μπλε και βαθύ μπλε είναι ψυχρή περιοχή μικρής θερμοκρασίας αχτινοβολίας κόκκινο, κίτρινο ή κόκκινο είναι μεγαλύτερη μεγάλης θερμοκρασίας αχτινοβολίας. Μάλιστα όλα αυτά όπως θα δείξω στην επόμενη διαφάνεια άμα αλλάξω λίγο τις συντεταγμένες πως απεικονίζω την ουράνια σφαίρα σε άλλες συντεταγμένες που παίρνουν τη μορφή μιας έλλειψης επομένως κάθε σημείο της ουράνιας σφαίρας τώρα απεικονίζεται σε κάποιο σημείο στην έλλειψη και αν αφαιρέσω και την κόκκινη ζώνη που υπήρχε εκεί στον ισημερινό στην προηγούμενη διαφάνεια που οφείλεται στην αχτινοβολία από το γαλαξία μας που είναι στον ισημερινό της ουράνια σφαίρας παίρνω αυτή την εικόνα που είναι καθαρά, η εικόνα αχτινοβολίας από διάφορες κατευθύνσεις στο σύμπαν. Το ενδιαφέρον είναι πρώτον ότι η μέση θερμοκρασία που βρίσκω κάνοντας τη μέση τιμή των μετρήσεων που έχω πάρει από αυτές τις παρατηρήσεις είναι ότι βρίσκω μια μέση θερμοκρασία 2,73 βαθμούς Κ. Το ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι η διαφορά θερμοκρασίας των πιο θερμών σημείων των κόκκινων ας πούμε εδώ σε αυτή τη φωτογραφία από τα μαύρα από τα σκούρα μπλε είναι ένα εκατοντάκι χιλιοστό του βαθμού Κ. Άρα βλέπετε η διαφορά θερμοκρασίας είναι απλό... Τελικά το συμπέρασμα είναι ότι μα ακρίβεια 1 στα 100 χιλιάδες η θερμοκρασία είναι η ίδια από όπου κι αν έρχεται. Αυτό σημαίνει είναι μια επαλήθευση της πίστης μας ότι το σύμπαν είναι ομοιογενές και ισότροπο. Εδώ βγαίνει το ισότροπο γιατί από όποια κατεύθυνση και να το κοιτάμε η αχτινοβολία αυτή που παίρνουμε έχει την ίδια θερμοκρασία. Η εικόνα αυτή θα επανέλθουμε σε αυτό σε λίγο. Ας πάμε παρακάτω. Ας συνοψήσω σε αυτή την εικόνα μερικά βασικά χαρακτηριστικά που είπαμε ήδη. Εδώ τι περιγράφει αυτό σχηματικά. Περιγράφει την ιστορία του σύμπαντος από τη στιγμή του Big Bang που είναι εδώ αριστερά στην εικόνα σας εκεί που είναι πολύ λαμπερό. Μπράβο. Αυτό είναι μια χωάνη με τομες που είναι κύκλοι που εννοείται ότι είναι σφαίρες. Απλώς δεν μπορώ να τα ζωγραφίσω όλα. Ο κύκλος σημαίνει το μέγεθος του ορατού σύμπαντος. Βλέπετε ότι οι κύκλοι ξεκινάνε από ακτίνα μηδέν τη στιγμή του Big Bang και μεγαλώνουν μεγαλώνουν μεγαλώνουν μέχρι να φτάσουμε δεξιά στην άκρη που υποτίθεται εδώ σε αυτή την εικόνα περιγράφει το σήμερα με τους γαλαξίες και τα σμήνι γαλαξιών όπως τα ξέρουμε σήμερα. Βλέπετε το περίγραμμα αυτής της εικόνας έχει μέχρι τη μέση ο χρόνος όπως ξέρουμε σήμερα από το Big Bang μέχρι τώρα είναι γύρω στα 14 δισεκατομμύρια χρόνια η ηλικία του σύμπαντος δηλαδή σήμερα είναι 14 δισεκατομμύρια χρόνια. Τα πρώτα εφτά περίπου στα πρώτα εφτά στην θυμησία ιστορία του το σύμπαν βλέπετε το περίγραμμα της εικόνας αυτής έχει τα κύλα προς τα κάτω ενώ από τη μέση και δεξιά μέχρι σήμερα έχει τα κύλα προς τα πάνω. Αυτό απεικονίζει αυτό που είπα προηγουμένως ότι από τη μισή ιστορία του το σύμπαν την πιο πρόσφατη κυρίαρχο συστατικό είναι η σκοτεινή ενέργεια και γι' αυτό κάνει επιταχυνόμενη διαστολή το σύμπαν ενώ τα πρώτο μέρος της ιστορίας του η σκοτεινή ενέργεια έπαιζε μικρότερο ρόλο γιατί κυρίαρχα συστατικά ήταν η αχτινοβολία και η ύλη η μισχετικιστική ύλη και γι' αυτό είναι αυτό που περιμέναμε όταν κυρίαρχα συστατικά είναι η μάζα και τα λοιπά η ύλη όπως την ξέρουμε αυτή έλκεται και επομένως υπερισχύει και η εξέλιξη του σύμπαντος είναι επιβραδινόμενη Κάποιος μιλάει, υπάρχει ερώτηση? Ένα άλλο βασικό στοιχείο σε αυτή την εικόνα είναι ότι όπως βλέπετε εδώ αριστερά κοντά στον Big Bang έχω βάλει, έχει αυτή η εικόνα, δεν το έχω βάλει εγώ, στο ίντερνετ είναι αυτή η εικόνα είναι η εικόνα που σας έδειξα στην προηγούμενη διαφάνεια είναι η μοναλίζα Γιατί το είναι αυτό διότι προσέχετε αυτό που θα εξηγήσω είναι ότι η αχτυνοβολία που παίρνουμε τώρα από αυτό που είπα το 2,73 βαθμό Κέλβιν μας δίνει πληροφορία για την κατάσταση του σύμπαντος κάποια πολύ μακρινή στο παρελθόν εποχή που η ηλικία του σύμπαντος ήταν της τάξης των 350-380.000 ετών και βαναλαμβάνω στα 14 δισεκατομμύρια χρόνια αυτή η φωτογραφία μας δίνει πληροφορία από το ποια ήταν η κατάσταση του σύμπαντος στις 400.000 χρόνια Γιατί το λέω αυτό, φανταστείτε ότι είπαμε ότι όσο πάμε πολύ παλιά στο σύμπαν μάλλον να κάνω μια μικρή παρένθεση έχω ένα σύστημα με άτομα και αρχίζω αυτό το σύστημα και το ζεσταίνω όταν ζεσταίνω αρκετά το σύστημα αυτό, τα άτομα, ένα ατομικό αέριο λόγω του ότι η αύξηση της θερμοκρασίας συνεπάγεται αύξηση της ενέργειας των ατόμων που βρίσκονται μέσα σε αυτό το κουτί όσο αυξάνω λοιπόν τη θερμοκρασία, αυξάνει τη κινητική ενέργεια τα άτομα συγκρούονται όταν όμως συγκρούονται με αρκετά μεγάλη κινητική ενέργεια τα άτομα διασπώνται διασπώνται σε πυρήνες, φεύγουν τα ηλεκτρόνια από δέσμια στους πυρήνες και κυκλοφορούν ελεύθερα βέβαια όσο είμαι οριακά στη θερμοκρασία που γίνεται αυτό μπορεί κάποια να επανενωθούν αλλά αν βάσω λίγο τη θερμοκρασία μετακινείται τελείως η αντίδραση εξαφανίζεται η αντίσπροφη και απλώς υπερισχύει το ότι τα άτομα απογυμνώνονται από τη ηλεκτρονιά τους αν πάω ακόμα στη πιο μεγάλη θερμοκρασία τι γίνεται περιμένω ότι και οι πυρήνες μεγαλώνει η ενέργεια που κινούνται οι κινητικοί τους ενέργειες όσο τους ζεσταίνω από τις συγκρούσεις τους και αυτοί διασπούνται σε πρωτόνια και νετρόνια μας λέει η φυσική στοιχειοδόν σωματιδίων αν θέλετε η πυρήνικη ή η φυσική του μικροκόσμου διότι το είπα αυτό για να εξηγήσω ότι το χρονική περίοδο γύρω στα 380.000 χρόνια ήταν εκείνη η περίοδος που η θερμοκρασία του σύμπαντος ήταν γύρω στους 3000 βαθμούς Κέλβιν σε 3000 βαθμούς Κέλβιν ένα αέριο υδρογόνου είναι η περιοχή θερμοκρασιών που τα ηλεκτρόνια φεύγουν τα ηλεκτρόνια των ατόμων αποδεσμεύονται από τα πρωτόνια και τα υδρογόνα γίνονται πρωτόνια και ηλεκτρόνια και καταλαβαίνετε και άμα πάω σε ακόμα μεγαλύτερη ή ψηλότερη θερμοκρασία αυτό που υπάρχει μέσα στη σούπα του περιεχομένου του σύμπαντος είναι φορτισμένα σωματίδια ηλεκτρόνια μειώνια ότι φανταστείτε πρωτόνια ότι υπάρχει φορτισμένα σωματίδια τα αντισωμάτια τους που έχουν το αντίθετο ηλεκτρικό φορτίο και μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον το φως δεν έχει πολύ μικρή ελεύθερη διαδρομή σκεδάζεται και απορροφάται και ξανασκεδάζεται, ξαναπαράγεται είναι σε μια δυναμική ισορροπία με τα φορτισμένα σωματίδια δεν μπορεί ένα φωτόνιο να διανύσει μεγάλη απόσταση μέσα σε ένα τέτοιο υλικό το σύμπαν είναι αδιαφανές τι σημαίνει αυτό ότι αν αυτό είναι το σύμπαν φανταστείτε σε συνθήκες θερμοκρασίας υψηλής σε συνθήκες θερμοκρασίας πάνω από τρεις χιλιάδες βαθμούς Κέλβιν τι συμβαίνει και εγώ είμαι στη μέση, ήταν μικρότερο το σύμπαν τότε ήταν χίλιες φορές μικρότερο από ό,τι είναι τώρα μια παρένθεση, στην πραγματικότητα αυτός ο κύκλος εδώ ο έγχρωμος σε αυτή την εικόνα έπρεπε να έχει ακτίνα, όχι σε αυτή την εικόνα εκεί έπρεπε να έχει ακτίνα χίλιες φορές μικρότερη από την ακτίνα που έχει ο κύκλος εδώ που περιγράφει το σήμερα αλλά για λόγους απ' εικόνησης προφανώς γι' αυτό σας λέω δεν είναι να τα παίρνετε ποσοτικά κάτι σε αυτό το διάγραμμα είναι έτσι για παρουσίαση έτσι στο περίπου λοιπόν το σύμπαν λοιπόν ήταν χίλιες φορές μικρότερο μέσα εκεί αν ήμουνα εγώ παρατηρητής δεν θα μπορούσα να παρατηρήσω φως να έρχεται από απόσταση μεγαλύτερη από μια πολύ πολύ μικρή απόσταση που δεν μου έδινε καθόλου πληροφορία για συνολικά το σύμπαν εκείνης της εποχής όταν όμως έφτασα η θερμοκρασία στους 3000 βαθμούς Κέλβιν που όπως είπα είναι όταν η ηλικία του σύμπαντος ήταν 380 χιλιάδες χρόνια τότε τι έγινε ξαφνικά όχι ξαφνικά τίποτα δεν γίνεται απολύτως ξαφνικά σε μια περίοδο γύρω από τότε έγινε η συνένωση θετικών φορτίων με αρνητικά φορτία σε άτομα υδρογόνου το περιεχόμενο του σύμπαντος είναι ηλεκτρικά ουδέτερο πια συνολικά και επομένως το φως μπορεί να διανύει μεγάλες αποστάσεις τότε απελευθερώθηκε το φως έγινε διαφανές το σύμπαν και αυτή η ακτινοβολία που βλέπουμε σήμερα είναι αυτό που φτάνει είναι η ακτινοβολία που απελευθερώθηκε τότε και φτάνει σε εμάς σήμερα άρα η πληροφορία που μας φέρνει το φως που παίρνουμε τώρα με θερμοκρασία 2,73 βαθμούς Κέλβιν είναι πληροφορία για ζεσταίες και ψυχρές περιοχές πυκνές και λιγότερο πυκνές περιοχές σε ύλη που ήταν όπως ήταν η κατάσταση του σύμπαντος στην ηλικία των 380.000 ετών Τώρα πόσο είναι? Τώρα είναι 14 δισεκατομμύρια χρόνια 13,7, 13,8, 14 ας το πούμε για λόγους απλότητας Εδώ δεν βλέπω κάτι κάτω, τι λέει εδώ κάτω η διαφάνεια Τι έχει κάτω δεξιά Ευκλήδια γεωμετρία Άσπρο το από άλλη μεριά Για χρόνο μικρότερο του 380.000 ετών Οπόμενος το ερώτημα τώρα είναι Άρα βασικά με τις γνώσεις ατομικής και πυρηνικής φυσικής Νοιάζει να μπορούμε να περιγράψουμε την ιστορία του σύμπαντος Να καταλαβαίνουμε αυτό το 380.000 χρόνια Να καταλαβαίνουμε γιατί η προηγούμενη εικόνα ή αυτή η έγχρωμη έλλειψη σε αυτό το σχήμα εδώ Μου δίνει πληροφορία για τότε Αλλά εμάς ο στόχος μας είναι να πάμε στην χρονική στιγμή μηδέν Πρέπει να ανοιχνεύσουμε μέχρι τη χρονική στιγμή μηδέν Επομένως πρέπει να πάμε και σε χρόνους μικρότερους από 380.000 έτη Για να δούμε τι γινόταν τότε Πάμε παρακάτω Τι χρειαζόμαστε για αυτό το σκοπό Χρειαζόμαστε να ξέρουμε τι γίνεται αν θερμανθεί και άλλο το σύμπαντο Πρέπει να ξέρουμε δηλαδή τι θα γίνει όταν η θερμοκρασία μεγαλώσει ώστε να διασπαστούν οι πυρήνες σε πρωτόνια και νετρόνια που είπα πριν Πρέπει να ξέρουμε για να πάμε ακόμα πιο πίσω που σημαίνει σε υψηλότερη θερμοκρασία τι θα γίνει άμα ανεβάσω τη θερμοκρασία τα πρωτόνια και τα νετρόνια όταν συγκρούονται διασπώνται ή είναι στοιχειώδη σωματίδια χωρίς συστατικά Βέβαια ξέρουμε τώρα ότι τα πρωτόνια και τα νετρόνια έχουν συστατικά που τα ονομάζουμε quarks και γλυόνια, διάφορα σωματίδια Γενικά χρειαζόμαστε πληροφορίες όλο και πιο απαιτητικές για το μικρό κόσμο Και που τα μαθαίνουμε αυτά? Προφανώς τα μαθαίνουμε σε εργαστήρια φυσικής στοιχειωδών σωματιδίων όπως είναι το Σέρν Στο Σέρν, ας κάνουμε μια δίλεπτη ξενάγηση στο Σέρν Στο Σέρν που βρίσκεται, βρίσκεται έξω από τη Γενέβη βλέπετε εδώ το ανάγλυφο της επιφανίας της γης, τη λίμνη της Γενέβης Τα βουνά στο βάθος τα χιονισμένα της Άλπης βλέπετε τη Γενέβη και το ποταμό τη Γενέβη που δείχνεται έτσι με άσπρο σε αυτό το ανάγλυφο επάνω και βλέπετε τώρα λίγο έξω από τη Γενέβη είναι ένα τούνελ κάτω αυτό το μπλε τούνελ κάτω και τέσσερα πηγάδια από το μπάτο των οποίων περνάει το τούνελ που είναι φτιαγμένο σε εκατό μέτρα βάθος, μέσο βάθος εκατό μέτρα από την επιφάνεια της γης φυσικά Λοιπόν, και τι γίνεται μέσα σε αυτό Στο τούνελ είναι αυτό που δείχνω από επόμενη διαφάνεια μέσα στο τούνελ είναι δυο σωλήνες φανταστείτε μέσα σ' αυτούς τους οι κυλίνδροι αυτοί έχουν συνδυασμό ηλεκτρικά και μαγνητικά παιδεία και μέσα στο κέντρο αυτών των κυλίνδρων που πάνε κατά μήκος του τούνελ που δεν είπα άλλα λέω τώρα είναι έχει μήκος 27 χιλιόμετρα κρατήστε το αυτό το νούμερο, 27 χιλιόμετρα μέσα στο κέντρο κατά το μήκος του άξονα αυτών των κυλίνδρων είναι δύο κυλίνδροι μέσα στους οποίους κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις φορτισμένα σωματίδια αυτή την περίοδο είναι πρωτόνια στον έναν και πρωτόνια στον άλλον που κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις πιο πίσω εκεί που ήμασταν τα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία που είναι κατά μήκος αυτού του τούνελ έχουν σκοπό να επιταχύνουν τα πρωτόνια ώστε να αποκτήσουν όσο γίνεται πιο μεγάλη ενέργεια θέλουμε για να εμβαθύνουμε όλο και περισσότερο στην δομή της ύλης και να καμπυλώνουν την τροχιά τους τα μαγνητικά πεδία ώστε να ακολουθούν και να μένουν μέσα στους σωλήνες τώρα αυτά τα πρωτόνια τα επιταχύνουμε αρκετά σε ενέργειες της τάξεως των 10 τηβ για κάθε δέσμη και τα φέρνουμε κανονίζουμε μάλλον δεν είναι συνεχής δέσμη είναι bunches από πρωτόνια στη μία κατεύθυνση bunches από πρωτόνια στην άλλη κατεύθυνση και κανονίζουμε να συγκρούονται στους πάτους των 4 πηγαδιών που έδειξα στην προηγούμενη διαφάνεια να τη δείξουμε πάλι εδώ στους πάτους αυτών των πηγαδιών τώρα καταλαβαίνετε αν τα bunches αυτά δεν είναι πολύ καλά εστιασμένα αλλά πηγαίνουν έτσι χύμα δεν θα γίνεται καμία σύγκρουση περιμένουμε από τις συγκρούσεις πρωτονίων να συμπεράνουμε για τα συστατικά των πρωτονίων και τη δυναμική τους και πως αλληλεπιδρούν εάν όμως δεν είναι αρκετά πυκνά και εστιασμένα τα bunches αυτά θα περνάει το ένα μέσα στο άλλο και τίποτα δεν θα βλέπουμε για να είμαι effective αυτό το μηχάνημα και να μαθαίνουμε κάτι να γίνονται δηλαδή συγκρούσεις πρωτονίων για να μάθουμε ποια είναι τα συστατικά τους να καταλάβετε λίγο τι είναι μια τεχνολογική παρατήρηση έχουν κάθε bunch να περιέχει περί τα 10 εκατομμύρια πρωτόνια άρα 10 εκατομμύρια πρωτόνια και 10 εκατομμύρια πρωτόνια από την άλλη μεριά εστιασμένα σε ένα κυλινδράκι μήκους περίπου 20 εκατοστών και πάχους όσο η τρίχα της κεφαλής σας γιατί εγώ δεν έχω πολλές μάς περιπτώσει και επομένως έχω δύο κυλινδράκια με πάχος τρίχας των μαλλιών μας να συγκρούονται head on ώστε να πετύχουμε να έχουμε από κάθε τέτοια σύγκρουση δύο bunches 10 εκατομμυρίων πρωτονίων από τη μια και 10 εκατομμυρίων πρωτονίων από την άλλη 3, 4, 5 κρούσεις πρωτονίων έτσι, την κάθε κρούση παράγονται διάφορα σωματίδια της τάξης των 100 200 για τις ενέργειες που έχουν τα πρωτόνια στο cell αυτά όλα τα σωμάτια, πάμε στην εμεθεπόμενη διαφάνεια αφήνουν τροχιές και στον πάτο του κάθε πηγαδιού υπάρχουν αυτοί οι ανοιχνευτές που καταγράφουν, ανοιχνεύουν τα σωμάτια και καταγράφουν τις τροχιές τους από τις οποίες μαθαίνουμε το αφορτίο, ορμή, ενέργεια και τα λοιπά των διαφόρων σωματιδίων βλέπετε τους ανθρώπους αυτό είναι ύψος γύρω στα 20 μέτρα και αυτό το συγκρότημα που έχει εδώ βλέπετε τους ανθρώπους πάνω εδώ στην αριστερά, αριστερά ή κάτω στον πάτο αυτού του συγκροτήματος εκεί δύο και άλλοι δύο κάτω για να καταλάβετε τις διαστάσεις αυτού του συστήματος ανοιχνευτών και τα δεδομένα για τις τροχιές καταγράφονται αυτόματα ηλεκτρονικά συλλέγονται data από κάθε τέτοια σύγκρουση πρωτονίων με ρυθμό που φτάνει περί της δεκάδες εκατομμύρια το λεπτό φτάνει και δις εκατομμύρια το λεπτό τέτοια events και κάθε ένα από αυτά τα events μετά απεικονίζεται με τη μορφή που σας δείχνω παρακάτω στην επόμενη διαφάνεια αυτό είναι ένα παράδειγμα event και είναι πολύ ιστορικό τώρα αυτό το παράδειγμα απλώς το αναφέρω βλέπετε εδώ θα σας πω γιατί είναι ιστορικό κάθε μία από αυτές τις γραμμές είναι σωμάτια που παράχτηκαν από τη σύγκρουση του πρωτονίου και βλέπετε εδώ τα πιο πολλά φεύγουν σε ευθεία γραμμή είναι στην κατεύθυνση που έρχονται οι δύο δέσμες από την μια και από την άλλη μεριά και το συγκεκριμένο event είναι η ανακάλυψη του σωματίου Higgs που έγινε το 2012 και είναι που περιμένανε θεωρητικά η θεωρία των στοιχειοδών σωματιδίων αυτή που λέγεται standard theory στοιχειοδών σωματιδίων ήξερε σαν πρόβλεψη ότι το είχε σαν πρόβλεψη ότι το σωμάτιο Higgs ένα από τα κανάλια διασπασίστου είναι ασταθές σωμάτιο και ένα από τα κανάλια διασπασίστου είναι σε δύο φωτόνια αυτά τα πράσινα που βλέπετε εδώ οι δύο χαρακτηριστικές γραμμές είναι τα φωτόνια και το μήκος των γραμμών αυτόν έχει να κάνει με το πως η ενέργεια εναποτέθηκε στον ανοιχνευτή και μετρήθηκε στην ενέργεια των φωτονίων από την ανάλυση ενέργειας και ορμής των φωτονίων μπορούμε να συμπεράναμε ποια είναι η μάζα του Higgs βγάλανε ότι είναι 125-130 φορές βαρύτερο από το πρωτόνιο και βέβαια ένα τέτοιο event δεν αποτελεί απόδειξη ότι ανακαλύφθηκε το Higgs αλλά γίνανε πολλά τέτοια events και όλα οδηγούσανε στο 125-130 φορές ενέργει η μάζα του σωματιδίου 130 φορές στη μάζα του πρωτονίου όλα την ίδια άρα υπάρχει ένα τέτοιο σωμάτιο το οποίο έχει αυτή τη μάζα και το οποίο ανακαλύφθηκε το 2012 στο ΣΕΜ και οδήγησε είχε προβλεθεί η επαρξή του 50 χρόνια πριν και η ανακαλύψη του έγινε ευθέως το 2012 και το βραβείο Νόμπελ μοιράστηκαν όσοι ζούσαν ο Μπράουτ δεν ζούσε, ο Αγγλέρ και ο Higgs πήραν το βραβείο Νόμπελ του 2014 Αυτά λοιπόν εκεί σε τέτοια εργαστήρια με αυτήν την τεχνολογική ανάπτυξη που σας λέω διαχείριση δεδομένων, δισεκατομμυρίων τέτοιων events με όλες τις τροχιές από data σε κάθε event το λεπτό και αυτόματα γίνεται ξεσκαρτάρισμα και τα λοιπά όλα αυτά γίνονται προγραμματισμένα και σωστά γιατί ψάχνεις στοχευμένα για συγκεκριμένα signatures σε κάθε event και αυτά γίνονται σε εργαστήρια τώρα στο CERN για παράδειγμα που είναι και το μεγαλύτερο εργαστήριο στοιχειωδών σωματηδίων αυτήν την περίοδο Τώρα δεν βλέπω τι έχω παρακάτω μισό λεπτό με τη γνώση, η ανακάλυψη του σωματηδίου Higgs ήταν το τελευταίο το missing κομματάκι του puzzle αν θέλετε ξέραμε ότι υπήρχε είχαμε έμμεση απόδειξη ότι υπάρχει δεν ήτανε σαφές το ποια ήταν η μάζα του για αυτό που περιμέναμε να είναι η μάζα του υπήρχε μεγάλη αβεβαιότητα στο πως είναι η μάζα του γι' αυτό πήρε και τόσο καιρό να εντοπιστεί εδώ που τα λέμε αλλά με αυτό το τελευταίο κομματάκι κλείνει τελείως αυτό που λέγεται standard theory στοιχειωδών σωματηδίων και που με βάση αυτή τη γνώση έχουμε αρκετή γνώση για τη φυσική του μικρόκοσμου να πλησιάσουμε το τε ίσον με το μηδέν που αναζητούμε σε αυτό το χρόνο μέχρι μπορούμε να πάμε πίσω στο χρόνο από φυσική στοιχειωδών σωματηδίων επαναλαμβάνω μέχρι την ηλικία του σύμπαντος να είναι αυτό που βλέπετε αυτό το σούπερ μικρό κλάσμα του δευτερολέπτου δηλαδή αυτό είναι ένα χιλιωστό του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου αν αυτό λέει κάτι αυτό πάντως είναι Τώρα βέβαια εμείς θέλουμε να πάμε ακόμα πιο κοντά στο τε ίσον με το μηδέν και το ρώτημα είναι πως γίνεται αυτό Ο μεγαλύτερος επαναλαμβάνω πρέπει να ξέρουμε πράγματα που έχουν να κάνουνε θέλουμε γνώσεις μικρόκοσμου και γνώσεις μεγάκοσμου γνώσεις του απειρός μεγάλο φυσική της βαρύτητας που καθορίζει το πως εξελίσσεται το σύμπαντο συνολικά Η θεωρία της βαρύτητας του Αϊνστάιν της δίνεις ποιο είναι το περιεχόμενο του σύμπαντος και σου λέει πως θα εξελιχθεί αλλά πρέπει να ξέρεις ποιο είναι το περιεχόμενο του σύμπαντος και πως αλληλεπιδρά το περιεχόμενο του σύμπαντος το κάθε συστατικό με το άλλο και ούτω καθεξής γιατί δυναμική υπάρχει και αντιδράσεις και τώνα και τώνα Ωραία από τη μεριά του μικρόκοσμου πρέπει να πάμε σε ενέργειες ακόμα μεγαλύτερες από αυτές που έχουμε στο σεύρο Δύο τρόποι υπάρχουν ο ένας είναι να μεγαλώσει οι δυνατότητες επιτάχυνσης στο σεύρο ή αλλού πάντως χρειαζόμαστε έναν μεγαλύτερο επιταχυντή σχεδιάζεται επιταχυντής που θα ανεβάσει την ενέργεια κατά δέκα επί δέκα συγγνώμη κατά έναν συντελεστή δέκα θα δεκαπλασιάσει δηλαδή την ενέργεια που θα μας επιτρέψει να πάμε μία τάξη μεγέθους έναν συντελεστή δέκα σε μικρότερες αποστάσεις κατά έναν συντελεστή δέκα στη δομή της ύλης Για να το πετύχουμε αυτό το σχεδιαζόμενο με την υπάρχουσα τεχνολογία ο σχεδιαζόμενος νέος επιταχυντής σχεδιάζεται να είναι 150 χιλιόμετρα από τα 27 που είναι ο σημερινός στο σεύρο άρα πρέπει να είναι ένας επιταχυντής ένα τούνελ το οποίο θα περάσει κάτω από τη λίμνη της Γενέβης κτλ ή θα γίνει κάπου στην Κίνα γιατί η Κίνα ενδιαφέρεται να συμμετάσχει και βάζει όρους για το που θα γίνει κτλ πάντως ο επόμενος επιταχυντής θα πρέπει να είναι για να έχει και νόημα να γίνει να έχει μήκος στάξεως των 150 χιλιόμετρων ένας άλλος τρόπος να μάθουμε για τη φυσική του μικρόκοσμου είναι να δούμε παραδείγματος χάρη άλλες πηγές σωματιδίων που έχουν ενέργειες μεγαλύτερες από την ενέργεια που μπορούμε να πετύχουμε στο σεύρο και αυτά είναι οι κοσμικές ακτήνες δεν θα προχωρήσω πολύ σε αυτό είναι ακτήνες που προκύπτουν από κάποιες πηγές δεν είναι γνωστό ποιες και πού αλλά είναι σωματίδια με ενέργεια 10-20 και τη στάξεως των μερικών δεκάδων φορών την ενέργεια που έχει ο επιταχυντής του σεύρο βέβαια αυτές είναι πολύ αραιές τέτοιες ακτήνες κοσμικές ακτήνες είναι σπάνιες αλλά ελπίζει κανείς άμα δεν έχει και κάτι άλλο να κάνει ένα άλλο τρόπο να λύσει την απορία του ελπίζει να μπορέσει μέσω αυτών γιατί το άλλο πρόβλημα δεν είναι μόνο το έξοδο και η κατασκευή του επιταχυντή σαν οικονομικά και πως θα το ποιος θα το επιβαρυνθεί γι' αυτό είναι ότι πρέπει να πάρει και 20 χρόνια για να γίνει αυτό έτσι επομένως το μεταξύ προσπαθεί κανείς με άλλους τρόπους να βγάλει συμπέρασμα για την φυσική του μικρόκοσμου από την άλλη μεριά πως θα προσεγγίσουμε υπάρχει μια πολύ συγκεκριμένη θεωρητική πρόβλεψη για την περίοδο που λέγεται inflation αριστερά πολύ κοντά στο big bang σε αυτή την εικόνα είναι μια περίοδος όπως βλέπετε εκεί βλέπετε αριστερά αριστερά εκεί που το μέγεθος του σύμπαντος το σύμπαν διαστέλεται με εξαιρετικά γρήγορο ρυθμό από το ένα σημείο σε ένα κοντινό σημείο έχει μεγαλώσει πολύ όπως βλέπετε η ακτίνα του ορατούμα σύμπαντος δηλαδή έχει μεγαλώσει κατά τρεις εκατομμύρια τρεις εκατομμυρίων φορές μέσα σε μια μικρή περίοδο που αν θέλετε αυτό υπάρχουν θεωρητικά επιχειρήματα πιστικά θα έλεγα εγώ αλλά μέχρι να αποδειχθούν δεν είναι τελείως έτσι σίγουρα ότι υπάρχει μια περίοδος όταν η ηλικία του σύμπαντος ήταν αυτή που βλέπετε από πάνω αλλά με άλλα δεκαπέντε μηδενικά δεκατρία δεκατέσσερα μηδενικά ακόμα έτσι σε αυτή την ηλικία του σύμπαντος υπήρχε μια περίοδος που η εκτόνωση η διαστολή του σύμπαντος ήταν εκθετικά γρήγορη ώστε το μέγεθος του σύμπαντος να μεγαλώσει κατά τρισακατομμύρια τρισακατομμύρια φορές από εκεί που ξεκίνησε μέσα σε ένα αντίστοιχα μικρό χρονικό διάστημα Αυτή η περίοδος λέγεται inflationary period ή περίοδος πληθωρισμού στην εξέλιξη του σύμπαντος Έχουμε θεωρητικά επιχειρήματα αλλά όπως είπα στα σενάρια στην επιστήμη δεν αρκούν τα θεωρητικά επιχειρήματα πρέπει να έχουμε απτές αποδείξεις και επομένως αναζητούμε να δούμε πως θα πλησιάσουμε την τόσο κοντά στο μηδεν χρονική περίοδο Πάμε παρακάτω Ευτυχώς για μας άνοιξε ένα παράθυρο πρόσφατα το 2015-2016 που δίνει ελπίδες ότι θα μπορέσουμε να ανοιχνεύσουμε από μηνάργια ακτινοβολίας που έρχονται από εκείνη την περίοδο Και ποια είναι αυτή είναι βαρυτική ακτινοβολία Βαρυτική ακτινοβολία είναι πρόβλεψη της θεωρίας της βαρύτητας του Αϊνστάιν από το 1916 Τι λέει αυτή ότι αν έχω ένα επιταχυνόμενο σύστημα βαρυτικό ενεργιακό σύστημα Σύστημα με ενεργιακό περιεχόμενο που είναι ένα κοσμικό έντονο κοσμικό φαινόμενο ή και μη έντονο αλλά τότε θα είναι πολύ λίγη η ακτινοβολία Μάλλον πάω πίσω μια φράση Όταν έχω δύο σώματα που επιταχύνονται ή το ένα γυρνάει γύρω από το άλλο εκπέμπουν βαρυτική ακτινοβολία Τώρα επειδή η βαρυτική ακτινοβολία και η βαρύτητα είναι πολύ ασθενής δύναμη για ανθρώπινες διαστάσεις Είναι σημαντική για ουράνια σώματα και γαλαξίες και αστέρες Άμα θέλω να ανοιχνεύσω κάτι τέτοιο πρέπει να είναι πολύ έντονο για να το ανοιχνεύσω Περιμένω να έχω ένα πολύ έντονο κοσμικό φαινόμενο για να παράξει αρκετά μεγάλη, αρκετά πολύ βαρυτική ακτινοβολία για να μπορέσω να την ανοιχνεύσω Αυτό που έγινε, τι έγινε το 2015, το Σεπτέμβρι του 2015 Από το 1960 οι άνθρωποι προσπαθούν να βρουν τρόπους να ανοιχνεύσουν βαρυτικά κύματα Αυτή θα είναι μια ευθεία επιβεβαίωση της ύπαρξης βαρυτικής ακτινοβολίας Γιατί το λέω αυτό, γιατί ήδη το 1974 είχε παρατηρηθεί έμμεσα βαρυτική ακτινοβολία από τους Χάλς και Τέιλωρ πως παρατηρήσανε ένα διπλό αστέρα νετρονίων δύο αστέρες νετρονίων κοντά ο ένας τον άλλον και παρακολουθήσανε την αλλαγή στην περίοδο περιστροφής Γιατί περιμένεις αν υπάρχει βαρυτική ακτινοβολία να υπάρχει αλλαγή στην περίοδο περιστροφής Γιατί αν υπάρχει βαρυτική ακτινοβολία η βαρυτική ακτινοβολία παίρνει μαζί της ενέργεια από το σύστημα που ακτινοβολεί άρα η ενέργεια του συστήματος που ακτινοβολεί μειώνεται αφού μειώνεται τα σώματα αυτά τα δύο αυτά ένα διπλός αστέρας που είναι το αντικείμενο που συζητάμε χάνουν ενέργεια τείνουν να πλησιάσουνε κοντύτερα το ένα στο άλλο αποτέλεσμα είναι να περιστρέφονται γρηγορότερα από διατήρησης τροφορμής θυμάστε το παράδειγμα με τη χορεύτρια στον πάγο όταν έχει τα χέρια της έτσι γυρνάει αργά όμως τα μαζεύει περιστρέφεται πολύ γρήγορα άρα αυξά μειώνεται η περίοδος περιστροφής και αυτή παρατήρησαν τη μίωση της περιόδου περιστροφής που ήταν ακριβώς αυτή που προέβλεπε η θεωρία με βάση την ύπαρξη βαρυτικής ακτινοβολίας άρα έμεσα είχε παρατηρηθεί βαρυτική ακτινοβολία το ραβείο Νόμπελ του 1993 αυτοί που το βρήκανε γιατί προϋπέθεται μεγάλη ακρίβεια σε μέτρηση χρόνου και ούτω καθεξής ήταν μια εξαιρετική δουλειά τώρα εμείς θέλουμε ευθεία επιβεβαίωση της ύπαρξη βαρυτικής ακτινοβολίας να δούμε δηλαδή ότι έπεσε πάνω μας το κύμα και μας έκανε κάτι Η θεωρία λέει, η θεωρία του Αϊνστάιν του 1916 λέει ότι αν ένα βαρυτικό κύμα πέσει ας πούμε κάθετα σε αυτές τις εικόνες που έχω εδώ τα τρία Γ που βλέπετε σε μια σώμα με σχήμα Γ έτσι και πέσει κάθετα σε αυτό το σύστημα συνέπεια είναι να προξενήσει μια διαταραχή στα μήκη των σκελών αυτού του Γ αυτού του τύπου προσέχτε έτσι το ένα σκέλος μικραίνει ταυτόχρονα το άλλο μεγαλώνει είναι πολύ συγκεκριμένη κίνηση δεν είναι κάτι τυχαίο και τα δύο να μεγαλώνει τα δύο να μικραίνουν κτλ εξής μια τέτοια κίνηση τυχαία μπορεί να προκληθεί από ένα τρακ που πηγαίνει στο highway κοντά σε αυτό το Γ αλλά αυτή η κίνηση προκύπτει μόνο είναι χαρακτηριστικό signature ότι έπεσε πάνω βαρυτική εθνοβολία τώρα από το 60 μέχρι τώρα που φτάσανε να έχουν και τα εφτά καταλήξανε να έχουν την ανάγκη να φτιάχνουν τέτοιου είδους μεγάλες κατασκευές με μήκος του κάθε σκέλους τέσσερα χιλιόμετρα όπως βλέπετε σε αυτό το σχήμα το ένα γαμά εγκατεστημένο στη πολιτεία Washington το άλλο στο Livingston στο νότο εμπασφαιρετώση των ενωμένων πολιτιών και ένα τρίτο στην Pisa στην Ιταλία ώστε θέλουν τρία αν κάποιο ακραίο έτσι κοσμικό φαινόμενο οδηγήσει στην παραγωγή βαρυτικών κυμάτων να ανοιχνευτεί και από τους τρεις αυτούς ανοιχνευτες βαρυτικών κυμάτων που περιμένουν να δουν αυτή την κίνηση και από το πρώτο να επιβεβαιωθεί και από τους τρεις και δεύτερον να βοηθήσει ώστε από τη διαφορά χρόνων που έφτασε το σήμα στους τρεις αυτούς ανοιχνευτες να συμπεράνει κανείς και την κατεύθυνση από πού προήλθε Τώρα για να δουλεύουν αυτά καθυστέρησε από το 60 μέχρι τώρα γιατί έπρεπε να φτάσουμε σε τεράστια, πως το λένε, να μπορούν να ανοιχνεύουν αλλαγή στο μήκος του κάθε μπράτσου αυτού του γαμά της τάξιος που είναι τέσσερα χιλιόμετρα μακρή επαναλαμβάνω, της τάξιος του ενός χιλιοστού του μεγέθους ενός δεκάκις χιλιοστού του μεγέθους ενός πυρήνα ατόμου Δηλαδή για να μπορέσεις να έχεις αξιώσεις, να το πω έτσι, ότι έχεις διαθέτεις μια συσκευή που έχει κάποια πιθανότητα να ανοιχνεύσει βαρυτικά κύματα πρέπει η συσκευή σου να έχει τόση ευαισθησία που να μπορεί να βλέπει αλλαγή σε ένα μήκος, σε μια απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων της τάξης του ενός δεκάκις χιλιοστού του μεγέθους ενός ατομικού πυρήνα Αυτή είναι η ευαισθησία αυτών των τριών εργαστηρίων που έχω στο Χανφόρτ, στο Λίμιγκστον και στη Μπίζα Αυτό που συνέβη το Σεπτέμβριο του 2015 ήταν να καταγραφούν αυτά τα σήματα στο Χανφόρτ και στο Λίμιγκστον στη Λουιζιάνα Λουιζιάνα ήταν η πολιτεία που ξέχασα προηγουμένως Αυτά τι δείχνουν αυτά τα σήματα, δείχνουν στο ένα από τα δύο την αλλαγή, την περιοδική αλλαγή του μήκους των τεσσάρων χιλιομέτρων Και βλέπετε ότι αυτός δεν το δείχνει εδώ, είναι της τάξης του δέκα στιμίων δεκαεφτά του ενός δεκάκις χιλιοστού του μεγέθους ενός ατομικού πυρήνα Το ότι ήτανε βαρυτικό κύμα έχει να κάνει με το γεγονός ότι παρατηρήσανε αυτή τη διαφορά, αυτό το correlation στις αλλαγές των μηκών των δύο μπράτσων του Γκάμα Και επίσης ότι ήτανε το ίδιο σήμα, το βλέπετε όταν κάνουνε επίθεση, βάλουνε το ίδιο σήμα πάνω στο άλλο Βλέπετε συμπίπτου αυτά, η μπλε στο δεξί γράφημα, η μπλε και η κόκκινη γραμμή περιγράφουν το ίδιο σήμα Και προσέξτε να δείτε τώρα, βέβαια έτυχε το Σεπτέμβριο του 2015 το τρίτο εργαστήριο στην ΠΙΖΑ να είναι σε συντήρηση Οπότε ήτανε κλειστό και δυστυχώς αυτοί δεν είδανε, δεν πήρανε σήμα από αυτό το βαρυτικό κύμα Και προσέξτε τώρα από την ανάλυση τι προέκυψε Πρώτον πας να το συγκρίνεις να δεις από πού προέκυψε, πού οφείλεται, πού οφηλότανε αυτή η βαρυτική αχτυνοβολία Η ανάλυση και η σύγκριση με θεωρητικά αποτελέσματα βασισμένα στη θεωρία της σχετικότητας Καταλήξανε οι αναλυτές ότι αυτό προέκυψε από την συγχώνευση δύο μελανών οπών Δηλαδή κάπου δύο μελανές οπές ήτανε αυτές που βρεθήκανε να γυρνάνε η μία γύρω από την άλλη Να χάνουν ενέργεια, να συγχωνευθούν και αυτό το ακραίο φαινόμενο, κοσμικό φαινόμενο, ήταν αυτό που οδήγησε αυτή την αχτυνοβολία Για να καταλάβετε μάλιστα, να σας πω και με δύο νούμερα ακόμα Ήταν δύο μελανές οπές με μάζες της τάξης των 30 ηλιακών μαζών που συγχωνεύτηκαν Και το τελικό αποτέλεσμα ήταν μια μελανή οπή που δεν ήταν 60 ηλιακές μάζες, ήταν 57 ηλιακές μάζες Που σημαίνει ότι χάθηκαν μέσα σε 0,2 δευτερόλεπτα που διήρκεσε ουσιαστικά το κύριο μέρος αυτής της συγχώνευσης Χάθηκαν τρεις ηλιακές μάζες, μετατράπηκε σε ενέργεια η μάζα τριών ηλίων Τι σημαίνει αυτό Η πιο μεγάλη πυρηνική δοκιμή που έγινε το 61 κάπου στη Ρωσία Ήτανε μετατροπή πυρηνικού υλικού, σχάσιμου υλικού, περίπου ενός χιλιόγραμμου μάζας ενός χιλιόγραμμου Και από το ένα αυτό χιλιόγραμμο που μετατράπηκε σε ενέργεια Έγινε αυτή η πιο μεγάλη πυρηνική έκρηξη που έχει δοκιμαστεί στη Γη Οι μάζες τριών ηλίων σημαίνει ότι μιλάμε για μια έκρηξη και αντίστοιχα ενέργεια Που αντιστοιχεί σε τρεις εκατομμύρια, τρεις εκατομμύρια, τρεις εκατομμύρια, τρεις εκατομμύρια Μάλλον τέσσερα δισεκατομμύρια στη σειρά, ένα δισεκατομμύριο δισεκατομμύρια, δισεκατομμύρια, δισεκατομμύρια Ατομικές βόμβες από αυτή την πιο ισχυρή που δοκιμάστηκε ποτέ στη Γη Και αυτό σε 0,2 δευτερόλεπτα Γιατί τα λέω αυτά, γιατί αυτή η ιστορία, εντάξει το βραδίο Νόμπελ του 17 δόθηκε για αυτή την εξαιρετική ανακάλυψη Αυτό όμως ανοίγει ένα πολύ μεγάλη ελπίδα για να πάρουμε σήμα από την περίοδο του πληθορισμού Γιατί, γιατί ο πληθορισμός είναι και αυτό ένα ακραίο κοσμικό φαινόμενο Περιμένουμε ότι θα εκπαινθεί... Α, συγγνώμη πάω λίγο πίσω σχετικά με αυτό ακόμα Δεν σας είπα ότι αυτή η συγχώνευση από την ανάλυση των σημάτων και το πλάτος της διαταραχής που μετρήθηκε εδώ στη Γη Από την ανάλυση προκύπτει ότι αυτή η συγχώνευση έγινε πριν από 1,3 δισεκατομμύρια χρόνια Δηλαδή έγινε κάπου 1,3 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από μας Ευτυχώς, γιατί άμα γινόταν κοντύτερα μπορεί να έχουμε πρόβλημα Πάμε τώρα στην... γιατί αυτό είναι μια πολύ ελπιδοφόρα ανακάλυψη που θα μας επιτρέψει να πάμε και πιο κοντά στο τέισον με το μηδέν Είναι γιατί περιμένουμε βαρυτικά κύματα έχουν εκπαινθεί, έχουν αχτινοβοληθεί από την περίοδο την πληθοριστική στην αρχή-αρχή της ιστορίας του σύμπαντος Μόνο που σε διάφορα με τούτα, η διαφορά τους είναι ότι αυτό που περιμένουμε με βάση τη γενική θεωρία της σχετικότητας και όλα αυτά είναι, αυτή που μας έδωσε και τις πληροφορίες για όλα τούτα που τα έχουμε ελέγξει είναι ότι η συχνότητα αυτού του σύμματος που σας δείχνω από τη συγχώνευση των δύο μελανόνοπων είναι γύρω στα 100 Hz. Η αχτινοβολία που περιμένουμε να φτάσει εδώ σήμερα από μηνάρι εκείνης, εκείνου του κοσμικού φαινομένου του πληθορισμού είναι γύρω στο 1 Hz Για να ανοιχνεύσεις αχτινοβολία ενός Hz χρειάζεται πολύ μεγαλύτερο μηχανήμα Και άμα δείτε στην επόμενη διαφάνεια τι τιμάζεται σε αυτή την κατεύθυνση είναι αυτό που δείχνει εδώ αυτή η εικόνα Έχει κάποια κάπου που συνέβη εν πάση περίπτωση από μια πηγή που περιμένουμε το βαρυτικό κύμα να φτάσει σε εμάς Έχει τρεις σταθμούς, δεν είναι γάμα το σχήμα του, τουλάχιστον δεν ήταν στην αρχή γάμα αυτό είναι λίγο αρχικό στάδιο της όλης αυτής μελέτης Ήταν να είναι τρίγωνο, η κάθε πλευρά του τριγόνου να είναι πέντε εκατομμύρια χιλιόμετρα Όχι τέσσερα χιλιόμετρα που ήταν αυτά τα γάμα και που μας δείξαν αυτό που μας δείξανε Για να ανοιχνεύσουμε αυτό που στοχεύουμε πρέπει η συσκευή μας να είναι μορφή τριγόνου και να έχει κάθε πλευρά του μήκος πέντε εκατομμύρια χιλιόμετρα και να είναι σε θέση να έχει ευαισθησία τέτοια ώστε να ανοιχνεύσει αλλαγή στο μήκος της πλευράς γύρω στο ένα εκατοστό του άγκστρων Αυτή είναι πράγματι ένα μηχάνημα, ας το πω έτσι, μια συσκευή που είναι ευαίσθητη στο ένα χέρντς και έχει αρκετά καλή ευαισθησία να ανοιχνεύσει τα βαρυτικά κύματα που βγήκανε από εκείνη την πολύ πολύ κοντά στο τέσσεο με το μηδέν χρονική περίοδο Αυτό σχεδιάζεται αλλά αυτό θα γίνει σε είκοσι, δεν ξέρω, κάποσα χρόνια στο μέλλον Εδώ κάτι έχω παρακάτω που δεν το βλέπω και το έχω ξεχάσει τι έχω Αλλά εντάξει, τι λέει παρακάτω από αυτά? Ευθείαν ανοίχνευση βαρυτικών κυμάτων από τον πληθωρέο Αυτό όπως το είπα βέβαια θα μας δώσει τη δυνατότητα να έχουμε ευθείαν ανοίχνευση με την έννοια ότι θα δούμε πραγματικά κινήσεις που να οφείλονται και να έχουν τα χαρακτηριστικά αβαρυτικής αθνοδολίας που θα έρχεται από τόσο παλιά στο παρέλθον Πάμε παρακάτω και τελειώνουμε σιγά σιγά Οπότε από πού έρχομαι και πού πηγαίνω συνοψίζω τώρα Έχουμε πολύ πιστικά επιχειρήματα και ετοιμάζουμε αν θέλετε και το επόμενο βήμα να καταλήξουμε και να επιβεβαιώσουμε το όλο σενάριο του Big Bang από πάρα πάρα πολύ κοντά στο Tation με το 0 μέχρι σήμερα και μπορούμε πιστικά να περιγράψουμε την εξέλιξη του σύμπαντος σε όλα αυτά σε κάθε μία από αυτές τις περιόδους Να ξέρουμε δηλαδή σε κάθε μία της περιόδους ποια ήταν τα συστατικά του σύμπαντος, σε τι αναλογίες το ένα το άλλο και ούτω καθεξής με τι ρυθμό διαστελότανε το σύμπαντο και πώς κατέληξε να έχει το μέγεθος που έχει σήμερα σε 14 δισεκατομμύρια χρόνια και όχι σε 5 ή σε 20 ή οτιδήποτε άλλο Ένα τελευταίο σχόλιο ότι στο τμήμα μας εδώ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης η έρευνα των ερευνητών μας είναι σχετική με όλα τα παραπάνω στάδια Μελετούν κοσμικές δομές για να δούμε πώς τελικά από ένα ομοιογενές και ισότροπο σύμπαν που είχαμε όταν ήταν 480.000 ετών η ηλικία του σύμπαντος πώς κατέληξε σε αυτό το πράγμα που βλέπουμε και που δεν είναι τελείως ομοιογενές όπως βλέπετε παρά μόνο σε πολύ μεγάλες κλίμακες κοσμικές ακτήνες όπως σας είπα είναι μία μέθοδος για να πλησιάσουμε το τέησον να πλησιάσουμε το τέησον με το μηδένα από την πλευρά σε γνώσεις φυσικής στοιχειωδών σωματιδίων η θεωρία του πληθορισμού, βαρύτητα, κυβαντική βαρύτητα την μελέτη του κοσμικού υποβάθρου γιατί ξέρουμε επίσης ότι η βαρυτική αχνιοβολία έχει αφήσει, πώς να το πω, δεν βλέπω και αυτά που έχω γράψει, καταλάβατε τι έχω πάθει τώρα έχει αφήσει αποτύπωμα σε ιδιότητες της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου και ούτω καθεξής Πάμε παρακάτω Λοιπόν αυτό ήταν το πρώτο σκέλος της απάντησης του Χόκκιν, το δεύτερο είναι πολύ απλό και γρήγορο γιατί ο Χόκκιν απάντησε όλα αυτά που λέω σας φαίνονται πολύ θεωρητικά και ποιος ενδιαφέρεται και τα λοιπά και αάπιαστα ότι θα έχουν ποτέ κάποια ενδιαφέρουσα εφαρμογή και γι' αυτό παρέθεσε αυτό το σχόλιο ότι όταν ο Μάξουελ στο τέλος του 18ου αιώνα, 19ου αιώνα τελετούσε την ηλεκτρομαγνητική θεωρία, αυτό είναι μια πολύ μαθηματική θεωρία για τα δεδομένα της εποχής εκείνης αλλά κανείς δεν είχε προβλέψει την τεχνολογική επανάσταση που βιώνουμε σήμερα και που σε μεγάλο βαθμό βασίζεται στη θεωρία του Μάξουελ και στη γοντομηχανική φυσική και σε άλλα πράγματα, φυσικά και σε άλλα πράγματα, αλλά σε μεγάλο βαθμό στη θεωρία του Μάξουελ Και τελειώνω Το ταξίδι όπως καταλαβαίνετε συνεχίζεται γιατί ο στόχος είναι να πάμε στο τέσσεο με το μηδέν για να ξέρουμε να συμπληρώσουμε τις γνώσεις μας και την απάντηση στο ερώτημα από πού ερχόμαστε και πού πηγαίνουμε και παράλληλα λόγω της τεχνολογικής ανάπτυξης που αυτό προϋποθέτει έτσι κι αλλιώς να βελτιώνουμε και το επίπεδο ζωής μας Κατήστε τους δέχτες σας ανοιχτούς, είμαι βέβαιος ότι έρχονται και άλλες συναρπαστικές ειδήσεις και σας ευχαριστώ για την προσοχή σας Εμείς σε ευχαριστούμε Ευχαριστούμε πάρα πολύ κύριε Τωμάρα Παρακαλώ Όπως ξέρει και το κοινό μας τώρα ξεκινάει η περίοδος των ερωτήσεων Επομένως αν έχετε ερωτήσεις παρακαλώ να σηκώνετε το χέρι ή να κάνετε raise hand για να μπορούμε να κρατήσουμε μια ροή στη συζήτηση Να δούμε τώρα πώς θα βολέψουμε οι διαφάνειες Θα το προσπαθήσουμε Ο κύριος Λιδάκης έχει σηκώσει χέρι, σηκώστε χέρι όχι στην εικόνα που δεν σας βλέπω όλους, στο chat, κάτω από το chat γράφει raise hand κάπου Επομένως εκεί θα σηκώνετε χέρι και θα τα βλέπω, εγώ και θα σας δίνω το λόγο Αναφέρατε στην νέο μιλήέ σας πως το standard theory ολοκληρώθηκε με την επιβεβαίωση της υπάρξης του Σαματηδίου Χίγγς Η ερώτηση μου είναι, το standard theory δεν περιείχει και το βαριτόνι ως θεωρητικό πλαίσιο ή είναι σε διαφορετικές θεωρίες Εντάξει, η standard theory αναφέρεται όχι στη βαριτική ελληλεπίδραση, στη βαριτική δύναμη, αναφέρεται στις τρεις άλλες ελληλεπιδράσεις την ισχυρή, την ηλεκτρομαγνητική και την ασθενή Η βαριτική είναι χωριστά, εγώ αναφερόμουν ότι ο Χίγγς συμπλήρωσε τη θεωρία που περιγράφει τις τρεις άλλες ελληλεπιδράσεις στη φύση Η βαριτική, σε όλα αυτά που είπα, είναι ακόμα κλασική η θεωρία της βαρίτας του Αϊνστάιν Εντάξει, άλλος που θέλει να κάνει ερώτηση, εσύ του και με χέρι, αλλά ζητώ συγγνώμη αν δεν βλέπω κάποιους, πείτε, πείτε εσείς κύριε, δεν βλέπω το όνομα, δυστυχώς Μαμούσης λέγω, μεθανάσης γράφει πάνω στον. Ωραία, ωραία, πολύ ωραία. Θα μπορούσαμε να βάλουμε την εικόνα που είναι σαν κουβά σπλαγιασμένος, το σύμπαν στην ιστορία του, αυτό ακριβώς Εμείς βρισκόμαστε στο άνοιγμα του κουβά, είναι το παρόν και όσο μεγαλύτερα οπτικά μηχανήματα διαθέτουμε, τόσο κοιτάμε προς τον πάτο του κουβά, που είναι στα αριστερά μας. Κάνω λάθος? Όχι Άρα λοιπόν, κοιτάζουμε συνεχώς όσο καλύτερα όργανα διαθέτουμε προς το παρελθόν, άρα κοιτάμε όλο και περισσότερο προς τα αρχικά στάδια του Big Bank Άρα, εδώ θα θέλα να ρωτήσω, δεν θα περίμενε κανένας στα αρχικά στάδια, οι ταχύτητες να είναι μεγαλύτερες, οι αποστικές, οι επιταχύνσεις, η επιτάγηση με την οποία οι γαλαξίες, για παράδειγμα, απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο, να είναι μεγαλύτερες Από ότι, αν κοιτούσαμε με ένα παλαιότερο όργανο στη μέση του κουβά, για παράδειγμα Πώς λοιπόν λέμε, αφού κοιτάμε τόσο πίσω στο παρελθόν, ότι το σύμπαν διαστέλεται τώρα Γιατί, θα πρέπει να πούμε ότι διαστέλονταν περισσότερο, όχι ότι διαστέλεται τώρα Αυτό που παρατηρούμε είναι γαλαξίες πολύ μακριά να φαίνονται πιο αμυδροί από ότι θα φαίνονταν αν δεν υπήρχε επιτάχυνση Αν πάω όμως ακόμα πιο πίσω και δω γαλαξίες ακόμα σε μεγαλύτερη απόσταση Θα δω ότι αυτοί απομακρύνονται κανονικά σαν να ήτανε επιβραδινόμενη διαστολή Άρα από τις παρατηρήσεις συμπερένω ότι έχω επιταχυνόμενη διαστολή από μια ηλικία του σύμπαντος και μετά Δηλαδή και αυτό να το πω με άλλο τρόπο Ξέρουν ότι το σύμπαν αυτή τη στιγμή περιέχει 70% σκοτεινή ενέργεια, στην οποία οφείλεται αν θέλετε η επιταχυνόμενη διαστολή 25% και 30% ας το πω έτσι για να μην το μπερδεύω μισχετικηστική υλή Πάω τώρα προς τα πίσω στον χρόνο Η μισχετικηστική υλή αυξάνεται η πυκνότητά της και επομένως και η ενέργειά της Η σκοτεινή ενέργεια, η πυκνότητα της σκοτεινής ενέργειας είναι σταθερή Άρα από μια περίοδο και πριν θα υπερισχύσει η μισχετικηστική υλή Και όταν υπερισχύει η μισχετικηστική υλή έχω επιβραδινόμενη διαστολή και όχι επιταχυνόμενη Και αυτό δείχνει και αυτό το σχήμα εδώ Να σας ρωτήσω τότε κάτι άλλο Ίσως κάποτε βρεθούμε και συζητήσουμε από κοντά αυτά που συζητάμε τώρα Ήθελα να ρωτήσω αν αυτά τα βαρυτικά κύματα κινούνται με την ταχύτητα του φωτός Ναι, η απάντηση είναι ναι Αφού κινούνται με την ταχύτητα του φωτός δεν θα πρέπει να μας είχαν ξεπεράσει Δηλαδή αν εμείς βρισκόμαστε κάπου στη μέση από εκείνο το σταφιδόψωμο και το σύμπαν επεκτείνεται μέχρι την κόρα του, μέχρι τα άκρα του Δεν θα έπρεπε αυτά εδώ τα βαρυτικά σύμματα να μας είχαν προσπεράσει Όχι, γιατί όταν μιλάμε... Μια ακόμα ερώτηση, ο φως δημιουργεί χώρο Η αύξηση του σύμπαντος είναι η διασπορά της ύλης Το φως όμως δεν δημιουργεί χώρο Δημιουργεί χώρο Άρα δεν πρέπει να μας έγινε προσπεράσει το φως Μισό λεπτό να τα βάλουμε σε μια σειρά Η διαστολή του σύμπαντος και το Big Bang δεν ήταν μια εκτόνωση ενός αερίου στο κενό Το ίδιο η διαστολή του σύμπαντος είναι αυτό που φτιάχνει το χώρο Ο χώρος είναι αυτό που διαστέλεται το ίδιο Δεν διαστέλεται κάτι μέσα στο κενό Η στοιχεία όμως του σύμπαντος είναι και το φως Το φως δεν ξεπερνάει τα όρια της ύλης Όταν λέμε ταχύτητα του φωτός για το φως Είναι κάτι που δεν το μετράω εγώ από εδώ Πόσο έχει ταξιδέψει διαιρόδια του χρόνου και βρίσκω την ταχύτητα και το βρίσκω σε Πρέπει να γίνει τοπικά η μέτρηση της ταχύτητας Μέσα σε έναν ΔΕΤΕ που βρίσκομαι από ο παρατηρητή που βρίσκεται εκεί Και μετράει την ταχύτητα και αυτή είναι η ταχύτητα του φωτός Οποιουδήποτε σώματος και ούτω καθεξής Η ταχύτητα διαστολής του σύμπαντος είναι τελείως άλλο πράγμα Επομένως μπορεί να έχω ένα σύμπαν... Αυτή τη στιγμή αυτό που είναι συνήθως μια απορία είναι ότι Αν το σύμπαν διαστέλεται εκθετικά γρήγορα περνάει και την ταχύτητα του φωτός Αυτό θα μπορούσε να είναι και αυτό συμβαίνει Αυτά μάλλον θέλουν συζήτηση από κοντά δεν ξέρω πως να τα... Έχουμε μία ερώτηση τώρα Βλέξε φάση στην inflation period Μου η διαστολή του σύμπαντος η ταχύτητα με την οποία διαστέλονταν ήταν μεγαλύτερη του φωτός Τι σημαίνει ταχύτητα της διαστολής Εσείς ορίστε το Πρέπει να τα γράψω λίγο κάτω ήταν μεγαλύτερο από τα χιλιά του φωτός Εσείς όμως εμείς ξέρουμε ότι δεν μπορεί κάτι να κινηθεί με ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός Εδώ μπαίνουν λίγο λεπτά θέματα δεν μπορεί να μεταδοθεί πληροφορία με ταχύτητα μεγαλύτερη από τα χιλιά του φωτός Η διαστολή του σύμπαντος δεν μεταφέρει καμία πληροφορία Αν άλλο να στείλω εγώ να κάνω έτσι το χέρι μου και να στείλω μια διαταραχή που θα διαδοθεί Αυτή η διαταραχή που μεταφέρει την πληροφορία του χεριού μου που ταλαντώνεται Δεν μπορεί να διαδοθεί με ταχύτητα μεγαλύτερη από τα χιλιά του φωτός Από πού κάνει το βαρυτικό κύμα Άρα τα βαρυτικά κύματα του Bing-Bank δεν μπορούν να κινηθούν ταχύτερα του φωτός αυτό μου λέει Βέβαια Φαρ Ευχαριστώ πάρα πολύ κύριο Τουμα Πίποτε Ευχαριστούμε και εμείς για τις ενδιαφέρους ερωτήσεις Η κυρία Πανοπούλου έχει σηκώσει το χέρι Ναι γεια σας ευχαριστούμε για την ουλία ήταν πολύ ωραία Ήθελα να ρωτήσω, μπορείτε να εξηγήσετε λίγο καλύτερα, με ακούτε Ευχαριστώ πάρα πολύ κυρίως το βαρυτικό κύμα Το βαρυτικό παιδείο, το παιδείο της μετρικής αν θέλεις Τετραπολική αρτινοβολία Πάνω, αν πέσει σε ένα δακτήλιο, όπως τον περιγράω, όπως τον δείχνω εδώ Αν αυτό το δεις για ένα τέτοιο κυκλικό δακτήλιο, αν θέλεις Και αν το περιγράψεις να δεις τι θα σημαίνει αν το κύμα πέσει κάθετα σε αυτό το γάμα Αντιστοιχεί στο να κάνει αυτή την κίνηση τα δύο μπράτσα Βλέπεις αυτό το δακτήλιο, η μία διάμετρος επιμυκίνεται και η άλλη κάθετη εβραχίνεται Και αντίθετα την άλλη μισή περίοδο Αυτό μεταφράζεται στο γάμα σε μια τέτοια κίνηση Δεν ξέρω αν έδωσα ικανοποιητική απάντηση Βλέπετε λίγο τεχνικό αυτό για μας τους υπόλοιπους που δεν πολύ καταλαβαίνουν από αυτά Αν δεν μπορείτε να σηκώσετε χέρι, ανοίξτε την κάμερα να το σηκώσετε το χέρι σας να σας δω Ή να γράψετε στο τσάτ ότι θέλετε να κάνετε ερώτηση για να μιλήσετε Να σας δώσω το λόγο να μιλήσετε αν θέλει κάποιος Ποιος είναι η κυρία Παπαδοπούλου νομίζω είναι η Σουζάννα Κάντε την ερώτηση σας Σε εμένα μιλάτε Ωραία, σας ευχαριστώ Δεν βλέπω ονομά, δεν βλέπω επιθέτω Ποιος είναι? Σουζάννα λέγομαι, παλιά φοιτήτρια του τμήματος, σχεδόν πρωί 20 Σας ευχαριστούμε πολύ για την όμορφη διάλεξη Χαρά μου Αυτό που θα ήθελα να ρωτήσω είναι στο σχεδιάγραμμα που έχουμε τώρα στην οθόνη μας Υπάρχει μια περίοδος που αναφέρεται ως dark ages Ναι Είναι να υποθέσω κάποια περίοδος για την οποία δεν υπάρχει καμία πληροφορία Ναι, δεν είναι σαφές και απολύτως κατανοητό ότι γινόταν εκείνη την περίοδο Μάλιστα Οπότε δεν είναι σαφές αλλά γίνονται μελέτες πάνω σε αυτό Ναι, ναι, ναι Δεν είμαι σε θέση να πω κάτι πολύ συγκεκριμένο πάνω σε εκείνη την περίοδο Καλώς Άρα καταλήγουμε λοιπόν ότι το που πηγαίνουμε είναι μάλλον προς ένα παγωμένο σύμπαν Δηλαδή κάποια στιγμή όλο αυτό θα τελειώσει Κοίταξε όλο αυτό θα τελειώσει Θα συνεχίσουν να είναι Θα τελειώσουν τα καύσιμά τους οι αστέρες και επομένως οι γαλαξίες Θα σβήσουν Θα έχουν αραιώσει Εκθεστά γρήγορα Όλο και πιο γρήγορα όσο περνάει ο καιρός Και θα είναι πάγος Ερημιά σκοτεινιά Και τέλος ή κάτι άλλο Ναι Ακούω Και εκεί είναι το τέλος ενώ... Όχι Το σύμπαν θα συνεχίσει να αραιώνει να ψήχεται και να δεν θα εξαφανιστεί Ό,τι πρέπει να υπάρχει μόνο που θα είναι υπομορφή βράχων με θεμοκρασία μηδέν Αστέρων που δεν έχουν τελειώσει το καύσιμό τους Αν κάποιοι είναι πολύ μεγάλοι μπορεί να εκραγούν να δώσουνε σούπερ νόβα εξπλόζοντς και τα λοιπά Αλλά μετά θα συνεχίσει Το σύμπαν θα συνεχίζει το σύμπαν να διαστέλεται και να ψήχεται Ε τελικά θα καταλήξει στο απόλυτο σκοτάδι Σκοτάδι, ωραία Σας ευχαριστώ πολύ Παρακαλώ μπορείτε να κλείσετε τα μικρόφωνα σας όσοι δεν έχετε το λόγο για να μην ακούμε θόρυβους από πίσω Το θόρυβο, το κοσμικό της κοσμικής ακνοβολίας πρέπει να μην τον ακούμε και εδώ Λοιπόν ναι, το κύριε Σπαμαστοράκης έχει ζητήσει το λόγο Γεια σας, καλησπέρα Αδάμο ονομάζομαι Κατ' αρχάς ευχαριστούμε πολύ για την ομιλία, ήταν η πρώτη που παρακολουθώ εγώ προσωπικά και αφήνω να ομολογηθώ ότι τώρα έτσι και κατά πολύ το... Δεν σ' ακούω όμως γιατί κάποιοι έχουν ανοιχτά τα μικρόφωνα Παρακαλώ πολύ να κλείσετε τα μικρόφωνα σας, Νίκο αν μπορείς να κάνουμε μνιούτ, όχι εσύ ραβάμ, οι υπόλοιποι Εγώ ήθελα να ρωτήσω... Το κλείσες Βγήκε κιόλας Δεν πειράζει Θα ακούγουμε τώρα? Ωραία, ωραία, πολύ ωραία Ήθελα να ρωτήσω... Είπατε ότι στο CERN γίνονται... Ας πούμε έχουν τα πρωτόνια που τα επιταχύνουν και συγκρούονται σε δέσμες που πηγαίνουν αντίθετα Και κάπως έτσι παρατήρησαν τότε το 2012 αυτό το σωματίδιο του Higgs, το μποζόνιο αν δεν κάνω λάθος Ναι, ναι Έχει, αν άκουσα καλά, 125 με 130 μάζες του πρωτονίου 130 φορές τη μάζα του πρωτονίου, χοντρά χοντρά, μπορώ να σου πω ακριβώς, αλλά δεν έχει σημασία Καλώς, ήθελα να ρωτήσω... Εφόσον, αν κατάλαβα σωστά, αυτό προήλθε από τη σύγκρουση ενός πρωτονίου με ένα άλλο πρωτόνιο Πώς από δύο πρωτόνια, αν έχω καταλάβει επίσης καλά, θα έχουν μάζα δύο πρωτονίων συνολικά Αυτόν Δημιουργήθηκε αυτό το σωματίδιο που έχει μάζα πολλαπλάσια από το πρωτόνιο Ναι Το ότι έχει μάζα, το πρωτόνιο έχει μάζα, ξεχνάς την κινητική του ενέργεια του πρωτονίου Το πρωτόνιο, το κάστρο, συγκρουσήθηκαν δύο πρωτόνιου Που, λέω, μας έχει πει και ο Einstein ότι μπορεί να μετατραπεί σε μάζα Όχι, δεν είναι θέμα αυτού, άσε μισό λεπτό να τελειώσω λίγο και θα μου ξανατήσω Λες, πώς είναι δυνατόν, δεν είναι ότι μετατράπηκε μάζα σε μάζα Δεν διατηρείται η μάζα Η ολική ενέργεια διατηρείται. Γιατί? Γιατί έχω δύο πρωτόνια που παράγουν, που έχουν ενέργεια το καθένα γύρω στις 7.000 φορές Την μάζα, την ενέργεια ηρεμίας του πρωτονίου Άρα εύκολα παράγουν κάτι με ενέργεια 125 φορές την ενέργεια του πρωτονίου Κατάλαβα, κατάλαβα, ευχαριστώ πολύ Στο επιχείρημά σου ξεχνάς ότι τα πρωτόνια έχουν και κινητική ενέργεια Και κινητική ενέργεια, ναι, ναι, ναι, σωστά, ευχαριστώ πολύ Πολύ ωραία. Ο κύριος Δημητρόπουλος έχει ζητήσει το λόγο. Ο κύριος Δημητρόπουλος Γιάννης Κάντε την ερώτηση σας κύριε Δημητρόπουλος, σας ακούμε Μάλλον, μάλλον έχει κάποιο θέμα ο κύριος Δημητρόπουλος Αν θέλει κάποιος άλλος να κάνει ερώτηση μέχρι να ετοιμαστεί ο κύριος Δημητρόπουλος Δεν βλέπω πρόθυμους... Δεν θέλω να ρωτήσω Κάντε εντάξει Μου επιτρέπετε να ρωτήσω Ρωτήστε, ρωτήστε, αφού δεν έχουμε άλλες ρωτήσεις Έχω διαβάσει ότι στο κέντρο κάθε γαλαξία υπάρχει ενδεχομένως συνήθως μία μαύρη τρύπα Και οι γαλαξίες είναι άπειροι Σχεδόν, ένας πολύ μεγάλος αριθμός Δέκα δισεκατομμύρια γαλαξίες στο ορατό σύμπαν μας Δεν θα περίμενε κανένας αυτά τα φαινόμενα, αυτά τα γεγονότα των βαρυτικών κυμάτων να είναι πιο συχνά τώρα που διαθέτουμε τα μηχανήματα για να τα ανιχνεύσουμε Αυτό που πρέπει να συμβεί... έχουμε ανιχνεύσει πρώτον Έχουμε ανιχνεύσει κι άλλα τέτοια ιβέντες Α έτσι, ωραία, ευχαριστώ πολύ Ωραία, δεν ξέρω, κύριε Ζούρο θέλετε να πείτε κάτι, αν δεν έχουμε άλλες ερωτήσεις να... Α, η κυρία Γαρεφαλάκη κάτι θέλει να ρωτήσει Γεια σας, ευχαριστούμε η συνομιλία Η απορία μου προκύπτει από τη συνομιλία σας Με έναν άλλο κύριο που έκανε την ερώτηση Συντονικά με την ταχύτητα του φωτός, είπατε ότι η πληροφορία δεν μπορεί να μεταδοθεί γρηγορότερα Αλλά τι είναι αυτό το οποίο μπορεί να μεταδοθεί γρηγορότερα την ταχύτητα του φωτός Κάτι που δεν μεταφέρει πληροφορία Το σύμπαν, η διαστολή του σύμπαντος, δεν μεταφέρει καμιά πληροφορία Είναι το background που εξελίσσεται Άλλο αυτό και άλλο η πληροφορία που μεταφέρει ένα σώμα που σου ρίχνω εγώ εσένα Και το πιάνεις εσύ Έτσι, σου ρίχνει ένα σώμα και το πιάνεις Άρα μετέφερε την πληροφορία Ό,τι έχει αυτό το σώμα έφυγε από μένα και ήρθε σε στένα Η διαστολή του σύμπαντος δεν μεταφέρει καμιά πληροφορία Είναι το background πάνω στο οποίο εξελίσσονται φαινόμενα μεταφοράς πληροφορίας Δηλαδή, κατά τη διαστολή του σύμπαντος μεταφέρεται ήλιο όμως, σωστά? Απλώς αραιώνει Η διαστολή συμβαίνει με μεγαλύτερη ταχύτητα από τη ταχύτητα Μπορεί να συμβαίνει με μεγαλύτερη ταχύτητα Θα μπορούσε, ναι Αλλά όχι η κίνηση σώματος πάνω σε αυτό το διαστελόμενο σύμπαντο Κατάλαβα, ευχαριστώ Ωραία, νομίζω ότι ο κ. Δημητρόπολος έχει ιδιορθώσει το προβλημάτος Μ' ακούτε τώρα? Ναι, βέβαια Θα ήθελα να ρωτήσω το εξής Ο Έβερετ, τότε όταν έκανε το δραστηριό του, είχε γράψει για τη θεωρία των πολλαπλών συμπάντων Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, πού βρίσκεται η θεωρία του Έβερετ? Πουθενά Η θεωρία του Έβερετ είναι θέμα που έχει να κάνει με την κυβαντική βαρύτητα Έχει να κάνει με το γεγονός, αν μιλάμε για κυβαντική θεωρία της βαρύτητας Και της κοσμολογίας, για να είμαι πιο συγκεκριμένος Θα πρέπει να υπάρχει μια κυματοσυνάρτηση που να περιγράφει το σύμπαν Και μάλιστα να έχει τιμές, κάποια τιμή για το ένα τύπου σύμπαν, άλλη τιμή για άλλου τύπου σύμπαν και ούτω καθεξής Άρα να υπάρχει μια πιθανότητα, η κυματοσυνάρτηση στο τετράγωνο, αν θέλετε Που να δίνει την πιθανότητα να έχει παραχθεί αυτό το σύμπαν, το άλλο το παράλλο Εδώ είμαστε σε κλασική θεωρία της βαρύτητας και περιγράφουμε αυτό το συγκεκριμένο σύμπαν στο οποίο βρεθήκαμε Η θεωρία των πολλών σύμπαντων είναι ένα επίπεδο πιο πάνω από όλα αυτά Ενδεχομένως να έχει δίκιο ο Έβερετ, ενδεχομένως όταν φτάσουμε να έχουμε κυματική θεωρία της βαρύτητας και της κοσμολογίας Να πρέπει να μιλάμε σε εκείνη τη γλώσσα, για την ώρα το κομμάτι της βαρύτητας είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό απλώς κλασική θεωρία της βαρύτητας του Αϊνστάιν Πολύ ωραία. Νομίζω ότι έχουμε ξαναβείσαν με τις ερωτήσεις. Κύριε Ζούρο θέλετε να πείτε κάτι σαν αποφώνηση Δεν σας ακούμε. Κάντε unmute κάτι Με ακούτε τώρα. Ακούμε. Θοδωρή πρωτού σε ευχαριστήσουμε, εγώ σε ευχαριστήσω εννοώ ματιώλων πραγματικά εξαιρετική παρουσίαση και φυσικά δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε το ταλέντο σου στην επιστήμη μπορούμε να εκτιμήσουμε το ταλέντο σου στη μετάδοση της επιστήμης και στη διδασκευία Αλλά αυτό που θέλω να σε ρωτήσω είναι πως μαύρη είναι αυτή η μαύρη ενέργεια δηλαδή υπακούρει στους βασικούς νόμους της φυσικής ή είναι κάτι τελείως διαφρετικό και χρειαζόμαστε μια καινούργια φυσική για να την καταλάβουμε Υπάρχουν ιδέες τι μπορεί να είναι αυτό. Απλώς δεν αναφέρθηκα σε τέτοια πρώτον για λόγους χρονικών περιορισμών και δεύτερον διότι δεν είναι κάτι επιβεβαιωμένο ακόμα Όλες οι διάφορες ιδέες που υπάρχουν για το τι μπορεί να είναι αυτό δεν είναι καμία που να είναι απολύτως πιστική ή έχουν προβλήματα. Επομένως αν θέλετε υπάρχει ένας φαινομενολογικός τρόπος να εισάγει κανείς τη σκοτεινή ενέργεια στη θεωρία που είναι απλώς μια επιπλέον παράμετρος στις εξισώσεις που περιγράφουν τη θεωρία του Αϊνστάιν αλλά όλη η προσπάθεια αναντοσισχετήσεις με κάτι μετρήσιμο και συγκεκριμένο παραδείγματος χάρη με ένα νέο πεδίο υπάρχουν προτάσεις ότι αυτό μπορεί να σημαίνει ότι υπάρχει ένα νέο, ένα ακόμα πεδίο εκτός από το ηλεκτρομαντικό πεδίο, το βαρυτικό πεδίο και τα άλλα όλα τα σωματίδια που ξέρουμε να υπάρχει και ένα άλλο πεδίο που να διατρέχει όλο το σύμπαν και το οποίο μάλιστα να έχει και χρονική εξέλιξη να μην είναι σταθερή η σκοτεινή ενέργεια όπως την είπα να έχει και χρονική εξέλιξη κλπ. Αλλά ένα τέτοιο πεδίο συνεπάγεται και άλλα πράγματα κανένα από τα οποία δεν έχουμε δει επομένως υπάρχουν ιδέες αυτού του τύπου αλλά για τις οποίες δεν μπορούμε να είμαστε ακόμα σίγουροι και γι' αυτό αν θέλετε πρακτικά περιγράφουμε τη σκοτεινή ενέργεια με μία ακόμα παράμετρο σταθερή στη θεωρία και η θεωρία που φτιάχνεται τελικά με αυτό σαν παράμετρο ταιριάζει είναι συμβατή με όλες τις παρατηρήσεις που έχουμε κάνει μέχρι σήμερα. Αν θέλετε υπάρχει και standard model της κοσμολογίας αυτή τη στιγμή που περιγράφει όλες τις παρατηρήσεις απολύτως ισχυανοποιητικά. Αλλά όλα αυτά είναι σε εξέλιξη πρέπει να πω μπορεί πράγματι να υπάρχει ένα άλλο πεδίο είναι κάτι που είναι υποδιαρεύνηση φυσικά. Άρα είναι μέσα στα πλαίσια της θεωρίας που έχει και περιθώριο να κάνουμε conjecture ύπαρξη άλλων συστατικών που να μοιάζουν πιο ικανοποιητικά ανάλογα σε ποιον μιλάς για το συγκεκριμένο θέμα. Εγώ είμαι καταρχήν συντηρητικός ως προς αυτό το ότι βάζοντας μία απλώς μία νέα παράμετρο είναι σημαντικό το ότι κάνοντας αυτό είσαι συμβατός με όλες τις παρατηρήσεις των αναστροφυσικών και των κοσμολόγων. Αλλά είναι πολύ καλή ερώτηση αυτή και είναι υποδιαρεύνηση μήπως μπορούμε να το κάνουμε λίγο πιο συγκεκριμένο. Έχουμε δηλαδή προβλέψεις αυτές δηλαδή εάν κάνω αυτό και δω εκείνο τότε θα έχω συμπεράνει κάτι για τη φύση της σκοτεινής ενέργειας. Αυτή τη στιγμή όλες οι ιδέες είναι κάμποσες ιδέες σχετικά με τη φύση της σκοτεινής ενέργειας και η προσπάθεια είναι ανάλογα με το τι θεωρεί ο καθένας πιο φυσιολογικό να το βάλει αυτό που θεωρεί φυσιολογικό και να ταιριάξει τα πειραματικά αποτελέσματα. Μέχρι εκεί βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή. Αλλά κανένα δεν είναι από όλα αυτά το ικανοποιητικό από την απλή προσέγγιση τη φαινομινολογική. Εγώ αναφέραμε σε κάποιο πείραμα, ένα σχεδιασμό ενός πειράματος το οποίο αν μπορεί να γίνει θα μπορούσαν να μας δώσει πληροφορές για τη σκοτεινή ενέργεια. Δεν έχω κάτι στο μυαλό μου εγώ σε αυτό το στάδιο. Μπορώ να σκεφτώ τώρα συνδυασμό πειραμάτων. Παραδείγματος χάρη κάποιος επινοεί την ιδέα να υπάρχει ένα ακόμα πεδίο στη φύση το οποίο με κάποιες προϋποθέσεις για τον τρόπο που αλληλεπιδρά με τον υπόλοιπο κόσμο να εξηγεί τη σκοτεινή ενέργεια να είναι συμβατό με τις παρατηρήσεις αλλά να προβλέπει ότι θα πρέπει να υπάρχουν και κάποια άλλα σωμάτια με μάζα 0 για παράδειγμα. Υπάρχει τέτοια ιδέα και λέγεται ίνφλατον ένα τέτοιο σωμάτιο που έχει να κάνει με το inflation. Αλλά τέτοιο και τώρα να πω και κάτι άλλο πράγματι στα πλαίσια αυτά που ρωτάς εάν υπάρχει επιβεβαίωση αν μπορούσαμε να επιβεβαιώσουμε ότι υπάρχει ένα τέτοιο σωμάτιο με μάζα 0 θα ήταν ένα πολύ θετικό σημάδι ότι αυτή η ιδέα είναι σωστή. Και μάλιστα το γεγονός ότι μέχρι τώρα, γιατί το ψάχνουμε και αυτό φυσικά, το γεγονός ότι μέχρι τώρα δεν έχουμε δει τέτοιο σωμάτιο μπορεί να είναι συνέπεια του ότι ακόμα και αν υπάρχει δεν μπορούμε να το παρατηρήσουμε γιατί ανιλεπιδρά πολύ ασθενικά με όλα τα άλλα σωματίδια και με τις συσκευές μας. Αλλά όλα αυτά είναι ακόμα υποδιερεύνης. Δηλαδή για κάθε μία από τις ιδέες μπορώ να σκεφτώ πειράματα που αν ανάλογα με την εκβασή τους θα μπορούσαν να δώσουν εσύ ή πλήν στην ιδέα. Και τέτοια πράγματα είναι στις σκέψεις και στις προσπάθειες των θεωρητικών καταρχήν να δουλέψουν αρκετά την ιδέα και των παρατηρησιακών που ούτως ή άλλως παρατηρούν και ότι υπάρχει και έχουν αρκετή ευαισθησία να το δούνε θα το δούνε. Μέχρι τώρα πάντως δεν έχει φανεί κάτι που να είναι πιο ικανοποιητικό από αυτό που είπα την φαινομενολογική προσέγγιση μια ακόμα παράμετρο στη θεωρία και τελείωσε. Λοιπόν να πω και το άλλο γιατί είναι το βίσκο που λέει ενδιαφέρον... Ακούγουμε. Λοιπόν το έχεις γράψει στην περίληψη και είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον. Νομίζω ότι διαρρέει όλες τις επιστήμες, τις θετικές τουλάχιστον, ότι τελικά εάν μπορέσουμε να συνδυάσουμε το απειροστικά μικρό με το απειροστικά μεγάλο φιλικό τετράγωνο που είναι το πιο τετράγωνο, το πιο ικανό πληθυσμό, το πιο ικανό πληθυσμό, το πιο ικανό πληθυσμό. Ωστόσο όταν ο κόσμος βλέπουμε πως είναι ένας πραγματικός ικανό πληθυσμός, φτάνουμε σε μια σύνθεση η οποία ίσως είναι η πιο γόνιμη. Και αυτό το βλέπουμε τώρα στην πιο προηγμένη επιστήμη που είναι η Φυσική. το έγραψα στη διαφάνεια ότι ήταν δήλωνε πυρηνικός φυσικός και κοσμολόγος. Βλέπετε είναι ακριβώς αυτό. Είχε εντρυφήσει, ήταν γνωστός και για τη συνησφορά του στη φυσική του μικρόκοσμου και ήταν ένας από τους βασικούς υποστηριχτές της θεωρίας του Big Bang και έψαξε να βρει συνέπειες συνδυάζοντας όλα αυτά και είχε κάνει την πρώτη πρόβλεψη ότι η θεωρία του microwave background, η θερμοκρασία του microwave background θα ήταν 10, περίπου 10 βαθμί Κέλβιν και όπως βρέθηκε κοντά εκεί τελικά. Αλλά ναι, είναι τώρα πια τα σύνορα ανάμεσα στις ειδικότητες, από τη μια μεριά νομίζω γίνονται όλο και πιο σκληρά γιατί υπάρχει εξειδίκευση. Από την άλλη μεριά θυμάμαι έναν νομπελίστα που είχαμε καλέσει εδώ για κολόκιου, εδώ στο Τήμα Φυσική, στο Γιννισμπουρκ, πολύ γνωστός φυσικός Ρώσος και έδωσε στο τέλος της ομιλίας του, αυτός έχει να κάνει με υπεραγωγημότητα και τέτοια πράγματα και στο τέλος της ομιλίας του έδωσε μια συμβουλή γιατί ήταν και φοιτητές στο ακροατήριο στο κολόκιου ότι πρέπει να προσπαθήσετε τους έλεγε με τα πτυχιακή φοιτητές και τα λοιπά σε αυτό που θα ειδικευτείτε να τα ξέρετε όλα αλλά να ξέρετε και όσο μπορείτε περισσότερα από άλλους κλάδους της φυσικής γιατί υπάρχει διάχυση ιδεών από τον ένα στον άλλο. Εδώ είναι πολύ πιο για τα αυτά που συζητήσαμε τώρα εδώ είναι πολύ πιο έντονο. Δεν μπορείς να πας τη χρονική στιγμή μηδέν άμα δεν ξέρεις ποια είναι τα εστατικά και τα εστατικά είναι τα έσχατα εστατικά της ύλης που είναι ο μικρόκοσμος όσο πιο μικρός γίνεται. Άρα το σύμπαν για να το περιγράψεις πλήρως πρέπει να ξέρεις και θεωρία του μικροκόσμου. Την πίπτει όμως αυτό θεωρία με αυτό το μοντέλο επιστήμης που λέγεται ριντάξιονισμό στην δική σας περίπτωση ότι πρέπει να σπάσουμε τα πάντα στα συστατικά τους για να μπορούμε να καταλάβουμε το σύνολο. Έτσι δουλεύουμε εμείς μέχρι τώρα. Αυτό είναι πολύ καλή ερώτηση και σηκώνει μεγάλη συζήτηση. Αλλά, ναι, εμείς έτσι το βλέπουμε μέχρι τώρα. Η περιγραφή αυτή που έκανα εδώ είναι σε αυτή την κατεύθυνση και με αυτές τις υποθέσεις. Υπάρχει και η άποψη εμείς στη βιολογία της να δούμε στεχνά. Η στιγμή που σπάσεις το πράγμα χάνεις το όλο το οποίο όλο έχει τις δικές του ιδιότητες, οι οποίες εξαφανίζονται με το σπάσμα. Σωστό είναι αυτό, με τη διαφορά ότι δεν έχει εμφανιστεί για την ώρα στην φυσική που συζητάμε εδώ πρόβλημα με αυτή την προσέγγιση. Με την προσέγγιση του Reductionist. Αν έχεις από το κρατήριο άλλες ερωτήσεις να μην σταματήσουμε, αλλιώς θα ευχαριστήσουμε τον Θοδωρή για την εξαιρετική συζητή σου. Μια ερώτηση, αν υπάρχει κβάντουμ βαρύτητας που βλέπω στο τσάτ. Ποια είναι η ερώτηση? Αν υπάρχει κβάντουμ βαρύτητας. Αν υπάρχει, θα πρέπει να υπάρχει. Τα πάντα είναι τελικά στη βάση τους κβατική φυσική. Φυσικά, όταν μιλάμε για βαρυτόνιο, για κβάντο της βαρυτικής ακτινοβολίας, μιλάμε για κβατική βαρύτητα. Μόνο που αυτό δεν την έχουμε έτσι κατακτήσει. Αυτό μας επηρεάζει σε αυτά που λέω εδώ εγώ. Κυρίως άμα θέλουμε να πάμε πολύ κοντά στη στιγμή 0. Επηρεάζει τη φυσική σε αποστάσεις μικρότερες από αυτό που λέγεται Planck length. Και το Planck length είναι απόσταση 0,32 μηδενικά ένα εκατοστό. Αυτό αντιστοιχεί σε να φτάσουμε σε χρόνους πολύ κοντά στο τέισον με το μηδέν. Δηλαδή σε ηλικία του σύμπαντος μικρότερη από αυτό που λέγεται Planck time, που σημαίνει 0,42 μηδενικά ένα δευτερόλεπτο. Εντάξει, ακόμα είμαστε στο 0,33 μηδενικά ένα δευτερόλεπτο. Για να πλησιάσουμε πραγματικά στο τέισον με το μηδέν και να έχουμε αξιώσεις ότι θα το καταλάβουμε, πρέπει να έχουμε πριν επιλύσει το πρόβλημα της κυβαντικής βαρύτητας. Αυτό είναι σε σχέση με αυτά που συζητήσαμε εδώ που έχω να δηλώσω. Ωραία, νομίζω ότι το έχουμε φτάσει στο τέλος. Έχει και ερώτηση βλέπω. Θανάσης σχέση μαύρης τρύπα σκοτεινής ύλης. Είναι μια ερώτηση αλλά δεν τελειώνουμε ποτέ έτσι. Σχέση μαύρης τρύπα σκοτεινής ύλης. Σκοτεινή ύλης, άλλο ένα μεγάλο μυστήριο όταν ακούτε τη λέξη σκοτεινή να σημαίνει ότι δεν ξέρουμε τίποτα γι' αυτό παρά μόνο ότι υπάρχει. Η σκοτεινή ύλη είναι μια απάντηση σε κάποια φαινόμενα που παρατηρούμε και που δεν εξηγούνται χωρίς να υπάρχει κάτι έξτρα που να είναι συγκεντρωμένο σαν φωτοστέφανο γύρω από γαλαξίες για παράδειγμα ή σμήνη γαλαξιών. Γιατί βλέπουμε φως που περνάει κοντά από ένα σμήνος γαλαξιών να καμπυλώνεται περισσότερο λόγω της βαρυτικής έλξης να καμπυλώνεται περισσότερο από αυτό που θα δικαιολογούσε η μόνο, η μάζα, η φωτεινή που βλέπουμε των γαλαξιών τους μήνους. Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο. Ένα κάτι άλλο που θα μπορούσε να υπάρχει είναι να είναι συγκεντρωμένη εκεί κάποια ύλη με ιδιότητες τέτοιες που να μην την κάνουν ορατή, να μην αχτινοβολεί σαν την ύλη τα άτομα, τα μόρια, τα ιόντα που αχτινοβολούν και τα βλέπουμε αλλά να αλληλεπιδρούν βαρυτικά και να σκούν έλξη στο φως που περνάει αλλά να μην έχουμε άλλο τρόπο να τα δούμε. Μαύρες τρύπες το ίδιο δεν κάνουν? Αυτό είναι ένα. Μαύρες τρύπες θα μπορούσε να είναι... Τώρα, ποια είναι αυτά τα συστατικά, αυτό το συστατικό είναι ερώτημα. Οι άνθρωποι ψάχνουν για κάποια σωματίδια έξτρα που υπάρχουν σε υπερσυμμετρικές θεωρίες. Άλλοι μπορεί να προτείνουν ότι να είναι μαύρες τρύπες. Άλλοι να προτείνουν άλλες ιδέες για το τι μπορεί να είναι αυτή η σκοτεινή ύλη. Αλλά για την ώρα δεν είναι τίποτα εμβεβαιωμένο ούτε ως προς αυτό και αυτό είναι ένα ακόμα μαζί με τη σκοτεινή ενέργεια από τα πιο σημαντικά προβλήματα αυτοίς περιόδους του Κυσική. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Ωραία. Λοιπόν, θα ευχαριστήσουμε σε αυτό το σημείο εδώ ο Θεοδωρή. Δεν συγνώμη για την αρχή που είχαμε αυτό το μπλέξιμο βέβαια, αλλά εντάξει. Εντάξει, τα καταφέραμε. Το πρωτοβουλικό πρόβλημα δεν επηρέασε καθόλου την πορεία της βραδιάς, που ήταν εξαιρετική. Ευχαριστούμε πολύ, Θεοδωρή, μας θυμάει η παρουσία σου. Δεν έχω τίποτα να ανακοινώσω για την επόμενη Περβενική Δευτέρα. Θα έρθει κάποια στιγμή. Και πάλι σας ευχαριστούμε βέβαια το πρωτοβουλείο. Σεκινήσουμε με 150, είμαστε ακόμα στους 56. Να είμαστε εντάξει. Και εγώ ευχαριστώ. Και εγώ ευχαριστώ για την πρόσκληση. Ευχαριστούμε πάρα πολύ. Γεια σας. Ευχαριστώ. |
