| Διάλεξη 7: Λοιπόν, καλημέρα. Σήμερα θα συνεχίσουμε με τις νεοπιαζετιανές θεωρίες. Έτσι, στο ίδιο στυλ, την προηγούμενη εβδομάδα είχαμε δει την πρώτη από τις διατυπωθήσεις νεοπιαζετιανές θεωρίες, τη θεωρία του Πασκουά Λεώνε, στην οποία είχαμε δει πάρα πολύ εμφανή την επίδραση της επεξεργασίας πληροφοριών, σε μια απόπειρα, σε μια περίπτωση. Λοιπόν, καλημέρα. Σήμερα θα συνεχίσουμε με τις νεοπιαζετιανές θεωρίες, τη θεωρία του Πασκουά Λεώνε, στην οποία είχαμε δει πάρα πολύ εμφανή την επίδραση της επεξεργασίας πληροφοριών, σε μια απόπειρα, σε μια προσπάθεια διατύπωσης μια νέας διαφορετικής συμφωνής σε σχέση με την θεωρία του Πιαζέ. Ο Ρόμπι Κέις συνέχισε και αυτός στην ίδια λογική, δηλαδή κριτική στη θεωρία του Πιαζέ, η προσέγγιση, ένα μοντέλο διαφορετικό από αυτό του Πασκουά Λεώνε. Η θεωρία του Ρόμπι Κέις διατυπώθηκε στη δεκαετία του 80 και στη δεκαετία του 90. Δυστυχώς ο Ρόμπι Κέις πέθανε πολύ νέος, σε ηλικία 55 το 2000. Ήταν ένας εξαιρετικός στοχαστής της γνωστικής ανάπτυξης. Είχε έρθει και εδώ στη Θεσσαλονίκη, γιατί τότε ήταν εδώ ο Ανδρέας Δημητρίου, που έφωπη και άλλη φορά και συνεργάζονταν. Εγώ τότε ήμουν πολύ νέα, έκανα το διδακτορικό μου ακόμη και είχαμε τη χαρά να τον γνωρίσουμε και να τον ακούσουμε. Ήταν πάνω την περίοδο που οι θεωρίες αυτές έτσι γινόταν η όσμοση, εν πάση περιπτώσει των θεωριών. Ήταν στο Παγκοσμίδιο του Τωρώντο αρχικά, ήταν και Καναδός δηλαδή, και μετά πήγε στην Καλιφόρνια, συνέχισε στο Παγκοσμίδιο του Μπέρκλι, μετά ήταν για πολλά χρόνια στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορτ. Θα πρέπει να σας πω ότι συγκινήθηκα ιδιαίτερα όταν, όχι πέρυσι, την προηγούμενη χρονιά που ήμουν στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορτ, έχουν τη συνήθεια να έχουν στους διαδρόμους πορτρέτα των καθηγητών που έχουν διατελέσει στο Πανεπιστήμιο. Οπότε κάποια στιγμή και έχουν πεθάνει, έχουν φύγει από τη ζωή. Οπότε είδα τη φωτογραφία του Robby Case και πραγματικά συγκινήθηκα, γιατί ήταν εξαιρετικός. Είχαμε μιλήσει τότε. Είναι πολύ καλός. Λοιπόν, εν πάση περιπτώσει θα τον συζητήσουμε, θα δούμε τη σκέψη του σήμερα. Λοιπόν, Οι κύριες επιδράσεις, όπως κάθε νεοπιαζετιανή θεωρία, και ήδη το έχουμε πει, είναι από τη θεωρία του πιαζέ, από τη θεωρία της επεξεδρασίας πληροφοριών και επειδή είχε προλάβει ο Πασκουά Λεών να δημοσιεύσει κάποιες εργασίες με τη σκέψη του ως νεοπιαζετιανή προσέγγιση, μια νέα προσέγγιση για τη γνωστική ανάπτυξη, εναλλακτική σε σχέση με εκείνη του πιαζέ, επηρεάστηκε η σκέψη του Case που ήταν και νεότερος από τη θεωρία του Πασκουά Λεών. Η βασική ιδέα για τον Case κατά τον Case είναι ότι ο νους οργανώνεται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο είναι η ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών και το δεύτερο επίπεδο είναι οι γνωστικές δομές. Νομίζω ότι εδώ βλέπετε την επίδαση από τον Πασκουά Λεών που συζητήσαμε την προηγούμενη εβδομάδα, έτσι δεν είναι, γιατί και εκείνος σε δύο επίπεδα διέκρυνε την οργάνωση και τη λειτουργία του νου. Περίπου αντίστοιχα με αυτά τα οποία λέει και ο Case. Προτεραιότητα μεταξύ των δύο επίπεδων ο Case έδινε στην ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών, την οποία βέβαια το βλέπετε κιόλας, η ικανότητα επεξεργασίας τη λέει, δεν τη θεωρεί ως μια λογική οντότητα, ως μια ενιαία δομή, καταπιαζέ, έτσι, σε τελείως διαφορετικό μήκος σκήματος, έτσι. Τη θεωρεί λοιπόν την ικανότητα επεξεργασίας ως την κύρια διάσταση η οποία αναπτύσσεται με την πρόοδο της ηλικίας και βέβαια από τη στιγμή που αναπτύσσεται με την πρόοδο της ηλικίας βελτιώνεται και ως προς την αποτελεσματικότητά της, έτσι. Άρα λοιπόν το αναπτυσσόμενο άτομο καθώς με την πρόοδο του χρόνου, έτσι, έχει βελτιωμένη ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών και πιο αποτελεσματικό γενικά γνωστικό σύστημα. Τώρα για τον case, θα μιλήσουμε λίγο για την ικανότητα επεξεργασίας, πώς την βλέπει ο case. Η επεξεργασία λαμβάνει χώρα σε έναν κεντρικό χώρο λοιπόν επεξεργασίας και ο χώρος αυτός διακρίνεται σε δύο πεδία. Το εκτελεστικό πεδίο, αυτό δηλαδή θα λέγαμε κάποιος το οποίο δίνει εντολές, έτσι, το εκτελεστικό πεδίο, που είναι και ο χώρος της επεξεργασίας και το πεδίο της βραχύχρονης αποθήκευσης, που είναι ο χώρος συγκράτησης νέων ή παλαιών που ανακαλούνται από τη μακρόχρονη μνήμη πληροφοριών. Άρα στην πραγματικότητα ουσιαστικά για τον case η ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών μοιάζει λίγο πολύ με αυτό που θα λέγαμε εργαζόμενη μνήμη και που το είδαμε και στον Μπασκουά Λεώνε, διότι σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό μιλάει για έναν αριθμό πληροφοριών που κάπου βρίσκονται και εμείς τις κάνουμε, τις επεξεργαζόμαστε. Άρα λοιπόν και ο αριθμός των πληροφοριών και αυτό το πεδίο το οποίο εκτελεί εντολές, επεξεργάζεται εν πάση περιπτώση τις πληροφορίες που βρίσκονται στο πεδίο της αποθήκευσης, έτσι, συγκροτούν αυτό που ο Case ονομάζει ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών. Άρα λοιπόν με αυτά τα λίγα που είδαμε μέχρι τώρα στην πραγματικότητα την ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών την προσωμιάζει έτσι αρκετά με την εργαζόμενη μνήμη τουλάχιστον σύμφωνα με τους θεωρητικούς της επεξεργασίας πληροφοριών. Θυμάστε ότι και ο Μπασκουά Λεώνε είχαμε πει ότι πάλι αυτήν την ικανότητα, το νοητικό δυναμικό, την ικανότητα επεξεργασίας την ταυτίζει λίγο πολύ με θεμελιώδεις έτσι γνωστικές διαργασίες όπως η βραχή χρονή, η εργαζόμενη μνήμη, η ικανότητα της προσοχής, η λειτουργία της προσοχής και το καθεξής. Λοιπόν, ωστόσο όμως, και αυτό είναι ένα σημείο ως προς το οποίο διαφοροποιείται πολύ ο Case σε σχέση με τον Μπασκουά Λεώνε, ο Case υποστηρίζει ότι η χορητικότητα της εργαζόμενης μνήμης παραμένει σταθερή από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωση του ατόμου. Η χορητικότητα της εργαζόμενης μνήμης και ως προς τα δύο πεδίες, και ως προς το εκτελιστικό πεδίο και ως προς το χώρο αποθήκευσης. Αυτό δηλαδή που ο Case ονομάζει Κανότητα Επεξεργασίας. Άρα λοιπόν, παραμένει σταθερό από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωση. Τι αλλάζει όμως με την πρόοδο της ηλικίας. Με την πρόοδο της ηλικίας αλλάζει η αναλογία με την οποία μοιράζονται τη δεδομένη χορητικότητα που υπάρχει από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωση, το εκτελιστικό πεδίο και το πεδίο της βραχύχρονης αποθήκευσης. Άρα λοιπόν, είπαμε ότι η Κανότητα Επεξεργασίας διακρίνεται στο εκτελιστικό πεδίο και το πεδίο βραχύχρονης αποθήκευσης. Όλο αυτό μαζί θεωρεί ο Case ότι είναι σταθερό από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωση. Δεν αλλάζει με την πρόοδο της ηλικίας. Θα δούμε πού το αποδίδει, ποιο είναι η αιτιολογική μηχανισμή πίσω από την Κανότητα Επεξεργασίας κατά τον Case και υποθέτω ότι φαντάζεστε και όλα σύμφωνα με αυτά που έχουμε πει στα προηγούμενα μαθήματα. Άρα λοιπόν δεν αλλάζει η Κανότητα Επεξεργασίας με την πρόοδο της ηλικίας. Αυτό όμως το οποίο αλλάζει είναι η αναλογία ανάμεσα στα δύο συστατικά της Κανότητας Επεξεργασίας του εκτελιστικού πεδίου και του πεδίου βραχύχρονης αποθήκευσης και με ποιον τρόπο τώρα θα δούμε. Ο Case θεωρεί ότι η ολοένα αυξανόμενη αποτελεσματικότητα της Κανότητας Επεξεργασίας, κυρίως ως προς την ταχύτητα της Επεξεργασίας, που οδηγεί στη συρρήκνωση του εκτελιστικού πεδίου και στη διεύθυνση του πεδίου βραχύχρονης αποθήκευσης. Θέλω λίγο να το σκεφτείτε και να το συζητήσουμε αυτό το πράγμα. Είπαμε ότι η Κανότητα Επεξεργασίας ορίζεται με αναφορά σε δύο πράγματα, το εκτελεστικό πεδίο και το πεδίο της βραχύχρονης αποθήκευσης. Το πεδίο της βραχύχρονης αποθήκευσης έχει σχέση με τον αριθμό των υποεπεξεργασίας πληροφοριών, εντάξει μέχρι εδώ. Το εκτελεστικό πεδίο έχει σχέση με τη διαχείριση των πληροφοριών, με τις εντολές, με τους τρόπους επεξεργασίας πληροφοριών. Λέει λοιπόν τώρα ο Case ότι όλο αυτό το πράγμα, με αυτό γεννιόμαστε μέχρι την ενήλικιος, δεν αλλάζει με την πρόοδο της ηλικίας. Αυτό που αλλάζει είναι η σχέση ή η αναλογία που κατανέμεται ανάμεσα στο εκτελεστικό πεδίο και το πεδίο της βραχύχρονης αποθήκευσης με την πρόοδο της ηλικίας. Και συγκεκριμένα προτείνει ότι το εκτελεστικό πεδίο σηρικνώνεται, γίνεται μικρότερο και κερδίζει περισσότερο χώρο το πεδίο της βραχύχρονης αποθήκευσης. Γιατί αυτό, παιδιά, τι λέτε, για σκεφτείτε λίγο. Έλα, Εύη. Φώναζε λίγο, σε παρακαλώ. Μικρότερο, για δες λίγο, χώρο ή χρόνο. Χρόνο. Χρόνο, έτσι. Αυτό είναι αποτέλεσμα ποιού πράγματος, ακούσατε τι είπε η Εύη. Η Εύη είπε ότι ίσως, λέει, μεγαλώνοντας, γινόμαστε πιο ικανή να επεξεργαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες, έτσι δεν το είπε, σε μικρότερο χρόνο. Πολύ σωστά. Γιατί άραγε να συμβαίνει αυτό. Πού να οφείλεται αυτό. Και κατεπέκταση, αφού είμαστε ικανή να επεξεργαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες σε λιγότερο χρόνο, τι συμβαίνει. Ναι, είδα το χέρι σου. Ναι, είχες μια ιδέα. Ναι, πες μου και το όνομά σου, ναι. Ανά, έλα, Ανά. Της αποθήκευσης, ναι. Ανακαλώνται από την μακρόχρονη μνήμη. Και όχι μόνο και νέες πληροφορίες, γιατί συνεργαζόμενοι μνήμη φτάνουν και νέες πληροφορίες, αλλά και παλαιές που είναι αποθηκευμένες στη μακρόχρονη μνήμη. Κατερίνα. Ανακαλώνται πολλές φιλοσοκοί επεξεργασίας, πολλές ικανότητες, που αποτελευθερώνονται πόροι από το κομμάτι. Σωστό. Μαζί, ναι. Έχουμε μια βελτίωση των τρόπων επεξεργασίας, των τρόπων διαχείρισης των πληροφοριών, έτσι. Οπότε, βελτιώνονται οι μέθοδοι επεξεργασίας, οι τρόποι επεξεργασίας. Και αν θυμάστε από τη θεωρία της επεξεργασίας πληροφοριών, η βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος είναι συνάρτηση ποιού πράγματος, κορίτσια. Θυμάστε, ναι. Δεν άκουσα. Και τι άλλο, ποιού πράγματος, σε τι ενδυναμώνεται. Το όνομά σας... Πώς φιλιώ, ναι. Όχι. Τι κερδίζει με την πρόοδο της ηλικίας το σύστημα, λέμε, για να γίνεται πιο αποτελεσματικό, πιο αποδετικό, σε λιγότερο χρόνο μπορεί και επεξεργάζεται περισσότερα πράγματα. Γιατί, είπε η Κατερίνα... Τι είπες, Κατερίνα? Βελτιώνεται η ικανότητα επεξεργασίας και η ικανότητα επεξεργασίας, αφού βελτιώνεται η συνάρτηση, τι είμαστε σε θέση να χρησιμοποιούμε περισσότερο. Εύη. Μια άλλη λέξη θέλω. Νεκταρία. Κατερίνα. Κατερίνα. Στρατηγικές, η λέξη κλείδει, έτσι, στρατηγικές. Άρα, λοιπόν, με την πρόοδο της ηλικίας, για όλους αυτούς τους λόγους που είπατε, με την εξάσκηση και το α ή το β, είμαστε σε θέση να χρησιμοποιούμε περισσότερες και πιο αποτελεσματικές στρατηγικές. Άρα, λοιπόν, διαχειριζόμαστε τις πληροφορίες σε ταχύτερο χρόνο, γιατί είμαστε πιο αποτελεσματικοί, επειδή χρησιμοποιούμε στρατηγικές, με αποτέλεσμα να συρρικνώνεται το εκτελεστικό πεδίο. Οι μέθοδοι πια που απαιτούνται, που χρειάζομαι για να επεξεργαστώ πληροφορίες, είναι πιο ευέλικτες, αυτοματοποιούνται επίσης με την πρόοδο της ηλικίας πολλά πράγματα, γινόμαστε πιο ικανοί, τα ίδια πράγματα να τα κάνουμε πιο εύκολα, πιο γρήγορα, έτσι και λοιπά, με αποτέλεσμα να απελευθερώνεται χώρος, ώστε να μπορώ να επεξεργάζομαι την ίδια χρονική στιγμή, με μεγαλύτερο αριθμό πληροφοριών. Να το ξαναπω κορίτσια, γιατί συμβαίνει αυτό, λέμε ότι με την πρόοδο της ηλικίας, η ικανότητα επεξεργασίας γίνεται όλο και πιο αποτελεσματική. Και πιο αποτελεσματική σημαίνει ότι χρειαζόμαστε μικρότερο, λιγότερο χρόνο για να λύνουμε τα ίδια πράγματα, έτσι. Λοιπόν, αυτό τώρα είναι συνάρτηση της βελτιούμενης συνεχώς ικανότητάς μας να χρησιμοποιείς στρατηγικές, να επιλέγει και όλες τις πιο αποτελεσματικές στρατηγικές, με αποτέλεσμα να μικραίνει το εκτελεστικό πεδίο, να συρρικνώνεται το εκτελεστικό πεδίο και να απελευθερώνει χώρο για μεγαλύτερο αριθμό πληροφοριών, ταυτόχρονα που είναι σε θέση να τείχουν ταυτόχρονες επεξεργασίας. Είναι σαφές αυτό, χρειάζεται να το ξαναπω. Άρα, λοιπόν, συρρικνώνεται το εκτελεστικό πεδίο, διευρύνεται το πεδίο της βραχύχρονης αποθήκευσης. Τώρα, και φτάνουμε σε αυτά τα οποία υπονοήσατε, ούτως ή άλλως με τα σχόλιά σας και τις παρεμβάσεις σας νωρίτερα. Τι είναι αυτό το οποίο προκαλεί αλλαγές στην ικανότητα επεξεργασίας, στην πραγματικότητα. Είπε ο Robby Case ότι δεν αλλάζει η ικανότητα επεξεργασίας με αυτήν, γεννιόμαστε μέχρι και την ενηλικίωση, με αυτήν θα πορευτούμε. Η αναλογία ανάμεσα στο εκτελεστικό πεδίο και το πεδίο της βραχύχρονης αποθήκευσης ανακατανέμεται, αλλάζει. Τι είναι, λοιπόν, αυτό το οποίο προκαλεί αυτές τις αλλαγές της ανακατανομής, θα λέγαμε, μεταξύ του εκτελεστικού πεδίου και του πεδίου της βραχύχρονης αποθήκευσης. Τους βλέπετε τους παράγοντες εκεί, ποιοι άλλοι θα μπορούσαν να είναι, συνήθως αυτοί βρίσκονται πίσω από αυτά τα πράγματα, έτσι από τις αλλαγές. Πρώτον, λοιπόν, η ορήμανση και δεύτερον η άσκηση, έτσι σε συγκεκριμένη λειτουργία. Η ορήμανση πώς, το έχουμε πει ούτως ή άλλως και όταν συζητούσαμε γενικά για τις νεοπιαζετιανές θεωρίες, ότι θέτει περιορισμούς στο βαθμό βελτίωσης της συμπεριφοράς ως αποτέλεσμα της άσκησης. Πώς το καταλαβαίνετε αυτό, κορίτσες, γιατί σημαίνει ότι η ορήμανση θέτει περιορισμούς στην αποτελεσματικότητα της άσκησης. Ροξάνια, φώναζε. Πολύ σωστά, έτσι, γι' αυτό άλλωστε και άτομα τα οποία μπορεί να ασκούνται στον ίδιο βαθμό, δεν έχουν όλοι το ίδιο αποτέλεσμα, έτσι. Άρα λοιπόν η ορήμανση θέτει περιορισμούς, θέτει όρια, η άσκηση σαφώς βοηθάει, αλλά πάντα υπό το πρίσμα των περιορισμών που θέτει η ορήμανση. Ελένε, φώναζε λίγο. Θα τα δούμε λίγο παρακάτω αυτά, η Ελένη λέει, η Ελένη λέει το θέτει σύμφωνα με την ηλικία, ότι στην τάδε ηλικία υπάρχουν αυτοί οι περιορισμοί. Βάζει το ζήτημα της ηλικίας ο κέης, όχι όμως μόνον έτσι. Δηλαδή θεωρεί ότι έχει σχέση και με κληρονομικό, είτε και με ενδογενής δυνάμεις της ανάπτυξης και με το ό,τι θα λέγαμε νοητικό δυναμικό. Εξάσκηση σε συγκεκριμένη λειτουργία. Γιατί, γιατί αυτή η άσκηση, η πρακτική έτσι, ενασχόληση συστηματική με κάτι, δημιουργεί σταθερές συνδέσεις μεταξύ των ευρώνων, γιατί είχε αρχίσει να κάνει κάτι μελέτες σε τέτοιες ο κέης, με αποτέλεσμα καλύτερη επεξεργασία. Θεωρεί λοιπόν ο κέης ότι η εξάσκηση αυτό που καταφέρουμε με τη συστηματική εξάσκηση είναι να έχουμε σταθερές συνδέσεις μεταξύ των ευρώνων, αυτοματοποίηση πραγμάτων, με αποτέλεσμα να έχω καλύτερη λειτουργία του συστήματος, μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα του συστήματος και πάει λέγοντας. Έτσι, άρα λοιπόν άσκηση και ορίμανση σε μια δυναμική σχέση αλληλεπίδρασης. Και σας το έχω εδώ σε ένα γράφημα ή σε ένα σχήμα. Έτσι λοιπόν για τον κέης και η ορίμανση και η άσκηση οδηγούν σε βελτιωμένη επεξεργασία. Αυτή η βελτιωμένη επεξεργασία οδηγεί σε απελευθέρωση χώρου στο πεδίο της βαχύχρονης αποθήκευσης, άρα δυνητικά γινόμαστε όλο και πιο ικανοί να επεξεργαζόμαστε πολύ περισσότερες πληροφορίες με τους ίδιους πόρους. Έτσι με αποτέλεσμα σταδιακά και πάλι με την πρόοδο της ηλικίας πιο σύνθετα σχήματα να μπορούν να την χάνουν επεξεργασίας, τα οποία όταν συντονιστούν αποτελεσματικά μεταξύ τους και γίνουν λειτουργικά οδηγούν στο επόμενο στάδιο ανάπτυξης για τον κέης. Βλέπετε πώς ο κέης έχει περιγράψει το πώς περνάμε σε επόμενες αναδιοργανώσεις του συστήματος. Είμαστε εντάξει μέχρι εδώ, χρειάζεται να ξαναπω κάτι. Ορίμανση και άσκηση, οι δυο μηχανισμοί της ανάπτυξης, ο ένας ενδογενός προσδιορισμένος, ο άλλος περιβαλλοντικά καθορισμένος, ο ένας με τον άλλον σε μια σχέση δυναμικής αλληλεπίδρασης, γιατί ο ένας περιορίζει την αποτελεσματικότητα του άλλου, και αυτό ισχυρίζεται και σε ορίμανσης, ή η άσκηση ενδυναμώνει το δυναμικό που η ορίμανση έχει προσδιορίσει, έχει καθορίσει, άρα λοιπόν σε μια δυναμική σχέση αλληλεπίδρασης και τα δυο μαζί οδηγούν σε βελτίωση της ικανότητας επεξεργασίας, βελευθερώνει το χώρο στο πεδίο της βουλαχή χρονής αποφύκευσης, με αποτέλεσμα να είμαστε σε θέση γενικότερα για καλύτερη επεξεργασία, μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα του συστήματος και μετάβαση σε επόμενες αναδιοργανώσεις, σε επόμενες φάσεις, θα λέγαμε, η στάδια της ανάπτυξης. Εντάξει, κορίτσια, ωραία. Λοιπόν, αυτά ως προς την ικανότητα επεξεργασίας. Το πρώτο επίπεδο οργάνωσης του νου για τον κέης. Εντάξει. Το δεύτερο επίπεδο για το οποίο έχει μιλήσει ο κέης ήταν οι γνωστικές δομές. Τι είναι τώρα οι γνωστικές δομές? Φυσικά, ο νου σας πάει και σε αυτά που είπε ο Πασχολεώνης και σε αυτά που έχει πει ο Πιαζέ βεβαίως. Συστήματα αναπαραστάσεων και στρατηγικών, κατευθυνόμενον προς ένα στόχο, οι οποίες διασυνδέονται μεταξύ τους σε μια συγκεκριμένη ακολουθία μέχρι την επίτευξη της επιθυμητής λύσης. Απλά να τα κάνουμε, έτσι. Είναι γνωστικές δομές, είναι ένα σύστημα αναπαραστάσεων πραγμάτων, αντικειμένων πράξεων. Οι αναπαραστάσεις είναι νοερές κατεξοχήν, έτσι, αλλά και τι άλλο, επειδή ακριβώς υπάρχουν αυτές οι αναπαραστάσεις των αντικειμένων, των δρώμενων και λοιπά, υπάρχουν και οι στρατηγικές, οι οποίες θα επικληθούν για να χειριστώ τα ζητούμενα ενός προβλήματος, έτσι. Και τι συμβαίνει, θα συνδεθούν οι αναπαραστάσεις, θα συνδεθούν οι στρατηγικές με στόχο την επίλυση του προβλήματος που έχει τα συγκεκριμένα στοιχεία μέχρι σ' ότω να φτάσω στην επιθυμητή λύση. Άρα στην πραγματικότητα, μια γνωστική δομή τι είναι, ένα σύστημα συνδυασμένων αναπαραστάσεων σε σχέση με ένα πρόβλημα και στρατηγικών μεθόδων δηλαδή επεξεργασίας των συγκεκριμένων στοιχείων προκειμένων να επιλύσω ένα πρόβλημα. Εντάξει, ωραία. Με πολύ απλά λόγια θα έλεγε κάποιος ποιο είναι το σχήμα, ποια είναι η γνωστική δομή η οποία θα ενεργοποιηθεί όταν έχω ένα πρόβλημα μπροστά μου να επιλύσω. Τι μου ζητάει το πρόβλημα, σχηματίζω αναπαραστάσεις από τα ζητούμενα του προβλήματος, έτσι. Τα ζητούμενα αυτά θα πρέπει να διασυνδεθούν με κάποιον τρόπο και να σκεφτώ ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο θα χειριστώ τα ζητούμενα του προβλήματος, τα οποία αναπαρίστανται στο νου μου για να φτάσω στο στόχο, στη λύση. Έτσι, άρα μία γνωστική δομή ενεργοποιείται όταν έχω μπροστά μου ένα πρόβλημα και βέβαια συνεργοποιείται η κατάλληλη, σύμφωνα με το πρόβλημα, κάθε φορά γνωστική δομή. Έτσι, ωραία. Και σε σχέση με τις γνωστικές δομές, ο κεϊς εισάγει μια νέα έννοια, την έννοια των εκτελεστικών δομών ελέγχου. Executive Control Functions, η αγγλική ορολογία, γύρω από τις οποίες οργανώνονται η κατανόηση και η λύση προβλημάτων. Έτσι, λοιπόν, για τον κεϊς η εκτελεστική δομή ελέγχου δεν είναι τίποτα άλλο παρά έναν οερό σχέδιο όπως σας το περιέγραψα μόλις πριν. Έναν οερό σχέδιο το οποίο αναπαριστά τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο συνήθως ερμηνεύει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, καθώς και τη διαδικασία την οποία συνήθως εφαρμόζει για να το λύσει. Αυτό που λέγαμε πριν. Άρα λοιπόν και γιατί την ονομάζει εκτελεστική δομή ελέγχου φαντάζεστε κορίτσια, βρίσκεται κάποια σημασιολογία πίσω από την επιλογή του συγκεκριμένου ονόματος. Γι' αυτό το πράγμα το οποίο περιγράφουμε εκεί, έναν οερό σχέδιο το οποίο αναπαριστά τον τρόπο που ερμηνεύουμε ένα πρόβλημα με τα στοιχεία του και τους τρόπους που θα επιλέξω για να λύσω το συγκεκριμένο πρόβλημα. Ροξάνη τι λες? Φώναζε λίγο σε παρακαλώ. Εκτελεί και ελέγχει. Έχει δηλαδή μια επίγνωση, ελέγχει τι είναι αυτό το οποίο ζητάει το πρόβλημα και εκτελεί, δίνει οδηγίες. Πολύ σωστά. Το προηγούμενο δεν ολοκληρώσατε. Τώρα, οι εκτελεστικές δομές ελέγχου κάτω από τον κεϊς περιλαμβάνουν τουλάχιστον τρία στοιχεία. Σύμφωνο με τον ορισμό τον οποίο δώσαμε για αυτές. Πρώτον, μια αναπαράσταση του προβλήματος ή της κατάστασης που έχω να διαχειριστώ. Έτσι, δηλαδή μια αναπαράσταση των συνθηκών για τις οποίες το σχέδιο είναι κατάλληλο. Πολύ απλά, τι ζητάει το πρόβλημα που έχω μπροστά μου. Έτσι, μια αναπαράσταση των πιο συνηθισμένων στόχων σε αντίστοιχες καταστάσεις, δηλαδή των επιθυμητών συνθηκών που συνδέονται με την εφαρμογή του σχέδιου. Τι σημαίνει αυτό το πράγμα. Το τι ζητάει το πρόβλημα που έχω στο νου μου συνδέεται με, ψάχνω στη μνήμη μου, έχω ξανασυναντήσει τέτοια προβλήματα, πώς θα έχω λύσει. Έτσι, τι μεθόδους είχα εφαρμόσει, τι στρατηγικές, είναι κάτι καινούριο, είναι κάτι παντελώς καινούριο ή κάτι που έχει στοιχεία που θα έχω αξιοποιήσει στο παρελθόν, μπορώ να τα αξιοποιήσω και τώρα και να βρω κάτι καινούριο. Άρα λοιπόν, τρία στοιχεία. Πρώτον, η αναπαράσταση του προβλήματος που έχω μπροστά μου, η αναπαράσταση συναφών προβλημάτων, θα λέγαμε, που έχω λύσει στο παρελθόν. Και τρίτον, αφού προηγείται το ένα και το δύο, βεβαίως θα καταλήξω στην αναπαράσταση της στρατηγικής, την οποία θα επιλέξω για να επιλύσω το πρόβλημα που έχω μπροστά μου. Άρα λοιπόν, τι είναι η αναπαράσταση της στρατηγικής, την οποία θα χρησιμοποιήσω. Ένα σύνολο νοερών βημάτων που θα εφαρμόσω από την τρέχουσα κατάσταση του προβλήματος τα ζητούμενα προς το στόχο. Προς την επιθυμητή κατάσταση, όσο το δυνατόν βεβαίως, πιο σωστά, πιο γρήγορα κλπ. Άρα λοιπόν, οι εκτελεστικές δομές ελέγχου περιλαμβάνουν τρία στοιχεία. Την αναπαράσταση του προβλήματος που έχω μπροστά μου, την αναπαράσταση συναφών προβλημάτων, με τα οποία έχω λύσει το παρελθόν και την αναπαράσταση της στρατηγικής, της μεθόδου, με την οποία θα επιλέξω για να επιλύσω το πρόγραμμα που έχω μπροστά μου. Σαφή? Σαφή. Και πάμε τώρα στα στάδια της ανάπτυξης θεωρίας του case. Άρα λοιπόν, είδαμε πώς περιγράφει την ικανότητα της επεξεργασίας, είδαμε πώς περιγράφει τις γνωστικές δομές τις οποίες ονομάζει εκτελεστικές δομές ελέγχου. Έτσι, και να περάσουμε λίγο στα στάδια της ανάπτυξης θεωρίας του case. Ο case ήταν υπέρ των σταδίων, μίλησε για στάδια. Έτσι. Προς το τέλος λίγο άρχισε να τα τροποποιεί, αλλά αναφερόταν σε στάδια της ανάπτυξης. Και όπως βλέπετε, προσδιόρισε και αυτός τέσσερα στάδια της ανάπτυξης, τα οποία, αν δείτε λίγο χρονικά πώς τα προσδιορίζει, τι σας θυμίζουν τα στάδια του case. Τα στάδια του πιαζέ πολύ σωστά, έτσι. Το πρώτο στάδιο, το οποίο το ονομάζει αισθησιοκινητικό, θα πρέπει να σας πω ότι όλοι όσοι μιλούν για στάδια, το πρώτο στάδιο δεν μπορούν να το ονομάσουν διαφορετικά, γιατί είναι το στάδιο στο οποίο ουσιαστικά είναι οι δράσεις, είναι οι αισθήσεις, τα αντανακλαστικά, μέσα από την κίνηση και τη δράση, το παιδί οικοδομή, τα σχήματα και το καθεξής. Το οποίο το κατεβάζει λίγο χρονικά ο case, έτσι. Το πάει περίπου, ο πιαζέ που το σταματούσε το πρώτο στάδιο, κορίτσια. Στα δύο χρόνια, πολύ σωστά, έτσι. Τώρα το κατεβάζει πού, στους 18 μήνες, τον ενάμιση χρόνο. Το δεύτερο στάδιο το ονομάζει διασυσχετικό. Το ονομάζει, έχουμε για το καθένα μετά, το προσδιορίζει χρονικά από το ενάμιση έτος μέχρι τα πέντε έτη. Το διαστασιακό είναι το επόμενο από τα πέντε μέχρι τα 11 χρόνια και το διανισματικό από τα 11 μέχρι τα 19 χρόνια. Παρατηρήσεις, χρονικές. Το πρώτο στάδιο το κατεβάζει, το πάει μέχρι το ενάμιση έτος, ο πιαζέ το πήγαινε μέχρι τα δύο. Το δεύτερο στάδιο, ο πιαζέ, μέχρι πού το έφτανε, θυμάστε? Δεν άκουσα. Έξι με εφτά, πολύ σωστά, έξι με εφτά. Όμως τι έλεγε ο πιαζέ, ότι σε αυτό το δεύτερο στάδιο το, έτσι, το pre-operational stage, που έλεγε, το χώριζε σε δύο επιμέρους υπό στάδια. Στο προλογικό και το ενωρωτικό. Και μάλιστα το προλογικό μέχρι πού το έφτανε, μήπως το έφτανε, μέχρι τα πέντε χρόνια ο πιαζέ. Άρα λοιπόν ο case ουσιαστικά σταματάει το δεύτερο του στάδιο εκεί που θεωρούσε ο πιαζέ ότι είχαμε οριζόντιο, αλλά όχι κάθετον τεκαλάς, για να σας χρησιμοποιήσω τους όρους που είχατε κάνει στην εξελικτή ψυχολογία. Δηλαδή, θεωρούσε ότι είχαμε αλλαγές, όχι όμως τόσο μεγάλες αλλαγές, οι οποίες να σηματοδοτούσαν την αλλαγή στα δύο. Το προλογικό και το ενωρωτικό. Λοιπόν, ο case όμως θεωρεί ότι εκεί έχω αλλαγή στα δύο, στα πέντε έτη, από τα πέντε περίπου μέχρι το τέλος της σχολικής ηλικίας, λίγο πολύ μαζί, είναι 11 με 12, έλεγε και ο πιαζέ, έτσι. Και βεβαίως το διανισματικό, το τελευταίο του στάδιο, το κρατάει, πού το σταματούσε ο πιαζέ, φωνάξτε. Καλά τα λένε, φωνάξτε στα 16, έτσι, στα 16 λοιπόν, στα 16. Ο case τι κάνει, το επιμυκίνει, το πάει μέχρι τα 19. Έχετε καμιά ερμηνεία γιατί άραγε ένας νεότερος θεωρητικός να επιμυκίνει την περίοδο ενός σταδίου, του τελευταίου σταδίου ανάπτυξης, για σκεφτείτε λίγο. Τι λέτε Κατερίνα, φωνάξτε. Δηλαδή η αλλαγή στην κομμή της κοινωνίας. Έτσι, και επίσης η εκπαίδευση. Φιλιό. Ας τα αφήσουμε αυτά, γιατί του Έριξον δεν ήταν τόσο γνωστική ανάπτυξη, ήταν κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη, έτσι. Η Κατερίνα είπε σε σχέση με την πολιτισμική ανάπτυξη, μέρος της οποίας, διάσταση σημαντική της οποίας βέβαια είναι η εκπαίδευση. Η εκπαίδευση επιμυκίνεται όλο και περισσότερο και η εκπαίδευση αποτελεί μηχανισμό αλλαγής, έτσι δεν είναι. Άρα λοιπόν, επειδή, σκεφτείτε ότι αυτά, ο Κέις θα είπε την δεκαετία του 80, ήσασταν γεννημένες τότε περίπου. Όχι, το 90 είστε πρώτα. Εσείς κάθε φορά το κροατήριο μικραίνει και εμείς μεγαλώνουμε, είναι λίγο κάπως να το συνειδητοποιεί κάποιος, έτσι. Θα είπε την δεκαετία του 80 και του 90 όμως, δηλαδή σας είπα ότι πέθανε τα 2000, ήδη όμως οι αλλαγές στην εκπαίδευση, δηλαδή ο κόσμος είχε αρχίσει να μορφώνεται πολύ περισσότερο. Η μέση διάρκεια σπουδών είχε επιμυκνθεί αρκετά. Άρα λοιπόν, επιμυκίνει και την ανάπτυξη και την πορεία της ανάπτυξης ο Κέις, έτσι. Για να το είμαι τώρα για το καθένα από αυτά. Λοιπόν, το πρώτο το αισθησιοκινητικό βασίζεται βεβαίως στην αντίληψη των αντικειμένων που έχει το βρέφος, έτσι το νεογέννητο και τη δράση του πάνω σε αυτό, έτσι. Αν δει ένα μωρό έξι μήνων μια μπάλα που είναι κοντά του και τη θέλει, τι θα κάνει, θα πλώσει το χέρι του ή θα συρθεί έτσι για να την πάρει. Ή αν είναι πιο μακριά μπορεί να γκρινιάξει, να δηλώσει την επιθυμία του με κάποιον τρόπο για να δώσει στους άλλους το μήνυμα ότι θέλει την μπάλα κοντά του. Άρα λοιπόν, η ανάπτυξη σε αυτή την περίοδο στηρίζεται στις αισθήσεις, τι του λένε τα αισθητήρια όργανα, έτσι στην επιθυμία και στο τι κάνει το ίδιο για να ικανοποιήσει αυτό το οποίο θέλει. Έτσι, εξού και το αισθησιοκινητικό. Λοιπόν, το δεύτερο το δίασης σχετικό στάδιο, έτσι, διακρίνεται από απλές σχέσεις, είναι σαφώς αναβαθμισμένο σε σχέση με το προηγούμενο, δεν υπάρχει αμφιβολία, απλές σχέσεις μεταξύ αναπαραστάσεων και αντικειμένων πράξεων. Βλέπετε, η δράση, η αντίληψη και η δράση αντικαθίσταται από μια κρίσιμη λέξη, μια λέξη κλειδί. Ποια είναι η λέξη κλειδί από το ενάμιση, έτος και μετά ή τα δύο που έλεγε ο Πιαζέ που εμφανίζονται, Κατερίνα, οι αναπαραστάσεις. Είτε έχουν τη μορφή της συμβολικής λειτουργίας της γλώσσας είτε ακόμη και της εσωτερικής αναπαράστασης. Άρα λοιπόν η αναπαράσταση είναι αυτή η οποία εμφανίζεται και βεβαίως αυτήν την περίοδο, ενάμιση με πέντε περίπου έτη, έτσι, έχουμε τις απλές σχέσεις μεταξύ αναπαραστάσεων και αντικειμένων, μη πράξεων, κινήσεων, δράσεων και λοιπά και έτσι έχουμε λέξεις να αναπαριστούν αντικείμενα, έτσι, η λέξη μπάλα και όταν δεν υπάρχει η μπάλα μπροστά εννοούμε συγκεκριμένο πράγμα, έτσι. Αυτό κατοχυρώνται, οικοδομείται και αυτοματοποιείται και βεβαίως νοηρές εικόνες. Άρα λοιπόν και λέξεις και νοηρές εικόνες έτσι και η μετάβαση από το να υπάρχει εξωτερικά και μετά να υπάρχει μόνο η νοερή αναπαράσταση είναι επίτευμα του συγκεκριμένου σταδίου. Στο τρίτο σταδίο το διαστασιακό, έτσι, έχω σχέσεις μεταξύ των σχέσεων του προηγούμενου σταδίου, διαστάσεις λοιπόν. Βλέπετε ότι, θυμάστε μια βασική ιδέα που είχαμε πει ότι κάθε επόμενο στάδιο βασίζεται και οργανώνεται στα επιτεύματα του προηγουμένου. Εδώ έτσι όπως τα περιγράφει ο Κέις είναι πάρα πολύ εμφανές αυτό, διότι λέει, στο τρίτο στάδιο έχουμε σχέσεις μεταξύ των σχέσεων του προηγούμενου σταδίου και έτσι οικοδομούνται οι διαστάσεις. Άρα λοιπόν έχω τις αναπαραστάσεις διασυνδεδεμένες με συνεπής σχέσεις μεταξύ τους. Μπορεί να έχω για παράδειγμα το παιδί αυτής της ηλικίας, μπορεί να αντιληφθεί μία νοερή σειρά αριθμών που αλλάζουν ξέρω εγώ ένα δύο, δύο, τέσσερα, έξι, οχτώ και καταλαβαίνει τη σχέση μεταξύ των στοιχείων, έτσι. Κοινείται όμως σε μία διάσταση, έτσι, αυτής της αύξησης ή της μίωσης ανάλογα πώς θα ήταν η νοερή σειρά, έτσι. Στο τέταρτο στάδιο που είναι και το πλέον αναβαθμισμένο και θεωρητικά ολοκληρώνεται η γνωστική ανάπτυξη, έχουμε τις σχέσεις πλέον μεταξύ διαστάσεων. Πριν είχα τις σχέσεις μεταξύ σχέσεων του προηγούμενου σταδίου, τώρα έχω τις σχέσεις μεταξύ διαστάσεων, διότι η διάσταση αποτελεί τη βασική μονάδα του τρίτου σταδίου. Άρα, λοιπόν, το τέταρτο στάδιο αναφέρεται στις σχέσεις μεταξύ των διαστάσεων, οι οποίες προοδευτικά βελτιώνονται έτσι ώστε σύνθετες σχέσεις συμμεταβολής να γίνονται κατανοητές, όχι μία διάσταση λοιπόν, περισσότερες διαστάσεις. Για παράδειγμα, οι αναλογίες. Τουλάχιστον δύο και περισσότερα πράγματα για να καταλάβω τη σχέση, πότε είναι ανάλογο κάτι κάποιον άλλο. Άρα, λοιπόν, οι αναλογίες αποτελούν επίτευμα του τέταρτου σταδίου. Βλέπουμε, λοιπόν, και εδώ μία βαθμιαία βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος. Προσέξτε, όμως, και νομίζω στο στόχο κάπου κάτω, όχι όμως ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης μίας λογικής ενιαίας οντότητας του συστήματος, ως ικανότητας επεξεργασίας, η οποία είναι συνεχώς βελτιούμενη με την πρόοδο της ηλικίας και κυρίως γιατί είναι βελτιούμενη, γιατί συρρικνώνεται το εκτελεστικό πεδίο και αυξάνεται το πεδίο της βραχέχρονης αποθήκευσης. Μην το ξεχνάτε. Αυτό έτσι ορίζει την ανάπτυξη, η οποία εκφράζεται μέσα από τα τέσσερα στάδια. Να το ξαναπώ. Λέω ότι ο Case περιγράφει την αναπτυξιακή πορεία μέσα από τέσσερα στάδια, όπως και ο Piazze, με τις επιμέρους διακρίσεις, διαφοροποίησης που είδαμε τις χρονικές. Διακρίνει λοιπόν τα τέσσερα αυτά στάδια, στα οποία βλέπουμε ότι το γνωστικό σύστημα καθίσταται όλο και πιο αποτελεσματικό και βλέπουμε ότι το κάθε επόμενο στάδιο να βασίζεται στα επιτεύματα του προηγούμενου σταδίου. Ωραία, έτσι λοιπόν στο πρώτο που είναι το αισθησιοκινητικό, το δεύτερο μάλλον βασίζεται στα επιτεύματα του πρώτου και πλέον η αναπαράσταση είναι αυτή η οποία το χαρακτηρίζει, στο δεύτερο έχω σχέσεις μεταξύ των αναπαραστάσεων με συνεχή, στο τρίτο έχω σχέσεις μεταξύ των αναπαραστάσεων με συνεπή τρόπο και στο τρίτο έχω σχέσεις μεταξύ διαστάσεων. Άρα λοιπόν το κάθε επόμενο, στο τέταρτο, σε κάθε επόμενο στάδιο έχω νέα επιτεύματα που βασίζονται στα επιτεύματα του προηγούμενου σταδίου. Όμως αυτά τα τέσσερα στάδια τα βλέπει με την πρόοδο της ηλικίας OK ως συνάρτηση της ανάπτυξης του γνωστικού συστήματος ως ικανότητας επεξεργασίας και όχι ως λογικής ενιαίας οντότητας που τα βλέπε ο Πιαζέ. Δεν είναι δηλαδή το γνωστικό σύστημα μια ενιαία ολική δομή με λογικό χαρακτήρα η οποία αλλάζει με την πρόοδο της ηλικίας, αλλά είναι ικανότητα επεξεργασίας η οποία βελτιώνεται και πώς βελτιώνεται βελτιώνεται γιατί κάθε φορά και το βλέπετε εδώ. Κάθε φορά έχω τη δυνατότητα να επεξεργάζουμε περισσότερες πληροφορίες διότι εδώ μπορώ να επεξεργάζουμε αναλογίες πριν μπορούσα μόνο μια διάσταση. Έτσι άρα λοιπόν έχω το γνωστικό σύστημα συνεχώς βελτιούμενο, βελτιούμενο όμως ως ικανότητα επεξεργασίας γιατί αυξάνει το πεδίο της βραχέχρονης αποθήκευσης, μπορώ να επεξεργάζουμε περισσότερες πληροφορίες με την πρόοδο της ηλικίας και ταυτόχρον ως αυτοματοποιώ τις στρατηγικές μου, γίνομαι πιο αποτελεσματικός χρήστης στρατηγικών. Ελένη. Άρα η ανάπτυξη είναι συνεχή με βάση από το ποιο είναι συνεχή. Όχι ασυνεχής, ασυνεχής, αλλά είναι ασυνεχής. Στα αρχικά του ήταν ασυνεχής, μετά λίγο το άλλαξε, έτσι. Γι' αυτό και μιλάει για στάδια. Εντάξει, ωραία. Λοιπόν τώρα, θυμάστε που είχαμε πει μία από τις βασικές αρχές των νεοπιαζετιανών θεωριών, ήταν η αρχή της ανακυκλόμενης ανάπτυξης. Κάθε στάδιο για τον κέης διακρίνεται σε τέσσερα επίπεδα ή υποστάδια, τα οποία είναι ίδια για όλα τα στάδια. Ποια είναι αυτά τα τέσσερα επίπεδα ή υποστάδια της λειτουργικής σταθεροποίησης του μονομερού συντονισμού, του δημερού συντονισμού και του λεπτομερού ή πιο εκλεπτισμένου σύνθετου συντονισμού. Και λέει ο κέης, μέσα σε κάθε στάδιο, προοδευτικά όλο και πιο σύνθετα σχήματα μπορούν να γίνονται κατανοητά και να διασυνδέονται μεταξύ τους κατά τη λύση ενός προβλήματος. Θέλω λίγο να σας το περιγράψω πολύ εικονικά, αν υποθέσουμε πόσα είναι τα στάδια του κέης, 4, σίγμα 1, σίγμα 2, σίγμα 3, σίγμα 4. Εκτός από το αισθησιοκινητικό στο οποίο δεν έχει ασχοληθεί ο ίδιος, εν πάση περιπτώσει και η υπόλοιπη νεοπιαζετχαινία, αλλά εν πάση περιπτώσει θεωρεί ότι ακόμη και σε αυτό. Εδώ έχουμε σίγμα 1 α, σίγμα 1 β, σίγμα 1 γ, σίγμα 1 δ. Και αντίστοιχα εδώ σίγμα 2 α, σίγμα 2 β, σίγμα 2 γ, σίγμα 2 δ. Και βεβαίως και εδώ α, β, γ, δ και α, β, γ, δ. Λέει λοιπόν ο κέης ότι εντός του κάθε σταδίου, στο πρώτο, στο δεύτερο, στο τρίτο και στο τέταρτο, έχω τέσσερα επιμέρους επίπεδα, τέσσερα επιμέρους υποστάδια της λειτουργικής σταθεροποίησης του μονομερού συντονισμού, του δίμερου συντονισμού και του πιο σύνθετου συντονισμού. Πολύ λίγα πράγματα θα σας πω, δεν ξέρω αν σας τα έχω και στην επόμενη διαφάνεια. Εντάξει αυτό θα σας το πω αμέσως μετά. Στη λειτουργική σταθεροποίηση, το λέει και η λέξη, τι καταφέρνει το άτομο. Καταφέρνει ουσιαστικά, έχει σταθεροποίηση αυτά τα οποία ήξερε μέχρι τώρα. Και είναι το πρώτο του κάθε επόμενου, το πρώτο υποστάδιο του κάθε σταδίου. Έχει σταθεροποίηση αυτά του προηγουμένου. Στο επόμενο το β εντός κάθε σταδίου μπορεί να συντονίσει μία μεταβλητή, στο γ μπορεί να συντονίσει δύο μεταβλητές και στο δ ακόμα περισσότερες μεταβλητές. Προσέξτε όμως, είδατε πώς θα σας τα περιέγραψε εδώ, αβ γδ, αβ γδ, αβ γδ, αβ γδ. Θα σας τα αλλάξω τώρα λίγο. Γιατί αυτά τα δύο, και έτσι πάμε και στο ερώτημα της Ελένης, δεν έχω ένα κόκκινο στυλό, αυτά τα δύο δεν είναι διακριτά μεταξύ τους. Το τελευταίο υποστάδιο του κάθε σταδίου ταυτίζεται με το πρώτο στάδιο του επόμενου σταδίου. Αυτή είναι και η ανακυκλώμενη ανάπτυξη. Το τελευταίο υποστάδιο, το τελευταίο επίπεδο του κάθε σταδίου αποτελεί το πρώτο του επόμενου σταδίου και μιλάμε για την ανακυκλώμενη ανάπτυξη. Γιατί ανακυκλώμενη ανάπτυξη, διότι εδώ έχω τέσσερα, εδώ έχω τέσσερα, εδώ έχω τέσσερα, εδώ έχω τέσσερα, έτσι και μάλιστα αυτά τα τέσσερα είναι ίδια για το κάθε στάδιο, βεβαίως με τα χαρακτηριστικά του κάθε σταδίου. Προφανώς τα τέσσερα αυτά δεν είναι ίδια ακριβώς με αυτά ή με αυτά γιατί αυτά είναι πιο αναβαθμισμένα, αυτά ακόμα πιο αναβαθμισμένα, αυτά ακόμα πιο αναβαθμισμένα. Όμως το πρώτο από αυτά είναι η λειτουργική σταθεροποίηση του προηγούμενου, το δεύτερο είναι ο μονομερής συντονισμός, το τρίτο είναι ο διμερής συντονισμός που σημαίνει εντός του κάθε σταδίου έχω αυτήν την αναβάθμιση από επίπεδο σε επίπεδο. Και όταν λέμε το πρώτο εδώ για παράδειγμα είναι η λειτουργική σταθεροποίηση για το τρίτο στάδιο και ταυτίζεται με το νεκλεπτισμένο συντονισμό, με το σύνθετο συντονισμό, στην πραγματικότητα τι κάνει. Μεταβαίνουμε στο επόμενο στάδιο σταθεροποιώντας αυτά τα οποία έχουμε κερδίσει κατά το προηγούμενο στάδιο. Και γι' αυτό στο ερώτημα συνέχεια ή ασυνέχεια της ανάπτυξης εδώ λίγο τα αλλάζει τώρα. Ερχόμαστε ενώ μιλούσε δηλαδή βλέπουμε ότι βλέπει πιο μεγαλύτερη συνέχεια στην ανάπτυξη από ασυνέχεια όπως έβλεπα πιαζε. Έτσι, εντάξει. Άρα λοιπόν θα το θυμάστε αυτό ότι το τελευταίο υποστάδιο, το τελευταίο επίπεδο αποτελεί και το πρώτο του προηγούμενου σταδίου αποτελεί το πρώτο επίπεδο του επόμενου σταδίου και βεβαίως αυτή είναι η περίφημη ανακυκλώμενη ανάπτυξη ή recursive development, recursion, recursive phenomenon. Σαφή. Λοιπόν, αυτή την ανάπτυξη τώρα των υποσταδίων, ο Case την παρομοιάζει με μία σκάλα και μάλιστα ένα του βιβλίου είχε τον τίτλο αυτό το πράγμα, το mind staircase, η σκάλα του μυαλού. Το βίντεο που βρήκα που σας είπα ότι είχε ένα κόστος αυτό το πράγμα παρουσίαζε, το πώς περιέγραφε την αναπτυσσόμενη σκέψη ως σκάλα. Και πώς το υποστηρίζει αυτό, εάν τα υποστάδια ορίζονται και περιορίζονται από τα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του νου, προσέξτε, ως ικανότητας επεξεργασίας πάντα, όχι ως λογικής δομής καταπιαζε, τότε όλα τα έργα ενός συγκεκριμένου επίπεδου, ανεξαρτήτως του περιεχομένου τους, θα έπρεπε ή να επιλύονται ή να μην επιλύονται. Τι λέει δηλαδή εδώ ο Case. Εάν τα υποστάδια εντός του κάθε στάδιο, ας πάρουμε στο δεύτερο στάδιο, ορίζονται και περιορίζονται από τα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του νου. Ποια είναι τα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του νου, κορίτσια. Σε ποιους μηχανισμούς της ανάπτυξης αναφέρετε, Ελένη, της ορήμανσης. Άρα λοιπόν, ό,τι η ορήμανση έχει δώσει, με ό,τι η ορήμανση έχει πρικήσει κάποιον, αν λοιπόν τα υποστάδια ορίζονται και περιορίζονται από τα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του νου, πάντα ως ικανότητας επεξεργασίας με αυτήν την κατανομή, τότε όλα τα έργα ενός συγκεκριμένου επιπέδου, ανεξαρτήτως του περιεχομένων τους, θα έπρεπε ή να επιλύονται ή να μην επιλύονται. Τι σημαίνει εδώ, ότι αν για παράδειγμα το δεύτερο επίπεδο του δεύτερου σταδίου διαμορφώνει μια συγκεκριμένη κατάσταση για το αναπτυσσόμενο νου, τότε λέει αυτή η συγκεκριμένη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί για εξαιτίας της ορίμανσης, για λόγους ορίμανσης, θα πρέπει να επιλύει, έτσι, όλα τα έργα που αντιστοιχούν σε αυτό το επίπεδο, ανεξαρτήτως του περιεχομένου τους, που σημαίνει ότι, ας είναι μαθηματικά, ας είναι γλωσσικά, ας είναι χωροταξικά, κανονικά, η ορίμανση δίνει τη δυνατότητα να επιλύονται προβλήματα αυτού του επίπεδου, αυτής της συνθετότητας, ανεξαρτήτως του περιεχομένου τους, έτσι έλεγε ο Κέις. Όμως, και μάλιστα αρχικά οι έρευνες του και τα πειράματά του κινούνταν υπέρ της υποστήριξης αυτού του πράγματος, δηλαδή ήθελε να έχει αποδείξεις υπέρ της παραπάνω εγκμηνίας και είχε κάποια δεδομένα, όμως, την πορεία των ερευνητικών, των εβριμμάτων, άλλαξε πάλι. Ήταν δυναμική η ανάπτυξη των θεωριών, εκείνη την περίοδο πραγματικά δημοσιεύονταν συνεχώς μελέτες που έβαζαν τους θεωρητικούς να ξανασκέφτονται, να ξαναβλέπουν τα δεδομένα τους και το καθεξής. Έτσι, λοιπόν, στην αρχή ο Κέις έλεγε ότι η ακολουθία υποσταδίων είναι ίδια κατά την ανάπτυξη της μαθηματικής, της εικονικής και της κοινωνικής σκέψης αλλά και της σχεδιαστικής ικανότητας, γιατί αυτά τα τέσσερα πεδία είχε στην αρχή διακρίνει. Λέει ότι, άρα λοιπόν, αυτά τα τέσσερα υποστάδια εμφανίζονται και στη μαθηματική σκέψη και στην σχεδιαστική ικανότητα και στην κοινωνική σκέψη και δεν αλλάζει, δηλαδή δεν μπορεί να βρίσκεται κάποιος στη μαθηματική σκέψη στο σίγμα 2β και στη λεκτική σκέψη στο σίγμα 2γ. Αυτό με άλλα λόγια έλεγε ότι η ορήμαση είναι αυτή που καθορίζει, άρα όλοι βρίσκονται στο ίδιο υποεπίπεδο, γιατί έτσι η ικανότητα επαξεργασίας το έχει καθορίσει λόγω των κατασκευασιστικών της χαρακτηριστικών. Εντάξει. Όμως, αυτό ξεκίνησε να σας λέω, αργότερα ο Κέις, τροποποίησε τις απόψεις του για την πορεία της γνωστικής ανάπτυξης, αναγνωρίζοντας ότι μπορεί να υπάρχουν διαφορές και στη δομή και στην ανάπτυξη διαφορετικών πεδίων σκέψης, εξαιτίας, και υπογραμμίστε το αυτό, των σημασιολογικών διαφορετικών χαρακτηριστικών που υπάρχουν μεταξύ τους. Και έτσι, τις εκτελεστικές δομές ελέγχου, τις αλλάζει όνομα και τις λέει κεντρικές εννοιολογικές δομές. Και θα σας το εξηγήσω αυτό. Άρα, λοιπόν, εκεί που μιλούσαμε για εκτελεστικές δομές ελέγχου, μέχρι τότε είχαμε αναφερθεί καθόλου στην εξειδίκηση των πληροφοριών, ότι οι εκτελεστικές δομές ελέγχου μπορεί να ήταν διαφορετικές αν το περιεχόμενο των πληροφοριών διαφοροποιούνταν. Όχι. Έτσι, ήταν τα πρώτα άρθρα του Κέις. Στην πορεία, λοιπόν, αλλάζει διότι είχε ερευνητικά δεδομένα τα οποία δεν υποστήριζαν αυτή την αρχική του θεώρηση και αναγνωρίζει ότι μπορεί να υπάρχουν διαφορές και στη δομή και στην ανάπτυξη διαφορετικών πεδιών σκέψης εξαιτίας των διαφορών που υπάρχουν μεταξύ διαφορετικών συμμεσολογικών πεδιών. Και εισάγει την έννοια των central conceptual structures, έτσι, των κεντρικών εννοιολογικών δομών. Και γιατί της λέει, προσέξτε λίγο, ενδεχομένως, να σας δημιουργήθηκε ήδη η απορία, ωραία, υποψιαζόμαστε ότι αρχίζει να μιλάει για εξειδικευμένες ικανότητες, για εξειδικευμένα πεδιασκέψεις, έτσι, δεν είναι αυτό, δεν υποψιαζόμαστε όλοι, ωραία. Γιατί, όμως, εξακολουθεί να τις λέει κεντρικές, ενώ, δηλαδή, εισάγει την έννοια της εξειδίκευσης της σκέψης, έτσι, εξακολουθεί για κάποιο λόγο να δίνει ένα επίθετο, το οποίο μας απομακρύνει από την εξειδίκευση, έτσι, κεντρικές εννοιολογικές δομές. Ας δούμε, λοιπόν, τι είναι και μετά θα σχολιάσουμε και το γιατί τις ορίζει κεντρικές. Τι είναι, καταρχήν, οι κεντρικές εννοιολογικές δομές, είναι δίκτυα σημασιολογικών κόμβων, έτσι, και των σχέσεων μεταξύ τους, τα οποία έχουν ένα εξαιρετικά ευρύ πεδίο εφαρμογής, χωρίς, όμως, αυτό υπογραμμίστε το, να κινούνται στο εύρος του συστήματος. Άρα, βεβαίως, η ποσότητα, έτσι, το ποσοτικό πεδίο, η ποσοτική σκέψη, είναι μια πάρα πολύ, έχει πολύ μεγάλο εύρος εφαρμογής, δεν καλύπτει, όμως, το σύνολο του συστήματος, δεν καλύπτει το χώρο, είναι άλλο πράγμα η ποσότητα, λέει, και άλλο πράγμα ο χώρος, με πολύ μεγάλα πεδία εφαρμογής, πεδία δράσης, αλλά διαφορετικά μεταξύ τους. Και παίζουν κεντρικό ρόλο ως προς τη λειτουργία των παιδιών στα πλαίσια του πεδίου αυτού. Άρα, λοιπόν, πρόκειται για δίκτυα σημασιολογικών κομ, σημασιολογικών, δηλαδή, πληροφοριών, έτσι, σχέσεων μεταξύ των πληροφοριών μεταξύ τους, είναι εξαιρετικά ευρύ το πεδίο εφαρμογής, δεν κινούνται στο σύνολο, όμως, της πραγματικότητας, έτσι, και βεβαίως παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται τα παιδιά αυτά τα παιδεία. Ποια είναι τώρα τα παιδεία τα οποία εισάγει ο Κέης, υποσότητα, έτσι, ο χώρος, η κοινωνική συμπεριφορά, ήταν ενδιαφέρουσα η προσέγγιση για το ότι η κοινωνική συμπεριφορά με την έννοια των προθέσεων, των κοινωνικών αντιλήψεων, των κοινωνικών νήξεων και λοιπά, ο λόγος και κυρίως μιλάει για αφήγηση, για νάρατιβς, μιλάει ο Κέης, η μουσική και η κινητική συμπεριφορά. Και σε όλα αυτά, στα έξι αυτά, στις έξι αυτές κεντρικές εννοιολογικές δοκμές, έτσι, πάλι βλέπει ως μηχανισμούς της ανάπτυξης, φυσικά από τη μία την ορίμαση και από την άλλη την άσκηση, έτσι, λογικό. Άρα, λοιπόν, ποσότητα, χώρος και με το χώρο συνδέει σε πολύ μεγάλο βαθμό τη σχεδιαστική ικανότητα, κοινωνική συμπεριφορά, λόγος, κυρίως μέσω της αφηγηματικής ικανότητας, μουσική και κινητική συμπεριφορά. Και μας θυμίζει λίγο και τις σύγχρονες θεωρίες νοημοσύνης για τις πολλαπλές νοημοσύνες, έτσι. Α, να το, ναι, ένα λεπτό, ναι, ναι, ναι, ναι. Αν κινούντας το εύρος όλου του συστήματος, τότε δεν θα είχαμε αυτό που λέγαμε για να χρησιμοποιήσουμε πια ζετιανούς όρους και να το καταλάβατε. Δεν θα είχαμε εξειδικευμένα παιδιά σκέψεις για την ποσότητα, ένα για το χώρο και λοιπά και το γνωστικό σύστημα ως μια ολότητα θα ήταν αυτό που θα ενεργοποιούνταν, είτε η πληροφορία ήταν ποσοτική, είτε ήταν εικονική, είτε ήταν λεκτική, είτε οτιδήποτε. Δεν κινούνται λοιπόν σε όλο το εύρος του συστήματος ή σε όλο το εύρος της κοινωνικής πραγματικότητας, πραγματικότητας που μας περιβάλλει, γιατί στην πραγματικότητα αυτές οι κεντρικές ενοιολογικές δομές είναι κοινωνικά, είναι κοινωνικά, πώς να το πούμε, έχουν έναν κοινωνικό χαρακτήρα, γιατί η πραγματικότητα της γεννάει, δηλαδή η πραγματικότητα γύρω μας μπορεί να αναλυθεί σε ποσότητες, σε εικόνες, σε λόγο, σε μουσική κλπ. Άρα λοιπόν είναι κοινωνικά καθορισμένες αυτές οι κεντρικές ενοιολογικές δομές. Εντάξει. Ναι Κατερίνα. Από ό,τι αυτές οι δομές έχουν ουσιαστικά να αλλάξουν από όσα εξηγεί τη μεταγκίνηση μέσα στα υποστάδια, με τα υποστάδια τα κρατάει όπως είναι. Τα υποστάδια τα τέσσερα τα κρατάει όπως είναι, απλώς θεωρεί ότι, νομίζω το έχουμε και παρακάτω, θεωρεί ότι σε διαφορετικές κεντρικές ενοιολογικές δομές, το σύστημα μπορεί να βρίσκεται σε διαφορετικό επίπεδο. Εξαιτίας, ως αποτέλεσμα της άσκησης βέβαια. Ναι, ναι, ναι. Λοιπόν, σε κάθε τώρα κεντρική ενοιολογική δομή, εμπλέκεται ένας αριθμός κεντρικών διαδικασιών ή σχημάτων, οι οποίες ενεργοποιούνται σε ένα ευρύ πεδίο σχετικών καταστάσεων. Και ποια μπορεί να είναι αυτά τα κεντρικά σχήματα. Λέει, για παράδειγμα, ότι στην ποσοτική κεντρική ενοιολογική δομή το σχήμα λίγο πολύ είναι αυτό το οποίο βρίσκεται σε όλες τις σχέσεις. Δηλαδή, φαίνεται ότι υπάρχουν κάποιες κεντρικές πυρηνικές διαδικασίες, οι οποίες ενεργοποιούνται σε ένα ευρύ πεδίο στα πλαίσια μιας καθεκεντρικής ενοιολογικής δομής. Ή για τη χωρική κεντρική ενοιολογική δομή το σχήμα κοντά μακριά, σε σχέση με τον προσανατολισμό μας και την κίνησή μας στον χώρο, ή για την κοινωνική κεντρική ενοιολογική δομή το ζήτημα των προθέσεων και των δράσεων. Καταλαβαίνω ότι έχει πρόθεση γι' αυτό που έκανε κάποιος απέναντί μου. Αυτό θα καθορίσει πολύ τον τρόπο με τον οποίο θα ενεργοποιηθεί η κοινωνική κεντρική ενοιολογική δομή. Άρα, λοιπόν, φαίνεται ότι σε κάθε κεντρική ενοιολογική δομή υπάρχουν κάποιες κεντρικές διαδικασίες, όπως το σχήμα λίγο πολύ, το κοντά μακριά και το καθεξής. Τώρα, επανερχόμαστε σε αυτό που ξεκινήσαμε να λέμε νωρίτερα. Γιατί, ενώ μιλάει για εξειδικευμένα παιδεία, χρησιμοποιεί τον όρο κεντρικός, κεντρικές ενοιολογικές δομές, για τρεις λόγους. Τους δύο τους βλέπετε εδώ. Πρώτον, θεωρεί ο Κέις ότι αυτές οι κεντρικές ενοιολογικές δομές αποτελούν το ενοιολογικό κέντρο της κατανόησης του παιδιού για ένα ευρύ πεδίο καταστάσεων. Για παράδειγμα, ποιες μπορεί να είναι αυτές οι καταστάσεις? Όλες οι καταστάσεις που έχουν σχέση με ποσόιτες συγκροτούν την ποσοτική κεντρική ενοιολογική δομή. Αυτές που αναφέρονται σε χωρικές σχέσεις συγκροτούν τη χωρική κεντρική ενοιολογική δομή. Άρα, λοιπόν, αποτελούν το κέντρο της κατανόησης για ένα πολύ διευρυμένο πεδίο καταστάσεων της καθημερινότητάς μας. Επιπλέον, αποτελούν τα κεντρικά στοιχεία γύρω από τα οποία το παιδί θα οικοδομήσει τις πιο επεξεργασμένες έννοιες. Βεβαίως, πάντα στα πλαίσια ενός συγκεκριμένου πεδίου, μιας συγκεκριμένης κεντρικής ενοιολογικής δομής. Η οποία κεντρική ενοιολογική δομή αποτελεί, λέει, τον κεντρικό πυρήνα γύρω από τον οποίο εκτιλήσεται η γνωστική ανάπτυξη του παιδιού αυτού. Έτσι, λοιπόν, στην ποσοτική, θα λέγαμε, κεντρική ενοιολογική δομή, μάλλον η ποσοτική κεντρική ενοιολογική δομή αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα γύρω από τον οποίο εκτιλήσεται η γνωστική ανάπτυξη του παιδιού στο πεδίο αυτό, το πόσα μαθηματικά θα μάθει, για παράδειγμα. Και όχι με την έννοια την ακαδημαϊκή, των ακαδημαϊκών μαθηματικών, αλλά το αν, για παράδειγμα, θα μπορεί να συναλλάστη με επιτυχία οικονομικά στις καθημερινές τους σχέσεις. Άρα λοιπόν, για την γνωστική ανάπτυξη του παιδιού σε αυτό το πεδίο, η ποσοτική κεντρική ενοιολογική δομή αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα, γύρω από αυτήν οικοδομούνται τα επόμενα στοιχεία της ανάπτυξης για το πεδίο αυτό. Και το τρίτο, που αυτό έχει πιο μεγάλη σχέση με την κεντρικότητα, την έννοια της κεντρικής επεξεργασίας, οι κεντρικές ενοιολογικές δομές δεν αποτελούν τίποτα άλλο, παρά αποτελούν κατεξοχήν το προϊόν μιας κεντρικής επεξεργασίας, της ικανότητας επεξεργασίας βεβαίως, αν και είναι εξειδικευμένα σε αναπαιδίες σημασιολογικά, δηλαδή αναφέρονται στην ποσότητα, στο χώρο, στην αφήγηση, στη μουσική κλπ, η δράση των κεντρικών ενοιολογικών δομών προσδιορίζεται, αλλά συνάμα και περιορίζεται από την κεντρική ικανότητα επεξεργασίας, η οποία είναι αυτή που κατεξοχήν αλλάζει με το πέρασμα της ηλικίας. Άρα λοιπόν, εδώ στην πραγματικότητα, τι λέμε, τι λέει μάλλον ο Κέις, λέει αυτό που είπαμε για την ορήμανση και την άσκηση, ότι στην πραγματικότητα το που μπορεί να φτάσει μια κεντρική εννοιολογική δομή ποιχή υποσοτική είναι συνάρτηση ποιου πράγματος της ορήμανσης, δηλαδή της κεντρικής επεξεργασίας, της κεντρικής ικανότητας επεξεργασίας. Είναι εξειδικευμένες σε ένα πεδίο, ποιοι υποσότητες, αλλά η δράση τους προσδιορίζεται και καθορίζεται ως προς το που θα φτάσει από την κεντρική ικανότητα επεξεργασίας. Βελτιώνεται με την πρόοδο της ηλικίας αλλά έχει όρια. Αυτό βεβαίως αυτομάτως δημιουργεί, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι όλες οι κεντρικές εννοιολογικές δομές διακρίνονται από κάποιες γενικές αρχές, κοινές μεταξύ τους, γιατί από πού προκύπτουν αυτές οι γενικές αρχές που είναι κοινές μεταξύ τους κορίτσια, Ελένη? Έτσι, ακριβώς επειδή όλες είναι προϊόντα της κεντρικής επεξεργασίας, ικανότητας επεξεργασίας πληροφοριών. Άρα λοιπόν πέρα από τις ιδιαιτερόιτες που έχουν σε σχέση με το πεδίο στο οποίο εφαρμόζονται, πέρα από την εξειδικεύση, ότι μια είναι για το χώρο, η άλλη για την ποσότητα, η άλλη για τις κοινωνικές σχέσεις και λοιπά, έχουν κάποιες γενικές αρχές, κοινές μεταξύ τους, ακριβώς γιατί προκύπτουν από την κεντρική ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών. Σαφή κορίτσια, κάποια ερώτηση, να ξαναπώ κάτι, ωραία. Τώρα, γενικά οι κεντρικές εννοιολογικές δομές, και σχολιάσαμε το κεντρικές, το εννοιολογικές, δεν το σχολιάσαμε. Γιατί τις λέει και εννοιολογικές δομές κορίτσια. Τις λέει κεντρικές, εξηγήσαμε για τους τρεις λόγους, αλλά τις λέει εννοιολογικές. Δεν τις λέει τώρα εκτελεστικές ή ελεγκτικές, αλλά εννοιολογικές. Γιατί πώς προσδιορίζονται αυτές και προκύπτουν. Ελένε. Ακριβώς, με βάση της σημασιολογίας τους, με βάση της έννοιες, ποσότητα, χώρος, κινητική συμπεριφορά και το καθεξής. Άρα, λοιπόν, έχουν μια σημασιολογία, ένα εννοιολογικό περιεχόμενο. Ορίζονται στα πλαίσια ενός συγκεκριμένου πεδίου με συγκεκριμένη σημασιολογία και έννοιες. Γενικά, τώρα, οι κεντρικές εννοιολογικές δομές λειτουργούν ως πλαίσια τα οποία παρέχουν τις βασικές κατευθυντήριας αρχές και το πρωτογενές εννοιολογικό υλικό για την οικοδόμηση των πιο επεξαργασμένων, εξειδικευμένων εννοιών και σχεδίων δράσης και λοιπά. Εντάξει, στην πορεία δηλαδή βελτιώνονται οι κεντρικές εννοιολογικές δομές, βελτιώνονται στην πορεία του χρόνου, όλο και πιο επεξαργασμένες έννοιες είμαστε σε θέση να χειριζόμαστε, όλο και πιο εκλεπτισμένα σχέδια δράσης, ταχύτερη χρόνη, μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και το καθεξής. Και λέει ότι η εκμάθηση των κεντρικών στοιχείων μιας κεντρικής εννοιολογικής δομής πηχεί το λίγο-πολύ, τον έχει σταθεροποιήσει την κατανόηση, τι σημαίνει λίγο, τι σημαίνει πολύ και λοιπά, θέτει τις προϋποθέσεις για την απόκτηση των πιο αναβαθμισμένων και των πιο σύνθετων εννοιών αυτής της κεντρικής εννοιολογικής δομής, χωρίς βεβαίως να οδηγεί σε γεννήκευση σε άλλες κεντρικές εννοιολογικές δομές. Αυτό θέλω να το προσέξετε. Τι σημαίνει και νομίζω στο στόχο και παρακάτω, το αν βελτιώνεται μία κεντρική εννοιολογική δομή, δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι η βελτίωση σε μία κεντρική εννοιολογική δομή, πήχει την ποσοτική, οδηγεί και σε βελτίωση και στις άλλες εννοιολογικές δομές. Γιατί υπάρχει εξειδίκευση ένα πεδίο. Ναι μεν πηγάζουν, είναι προϊόντα της κεντρικής ικανότητας επεξεργασίας, αλλά η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα του κάθε εννοιολογικού, της κάθε κεντρικής εννοιολογικής δομής, είναι αποτέλεσμα της άσκησης και η άσκηση αυτή οδηγεί σε πιο βελτιωμένη, κάνει πιο βελτιωμένη, πιο αποτελεσματική μια συγκεκριμένη κεντρική εννοιολογική δομή, πήχει την ποσοτική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι βελτιώνονται αυτομάτος και οι υπόλοιπες. Άρα, λοιπόν, έτσι εξηγούνται οι ενδοατομικές και οι δυατομικές διαφορές σε σχέση με τις κεντρικές εννοιολογικές δομές. Και έτσι ο Κέις ερμηνεύει, αυτό τα είχαμε πει και όταν συζητούσαμε γενικά για τις νεοπιαζευτικές θεόριες, έτσι αποτελεί και η απάντηση θα λέγαμε του Κέις στην κριτική για το Πιαζέ, ότι δεν ερμηνεύει ικανοποιητικά τις ενδο και τις διατομικές διαφορές. Τι λέει, δηλαδή εισάγοντας ο Κέις στις κεντρικές εννοιολογικές δομές, λέει ότι έχω εξειδικευμένη ανάπτυξη στα πλαίσια του κάθε πεδίου ως αποτέλεσμα της άσκησης. Όλες οι κεντρικές εννοιολογικές δομές έχουν έναν κοινό χαρακτήρα μεταξύ τους γιατί είναι προϊόντα της κεντρικής επεξεργασίας πυροφοριών, αλλά δεν σημαίνει ότι η βελτίωση στη μία οδηγεί και βελτιώσεις στις υπόλοιπες εάν δεν συνηπάρξει άσκηση αντίστοιχη και εκεί. Έτσι. Οπότε και σε επίπεδο ενδοατομικό, ένα άτομο έχει βεβαίως, ειδικά στην περίπτωση του ίδιου του ατόμου, η ικανότητα επεξεργασίας είναι ίδια. Τι είναι αυτό το οποίο θα διαφοροποιήσει αν κάποιος θα έχει πιο ενισχυμένη, πιο αποτελεσματική ποσοτική κεντρική εννοιολογική δομή από τη αφηγηματική ή σχεδιαστική ή μουσική ή οτιδήποτε άλλο. Το είπατε. Ποιος το είπε. Το είπατε. Η άσκηση. Έτσι το άκουσα. Η άσκηση σε ενδοατομικό επίπεδο. Η ικανότητα λοιπόν επεξεργασίας είναι κοινή. Αυτή διατρέχει όλες τις κεντρικές εννοιολογικές δομές του ίδιου ατόμου. Έτσι η άσκηση είναι αυτή όμως η οποία θα διαφοροποιήσει το επίπεδο που θα φτάσει κάθε κεντρική εννοιολογική δομή. Στην περίπτωση των δύα ατομικών διαφορών έχω διαφορετικές ικανότητες επεξεργασίας. Έτσι προσδιοριζόμενες από την ορήμανση, τους ενδογενείς παράγοντες του καθενός και λοιπά. Η ορήμανση μπορεί να λειτουργεί και με διαφορετικό... Μάλλον οι ενδογενείς δυνάμεις μπορεί επίσης να διαφοροποιούνται και τι άλλο η άσκηση επίσης μπορεί να διαφοροποιείται. Βεβαίως. Άρα λοιπόν σε επίπεδο δύα ατομικό μπορεί να έχω διαφορετική ικανότητα επεξεργασίας ως αποτέλεσμα της ορήμανσης και των ενδογενών μηχανισμών και βεβαίως έχω και διαφορετικά επίπεδα άσκησης για διαφορετικές κεντρικές εννοιολογικές δομές οι οποίες σε συνδυασμό με τις αλλαγές με τη διαφορετική ικανότητα επεξεργασίας παράγουν και διαφορετικά επίπεδα στα πλαίσια της κάθε κεντρικής εννοιολογικής δομής και έτσι έχω έναν μαθητή ο οποίος είναι πολύ καλός στα μαθηματικά και στις υποσότητες και λιγότερο καλός σε κάτι άλλο και έναν άλλο μαθητή με ακριβώς αντίστροφο προφίλ. Έτσι ερωτήσεις. Ωραία λοιπόν σας τα είπαμε ήδη αλλά ας τα δούμε και εδώ που οφείλονται τώρα οι διαφορές αυτές φυσικά στα περιβαλλοντικά ερεθίσματα που παρέχονται για κάθε κεντρική εννοιολογική δομή και στις προσωπικές προτιμήσεις και τα κίνητρα του ατόμου τα οποία βρίσκονται βέβαια πίσω από το βαθμό άσκησης που καταβάλει το καθεάτομο έτσι. Δηλαδή το πόσο θα ασκηθούμε σε κάτι στις περισσότερες φορές λέει ok και θα το δούμε και παρακάτω αυτό είναι αποτέλεσμα των προσωπικών προτιμήσων και των κινήτρων του ατόμου. Πέρα από αυτά που υποχρεωτικά ασκούμαστε έτσι εντέλει αυτό το οποίο διαφοροποιεί το ποσό της άσκησης σε κάτι είναι το αν μας αρέσει περισσότερο ή λιγότερο κάτι. Ωραία. Για να δούμε τώρα τα της ανάπτυξης και πιο αναλυτικά. Ok για τις κεντρικές εννοιολογικές δομές. Ο case θεωρεί ότι η αναπτυξιακή πορεία των κεντρικών εννοιολογικών δομών είναι παράλληλη. Βέβαια δεν θα μπορούσε να είναι παράλληλη. Έτσι ένα άτομο με την πρόοδο της ηλικίας αναπτύσσει όλες τις κεντρικές εννοιολογικές δομές. Τις αναπτύσσει όμως σε διαφορετικό βαθμό όπως είπαμε. Πού μπορεί λοιπόν να οφείλεται αυτή η παράλληλη αλλά διαφορετική αναπτυξιακή πορεία των κεντρικών εννοιολογικών δομών. Πρώτον στην ορή μας και θα δούμε επιμέρους παράγοντες. Πρώτον στην ορή μας βεβαίως που το είπαμε κιόλας. Λέει ο case ότι ειδικά κατά την περίοδο μεταξύ 4 και 10 χρόνων λαμβάνουν χώρα σημαντικές νευροφυσιολογικές αλλαγές στον εγκέφαλο και αυτός το προσδιορίζει κυρίως σε σχέση με τη μυέλωση των δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων. Από τότε που τα είπε αυτά ο case έχει χηθεί πολύ νερό στο αυλάκι της νευροψυχολογίας και της γενετικής και λοιπά και ξέρουμε πολύ περισσότερα πράγματα για το τι αλλαγές νευροφυσιολογικού τύπου λαμβάνουν χώρα. Οπότε απλώς σας λέω αυτό το οποίο είπε ο ίδιος αναφερόταν στη μυελήνη μια ουσία και λοιπά. Εν πάση περιπτώσει αλλά σήμερα ξέρουμε περισσότερα γι' αυτά. Εν πάση περιπτώσει αυτό που κρατάμε είναι ότι μιλάει για σημαντικές νευροφυσιολογικές αλλαγές εξαιτίας της ορήμανσης. Και γιατί άλλο εξαιτίας της ορήμανσης για αλλαγές στις νευρικές ίνες λέει που διασυνδέουν τους πρόστιους με τους οπίστεους εγκεφαλικούς λοβούς. Και γι' αυτά έχουμε πολύ πιο φρέσκα και πολύ πιο έγκυρα στοιχεία. Ο ίδιος θεωρεί ότι εν πάση περιπτώσει έτσι δίνεται η δυνατότητα στο σύστημα να συγχρονίζει σταδιακά την ηλεκτρική δραστηριότητα μεταξύ των πρόστιων και των οπίστεων περιοχών. Εν πάση περιπτώσει αυτά, βάλτα τα στο πίσω μέρος του μυαλού σας, τα λέμε ή τα λέει η θεωρία, γενικότερα εν πάση περιπτώσει αυτό αποτελεί παράγοντα ενδυνάμωσης αλλά και περιορισμού της λειτουργίας των κεντρικών εννοιολογικών δομών κατά την αναπτυξιακέφτη περίοδο. Άρα λοιπόν σε σχέση με την ορίμανση, δύο πράγματα λέει ο Κέις, ότι έχουμε μεγάλες νευροφυσιολογικές αλλαγές, οι οποίες από τη μια μπορεί να αποτελέσουν παράγοντα ενδυνάμωσης, από την άλλη μπορεί να περιορίσουν τη λειτουργία και την ανάπτυξη, εάν για τον α ή β λόγο δεν έχουμε την ανάπτυξη που αναμένουμε. Ο δεύτερος παράγοντας βέβαια είναι η κοινωνική εμπειρία που οδηγεί στην άσκηση. Την κοινωνική εμπειρία ο Κέις την ταυτίζει κατεξοχή με τη σχολική εμπειρία, επηρεασμένους και από ποιον φαντάζεστε. Από το Βιγκότσκι πολύ σωστά. Έτσι λοιπόν θεωρεί ότι η συστηματική διδασκαλία της αριθμητικής βρίσκεται πίσω από την ανάπτυξη της ποσοτικής κεντρικής εννοιολογικής δομής, η διδασκαλία της γραφής και χρήσης των κειμένων, το πώς χρησιμοποιούμε τα κείμενα, δείτε, συνδέεται με την ανάπτυξη της χωρικής κεντρικής εννοιολογικής δομής, ενώ την ανάπτυξη της λεκτικής αφηγηματικής κεντρικής εννοιολογικής δομής, γιατί σας είπα ότι για τη λεκτική ικανότητα κυρίως την θεωρεί ως narrative, ως αφηγηματική ικανότητα, ευθύνεται λέει η διδασκαλία και ερμηνεία λογοτεχνικών, ιστορικών, θρησκευτικών κειμένων κλπ. Άρα λοιπόν πίσω από την κοινωνική εμπειρία κατεξοχήν ο Κέις βλέπει την σχολική εμπειρία με την έννοια της μεγαλύτερης συστηματικότητας και συνέπειας που το σχολείο μπορεί να έχει σε σχέση για παράδειγμα με τις οικογενειακές ή με τις αντίστοιχες ακαδημαϊκού τύπου εμπειρίες που η οικογένεια μπορεί να παρέχει. Το σχολείο έχει μια αυξημένη συστηματικότητα, έχει συνέπεια μέσα από πάρα πολλά γνωστικά αντικείμενα και άρα αυτή η σχολική εμπειρία βρίσκεται πίσω από την ανάπτυξη των επιμέρους κεντρικών εννοιολογικών δομών και βεβαίως αυτό που είπαμε ότι αποδίδει πολύ μεγάλη αξία στη σχολική εμπειρία ως παράγοντα γνωστικής ανάπτυξης γιατί θεωρεί και μάλιστα το συνδέει και λίγο νευροφυσιολογικά παρά το περιορισμένο των ερευνών του ότι το σχολείο παρέχοντας κοινές εμπειρίες στα παιδιά, δημιουργεί ένα τέτοιο πλαίσιο στο οποίο οι κοινές νευροφυσιολογικές αλλαγές μπορούν να αξιοποιούνται με τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο περίπου βαθμό. Γιατί βάζει τη σχολική εμπειρία, αποδίδει τόσο μεγάλη αξία στη σχολική εμπειρία, τι μπορεί να αντισταθμίσει το σχολείο. Λέει το σχολείο τι κάνει παρέχει κοινές εμπειρίες σε όλα τα παιδιά, τα παιδιά έρχονται με ένα διαφορετικό δυναμικό, μια διαφορετικού επιπέδου ικανότητα επεξεργασίας με διαφορετικές εμπειρίες από το σπίτι τους και λοιπά. Το σχολείο έχει όμως μία συναισθηματικότητα, μία συνέπεια, παρέχει κοινές εμπειρίες στο σύνολο των παιδιών. Και τι λέει, δημιουργεί ένα τέτοιο πλαίσιο στο οποίο οι κοινές ευρωφυσιολογικές αλλαγές προκαλεί δηλαδή την ορίμανση, ουσιαστικά το σχολείο αυτό λέει, προκαλεί την ορίμανση, έτσι, ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν αυτές οι εμπειρίες με τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο περίπου βαθμό. Άρα λοιπόν, γιατί αποδίδει τόσο μεγάλη αξία στο σχολείο ο Κέης Κορίτσια. Τι λέτε, θα μου πεις και το όνομά σου. Έλα, Έφη. Παρέχει αυτές τις δυνατότητες τουλάχιστον, γιατί είμαστε σίγουροι, ποιο είναι το άλλο πλαίσιο στο οποίο μεγαλώνει το παιδί, το σπίτι. Είμαστε σίγουροι ότι κάθε φορά η οικογένεια ή το σπίτι μπορεί να εξασφαλίσει τις καλύτερες εμπειρίες για να προκαλέσει την ορίμανση να λειτουργήσει στον καλύτερο βαθμό. Όχι. Άρα λοιπόν, λέει, OK, στο σχολείο είναι αυτό το οποίο μπορεί να αντισταθμίσει και ένα μειονεκτικό οικογενειακό περιβάλλον, το οποίο δεν παρέχει τόσες εμπειρίες, δεν προκαλεί την ορίμανση σε αυτά τα κρίσιμα χρόνια να λειτουργήσει όπως θα έπρεπε να λειτουργήσει. Άρα λοιπόν, γι' αυτό αποδίδει μεγάλη αξία στο σχολικό κλαίσιο, γιατί μπορεί να λειτουργήσει αντισταθμιστικά του οικογενειακού. Και η τρίτη, η μεταβλητή, ο τρίτος παράγοντας είναι η περιέργεια, η διερευνητική στάση και το κίνητο επίτυχης των παιδιών, όπως είπαμε. Ουσιαστικά οι σάγοι προσωπικούς ιδιοσυγκρασιακούς παράγοντες, θυμάστε που και ο Πασκό Αλεώνε κάτι είχε υπονοήσει για οι ιδιοσυγκρασιακούς παράγοντες, με τους παράγοντες προσωπικότητας, που είχαμε πει ότι κάτι αρχίζει και παίζει και ότι η αμυγός γνωστική ανάπτυξη φαίνεται να είναι συνάρτηση των πιο δυναμικών πτυχών της ανθρώπινης προσωπικότητας και ο Κέις της Ισσάγη και θα δούμε ότι και ο Φίσερ την επόμενη εβδομάδα της Ισσάγη, πιστεύει λοιπόν ότι οι προσωπικοί και οι ιδιοσυγκρασιακοί παράγοντες αναμφισβήτητα παίζουν ρόλο, γιατί αυτός μπορεί να βρίσκεται πίσω από την περιέργεια, τη διερευνητική στάση και το κίνητρο επίτευξης των παιδιών και να αποτελεί παράγοντα θα λέγαμε εμείς διατομικών διαφορών. Προσέξτε όμως τι λέει ο Κέις. Σε σχέση λέει ο Κέις ότι αυτός ο παράγοντας που εμείς κανονικά θα τον θεωρούσαμε και οι περισσότεροι, γιατί αυτό αποτελεί και σημειοκριτική στη θεωρία του Κέις, θα τον θεωρούσαμε παράγοντα δυατομικών διαφορών αλλά και ενδοατομικών, μ' αρέσει κάτι περισσότερο, μ' αρέσει κάτι άλλο λιγότερο. Ο Κέις λέει πιστεύει ότι σε ένα γενικό επίπεδο αυτός ο παράγοντας αποτελεί αιτία της σχεδόν ομοιόμορφης ανάπτυξης των κεντρικών εννοιολογικών δομών, θεωρεί ότι τα παιδιά στη μικρή ηλικία είναι φύση διερευνητικά, φύση ψάχνουν περίεργα, διακρίνονται λοιπόν από το κίνητρο διερεύνησης νέων καταστάσεων. Άρα λοιπόν αυτόν τον παράγοντα σημειώστε, ο Κέις δεν τον βλέπει ως παράγοντα ερμηνείας ενδο και διατομικών διαφορών, απέναντίας το βλέπει ως ένα παράγοντα βασιζόμενος στην ιδέα ότι τα παιδιά, τα μικρά παιδιά είναι φύση, έχουν φύση διερευνητική στάση, έχουν μια εσωτερική περιέργεια όλα, ότι αυτό το βλέπει ως παράγοντα ομοιομορφίας, ομοιόμορφης ανάπτυξης των κεντρικών εννοιολογικών δομών. Βέβαια εδώ δεν συμφωνούν πολύ μαζί όπως βλέπετε, διότι η κριτική είναι ότι μάλλον η περιέργεια και η διερευνητική στάση και τα κέντρα επίτευση των παιδιών, μάλλον παράγοντα ενδοατομικών και διατομικών διαφορών φαίνεται να αποτελούν παρά την έμφυτη θα λέγαμε διερευνητική στάση του ίδιου του παιδιού, αλλά ο βαθμός της περιέργειας, ο βαθμός της διερεύνησης αλλά και οι προσωπικές προτιμήσεις του καθενός αλλάζουν. Συμφωνούμε σε αυτό. Να ολοκληρώσουμε παιδιά να δώσετε πέντε λεπτά για να ολοκληρώσουμε. Επιπλέον ο Κέις θεωρεί ότι οι κεντρικές εννοιολογικές δομές αλληλεπιδρούν με τη γενική ικανότητα επεξεργασίας, φυσικά, το είπαμε αυτό άλλωστε, έτσι, προφανώς κεντρική ικανότητα επεξεργασίας διαπερνά διατρέχει όλες τις κεντρικές εννοιολογικές δομές και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους έχουν τη μορφή ιεραρχικής ανατροφοδότησης. Τι σημαίνει αυτό το πράγμα, θα σας το εξηγήσω μόλις με τις επόμενες διαφάνεις. Προσέξτε, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους έχουν τη μορφή ιεραρχικής ανατροφοδότησης. Μια αλλαγή σε μια ιδική δομή, σε μια κεντρική εννοιολογική δομή ενδεχομένως να επηρεάσει τη γενική δομή. Δηλαδή με πολύ απλά λόγια κάποιος ασχολείται πολύ με τα μαθηματικά, με τις ποσότητες, με τους αριθμούς, με τις σχέσεις ποσοτικές κλπ. Το ερώτημα είναι, αυτή η υπερβολική ενασχόληση, η μεγάλη άσκηση της ποσοτικής κεντρικής εννοιολογικής δομής θα επηρεάσει και τη γενική ικανότητα επεξεργασίας. Ο Case λέει, ενδεχομένως. Δεν είναι σίγουρο. Και αν ακόμη την επηρεάσει, θα είναι σε πολύ μικρό βαθμό. Γιατί αυτό, κορίτσια, που αποδίδει την ανάπτυξη της κεντρικής ικανότητας επεξεργασίας? Ελένε, στην όδη μας. Λέει ότι έχω μια δυναμική αλληλεπίδραση, αλλά όμως η κατεύθυνση από την ειδική δομή προς την γενική δομή των αλλαγών είναι περιορισμένη. Δηλαδή, μια αλλαγή σε ειδική δομή ενδέχεται να επηρεάσει μερικώς τη γενική δομή, δηλαδή την ικανότητα επεξεργασίας, ενώ μια αλλαγή στη γενική δομή οδηγεί συμπαρασύρια αλλαγές στις ειδικές δομές. Και αυτό είναι αυτονόητο. Διότι, τι είπαμε, η κεντρική ικανότητα επεξεργασίας διατρέχει, διαπερνά όλες τις εξειδικευμένες δομές. Άρα λοιπόν, αν αλλάξει αυτή με την πρόοδο της ηλικίας, όλες αναβαθμίζονται. Δίνεται δυνατότητα δηλαδή σε κάθε μια κεντρική ενιολογική δομή να αναβαθμιστεί, αλλά βεβαίως το όριο της αναβαθμίσης θα επικύλει σύμφωνα με την άσκηση σε κάθε μία. Η κεντρική ικανότητα επεξεργασίας βεβαίως διαπερνά όλες τις κεντρικές ενιολογικές δομές. Άρα λοιπόν, αν αλλάξει αυτή θα αλλάξουν οι κεντρικές ενιολογικές δομές, αλλά το όριο, το μέχρι πού θα φτάσει η αλλαγή, εξαρτάται από την κεντρική ικανότητα επεξεργασίας και από την άσκηση στις επιμέρους κεντρικές ενιολογικές δομές. Άρα λοιπόν, αυτό σημαίνει η ειραρχική ανατροφοδότηση, η αλλαγή στην γενική δομή, δηλαδή στην ικανότητα επεξεργασίας οδηγεί σε αλλαγές, συμπαρασύρει τις κεντρικές ενιολογικές δομές σε αλλαγές, ενώ το αντίστροφο ενδέχεται να συμβεί. Έτσι λοιπόν, μια αύξηση έστω και πολύ ισχυρή του βαθμού ανάπτυξης μιας ειδικής δομής, πίχη της ποσοτικής όπως είπαμε, προκαλεί μόνο μια πολύ μικρή αλλαγή στο ρυθμό ανάπτυξης της γενικής δομής, ενώ μια πολύ μικρή μίωση του ποσοστού ανάπτυξης όλων των ειδικών δομών προκαλεί μια εμφανή μίωση του ρυθμού ανάπτυξης της γενικής δομής. Και αυτό είναι κάτι καινούργιο το οποίο εισάγεται. Άρα λοιπόν, ακόμη και μια μεγάλη ισχυρή αύξηση μιας συγκεκριμένης ενιολογικής δομής, της ποσοτικής, της μουσικής, της αφηγηματικής, πολύ λίγο θα οδηγήσει σε αλλαγές στο ρυθμό ανάπτυξης της ικανότητας επεξεργασίας, όπου γενική δομή με τους όρους του Κέις δείτε ικανότητα επεξεργασίας. Ενώ αν έχω μία προς τα κάτω αλλαγή όλων όμως των κεντρικών ενιολογικών δομών, τότε θα έχω μία εμφανή μίωση του ρυθμού ανάπτυξης της γενικής δομής. Σας δω σε ένα απλό παράδειγμα σε αυτό. Πάρτε την περίπτωση ενός παιδιού, το οποίο δεν ασχολείται με τίποτα. Είναι παντελώς αδιάφορο και δεν ασχολείται με τίποτα. Είδα γιατί είναι φτωχός με το περιβάλλον στην ακραία περίπτωση και δεν ασχολείται με τίποτα. Αυτή η μίωση των ειδικών δομών, επειδή δεν ασχολείται με τίποτα, ούτε η ποσοτική κεντρική ενιολογική δομή αυξάνει, ούτε η αφηγηματική αυξάνει, ούτε η κατανόηση των κοινωνικών σχέσεων βελτιώνεται και σε όλα υπάρχει μία στασιμότητα και μία μίωση προς τα κάτω, αυτό θα επηρεάσει και τον ρυθμό ανάπτυξης της ικανότητας επεξεργασίας. Γιατί? Γιατί επειδή διατρέχει η ικανότητα επεξεργασίας σε όλες τις δομές, έτσι και αφού όλες πάνε προς τα κάτω και αυτό θα πάει προς τα κάτω. Ενώ αν έχω έστω και μια πολύ μεγάλη αλλαγή σε μία μόνον από αυτές, αυτό πολύ λίγο ενδέχεται να επηρεάσει θετικά την ικανότητα επεξεργασίας προς τα πάνω. Τελευταία μας διαφάνεια, κουραστήκατε. Λοιπόν, είναι δυνατή η ερμηνεία του χαμηλού γενικού επιπέδου ανάπτυξης εξαιτίας ενός μη ευνοημένου κοινωνικού πολιτιστικού περιβάλλοντος, αυτό το παράδειγμα που σας έδωσα μόλις πριν. Έτσι, ένα παιδί το οποίο για τον α ή β λόγο δεν έχει εμπειρίες, δεν αναπτύσσει αυτήν την ενασχόληση, δεν έχει παντελώς καμία είδους άσκηση με κάτι, έτσι. Αλλά από την άλλη, οπότε ένα μη ευνοημένο κοινωνικό πολιτιστικό περιβάλλον ερμηνεύει το χαμηλό γενικό επίπεδο ανάπτυξης. Από την άλλη όμως, προσέξτε, κατά τον κέηση, η προνομιακή δραστηριοποίηση μίας ή περισσότερων ειδικών δομών σε ένα ευνοημένο περιβάλλον δεν επαρκεί για την αύξη της γενικής δομής. Μικρές αλλαγές στη γενική δομή, εξαιτίας προνομιακής, έτσι υπερβολικής άσκησης. Μικρές αλλαγές, όχι μεγάλες αλλαγές στη γενική δομή που φαίνεται ότι προσδιορίζονται από άλλους πιο ενδογενείς παράγοντες της ανάπτυξης. Ερωτήσεις, Ελένη. Βεβαίως, στο ίδιο στάδιο για τον κέηση. Η ικανότητα επεξεργασίας ως σύνολο ορίζεται με αναφορά σε δύο πεδία. Το πεδίο εκτελεστικό, αυτό που δίνει εντολές για τη διαχείριση των πληροφοριών και το πεδίο της βραχύχρονης αποθήκευσης που έχει σχέση με το πόσες πληροφορίες επεξεργαζόμαστε. Συνολικά η ικανότητα επεξεργασίας καθορίζεται ενδογενός. Ας πούμε το νοητικό δυναμικό κάποιου. Αυτό το και λέει ότι με αυτό γεννιόμαστε μέχρι την ενηλικίωση, δεν αλλάζει αυτό. Αυτό όμως το οποίο μπορεί να αλλάξει είναι η ανακατανομή του χώρου. Δηλαδή εκεί που το εκτελεστικό πεδίο ήταν μεγαλύτερο, γίνεται μικρότερο. Ο σύριο υκνώνεται, μαζεύεται και αυξάνει το πεδίο της αποθήκευσης. Γιατί με την πρόοδο της ηλικίας σταδιακά γινόμαστε όλο και πιο ικανή να επεξεργαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες ταυτόχρονα και γι'αυτή συμβαίνει αυτό. Γιατί για πιο σύνθετα προβλήματα, για περισσότερες πληροφορίες χρησιμοποιούμε ήδη παγιωμένες τακτικές στρατηγικές που τις αυτοματοποιούμε και δεν χρειάζεται και γι'αυτό επεξεργαζόμαστε τα ίδια προβλήματα σε λιγότερο χρόνο, πιο σύνθετα προβλήματα σε λιγότερο χρόνο σε σχέση με το παρελθόν. Άρα μαζεύεται, συρρικνώνεται, μειώνεται το εκτελεστικό πεδίο γιατί αποτελείται από πιο αυτοματοποιημένες στρατηγικές, πιο ευέλικτες μεθόδους επεξεργασίας των πληροφοριών και το πεδίο της αποθήκευσης μεγαλώνει και μπορώ να επεξεργάζομαι περισσότερες πληροφορίες. Ακριβώς, ακριβώς, έτσι όμως συνολικά δεν αλλάζει με αυτό γεννιόμαστε μέχρι την ενηλικία ή συνεική, η αποτελεσματικότητα όμως του συστήματος είναι συνάχιστη της ανακατανομής των δύο πεδίων, όχι του συνολικού, της συνολικής ικανότητας επεξεργασίας, αλλά της ανακατανομής των επιπέδων της, εντάξει. Άλλη ερώτηση, ωραία, καλώς μας ημέρα. |
