| : Καλώς ήλθατε στα διαδικτυακά σεμινάρια της Γραμμής Βοηθίας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου. Η Γραμμή Βοηθίας απευθύνεται σε παιδιά, σε εφίβους και στις οικογένειές τους, παρέχοντας υποστήριξη και συμβουλές για θέματα που σχετίζονται με επικίνδυνες διαδικτυακές συμπεριφορές π.χ. υπερβολική χρήση, επικίνδυνες επαφές π.χ. grooming και επικίνδυνο περιεχόμενο στο διαδίκτυο π.χ. βία. Σελεχώνεται από εξειδικευμένους γιατρούς και παιδοψυχολόγους και λειτουργεί από τις 9 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα. Η Γραμμή Βοηθίας λειτουργεί με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο του προγράμματος Safer Internet και αποτελεί μία από τις τρεις δράσεις του ελληνικού κέντρου ασφαλούς διαδικτύου SaferInternetForKids.gr. Είναι ο εθνικός εκπρόσωπος του Πανευρωπαϊκού Δικτύου Γραμμών Βοηθίας INSAFE στο πλαίσιο του προγράμματος Safer Internet της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σε αυτό το webinar θα μιλήσουμε για το φαινόμενο της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου και κυρίως για την υπερβολική χρήση των διαδικτυακών παιχνιδιών και των κοινωνικών δικτύων. Θα δούμε τα σημάδια και τα συμπτώματα, καθώς και τι μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να προλάβουμε ή να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο αυτό. Τι είναι η εξάρτηση από το διαδίκτυο? Η εξάρτηση από το διαδίκτυο είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο το οποίο βρίσκεται υπό εξέταση από την επιστημονική κοινότητα και δεν έχει ακόμη κατηγοριοποιηθεί επίσημα σε κάποια ομάδα διαταραχών. Σύμφωνα με ερευνητές, η εξάρτηση από το διαδίκτυο θα μπορούσε να οριστεί ως η ανικανότητα του ατόμου να ελέγξει τη χρήση του διαδικτύου, η οποία τελικά μπορεί να προκαλέσει κάποιες ψυχολογικές και κοινωνικές δυσκολίες και δυσκολίες στη σχολική ή και επαγγελματική ζωή του. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι διαδικτυακές συμπεριφορές εξάρτησης περιλαμβάνουν πέντε τύπους. Ο πρώτος τύπος αφορά στην υπερβολική χρήση στο σελίδον που απευθύνονται σε νηλίκους για διαδικτυακό σεξ, cybersex και διαδικτυακό πορνογραφικό υλικό cyberporn. Ο δεύτερος τύπος αφορά τις διαδικτυακές σχέσεις, υπερβολική δηλαδή ενασχόληση σε διαδικτυακές διαπροσωπικές σχέσεις στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Ο τρίτος τύπος αφορά στην υπερβολική ενασχόληση με τον τζόγο και τις διαδικτυακές αγορές. Είναι γεγονός ότι η αλματόδηση ανάπτυξη και αύξηση του αριθμού των ιστοχόρων που περιλαμβάνουν τυχερά παιχνίδια και η άμεση και συνεχής διαθεσιμότητά τους 24 ώρες το 24, ξεπερνώντας έτσι τους περιορισμούς του χώρου και του χρόνου των παραδοσιακών τυχερών παιχνιδιών, τύνουν να εντύνουν το πρόβλημα του διαδικτυακού τζόγου. Στον τέταρτο τύπο περιλαμβάνεται η υπερβολική περιήγηση, δηλαδή συνεχόμενο και διαρκές σερφάρισμα στο διαδίκτυο και αναζητήσεις σε βάσεις δεδομένων. Τέλος, ο πέμπτος τύπος αφορά στην υπερβολική ενασχόληση με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Εμονεί δηλαδή με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια που, όπως φαίνεται στη χώρα μας, μαζί με τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, αποτελούν και τους πρωταρχικούς παράγοντες που οδηγούν σε διαδικτυακές συμπεριφορές εξάρτησης. Ποια είναι τα σημάδια και τα συμπτώματα των συμπεριφορών εξάρτησης από το διαδίκτυο? Τα συμπτώματα επικύλουν από άτομο σε άτομο. Στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε κάποια γενικά συμπτώματα και ανάλογα σημάδια που δείχνουν ότι η χρήση του διαδικτύου μπορεί να είναι ή να τύνει να γίνει προβληματική. Επιρροή στη συναισθηματική και κοινωνική ζωή. Η υπερβολική ενασχόληση με το διαδίκτυο μπορεί να επηρεάσει αρχικά τη συναισθηματική και την κοινωνική ζωή του ατόμου. Για παράδειγμα, μπορεί να παρατηρηχθεί αδυναμία του ατόμου να σταματήσει την δραστηριότητα ή ανεπιτυχείς προσπάθειες να μειώσει ή να ελέγξει το χρόνο ενασχόλησης με το διαδίκτυο. Επιθυμία να περνά όλο ένα και περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο και περισσότερο από αυτό που είχε αρχικά προγραμματιστεί. Σκέψεις για προηγούμενες online δραστηριότητες ή αναμονή της επόμενης δραστηριότητας online. Χρήση του διαδικτύου για όλο και περισσότερο χρονικό διάστημα προκειμένου να εγκανοποιηθεί. Παραμέληση ή και απομόνωση από την οικογένεια και τους φίλους και διακυνδύνευση απόλυας σημαντικών σχέσεων ή εκπαιδευτικών ευκαιριών και μίωση των σχολικών επιδόσεων. Συναισθηματικό κενό, ανία, θυμός, ανησυχία, άσχημη διάθεση, επιθετικότητα όταν δεν είναι online ή όταν προσπαθεί να περιορίσει τη χρήση. Επανάπαυση στην οικογένεια και τους φίλους ή αδιαφορία σχετικά με τις δραστηριότητες και τις ευθύνες που του αναλογούν. Έστηση ευεξίας, ευτυχίας και ευφορίας όταν βρίσκεται στον υπολογιστή. Εσθήματα ενοχής ή αμυντική συμπεριφορά σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου που μπορούν να εκδηλωθούν και με ψέματα προς τα μέλη της οικογένειας ή τους φίλους προκειμένου να αποκρύψει το χρόνο παραμονής στο διαδίκτυο. Χρήση του διαδικτύου σαν έναν τρόπο για να ξεφύγει από τα προβλήματα ή να απαλλαγεί από ένα αίσθημα δυσφορίας και κακής διάθεσης. Μπορούν όμως να παρατηρηθούν και διάφορα σωματικά συμπτώματα όπως το σύνδρομο καρπιέου σωλίνα, ξυροφθαλμία, ημικρανίες και σοβαροί πωνοκέφαλοι, μειοσκελετικά προβλήματα, διαταραχές του ύπνου και αλλαγές στις ώρες του ύπνου, όπως υπνηλία τις πρωινές ώρες εξαιτίας της χρήσης του διαδικτύου τη νύχτα. Ας δούμε τώρα ποιες είναι οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει σε ένα παιδί ή έφηβο ή υπερβολική ενασχόληση με το διαδίκτυο. Σύμφωνα με έρευνες η εξάρτηση από το διαδίκτυο μπορεί να προκαλέσει μια σειρά επιπτώσεων όπως σχολική αποτυχία, διαταραχές ύπνου, κοινωνική απομόνωση, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτοκτονική συμπεριφορά, μειωμένη φυσική δραστηριότητα, διαταραγμένες οικογενειακές και διαπροσωπικές σχέσεις, χαμηλή ποιότητα ζωής ή να παρέμβει αρνητικά στην συνεσθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι με τις συμπεριφορές εξάρτησης από το διαδίκτυο μπορεί να υπάρχει συνοσυρότητα με άλλες ψυχιατρικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, άγχος, διαταραχή ελληματικής προσοχής και υπερκινητικότητα, κοινωνική φοβία, διαταραχή ελέγχου των παρορμήσεων και χρήση ουσιών. Τι μπορούμε να κάνουμε όμως προκειμένου να προλάβουμε ή να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο αυτό? Τα παιδιά που ασχολούνται υπερβολικά σε κάποια φάση της ζωής τους με το διαδίκτυο δεν πρέπει αυτομάτως να κατατάσσονται ως εξαρτημένα από το διαδίκτυο. Άλλωστε, ένα μεγάλο ποσοστό των παιδιών που εμφανίζουν στην περιφορές εξάρτησης θα καταφέρουν από μόνα τους να ρυθμίσουν το χρόνο παραμονής τους στο μέσο. Πολλές φορές, η κατάχρηση του διαδικτύου κρύβει βαθύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά και σε αρκετές περιπτώσεις η αντιμετώπιση τους χρειάζεται βοήθεια ειδικών. Το ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον με λογικά όρια και διεξόδους για το παιδί πολλές φορές είναι ο κυρίαρχος προστατευτικός παράγοντας για την αποφυγή συμπεριφορών εξάρτησης. Η καθιέρωση ορίων με την σύμφωνη γνώμη όλων και η δημιουργία καθημερινού προγράμματος είναι ουσιαστικά βήματα. Αν η οικογένεια καταφέρει και επίσης το έφιβο μέλος της για τις αρνητικές συνέπειες της κατάχρησης του διαδικτύου έχει ουσιαστικά κερδίσει τη μεγαλύτερη μάχη. Στην προσπάθεια αυτή θα χρειαστεί η παράθεση επιστημονικών δεδομένων, απουσία αφορισμών και η ψύχραιμη και όρημη αντίδραση των γονέων σε οποιαδήποτε αντιπαράθεση των εφίβων. Συγχρεμία και γνώση είναι τα συστατικά της επιτυχίας. Η εμπλοκή όλων των μελών της οικογένειας στην αντιμετώπιση του προβλήματος μπορεί να επιφέρει θετικά αποτελέσματα. Κυρίαρχος προστατευτικός παράγοντας παραμένει η παρέα παιδιών με ενδιαφέροντα εκτός του διαδικτύου καθώς και οι εξοσχολικές δραστηριότητες. Η ενασχόληση των παιδιών με το ωφέλημο διαδίκτυο και τον προγραμματισμό μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά σε συμπεριφορές εξάρτησης από το διαδίκτυο. Κλείνοντας το κεφάλαιο αυτό, πολλά παιδιά που ουσιαστικά παράτησαν το σχολείο, τις παρέες τους και τις δραστηριότητές τους εξαιτίας των διαδικτυακών παιχνιδιών και των κοινωνικών δικτύων ρίχνουν συχνά τις ευθύνες τους γονείς τους που δεν μπόρεσαν να τους οριοθετήσουν. Συζητώντας όμως, διαπιστώνουμε ότι αυτό που τους τύχησε περισσότερο είναι ότι χάσανε ευκαιρίες στην εφηβεία τους και ότι ποτέ δεν έμαθαν τις πραγματικές τους δυνατότητες στην μόρφωση, στον αθλητισμό, στις τέχνες και στην κοινωνική τους ζωή. Από την άλλη, υπάρχουν φοιτητές που εγκατέλειψαν τις σπουδές τους εξαιτίας της κατάχρησης του διαδικτύου. Παρόλο λοιπόν που οι γονείς μπόρεσαν να οριοθετήσουν τα παιδιά στην εφηβεία, αυτά ανέπτυξαν συμπεριφορές εξάρτησης όταν ενηλειώθηκαν και άλλαξαν περιβάλλον. Το συμπέρασμα από το γεγονός αυτό είναι ότι δεν είναι αρκετό οι γονείς να βάζουν όρια στη χρήση του διαδικτύου, αλλά είναι σημαντικό και να καθοδηγούν τα παιδιά σε δραστηριότητες που θα κερδίσουν το ενδιαφέρον τους και θα τα βοηθήσουν να κοινωνικοποιηθούν και να ανακαλύψουν τον πραγματικό κόσμο. Η κατάχρηση του διαδικτύου μπορεί να είναι και ο φάρος που μας προειδοποιεί για προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά. Μπορείς φόβο και ενοχές, οφείλουμε να αναζητήσουμε τις αιτίες των προβλημάτων και να δώσουμε λύσεις άμεσα. Ευχαριστούμε. |
