| Διάλεξη 17: Αυτό είναι το πρόβλημα της διάβρος των ακτών. Να δούμε τώρα λίγο γιατί έχουμε το πρόβλημα της διάβρος των ακτών. Δεν αποφάσισαν οι ακτές ξαφνικά τα τελευταία 20 χρόνια να διαβρώνονται. Οι αιτίες είναι πολλές. Είναι και η επιβάση του ανθρώπου, η άμεση επιβάση του ανθρώπου με την κατασκευή ενός λιμενικού έργου, ενός θαλάσσιου τείχου, ενός φράγματος, θα εξηγήσουμε όλα αυτά, αλλά και εξαιτίας τα τελευταία χρόνια κάποιες έμεσες επιβάσεις της κλιματικής αλλαγής, θα καταλάβουμε πώς δομείται αυτό. Για να δούμε τώρα ποιες είναι οι αιτίες διάβροσης και πώς συνδέεται αυτή με την κλιματική αλλαγή. Ένα είναι η αύξηση θαλάσσια στάθμις, με το λιώσιμο των πάγων ή με τη θερμοκρασιακή διαστολή των νερών φουσκώνει η θάλασσα σιγά σιγά. Αυτό είναι κάτι χλειωστά τα τελευταία χρόνια. Ακόμα δεν το έχουμε δει, αναμένετε να είναι της τάξος τα επόμενα 50 χρόνια τον 20-30 εκατοστών μέχρι και μισό μέτρο. Προσέξτε τώρα, τα επόμενα 50 χρόνια, αν φουσκώσει όλη η θάλασσα, όλο το πλανήτη, 20 εκατοστά, που είναι ένα ευγενές συνάριο, καταλαβαίνετε τι καταστροφές θα γίνουν. Θα λέμε ότι το αντικείμενο του παράκτου μηχανικού και της ακτομηχανικής είναι ένα αντικείμενο το οποίο θα αποσχολείς πάρα πολύ τα επόμενα χρόνια τον κόσμο. Δεν το λέμε θεωρητικά. 20 εκατοστά ή 30 εκατοστά των ακτών μπορεί να χαθούν το 40% των ακτών της χώρας. Δεν είναι αστείο να φουσκώσει όλη η θάλασσα, όλο το πλανήτη 20 εκατοστά, δεν είναι μικρό νούμερο, σκεφτείτε τι τεράστια ποσότητα νερού είναι. Σκεφτείτε πώς αλλάζουν τα πάντα, τα λιμανικά, οι ακτές, η θάλασσα, οι τύχοι, τα έργα μας, ό,τι έχει γίνει. Βασικότερο θένει το ίδιο το πρόβλημα των ακτών, αλλά τώρα ακόμα δεν το είδαμε αυτό. Να ακούσετε ότι κάποιος σας πει ότι η ξεκίνηση αύξησης τάθμιθάλασσας έγινε διαβρώσης, δεν είναι σωστό. Τώρα είναι κάτι χιλιοστά ακόμα, τα τελευταία χρόνια έχουμε μετρήσει, αλλά τα επόμενα χρόνια αναμένετε από 20, 30, 50 εκατοστά τα ευμενή και τα μέσα σενάρια. Τα δυσμενή λένε παραπάνω νούμερα, το οποίο είναι προφανώς πολύ υπερβολή νομίζω. Κάποιες αλλαγές θα το εξηγήσουμε καλύτερα στις συχνότητες των ανέμων και των κυματισμών. Δηλαδή, η κλιματική αλλαγή που αρχίζει να αντιλαμβανόμαστε τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει τους ανέμους, και την ένταση αλλά και τη συχνότητα εμφάνισης. Μια κλασική περίπτωση είναι ο βαρδάρης εδώ. Είναι ένας κλασικός άνεμος σαλονίκης, όταν ήμουν εγώ στην ηλικία σας φοιτητής. Ήταν πολύ κλασικός άνεμος αυτή την περίοδο, όλο το χειμώνα. Τώρα και εδώ εξαφανίστηκε. Είναι πολύ μικρότερος. Φύσηξε τις προάλλες και εδώ δεν φυσάει τίποτα. Ήταν πολύ συχνός άνεμος. Η αλλαγή του Βοριά άλλαξε, αυτό δυσμένεται δεν υπάρχει άνεμος, μετατράπηκε από όλο το σύστημα της κυκλοφορίας των μαζών σε κάποιον άλλο άνεμο. Είδαμε μείωση του Βοριά, είδαμε πολλές αυξήσεις των νοτιάδων, ειδικά το χειμώνα τα τελευταία χρόνια. Αλλού είδαμε αύξηση των Δυτικών, αλλού μείωση των Δυτικών. Στο Ιόνιο αύξηση των Δυτικών, στο Ιγέο μείωση των Δυτικών και του Βοριά. Και αύξηση των νοτιάδων. Ακόμα λόγω στατιστικών επεξεργασιών δεν καταλάβαμε τι γίνεται. Αλλάζοντας όμως οι άνεμοι και στην ένταση, αλλά και στη συχνότητα εμφάνισης, αλλάζουν οι κυματισμοί και κατέβη στο κυματισμό. Άρα μια περιοχή του χτυπούσαν, ας πούμε, μόνο νοτιάδες, τώρα τη χτυπάνε νοτιοδυτική, ας πούμε. Αλλού θα πάει η Μεντινάμο, αλλού θα πάει άλλη. Αυτό είναι μια διατάραξη της ισορροπίας. Λίγο θα μιλήσουμε για τη λιθοποίηση των παραλιακών νυζημάτων. Σας έχει τύχει πάλι στο Ποσίδι, θα το αναφέρω, να περπατάτε μέσα στη θάλασσα στο Ποσίδι. Όχι και σε κάποια σημεία στο κάμπιγ. Και να βλέπετε βράχια ένα, δυο μέτρα, αφού μπείτε μέσα στη θάλασσα, που γλιστράνε και είναι και επικίνδυνα. Αυτά πάλι εξαιτίας μιας διαύρωσης αποκαλύφτηκαν. Αλλά να δούμε τώρα και τις δικές μας τις επιβάσεις. Σαν μηχανικοί. Κατασκευή φραγμάτων και οικιστική δόμηση. Τι θέλω να πω με αυτό. Γιατί αυτό οδήγησε σε διάβρος των ακτών. Θέλω λίγο να δούμε τώρα, δεν το είπαμε ακόμα, αλλά κάπου το είχαμε αναφέρει στην αρχή, αν το θυμόμαστε. Γιατί η οικιστική δόμηση, η κατασκευή φραγμάτων, οδήγησαν σε διάβρος των ακτών μας. Ποια είναι το νούμερο ένα αίτιο. Είναι τα ποτάμια ή διάφορα νερά. Ακριβώς. Χήμαρικα ποτάμια κατέβαιναν από τα βουνά, έφεραν την άμμο και την αναπόθεταν στη θάλασσα. Έτσι δημιουργήθηκαν οι αμμουδιές μας. Βρέχει, διαβρώνει την ενδοχώρα και κατεβάζει την άμμο στην παραλία. Και δημιουργείται μια παραλία. Άλλο, εμείς πάμε και κάνουμε ένα φράγμα. Ή η οικιστική δρόμηση, ένα δρόμο. Θα κόψουμε ένα χήμαρο. Ή ακόμα και αγροτική, γιατί να κάνουμε χωράφια και να καλλιεργήσουμε. Εμποδίζουμε τη διαύρωση στα χωράφια. Δεν θέλουμε να διαβρωθεί το έδαφος. Προστατεύουμε τα χωράφια μας από τη διαύρωση του έδαφους. Να μην παρασύρωνται από τα νερά. Άρα, στερούμε με ίζημα από την ενδοχώρα τις παραλίες μας. Αυτό έχει σαν συνέπεια. Φοβερώνουμε μεγάλων διαβρώσεων. Θα το εγκυζηγήσουμε καλύτερα. Και θα δούμε ποιο δικές μας ευθύνες. Τα άστοχα παράκτια έργα που κάνουμε λάθη. Αν δεν κάνουμε ακτομηχανική μελέτη, την τελευταία ερώτηση του θέματος. Δεν κάνουμε ακτομηχανική μελέτη. Και που δεν έχουν γίνει στο παρελθόν σε πολλά έργα. Μπορούν να δημιουργήσουμε σε μεγάλες διαβρώσεις. Και προσχώσεις αντίστοιχα της παράκτιας περιοχής. Και προφανώς κάτι που ήδη απαγορεύεται. Ότι δεκαετία του 70 κτίστηκε όλη η Ελλάδα από άμμο, από τα ποτάμια και από τις παραλίες. Πήραν άμμο που είναι μιας καλής ποιότητας, χαλαζιακή άμμο για να κτίσουν τα σπίτια. Αυτό προφανώς δημιούργησε σε πολύ μεγάλες διαβρώσεις. Ήταν μεγάλες ποσότητες υλικού σε πολλές περιοχές. Κάτι που βέβαια τώρα απαγορεύεται ας πούμε. Για να δούμε τώρα πάλι πώς διαμορφώνεται αυτή η μεταφορά. Είχαμε πει ότι δημιουργείται ένα πολύ ισχυρό ρεύμα παράλληλα στην ακτή. Βλέπετε παράκτη κυματογενές ρεύμα και μεταφέρει την άμμο όπως σας είχαμε εδώ εξηγήσει. Για να πάρουμε μια ακτή η οποία να βρίσκεται μέσα στην ισορροπία. Αν ας πούμε έρχονται αυτή η κυματισμή σε μια περιοχή, σε μια ακτή, προς τα που θα μεταφέρουν την άμμο με το παράκτη το ρεύμα προς τα εγώ. Την πιένω δηλαδή από αριστερά προς τα δεξιά ή αν θέλετε από θητικά προς τα ανατολικά ανάλογα πώς θα έχουμε το χάρτη μας. Ας το πούμε καλύτερα από αριστερά προς τα δεξιά. Έρχονται οι άλλοι κυματισμοί και μεταφέρουν προς τα αριστερά την άμμο. Ας πούμε λέω τώρα κάνω μια υπόθεση ότι μεταφέρονται 2.000 κυβικά από τη μια μεριά, άλλα 2.000 κυβικά από την άλλη. Και υπάρχει μια ισορροπία. Αυτή η ισορροπία δεν είναι τυχαία ότι η ακτή μπορεί να ξεκίνησε η μία να μετάφερει 3.000 κυβικά κατεύθυνση, η άλλη 1.000 κυβικά. Θα ανάλαξε τον προσανατολισμό η ακτή να βρει και η ακτή τον προσανατολισμό της αφού έγιναν δεκάδες σε κατοντάδες χρόνια αλλαγές και βρέθηκε μια ακτή σε ισορροπία. Όταν πάμε δηλαδή και βλέπουμε μια ακτή 15 μέτρα άμμο και είναι συνέχεια 15 μέτρα άμμο, ή λίγο συμπλή, αυτή είναι μια ακτή σε ισορροπία. Σημαίνει ότι οι κυματισμοί θα έρχονται από δεξιά και από αριστερά, θα μεταφέρουν την άμμο και διαμορφώθηκε έτσι όλη η ακτή που υπάρχει μια ισορροπία που λέγεται δυναμική ισορροπία. Σημαίνει ότι 2.000 κυβικά θα μεταφέρονται από δεξιά προς τα αριστερά, 2.000 από αριστερά προς τα δεξιά θα έχουν μια ισορροπία. Τα τελευταία όμως χρόνια τώρα, αν πάλι εκεί που είχαμε κάποιο ποσοστό εμφάνισης των ανέμων ή κάποια ένταση τους ανέμους και μετέφεραν την άμμο από αριστερά ασθήμα προς τα δεξιά 2.000 και τώρα τη μεταφέρουν 3.000 και από την άλλη μεριά χίλια διαταράσει την ισορροπία. Είναι δέστητη αυτή η ισορροπία και θα δούμε τα νούμερα παρακάτω, δεν είναι 2.000 κυβικά, 200.000 κυβικά, 500.000 κυβικά. Μεταφορά σάμου. Έχουμε λοιπόν, όταν αλλάζουν οι συχνότητες εμφάνισης των ανέμων, αλλάζει το ύψος κύματος, διαταράστηται αυτή η ισορροπία. Αυτή η διαταραχή της ισορροπίας οδηγεί σε μεγάλες διαβρώσεις. Αυτό ένα κλασικό παράδειγμα που έγινε εδώ, θα το δούμε λίγο παρακάτω, μάλλον θα το πάμε απευθείας εδώ παρακάτω. Είμαστε εδώ, θα το αναγνωρίζετε από το θέμα σας, στην Ερεσότηση Λέσβου, όπου ερχότανε, είναι μία από τις περιοχές στο θέμα. Έρχονται, η παραλία είναι εδώ, όπου διαπιστώσαμε, απάνω εδώ, εκεί που τελειώνει το βέλος, όπου διαπιστώσαμε μία σημαντική διάβρος τα τελευταία 20 χρόνια. Και ψάχνουμε να βρούμε από πού είναι αυτή η διάβρος. Ερχότανε λοιπόν σε αυτή την περιοχή η δυτική άνεμη και προς τα πού την πήγαιναν την άμμος σε αυτή την παραλία. Ας το πούμε την πήγαιναν λίγο προς τα νοτιοανατολικά. Ερχότανε αυτή η νότιο και η νοτιοδυτική άνεμη την πήγαιναν προς το βορά. Και ξαφνικά τα τελευταία χρόνια, εδώ για να τη δείξουμε, πήγαιναν έτσι λίγο καλύτερα αυτή η άνεμη, την πήγαιναν προς τα δεξιά, ας το πούμε προς τα ανατολικά. Ερχότανε αυτή η νοτιάδες και την πήγαιναν προς τα δυτικά ή προς τα αριστερά. Και υπήρχε μία ισορροπία. Αν μιλάμε εδώ μπροστά, είναι αρχαίο λιμάνι. Τετάρτο π.Χ. ε. φαίνεται εδώ σε αυτά τα σημεία. Και αυτή η αμμουδιά εδώ, που δεν έχει τίποτα τώρα, σας είπα που περιγράφεται και σε κείμενα. Και άτομα της ηλικίας μου θυμότανε σε μια περιοχή ακριβώς εκεί που έχει τώρα ένα μέτρο, θυμότανε ότι υπήρχαν ομπρέλες, γήπεδοβόλοι, ομπρέλες πριν 20 χρόνια. Εξαιτίας αυτής όμως τώρα μιας αλλαγής που έγινε, ότι οι δυτικοί άνεμοι μειώθηκαν και αυξήθηκαν οι νοτιάδες στο Αιγαίο τα τελευταία χρόνια. Από τότε τι έγινε, αυτοί μειώθηκαν και αυτή η ιστορια μεταφορά αυτό αυξήθηκε. Άρα από εδώ την άμμο, την έπαιρνα τα κύματα και τα ρεύματα και την έφεραν δυτικά, βορειοδυτικά προς τα εκεί. Και οδήγησε σε κάποιες διαβρώσεις οι οποίες ήταν τις τάξεις των 30 μέτρων, σε ένα τουριστικό μέρος. Δηλαδή αν το δούμε, αυτό ήταν 30 μέτρα, 35 μέτρα σε κάποια σημεία, κοιτάξτε πώς έγινε. Και βάζουμε και μια άλλη διάσταση των καταστροφών. Όταν δηλαδή εσύ έχεις κτίσει την οικοδομή σου, την δραστηριότητά σου, την οικονομική στην παράκτια ζώνη, παλιά μπορεί να γινόταν μια διαβρώση. 30-40 μέτρα, δεν υπήρχε τίποτα στην παράκτια ζώνη, όταν λέω παλιά πριν 50 χρόνια. Δεν κατοικούσε ο άνθρωπος στην παράκτια ζώνη, τόσο που λιώσε εδώ, από το φόβο των πειρατών, από το φόβο του τσουνάμι σε κάποιες περιοχές. Δεν κατοικούσε, δεν την εκμεταλλευόταν την παράκτια ζώνη οικονομικά. Οπότε οι μεταβολές στον χρόνο δεν τον πολύ ένιαζαν. Τώρα όμως εδώ είναι όλη η οικοδομική δραστηριότητα μιας ολόκληρης περιοχής. Αυτή η παραλία ήταν 30 και 40 μέτρα μήκος. Εξαιτίας αυτής τις αλλαγές έγινε αυτή η διάβροσα, αλλά και επιπλέον αρχίζουμε πια να έχουμε καταστροφές. Να έχουμε ένα δίκτυο ύδρεψης εδώ μέσα, να περνάει. Περνάει δίκτυο ύδρεψης εδώ. Καταστράφει και το δίκτυο ύδρεψης, δίκτυο αποχέτεψης. Καταστρέφονται κολόνες στις δαιοί που υπήρχαν μέσα. Το χειμώνα κλείνουν τα παράθυρα όλα τα μαγαζιάγια για να μην έρθει και να χτυπήσει τα κύματα. Δηλαδή η διάβροση δεν είναι μόνο ένα κομμάτι 40 μέτρα μου βιάση που χάθηκε, τα κύματα πλησιάζουν 40 μέτρα στις κατασκευές μας, στα σπίτια μας, στους δρόμους, στις υποδομές. 40 μέτρα μέσα, που σημαίνει θα καταστρέφουν. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική επίπτωση. Για να δούμε τώρα και μία άλλη που είχαμε πει, πάλι από την ίδια περιοχή μπορεί να είναι, τα φράγματα που είχαμε πει είναι από το σοβαρότερο παράγοντας παραλιακής διάβρος, για να δούμε ορισμένα στοιχεία. Εδώ κοιτάξτε τι έγινε τα τελευταία χρόνια. Με μπλε είναι οι περιοχές που μπορεί το νερό να ρέει ελεύθερα προς την ακτή. Δηλαδή τα ποτάμια χωρίς φράγματα και χύμαρει. Με κόκκινο είναι οι περιοχές, οι λεκάνες από ρωής που κάνατε στην υδρολογία, όπου δεν μπορούν να ρέουν ελεύθερα τα νερά στη θάλασσα, αλλά κατακρατούνται τα νερά σε φράγματα και σε λίμνες, τεχνητές λίμνες. Κρατάς όμως το φράγμα, με το φράγμα κρατάς όμως το νερό, κρατάς και την άμμο. Οπότε καταλαβαίνετε τι τεράστιες ποσότητες. Στο δέλτα του νήλου κοιτάξτε, όλοι οι Κύπρους. Όλοι οι Κύπρους, δεν έχει Κύπρος μια περιοχή που να μπορεί να ρέει το νερό χωρίς φράγμα, γιατί ήθελαν αγροτική ανάπτυξη, κράτησαν όλο το νερό στην εδώ χώρα. Γι' αυτό έχουν μεγάλο, τεράστιο πρόβλημα διάβρωσης για κτές Κύπρου. Αλλά και όλες οι άλλες περιοχές. Εδώ σε εμάς, στον Αξιό, όλες αυτές οι περιοχές κάποτε κατέληγαν πριν 40-30 χρόνια, πριν κατασκευήτων φραγμάτων, κατέληγαν στη θάλασσα. Δεν είναι μόνο η άμμος. Σκεφτείτε όλο αυτό που λέμε τώρα για τα ψάρια. Αυτό ήταν ωραίο νερό που μεταθρεπτικά, πλούσουσε θρεπτικά, από τις σιλεκάνες απορροής από τα βουνά, με το οξυγόνο του που κατέλεγε στη θάλασσα, για να δώσει το οξυγόνο και οτροφία στα ψάρια. Και αυτό κατακρατήθηκε. Αυτό έχουμε και πρόβλημα με τα ψάρια. Έχουμε πρόβλημα ανανέωσης των νερών πια. Μπορεί να είναι τεράστιες οι ποσότητες προφανώς, αλλά σε μικρούς κόλπους δεν είναι τόσο τεράστιες του νερού. Είναι σημαντικό το νερό που θα μπαίνει από ένα ποτάμι σε μία μικρή περιοχή τοπικά. Προφανώς, σε ολόκληρη τη Μεσόγειο δεν μπαίνει θέμα τόσο πολύ, γιατί είναι πολύ τα βαθιά τα νερά. Οπότε, καταλαβαίνετε τα προβλήματα που δημιουργεί αυτή η κατακράτηση των τεραστίων ποσοτήτων. Σχεδόν όλα τα φράγματα κατασκευάστηκαν τα τελευταία πενήντα χρόνια. Και κοιτάξτε τι ζήματα κατακρατούν, ας πούμε, της τάξης του δέκα εις την έκτην. Τόνους ζημάτων κατακρατούνται από τα φράγματα. Καταλαβαίνετε τι ποσότητες είναι αυτές που έχουμε. Θα θέλαμε να τα δείξουμε εδώ, αν άλλο να δούμε ποιο επόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα, παρότι που είναι δέκα χρόνια πριν, τώρα έχει ενταθεί, δεν έχει γίνει άλλη καταγραφή από τότε. Ξεκινάμε από 15% περίπου, μέχρι 65% των ακτών της χώρας μας, κατά μέσο όρο περίπου 35% είναι, των ακτών της χώρας διαβρώνεται. Των ακτών των νησιών και των παραλίων, τόσο στο Ιόνιο, όσο και στο Αιγαίο. Διαβρώνεται, χάνεται. Όπως καταλαβαίνετε, είναι νούμερο ένα πρόβλημα. 25% ήτανε που είπαμε εδώ το σύνολο, γιατί είναι στα νησιά, αν βάλουμε και την ενδοχώρα, φτάνει γύρω στο 30% και τώρα τα τελευταία χρόνια 35% αυτό που είπα. 25% είναι το επίσημο μόνο των νησιωτικών ακτών. Αλλά σε άλλες περιοχές είναι πιο σημαντικό το πρόβλημα. Να πάμε τώρα... Εδώ να δούμε και αυτό, όμως δυστυχώς. Εδώ, νομίζω, σας το είχα αρκετές φορές αναφέρει. Εδώ είμαστε την παραλία Κατερίνης. Βορράς από πάνω, έτσι καλύτερα για να το δείξουμε. Εδώ είναι η παραλία Κατερίνης, εκεί που δείχνει το βέλος. Ποιοι κυματσμοί το χτυπάνε πολύ αυτό? Πόσοι είναι αυτοί οι κυματσμοί, ποιοι είναι? Αυτοί είναι οι νοτολικοί κυματσμοί, το χτυπάνε, γιατί έχουν και μεγάλο ανάπτυγμα. Χτυπιούνται με 5 μέτρα ύψος. 4,5-5 μέτρα ύψος. Οπότε αυτός που σκεδίασε το λιμάνι, από άποψη αυτό το λιμάνι εδώ, από άποψη, ας το πούμε, χωροδιάταξης για να προστατέψει εδώ, έβαλε τον κυματοφράστη για να κοντράρει να αντιτίθεται στους, όταν ο νοτολικός κυματισμός έκανε καλά, από άποψη χωροδιάταξης. Που θα τον έβαζε το κυματοφράστη, τον έβαλε εδώ. Από εδώ έρχονται οι κυματισμοί και το χτυπάνε για να το προστατέψει εδώ το εσωτερικό του. Αυτοί οι κυματισμοί προς τα πού θα μεταφέρουν την άμμο? Αυτοί οι κυματισμοί εδώ, σύμφωνα με αυτά που είπαμε, που δημιουργείται το ρεύμα. Πέφτει η πλάγια στην ακτή, προς τα πού τη μεταφέρουν την άμμο, προς το βορά ή προς το νότο, προς το βορά. Έτσι λοιπόν μεταφέρεται η άμμος προς το βορά. Έρχεται δηλαδή από το νότο προς το βορά. Εδώ δεν υπήρχε τίποτα. Υπήρχε μια ωραία παραλία 30 μέτρων μπροστά στον οικισμό. Έρχεται... κάποιος και κατασκευάζει το λιμάνι. Έρχεται η άμμος από εδώ. Τι βλέπει εδώ? Ένα εμπόδιο. Σταματάει. Και να ποτίφεται. Και εδώ που είχε χωράφια, δημιουργήθηκε μια παραλία 70 μέτρων. Αυτή όμως από κάπου στερήθηκε. Από πού στερήθηκε? Από εδώ. Διάβρος σε 30 μέτρα. Εδώ όμως ήταν όλη η οικονομική δραστηριότητα της περιοχής. Έγιναν πλημμύρες για 3-4 χρόνια. Πλημμύρες. Έμπαιναν τα νερά, έχουμε φωτογραφίες, να μπαίνουν τα νερά 2 τετράγωνα μέσα. Στην παραλία Κατερίνης. Δεν είναι μόνο ότι χάθηκαν 30 μέτρα αμμουδιάς για τουριστικούς λόγους. Τα κύματα πλησίασαν 30 μέτρα σε όλες τις υποδομές, σε όλους τους δρόμους, και χτυπούσαν τις κατασκευές, έκαναν πλημμύρες και δημιουργήθηκε και πρόβλημα πια υποδομών. Αυτό από ένα δικό μας έργο, που δεν κάναμε την ακτομεχανική μελέτη. Αυτό είναι το τελευταίο ερώτημα του θέματός σας. Αν κάνουμε ένα λιμάνι κάπου, τι επίπτωση στην ακτογραμμή θα έχει. Κάπου θα προσχώσει, κάπου θα διαβρώσει. Αυτό ήταν απλές πράξεις. Αυτό δηλαδή ήταν τόσο απλό να το καταλάβει κάποιος, που είναι θέμα τετάρτου έτους. Μια ερώτηση από ένα θέμα το τετάρτου έτους. Παλιά όμως δεν έκαναν ακτομηχανικές. Έγιναν αυτά τα έργα και αναγκάστηκε η πολιτεία με νόμο να θεσμοθετήσει την ύπαρξη των ακτομηχανικών μελετών, που σου λέει ότι οτιδήποτε έργο και να κάνεις στην παράκτια ζώνη, πόσο μάλλον ένα λιμάνι, θα πρέπει να αποδείξεις ότι αυτό το λιμάνι δεν θα διαβρώσει την παρακείμενη ακτή. Μετά έβαλαν τους βραχίονες. Δεν τους έβαλαν σωστά, δεν λειτούργησαν καλά. Μετά τους ξύλωσαν τους βραχίονες και έβαλαν αυτούς βυθισμένους κυματοθράφτες. Εδώ βλέπουμε και μια άλλη άστοχη παρέμβαση. Κάνω μια παρέμβαση. Εδώ για να το σώσουν μετά έκαναν αυτούς βραχίονες. Γιατί λέει να μην μεταφέρεται η άμμος, αλλά τους έκαναν αρκετά αργά. Όταν είχε ήδη διαβρωθεί. Είμαστε όμως στο θερμαϊκότητα μια κλειστή σχετικά περιοχή. Ανάμεσα εδώ στα φατνώματα το νερό το καλοκαίρι δεν κυκλοφορούσε. Αν πήγαινες εκεί μύριζε όλη η περιοχή. Γιατί δεν κυκλοφορούσε το νερό, δεν ανανεωνότανε στην Ελλάδα επειδή δεν έχουμε παλήρια. Όταν λέμε 10 εκατοστά και 15 εκατοστά, τα παλήρια δεν είναι σημαντικό με τα 2, 3 και 4 μέτρα που είναι στις άλλες θάλασσες εκτός από τη Μεσόγειο. Δεν ανανεωνότανε αλλιώς τα νερά. Το καλοκαίρι που δεν φυσάει δεν ανανεωνότανε. Και αναγκάστηκαν να κάνουν μειοκτονίες, να σκοτώσουν τα ποντίκια. Είχαν κρούσματα λεπτοσπύρωσης, γι' αυτό το έκαναν. Λεπτοσπύρωση είναι μια πολύ άσχημη αρρώστια. Τα περιεδόματα των ποντικιών αναγκάστηκαν να τα σκοτώσουν. Είχαν δύο κρούσματα τέτοια. Γιατί δημιουργήθηκε στάσιμο νερό ανάμεσα στα φατονόματα. Σε μια τουριστική περιοχή. Οπότε βλέπεις, για να διορθώσουν μια, δεύτερη επέβαση. Αυτή τη φορά, χωρίς οικολογικό πνεύμα. Χωρίς περιβαλλοντικά φιλική λύση. Αυτά τα ξύλωσαν, αυτή είναι βυθισμένη και ματοθράφτες. Και πρότυπη μελέτη εδώ. Που δεν την έκανε καλά ο εργολάβος. Άλλο πρόβλημα των μηχανικών. Άλλο έργο σχεδιάζουμε. Άλλο έργο κάνει ο εργολάβος. Η μελέτη πρότεινε τέσσερις. Αυτοί έκαναν τρεις σχηματοφράστες. Η μελέτη πρότεινε χοντρή άμμο με μεγάλο... Χοντρό κόκκι για να αποκατασταθεί. Αυτοί έβαλαν λεπτό κόκκι. Είχαμε λοιπόν άλλη εφαρμογή άλλων μελετών, που δεν έλυσε πλήρως τα προβλήματα. Θα σας δείξω καμιά φωτογραφία αργότερα πώς έχουμε εδώ την... Πώς αντιμετωπίζουμε αυτή την κατάσταση. Το θέμα είναι όμως τώρα τι κάνουμε πάντα. Δεν είναι τόσο φιλοσοφικό αυτό το τι κάνουμε. Καλούμαστε πια να αντιμετωπίσουμε σαν μηχανικοί. Θα πάτε, θα σας πει ο δήμαρχος, ωραία, έχω ένα πρόβλημα διαύρωσης. Τι κάνω? Είναι τρεις οι λύσεις. Πάντα όταν θέλουμε να σχεδιάσουμε ένα έργο, η πρώτη λύση που εξετάζουμε ποια είναι. Αν έρθε ένας και ο δήμαρχος και σας πει, έχω ένα όραμα να κάνω αυτό το δρόμο. Εσύ την πρώτη λύση εσύ θα εξετάζεις διάφορες αναλλακτικές. Μια να πάει ο δρόμος από εδώ, μια να πάει από εκεί, μια από αλλού, αλλά πρώτη λύση ποια είναι που εξετάζεις πάντα. Λύση μηδέν πολλές φορές τη λέμε. Η πρώτη λύση, δηλαδή, μηδέν δεν υπάρχει. Το do nothing, δεν το κάνω. Το πρώτο πράγμα που θα σκεφτείς είναι ωραία, αν δεν το κάνω τι θα γίνει. Θες αναλλακτικές λύσεις. Για να αποδείξει κάποιος την αναγκαιότητα ότι πρέπει να γίνει αυτός ο δρόμος, ωραία λες, έστω, πρώτον, δεν κάνω τον δρόμο. Τι επιπτώσεις έχω. Γιατί πολλές φορές κάνουμε έργα, τα οποία είναι τελείως άχρηστα. Δεν είναι μελετημένα την αναγκαιότητά τους. Άρα το πρώτο πράγμα πολλές φορές θα πάμε εδώ να βρούμε μια διακτή, να διαβρώνεται και να έχουμε ένα πρόβλημα. Το πρώτο πράγμα που κοιτάζουμε είναι, δεν κάνω τίποτα. Δηλαδή αυτό μάλλον είναι η δεύτερη, το συμβιβασμός. Δεν κάνω τίποτα, οπότε θα ζω με τον κίνδυνο πλημμυρών και κίνδυνος του να εγκαταλείψω την παράκτια ζώνη. Μια άλλη λύση είναι να πω, ωραία, φεύγω από την παράκτια ζώνη, όλη η οικοδομική δραστηριότητα, όλα τα ξενοδοχεία τα παίρνω και τα πηγαίνω 30 μέτρα πιο μέσα, 50 μέτρα πιο μέσα. Εύκολο είναι αυτό. Τι να πεις το ολόκληρο οικισμός, ολόκληρες περιοχές. Ωραία παιδιά, έτσι πως εσείς εδώ μεταφερθείτε 20 μέτρα πίσω όλα τα μαγαζιά σας, όλα τα εμπορικά σας, τα κέντρα, όλα τα ξενοδοχεία σας, μεταφερθείτε 20 μέτρα πιο πολύ στην ενδοχώρα για να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε. Ούτε και αυτό. Αυτό που γενικότερα προτείνουμε είναι, το οποίο όμως είναι πανάκριμο, είναι το τελευταίο, είναι η προστασία. Ερχόμαστε, θα πρέπει, σαν μηχανικοί, να σχεδιάσουμε έργα για να προστατέψουμε τις ακτές μας από διάβροση. Αυτό θα είναι και κάποιο αντικείμενο διαλέξον αυτών των ημερών, των άλλων δύο μαθημάτων που έμειναν. Τι θα πρέπει να κάνουμε για να προστατέψουμε τις ακτές μας από τη διάβροση, ώστε να αποκαταστήσουμε την κατάσταση που υπήρχε. Το θέμα όμως είναι πια, όταν οι ακτές μας έχουν φτάσει σε ποσοστά διάβροσης τάξη του 30%, σκεφτείτε, έχουμε 15.000 χιλιόμετρα ακτών. 15.000 χιλιόμετρα. Πόσες ακτές από αυτές θα είναι αμμώδεις? Ένα ποσοστό που μας ενδιαφέρον, 20%, 30%, 40% Καταλαβαίνετε τώρα γιατί νούμερα μιλάμε. Κι αν σκεφτείτε ότι ένα μέτρο ακτής, μπορεί να απαιτεί λύσεις που κοστίζουν 3-4.000 ευρώ, τεχνικές ή δικές μας λύσεις, ένα μέτρο μήκους ακτής, μήκους, όχι πλάτους, μήκους ακτής, καταλαβαίνετε ότι για να σώσεις μια ακτή 200-300 μέτρων, μπορεί να εξοδέψει 1.000.000 ευρώ. Που χρήματα τώρα για αυτές τις λύσεις? Αλλά είναι ανακαστικά. Θα πρέπει να πάμε σε αυτήν εδώ τη λύση, να βάλουμε κάποιες περιοδευτερότητες, κάποιες ακτές που είναι πίσω από οικισμούς, κάποιος ιδιαίτερη τουριστικού ενδιαφέροντος, θα πρέπει να μπορέσουμε να τις σώσουμε. Η πιο απλή σκέψη που μας έρχεται σε εμάς είναι να κάνουμε έργα. Δεν είναι όμως τόσο σωστό πάντα. Πολλοί γεωλόγοι μας, ας το πούμε, ειρωνεύονται, έχω ακούσει την έκπραση. Τι κάνετε? Κατεβάζετε τα βουνά και τα βάζετε στη θάλασσα. Κάνοντας ένα κυματοθράφτη που κάνατε με την κυρία Λουκογεωργάκια, ουσιαστικά παίρνουμε ογκολύθους, σχερόδεμα, αλλά και ογκολύθους φυσικούς ή τεχνητούς και τους βάζουμε μέσα στη θάλασσα και κάνουμε κυματοθράφτες για να προστατέψουμε τις ακτές μας. Πρέπει να κάνουμε λίγο ησυχία εκεί πέρα, όπως μιλάτε. Αυτή είναι μία λύση κάνοντας τις κατασκευές. Μία άλλη πιο απλή σκέψη είναι ωραία. Έφυγε από κάπου η Άμμος και έχουμε διάβρωση. Το πιο απλό που θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος ποιο είναι. Από εκεί που πήγαινε να την πάρει και να την ξαναφέρει. Δηλαδή στο παράδειγμα που δείξαμε εδώ στην παραλία Κατερίνης, θα μπορούσε να πει, εσύ την παίρνω από Νότια και την βάζω από Βόρεια. Αυτό θα πρέπει να γίνεται. Θα κάνουμε εμείς τη μελέτη που κάθε χρόνο πρέπει να γίνεται. Ένα είναι αυτό και δεύτερο είναι ότι είναι πολύ βολεύονται όμως με αυτή την παραλία. Τώρα αν πας και του πεις σε αυτή την παραλία που δείξαμε, Νότια του ελειμινικού έργου στην Κατερίνη, και θα σου πεις, αυτή έχει ωραία παραλία, 70 μέτρα, θα σας την πάρω για να σώσω την άλλη, θα σου πω, κάτσε ρε, γιατί να μας την πάρεις. Έχουμε τύχη σε μια περιοχή κάπου εκεί στο Λεωνίδιο, όπου εξαιτίας πάλι μια τέτοια κλιματικής διαταραχής, δημιουργήθηκε σε ένα κόλπο μια καταπληκτική αμμουδιά. Και φαίνονταν σαφέστατα ότι έφυγε από μια άλλη παραλία. Την πήραν και την πήγαινε σε ένα κόλπο, δεν μπορούσε να φύγει από εκεί και δημιουργήθηκε μια παραλία από 340 μέτρα. Βρέπτησε άλλο στο ξενοδοχείο από εκεί, έκανε επένδυση. Τι θα του πεις τώρα αυτό? Όχι, έλα, θα την πάρουμε ξανά, θα σου καταστρέψουμε την παραλία για να την ξαναστρώσουμε. Από πού μπορείς να βρεις άμμο για να την επαναφέρεις? Από τα ανοιχτά. Αν πας σε 20 μέτρα βάθος, η άμμος δεν επικοινωνεί με την παραλία σε καμιά περίπτωση. Όσο πιο βαθιέτερα πας, τόσο πιο ακριβά είναι. Παίρνεις άμμο από εκεί και ξαναστρώνεις την παραλία σου. Ποιο είναι το μειονέκτημα αυτής της υπόθεσης? Το πες εσύ κάθε χρόνο. Θα πρέπει κάθε χρόνο να το κάνεις, κάθε δυο χρόνια ανάλογα με τη μελέτη. Γιατί? Γιατί? Αλλάξαμε τίποτα στα κύματα που μας πήραν την άμμο. Τίποτα δεν άλλαξε. Απλά, αν το βάζουμε κάθε χρόνο, κάπου η φύση εντός εισαγωγικών κουράζεται, στην πραγματικότητα, προσαρμόζεται. Αν πας και βάζεις τόνος άμμος σε μια περιοχή, η άμμος πια ένα μέρος θα πηγαίνει προς τα νυχτά, θα δημιουργήσει αυτόν εδώ το νύφαλο που είχαμε δείξει, θα το εξηγήσουμε, θα δημιουργήσει μια γενικότερη κατάσταση διαφορετικής βυθομετρίας, τα κύματα θα σπάζουν στα πιο βαθύτερα νερά, θα προστατεύεται η άμμουδιά, θα το δείξουμε αυτό λίγο καλύτερα και κάπου εντός εισαγωγικών θα κουραστεί η φύση, μάλλον στην πραγματικότητα θα προσαρμοστεί και δεν θα χρειαστεί να βάλουμε ύστερα από 10 χρόνια μεγάλες ποσότητες. Κάθε χρόνο θα μειώνεται η απαιτούμενη ποσότητα που πρέπει να μπει και θα φτάσει το ίδιο σύστημα σε μια ισορροπία. Ειδικά με την τεχνητή ανάπλαση, οι Αμερικάνοι σχεδόν αποκλειστικά την χρησιμοποιούν, πάρα πολύ την χρησιμοποιούν, αν και ξεκίνησε από εδώ, από τη Μεσόγειο, από τους Ρωμαίους. Για να δούμε λοιπόν δύο μεγάλες κατηγορίες έργων. Ο πρώτος είναι σκληρές οι μέθοδοι, όπου θα τις δείξουμε μία-μία είναι η παράκτη τύχη, οι πρόβολοι και οι κυματοθράπτες παράλληλα στην ακτή, για να τις δούμε λίγο όμως καλύτερα. Εδώ είναι μια πιο απλή λύση που έχουμε. Θέλουμε να προστατέψουμε τον δρόμο μας δεξιά. Κατασκευάζουμε αυτόν τον παράκτιο τύχο ή θαλάσσιος τύχος που λέγεται, σιγόλ. Μπροστά του ρίχνουμε και μερικά βράχια για να μπορέσουν να σπάσουν τα κύματα, να μην μας χτυπάνε στον τύχο για να προστατέψουμε δεξιά τον δρόμο και έχουμε κλειδώσει την ακτή. Αυτό το βλέπετε πολύ συχνά και στις νερούς όπως σας είχα δείξει πριν. Είναι μια σκληρή μέθοδος. Το πρόβλημα αυτή είναι ότι πολλές φορές αναγκαζόμαστε να χάσουμε από την παραλία. Μειώνουμε το πλάτος της παραλίας, το πλάτος της αμμουδιάς μας. Αλλά είναι μία λύση ενός τύχου με κάποια έργα για να κλειδώσουμε μία παραλία. Πάντα η λύση. Πολλά προβλήματα, θα το δείξουμε παρακάτω, δημιουργούνται από τους θαλάσσιους τύγους, αλλά είναι μία λύση αυτή. Να τα προβλήματα που δημιουργούνται. Εδώ παράδειγμα στο πόδιο για να σώσουμε αυτήν την παραλία, κατασκευάσουμε αυτόν εδώ το τύχο. Αυτό είναι πάλι από την Εραισό, όπως σας είπα. Διάβρονε, διάβρονε, έφτανε 30 μέτρα, εκεί πλησίαζε στα σπίτια, στα μαγαζιά. Κι άρχισε να τα χτυπάει και έκανε καταστροφές. Ποια έκαναν αυτόν εδώ το τύχο? Αυτό λειτούργησε αρνητικά όμως, αντίγια θετικά. Πώς λειτούργησε? Ο θαλάσσιος τύχος, έναν κατακόρυφο μέτωπο. Τι είπαμε, οι κυματισμοί παθέν στο... Πώς άλλοι επιβρουν με έναν κατακόρυφο μέτωπο? Ανακλώνται. Δεν χάνουν την ενέργειά τους, ανακλώνται. Πάει πον ο κυματισμός και γυρίζει προς τα πίσω. Η ενέργειά του επιστρέφει πίσω. Δεν χάνεται. Επιστρέφοντας παρασέρει την άμμο και διαβρώνει. Όπου κατασκευάστηκε στην Αλλάδα παράκτιος τύχος, εξαιτίας αυτού του φαινομένου, της ανάκλασης πάνω από τους κυματισμούς, της επιστροφής της κυματικής ενέργειας προς τα ανοιχτά, δημιούργησε προβλήματα διαύρωσης, προβλήματα υποσκαφών και διαύρωσης στην περιοχή. Στην παράκτια ζώνη. Άρα δεν συνείσθεται σαν λύση πάντα η κατασκευή παράκτιου τύχου. Προς ορεινά το λύνει, αλλά χάνεται η αμμουδιά που βρίσκεται μπροστά. Είναι μια πολύ κλασική αιτία διαύρωσης των ακτών η κατασκευή τέτοιων θαλάσσιων τύχων. Και προφανώς, πώς βλέπετε εδώ τις καταστροφές, είναι καλή μελέτη για να αντιμετωπίσει τη φοβερή δράση των κυματισμών. Άρα όταν έχουμε μικρές αμμουδιές, όπως είχαμε εδώ που είναι διακοκομένη η γραμμή, δεν μπορούμε να βάλουμε ένα, δυο μέτρα μέσα και είναι τύχο. Γιατί θα έρθει ο κυματισμός, θα φουσκώσει από το setup που λέγαμε, θα χτυπήσει στον τύχο, θα γυρίσει και θα δημιουργήσει προβλήματα υποσκαφών. Είναι μια λύση που θέλει πολύ προσοχή. Όπου έγινε στην Ελλάδα, σε όλο τον κόσμο, στην Ελλάδα πολύ συχνά το έκαναν, δημιούργησε περισσότερα προβλήματα, χάθηκε και η μικρή αμμουδιά που είχαν. Άρα προσοχή όταν αυτό. Ένα άλλο, σαν και αυτό που είδαμε στην Κατερίνη, είναι ωραία. Κάνουμε, αυτοί λέγονται πρόβολοι, τους κάνουμε κάθετα στην ακτή και κλειδώνουμε την ακτή. Δεν έχω πια αστερομεταφορά. Βλέπετε, η ζώνη θράσεις είναι μέσα στους προβόλους. Μέσα στα φατνώματα, ανάμεσα στους προβόλους. Άρα, όλη η αστερομεταφορά εδώ, περιορίζεται εδώ μέσα και την έχω εγκλωβίσει και ό,τι γίνει θα γίνει εδώ μέσα. Δεν μπορεί πια να διαβρωθεί η ακτή. Τα μεταφέρεται ανάμεσα στα δύο φατνώματα, έχω κλειδώσει την ακτή. Τα δεξιά και αριστερά προβόλους. Αυτή είναι. Είπαμε όμως πριν το πρόβλημα της παραλίας Κατερίνης, τι είχε γίνει. Εγκλωβίστηκαν οι μάζες ανάμεσα εδώ. Εσθητικά, δεν θα έλεγα ότι είναι μια καλή λύση, ένα τουριστικό μέρος, να κάθεις και να βλέπεις τέρα τα δεξιά και αριστερά. Εγκλωβίζονται όμως οι μάζες αποτέλεσμα από μόνο ευθροφισμό, δύσσοσμία, θολότητα. Σας είπα για τις μειοκτονίες και τα ποντίκια. Άρα, είναι μία λύση περιβαλλοντικά. Δεν μας ικανοποιεί συνήθως και σε κυρίως περιοχές όπως είναι η Μεσόγειος. Μία άλλη λύση είναι να κατασκευάσουμε κυματοθράπτες παράλληλα στην ακτή. Τι είναι αυτό που μας κάνει, που μας δημιουργεί τη διάβροση? Οι κυματισμοί. Με τον κυματοθράπτες ουσιαστικά εμποδίζουμε τον κυματισμό να χτυπήσει την ακτή μας. Πολύ συχνά κατασκευάζουμε κυματοθράπτες παράλληλα στην ακτή για να την προστατέψουμε την ακτή. Θα δούμε πώς γίνεται αυτό που γίνεται από πίσω, το τόμπολο ή η προεξοχή. Θα εξηγήσουμε δηλαδή πώς γίνεται αυτή η αλλαγή εδώ μέσα. Αλλά αυτή είναι μία επίδραση. Κάνουμε εδώ το κυματοθράπτες, τότε φεύγει άμως από εδώ και έρχεται εδώ. Από εδώ και έρχεται εδώ. Έχουμε δημιουργήσει παραλία, αυτό θα το δείτε πολύ κλασικά σε όλο τη Μεσόγειο, σε όλη τη χώρα. Όπου θέλουν να κάνουν, όλη η Κύπρος είναι έτσι, όλη παράλια στην ακτή, όλο το παραλιακό μέτωπο, κυματοθράπτες για να προστατέψουν τις ακτές μας. Αυτή η ακτή κλειδώνει, δηλαδή δεν θα αλλάξει, αυτή θα είναι για πάντα έτσι. Έχουμε τους κυματισμούς, ανάμεσα στα φατνόματα μπαίνουν, αλλά έχουν προσαρμοστεί. Πολλές φορές αυτή την άμμο είναι τεχνητή, την βάζουμε, την παίρνουμε από τα βαθιά και την βάζουμε. Τεράστιες ποσότητες άμμου, έρχονται οι κυματισμούς, διαμορφώνουν αυτά και έτσι έχει μείνει. Αλλά και αυτό πάλι, πάλι δεν κυκλοφορούν ελεύθερα τα νερά. Και πάλι, από άποψη, έτσι, περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι αυτό που λέμε οπτική όκλυση. Στη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων το έχουμε αυτό. Θα έχουμε μια όκλυση οπτική. Δηλαδή, δεν μπορείς σε ένα τουριστικό μέρος να κάθεσαι σε αυτή την αμμουδιά και να βλέπεις ένα τέρας πάνω σου, δυο και τρία μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας. Εσύ αυτό που θέλεις, να βλέπεις πέλαγος, να βλέπεις θάλασσα. Αν βλέπεις κατασκευές, δηλαδή το μάτι λίγο θέλει να ξεκουραστεί στη θάλασσα. Οπότε είναι μια και αυτή σκληρή μέθοδο, αλλά από αυτές τις μεθόδους είναι αυτή που χρησιμοποιείται πιο πολύ. Α, εδώ έγινε στον πλαταμόνα, ήταν αυτό, είναι κάτι σαν ανάμεσα και στα δύο. Αυτό τώρα οπτικά και αισθητικά δεν είναι κάτι που θα το ζήλευε κάποιος. Μιλάμε για δεξιά πάνω, το πλαταμόνα εδώ στην πιερία. Για να δούμε τώρα πώς μπορέσαμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα με ήπιους τρόπους. Δεν το λέω μόνο ήπιους τρόπους μόνο από άποψη αισθητικής ποιότητας νερού, αλλά και από άποψη κόστους από ένα σημείο και πέρα. Αν κάνουμε τέτοια τέρατα κατασκευές, με κόστος 3, 4 και 5 χιλιάδες το μέτρο μήκους παραλίας, θα φύγει όλο το προϋπολογισμό της χώρας μόνο στις παραλίες μας για χρόνια. Αν πρέπει να το μειώσουμε αυτό το νούμερο που είπαμε και 3 χιλιάδες, να το κάνουμε και ακόμα μικρότερο ένα μέτρο μήκους παραλίας. Πρέπει να βρούμε λύσεις πιο ήπιες για να προστατέψουμε τις ακτές μας. Αρχίζουμε λίγο έτσι λίγο να τις πούμε αυτές. Το εμένα είναι τεχνητή αναπλήρωση. Αυτή είναι η πιο κλασική φωτογραφία τεχνητής αναπλήρωσης. Είναι στο Μαϊάνι στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Όλοι αυτοί είναι τεχνητοί. Ένα μεγάλο μέρος των παραλιών στην Τουρκία απέναντι από τη Λέσβο στη Βόρεια Δυτική Τουρκία, στη Μικρά Ασία, είναι ο παραλίας τεχνητές. Από τα βαθύτερα νερά φέρνουν τεράσεις ποσότητες άμμου και τις ρίχνουν στην παραλία. Και δημιουργούν ακτές. Τεράσεις ποσότητες άμμου. Αυτή είναι η ακτή ή από άλλες ακτές ή στα ανοιχτά. Και δημιουργούν τα τεράσεις παραλίες όπως καταλαβαίνετε εδώ τα ξενοδοχεία που είναι όλα αυτά ξενοδοχεία. Προφανώς χρηματοδότησαν αυτή την κατασκευή. Στην Ελλάδα γίνεται σε περιπτώσεις αλλά πιο πολύ παράνομα. Δεν ξέρουμε ότι στη Μίκονο όλο είναι κοινό μυστικό φέρνουν από την Αφρική άμμου. Απογορεύεται. Έχει όλη η γραφειοκρατία να το περάσεις αλλά εκεί στη Μίκονο η ομπρέλα. Εγώ δεν έχω πάει γιατί εσείς που σας βλέπω λίγο κοσμοπολίτες. Μάλλον πήγα για μελέτες μόνο για να κάναμε ένα ερευνητικό πρόγραμμα εκεί. Καταλαβαίνω ότι η ομπρέλα δεν είναι παίρνεις ένα φραπέ και τέλειωσε. Είναι και τα 20 και τα 30 ευρώ. Και τέτοια αν είσαι δίπλα στον ψυλάκι δεν θα πρέπει να πληρώσεις κάτι παραπάνω. Μπορείς να έχεις μεγάλο κέρδος από αυτό που να κάνεις μόνο να νικιάζεις τις ομπρέλες. Μπορείς να βγάλεις σε ένα με ένα μισό χρόνο το έξοδο μιας παραλίας. Το οποίο μπορεί να κρατήσει τρία τέσσερα χρόνια. Οπότε το υπόλοιπο να είναι κέρδος. Κάνοντας τις πράξεις ανάλογα είναι τεχνοοικονομικές μελέτες που κάνουν εκεί οι μαγαζάτορας της περιοχής. Αλλά να σας δείξω το πιο κλασικό που έγινε στην Ευρώπη. Είναι το λιμάνι της Μάλακα που είναι αριστερά. Πώς ήταν η παραλία, η πάνω αριστερή εικόνα και πώς δημορφώθηκε. Προσέξτε τώρα, 1.700.000 σκυβικά άμμο έπεσαν. Η παραλία δημιουργήθηκε μία παραλία απλά τους 60 μέτρων και μήκος 2,5 χιλιόμετρα. Και χρειάστηκαν 1.700.000. Δεν είναι φοβερό να σκεφτείτε ότι αν πάρεις να πάρεις μια εργολαβία, της τάξος των 345 ευρώ το κυβικό άμμου, να τον πάρεις και να τη στρώσεις ας πούμε, δεν είναι τεράστιο νούμερο για παραλία τώρα 2,5 χιλιόμετρα, να δώσεις μερικά εκατομμύρια. 2,5 χιλιόμετρα όμως, έτσι. Είναι μία μεγάλη τιμή, αλλά και τάξη τι φοβερή παραλία έγινε. Προφανώς έχουν κάνει τεχνικοοικονομική μελέτη από όλα αυτά, το ότι θα τους έχει αποφέρει ιδιαίτερα ένα κέρδος. Είμαι σε ένα συνέδριο που η διαφορά της λογικής των Αμερικάνων με των Ευρωπαίων, ότι τους φάνηκαν πολύ μεγάλα τα νούμερα αυτά των Αμερικάνων. Και όταν ρώτησαν τους Ισπανούς που παρουσίαζαν αυτή τη μελέτη, ωραία και ποιος πληρώνει γι' αυτό, οι Ισπανοί προβληματίστηκαν, το κράτος λέει πληρώνει τις παλιές εποχές στις καλές. Οι Αμερικάνοι τρελάθηκαν, λέει δεν γίνεται το κράτος να πληρώνει, γιατί όλα αυτά τα ξενοδοχεία, από πού, γιατί δεν συμμετέχουν το κράτος, δεν μπορεί να πληρώνουν τέτοια πράγματα. Τώρα προφανώς με την κρίση θα πρέπει πολύ προσεχτικά να είμαστε, το να προτείνουμε τέτοια μεγάλα projects που δυστυχώς... Λοιπόν, τι είναι αυτή η τεχνητή ανάπλαση που λέμε, δεν είναι τίποτα άλλο παρά. Η παραλία έχει ένα προφίλ, πάμε και ρίχνουμε μια ποσότητα άμμο και διαμορφώνουμε μια καινούργια αμμουδιά. Αν την πάμε και τη ρίξουμε την άμμο, είτε από τη θάλασσα, είτε από τη ξερά μπορούμε από εδώ να τη ρίξουμε την άμμο, θα διαμορφωθεί αυτή η κλίση πόσο θα είναι περίπου, λίγο να δω εδαφομηχανική πόσο είμαστε καλοί. Αν ρίξουμε την άμμο, τώρα θα μου πείτε μέσα στη θάλασσα, ας το πούμε στην ξερά, ρίξουμε την άμμο έτσι. Θα δημιουργήσει, θα πέσει με μια κλίση πρανούς. Πόσο θα είναι αυτή, πού κοντά θα είναι αυτό το νούμερο. Ρίχνουμε την άμμο, παίρνουμε μια χουφτά άμμο και τη ρίχνουμε. Και σχηματίζεται ένα βουναλάκι. Και αυτό έχει μια κλίση. Αυτή η κλίση ποια είναι? Η γωνία εσωτερικής στριβής. Μια γωνία υπήρχε στην εδαφομηχανική, αυτή θα είναι. Αν πάμε και ρίξουμε την άμμο, θα πέσει με μια αρκετά απότομη. Ένα προς 2, ένα προς 3, απότομη κλίση. Θα έρθει όμως το κύμα αμέσως, θα την πάρει και θα τη διαμορφώσει όπως είναι κάτω. Αμέσως, σε ώρες, με το πρώτο κύμα που θα έρθει, θα την πάρει την άμμο και θα τη διαμορφώσει. Έτσι λοιπόν, εμείς θα πρέπει να υπολογίσουμε. Θέλουμε να κάνουμε μια παραλία 10 μέτρα, δεν θα στρώσουμε μια παραλία 10 μέτρα, θα στώσουμε μια παραλία 20 μέτρα, με το που θα έρθει το κύμα θα την κάνει 10. Θα έρθει, θα διαμορφώσει, ένα προφίλ θα διαβρώσει όπως αυτό θέλει και θα την κάνει... θα κάνει μικρότερο πλάθος, οπότε πρέπει και αυτό να το συνυπολογίσουμε. Το ένα είναι αυτό. Το άλλο βέβαια είναι και στο χώρο, όπως είδαμε και εκεί στο λιμάνι της Μάλαγκα. Οι απάνω εικόνες είναι μια οριζιογραφία. Αν πάμε και πάμε ρίξουμε κάπου άμμο και κατασκευάσουμε άμμο, τότε δεν θα έχουμε μόνο τις απώλειες εγκάρυσια όπως δείξαμε πριν, αλλά και στο χώρο θα διαμορφωθεί, θα έχουμε πλευρικές απώλειες, δεξιά και αριστερά θα φύγει άμμος γιατί μεταφέρεται παράλληλα στην ακτή άμμος, όχι μόνο εγκάρυσια που είπαμε, έτσι, θα μεταφερθεί και παράλληλα, οπότε θα έχουμε γενικότερα απώλειες άμμους για ένα σώλημα στην περιοχή. Αυτό δηλαδή που θέλει να κάνει το κύμα και πρέπει να το βάλουμε εμείς υπόψι, είναι αν έχουμε μια αμμουδιά, τότε το κύμα θα διαμορφώσει μια παραλία που περίπου θα είναι αυτή η εξίσωση. Λοιπόν Ψ είναι αυτό, από εδώ μετρέται το Ψ. Ψ σωμηδέν εδώ, θετικά προς τα δω. Ψ στη δύο τρίτα ΥΠΕ, ένα συντελεστή, θα μας δώσει εδώ, μας δίνει μία καμπύλη. Αυτή είναι μία όπου το α ως συντελεστή σε εξερτάται, κυρίως στον τ50 και λιγότερο από το ύψος σχήματος προς το μήκος. Θα διαμορφωθεί μία καμπύλη σύμφωνα με αυτήν εδώ την εξίσωση. Αυτές είναι όλες οι ακτές, υποτίθεται ότι περιλαμβάνει όλες τα ακτές όλου του πλανήτη. Δεν είναι και τόσο σωστό, αλλά δεν έχουμε και τίποτα άλλο, αυτή είναι η ισορροπία. Άρα λοιπόν οι ακτές αυτές που βλέπουμε στην αρχή που είναι καθώς πηγαίνουμε είναι λίγο απότομα και μετά γίνονται λίγο ήπια, είναι γιατί έχουν αυτό το προφίλ. Όποτε λοιπόν έρχονται κυμαντισμοί θα διαμορφώσουν αυτό το προφίλ. Αν εμείς πάμε και βάλουμε ένα άλλο, αυτό θα διαμορφωθεί. Θα γίνει διάβρονση, θα γίνει πρόσκοση για να το διαμορφώσουν ένα τέτοιο προφίλ οι ακτές μας. Σκεφτόμαστε, αν βάλουμε άμμο, λέμε τώρα τι διάμετρο κόκο να βάλουμε άμμο. Να βάλουμε μεγαλύτερο διάμετρο άμμου, δεν θα μας μείνει λίγο παραπάνω. Δεν είναι λογικό να βάλουμε χοντρό κόκο σε άμμο σε μια περιοχή, τη λεπτόκο και θα μας την πάρει το κύμα. Άρα και λοιπόν έχουμε τρεις περιπτώσεις. Αν έχουμε ήδη μια ακτή που έχει ας πούμε χαρακτηριστική διάμετρο κόκο 0,2, ή θα βάλουμε μεγαλύτερο 0,2 χιλιοστά, ή θα βάλουμε 0,2 εκεί γύρω, ή θα βάλουμε μικρότερα χιλιοστά. Γιατί να βάλουμε μικρότερα ας πούμε. Γιατί να μην βάλουμε μόνο μεγαλύτερο 0,2, να βάλουμε 0,8 χιλιοστά. Το πάνω το σενάριο είναι 0, μεγαλύτερο. Αν έχουμε 0,2 χιλιοστά, είναι 0,8 χιλιοστά μεγαλύτερη. Πιο πολύ θα παραμείνει άμμος στην περιοχή, στην ακτή. Θα είναι πιο ακριβή όμως. Αν βάλουμε, το μεσαίο το διάγραμμα είναι, αν βάλουμε ίδια διάμετρο κόκο, τότε θα μας διαμορφώσει ένα προφίλ παρόμοιο με το υφιστάμενο. Και αν βάλουμε πολύ λεπτό κόκο που είναι φτεινή, που είναι δίπλα, μπορεί να μεταφερθεί πολύ εύκολα, θα μας την εξαφανίσει. Έχουμε λοιπόν προσοχή τι άμμο θα βάλουμε. Θυμάμαι προφανώς, αν είναι τα οικονομικά μας καλά, να βάλουμε πιο χοντρόκοκη άμμο αυτή που υπάρχει, για να παραμείνει σε πιο μεγάλο διάστημα η άμμος εκεί. Άλλοτε πάλι, για να μπορέσουμε να κρατήσουμε την άμμο, αυτό λέγεται perched beach, είναι να κατασκευάσουμε ένα κυματοθράφτη. Τι είναι αυτό που μας διαβρώνει την ακτή? Ο κυματισμός. Εμείς τι θέλουμε να κάνουμε στον κυματισμό, ας το πούμε, να του χάσουμε την ενέργεια, να το κάνουμε να χάσει την ενέργειά του. Πότε μπορούμε να κατασκευάσουμε ένα βυδισμένο κυματοθράφτη, ο κυματισμός θα θραυτεί πάνω στο βυδισμένο κυματοθράφτη, θα χάσει την ενέργειά του και θα μας χτυπήσει με πιο ήπια ενέργεια, με μικρότερη ενέργεια την ακτή μας και δεν θα τη διαβρώσει. Λοιπόν, ερχόμαστε εδώ πολλές φορές, κάνουμε κυματοθράφτες, να το δείξουμε λίγο σαν και αυτό εδώ, που είναι μια ύπια μέθοδος, βυθισμένη, δεν φαίνεται, μικρότερος ο κόστος, δεν είναι ακριβό, γιατί είναι βυθισμένος το κυματοθράφτης, μπορεί να το κάνουμε αυτό σε 3 μέτρα βάθος και το κυματοθράφτη είναι 2,5 μέτρα, μια μικρή κατασκευή ας πούμε σχετικά. Θα θραυστεί ο κυματισμός πάνω, θα χάσει την ενέργειά του και θα χτυπήσει με μικρότερη δύναμη την ακτή μας και έτσι θα την προστατεύουμε. Θα καθόμαστε στην παραλία, δεν βλέπουμε τίποτα, πέλαγος, βλέπετε τον αφρό πάνω, είναι κυματισμοί που έχουν σπάσει. Αυτό έχει πολλά καλά, δίνει καταρχάς οξυγόνο. Η θράψη των κυματισμών διαλύει το οξυγόνο της ατμόσφαιρας και το περνάει μέσα στο νερό. Τα ψάρια πώς αναπνέουν? Τι νομίζετε, διασπάνε το νερό, σιδρογόνο, δύο οξυγόνο? Τι κάνουν, ολοκχημικοί, τίποτα. Παίρνουν το διελειμμένο οξυγόνο μέσα στο νερό και με αυτό αναπνέουν. Άρα με το κάνοντας κυματοθράφτες, που δημιουργούμε παραπάνω αφρό θράψη, ανανεώνουμε και το νερό, δίνουμε οξυγόνο στο νερό από την ατμόσφαιρα. Βέβαια, δημιουργούνται κάποια ρεύματα πολύ ισχυρά, παρότι που κυκλουθούν ελεύθερα και θέλουν λίγο προσοχή, γιατί δημιουργούνται κάποια ρεύματα τα οποία θέλουν την προσοχή και την προστασία. Έτσι, λοιπόν, οι βυδισμένοι κυματοθράφτες, έτσι κάπως λειτουργούν, από την ύπαρξή τους και μόνο, πάνω από τον κυματοθράφτη θράβει το κυματισμός και χάνει την ενέργειά του, επίσης μπορεί να χαθεί ενέργεια από τριβή ή τη ροή μέσα στο πορόδες. Και έτσι, προσέξτε τώρα, ένας κυματοθράφτης που σαν κι αυτόν περίπου να είναι 20-30 κατοστά πάνω από τη στάθμη θάλασσας, μπορεί να έχει ένα συντελεστή μετάδοσης τάξος του 0.4. Κάνω ερώτηση τώρα γιατί είναι πολύ σημαντική αυτό. Δηλαδή, αν έχω ένα μέτρο κύμα, να φτάσουμε στα 40 κατοστά κύμα μετά. Αυτός είναι στην συντελεστή 0.4. Ή 0.5, τέτοια τάξη μεγέθους. Που σημαίνει, δηλαδή, το 1 το κάνω μισό, τα 2 μέτρα, να σας κάνω εύκολη την πράξη, την κάνω 1, έρχεται ένας κυματισμός 2 μέτρων ύψους. Βάζουμε ένα κυματοθράφι και το κάνουμε 1 μέτρο. Είμαστε ικανοποιημένοι ή όχι? Μάλλον να σας το πω πιο καλά. Πόση ενέργεια πριν να είναι αυτό το παράδειγμα. Σας θυμίζω, θα το δούμε και παρακάτω, η ενέργεια του κύματος είναι αυτή που μας ενδιαφέρει, αυτή θα μεταφέρει την άμμο. Άρα έχουμε ένα κυματοθράφι, το 2 μέτρα κύμα λόγω της τράψης, μετά επιτρέπει να περάσει 1 μέτρο μόνο. Πόση ενέργεια περνάει? Ποιος το είπε? Είναι το ύψος στο τετράγωνο. Άρα το 2 στο τετράγωνο, 2, 2, 4. Το 1 στο τετράγωνο, 1. Άρα περνάει το 1 τέταρτο της ενέργειας. Μπορεί να φαίνεται ότι περνάει, να είναι το 0.5 του ύψους κύματος, πάλι να έχουμε ένα σοβαρό κυματισμό και πίσω, αλλά αυτός ο κυματισμός θα έχει το 1 τέταρτο της ενέργειας, γιατί η ενέργεια εξαρτάται από το ύψους κύματο στο τετράγωνο, που σημαίνει θα έχει 1 τέταρτο η ικανότητα ουσιαστικά να μεταφέρει άμμο, μπορεί να μην τη μεταφέρει καν. Να μην έχει τόσο μεγάλη ενέργεια να τη μεταφέρει. Πολλές φορές υπάρχουν τύποι με ύψους κύματος στην τρίτη τύπη στερεομεταφοράς, που είχαμε κάνει και στην υδραυλική, η ταχύτητα ήταν στην τρίτη, που σημαίνει ακόμα μικρότερη η ικανότητα στερεομεταφοράς. Είναι κάτω από 1 τέταρτο πολλές φορές, η ενέργεια που επιτρέπουμε να περάσει, η δύναμη στερεομεταφοράς που έχει ο κυματισμός. Άρα λοιπόν πολλές φορές θα πρέπει για την οικονομία της χώρας και για η αισθητική να ψάχνουμε να βρούμε φτινές λύσεις, παράδειγμα βυθισμένους, δεν θέλουμε να μηδενήσουμε την ενέργεια του κύματος, δεν ξαφανίσουμε, θέλουμε να αφήσουμε ένα αποστόχιο ενέργειο αναγκαστικά, δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τους ακτές μας με τέρατα, κυματοφράπτες παράλια στην ακτή, για να μην περνάει τίποτα. Αυτό θα ήταν πανάκριβο. Αυτό το κόστος μπορεί να είναι το ένα τέταρτο του αρχικού, το έξω, το δεύτερο, αλλά αποτελεσματικότητα θα ήταν αρκετά καλά. Υπάρχουν και διάφορα άλλα τώρα, ας το πούμε, ψάχνει ο κόσμος να βρει διάφορες λύσεις, εδώ ας πούμε ταυτόχρονα στους υφάλους, κάτι σαν κυματοφράπτες είναι αυτό που κατασκεύαζα, ταυτόχρονα να δημιουργήσουν και κάποιες φωλιές για να έρθουν τα ψάρια να γεννήσουν τα αυγά τους, και έτσι καταλαβαίνουμε ότι πολλαπλασιάζονται τα ψάρια, οπότε μπορεί να το χρησιμοποιήσεις και για καταδυτικό τουρισμό, τέτοιες κλήσεις που έχεις, ή εδώ πια δημιούργησαν κάποιες συνθήκες για να κάνει surfing από πάνω, εδώ φράβεται ο κυματισμός, σε αυτή την περιοχή είναι κάπου στην Αυστραλία, έκαναν δυο παιδιά τη διπλωματική πάνω σε αυτό να το κάνουμε στο Ηράκλειο, εδώ είναι σάκι άμμο, άμμο προφανώς που τους διαμορφώνουμε κατάλληλα, εδώ έρχεται ο κυματισμός σπάζει και εδώ πάνω και εδώ και μπορείς να κάνεις surfing, να δημιουργήσεις surfing και δημιουργείται σε διάφορες ακτές και ταυτόχρονα προστατεύεις και την ακτή, έκαναν δυπλωματική δυο παιδιά για το Ηράκλειο της Κρήτης, ή να τελειώσουμε με αυτό μπορούμε να βάλουμε λωτούς κυματοθράπτης, μια άλλη κατασκευή, τώρα είναι μια πρόσφατη αυτή η μέθοδος για προστασία των ακτών και αυτή θα αφήσει να περάσει ένα 60% του κύματος, αλλά η ενέργεια θα είναι αρκετά μικρότερη που περνάει, γιατί είναι μια ιδιαίτερη, ας το πούμε, κατασκευή πολιτικού-μηχανικού από τις πλέον ιδιαίτερες, για να δούμε τα πλεονεκτήματά του, είναι χαμηλής σε κόστος, μπορεί να είναι και το 1 τρίτο και το 1 τέταρτο από έναν κυματοθράπτη συμβατικό, μπορεί να τοποθετηθεί μέσα μια βδομάδα, περιβαλλοντικές επιπτώσεις, τίποτα σχεδόν, ένας συνάδελφος μου βιολόγος μου είπε, λέει, η μόνη επιπτώση που βλέπω είναι από τη σκιά των κυματοθραυτών αυτών, πάνω στα φύκια και στην υποσυδωνία, μήπως δεν μπορούν να αναπτυχθούν καλά, καταλαβαίνετε τώρα υπερβολή μάλλον, αλλά τα φύκια προστατεύονται, η υποσυδωνία αυτή προστατεύεται, γιατί όπως και τα φυτά, παίρνει το διοξίδιο του άθροκο και βγάζει οξυγόνο, οπότε είναι υποπροστασία, αλλά μέσα στα δισεκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα, η υποσυδωνία που έχεις τώρα να πεις τα 50% τετραγωνικά, είναι λίγο ταξιπερβολία ας πούμε των οικολόγων γενικά, αλλά έχει δύο χαρακτηριστικά που δεν έχουν τα άλλα τα έργα μας αυτά τα έργα. Το ένα χαρακτηριστικό είναι ότι δεν έχει θεμελίωση, είναι το μόνο μας έργο χωρίς θεμελίωση, όπως είδατε. Και το άλλο χαρακτηριστικό, ίσως είναι το μόνο μας έργο που επιτρέπονται λάθη. Μπορούμε να κάνουμε λάθος. Μπορούμε να το μετά κινήσουμε μετά. Σε όλα μας τα έργα, απαγορεύονται τα λάθη. Σκεφτείτε να κάνετε ένα κεμματοθράστη μέσα σε ένα λιμάνι και να καταλάβατε ότι το προσανατολήσετε λάθος και μπαίνουν κεμματισμένα στο λιμάνι. Έχεις πετάξει δέκα εκατομμύρια. Ενώ εδώ δεν πέταξες τίποτα. Ωχ, λάθος έκανα. Παίρνεις εργολάβο, παίρνεις τα μηχανά με ο Τάσος, το στρέφεις 20-30 μήνες πόσο θέλεις. Κάνεις μια δεύτερη σειρά. Επιτρέπονται όταν λέμε λάθη, κάποια λάθη, κάποιες διορθώσεις, όχι μικροδιορθώσεις και σοβαρές διορθώσεις, ή πολλές φορές μπορείς να το παίρνεις ωραία. Το αποσύρω το καλοκαίρι που έχω ήπιο σχηματισμούς και το βάζω το χειμώνα. Μπορείς δηλαδή να έχεις διάφορες εναλλαγές ανάλογα με τις συνθήκες που υπικρατούν. Αν επικρατούν νοτιάδες το καλοκαίρι, τους βάζεις να κοιτάνε προς το νότο. Αν επικρατούν νοτιοδυτικοί, το χειμώνα τους βάζει να κοιτάνε νοτιοδυτικά ή μπορεί να τους μετακινήσεις. Οπότε έχεις αυτή τη δύναμη. Αλλά έχουν ένα μεγάλο μειονέκτημα, αυτοί, το ότι δεν μπορούν να αντέξουν σε μεγάλο ύψος κύματος. Πάνω από 2,5-3 μέτρα, η τεχνολογία μας δεν είναι ακόμα για ένα 3,5 μέτρα κύμα να το αντέξει. Αυτή είναι, ή έτσι προεντεταμένα που είναι, καλώδια είναι αυτά, αλυσίδες ή αλυσίδες. Πώς είναι αλυσίδες με τις άγκαιρες των πλοίων ή έτσι? Δηλαδή το πλοίο ουσιαστικά είναι μια απλότητα κατασκευή. Ρίχνει την άγκαιρα και μια τεράσια αλυσίδα. Και από το βάρος της άγκαιρας που αγκαιρώνεται και το βάρος της αλυσίδας, το κρατάει το πλοίο ακίνητο. Έτσι και εδώ μπορούμε να βάλουμε άγκαιρες, έρματα και αλυσίδες και κρατάει την κατασκευή έτσι. Ή μπορούμε, εδώ ουσιαστικά, να τα αγκαιρώνουμε με τσιμενταίνεσες, να τα καρφώνουμε μέσα στο... Ή μπορούμε τώρα και τελειώνουμε την τελευταία διαφάνεια, να κάνουμε συνδυασμό των μεθόδων. Και αυτή είναι πια η κλασική μέθοδος. Ωραία, χάνεται μια παραλία. Πρώτον, την αποχαθηστούμε. Φέρνουμε άμμα από τα βαθύτερα, την ξαναστρώνουμε. Αλλά για να μη μας ξαναφύγει, κάνουμε κάποιες κατασκευές. Ή βυθισμένους σκηματοφράφτες, ή πλωτούς σκηματοφράφτες, ή προβόλους. Για να μπορέσουμε, εδώ είναι ένας συνδυασμός, αυτή η παραλία αναπλάστηκε. Είναι στο Λίντον τη Βενέτσια, στη Βενετία δηλαδή, το νησί της Βενετίας που είναι απέναντι από τη Βενετία. Αποκαταστάθηκε η παραλία, δημιουργήθηκε αυτή η αμμουδιά. Και όλα βλέπετε εδώ είναι βυθισμένοι σκηματοφράφτες, αυτό το σκούρο που βλέπετε κάτω. Και βυθισμένοι πρόβολοι από ένα σημείο και πέρα, για να προστατευτεί ακτι. Συνδύασαν δηλαδή και την τεχνητή αναπλήρωση, οι Ιταλοί πολύ του δουλεύουν αυτό, και τους σκηματοφράφτες. Αυτά. Το επόμενο τώρα μάθημα θα έχουμε πιο πράξεις και τέτοια. Τώρα τα πάμε λίγο θεωρητικά, μετά θα έχουμε ασκήσεις και πραξούλες και τέτοια. |
