| Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση: Λοιπόν, φουζικλάδια των μυλοειδών είναι ασθένειες οι οποίες έχουν σαν ξενιστεί την μηλιά, την αχλαδιά και την μεσπηλιά. Έχουμε και στην μεσπηλιά φουζικλάδιο. Είναι διεθνώς γνωστές με το όνομα σκαμπ, όχι σκαμ, σκαμπ, έτσι, σκαμπ που σημαίνει εσχάρωση. Εσχάρωση. Ξέρετε τι είναι η εσχάρωση. Τη μουσμουλιά. Τη μουσμουλιά, τη ξέρετε. Και εμένα κάποτε με πήραν τηλέφωνο και μου λέγανε για κάτι ρεβίδια που είχαν ένα πρόβλημα. Ε, λέει αυτά που είναι πάνω στα μπαΐρια, έχουνε, λέω με συγχωρείτε, αλλά τι είναι τα μπαΐρια. Εσείς δεν ξέρετε τα βασικά. Δεν ξέρω τα βασικά, ε. Λοιπόν, έτσι και εσείς δεν ξέρετε τι είναι η μεσπηλιά. Η μεσπηλιά λέγεται αλλιώς μουσμουλιά. Οι μέσπολες, τα μούσμουλα, οι δέσπολες, εσείς πώς τα λέτε στη Κύπρο. Πώς τα λέτε. Μέσπηλα. Σε δικά μου μέρη τη λένε μεσπολιά. Ούτε μεσπηλιά, ούτε μουσμουλιά. Λοιπόν, τα ξέρετε, καταλάβατε τώρα για ποιο μιλούμε. Ωραία. Ε, είναι πολύ σημαντικές ασθένειες. Υπάρχουν λοιπόν σε όλες τις χώρες του κόσμου που καλλιεργούνται τα μυλοειδή, που καλλιεργούνται τέλος πάντων αυτά τα είδη. Και είναι ιδιαίτερα καταστρεπτικές σε χώρες όπου έχουν ιδιαίτερα ψυχρό καιρό την άνοιξη και το καλοκαίρι. Δηλαδή, εμάς φυσικά το φουζικλάδιο μας απασχολεί, αλλά περισσότερο απασχολεί τους πιο βόρειους λαούς της Ευρώπης. Πιο πολύ. Εκεί πέρα έχουν πιο μεγάλες ζημίες από το φουζικλάδιο, γιατί έχουν όλο το καλοκαίρι βροχές. Και θα δείτε πόση βροχή επηρεάζει αυτή την ασθένεια. Θα ξεκινήσουμε λοιπόν με το φουζικλάδιο της μηλιάς. Θα το προσέξετε πάρα πολύ καλά αυτό, γιατί ό,τι πούμε για το φουζικλάδιο της μηλιάς ισχύει και για την αχλαδιά. Με κάποια επιπλέον πράγματα που έχει αχλαδιά. Ενώ η μεσπηλιά ή μοσμουλιά όπως τη θέλετε είναι μια άλλη περίπτωση. Λοιπόν, φουζικλάδιο της μηλιάς. Θεωρείται διεθνώς ότι είναι η πιο σημαντική ασθένεια της μηλιάς. Σε παγκόσμιο επίπεδο λοιπόν, η πιο σημαντική ασθένεια. Κάθε χρόνο προκαλεί ζημιές οι οποίες οφείλονται σε τι. Υπάρχει κανείς που να ξέρει το φουζικλάδιο. Υπάρχει κανείς από περιοχή που το ξέρει στο φουζικλάδιο. Τι υφήμια έχει το φουζικλάδιο. Όταν ακούς φουζικλάδιο. Α, εσύ το συζητήσεις στο εργαστήρι. Όχι, ήθελα να ρωτήσω αν είναι κάποιος που προέρχεται από οικογένεια παραγωγών. Πώς σε λένε? Ιρήνη. Ιρήνη, για πες μας. Το γνωρίζεις, το έχεις ακούσει. Μικρό, μεγάλο, διαχειρίσιμο. Ναι, πάντως το ξέρεις. Ξέρεις τι ζημιές προκαλεί. Στους καρπούς έχουμε πρόβλημα. Σίγουρα οι περισσότεροι από εσάς έχετε φάει μήλα που έχουν πάνω στο φουζικλάδιο. Δεν παθαίνουμε τίποτα βέβαια, δεν παθαίνουμε τίποτα και η ζημιά είναι τελείως φανιακή. Λοιπόν, ωραία, η Ιρήνη μας είπε μερικά πράγματα, τώρα θα μάθετε κι εσείς ακόμα περισσότερα. Έχουμε εξαιτίας του φουζικλαδίου μίωση της αιτήσιας παραγωγής. Μίωση της αιτήσιας παραγωγής σημαίνει κατευθείαν απώλεια. Μίωση της αιτήσιας παραγωγής διότι καταστρέφονται τα άνθη, προσβάλλονται τα άνθη, προσβάλλονται τα φύλλα με έμμεση επίπτωση στην παραγωγή και γενικότερα στη ζωτικότητα του δέντρου και προσβάλλονται και οι καρποί. Οι καρποί ή θα γίνουν τελείως ακακάλοι για το εμπόριο αν προσβηθούν νεαροί ή θα έχουν μια μικρότερη ποιότητα εξαιτίας μιας ήπιας κυλίδωσης που μπορεί να εμφανίσουν αν προσβληθούν αργότερα, όταν είναι σχεδόν όρημοι ή όρημοι. Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι η αποφύλωση που δημιουργείται εξαιτίας των κυλιδώσεων στα φύλλα και της εξασθένισης του δέντρου. Η αποφύλωση στα δέντρα σε πολλές ασθένειες έχει ως συνέπεια να μην συντελείται σωστά, να μην αλοκληρώνεται η ξυλοποίηση ή ορίμαση του ξύλου. Και η ορίμαση του ξύλου χρειάζεται για να διαφοροποιηθούν οι οφθαλμοί για την επόμενη χρονιά. Άρα λοιπόν μια επίπτωση της ασθένειας είναι αυτή, ότι έχουμε εξασθένιση του δέντρου εξαιτίας ατελούς ξυλοποίησης. Και βέβαια έχουμε αύξηση του κόσου της παραγωγής εξαιτίας ψεκασμών που γίνονται κάθε χρόνο στις περιοχές όπου ενδυμεί το φουζικλάδιο. Είναι μια ασθένεια για την οποία σχεδόν πάντα κατά κανόν να κάνουμε κάποιους ψεκασμούς έστω έναν ελάχιστο αριθμό, όπως είπαμε ότι συμβαίνει και με τη μονήλια. Η μονήλια ποιονών δέντρων είναι ασθένεια. Γεια τα κορίτσια εκεί τι ψηθρίζετε πείτε μου. Ποιον είναι είπατε. Α είδα που κάτι είπες. Μονήλια στο αμπέλ ή όχι. Γεωργία. Πυρινόκαρπα, όχι μόνο κεράση, πυρινόκαρπα και γιγαντόκαρπα. Εδώ μιλούμε για ποια από τα δύο. Για γιγαντόκαρπα έτσι. Γιγαντόκαρπα και όχι γιγαντόκαρπα που τα λένε κάποιοι. Όπως είπαμε λοιπόν για τη μονήλια ότι κάνουμε απαραίτητα ψεκασμούς. Η μονήλια παρένθεση είναι μια ασθένεια η οποία προσβάλλει και μυλοειδικές πυρινόκαρπα. Έτσι και στο φουζικλάδιο είναι απαραίτητο να γίνονται ψεκασμοί έστω ένας μικρός αριθμός κάθε χρόνο. Τι προσβάλλεται στη μυλιά τώρα. Στη μυλιά προσβάλλονται φύλλα, άμφικαρπί και σπανιότερα η βλαστή. Αυτό το σπανιότερα στην αχλαδιά θα δούμε ότι συμβαίνει. Δηλαδή στην αχλαδιά προσβάλλονται και η βλαστή. Ενώ στην μυλιά προσβάλλονται η βλαστή σπάνια και σε ορισμένες επαφής ποικιλίες. Στη χώρα μας η ασθένεια είναι γνωστή με διάφορα άλλα ονόματα όπως είναι βούλα ή μουτζούρα ή φουζικλάδι. Όπως την λέει κοινός ο κόσμος της παραγωγής. Τι είπατε παρακαλώ. Δεν έχω πει τα γενικαίκια που έχω δώσει λίγο χωριάτικα. Λίγο πιο χωριάτικα. Δεν πρέπει να ξέρετε πώς λέγεται η ασθένεια στο χωριό. Δεν θέλεις από το τηλέφωνο να σου πούνε στα μπαΐρια και να πεις με συγχωρείτε αλλά δεν καταλαβαίνω τι μου λέτε. Θα σου πούνε εκεί πέρα άντε μάζεψε τα και φύγε. Άμα δεν ξέρεις. Δεν θέλω να αντιγράφετε περιγραφές συμπτωμάτων. Της έχει πολύ ωραία το βιβλίο σας και θα τις δείτε και στις διαφάνειες. Θέλω να παρατηρήσετε το φύλλο που είναι το οδεικτισμού. Να παρατηρήσετε το φύλλο και να δείτε τι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό έχουν αυτές οι κυλίδες. Ακούω. Ασαφή όρια. Ασαφή όρια, ναι. Είναι αυτό. Είναι κυλίδες σχεδόν κυκλικές με ασαφή όρια. Θέλω να πείτε ένα άλλο χαρακτηριστικό που έχουν. Είναι υπερυψωμένες ή είναι ιδιαίτερα. Ναι, θα μπορούσας να πεις ότι είναι υπερυψωμένες. Βέβαια, νομίζω ότι φταίει μια πτύχωση του ελάσματος που φαίνονται κάπως υπερυψωμένες. Αλλά κάποιες φορές θα τις δούμε υπερυψωμένες. Δεν είναι λίγο θαμπές, παιδιά. Αυτό που λέμε μουτζούρα. Δεν μοιάζει σαν μια κάπεινα να υπάρχει εκεί πέρα. Ωραία. Αυτό είναι ένα από τα χαρακτηριστικά των κυλιδόσεων από φουζικλάδιο. Εξαιτίας του ότι το παθογόνο αναπτύσσεται ανάμεσα στην εφημενίδα και στην επιδερμίδα. Τι είναι η εφημενίδα? Αμα δεν ξέρουμε το μία φυτού, δεν μπορούμε να καταλάβουμε φυτοπαθολογία. Θυμόσαστε την προηγούμενη φορά που το σβήσανε, που είχα κάνει ένα σχηματάκι για το πώς εισβάλλουν οι μύκητες και που ακριβώς εγκαθίσταται και λοιπά. Σε αυτήν την ασθένεια το παθογόνο εγκαθίσταται μεταξύ εφημενίδας και επιδερμίδας. Η εφημενίδα τώρα δεν είναι ιστός. Είναι ένα φίλμ, σαν ένα φίλμ, σαν μια μεμβράνη, η οποία καλύπτει τις φυτικές επιφάνειες. Και μάλιστα όχι όλες. Καλύπτει λοιπόν τη φυτική επιφάνεια, από κάτω από αυτή βρίσκεται η επιδερμίδα. Μεταξύ εφημενίδας και επιδερμίδας εκεί αναπτύσσεται το παθογόνο, κάνει στρώματα και βγάζει προς τα έξω, σχίζοντας την εφημενίδα, βγάζει προς τα έξω κονιδιοφόρους με κονίδια, τα οποία δίνουν αυτήν την εντύπωση στο φύλο, σαν να είναι οι κυλίδες βελούδινες σε κάποια φάση. Όχι από την αρχή, αλλά αργότερα, όταν θα αρχίσουν να παράγονται τα σπόρια. Έτσι λοιπόν, οι κυλίδες αυτές τις περιγράψαμε για να ζεστημόσαστε. Οι κυλίδες του φουζικλαδίου είναι σχεδόν στρογγυλές, τα όρια τους είναι ασαφή. Στην αρχή μοιάζουν έτσι σαν λαδιές. Αργότερα το χρώμα τους κουρένει και γίνεται η επιφάνεια τους βελούδινη, επειδή αναπτύσσονται κονίδια πάνω σε κονιδιοφόρους και στη συνέχεια πια είναι η μοίρα των κυλίδων να ξεραθούν, να σκιστούν, να καταστραφεί το φύλο και να πέσει. Όταν έχουμε έντονη φυλόπτωση, επαναλαμβάνω, έχουμε παρεμπόδιση της ορίμασης του ξύλου και της δημιουργίας ανθοφόρων καταβολών. Παρόμοιες συμπτώματα έχουμε και στα άνθη, τα οποία καλύπτονται με αυτές τις καρποφορίες, έτσι που μοιάζουν σαν να είναι κάπνα και φυσικά καταστρέφονται και δεν έχουμε καρπό. Αν καταστραφούν τα άνθη, έχουμε μείωση της παραγωγής, δεν θα έχουμε καρποφόρους. Σας ξαναδείχνω συμπτώματα σε φύλα για να δείτε διάφορες μορφές που μπορεί να πάρει αυτή η κυλίδωση. Εδώ είναι λίγο πιο απαλές, απαλό το χρώμα των κυλίδων. Εδώ είναι σκουρότερο, έτσι και εδώ έχουμε χνουδάκι. Εδώ φαίνεται σαν να έχει φύγει το χνουδάκι, είναι λίγο πριν το στάδιο του σκυσίματος. Μερικές φορές οι κυλίδες δεν είναι τόσο συγκεκριμένες, σου δίνουν μια υποψία ότι κάτι πάει να σχηματιστεί εκεί πέρα, ανάλογα με τις σχερικές συνθήκες. Τις βλέπουμε στη μηλιά, τις βλέπουμε κυρίως από την πάνω πλευρά, αλλά μπορούμε να τις δούμε και από την κάτω πλευρά. Ενώ στην αχλαδιά τις βλέπουμε κυρίως από την κάτω. Και θα το πούμε μετά ότι μπορεί να τις μπερδέψουμε με ένα άκαρι. Αλλά μπορούμε να τις δούμε και από τις δύο πλευρές. Μπράβο Κωνσταντίνε. Κυλίδες στους καρπούς, έχετε δει τέτοια μήλα. Βέβαια αυτό δεν έχει πάρει το τελικό του μέγεθος, αλλά και σε κόκκινα όριμα μήλα τα οποία αγοράζουμε βλέπουμε πολλές φορές τέτοιες κυλίδες. Έχετε δει, η ζημιά είναι επιφανειακή. Και αν καθαρίσουμε το λιστό που έχει την κυλίδα, μπορούμε να φάμε το μήλο άφοβα. Υπάρχουν εδώ πέρα τοξίνες, όπως ξέρουμε για άλλους μήκητες και θα μιλήσουμε την πέμπτη για τις τοξίνες. Τι παρατηρείτε σε αυτόν τον καρπό, βλέπετε πολλές κυλίδες οι οποίες είναι κάπως βυθισμένες, φαίνονται εδώ, φαίνονται και εδώ και εδώ ότι είναι βυθισμένες. Τι παρατηρείτε, τι έχουν προκαλέσει οι κυλίδες αυτές στον καρπό, είναι κανονικός, έχουν προκαλέσει παραμόρφωση. Έτσι λοιπόν στους καρπούς έχουμε δημιουργία κυλίδων παρόμοιο με εκείνων που περιγράψαμε και στα φύλλα. Κυλίδες οι οποίες μπορεί να είναι βυθισμένες, να συνενώνονται, να έχουν κάποιο σταχτή περιθώριο, να έχουν βελούδινη εμφάνιση και τελικά να σκίζονται. Αυτή είναι η κατάσταση που βρίσκουμε ύστερα από προσβολή των καρπών από το φουζικλάδιο. Αν ο καρπός δεν έχει πάρει το τελικό του μέγεθος, συμβαίνει αυτό που λέγαμε την προηγούμενη φορά και με άλλες αισθένειες, το να φέραμε στο ίδιο του αμπελιού. Τι συμβαίνει δηλαδή, αυτά τα κύτερα τα οποία είναι προσβεβλημένα δεν μπορούν πλέον να αναπτυχθούν. Τα γειτονικά τους όμως τα οποία είναι ακόμα υγιή, συνεχίζουν την ανάπτυξή τους με αποτέλεσμα να έχουμε αυτές τις παραμορφώσεις και τα σκισήματα τα οποία είναι ακόμα χειρότερα. Γιατί αν σκισθεί ο καρπός, θα γίνει εκείνο το σημείο εισόδου για άλλα παθογόνα ή για έντομα οπότε θα χρηστευτεί τελείως ο καρπός. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο τελικό του στάδιο οι κυλίδες μοιάζουν πάρα πολύ με φελόδις επιφάνειες. Έτσι τις βλέπουμε σαν φελό που σκίζεται κιόλας και το αποτέλεσμα είναι ακόμα χειρότερο. Θα σας δείξω μια σειρά από φωτογραφίες. Εδώ βλέπετε τις κυλίδες με το σταχτή περιθώριο. Είναι βυθισμένες, φαίνεται ότι έχει βυθιστεί η σάρκα σε εκείνο το σημείο. Θα προσπαθήσω να σας δείξω από εδώ με το ποντίκι. Εδώ είναι σε πράσινο μήλο, εδώ είναι σε κόκκινο. Εδώ βλέπετε τις ρουγμές και την φελόδι εμφάνιση των κυλίδων. Και εδώ βλέπετε μια βαθιά ρουγμή που δημιουργείται από αυτήν την κατάσταση. Εδώ βλέπουμε έντονη παραμόρφωση καρπού, η οποία έχει προκληθεί από πολλές κυλίδες που έχουν συνενωθεί κιόλας. Αυτό θα βγει και στη μαγνητοσκόπηση. Πότε θα νομίζει κανείς ότι κάποιος πείραυλος πέρασε. Εδώ βλέπουμε πάρα πολλές κυλίδες οι οποίες συνενώνονται, βλέπουμε την παραμόρφωση του καρπού. Παιδιά, είναι κάτι που δεν το έχετε δει ποτέ σας. Μη μου πείτε, αυτό υπάρχει και στα μήλα που αγοράζουμε. Το έχετε δει, άρα το ξέρετε τώρα ότι αυτό είναι φουζικλάδιο. Στους καρπούς οι οποίοι προσβάλλονται λίγο πριν από τη συγκομιδή, το φουζικλάδιο εξελίσσεται στο ψυγείο. Και σε εκείνη την περίπτωση έχουμε μικρές μαύρες κυλίδες, στρογγυλές, μαύρες και γυαλιστερές. Γιατί δεν προλαβαίνουν να παράγουν κονίδια επάνω, ούτε να παραμορφώσουν φυσικά τον καρπό. Τυχαίνει και αυτό να βλέπουμε μήλα τα οποία αγοράζουμε με μικρές μαύρες κυλιδούλες οι οποίες είναι επιφανιακές. Δηλαδή η ζημιά είναι τελείως επιφανιακά και αν καθαρίσουμε το μήλο και το φάμε δεν πειράζει καθόλου. Μερικές φορές μπορεί να μας θυμίσει το bitter pith. Το bitter pith τι είναι? Δεν άκουσα τίποτα γιατί τα είπατε όλοι μαζί. Είδατε όμως που ξέρετε πολλά πράγματα. Θα συμπληρώσετε και τις γνώσεις σας τώρα με τη φιτοπαθολογία και θα είναι όλα ολοκληρωμένα. Πείτε μου τι είναι το bitter pith. Φανή. Είναι ένας πικρής στιγμάτωσης ή είναι έλλειψη ασβεστίου. Ονομάζεται πικρή στιγμάτωση ή πικρός λακίσκος, το λένε κάποιοι. Πικρό λακίσκο και οφείλεται σε έλλειψη ασβεστίου. Και γιατί το λέμε bitter pith. Γιατί είναι πικρό. Εκείνο το σημείο αν το ανοίξουμε θα δούμε ένα πηγαδάκι γεμάτο με φελό. Έτσι ο ιστός του μήλου έχει φελοποιηθεί. Δεν έχει πολύ βάθος κι αυτό, αλλά είναι σαν πηγαδάκι κι αν το φάμε δεν παθαίνουμε τίποτα. Είναι πικρό, γι' αυτό το λέμε bitter pith. Στους γλαστούς τώρα δεν θα σας δείξω φωτογραφία. Είπαμε ότι η προσβολή είναι σπάνια και είναι σε ευπαθείς ποικιλίες η προσβολή στους γλαστούς. Θα σας δείξω όμως μετά στην αχλαδιά. Και θα δείτε πως είναι όπου δημιουργούνται κάποιες φλύκτενες που σχηματίζουν στη συνέχεια μικρά έλκη. Το παθογόνο αίτιο είναι ο ασκομίκητας venturia ena equalis. Και αφού είναι ασκομίκητας θέλω να ακούσω αμέσως με ένα στόμα μια φωνή τι παράγει. Κορίτσι γιατί είσαστε εκεί πέρα έτσι ακίνητες. Ασκοσπόρια τι άλλο να παράγει άραγε. Λοιπόν ασκοσπόρια θα δούμε που τα παράγει και θα δούμε όλη την ιστορία της παραγωγής αυτών. Για τελείως του μορφή ονομάζεται με διάφορα ονόματα, με διάφορα συνώνυμα μάλλον όχι ονόματα. Είπαμε ότι κάθε φορά να σας ζητηθεί ονομα παθογόνο αρκεί να ξέρετε το ένα σε αυτή τη φάση. Αργότερα αν ασχοληθείτε περισσότερο θα αναγκασέται να μάθετε πολλά ονόματα. Όχι τίποτα άλλο γιατί κρινιάζεται ότι δεν θέλετε να μαθαίνετε πολλά ονόματα. Λοιπόν όπως σας είπα το μικίλιο αναπτύσσεται μεταξύ εφημενίδας και επιδερμίδας. Και αυτή η κατάσταση ονομάζεται εφημενίδωση. Μια τέτοια ασθένεια ονομάζεται εφημενίδωση. Θέλω να τη θυμώσετε αυτή την εφημενίδωση και τι πράγμα είναι. Θα τη δούμε και σε μία άλλη ασθένεια σε ένα εντελώς διαφορετικό είδος. Θα δούμε μία εφημενίδωση αργότερα πάνω που. Έτσι που σε είδα και με κοίταξες νόμιζα ότι θα το έλεγες κιόλας. Ένα που κάνει γκρι εμφάνιση. Όχι ένα που κάνει γκρι εμφάνιση. Ξέρει κανένας άλλη εφημενίδωση. Το ίδιο όνομα του γένους. Το ίδιο, ναι το ίδιο όνομα του γένους. Τι κάναμε σε δεύτερα δε θυμάμαι. Το κάνατε κιόλας. Σπιλόκια το όνομα σπιλόκια. Ήταν στην πρώην εμφάνιση. Είναι και το κυκλοκόνιο της ελιάς εφημενίδωση. Λοιπόν είπαμε ότι σχίζεται η εφημενίδα και βγαίνουν προς τα έξω τα κονίδια. Τα αγενεί δηλαδή σπόρια. Άρα αυτό που βλέπουμε εμείς στην παραστητική φάση της ασθένειας δηλαδή στα συμπτώματα κλπ. Είναι η αγενής μορφή βλέπουμε τα κονίδια. Τα κονίδια αυτά είναι απιοειδή και έχω βάλει σε παρένθεση τι σημαίνει απιοειδή. Γιατί δεν περιμένω και να το καταλάβετε αμέσως. Σίγουρα θα το καταλάβετε. Είναι αχλαδόσχημα δηλαδή. Θα σας δείξω και μετά φωτογραφίες. Και η αγενής μορφή σχηματίζεται στα πεσμένα φύλλα. Έχει έναν πολύ ενδιαφέροντα βιολογικό κύκλο ο μήκητας αυτός. Δηλαδή την αγενή του μορφή θα τη δούμε αργότερα όταν θα πέσουν τα φύλλα. Εμείς νομίζουμε ότι είναι άχρηστα. Αλλά αυτός μια χαρά αναπτύσσεται εκεί πέρα και δημιουργεί την αγενή του μορφή. Ορίστε την αγενή του τα σκοσποριά του. Λοιπόν δείτε τι ωραία κονίδια που έχει και θα σας δείξω και κάποια άλλα περίεργα πράγματα. Γελάτε γιατί δεν είναι ωραία. Λοιπόν πρώτα από όλα είναι αχλαδόσχημα. Είναι μονοκύτταρα ή δικήταρα. Τα βλέπετε έτσι σαν αχλαδάκια. Και εδώ τα βλέπετε. Και δείτε έχει σκισθεί η εφημενίδα αυτό είναι από ηλεκτρονικό μικροσκόπιο έχει σκισθεί η εφημενίδα. Βγαίνουνε αυτοί κοντοί κονηδιοφόροι είναι πάρα πολύ κοντοί. Βέβαια θα πρέπει να ξέρετε κι άλλους κονηδιοφόρους για να καταλάβετε ότι είναι κοντοί. Δεν νομίζω να έχουμε δείξει άλλη φορά. Κάθε φορά κόβεται το κονίδιο και φεύγει με τη βοήθεια της βροχής και αφήνει μία ουλή. Γι' αυτό πολλές φορές βλέπουμε τον κονηδιοφόρο να έχει ουλές, αλλά πάλι λες ουλές. Δεν σας θυμίζει λίγο τις λαμβούρδες της Μηλιάς. Ποιες? Παρακαλώ τι είναι οι λαμβούρδες. Τα καρποφόρο όργανα της Μηλιάς. Τα οποία είναι πολιετοί, γι' αυτό έχουν ουλές. Εσάς δεν σας θυμίζουν λίγο τις λαμβούρδες γιατί εσείς δεν έχετε κάνει το αντίστοιχο εργαστήριο. Οπότε είναι δικαιολογημένο να μην τις ξέρετε αν δεν έχετε επαφή με το δέντρο. Θυμίζουν λιγάκι. Λοιπόν, εδώ κοιτάξτε αυτό το σχηματάκι που είναι πάρα πολύ ωραίο. Μας δίνει πάρα πολλές πληροφορίες και για το φουζικλάδιο της Μηλιάς και για το φουζικλάδιο της Αχλαδιάς. Μουρμούρα να σταματήσει τώρα. Λοιπόν, εδώ έχουμε φουζικλάδιο της Μηλιάς και εδώ της Αχλαδιάς. Πώς το καταλαβαίνουμε, από εδώ έχει Αχλαδάκι και από εκεί έχει Μήλο. Τι άλλο μας δείχνει αυτή η εικόνα, μας δείχνει ότι το φουζικλάδιο της Αχλαδιάς προσβάλλει επιπλέον τους βλαστούς. Τα φύλλα και τους καρπούς. Ενώ στη Μηλιά έχουμε κυρίως φύλλα και καρπούς. Σας δείχνει με πολύ ωραίο τρόπο σχηματισμένο τα συμπτώματα. Είναι σαν φωτογραφία. Εδώ βλέπετε ρογμές σε αχλάδι. Εδώ βλέπετε το σκίσιμο της εφημενίδας. Και αυτό εδώ τι είναι. Λοιπόν, όποιος από εκείνη την παρέα μου πει τι είναι αυτό, θα το βάλω μπόνους. Όχι τρεις, από αυτή την παρέα. Έχουμε τα πρόβετα και τα ερήφια. Αυτή είναι τα κατσίκια. Λοιπόν, πες. Είναι μια καλή προσπάθεια αυτό που κάνεις όμως. Δεν είναι σωστό αυτό που είπες, αλλά είναι μια καλή προσπάθεια. Κάποιος άλλος. Το 50% της δυσκολίας αυτού του μαθήματος είναι ότι δεν ξέρετε όρους, όχι μόνο όρους, να ξέρετε τι είναι ο κάθε όρος από τη γενική φιτοποθολογία. Ας πάω λίγο πιο κοντά. Αυτό εδώ βλέπετε είναι μια κατασκευή που έχει ένα άνοιγμα. Και εδώ μέσα βέβαια δεν το βλέπετε γιατί είναι πάρα πολύ λεπτά σχεδιασμένο, αλλά ίσως να το βλέπετε εδώ. Δεν βλέπετε ότι υπάρχει μια μεμβρανούλα γύρω γύρω. Το βλέπετε που περικλεί αυτά εδώ τα πράγματα. Λοιπόν αυτά εδώ τα πράγματα είναι ασκοσπόρια και βρίσκονται μέσα σε ένα ασκό. Αυτή η αραχνοήφαντη κατασκευή, αυτό το λεπτό ημένιο το οποίο περικλεί τους ασκούς, συγγνώμη τα ασκοσπόρια είναι ο ασκός. Για ησυχία εκεί πέρα η φιτοπροστασία, please. Λοιπόν εδώ βλέπετε να έχει πάρα πολλούς ασκούς και κάθε ασκός έχει 8 ασκοσπόρια. Αυτό εδώ λοιπόν που δεν είναι τελείως κλειστό περιέχει ασκούς με ασκοσπόρια. Πώς λέγεται παιδιά, εσείς θέλω να μου πείτε. Φάνη. Λέγεται περιθήκιο. Αν ήταν τελείως κλειστό όπως είναι στα οίδια πώς θα το λέγαμε κλειστό θήκιο. Και αν ήταν έτσι σαν ταψάκι από θήκιο. Ορίστε. Με το πυκνίδιο τι? Τι διαφορά έχει με το πυκνίδιο. Το πυκνίδιο είναι μια καρποφορία αγενούς μορφής. Δεν χρειάζεται να γίνει σύζευξη μικηλίων εδώ πέρα αντίθεση συμβατότητας για να... Όχι βέβαια δεν το καταλαβαίνεις από το σχήμα ότι είναι σύζευξη. Αλλά καταλαβαίνεις ότι αυτό εδώ πέρα έχει ασκούς με ασκοσπόρια. Γιατί τα πυκνίδια είναι σπόρια στη σειρά μέσα στο... Συγγνώμη τα πυκνίδιο σπόρια μέσα στον πυκνίδιο είναι σε αλυσίδες πάνω. Η μία σειρά δίπλα στην άλλη μπορεί να είναι μονοκύτερα, μπορεί να είναι δικήτερα, μπορεί να είναι σε κάποιες περιπτώσεις όπως είναι στη σεπτόρια νηματοειδή. Φαίνεται αυτό εδώ έχει μέσα ασκούς. Από εκεί ίσως δεν φαίνεται ότι έχει ασκούς αλλά να τη ασκεί είναι έξω. Εδώ είναι της αχλαδιάς και εδώ είναι της μηλιάς. Και βλέπετε το σχήμα το διαφορετικό που έχουνε τα ασκοσπόρια. Να το σω ασκός. Εδώ φαίνεται πιο καλά ο ασκός. Τι άλλο πράγμα μπορούμε να δούμε εδώ πέρα. Βλέπουμε τα κονίδια τα οποία είναι αχλαδόσχημα είναι απλιοιδί που είναι ο δείχτης μου. Βλέπουμε λοιπόν εδώ είναι τα κονίδια βλέπετε. Είναι πάνω στην επιφάνεια του φύλου. Βλέπετε τους κονιδιοφόρους τα αχλαδόσχημα κονίδια και βλέπετε αυτές τις σουλές που λέγαμε πριν. Άρα λοιπόν αυτή η εικόνα έχει τα πάντα σχετικά με τα όργανα αναπαρογωγής των παθογόνων αυτών. Τι άλλο έχω να πω. Τίποτα άλλο εδώ. Μοιάζουν με αποτύπωμα αντρικού παπουτιού. Έτσι λέει η βιβλιογραφία. Αυτά είναι της αχλαδιάς και αυτά είναι της μηλιάς. Έχουν μια διαφορά μικρή στο τακούνι. Το ένα τακούνι είναι λίγο πιο μητερό, ένα το άλλο είναι πιο στρογγελεμένο. Αυτά εδώ δεν μας θυμίζουν τα αποτυπώματα που βλέπουμε στα Mickey Mouse που έχουν ζόφρυφες μέλα. Διαβάζετε Mickey Mouse ή διαβάσατε. Είναι δυνατόν. Πώς να μη διαβάσουμε Mickey Mouse. Λοιπόν παιδιά κοιτάξτε. Δεν θέλω να σημειώνετε γιατί θα τα πάρετε. Αλλά... Αν τα διαβάσετε από εδώ από τη διαφάνεια και κατανοείτε τι λέει βέβαια. Να ξέρετε τι είναι πυκνίδιο. Συγγνώμη δεν λέγει πυκνίδιο. Να ξέρετε τι είναι περιθύκιο. Να ξέρετε τι είναι ασκή. Να ξέρετε το ένα, να ξέρετε το άλλο. Αρκεί. Δεν χρειάζεται να μάθετε τις λεπτομέρειες του βιβλίου. Αρκεί από εδώ. Αρκεί να ξέρετε τι λέει. Γιατί πολλές φορές πέφτουν θέματα κρίσεως από εδώ. Από αυτές εδώ τις δύο, τρεις διαφάνειες στη σειρά. Λοιπόν, όχι παπαγαλία, αλλά να καταλαβαίνετε τι λέει κάθε πρόταση. Διαχυμάζει σταπεσμένα φύλλα στο έδαφος σαν μικύλιο. Αλλά δεν με νιάδρα ναι στο μικύλιο όλο το χειμώνα. Δουλεύει για να μας παράγει περιθύκια. Ο πιο σωστός όρος είναι ψευδοθύκια. Τώρα δεν θέλω να σας βλέξω με επιπλέον λεπτομέρειες. Αλλά μην πείτε ότι μία λέει περιθύκια, την άλλη λέει ψευδοθύκια. Τα ψευδοθύκια είναι μια ειδική μορφή περιθυκίων. Είναι το ίδιο πράγμα. Να τα λέτε όπως θέλετε. Εγώ νομίζω ότι είναι καλύτερα να τα λέτε περιθύκια για να θυμώσεστε και το σχήμα τους. Και πώς θα ξεχωρίζουμε από άλλες καρποφορίες ασκομικίτων. Μέσα λοιπόν στα πεσμένα φύλλα που είχαν προσβληθεί την προηγούμενη άνοιξη, το μικίλιο θα μας παράγει περιθύκια και μέσα σε αυτά ασκούζουμε ασκοσπόρια. Τα ασκοσπόρια θα απελευθερωθούν την επόμενη άνοιξη και θα πραγματοποιήσουν πρωτογενείς μολύνσης. Ποιος δεν ξέρει τι είναι πρωτογενείς μολύνσης. Ξέρεις κέλλη. Γιατί δεν λέτε ότι δεν ξέρετε παιδιά. Έχουμε περάσει τη μέση του εξάμινου, γιατί ακούτε λέξεις που εγώ νομίζω ότι είναι ευνόητοι όροι και εσείς δεν τους καταλαβαίνετε και δεν λέτε τι είναι αυτό. Γιατί ρε παιδιά το κάνετε αυτό, ποιος θα σας πει γιατί το ρώτησες. Νίκο τι είναι η πρωτογενείς μολύνσης. Το πρώτο μολύνσης δεν είναι προϋποθέτη το άλλο. Η πρώτη μολύνση αυτό είναι το σωστό. Είναι οι αρχικές μολύνσεις που θα γίνουν μέσα στη νέα βλαστική περίοδο. Όταν το δέντρο θα ξαναπετάξει, θα βγάλει τα μπουμπουκάκια του, τα καινούργια του φύλλα. Ποιες είναι οι πρώτες μολύνσεις που θα γίνουν όταν ξαναρχίζει ο κύκλος, ο βλαστικός. Οι πρώτες μολύνσεις, αυτές είναι οι πρωτογενείς. Δεν είναι ανάγκη να γίνουν από εγγενεί σπόρια. Αυτό μπορεί κάποιος να το σκεφτεί έχοντας υπόψη του ότι τα εγγενεί, τέλος πάντων, οι εγγενείς καρποφορίες είναι λίγο πιο αρθακτικές να το πούμε έτσι. Δεν συμβαίνει πάντοτε. Σε κάποιους δεν συμβαίνει, αλλά δεν ισχύει πάντα. Ωραία, αυτές είναι λοιπόν οι πρωτογενείς μολύνσεις. Είναι οι αρχικές μολύνσεις που θα συμβούνε κατά τη διάρκεια του βλαστικού κύκλου του ξενιστή. Οι πρώτες, πότε θα μολυνθεί και από τι θα μολυνθεί. Αυτές είναι οι πρωτογενείς μολύνσεις. Τώρα οι δευτερογενείς, ποιες είναι. Βλέπετε, θέλω να μου πει η Ελευθερία ή η Ρόζα. Να σας πω κάτι. Το έχετε έτσι στο μυαλό σας μέσα σε ομίχλη. Κάπου περίπου το ξέρετε. Δεν απευθυνώ μόνο σε εσένα. Κάπου περίπου το ξέρετε. Όταν έρθει η ώρα των εξετάσεων, αρχίζετε και προσπαθείτε να εκφράσετε αυτό που νομίζετε, αλλά είναι αργά και δεν το γράφετε σωστά και χάλετε μονάδες. Δεν είναι καλύτερα να ρωτάτε ότι δεν ξέρετε. Ας είναι γενική φτωπαθολογία. Δεν σας είπα από την αρχή να ρωτάτε ότι θέλετε. Καλύτερα να το ξεκαθαρίσουμε εδώ παρά να μη σας ξεκαθαρίστη ποτέ. Και να χάσετε και πολλές μονάδες τις εξετάσεις. Ακούω. Είναι οι μολύσεις που αναπτύσσονται πάνω στα πρωτογενή μολύσματα. Είναι οι μολύσεις που αναπτύσσονται πάνω στα πρωτογενή μολύσματα. Ωραία, λοιπόν, αυτό μου αποδεικνύει ότι το συναισθάνεσαι τι είναι, αλλά δεν μπορείς να μου το γράψεις, δεν μπορείς να μου το πεις. Είναι οι μολύσεις που αναπτύσσονται πάνω στα πρωτογενή μολύσματα. Μου είπες ένα τελείως λάθος. Χ, θα έλεγα εγώ. Αλλά φαίνεται ότι κάτι υποψιάζεσαι προς τη σωστή κατεύθυνση. Λοιπόν, όταν θα έχουμε πρωτογενή μολύνση θες να μας πεις φανή. Να, δεν ξέρω. Να προσπαθήσεις. Όταν έχουμε πρωτογενή μολύνση, είναι αυτές που σωστικά μπορούν στώμα να εφαρμοστεί τα συνθόματα. Όχι, δεν είναι αυτό. Ακούω, στέλιο. Δεν πειράζει. Φαντάζω να πω ότι είναι δεύτερη πόλη, σαφνά δεύτερο μήκητα. Μπορείς να πειρήσετε το... Ωραία, εσύ λοιπόν μπερδεύεις τις δευτερογενείς μολύνσεις με τα δευτερογενεί παφογόνα. Αυτό που είπες ακριβώς είναι τα δευτερογενεί παφογόνα. Ότι ένας άλλος μήκητας, ο οποίος μπορεί να μπει εξαιτίας του ότι κάποιος άλλος έχει μολύνει πρώτος. Εδώ κάποιος θα μας βοηθήσει ή μήπως κι εσείς δεν ξέρετε. Δεν είναι ότι εσείς να είστε πιο έξυπνοι, αλλά το έχετε ακούσει περισσότερες φορές. Εξαιτίας του πρόγραμματος σπουδών. Αλέξανδρε. Μήπως, δεν ξέρω. Δεν πειράζει. Η μολύνση θα γίνει μια δεύτερη πλαστική περίοδος. Ποια είναι η δεύτερη πλαστική περίοδος? Μετά από ένα χρόνο. Μετά από ένα χρόνο θα έχουμε νέα πλαστική περίοδο. Δεν έχει πρώτη και δεύτερη. Ναι, γιατί ο μήκητας που είναι πακίδις. Α, εσύ θες να πεις ότι ένα στάδιο του βιολογικού κύκλου του μήκητα είναι τη μία άνοιξη και ακολουθεί την επόμενη άνοιξη σε δεύτερο στάδιο. Όχι. Ειρήνη. Ρευτεραγενές μολύνσεις είναι οι μολύνσεις που προκύψουν μετά της πρωτογενής και συνήθως. Η πρωτογενής μολύνση μπορεί να γίνει και σε άλλο φυτό, όχι στο δικό μας. Ας πούμε στην Καλλιένια. Τώρα γιατί μας μπλέκεις μέσα του είδους. Αυτό που λες είναι τελείως άσχετο. Ναι. Πες μου αυτό που θες να πεις. Μην μπλέκεις σε άλλες δετομέρειες που δεν μας αφορούν αυτή τη στιγμή. Έχουμε τον ξενιστή μας, έχει προσβληθεί. Έχουν γίνει πρωτογενείς μολύνσεις. Όταν θα γίνει η μολύνση τι ακολουθεί, Κυριάκο? Η ανάπτυξη του μήκητα. Η ανάπτυξη του μήκητα και... Μη μου λέτε παιδιά, μη μου τα μπερδεύετε. Πείτε μου έτσι με απλά λόγια κάτι. Βασιλική. Τον πρότους τους τελευταίριας μόλις μόλις μόλις μάθω να αρχίσουν να τους φυγενέσουν. Αυτό το είπε και η Φανία Λευθερία. Ελευθερία Ρόζα έχω τώρα εδώ πέρα, Ρόζα. Το είπε η Ρόζα. Για ξαναπες. Ρόζα. Ρόζα. Ρόζα. Για ξαναπες. Όταν ο μήκητας θα αναπτυχθεί, αφού έχουν την προσβολίωση του πητό, όταν ο μήκητας θα αναπτυχθεί, θα παράξει το δευτερογενέσμολισμα. Πάρα πολύ ωραία. Πάρα πολύ ωραία. Πού θα παράξει το δευτερογενέσμολισμα. Που θα παράξει το δευτερογενέσμολισμα. Που. Στο πητό. Ωραία. Άρα λοιπόν θα έχουμε τις πρωτογενείς μολύνσεις. Σε κάποια φάση, συνήθως στην αρχή του νέου βλαστικού κύκλου του φυτού, την άνοιξη. Θα έχουμε μια προσβολή. Θα μολυνθεί το φυτό. Όταν θα μολυνθεί, τι θα βγάλει. Θα εμφανίσεις συμπτώματα. Εδώ τώρα μιλούμε για ασθένειες φυλώματος και καρπών. Συνήθως αυτές τις ασθένειες, εκεί που έχουμε το σύμπτωμα, θα παράξει το νέο μόλισμα. Τα λεγόμενα σημεία. Και αυτά τα κονίδια που σας λέω εγώ τόση ώρα πάνω στις κυλίδες, θα είναι το δευτερογενές μόλισμα. Αφού μολυνθεί, θα βγάλει μουντζούρες, βούλες. Και στις βούλες αυτές τις μουντζούρες θα υπάρχουν κονίδια. Τότε θα γίνουνε, αφού μολυνθεί. Και αυτά τα κονίδια θα λειτουργήσουν σαν δευτερογενές μόλισμα. Δηλαδή, θα έχουμε μια επόμενη εμμόλινση. Και από το ίδιο κύκλο μολύνσεων, που θα είναι η δευτερογενής πλέον, από το ίδιο μολυσμένο φυτό, θα παραχθούν νέα μολύσματα, τα οποία θα μας ξαναμολύνουν. Πολλές φορές μολύνουν τα ίδια όργανα. Την προηγούμενη φορά τι λέγαμε για τη μονήλια. Νομίζω στη μονήλια το είπαμε, ότι παράγονται μολύσματα πάνω στα ανθικενούρια, τα οποία θα μολύνουν μετά τους καρπούς. Αργότερα, επειδή μολύνονται πιο πολύ όταν πλησιάζουν την ορήμαση. Εδώ πέρα θα μας μολύνει τα ίδια όργανα. Τα φύλλα, τους καρπούς. Είναι ξεκάθαρο τώρα τι είναι πρωτογενής και τι είναι δευτερογενής μολύσεις. Γιατί το ρωτάμε συνεχώς στις εξετάσεις. Ποια είναι τα πρωτογενή μολύσματα, ποια είναι τα δευτερογενή. Ωραία. Ρώτα. Με ρωτάς αν θα πρέπει οπωσδήποτε να είναι τα μολύσματα τα οποία θα παραχθούν πάνω στα προσβλημένα μέρη. Τι άλλο θα μπορούσε να είναι, τι εννοείς. Α, σε κάποιες ασθέες έρχονται και από αλλού. Και αν έρχονται από αλλού και δεν είναι πρόσβλημένο το φυτό σου ήδη, μπορούν να θεωρηθούν σαν πρωτογενή μολύσματα. Όπως λέγαμε για τις κοριάσεις του Σίτου. Έτσι, αλλά τώρα ας μην εμπλακούμε με παραπάνω λεπτομέρειες. Έτσι κι αλλιώς εδώ στο Φουζικλάδιο τα κονίδια δεν μπορούν να ταξιδεύσουν πολύ μεγάλες αποστάσεις. Οπότε δεν μπορείς να θεωρείς ότι σου ήρθαν από αλλού. Δεν θα σας ρωτήσω ποια είναι η πρωτογενής μόλιση, αλλά μπορώ να σας ρωτήσω ποιο είναι το πρωτογενές μόλισμα. Όχι, τα περιθήκια δεν είναι μόλισμα. Αν θες να φυτέψεις από σπόρο, αν θες να σπείρεις μία μηλιά, δεν θα πας να σπείρεις ένα μήλο. Τι θα πάρεις, θα πάρεις ένα σπόρο. Έτσι κι εδώ το περιθήκιο είναι μια καρποφορία που έχει μέσα σπόρια. Άρα λοιπόν η πρωτογενής μολύσης είναι τα άσικο σπόρια. Ναι, θα τα πούμε παρακάτω. Μέχρι τώρα είναι σαφές, έχουν μολυνθεί τα φύλλα. Την προηγούμενη άνοιξη έχουν μουντζούρες, βούλες, κιλίδες, πέφτουν στο έδαφος μέσα στο χειμώνα. Εκεί μέσα στα πεσμένα φύλλα δημιουργούνται περιθήκια που περιέχουν ασκοσπόρια. Και τα ασκοσπόρια την επόμενη άνοιξη θα κάνουν τις πρωτογενείς μολύσεις. Θα εμφανιστούν οι πρώτες κιλίδες στις οποίες πάνω θα υπάρχουν κονίδια τα οποία θα αρχίσουν να κάνουν τις δευτερογενείς μολύσεις. Δηλαδή θα μας ξαναεμφανίζουν οι ίδια συντώματα. Τα οποία όμως θα πολλαπλασιάζονται όπως καταλαβαίνετε. Λοιπόν, να τρέξουμε λίγο γιατί αργήσαμε. Αυτό το είπα τώρα. Στις νέες κιλίδες παράγονται κονίδια τα οποία θα μας πραγματοποιήσουν τις δευτερογενείς μολύσεις. Τώρα, για να έχουμε επιδημία τι θα πρέπει να υπάρχει. Θα πρέπει να υπάρχει μια ευπαθής ποικιλία. Βέβαια, λίγο πολύ οι καλλιεργούμενες ποικιλίες στη χώρα μας είναι όλες περισσότερο ή λιγότερο ευπαθής. Άφθονο μόλισμα στα πεσμένα φύλλα. Είπαμε να μην γράφετε γιατί θα τα πάρετε. Άφθονο μόλισμα στα πεσμένα φύλλα. Δηλαδή θα πρέπει την προηγούμενη χρονιά να είχαμε πολλές μολύσεις, να είχαμε κιλίδες. Για να μπορέσει να δημιουργηθεί πρωτογενές μόλισμα στα πεσμένα φύλλα. Άμα δεν ήταν προσβουβλημένα δεν θα δημιουργηθεί τίποτα. Ωραία, ο μήκητας είναι ετερόθαλος. Δηλαδή χρειάζονται δύο αντίθετα συζεύξιμη τύποι για να γίνουν τα ασκοσπόρια. Είναι ετερόθαλος. Δεν μπορεί το ίδιο μικύλιο να δώσει δηλαδή ασκοσπόρια. Θα πρέπει δύο μικύλια να διασταυρωθούν στο ίδιο φύλλο κάπως. Να προέρχονται από ένα διαφορετικό σπόριο, να το πω έτσι. Να είναι αντίθετου φύλου. Δεν έχουμε φύλλα στους μήκητες, λέμε αντίθετη συμβατότητας. Και να έχουμε κατάλληλες συνθήκες το χειμώνα. Θα τις πούμε με λεπτομέρεια για την παραγωγή αλλά και την ορίμαση. Τον ασκοσπορίον. Θέλουμε συνθήκες κατάλληλες να παραχθούν, να σχηματιστούν αυτά τα περιθήκια. Και κατάλληλες συνθήκες για να οριμάσουν μέσα τα ασκοσπόρια. Μετά θέλουμε ευνοϊκές συνθήκες για να απελευθερωθούν αυτά τα ασκοσπόρια μέσα από τα περιθήκια. Να μπορέσουν να βλαστήσουν και να μολύνουν. Και στη συνέχεια να έχουμε και ευνοϊκές συνθήκες για να παραχθούν κονίδια. Να απελευθερωθούν και να βλαστήσουν για να μολύνουν. Να μας κάνουν τις δευτερογενείς μολύνσεις. Αν έχουμε πολλές δευτερογενείς μολύνσεις, τότε θα έχουμε μια επιδημία. Πολλά κύματα κονιδίων και θα έχουμε επιδημία. Να δούμε ποια είναι οι κατάλληλες συνθήκες για την ορίμαση, για τη δημιουργία και την ορίμαση του πρωτογενούς μολύσματος. Δηλαδή κάτω από ποιες συνθήκες δημιουργούνται περιθήκια και μέσα σε αυτά ασκεί με ασκοσπόρια. Η παραγωγή των ασκοσπορίων, των περιθηκίων που περιέχουν ασκοσπόρια γίνεται σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση σχηματίζονται, να μη σας βλέπω με ασκογόνια πρέπει να πάω πίσω στη γενική φυτοπαθολογία πάλι. Λοιπόν, να σχηματιστούν αυτά, να σχηματιστούν οι κατασκευές μέσα στις οποίες θα γίνουν οι ασκεί με ασκοσπόρια. Βλέπετε η θερμοκρασία η οποία ευνοεί είναι πάρα πολύ χαμηλή, είναι ένας μήκητας προσαρμοσμένος στο περιβάλλον. Άρα λοιπόν όταν θα πέσει το φύλλο θα είναι χαμηλές θερμοκρασίες. Οι χαμηλές θερμοκρασίες λοιπόν ευνοούν την ανάπτυξη των περιθηκίων. Πρέπει όμως να έχουμε και υψηλή σχετική υγρασία. Αν τα φύλλα στεγνώσουν από ξηρό αέρα δεν μπορούν να παράγουν περιθύκια. Άρα λοιπόν χαμηλή θερμοκρασία και υψηλή, πολύ υψηλή σχετική υγρασία νούμερο τουλάχιστον 95%. Το φθινόπωρο. Έχει παρατηρηθεί ότι αν έχουμε ώψιμες κυλίδες στα φύλλα, δηλαδή αν την προηγούμενη άνοιξη είχαμε ώψιμες μολύνσεις, τότε θα έχουμε περισσότερα ψευδοθήκια. Αυτά είναι από ερευνητικές εργασίες. Αφού σχηματιστούν τα περιθύκια με σωλαβή μια περίοδος γιθάργου περίπου ενάμιση μήνα όπου δεν γίνεται τίποτα. Καμία διαργασία. Και στη συνέχεια έχουμε το σχηματισμό των ασκών μέσα στα περιθύκια και την ορίμαση των ασκοσπορίων. Ποιες συνθήκες ευνοούν? Οι χαμηλές θερμοκρασίες. Είμαστε ακόμα μέσα στο χειμώνα. Όταν η θερμοκρασία είναι κάτω από τους 10 βαθμούς, τότε έχουμε περισσότερους ασκούς με ασκοσπόρια. Φυσικά, ευνοεί η εποχή. Είμαστε μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Πότε θα οριμάσουν τα ασκοσπόρια. Αυτό είναι που μας ενδιαφέρει. Πότε θα οριμάσουν, πότε θα είναι έτοιμα δηλαδή για να μολύνουν. Εξαρτάται από τη θερμοκρασία. Από κει και πέρα δηλαδή από το σχηματισμό τους και ύστερα. Πλησιάζουμε τώρα προς την άνοιξη. Βλέπουμε ότι η ορίμασή τους γίνεται σε ένα μεγάλο έμπρος θερμοκρασιών. Η θερμοκρασία λοιπόν επηρεάζει ως εξής. Στους 10 βαθμούς Κελσίου σχεδόν όλα θα οριμάσουν σε 40 μέρες. Αν διπλασιαστεί η θερμοκρασία αυτή, το ίδιο ποσοστό θα οριμάσει σχεδόν στις μισές μέρες. Έχουμε πιάσει πλέον την άνοιξη και όπως βλέπετε οι υψηλότερες θερμοκρασίες ευνοούν την ορίμαση. Γιατί θα πρέπει αυτά να είναι έτοιμα να μολύνουν την άνοιξη. Συνθήκες Αμερικής τι είναι? Συνθήκες Αμερικής, το ότι μεσολαβεί ένας λύφεργος 45 ημερών, έχει μελετηθεί σε μια περιοχή της Αμερικής από μια ερευνητική εργασία. Γι' αυτό γράφω ότι είναι Συνθήκες Αμερικής. Μπορεί στην Ελλάδα να είναι λιγότερες οι μέρες αυτές ή περισσότερες. Δεν το ξέρω ακριβώς, γι' αυτό με βάση στην Διογραφία το γράφω για να μην παρεξυγιόμαστε. Αύριο κάποιος από εσάς μπορεί να δουλέψει με το φουζικλάδιο και να βρει κάτι άλλο. Η κυρία Χιτζανίδου, δεν την ξέρετε, είναι συνταξιούχος, είναι μια κυρία υπέργυρη. Αυτή έχει δουλέψει πολύ με το φουζικλάδιο εδώ στην Ελλάδα και έχει βρει αρκετά τέτοια νούμερα. Λοιπόν, στη χώρα μας τα σκοσπόρια είναι έτοιμα για να μολύνουν, έχουν ρημάσει από Φεβρουάριο μέχρι Μάιο. Δηλαδή σταδιακά απελευθερώνονται από το Φεβρουάριο μέχρι το Μάιο. Άρα, διαθέσιμο μόλισμα υπάρχει από την αρχή της βλαστικής ανάπτυξης και για όλη την άνοιξη. Φανταστείτε λοιπόν, τα σκοσπόρια τα οποία ρημάζουν, απελευθερώνονται και βλαστάνουν πρώτα, θα κάνουν κάποιες πρωτογενείς μολύνσεις που θα δώσουν δευτερογενές μόλισμα και ταυτόχρονα από το έδαφος από τα πεσμένα περσίνα φύλλα θα συνεχίζουν να εξαπολίονται οι σκοσπόρια. Άρα, έχουμε ένα μεγάλο δυναμικό μολύσματος στην ασθένεια αυτή. Ωραία. Ευνοϊκές συνθήκες τώρα για την απελευθέρωσή τους. Είπαμε, σχηματίζονται, οριμάζουν, πρέπει να απελευθερωθούν, να βγουν μέσα από τα περιθήκια. Χρειάζεται βροχή. Το έχουμε πει και άλλες φορές, σπόρια τα οποία βρίσκονται μέσα σε κλειστά καρπικά σωμάτια, βγάζονται βροχή για να απορροφήσουν ερώτα τα καρπικά σωμάτια και να τα εκτοξεύσουν προς τα έξω τα σπόρια. Απετούνται λοιπόν άφθονες βροχές, ένα μεγάλο έβρος θερμοκρασιών που συμβαίνει η εκτόξευση και ένα optimum το οποίο φυσικά πλησιάζει περισσότερο προς τις συνθήκες της άνοιξης. Optimum, οι καλύτερες συνθήκες, δηλαδή θερμοκρασίας 15 έως 25. Αλλά μπορεί να γίνει όπως βλέπετε σε μισό έως 32 βαθμούς Κελσίου. Η εκτόξευση των οσκοσπορίων ξεκινάει το Μάρτιο, όπως είπαμε ότι είναι από την αρχή της έκπτυξης των οφαλμών μέχρι και το Μάιο. Ξεκινάει λοιπόν το Μάρτιο και έχουμε δύο μέγιστα ακριβώς τη στιγμή που πρέπει, όχι για μας, για το μήκητα. Έχουμε ένα μέγιστο στο στάδιο της πληρούς άνθησης και ένα δεύτερο στο στάδιο του καρπηδίου. Μέγιστα είναι αυτά, δεν σημαίνει ότι στάει διάμεσα, δεν έχουμε εκτόξευση. Ότι πρέπει να μας μολύνει άνθη και να μας μολύνει μετά και καρπούς. Αυτές είναι κάποιες λεπτομέρειες που έχει βρει η κυρία Χιτζανίδου, ότι τέλος πάντων δεν χρειάζεται να θυμόσεστε τόσα πολλά. Τα σκοσπόρια μεταφέρονται με τον αέρα, δηλαδή χρειάζονται βροχή για να απελευθερωθούν, αλλά μεταφέρονται με τα ρεύματα του αέρα. Εκτοξεύονται από τα περιθήκια ελάχιστο ύψος, γύρω στα 5 εκατοστά. Και μετά τα ρεύματα του αέρα, τα απαλά ρεύματα περισσότερο, τα παίρνουν και τα διασκορπίζουν μέσα στον τεντροκομείο. Και μάλιστα τα περιθήκια έχουν έναν αρνητικό γεωτροπισμό. Το άνοιγμά τους πάντοτε είναι προς τα πάνω. Άσχετα αν σχηματίζονται στην πάνω ή στην κάτω επιφάνεια των φύλων, δηλαδή αν έχει πέσει έτσι, αν έχει πέσει έτσι στο φύλο, τα περιθήκια πάντοτε θα κοιτάνε προς τα πάνω. Και αυτό βοηθάει στο να ξεφύγουν προς τα πάνω τα σκοσπόρια και να τα πάρει ο αέρας να τα μεταφέρει. Διατηρούν τη βλαστική τους ικανότητα για περίπου 5 μήνες. Τώρα θέλουμε συνθήκες για να βλαστήσουν. Είπαμε, δημιουργηθήκανε, ελευθερωθήκανε, θέλουμε και για να βλαστήσουν και να μολύνουν το ξενιστή. Για να βλαστήσουν χρειάζονται νερό. Οπωσδήποτε δηλαδή θα πρέπει να έχουμε βροχή ή κορυσμένη ατμόσφαιρα, 100% σχετική υγρασία. Οι θερμοκρασίες που ευνώουν είναι πάλι παρόμοιες, όπως και για την απελευθέρωσή τους, αλλά έχουμε ένα μεγάλο έβρος το οποίο μπορεί να βλαστήσουν, 0-32. Η θερμοκρασία τώρα δεν είναι τελείως αμέτοχη, έχει σχέση με το χρόνο όπου θα πρέπει τα ασκοσπόρια να είναι στο νερό για να βλαστήσουν. Η θερμοκρασία λοιπόν καθορίζει το χρόνο που χρειάζεται το ασκοσπόριο να είναι σε νερό για να βλαστήσει. Και με βάση αυτή την παρατήρηση και πολλές μετρήσεις δημιουργήθηκαν οι κρίσιμες περίοδοι του Μίλς, που το βιβλίο σας τις έχει σε πίνακα, αλλά εγώ σας τις δίνω σε σχηματάκι το οποίο στις εξετάσεις σας έχει μπερδέψει στις τελευταίες δυο-τρεις εξεταστικές περιόδους. Και δεν είναι καθόλου δύσκολο. Ωραία, έχουμε μόλυνση του ξενιστή, ο χρόνος υποάσεις εξαρτάται από τη θερμοκρασία μέχρι να εμφανιστούν δηλαδή τα συμπτώματα και να έχουμε νέα μολύσματα. Οι κρίσιμες περίοδοι του Μίλς τι μας λένε, εδώ έχουμε τις θερμοκρασίες και εδώ έχουμε τις ώρες διαβροχής. Ωραία, μας λένε για παράδειγμα σε θερμοκρασία 14 βαθμών Κελσίου, εδώ, αν έχουμε 10 ώρες βροχής θα έχουμε μόνο μια ελαφριά προσβολή. Στην ίδια θερμοκρασία, αν έχουμε περισσότερες ώρες βροχής, βλέπετε, θα έχουμε μέτρια ή σοβαρή προσβολή. Η μέτρια θα είναι γύρω στις 14 ώρες βροχής και η σοβαρή προσβολή θα είναι γύρω στις 21 ώρες βροχής. Στην ίδια θερμοκρασία, έτσι, ή διαφορετικά, αν έχουμε 25 ώρες βροχής θα έχουμε σοβαρή προσβολή σε θερμοκρασία 11 βαθμών ή θα έχουμε σε θερμοκρασία 5, 6, 7, 8 βαθμών μία μέτρια προσβολή. Το καταλάβατε? Αυτά έχουν μελετηθεί και έχουν μπει σε καμπύλες, σε πίνακες και μας βοηθούν να κάνουμε θεραπευτικούς ψεκασμούς, βλέποντας, μελετώντας αυτή τη στιγμή, στην τρέχουσα καλλιεργητική περίοδο. Τι βροχή έχουμε και τι θερμοκρασίες έχουμε, να τα συσχετίσουμε και να πούμε τι αναμένουμε, ελαφριά προσβολή, μέτρια προσβολή, σοβαρή προσβολή. Και κάνουμε ψεκασμούς και θεραπευτικούς, γιατί στις βορειότερες χώρες, στη Βόρεια και στη Δυτική Ευρώπη που έχουν πολύ φουζικλάδιο, φυσικά δεν κάνουν προηλυτικούς ψεκασμούς, αλλιώς θα πρέπει να ψεκάζανε κάθε μέρα. Λοιπόν, και για τα κονίδια κάποια πράγματα, και εδώ θέλουμε υψηλή σχετική υγρασία τουλάχιστον 90%, θερμοκρασίες παρόμοιες, τα κονίδια παράγονται τέλεια πριν ή αρχές Μαΐου, δηλαδή έχουμε πάει περίπου 1,5-2 μήνες αργότερα από τότε που είχαν ξεκινήσει τα σκοσπόρια να κάνουν τις πρωτογενείς μολύνσεις, βλέπουμε ότι από κάποιο σημείο και μετά θα υπάρχουν ταυτόχρονα και ασκοσπόρια και κονίδια που θα μας κάνουν μολύνσεις. Η ελευθέρωση των κονιδίων γίνεται με βροχή, ωραία, και η όπτιμη μου θερμοκρασία είναι γύρω στους 20 βαθμούς Κελσίου, σε αυτήν τη θερμοκρασία την βέλετε, στη μέση σε μία εβδομάδα έχουμε νέα γενιά κονιδίων, κυλίδες οι οποίες θα μας δώσουν νέα κονίδια. Η καταπολέμηση θα πρέπει όπως καταλαβαίνετε να μειώσουμε όσο γίνεται το πρωτογενές και το δευτερογενές μόλις μου. Πώς νομίζετε ότι μπορούμε να το κάνουμε αυτό, τώρα έχετε κουραστεί αλλά θα ήθελα τις ιδέες σας. Φάγαμε εδώ πέρα ένα τέταρτο να εξηγήσουμε τι είναι πρωτογενείς, δευτερογενείς μόλις, δεν ήταν για κακό τώρα λίγο υπομονή να το ολοκληρώσουμε. Ακούω παιδιά, εσύ είπαμε είσαι ο Θόδωρος. Ναι. Να μην ανοίξουμε τα φύλλα που έκασαν. Πάρα πολύ σωστά, άλλο. Φάνη. Πάρα πολύ σωστά, άλλο. Αυτό είναι λίγο δύσκολο να γίνει. Είναι λίγο δύσκολο να γίνει και εξάλλου μιλούμε σε κάποια στάδια, μιλούμε ότι γίνεται το χειμώνα, άλλα γίνονται την άνοιξη, πρέπει να σκεφτείς όλο το βιολογικό κύκλο από την αρχή. Δεν είναι δύσκολο να κάνουμε αυτό που λες. Κάτι άλλο για να μειώσουμε οι γρασίες, τι θα μπορούσαμε να κάνουμε, εδώ που ψιθυρίζεται, βασιλική. Να φυτέψουμε, την να φυτέψουμε. Δεν κατάλαβα, παρακαλώ, ένας ανοίξει. Εσύ νοείς σωστές αποστάσεις πίτευσης για να μην έχουμε πυκνή βλάστηση, αυτό δεν εννοείς. Ωραία, και Νίκο. Πίτευση το δέντρο όπου η σκεφτή γρασία θα μην είναι. Άρα να αποφεύγουμε τις συγκρές περιοχές. Ναι, ωραία, σωστά, πολύ σωστά όλα αυτά που είπατε, για να τα δούμε. Λοιπόν, μειώνουμε το ίδιο μόλισμα, δηλαδή θα καταστρέψουμε, θα τα πούμε τα μέτρα μετά με τη σειρά, είναι και ένα από αυτά που είπατε μέσα, δηλαδή να καταστρέψουμε τα φύλλα ταπεσμένα. Ή να καταστρέψουμε λοιπόν το ίδιο μόλισμα ή να αλλιώσουμε τις συνθήκες οι οποίες ευνόουν τη βλάστηση, την ανάπτυξη του γενικός. Τι κάνουμε δηλαδή, αποφεύγουμε τις συγκρές περιοχές, όπως μας είπε ο Νίκος. Χρησιμοποιούμε ανθεκτικές ποικιλίες αν υπάρχουν, κάνουμε ένα επιμελημένο κλάδεμα, εκτός από τις σωστές αποστάσεις φύτευσης μας η Βοκυριάκος, για να διευκολύνουμε το σωστό αερισμό, για να μην κατακρατείται πολύ η υγρασία στην κόμμη και επιπλέον για να βοηθούμε και την κάλυψη με το ψεκαστικό υγρό. Για να αποφύγουμε την πλούσια βλάστηση, εφαρμόζουμε ισορροπημένη λύπανση και αποφεύγουμε το υπερβολικό άζωτο, όπως το έχουμε πει και άλλες πολλές φορές. Γιατί το λέτε κάθε φορά? Γιατί το λέω κάθε φορά. Ποιος θα μας απαντήσει? Φάνη. Για πάρα πολλούς λόγους το λέμε, ένας από τους λόγους είναι αυτό που είπε ο Φάνης, δηλαδή το πολύ άζωτο δημιουργεί πλούσια βλάστηση. Η πλούσια βλάστηση είναι και πιο αδυνατή, να το πω έτσι, πιο αδύναμη, έχει πιο λεπτά κυταρικά τυχώματα και επιπλέον λειτουργεί σαν παγίδα όπου κρατάει και υγρασία και σπόρια περισσότερα. Για αυτό το λόγο. Και ο άλλος λόγος είναι ότι τα κύτερα των φυτών τα οποία δέχονται πάρα πολύ άζωτο, έχουν μεγαλύτερη σπαργή και πιο λεπτά κυταρικά τυχώματα, οπότε είναι πιο ευφρόσβητα από τους μήκητες. Βαθύ παράχωμα των φύλλων στο έδαφος όταν πέσουν. Μια εναλλακτική λύση την οποία εντάξει δεν θα τη συνιστούσαν είναι να ψεκάζουμε τα φύλλα. Καλό θα ήταν να μην επιβαρύνουμε περισσότερο με χημικά. Αν θα μπορούσαμε καλό θα ήταν να τα παραχώσουμε. Και στα προληπτικά μέτρα αναφέρονται και προληπτικοί ψεκασμοί οι οποίοι ενδεικτικά είναι οι εξής. Το στάδιο της πράσινης κορυφής προστατεύουμε τα νέα φυλλαράκια, της ρόβινης κορυφής προστατεύουμε τα άνθη. Στο στάδιο της πτώσης των πετάλων εκεί βρισκόμαστε στον φόρτε της απελεφέρωσης του μολύσματος και αργότερα μπορούμε να εφαρμόσουμε ψεκασμούς ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Αν βρέχει, αν έχουμε υψηλή σχετική υγρασία, κατάλληλες θερμοκρασίες στο στάδιο του καρπηδίου ή και αργότερα. Συνήθως εφαρμόζουμε τους τρεις πρώτους σαν προληπτικούς και από εκεί και πέρα ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες κρίνουμε. Οι ψεκασμοί μπορεί να πάρουν και θεραπευτική μορφή αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σωστά τις κρίσιμες περιόδους του μίλς και φυσικά αν υπάρχει μια υπηρεσία η οποία να συλλέγει δεδομένα υγρασίας, θερμοκρασίας, βροχόπτωσης και να μας δίνει κάποιο πρόγραμμα. Και σας είπα ήδη ότι στις χώρες της Βόρειας και Δυτικής Ευρώπης εφαρμόζονται τέτοια μέτρα κατασταλτικών ψεκασμών. Ένα παράδειγμα είναι το πρόγραμμα RIMPRO όπου οι ψεκασμοί προγραμματίζονται με βάση τις καιρικές συνθήκες. Υπάρχουν διάφορα προγράμματα ψεκασμών στις χώρες όπου δουλεύουν καλά τα οποία βασίζονται σε διάφορες παραμέτρους. Μπορεί να πάρουμε καιρικές συνθήκες όπως είναι η βροχή, η θερμοκρασία, μπορεί να συμπεριλάβουμε και αριθμός πορείων, τον πληθυσμό του παθογόνου στον αέρα. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα χρησιμοποιεί μόνο τις καιρικές συνθήκες έτσι ώστε να συστήσει ψεκασμό ή όχι. Το φουζικλάδιο της αχλαδιάς, λίγα λόγια παραπάνω, είναι ιδιαίτερα επιζύμη ως την ποικιλία τσακώνικα, τα πιο πολλά είναι τα ίδια, θα δείτε. Εκείνο που κάνει αυτήν την αστέλεια να διαφέρει από την προηγούμενη είναι ότι έχουμε έντονη προσβολή των βλαστών. Έχουμε δηλαδή έλκη στους βλαστούς. Εδώ βλέπετε προσβολές σε καρπούς. Αντίστοιχες, λοιπόν, κυλίδες βλέπουμε και εδώ. Τις βλέπετε σαν φελόδις κυλίδες πάνω στον καρπό, οι οποίες είναι συνενομένες, είναι βυθισμένες, μπορεί να μπορούν να μορφώσουν, να σκίσουν την επιφάνεια του καρπού. Και οι κυλίδες στα φύλλα, όπως σας είπα και πριν, είναι συχνότεροι στην κάτω επιφάνεια των φύλλων. Εδώ βέβαια τις δείχνεις στην πάνω. Εδώ στην κάτω επιφάνεια των φύλλων μοιάζουν πάρα πολύ με την προσβολή από το άκαρι Εριόφιε Σπύρι. Εδώ είναι άκαρι. Τι είναι το άκαρι? Ναι, μοιάζει πάρα πολύ. Αν το δεις βέβαια στο φύλλο, άμα είχαμε ένα φρέσκο φύλλο αυτή τη στιγμή, θα βλέπατε τη διαφορά. Αυτό είναι λίγο πιο ξερό. Έχει υλικό, δηλαδή, επάνω. Είναι σαν να το έχεις πασαλίψει επάνω με ένα πινελάκι μια παχιά ουσία. Κάπως έτσι μοιάζει. Ενώ η κυλίδα από το φουζικλάδιο έχει μορφή κάπνας. Το φύλλο πάνω δεν μοιάζει με τη σύνα? Το φύλλο? Το φύλλο ή ο καρπός? Ας ρωτήσουμε τους εντομολόγους. Αυτό πάντως εδώ πέρα είναι από το φουζικλάδιο. Το αν μοιάζει με ψήλα... Ορίστε. Δεν γνωρίζω κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο στη βιβλιογραφία το φουζικλάδιο. Εδώ βλέπουμε την προσβολή στους βλαστούς, για να δείτε τι είναι αυτό που λέμε φλίκτενες και μικρά έλκη. Είναι αυτά τα μικρά σκισήματα, τα οποία στην ουσία ξεκινούν σαν κυλίδες. Και στη συνέχεια θα διατηρηθούν έτσι σε όλη τη διάρκεια του χειμώνα. Και την επόμενη άνοιξη θα έχουν αυτή τη ρουφάριση. Έχει σκισθεί αυτή τη βιβλιογραφία. Μοιάζει με τα μικρά έλκη δηλαδή. Ωραία, στην αχλαδιά είπαμε επιπλέον στο φουζικλάδιο, πέρα από τα συμπτώματα στα άνθη, στους καρπούς και στα φύλλα, έχουμε και αυτή την προσβολή των βλαστών, που την αναφέραμε και στη Λιλιά, αλλά είπαμε ότι είναι πιο σπάνια. Να ρωτήσεις. Ορίστε. Εγώ τουλάχιστον το βρήκα από αυτό το σάιτ, το οποίο μας λέει ότι είναι αχλαδιά. Λοιπόν, τι πράγμα, τι έγινες. Σοκολάτα σας επιτρέπουν να φάτε, να κουβεδιάζετε με δυσκολεύετε. Σοκολάτα δεν πειράζει αν φάτε. Πριν αλλάξω διαφάνεια, ας το συζητήσουμε εδώ πέρα. Η σημασία αυτών των ελκών είναι πάρα πολύ μεγάλη για την επιδημιολογία. Τι γίνεται, το παθογόνο μπορεί να διαχειμάζει εδώ μέσα σαν μικύλιο και την επόμενη χρονιά, πέρα από τα φύλλα τα οποία θα δώσουν ασκοσπόρια κλπ, θα έχουμε και από εδώ πρωτογενή μολύσματα. Δηλαδή αυτό εδώ το μικύλιο θα μας παράγει εικονίδια και θα έχουμε και από εδώ πρωτογενή μολύσματα. Και είναι κάτι που πρέπει να το λαμβάνουμε υπόψη μας στην καταπολέμηση, στην αντιμετώπιση. Το παθογόνο ονομάζεται βεντούρια πυρίνα, έχει ένα ανάλογο όνομα και για την επιδημιολογία του ισχύουν όλα όσα είπαμε στο φουζικλάδιο της μηλιάς και επιπλέον αυτό που σας είπα ότι διαχειμάζει σαν μικύλιο στις φλίκτενες και επίσης στα λέπια των οφθαλμών. Άρα οι πρωτογενείς μολύνσεις γίνονται από τα ασκοσπόρια που έχουν παραχτεί στα πεσμένα φύλλα αλλά και από το μικύλιο το οποίο απελευθερώνεται την επόμενη άνοιξη από τις φλίκτενες. Το οποίο θα μας δώσει βέβαια κονίδια. Η καταπολέμηση είναι ίδια με το φουζικλαδίου της μηλιάς. Εδώ προσέχουμε στους ψεκασμούς για κάποια φάρμακα που είπαμε ότι παρουσιάζουν τοξικότητα στην αχλαδιά το είπαμε και σε άλλες ασθένειες. Και εδώ έχουμε να συστήσουμε σαν επιπλέον μέτρο την συλλογή την αφαίρεση την συλλογή και την καταστροφή των βλαστών που έχουν τα έλκη για να καταστρέψουμε το μικύλιο το οποίο διαχειμάζει εκεί. Ένα εναλλακτικό χημικό μέτρο είναι να κάνουμε έναν ψεκασμό μέσα στο χειμώνα με θιασβέστιο όταν θα είναι δηλαδή τα κλαδιά χωρίς φύλλα. Και δύο λογάκια για το φουζικλάδιο της μεσπηλιάς ή της μουσμουλιάς όπως θέλετε. Όπως ξέρετε αυτό το δέντρο ανθίζει το φθινόπωρο, έτσι δεν είναι, είναι η πρώτη καρπή που τρώμε την άνοιξη. Αυτά είναι τα συμπτώματα της σε καρπούς. Έχουμε αυτές τις κυλίδες της φελόδης στους καρπούς. Ήδιες κυλίδες δημιουργούνται και στα φύλλα, δημιουργείται φιλόπτωση και όπως βλέπετε αχρηστεύεται το προϊόν αν έχουμε κυλίδωση στους καρπούς. Και εδώ έχουμε έναν μίκιτα που δεν έχουμε βρει την τέλεια του μορφή, δηλαδή δεν ξέρουμε αν δημιουργεί ασκοσπόρια, ξέρουμε μόνο την ατελή του με τα κονίδια. Λέγεται Fusiclandium eriobotria, από το eriobotria που είναι το όνομα του φυτού. Και εδώ σχηματίζεται μυγυλιακό στρώμα μεταξύ εφημενίδας και επιδερμίδας, είναι το ίδιο πράγμα. Η ασθένεια ευνοείται από υγρό καιρό και χαμηλές θερμοκρασίες. Έτσι οι προσβολές μπορούν να γίνουν θεωρητικά όλο το έτος. Η νέα βλάστηση και τα άνθια εκτίζει το φθινόπωρο, άρα με την εξαίρεση του καλοκαιρίου μπορεί να έχουμε από το φθινόπωρο μέχρι και την αρχή του επόμενου καλοκαιρίου μολύνσεις. Για την καταπολέμηση θα πρέπει να συλλέξουμε και να κάψουμε τα προσβλημένα, γιατί σε αυτά διαχυμάζει σαν μυκήλιο και κονίδια και υπάρχει διαθέσιμο μόλισμα αν δεν τα απομακρύνουμε. Άρα λοιπόν θα πρέπει να τα απομακρύνουμε. Μπορούμε να κάνουμε ψεκασμού στην άνθηση. Μετά την άνθηση και μετά ενάλογα με τις συνθήκες κάθε 15-20 μέρες. Εδώ όμως έχουμε ένα πρόβλημα με τη μεσπηλιά και τους ψεκασμούς. Έχουμε τις σχέριες στην εφαρμογή της χημικής καταπολέμησης. Πρώτα απ' όλα γιατί πρέπει να εφαρμόζουμε τους ψεκασμούς μέσα στο χειμώνα και όχι από άνοιξη και πέρα, όπου δηλαδή θα έχουμε συνεχώς βροχές, θεωρητικά. Και επιπλέον έχουμε και την κατασκευή του φύλου, αυτήν την ιδιαίτερη, που ξέρετε πώς είναι το φύλο της μοσμουλιάς, μπορεί και να μην ξέρετε. Εσείς που ξέρετε τουλάχιστον, που την ξέρετε, ξέρετε ότι έχει ένα γυαλιστερό φύλο και πολύ σκληρό, άκαπτο, πάνω στο οποίο δεν μπορεί να μείνει το ψεκαστικό υγρό από την πάνω του επιφάνεια. Και από την κάτω επιφάνεια είναι γεμάτο τρίχες. Άρα είναι πάρα πολύ δύσκολο να κολλήσει το ψεκαστικό πάνω σε αυτό το φύλο. Λοιπόν, το μάθημα σήμερα περιλαμβάνει μια... Και η καρπή είναι πολύ γλυστερή, όπως ξέρεις, γλυστράνε. Θέλει, ποιος σου είπε ότι δεν θέλει. Όχι, δεν μπορεί να μπει πάνω στο φύλο, αλλά εδώ πέρα... Α, εσύ λες για τη βλάστηση και την απελευθέρωση. Όχι, εντάξει, μπορείς να έχεις μολύσματα στα πεσμένα φύλα. Λοιπόν, συνεχίζουμε με την επόμενη ενότητα, η οποία θα είναι πολύ σύντομη. Θα αναφερθούμε στις ασθένειες των γιγαρτοκάρπων γενικά, για να τις δείτε όλες και να μην ξεχνιόμαστε. Εδώ είναι λοιπόν μια λίστα με τις ασθένειες των μυλοειδών, των γιγαρτοκάρπων, από τις οποίες όσες έχουν διπλανεί, αυτές έχουν ήδη αναφερθεί. Ήδη έχουμε μιλήσει για συψηριζίες, σύψης λεμού, αδρομικώση, σύψης ξύλου. Δεν έχουμε μιλήσει για έλκη, στη συνέχεια θα σας πω ότι είναι τα έλκη. Έχουμε μιλήσει για μονίλιοίδια. Σήμερα μιλήσαμε για τα φουζικλάδια και μας μένουν όλα τα υπόλοιπα. Την αλτερνάρια θα την αναφέρουμε την πέμπτη. Λοιπόν, επί τροχάδια θα σας πω λίγα πράγματα για τα έλκη των βλαστών, για να ξέρετε τι είναι έλκη. Θα πούμε ένα δύο λόγια για τις κοριάσεις, επειδή έχουν έναν ενδιαφέροντα βιολογικό κύκλο. Και δύο λόγια τέλος για τη σεπτορίαση και την εντομοσπορίαση. Τα έλκη των βλαστών είναι εντοπισμένες βλάδες στο ξύλο. Είναι μια βλάδα του ξύλου εντοπισμένη. Δηλαδή εκεί που θα ξεκινήσει η ζημιά, εκεί θα μείνει με μια μικρή επέκταση κάποιων εκατοστών κάθε χρόνο. Δηλαδή καθώς μεγαλώνει το κλαδί, μεγαλώνει και το έλκος μαζί. Συνήθως ένα έλκος ξεκινάει γύρω από μια πληγή ή μια καταβολή οφθαλμού ή φύλλου ή γύρω από ένα λεπτό κλαδάκι. Και αναπτύσσεται σε ένα σχήμα επίμικες, έχουμε χαρακτηριστικές ρογμές και όπως βλέπετε μπορούν να δημιουργηθούν και ομόκεντρες ελλείψεις. Καθώς αναπτύσσεται το έλκος δηλαδή κάθε χρόνο τα όρια του έχουν επουλωτικό ιστό και την επόμενη χρονιά έχουμε νέο επουλωτικό ιστό. Οπότε έχουμε αυτές τις ελλείψεις της ομόκεντρες. Στη χώρα μας δεν μας απασχολούν τόσο πολύ. Στην βόρεια και δυτική Ευρώπη και σε άλλες χώρες δημιουργούν μεγαλύτερο πρόβλημα. Σε εμάς δεν έχουμε τόσο ταχύια εξέλιξη των ελκών. Το πολύ πολύ που μπορεί να συμβεί είναι να σπάσει το κλαδί αυτό ή να ξεραθεί από εκεί και πάνω αν έχουμε σε μεγάλους κλάδους. Να πάω λίγο πιο πίσω. Τα παθογόνα που προκαλούν έλκη μπορούν να μας προκαλέσουν και σύψης καρπών. Το ευρωπαϊκό έλκος προκαλείται από τον Νέκτρια Καλλίγκαινα και αυτός ο μύκητας προσβάλλει επιπλέον πέρα από τα μυλοειδή και κάποια πυρινόκαρπα και κάποια δασικά. Εδώ είναι πάνω σε καρπό. Οι καρποί λοιπόν προσβάλλονται όχι και πάρα πολύ συχνά θα έλεγα. Μπορεί να προσδηθούν πριν ή μετά το συγκομιδί και πάνω στους καρποί πάνω στους κοπήματα που είναι προσβεβλημένα θα δούμε σποριοδόχια όπως είδαμε και από τη Μονίλια. Αυτά τα στρογγυλά σαν μαξιλαράκια που είναι. Κάτι ενδιαφέρον που υπάρχει σε αυτό το έλκος είναι ότι δημιουργεί περιθήκια τα οποία είναι αρκετά μεγάλα δηλαδή φαίνονται με γυμνό μάτι. Φαίνονται ότι είναι περιθήκια. Εδώ είναι οι όστιόλοι τους. Εδώ δηλαδή είναι το άνοιγμά τους. Εδώ που είναι η κορυφούλα λίγο πιο σκουρότερη στο χρώμα. Φαίνεται σαν να έχεις τσιμπήσει με μια καρφίτσα. Το ενδιαφέρον είναι ότι είναι αρκετά μεγάλα και μας μπερδεύουν με τα αυγά του κόκκινου τετράνιχου. Πολλές φορές έχουν έρθει δείγματα στο εργαστήριο που τα κοιτάζουμε και λέμε «Α, ξέρω εγώ περιθήκια» και μετά τα πάμε στον κυροκοβαίο και μας λέει «Κόκκινος τετράνιχος». Να μην πω άλλες λεπτομέρειες. Αυτό είναι ένα άλλο έλκος με πολύ εντυπωσιακά περιθήκια. Η νέκτρια συναμπαρίνα έχει ένα πάρα πολύ ωραίο χρώμα. Μετά έχουμε τα έλκοι αποσφέρωψη υποτριοσφέρια. Η υποτριοσφέρια τα τελευταία χρόνια έτσι προσέλκησε πολύ το ενδιαφέρον γιατί βρήκαμε ηρήνη. Σε παρακαλώ σταμάτα. Βλέπουμε πάρα πολλές προσβολές σε πολλούς ξενιστές. Μια εικόνα από έλκος αποσφέρωψη. Δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε τόσο εύκολα τα παθογόνα το ένα από το άλλο. Ας αφήσουμε τις λεπτομέρειες. Για την καταπολέμηση, όπως καταλαβαίνετε, θα πρέπει να κόψουμε και να αφαίσουμε και να καταστρέψουμε τα έλκοι. Και να κάνουμε μετά απολύμανση των πληγών και μπορούμε να κάνουμε ψεκασμό μετά την πτώση των φύλων αλλά να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να είναι επιμελημένος ο ψεκασμός. Γιατί αυτές οι καρποφορίες μάλλον αυτών των παθογόνων κρύβονται πάρα πολύ καλά μέσα στις πτυχώσεις των ελκών και θα πρέπει να φροντίσουμε έτσι ώστε το ψεκαστικό υγρό να μπει εκεί μέσα. Μπορούμε λοιπόν να κάνουμε αυτό το ψεκασμό κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Και θα πούμε δύο λόγια για τις σκοριάσεις για να ξέρετε τι είναι οι σκοριάσεις και να δείτε ασθένειες που έχουν δύο ξενιστές για να συμπληρώσει το παθογόνωτο βιολογικό τους κύκλο και όχι πάνω σε έναν μόνο. Η φυτοπροστασία ελπίζω να θυμάται κάπως τις σκοριάσεις των σιτηρών με τους δύο ξενιστές. Στις σκοριάσεις λοιπόν έχουμε παθογόνα τα οποία για να συμπληρώσουν το βιολογικό τους κύκλο θέλουν δύο διαφορετικά είδη. Το ένα είδος ονομάζεται κύριος ξενιστής και το άλλο ονομάζεται λευτερέγον. Ποιος θυμάται τι είναι ο κύριος ξενιστής? Λέγει η Ρίνη. Ο κύριος ξενιστής, η λευτερέγια μας και λευτερέγον είναι ένα άλλο φυτό το οποίο θα διεχυμάσουμε όλοι, μην ξεκινήσουμε με το βιολίση και μετά θα κάνουμε στον κεφαλίδι. Ξέρεις γιατί για μερικά δευτερόλαπτα σε κοίταζα και δεν είχα πει αμέσως να δώσει την απάντηση. Γιατί ήθελα να ρωτήσω τα παιδιά τα οποία δεν έχουν ξανακούσει για σκοριάσεις και ήθελα να μου πούνε αυτό το λάθος που είπες εσύ. Κύριος ξενιστής, δεν είναι απαραίτητα το φυτό που μας ενδιαφέρει, αλλά είναι εκείνους πάνω στον οποίο σχηματίζεται η τέλεια μορφή. Στις σκοριάσεις το σιτάρι πράγματι συμπίπτει να είναι το φυτό που μας ενδιαφέρει ο οικονομικά ενδιαφέρον δηλαδή ξενιστής να είναι και ο κύριος. Εδώ όμως ναι που συμβαίνει το αντίθετο. Εδώ λοιπόν χρειάζεται το παθογόνο την άρκεφθο που είναι ένας τάμνος, ένα είδος γιουνίπερους και την αχλαδιά, τα μυλοειδή γενικότερα γιατί όλα προσβάλλονται, για να συμπληρωθεί ο βιολογικός κύκλος και έχουμε πολλά σπόρια, δεν έχουμε μόνο ένα ή δύο, έχουμε πολλά διαφορετικά είδη σπορίων. Στη χώρα μας οι σκοριάσεις μπορεί να αποσχολήσουν μόνο σε κάποιες περιοχές όπου υπάρχει διαθέσιμο μόλισμα, όπου έχουμε κάποιες ποικιλίες οι οποίες είναι ιδιαίτερα ευπαθείς και κοντά σε δασικές περιοχές, για να έχουμε κοντά και γιουνίπερους. Η μήκη της αυτής είναι του γένους Gymnosporangium, αυτά διαβάστε τα εσείς με την ησυχία σας. Τα συμπτώματα στα μυλοειδή στην αχλαδιά ας περιγράψουμε είναι, να τα δείξω καλύτερα με την εικόνα και τα κείμενα έτσι και έτσι θα τα διαβάσετε, την άνοιξη έχουμε στην πάνω επιφάνεια των φύλλων κυλίδες πορτοκαλί, υπάρχουν και στο αγρόχτυμα και αν θα πάμε στο τέλος Μαίου στο αγρόχτυμα θα βρούμε κυλίδες πορτοκαλί, οι οποίες έχουν πάνω μαύρα στίγματα, στην αρχή τα στίγματα είναι καστανά και μετά γίνονται μαύρα, αυτά είναι πυκνίδια. Τα πυκνίδια είναι κατασκευές που μοιάζουν αρκετά με το περιθήκιο που σας έδειξα πριν, δηλαδή έχουν ένα άνοιγμα από πάνω, από εκεί μέσα βέβαια δεν βγαίνουν ασκή, αλλά βγαίνουν σπόρια, μονοκύτταρα κονίδια, πυκνίδια σπόρια. Αυτό θα το δούμε πρώτα στην πάνω επιφάνεια των φύλλων, αργότερα μετά από μερικές εβδομάδες θα δούμε στην κάτω επιφάνεια των φύλλων αυτά εδώ τα πράγματα, αυτές τις κατασκευές. Θα είναι κάποιες σηματισμοί σαν κρατήρες, δηλαδή έχουν πολύ μεγάλα ανοίγματα, μοιάζουν με κρατήρες κανονικά και από εκεί θα βγαίνουν, θα κρέμονται κάποιες κατασκευές σαν μουστάκια ή σαν δάχτυλα. Εκεί πάνω σε αυτές τις κατασκευές θα βρίσκουμε τα οικειδιοσπόρια, βλέπετε δηλαδή ένα άλλο στάδιο, πρώτα έχουμε πυκνιδιοσπόρια και μετά έχουμε οικείδια με οικειδιοσπόρια. Και να δούμε εδώ το βιολογικό κύκλο, θα ξεκινήσω από εδώ, αυτά είναι βασιδιοσπόρια τα οποία υπάρχουν πάνω στον κύριο ξενιστή, δηλαδή στο κέντρο, στην άρκεφτο. Αυτά θα μολύνουν την αχλαδιά, την μηλιά, είτε σε καρπό, είτε σε φύλλο, είτε σε βλαστό, στο πάνω μέρος του φύλλου εκεί που θα δούμε τις πορτοκαλί κυλίδες δημιουργούνται τα πυκνίδια. Στη συνέχεια, μετά από μερικές εβδομάδες είπαμε, στο κάτω μέρος θα δημιουργηθούν τα οικείδια που όπως βλέπετε έχουν ένα με καλύτερο άνοιγμα εδώ, γι' αυτό μπορούμε και με το μάτι να δούμε ανοίγματα σαν κρατήρες. Από αυτά εδώ θα βγαίνουν κάποιες κατασκευές που μοιάζουν με δάχτυλα ή μουστάκια, θα σας δείξω, μάλλον σας έδειξα και τις εικόνες, θα τις ξαναδείξω μετά. Αυτά λοιπόν τα οικειδιοσπόρια θα μολύνουν την άρκεφθο, θα πάνε στη διπλανή δασική περιοχή να βρούνε ήδη γιουνίπερους να τα μολύνουν. Την επόμενη χρονιά θα έχουμε τη δημιουργία αυτών των όγκων πάνω, θα σας δείξω και μετά και εικόνα, πάνω στο κέντρο και την επόμενη άνοιξη θα έχουμε πάνω σ' αυτούς τους όγκους θα δημιουργηθούν αυτά τα κερατόσχημα κατασκευάσματα, τα οποία περιέχουν τα βασιδιοσπόρια, τα οποία μετά από εκεί θα φύγουν και θα μολύνουν τα μυλοειδή. Αυτό το βιολογικό κύκλο θα τον ξέρετε πάρα πολύ καλά. Γιατί γελάτε, θέλετε να τον ξαναπώ. Λοιπόν, να ξαναπάμε λίγο πίσω στις φωτογραφίες. Πρώτα έχουμε πυκνίδια στην πάνω επιφάνεια των φύλων. Αυτά τα φύλλα από πού έχουν μολυνθεί? Έχουν έρθει βασιδιοσπόρια από την Άρκεφθο, από γειτονικές δασικές περιοχές, ήρθανε βασιδιοσπόρια, προσγειωθήκανε πάνω στα φύλλα, τα μολύνανε και μετά τα φύλλα εμφανίσανε αυτό το σύμπτωμα, μια πορτοκαλιά κηλίδα. Πάνω στην πορτοκαλιά κηλίδα αναπτύσσονται τα πυκνίδια και στην κάτω επιφάνεια των φύλων αναπτύσσονται τα εκίδια, τα οποία έχουν αυτές εδώ τις κατασκευές. Πρέπει να μοιάζουν σαν τρίχες, σαν μουστάκια, σαν δάχτυλα. Δαχτυλιοειδείς προεξοχές τις περιγράφει το βιβλίο σας. Μετά από εδώ θα φύγουν εκεί δυο σπόρια, θα ξαναγυρίσουν στην Άρκεφθο και θα έχουμε συμπτώματα στην Άρκεφθο. Αυτά. Αυτός εδώ τους όγγους το πρώτο καλοκαίρι. Την επόμενη άνοιξη από αυτά εδώ βλέπετε ξεκινάνε και φυτρώνουν κάτι πορτοκαλή πράγματα σαν πορτοκαλή μαλλιά. Είναι σαν κέρατα, είναι σαν κόνι και αυτά εδώ περιέχουν βασιδιοσπόρια και από εδώ θα φύγουν τα βασιδιοσπόρια να πάνε να μολύνουν τα μυλοειδή. Αυτός βλέπετε ο κύριος ξενιστής γιατί εδώ σχηματίζονται τα βασιδιοσπόρια. Ναι δεν θα μπορούσε, δεν θα είχαμε μολύσματα. Αυτό βέβαια ισχύει σε αυτή τη σκορία γιατί σε άλλες σκοριάς ισχύουν άλλα πράγματα. Αυτό εδώ πέρα είναι καρπός, όχι αυτό είναι ένας όγκος που δημιουργείται από την προσβολή και πάνω σε αυτό τον όγκο θα δημιουργηθούν αυτή οι κόνοι οι οποίοι θα έχουν τα βασιδιοσπόρια. Ωραία, γιατί κατά πολέμιση συστήνουμε την καταστροφή της αρκεφθού σε μια μεγάλη επιφάνεια γύρω από τους οπωρώνες μας, αλλά το βρίσκω τελείως αντιοικολογικό και βάρβαρο μέτρο. Στην περίπτωση αυτή, εντάξει δεν είναι και τόσο πολύ σημαντική ασθένεια να πρέπει να κάνουμε τον ένα ψεκασμό μετά τον άλλο, να κάνουμε ένα ψεκασμό, να πηγαίνουμε να καταστρέφουμε άλλα είδη. Δεν με βρίσκει σύμφωνη αυτό το μέτρο, πάντως υπάρχει στη βιβλιογραφία, συστήνεται να καταστρέφουμε τους κέντρους σε απόσταση ένα χιλιόμετρο γύρω από τον οπωρώνα μας. Είναι ένα είδος γιουνίπερους, ένα δασικό που έχουμε και στη χώρα μας. Ένα δασικό, είναι γιουνίπερους, το όνομα του Γιέννα Σομάσδε γιουνίπερους. Επιτροχάδιν πάλι θα σας δείξω μόνο με εικόνες από τις επόμενες δύο ασθένειες. Η εντομοσπορίωση είναι μια ασθένεια που απασχολεί κυρίως στην κειδωνιά και τη λέμε εντομοσπορίωση, γιατί τα σπόρια που βγαίνουν μέσα από ακέρβουλα, κοιτάξτε πως είναι, μοιάζουν με έντομα, σαν να έχουν θόρκα, κυλία, ουρίτσες και ποδαράκια. Το παθογόνο λέγεται φάμπρια μακουλάτα, στις κειδωνιές που έχετε στο αγρόχτυμα βγαίνει κάθε χρόνο εντομοσπορίωση. Είναι αυτές οι πορφυρές κυλίδες, οι οποίες έχουν στην προηγούμενη εικόνα φαίνεται κάπως εδώ, φαίνονται μαύρα στίγματα πάνω τους, αυτά τα μαύρα στίγματα εδώ φαίνονται πολύ καθαρά. Είναι ακέρβουλα, είναι και αυτές καρποφορίες αγενούς μορφής και περιέχουν σπόρια τα οποία έχουν μορφή εντόμων όπως είδατε στην προηγούμενη εικόνα. Λοιπόν, και εδώ έχουμε πολλές κυλίδες πάνω στα φύλλα, τα φύλλα μπορεί να μολυθούν συνεχώς. Μπορεί να μολυθεί και η αχλαδιά πάνω στην οποία έχουμε τέτοια συμπτώματα. Αυτή είναι μια ζωγραφιά, δεν είναι πραγματική φωτογραφία. Την κειδωνιά τι τη θέλουμε. Την κειδωνιά τη χρησιμοποιούμε για υποκείμενο. Αν λοιπόν έχουμε μια φυτία από μητρικά φυτά, θα πρέπει να την προστατεύουμε από αυτήν την ασθένεια. Είναι από τις πιο σημαντικές ασθένειες της κειδωνιάς. Πέρα από το ότι προσβάλλει και την αχλαδιά, αλλά λιγότερο. Λοιπόν, και η σεπτορίαση είναι μια ασθένεια με περιορισμένο ενδιαφέρον, αλλά καλό θα είναι να δείτε μία εικόνα για να δείτε πως είναι σταχτιές κυλίδες οι οποίες έχουν μαύρα στίγματα στο κέντρο και εδώ είναι πυκνίδια, όχι ακέρδουλα. Και εδώ είναι από σεπτορίαση και εδώ. Αυτά τα στιγματάκια στη μέση είναι πυκνίδια. |
