| Διάλεξη 9: Στο προηγούμενο μάθημα μιλήσαμε εισαγωγικά για το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο και στη συνέχεια είδαμε ορισμένα στοιχεία της Θεολογίας, δίνοντας περισσότερη έμφαση στη Χριστολογία, του Ευαγγελίου και στη Πνευματολογία, που είπαμε ότι είναι δύο από τους βασικούς άξονες της θεολογικής σκέψης του συγγραφέα του Τετάρτου Ευαγγελίου. Και είπαμε ότι η έννοια της άρκωσης, η ιδέα της άρκωσης του λόγου αποτελεί μια κεντρική, θα λέγαμε, ένα κεντρικό άξονα στο Τέταρτο Ευαγγέλιο. Και είναι αυτό πάρα πολύ σημαντικό να το έχουμε υπόψη, γιατί όπως θα δούμε και στη συνέχεια, σήμερα δηλαδή, μιλώντας για μία αρχαία, μιλώντας για μία αρχαία, μιλώντας για μία αρχαία, μιλώντας για μία αρχαία, και στη συνέχεια σήμερα δηλαδή, μιλώντας για μία, δυο τελώς διαφορετικές πτυχές για την αισχατολογία και την, για την αισχατολογία και την αισχατολογία του Τετάρτου Ευαγγελίου, θα δούμε εκεί πραγματικά ότι η ίδια ιδέα, η ιδέα της άρκωσης, το πρόσωπο του Ιησού Χριστού, αλλά και ο παράκλητος διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό να το έχουμε πάντα υπόψιο, το έχουμε πει πολλές φορές άλλες, το είχαμε πει και με αφορμή, τη θεολογία του Αποστόλου Παύλου, ότι δεν μπορούμε να κάνουμε μία σχολαστική διάκριση μεταξύ των διαφορετικών θεολογικών ιδεών ενός συγγραφέας της Καινής Διαθήκης, αλλά οι διαφορετικές αυτές έννοιες περιπλέκονται μεταξύ τους με ένα τέτοιο τρόπο, ώστε πραγματικά να είναι μια, η σύνδεση θέλει οργανική και μερικές φορές και πάρα πολύ δύσκολο να διακριθούν μεταξύ τους οι διαφορετικές γραμμές, αντί ας μάλιστα φαίνεται να περιχωρούνται. Όσον αφορά την εκκλησιολογία τώρα του Τετάρτο Ευαγγελίου, η παλαιότερη τάση, η οποία κυριάρχισε στην έρευνα, είδαν ότι το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο δεν έχει εκκλησιολογικές αναφορές, ότι το βάρος της αφήγησης πέφτει στα δύο σημεία για τα οποία μιλήσαμε την προηγούμενη φορά, χρυστολογία και πνευματολογία. Και αυτή είναι μια θέση που κυριάρχισε για αρκετά χρόνια στην έρευνα, με κύριο εκπρόσωπο τον Ρούτολφ Μπουλτμαν. Σήμερα, ωστόσο, που έχουν αναθεωρηθεί πολλά πράγματα όσον αφορά τη μελέτη του Τετάρτο Ευαγγέλιου, για τα οποία ήδη μιλήσαμε, με τη μετακίνηση από τη διαχρονία στη συγχρονία, με τη διαπίστοση ότι είναι πλέον πάρα πολύ δύσκολο να δούμε τις διαφορετικές τάσεις μέσα στο Ευαγγέλιο, μπορούμε να καταλήξουμε, ή μάλλον η έρευνα έχει καταλήξει, στο ότι το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο και αυτό έχει πάρα πολλές χριστωλογικές αναφορές και ότι η εκκλησιολογία του είναι ένα αναπόσπαστο μέρος της θεολογίας του Ευαγγέλιου. Είναι πολύ σημαντικό, γιατί καταλαβαίνετε ότι τοποθετεί το κείμενο μέσα σε μια, βλέπει πιο ολιστικά το κείμενο, και φυσικά έχει και μία λογική, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το κείμενο αυτό απευθύνεται σε συγκεκριμένα με ελληνιές συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων, συγκεκριμένης εκκλησιαστικής κοινότητας, ο οποίος δεν είναι παράλογο να πούμε ότι είναι απλώς μια θεωρητική συζήτηση περί του προσώπου του Ιησού Χριστού ή του Αγίου Πνεύματος και δεν έχει καθόλου εφαρμογές στην πράξη της εκκλησίας. Βέβαια, αυτό που συνήθως παρατηρείτε είναι ότι στο κατά Ιωάννιο Ευαγγέλιο δεν υπάρχει καθόλου η λέξη εκκλησία. Όμως θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι και σε άλλα κείμενα της Κένειας Διαθήκης δεν απαντά ο όρος εκκλησία, κανείς όμως δεν αμφισβητεί την εκκλησιολογία τους. Παρ' όμως ένα χαρτοσκοπικό παράδειγμα είναι το Καταμάρκον Ευαγγέλιο. Στο Καταμάρκον Ευαγγέλιο δεν έχουμε καμία αναφορά στην έννοια της εκκλησίας, ωστόσο κανείς δεν αμφισβητεί σήμερα ότι το Καταμάρκον Ευαγγέλιο έχει μια συγκεκριμένη εκκλησιολογία, έναν συγκεκριμένο τρόπο που κατανοεί την εκκλησία και έναν συγκεκριμένο τρόπο με τον οποίο κατανοεί και τη θέση και το ρόλο των μελών της εκκλησίας μέσα σε αυτήν. Από την άλλη μεριά, αυτό που παρατηρούμε είναι ότι στον Καταϊόανι μπορεί να μην υπάρχει, βέβαια, ο όρος εκκλησία. Υπάρχουν όμως μια σειρά από λέξεις και όρους οι οποίοι δηλώνουν ακριβώς αυτήν την κοινότητα, η οποία οργανώνεται γύρω από το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Και χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι πολύ συχνά γίνεται λόγος για τους μαθητές. Οι μαθητές ονομάζονται σε μία ομάδα και θα δούμε συνέχεια ότι αυτό δεν είναι τυχαίο, αλλά έχει εκκλησιολογικές προεκτάσεις. Όχι όρος οι πιστεύοντες, αυτοί που θα πιστέψουν πιστεύουν, ή ο πιστεύων ενάλογα αν είναι για ένα πρόσωπο, ο ακολουθών. Και ξέρουμε ότι η λέξη ακολουθώ στην Ευαγγελική παράδοση σημαίνει τη μαθητία. Εδώ προφανώς ο Ιωάννης υιοθετεί την προηγούμενη συνοπτική χρήση του όρου, όπου στα συνοπτικά Ευαγγέλια ο όρος δηλώνει ακριβώς τη μαθητία. Άρα ο ακολουθών εδώ είναι πάλι ο μαθητής. Επίσης πολύ συχνά ο Ιησούς μιλάει για τους ιδίους, για τους δικούς του, δηλαδή πάλι αναφέρται σε μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων. Και επιπλέον προσφωνεί σε ορισμένες περιπτώσεις τους μαθητές του ως φίλους ή φίλοι. Όλα αυτά οι όροι δεν μπορεί να είναι τυχαίοι, δηλώνουν μια συλλογικότητα, δηλώνουν μια ομάδα. Και επομένως σήμερα θεωρούνται ότι είναι ενδιαφέροντες εκκλησιολογικοί όροι. Και έχουν γραφτεί φυσικά πάρα πολλές μελέτες πλέον για την εκκλησιολογία του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου και κατεπέκταση και των τριών επιστολών, δηλαδή όπως είπαμε κατά κάποιον τρόπο υπομοιματίζουν το τέταρτο Ευαγγέλιο. Αυτό που πρέπει να έχουμε υπόψη όταν συζητάμε την εκκλησιολογία του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου είναι ότι στην εκκλησιολογία του συγκεκριμένου κειμένου σημαντικό ρόλο παίζουν δύο πρόσωπα. Το ένα είναι ο παράκλητος και το δεύτερο είναι ο αγαπημένος μαθητής. Αυτό τα δύο πρόσωπα, γιατί είπαμε στο προηγούμενο μάθημα ότι ο παράκλητος λειτουργεί ως πρόσωπο, δεν είναι μια αφιερημένη έννοια, αυτά λοιπόν τα δύο πρόσωπα λειτουργούν κατά κάποιο τρόπο ως ο σύνδεσμος ανάμεσα στην παρούσα κοινότητα και στην ιστορία της ζωής του Ιησού. Στο παρελθόν δηλαδή θα λέγαμε της κοινότητας και θα εξηγήσω πώς στη συνέχεια. Γιατί ακριβώς είδαμε και στην προηγούμενη φορά ότι ο Ιησούς λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο και υπόσχεται τον παράκλητο ο οποίος έρχεται και αυτός όπως θα δούμε είναι αυτός που θα υπενθυμίσει στους μαθητές τα όσα είπε ο Ιησούς, αλλά και από την άλλη μεριά ένα πολύ σημαντικό πρόσωπο μέσα στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, το οποίο ωστόσο παραμένει ανώνυμο από την αρχή μέχρι το τέλος του Ευαγγελίου είναι ο αγαπημένος μαθητής, ο οποίος θα τον δούμε να λειτουργεί σε πάρα πολλές φάσεις της ιστορίας του Ιησού και να έχει ένα καταλητικό ρόλο, ένα πάρα πολύ σημαντικό ρόλο. Εξοποιώντας λοιπόν αυτά τα δύο πρόσωπα ο Ευαγγελιστής μέσα στην αφήγηση του ουσιαστικά επιτυχάνε δύο πράγματα. Το ένα είναι ότι δηλώνει μια συνέχεια ανάμεσα στη ζωή του Χριστού και στο παρόν της εκκλησίας. Στην εκκλησιολογή είναι πάρα πολύ σημαντικό να δηλώνεται αυτή η συνέχεια γιατί αλλιώς δεν θα έχει κανέναν νόημα. Θα ήταν η εκκλησία κάτι αφέρετο το οποίο δεν έχει σημείο αναφοράς κάπου. Η συνέχεια είναι πάρα πολύ σημαντική στην εκκλησιολογία γενικότερα και το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο την επιτυχάνει ακριβώς με την αφορά στον παράκλητο και στον αγαπημένο μαθητή που τους βλέπουμε στην πρωπασχάλια περίοδο της εκκλησίας, το πρώτο ως υπόσχεση και το δεύτερο ως παρώντας στα γεγονότα και τους βρίσκουμε και στη μεταπασχάλια περίοδο όπου ο παράκλητος πλέον είναι μια πραγματικότητα της εκκλησίας και ο αγαπημένος μαθητής εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο, ειδικά στο τελευταίο κεφάλαιο, στο 21ο κεφάλαιο. Αυτό λοιπόν είναι το πρώτο, ότι εξασφαλίζεται με αυτόν τον τρόπο η συνέχεια και κατά δεύτερον εξασφαλίζεται η αυθεντικότητα της Ιωάννιας διδασκαλίας. Εφόσον η κοινότητα, η Ιωάννια κοινότητα είναι αυτή η οποία κατέχει τον παράκλητο και είναι αυτή που είναι η κοινότητα στην οποία ανήκει ο αγαπημένος μαθητής, καταλαβαίνετε ότι αυτό προσδίδει κύρος στην κοινότητα και επομένως κατά κάποιον τρόπο εξασφαλίζει θα λέγαμε και επιστοποιεί την αυθεντικότητα της διδασκαλίας αυτής της κοινότης. Είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτό στην αρχαία εκκλησία. Θα δούμε βέβαια αργότερα όλη αυτή η συζήτηση να παίρνει μια διαφορετική τροπία, αλλά πάντοτε την επικεντρώνεται γύρω από την αποστολικότητα και την αποστολική διαδοχή, πόσο δηλαδή η κοινότητα συνδέεται με το παρελθόν της. Είναι πάρα πολύ σημαντική λοιπόν η συνέχεια και βλέπουμε ήδη στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο αυτή τη συζήτηση. Με ένα βέβαιο πολύ λεπτό και πολύ έμμεσο τρόπο, αλλά μπορεί κανείς διαβάζοντας προσεκτικά το κείμενο να διακρίνει αυτή την τάση. Την τάση δηλαδή να συνδεθεί το παρελθόν, που κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο και για την κοινότητα είναι η επίγεια δράση του Ιησού Χριστού, με το παρόν της κοινότητας. Αυτό που αργότερα είπαμε παίρνει τη μορφή της σύνδεσης του παρόνου σε κάστον το κοινότητας με την αποστολική της καταγωγή και με την αποστολική διαδοχή. Ας ξεκινήσουμε τώρα λίγο να δούμε το ρόλο που παίζει ο παράκλητος όσον αφορά την εκκλησιολογία. Για το παράκλητο μιλήσαμε εκτενέστατα την προηγούμενη φορά, είπαμε ότι είναι πρόσωπο, είπαμε ότι εκφορεύεται από τον πατέρα, είπαμε ότι ο Ιησούς με την ανάσταση του ανεβαίνει στον πατέρα, έχουμε την ανάληψη, επιστρέφει, λέει λάβετε πνεύμα Άγιον, επομένως έχουμε και την πεντηκοστή στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, κατά κάποιο τρόπο σε μια συμπυκνωμένη αφήγηση, στην οποία ανάσταση, ανάληψη και πεντηκοστή συνδέονται μεταξύ τους, εντελώς διαφορετικά από ό,τι γνωρίζουμε από τον κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και ουσιαστικά η παρουσία του παρακλήτου δηλώνει πρώτα-πρώτα την αποχώρηση του Ιησού από τον κόσμο ως επίγειο Ιησού. Βέβαια το γεγονός ότι ο ίδιος έρχεται και λέει λάβετε πνεύμα Άγιον, δείχνει ότι ο Ιησούς δεν πάβει να είναι παρόν μέσα στην κοινότητα με κάποιο τρόπο. Σε κάθε όμως περίπτωση ουσιαστικά δηλώνει την εποχή όπου ο Ιησούς δεν έχει φυσική παρουσία μέσα στην κοινότητα και γι' αυτό υπάρχει ο παράκλητος και αυτό ουσιαστικά σημαίνει το επόμενο στάδιο της ζωής της κοινότητας. Από εκεί που ξεκίνησε με την ιστορία του Ιησού Χριστού περνάει στο επόμενο επίπεδο στο οποίο πλέον πορεύεται μέσα στο χρόνο. Και ο παράκλητος, η δωρεά ακριβώς του παρακλήτου συνδέεται άμεσα με αυτή την αυτοσυνειδησία της κοινότητας ότι τώρα εμείς πρέπει να πορευτούμε μέσα στην ιστορία, πρέπει να ζήσουμε. Και πρέπει να ζήσουμε χωρίς ο Ιησούς να είναι με τη φυσική του παρουσία εδώ, αλλά έχουμε τον παράκλητο, αυτόν που μας παρηγορεί αλλά και αυτόν που μας διδάσκει και μας υπομνήσκει και μας υπεθυμίζει τα όσα είπε ο Ιησούς. Ακριβώς αυτός είναι ο σημαντικός ρόλος του παρακλήτου μέσα στην εκκλησία και εδώ φαίνεται πάλι η κλησιολογική διάσταση του ρόλου του παρακλήτου. Γιατί ο παράκλητος είναι αυτός που θυμίζει στους μαθητές όσα δίδαξε ο Ιησούς, επίσης τους βοηθά να ερμηνεύσουν όσα δίδαξε ο Ιησούς και επίσης μαρτυρεί για τον Ιησού. Όπως ο Ιησούς ήταν ο μάρτυρας σύμφωνα με το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο που μαρτύρησε, δηλαδή έδωσε τη μαρτυρία, έδωσε την πληροφορία για τον πατέρα, τώρα αυτό είναι το ρόλο που να λαμβάνει ο παράκλητος στην περίοδο της εκκλησίας και αυτός είναι που θα διδάξει πλέον την εκκλησία. Άρα βλέπουμε ότι ο παράκλητος συνεχίζει να λειτουργεί μέσα στην εκκλησία. Και εδώ υπάρχει και ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο, είπαμε ότι ο Ιησούς ουσιαστικά μαρτυρεί περί του πατέρα, περί του πατρός όπως λέει και ο ίδιος, το Πνεύμα το Άγιο, το παράκλητος μαρτυρεί περί του Υιού. Και ουσιαστικά με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται μια κοινωνία θα λέγαμε της κοινότητας με τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, Πατέρα Υιό και Άγιο Πνεύμα. Εφόσον ο πατέρας, αυτό είναι λίγο απλή λογική, εφόσον ο πατέρας μαρτυρείται από τον Υιό και ο Υιός μαρτυρείται από το Πνεύμα, η παρουσία ακριβώς του Πνεύματος μέσα στην κοινότητα είναι αυτή που πιστωποιεί και μαρτυρεί και για τα άλλα δύο πρόσωπα. Αυτό γίνεται για τον συγγραφέο του 4ου Ευαγγελίου σε όλη αυτή την περίοδο από την Ανάσταση μέχρι την παρουσία. Σε όλη αυτή την περίοδο λοιπόν που είναι η περίοδος της Εκκλησίας, δεν γίνεται τίποτε άλλο παρά ο πατέρας ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα να είναι παρόντα μέσα στην κοινότητα, μέσα από αυτή είναι ακριβώς την παρουσία του παρακλήτου. Περιμένω στον αγαπημένο μαθητή. Είπα και πριν ότι ο αγαπημένος μαθητής είναι ένα πρόσωπο κλειβή μέσα στην αφήγηση του Καταϊό Αλληλευαγγελίου. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι παραμένει ανώνυμος μέσα σε όλη την αφήγηση. Έχουν υπήρξει πολλές συζητήσεις περί της ανωνυμίας. Ανωνυμία πάωτε δεν σημαίνει ότι κάποιο πρόσωπο είναι λίγο σημαντικό μέσα στην ιστορία, απέναντίες μπορεί να σημαίνει ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό πρόσωπο που παίζει ένα ρόλο πραγματικά καταλητικό μέσα στα γεγονότα. Και φυσικά είναι ένα πρόσωπο γνωστό στους αναγνώστες. Διότι όταν οι αναγνώστες του Τετάπτου Ευαγγελίου διαβάζουν το Ευαγγέλιο και συναντούν το χαρακτηρισμό σχεδόν συνθηματικό ο μαθητής που αγαπούσε ο Ιησούς, αυτοί ξέρουν ποιος είναι αυτός ο μαθητής, ο αγαπημένος του Ιησού, που είναι φυσικά ένα πρόσωπο αυθεντίας μέσα στην κοινότητα. Αυτός λοιπόν ο αγαπημένος μαθητής, ο οποίος υπήρξε μάρτυρας όλων των γεγονότων της ζωής του Ιησού, αλλά είναι και το πρόσωπο θα λέγαμε, το αγαπημένο και πρόσωπο της κοινότητας, το κεντρικό πρόσωπο της κοινότητας. Δημιουργεί με αυτόν τον τρόπο μία γέφυρα και μία σύνθεση ανάμεσα στα γεγονότα που προηγήθηκαν της Ανάστασης και της Ίδρυσης θα λέγαμε της Εκκλησίας και στην περίοδο της κοινότητας, στον παρόν της κοινότητας. Καταλαβαίνετε δηλαδή πώς λειτουργεί αυτό το πρόσωπο. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που χρησιμοποιεί το κείμενο για να μας δηλώσει ακριβώς αυτό το ρόλο του αγαπημένου μαθητή. Και ουσιαστικά υπάρχουν θα λέγαμε τεχνικές φιλολογικές, λογοτεχνικές, αφηγηματικές και από την άλλη μεριά υπάρχουν και θεολογικές προεκτάσεις σε αυτήν ακριβώς την αφηγηματική ένταξη του αγαπημένου μαθητή μέσα στην αφήγηση του Καταγιάννου Ευαγγελίου. Καταρχάς να πούμε ότι από τη πλευρά της αφηγηματολογικής ο αγαπημένος μαθητής λειτουργεί ως πρότυπο μέσα στο Τέταρτο Ευαγγέλιο. Θα πρέπει να πούμε γενικά και σήμερα υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση για τα πρόσωπα τα οποία δρούν μέσα στο Καταγιάννου Ευαγγέλιο. Σήμερα η έρευνα η οποία έχει προχωρήσει πολύ ακριβώς με τη βοήθεια κυρίως της μελέτης μυθιστορημάτων και άλλων κειμένων του περιβάλλοντος του Καταγιάννου Ευαγγέλιου η καταλήξω ότι τα πρόσωπα μέσα στο Καταγιάννου Ευαγγέλιο εκτός από την ιστορική τους διάσταση έχουν και μία άλλη συμβολική διάσταση καθώς λειτουργούν ως χαρακτήρες πρότυπα για τους ανθρώπους που διαβάζουν το κείμενο. Ουσιαστικά ο τρόπος που παρουσιάζονται αυτά τα πρόσωπα μέσα στο Καταγιάννου Ευαγγέλιο είναι μια πρόσκληση στους αναγνώστες να ταυτιστούν μαζί τους. Να αποφασίζουν δηλαδή αν θα είναι για παράδειγμα ο Θωμάς, αν θα είναι η Μαρία η Μαγδαλνή, αν θα είναι ο αγαπημένος Μαϊθδής, ποιο ρόλο ακριβώς ορίσκουν και αυτοί μέσα στην κοινότητά τους. Αυτό είναι θα λέγαμε ένα συμπέρανο στο οποίο έχει καταλήξει η έρευνα τα τελευταία κυρίως χρόνια, όταν πλέον άρχισε το Καταγιάννιο Ευαγγέλιο να εξετάζεται η συγνώμη από αφογηματολογική πλευράς. Και αρχίσαμε πλέον να βλέπουμε τους χαρακτήρες, να βλέπουμε τη μπλοκή, να βλέπουμε τη θέση που έχουν οι χαρακτήρες μέσα στην μπλοκή και πάψαμε πλέον να σκεφτόμαστε απλά σε ένα απόλυτα ιστορικό επίπεδο, αλλά διακρίναμε ακριβώς και τη συμβουλική διάσταση που έχουν αυτά τα πρόσωπα μέσα στην αφήγηση του 4ου Ευαγγελίου. Λοιπόν, ο αγαπημένος μαθητής λειτουργεί ως χαρακτήρας, ως ένας χαρακτήρας, το οποίο και μάλιστα ως το πρότυπο του μαθητή, γιατί ουσιαστικά καλεί τους υπαρουσία του τους αναγνώστες να αφηθούν μαζί του. Και υπάρχουν δύο πολύ ενδιαφέροντες περικοπές όπου γίνεται αυτό. Η μία είναι στην αρχή της ιστορίας, στο 1ο κεφάλαιο, στο 37 στίχο ε.ο.40, όπου έχουμε την πρώτη συνάντηση των πρώτων μαθητών με τον Ιησού. Λέει λοιπόν από τον 37 ως 40 εκεί και ήκουσαν αυτού οι δύο μαθητές, ο Ιωάννης μιλάει εκεί είναι δύο μαθητές και τους λέει «Να ο αμνός του Θεού». Και δείχνει τον Ιησού που περνάει πιο πέρα και αυτοί τότε τον ακολουθούν τον Ιησού και λέει «Στραφίζεται ο Ιησούς και θεασάμενος αυτούς ακολουθούντας». Και αυτό το ακολουθώ είπαμε μέσα στην Ευαγγελική Αφήγηση, δεν έχει μόνο απλώς την κυριολεκτική σημασία ότι παίρνω κάποιον από πίσω αλλά έχει και την έννοια της μαθητής. Λέγει αυτής «Τι ζητείτε» ή «Δεν υποναυτώ ραβή» ο Λέγε τε με θερμηνών βόμενων διδάσκαλε «Πού μένεις» Λέγει αυτής «Έρχεστε και είδατε, λάτε να δείτε πού μένω». Ήρθαν και είδαν πού μένει και παραυτό έμειναν την ημέρα εκείνην, ώρα είναι ως δεκάτη. Και από εκεί πέρα στη συνέχεια έχουμε την κλίση των άλλων δύο μαθητών του Ανδρέα και του Σίμουνος Πέτρου. Ένας από τους δύο μαθητές εδώ που είναι μαζί με τον Ιωάννη είναι ο αγαπημένος μαθητής και επομένως βλέπουμε ότι η κλίση του προηγείται εκείνης του Πέτρου κατά κάποιον τρόπο. Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον λοιπόν αυτό. Και εδώ βλέπουμε το πρώτο παράδειγμα. Είναι ο μαθητής που δεν χρειάζεται πολλά, ο βάσκαλος του του λέει «Να ο αμνός του Θεού» και εκείνος τον ακολουθεί. Και όχι μόνο τον ακολουθεί, μένει μαζί του. Αυτό είπε και πριν, δεν πρέπει να δούμε τις λέξεις μου να έχω στην κυριολεκτική τους σημασία, να δούμε και την συμβολική του σημασία. Είναι τον ακολουθεί, δηλαδή γίνεται μαθητής του και μένει μαζί του. Αυτό είναι μια πρόκληση και μια πρόσκληση για όλα τα μέλη της κοινότητας. Και υπάρχει και ακόμα μια ιστορία, ενδειξίσου ενδιαφέροντα, η οποία κατά κάτι τρόπο κλείνει αυτήν την πορεία του αγαπημένου μαθητή, την οποία την βρίσκω στο 18ο κεφάλαιο, στο τέλος σχεδόν της αφήγησης του κατά Ιωάννη Ευαγγελίου, όπου ο μαθητής που αγαπάει ο Ιησούς είναι αυτός που πηγαίνει πολύ κοντά στον Ιησού όταν γίνεται η δίκη του. Και είναι η ιστορία που ουσιαστικά γίνεται μια σύγκριση με τον Πέτρο. Εκεί λοιπόν ο Πέτρος ουσιαστικά αρνείται τον Ιησού, ο μαθητής όμως είναι αυτός ο οποίος δεν φαίνεται να αρνείται, είναι αυτός ο οποίος κοινεί τα νύματα, είναι γνωστός στην αρχιερέα και του λέει πες τον να περάσει μέσα ο Πέτρος, ο δε Πέτρος όταν μπαίνει μέσα αρνείται. Κάτι που δεν βλέπουμε να το κάνει ο Ιωάννης, ο αγαπημένος μαθητής που είπαμε ότι αυτίστηκε στην παράδοση με τον Ιωάννη. Εκείνος δεν φαίνεται να κάνει κάτι τέτοιο και όχι μόνο αυτό στη συνέχεια θα τον δούμε να στέκεται κάτω από το σταυρό. Επομένως υπάρχει δηλαδή θα πούμε μια ενδιαφέρουσα παρουσία και μια σύγκριση συνεχώς με τον Πέτρο για την οποία μιλήσαμε και την προηγούμενη φορά. Άρα οι μαθητές, οι αναγνώστες μάλλον, τα μέλη της κοινότητας έχουν ένα παράδειγμα τον αγαπημένο μαθητή για να ταυτιστούν με αυτόν. Ο μαθητής αυτός ο αγαπημένος, και αυτό είναι ένα δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο, είναι παρόν σε όλες τις στιγμές της ζωής του Ιησού. Τον βρίσκουμε δηλαδή παντού. Πρώτα πρώτα τον καλεί ο Ιησούς πριν από τον Πέτρο, αυτό που είπαμε πριν. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Άρα είναι ήδη από την αρχή της ιστορίας. Είναι αυτός που ουσιαστικά ερμηνεύει και εξηγεί τον Ιησού. Αυτό φαίνεται πάρα πολύ καθαρά στο 13ο κεφάλαιο, στο στίχος 23-26, όπου γίνεται η συζήτηση... Ο Ιησούς λέει ότι κάποιος θα με προδώσει, είμαστε στο μυστικό δείπνο και λέει εκεί, είναι δε ανακοιμένος είσαι εκ των μαθητών αυτού, είναι το κόλπο του Ιησού, ο όνειρα από ο Ιησούς. Να λέει κοντά στο στίθος του Ιησού, ο μαθητής που αγαπούσε ο Ιησούς. Και κάνει λοιπόν νόημα σε αυτόν ο Σίμων Πέτρος, να μάθει ποιος είναι αυτός για τον οποίον μιλούσε ο Ιησούς. Έχει πει ότι κάποιος θα με προδώσει. Ο Σίμων Πέτρος που κάθεται λίγο πιο μακριά, δεν κάθεται τόσο κοντά ως ο αγαπημένος μαθητής, πάλι εδώ έχουμε τη σύγκριση, του κάνει νόημα και του λέει ρώτα ποιος είναι αυτός για τον οποίον μιλάει δάσκαλος. Έγινε τότε εκείνος ο μαθητής στο στίθος του Ιησού και του ρώτησε ποιος είναι κύριε και ο Ιησούς αποκρίθηκε, εκείνος είναι εκείνος τον οποίο θα δώσω ένα κομμάτι ψωμί αφού το βουτήξω στο πιάτο. Παίρνει τότε ένα κομμάτι ψωμί, το βουτάει στο πιάτο και το δίνει στον Ιούδα τον Ισχαριώτη, η γιό του Σίμωνα. Βλέπω λοιπόν εδώ, ουσιαστικά αυτός που βοηθάει να αποχωρήσει η αφηγήση, αυτός που βοηθάει να ρεμνευτεί ο λόγος του Ιησού ότι κάποιος θα με προδώσει, είναι ο Ιωάννης, ο αγαπημένος συγγνώμης μαθητής, ο οποίος βρίσκεται τόσο κοντά πάντοτε στον Ιησού. Επίσης είναι αυτός που θα παραμείνει πιστός μέχρι τέλος, τον είδαμε, θα είναι αυτός που θα μπει μέσα εκεί που θα γίνει δίκη, είναι αυτός που θα τον ακολουθήσει κάτω από το σταυρό και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Είναι το πρόσωπο που δεν θα τον αρνηθεί ποτέ. Και εδώ έχουμε και μία ενδιαφέρουσα σκηνή, είναι η σκηνή κάτω από το σταυρό. Είναι πολύ γνωστή αυτή η σκηνή, όπου Ιησού στρέφεται στον μαθητή που αγαπούσε και του δίχνοντά στο τη μητέρα του, του λέει αυτή είναι πλέον η μητέρα σου και απευθυνόμενος μετά στη Μαρία τη μητέρα του λέει αυτός είναι ο γιός σου. Αυτή η ιστορία πέρα από την συγκινητική θα λέγαμε, όπως δίποτε την οποία έχει σε έναν ανθρώπινο και ιστορικό επίπεδο, έχει και ένα βαθύτερο συμβολικό και εκκλησιολογικό. Διότι και η Μαρία είναι χαρακτήρας μέσα στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, συμβολίζει την εκκλησία, συμβολίζει όλους τους πιστούς μέσα στους αιώνας. Όταν λοιπόν ο Ιησούς λέει στον αγαπημένο μαθητή πάρε τη Μαρία, τη μητέρα μου δηλαδή και να την έχεις σαν μητέρα σου, ουσιαστικά του αναθέτει τη διαπήμανση της εκκλησίας, του αναθέτει να φροντίσει για την κοινότητα. Αυτό είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα διάσταση. Έτσι λοιπόν στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, όπως λέει για παράδειγμα ο ούντος Σνέλε παρατηρεί πολύ εύστοχα, η εκκλησία γεννιέται κάτω από το σταυρό. Τη στιγμή δηλαδή που ο Ιησούς στρέφεται στον αγαπημένο μαθητή και του παραδίδει τη μητέρα του. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και δείχνει ακριβώς την εκκλησιολογική διάσταση που έχει το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο πρώτον και δεύτερον πώς τη συνδέει αυτήν με τη σάλπρωση και τη σταύρωση του λόγου. Βέβαια όλα αυτά που είπαμε και είπαμε ότι είναι χαρακτήρας, ότι πρέπει να τον κατανοήσουμε συμβολικά, αυτό δεν ακυρώνει την ιστορικότητα του προσώπου. Απέναντι, είναι ένα ιστορικό πρόσωπο αγαπημένος μαθητής. Και αυτό φαίνεται, ήδη από το τελευταίο κεφάλαιο, όπου γίνεται λόγος για το θάνατό του. Όπου ο Ιησούς λέει, για παράδειγμα, όταν το ρωτάει Πέτρος, θέλει λόγο να ζήσει αυτός ενόντας τον αγαπημένο μαθητή, τι σε νοιάζει, και έρχεται η κοινότητα και σημειώνει από κάτω και λέει αυτό το είπε, όχι γιατί δεν θα πέθαινε ποτέ ο αγαπημένος μαθητής. Και παρανόησαν οι άνθρωποι και νόμιζαν ότι δεν πέθανε. Προφανώς η κοινότητα γράφει αφού έχει πεθάνει ο αγαπημένος μαθητής, αλλά έχει ενδιαφέρον αυτό, δείχνει ότι είναι ένα ιστορικό πρόσωπο. Και σήμερα η κοινική τάση που υπάρχει τα τελευταία χρόνια, είναι να τα ταυτίζεται ο αγαπημένος μαθητής με τον πρεσβύτη Ιωάννη που υπάρχει στη Β και Γ Ιωάννου, αλλά αυτό βέβαια είναι κάτι το οποίο σήμερα δεν είναι γενικά αποδεκτό. Υπάρχουν πάρα πολλές συζητήσεις. Το ενδιαφέρον είναι ακριβώς ότι το κείμενο επιλέγει να κρατήσει ανώνυμο τον ήρωα της ιστορίας, ακριβώς γιατί και αυτό δίνει ακριβώς, όπως είπαμε, και αυτήν την συμβολική διάσταση στον ήρωα αυτό της ιστορίας, γιατί ακριβώς πιο εύκολα γίνεται η τάφτιση μαζί του όλων όσων παρακολουθούν την αφήγηση του κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο. Στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο δύο μυστήρια παίζουν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο. Και αυτά είναι το βάπτισμα και η ευχαριστία. Είναι πάρα πολύ σημαντικά μέσα στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, έχουν κομβική θέση. Καταρχάς το βάπτισμα κατανοείται ως η μετάβαση από τον κόσμο της σάρκας στην αιώνια ζωή. Αιώνια ζωή είναι μια ιδιαίτερη έννοια μέσα στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο και συχνά ταυτίζεται στην έρευνα με τη βασιλεία του Θεού που απαντούμε στην συνοπτική παράδοση. Έχει μια διαφορετική, θα δούμε στη συνέχεια όταν μιλήσουμε για την ασχατολογία, μια διαφορετική θα λέγαμε χρειά ο όρος αιώνια ζωή. Σε κάθε μοσπερίτους είναι ένας όρος ο οποίος δηλώνει ακριβώς μέσα στο παρόν της κοινότητας το βίωμα της εμπειρίας της κοινωνίας με τον Ιησού Χριστό. Και το βάπτισμα σύμφωνα με το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο είναι ακριβώς η μετάβαση προς αυτήν την αιώνια ζωή μέσα από τη βορειά του Αγίου Πνεύματος. Ουσιαστικά με το βάπτισμα η κοινότητα συνεχίζει το έργο του Ιησού και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Γιατί ξέρουμε ότι στην φάση της ιστορικού Ιησού, δηλαδή της επίγειας δράσης, ουσιαστικά το βάπτισμα έχει μία σημαντική θέση. Πρώτα πρώτα έχουμε τη συζήτηση με τον Ιωάννη τον βαπτιστή και εκεί στο τρία κεφάλαιο στο στίχο 22 έχει μία ενδιαφέρουσα μαρτυρία. Λέει και μετά τα αυτά ήλθε ο Ιησούς και οι μαθηταί αυτοί στην Ουδέαν γην και εκεί διέτρυβε με ταυτόν και βάπτιζε. Για πρώτη φορά μέσα στα Ευαγγέλια έχουμε την πληροφορία του Ιησού σαν να κάνει βαπτίσεις. Δεν το έχουμε οπουθενά αλλού μέσα στα κείμενά μας. Θα πούμε τι σημασία έχει αυτό. Και ταυτόχρονα παρουσιάζεται στο στίχο 23 και ο Ιωάννης ο βαπτιστής να βαπτίζει. Και στη συνέχεια οι μαθητές του Ιωάννη πηγαίνουν στον Ιωάννη και του λένε «Ραβή, όσοι είναι με τα σου πέραν του Ιορδάνου, όσοι είμαι μαρτύρικας, είδε ούτως βαπτίζει και πάντως έρχονται προς τον δάσκαλε, αυτός που ήταν μαζί σου όταν ήσουν στην περιοχή πέραν του Ιωάννη και για τον οποίο εσύ μίληθες και έδωσες τη μαρτυρία σου, τώρα βαπτίζει». Και έχει δικούς του ανθρώπους που τον ακολουθούν. Αυτή είναι μια πολύ μοναδική μαρτυρία μέσα στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο. Και πηγαίνοντας επίσης στο κεφάλαιο 4 στο στίχο 1 βλέπουμε ξανά την ίδια πληροφορία. «Όσ' ουν έγνω ο Κύριος», δηλαδή ο Ιησούς, «ότι ήκουσαν οι Φαρισαίοι ότι ο Ιησούς πλήωνας μαθητάς πήκε και βαπτίζει ο Ιωάννης». Όταν ο Κύριος έμαθε ότι οι Φαρισαίοι πληροφορήθηκαν πως ο Ιησούς φτιάχνει περισσότερους μαθητές από ότι ο Ιωάννης και τους βαπτίζει, το παλιέχουμε πολύ εξαιρετική μαρτυρία. Άρα λοιπόν ο Ευαγγελιστής παρουσιάζει ήδη στη φάση της ζωής του ιστορικού Ιησού, τον Ιησού να βαπτίζει. Και αυτό το βάπτισμα είναι αυτό που βρίσκουμε μετά και στη ζωή της Εκκλησίας. Επομένως υπάρχει μια πρώτη σύνδεση μεταξύ της επίγειας δράσης του Ιησού και της κοινότητας. Ουσιαστικά η κοινότητα όταν βαπτίζει δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να συνεχίζει το έργο του Ιησού. Και οπωσδήποτε μέσα στο 4ο Βαγγέλιο το βάπτισμα κατανοείται όπως είπα σαν μια μετοχή στην αιώνια ζωή, δηλαδή ουσιαστικά αποτελεί τη συνέχεια του έργου της σωτηρίας. Εφόσον ο Ιησούς ήρθε για να φέρει αυτή την αιώνια ζωή στον κόσμο και ένα κομμάτι αυτής της σωτηρίας, αυτής της αιώνιας ζωής είναι αυτή η μετοχή στο βάπτισμα, η κοινότητα με το να κάνει το ίδιο πράγμα ουσιαστικά επαναλαμβάνει και συνεχίζει το σωτηριώδες έργο του Ιησού. Το δεύτερο πολύ σημαντικό μυστήριο είναι η ευχαριστία. Η ευχαριστία καταλαβαίνει μια σημαντική θέση μέσα στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο στο 6ο κεφάλαιο. Στο 6ο κεφάλαιο εκεί ο Ιησούς ουσιαστικά έχει μια ολόκληρη συζήτηση βασικά για τον Άρτο, της ζωής και είναι πάρα πολύ σημαντικό, σημαντικά όσα λέει εκεί σχετικά με αυτό και εκεί ουσιαστικά υπάρχει μια συζήτηση, πρέπει να πω γενικά ότι υπάρχει η εξής τάση μέσα στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο. Έχουμε ένα θαύμα στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο και μετά υπάρχει μια συζήτηση, μια διδασκαλία του Ιησού που σημαντικά είναι να υπομοιματίσει τα όσα οι μαθητές και το πλήθος έζησαν στο θαύμα. Προηγείται λοιπόν της συζήτησης για τον Άρτο της ζωής, για την οποία θα μιλήσουμε τώρα, προηγείται το θαύμα του χορτασμού των πεντακαισχυλίων, το οποίο είναι ένα θαύμα που γνωρίζουμε και από την συνοπτική παράδοση όπου Ιησού σχορταίνει τα πλήθιοι, υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση και ένας ενθουσιασμός όσον αφορά όλο αυτό το ζήτημα και γίνεται μια μεγάλη συζήτηση για την βρώση, για το φαγητό το οποίο είναι αυτό που τελειώνει και είναι φθαρτό και για την αιώνια βρώση. Στο 51-58 στίχο της συζήτησης αυτής που γίνεται με τους Ιουδαίους, ο Ιησούς λέει «Εγώ είμαι ο Άρτος ο ζων, ο εκ του ουρανού καταβάς». Εάν τη σφάγει εκ τούτου του Άρτου, ζήσετε εις τον αιώνα. Και ο Άρτος δε όν εγώ δώσω εις άρξου μεσθή. Είναι εγώ δώσω υπέρ της του κόσμου ζωής. Βλέπουμε λοιπόν εδώ ότι ουσιαστικά υπάρχει μια ταύτηση ανάμεσα στο σαρκωμένο λόγο και σταυρωμένο και στο παρόν της κοινότητας. Γιατί τι λέει. Καταρχάς λέει ότι εγώ είμαι ο Άρτος της ζωής και εγώ είμαι αυτός που κατεβαίνει από τον ουρανό. Εδώ έχουμε ακριβώς την ιδέα της ενσάρκωσης. Και επίσης λέει ο Άρτος που εγώ θα δώσω είναι η σάρκα μου, την οποία λέει εγώ θα τη δώσω για τη ζωή αυτού του κόσμου. Και εδώ φυσικά αναφέρεται στη σταύρωση και στη θυσία του. Επομένως και μάλιστα η κοινότητα ακριβώς ξέρει ότι ο Άρτος αυτός ο ζωντανός κατέβηκε από τον ουρανό. Πώς λέει εδώ εκ του ουρανού κατεβάσανε εκείνος που επιστρέφει πίσω. Επομένως γίνεται και μια θα λέγαμε έμμεση σύνδεση με τον αναλυφθέντα και ενδόξει ιό του ανθρώπου. Και ουσιαστικά η ευχαριστία θα μπορούσαμε να πούμε ότι για την κοινότητα, για την Ιωάννια κοινότητα είναι ο τόπος όπου εμφανίζεται ο σαρκωμένος λόγος και όπου μπορούν οι πιστοί να συμμετέχουν στην αιώνια ζωή. Αυτό είναι πολύ χαρακτηστικό στο 19ο κεφάλαιο, στους τείχους 34 με 35, όπου είμαστε πλέον φυσικά στο τέλος του γεγονότου, όπου ακριβώς η κοινότητα βιώνει ακριβώς αυτήν την μαρτυρία θα λέγαμε του αίματος και του ύδατος τα οποία τρέχουν από την πλευρά του Ιησού, τα οποία γνωρίζουμε ότι είναι συστατικά μέρη της ευχαριστίας και στην αρχαία κοινότητα. Άρα γίνεται μια προσπάθεια μέσα στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο και αυτή βέβαια είναι πάρα πολύ λεπτή και θα λέγαμε έμμεση και θέλει κανείς να προσέξει πάρα πολύ τις λέξεις μέσα στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, γίνεται μια προσπάθεια να στεθεί η ευχαριστία και με το σαρκωθέντα λόγο και με τη θυσία του και αυτό να αποκτήσει σημασία για το παρόν της κοινότητας. Και αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι και τα δύο μυστήρια τα οποία είπαμε είναι σημαντικά μέσα στην αφηγή του κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, ουσιαστικά διδανοτήσουν σημαντικό ρόλο διότι συγκροτούν την ταυτότητα των μελών της εκκλησίας. Ένα άλλο στοιχείο σημαντικό της εκκλησιολογίας είναι ο ρόλος των μαθητών, είπα και πριν για τους χαρακτήρες. Είπα δηλαδή ότι τα πρόσωπα μέσα στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο ουσιαστικά είναι χαρακτήρες με τους οποίους καλούνται να ταυτιστούν ή να μην ταυτιστούν βέβαια ή αναγνώσουν στο Ευαγγέλιο. Και οι μαθητές με τη σειρά τους λειτουργούν ως πρότυπα των μελών της εκκλησίας. Θα τους δούμε ότι κάποιοι από αυτούς ακολουθούν τον Ιησού μόνοι τους. Δεν τους καλεί ο Ιησούς, το είδαμε χαρακτηριστικά με τον αγαπημένο μαθητή. Ο δάσκαλός τους ο Ιωάννης τους λέει να αυτός είναι ο αμνός του Θεού. Ο Ιησούς δεν τους λέει τίποτε, εκείνοι τον ακολουθούν και όταν κάποια στιγμή τους λέει, τους λέει τι θέλετε και τέλος πάει και γίνεται όλη η συζήτηση. Αλλά την πρωτοβουλία την αναλαμβάνουν οι ίδιοι οι μαθητές. Αυτό το βρίσκουμε πολύ χαρακτηριστικά. Από την άλλη μεριά όμως υπάρχουν και άλλοι τρόποι με τους οποίους οι μαθητές ακολουθούν τον Ιησού. Θα δούμε ας δούμε ότι ο Φίλιππος ο οποίος γνωρίζει τον Ιησού θα πάει και θα πει στον Αθαναήλ εκείνος για τον Ιησού και ο Αθαναήλ θα έρθει τότε να γνωρίσει τον Ιησού. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι και ουσιαστικά ή θα δούμε ο Νικόδημος είναι αυτός που θα πάει να βρει τον Ιησού για να έχουν μια συζήτηση ή θα δούμε πως η Σαμαρίτιδα ουσιαστικά περνάει και αυτή μέσα στον κύκλο των μαθητών και ούτω καθεξής. Όλοι αυτοί οι τρόποι με τους οποίους ο Ιησούς καλεί τους μαθητές ή αν θέλετε καλύτερα οι άνθρωποι βρίσκουν τον δρόμο τους προς τον Ιησού, όλοι αυτοί αποτελούν υποδείγματα θα λέγαμε και πρότυπα της μαθητίας μέσα στην κοινότητα του 4ου Ευαγγελίου. Και είναι πολύ σημαντικό ότι σ' αυτές τις συναντήσεις θα λέγαμε του Ιησού με τους ανθρώπους που τελικά τον ακολουθούν, θα δούμε ότι υπάρχει καταρχάς η αναζήτηση με κάποιον τρόπο, χαρακτησικό παράδειγμα ο Νικόδημος ο οποίος θα έρθει να ρωτήσει τον Ιησού, ή αν θέλετε και τους μαθητές στο πρώτο κεφάλαιο που ακολουθούν τον Ιησού και ο Ιησούς τους λέει τι ζητείτε, τι ψάχνετε, έχουμε λοιπόν την αναζήτηση. Έχουμε την έβρεση με κάποιον τρόπο, είτε με έναν τρόπο πως είναι αυτός ο ευθύς που ο Ιησούς τους λέει ελάτε μαζί μου, ή αν θέλετε με τον τρόπο που έχουμε στη Σαμαρίτιδα όπου γίνεται ένας διάλογος και μέσα από τον διάλογο ο Ιησούς αποκαλύπτει τον εαυτό του. Έχουμε μετά ακριβώς αυτή η αναζήτηση και η έβρεση οδηγεί σε μία κατανόηση. Πως δείτε ότι υπάρχει μια περίοδος παρεξηγήσεων, είναι χαρακτηστικό είπαμε στον Καταιώνι Βαγγέλην, υπάρχουν ερωτήσεις οι οποίες φαίνεται να δείχνουν ότι ο συνομιλητής του Ιησού έχει παρεξηγήσει τα όσα λέει ο Ιησούς. Πραγματικά όταν λέει στη Σαμαρίτιδα ότι εγώ έχω ένα νερό που άνθρωπος δεν θα ψάσει ποτέ, εκείνη καταλαβαίνει ότι νοεί το φυσικό νερό, ενώ εκείνος νοεί ακριβώς την αιώνια ζωή και την δασκαλία του. Αλλά σε κάθε περίπτωση έχουμε μία κατανόηση στο τέλος και τέλος στην κορύφωση αυτών των συναντήσεων έχουμε ουσιαστικά πρόσβαση στο ίδιο το μυστήριο του προσώπου του Ιησού Χριστού. Μέσα δηλαδή από αυτή την αναζήτηση τα πρόσωπα που δρούν μέσα στο Ευαγγέλιο φτάνουν στο να καταλάβουν κάτι από το πρόσωπο του Ιησού. Υπάρχει μία ενδιαφέρουσα περικοπή στο έκτο κεφάλαιο και στους στίχους 6-60, που έχει προκαλέσει πολύ τη συζήτηση μεταξύ των ερμηνευτών και είναι αυτό που λέμε το Ιωάννιο σχίσμα. Το σχίσμα δηλαδή φαίνεται να εκφράζεται μέσα στην κοινότητα. Λέει λοιπόν εκεί, είναι αυτή η συζήτηση που λέει ο Ιησούς ότι τρώγω μου τη σάρκα και πίνω μου το αίμα, έχει ζωήν αιώνιον και εγώ αναστήσω αυτόν εντίεσχα τη μέρα και τα λοιπά. Εκεί λοιπόν έχουμε μία συζήτηση αμέσως μετά από όλα αυτά στο στίχο 60 και εξής που λέει ως εξής, πολλοί από τους μαθητές του όταν τα άκουσαν αυτά είπαν σκληρά είναι αυτά τα λόγια, ποιος μπορεί να τον ακούει. Και ο Ιησούς κατάλαβε πως οι μαθητές του δυστασχετούσαν για αυτά τα λόγια και τους είπε σε αυτάς κοντάφτετε, τότε τι θα γίνει αν δείτε τον ιό του ανθρώπου να ανεβαίνει εκεί που ήταν πρωτίτερα. Το πνεύμα είναι αυτό που δίνει ζωή και τα ανθρώπινα δεν οφελούν σε τίποτε. Τα λόγια που σας είπα εγώ είναι πνεύμα και είναι ζωή. Υπάρχουν όμως μερικοί από σας που δεν πιστεύουν. Αυτά τα είπε ο Ιησούς επειδή γνώριζε εξαρχής ποιοι ήταν αυτοί που δεν πίστευαν και ποιος ήταν αυτός που θα τον πρόεδε. Για αυτό σας είπα ότι κανείς δεν μπορεί να έρθει κοντά μου τους έλεγε αν δεν του έχει δοθεί η δύναμη από τον πατέρα. Εδώ είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα αφήγηση όπου βλέπουμε ακριβώς μια εσωτερική διαμάχη στο γύρο των μαθητών, όπου κάποιοι από τους μαθητές φαίνεται να δυσκολεύονται να κατανοήσουν ακριβώς αυτήν την σωτριολογική σημασία που έχει το έργο του σαρκωμένου Ιησού. Και οπωσδήποτε σε αυτό παίζει κάποιο ρόλο και η ευχαριστία. Και εδώ θεωρούμε ότι πίσω από αυτό η συζήτηση της ευχαριστίας, του αρπ της ζωής, εδώ θεωρούμε ότι αυτή η περικοπή έτσι όπως διατυπώνεται φαίνεται να υπονοεί μία αντίστοιχη κατάσταση μέσα στην κοινότητα των ακροατών ή των αναγνωστών του Δετάρτου Ευαγγελίου. Φαίνεται δηλαδή ότι υπάρχει μία ένταση μέσα στην κοινότητα, η οποία ένταση έχει να κάνει ακριβώς με το ρόλο ακριβώς που διαγραμματίζει ο Ιησούς μέσα στην ιστορία και επίσης έχει να κάνει ακριβώς με τα όσα διδάσκει η κοινότητα περί ευχαριστίας. Τώρα τι ακριβώς είναι αυτό δύσκολο να το συμπεράνουμε σήμερα, όμως είναι ενδιαφέρον γιατί μας δείχνει ακριβώς ότι φαίνεται ότι υπήρχε κάτι, γι' αυτό και ο συγγραφές φροντίζει και συμπεριλαμβάνει αυτή την ιστορία μέσα στο κοιμενό του, γιατί όπως είπα πριν οι ιστορίες αυτές δεν είναι τυχαίες, είναι μια λογική στο να καλέσουν την κοινότητα να σταθεί απέναντι σε αυτά τα γεγονότα, διότι η ιστορία του Ιησού είναι το παρελθόν της κοινότητας. Είναι οι ρίζες της και είναι και οι καταβολές της. Στη συνέχεια βλέπουμε ότι τους μαθητές ο Ιησούς αποκαλεί με διάφορους τρόπους. Πρώτα απ' αυτό τους λέει ίδιους, δικούς του δηλαδή, πάρα πολύ συχνά και αυτό συνδέεται κυρίως και με την εικόνα του Ιησού ως του καλού ποιμένα. Ο Ιησούς είναι ποιμένας και οι μαθητές είναι δικοί του. Αυτό δείχνει ακριβώς μία συγγένεια και μία κοινωνία μεταξύ των μαθητών και του Ιησού. Οι μαθητές είναι επίσης φίλοι του Ιησού και μάλιστα ως φίλους τους προσφωνεί ο Ιησούς στη συνάφεια της ευχαριστίας. Στο δείπνο, το τελευταίο δείπνο που έχει με τους μαθητές, το οποίο ξέρουμε από τη Συνοπτική Παράδοση ότι ήταν και ακριβώς η στιγμή που συστήνεται το μυστήριο της ευχαριστίας, ο Ιησούς αποκαλεί τους μαθητές φίλους. Μία προσφώνηση την οποία την ξέρουμε και από τις πρακτικές του αρχαίου κόσμου, όπου τα δείπνα παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο και εκεί συμμετέχουν στα δείπνα οι φίλοι, δηλαδή συνδέεται άμεσα με τα δείπνα, αλλά εδώ δεν έχει μόνο αυτή τη σημασία. Ξεκινάει από εκεί, από την χρήση που έχει ο όρος στη συνάφεια των δείπνων, αλλά αποκτά μία άλλη πιο σημαντική, ένα πιο σημαντικό περιεχόμενο, γιατί ακριβώς εντάσσεται πλέον μέσα στο πλαίσιο της ευχαριστίας. Και φυσικά δύο ακόμα είναι πολύ σημαντικά πράγματα σε σχέση με τους μαθητές. Το ένα είναι η εικόνα της Αμπέλου, την οποία χρησιμοποιεί στον αποχαιρετιστήριο του λόγου στο 15ο κεφάλαιο, εκεί γνωρίζουμε ότι ο Ιησούς μιλά για την Άμπελλο, λέει εσείς εγώ είμαι η Άμπελλος και εσείς είστε τα κλίματα και κάθε κλίμα πρέπει να φέρνει καρπό και αν δεν φέρει καρπό θα πρέπει να αποκοπεί. Αυτός είναι ένας εκκλησιολογικός λόγος, όπου η εκκλησία πλέον, η κοινότητα δηλαδή παρομοιάζεται με μία, και η κοινωνία με τον Ιησού Χριστό παρομοιάζεται με ένα φυτό γνωστό σε όλους εκείνη την εποχή και σήμερα την Άμπελλο. Επομένως έχουμε και εκεί μια σαφή εκκλησιολογική αναφορά και φυσικά αυτό που είναι σημαντικό και αυτό που δίνει ας το πούμε έτσι περιεχόμενο στις σχέσεις των μελών της κοινότητας μεταξύ τους είναι η εντολή της αγάπης. Το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο είναι το Ευαγγέλιο που κατεξοχήν κάνει λόγο για την αγάπη, μόνο που η αγάπη στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο έχει περισσότερο εκκλησιολογικό προσανατολισμό, δεν έχει να κάνει δηλαδή με την γενικότερη αγάπη που πρέπει να δείχουν όλοι προς όλους, χριστιανίπως τον υπόλοιπο κόσμο γιατί αυτό αποκλείεται, αλλά η έμφαση στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο είναι κυρίως στην αγάπη που πρέπει να δείχουν τα μέλη της κοινότητας προ μεταξύ τους. Και μάλιστα λέει χαρακτηριστικά ο Ιησούς ότι από αυτό θα καταλάβουν ότι είστε μαθητές μου εάν αγαπά το ένα στον άλλο. Αυτό δείχνει ακριβώς το εκκλησιολογικό περιεχόμενο και την εκκλησιολογική ποιότητα της εντολής της αγάπης μου. Οι μαθητές όμως έχουν και μία αποστολή και αυτό φαίνεται πολύ χαρακτηριστικά σε δύο περιοικοπές στο 20ο κεφάλαιο, όπου βλέπουμε εκεί ακριβώς τον Ιησού να αποστέλει τους μαθητές του στον κόσμο. Λέει χαρακτηριστικά λοιπόν στο 20ο κεφάλαιο, στον 21 στίχο και εξής, ότι λέει κατ' αρχάς στη συζήτηση, αν θυμάστε μετά την Ανάσταση του Ιησού, όπου ο Ιησούς εμφανίζεται στους μαθητές και χαρακτηριστικά λέει στο στίχο 21, είπαιν ουν αυτοίς ο Ιησούς πάλιν, ειρήνην ειμήν. Καθώς απεσταλκέ με ο πατήρ καγό πέμπο ειμάς, όπως απεσταλκέ με ο πατέρας το και εγώ σας θέλω. Εδώ είναι μία εντολή ακριβώς οι μαθητές να συνεχίσουν το έργο του Ιησού. Και λέει μετά, και τούτο υπόν εν εφήσησε και λέγει αυτοίς λάβετε πνεύμα Άγιον, αν την οναφείτε τας αμαρτίας αφήενται αυτοίς, αν την οκρατείτε και κράτηνται. Και στη συνέχεια θα δούμε ότι έχουμε την ιστορία με τον Θωμά, όπου και πάλι γίνεται λόγος για αυτούς που δεν θα δουν και θα πιστέψουν. Επομένως αφήνει να εννοηθεί ότι έχουμε εδώ και μία ομάδα ανθρώπων οι οποίοι θα έρθουν αργότερα και δεν θα προέρχονται από τον κύκλο των μαθητών. Επομένως βλέπουμε εδώ στο 20ο κεφάλαιο πάρα πολύ όμορφα πώς φαίνεται η εντολή που δίνει ο αναστημένος Ιησούς στην εκκλησία να μεταφέρει τη μαρτυρία για την ανάσταση και τη σωτηρία. Και επίσης της δίνει το δικαίωμα να συγχωρεί αμαρτίες, το οποίο είναι πολύ σημαντικό επίσης γιατί ακριβώς είναι ο ίδιος ρόλος με αυτό που έχει ο Ιησούς. Και σε αυτό το έργο σαφώς η εκκλησία θα έχει βοηθό και συμπαραστάτη και συνοδιπόρο και σύντροφο και υπομοιματιστή και ερμηνευτή τον ίδιο τον παράκλητο το πνεύμα όπως λέει της αληθίας. Αυτή επομένως θα πούμε ότι ουσιαστικά η εκκλησία δεν κάνει τίποτε άλλο σύμφωνα με το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο παρά να συνεχίζει ουσιαστικά το έργο του αναστημένου Ιησού. Αυτό φαίνεται πάρα πολύ χαρακτηστικά στο 17ο κεφάλαιο που είναι η λεγόμενη αρχιερατική προσευχή του Ιησού όπου ο Ιησούς προσεύχεται στον πατέρα του και προσεύχεται ακριβώς για το μέλλον της κοινότητας, για το μέλλον των μαθητών του. Δεν θέλω να τους πάρεις από τον κόσμο, θέλω να τους προφυλάξεις, εγώ μου έδωσες εσύ τους επιστρέφω, τους φύλαξα, τήρησέ τους κι εσύ τώρα φύλαξέ τους. Είναι μια προσευχή δηλαδή η οποία δεν έχει μόνο σημασία για την ιστορική στιγμή εκείνη λίγο πριν από το πάθος του Ιησού αλλά έχει και μία τα λέγαμε προοπτική στο μέλλον της κοινότητας. Και φυσικά η κοινότητα συνεχίζει το έργο του Ιησού και έχει και μία εντολή όπως είπαμε να μεταφέρει, να ευαγγελιστεί το μήνυμα της σωτηρίας στον κόσμο. Χαρακτηριστικό υπόδειμμα ευαγγελισμού είναι η ιστορία της Σαμαρίτιδας όπου ο Ιησούς ουσιαστικά συναντά μία γυναίκα η οποία δεν ανήκει στο λαό του Ισραήλ, είναι Σαμαρίτιδα, και από εκεί απεραρχίζει μία ολόκληρη συζήτηση μαζί της στην οποία συζήτηση τελικά της αποκαλύπτει τον εαυτό του, κάνει μία μεγάλη πολύ σημαντική χριστολογική αποκάλυψη εκεί ο Ιησούς ουσιαστικά αυτό αποτελεί ένα πρότυπο και ένα υπόδειγμα του ιεραποστολικού έργου της εκκλησίας. Υπάρχει μία ενδιαφέρουσα ιστορία εκείνη που έχει να κάνει με τους Έλληνες, όπου λίγο πριν από το πάθος ο Ιησούς συναντά τους Έλληνες και εκεί λέει ακριβώς ότι τώρα ακριβώς πλησιάζει η ώρα της δόξας και φυσικά αυτή η περικοπή έχει πολλές φορές ερεμινευτεί με διαφορετικούς κάθε φορά τρόπους, ωστόσο εδώ θα πρέπει περισσότερο να δούμε πίσω από αυτή την ιστορία, όχι αυτό που πολλές φορές κατανοείται από ορισμένους οι οποίοι προσπαθούν να δώσουν μια εθνική διάσταση στο όλο ζήτημα, ότι ουσιαστικά εδώ πρόκειται για τη σημασία που έχει ο ελληνικός λαός στο κήρυγμα του Ευαγγελίου, δεν πρόκειται γι' αυτό. Ουσιαστικά εδώ ο Ιησούς με αυτόν τον τρόπο και το Ευαγγέλιο αφήνει να εννοηθεί ακριβώς η οικουμενική διάσταση του Ευαγγελίου, γιατί ακριβώς είναι στο 12ο κεφάλαιο, έρχεται ο Φίλιππος και ο Ανδρέας και ενημερώνουν τον Ιησού ότι κάποιοι Έλληνες θέλουν να τον δουν και ο Ιησούς λέει «Ήρθε πια η ώρα να δοξαστεί ο Υιός του ανθρώπου». Και η δόξα είπαμε στον Καταϊόαννη είναι ουσιαστικά συνδέεται με τον Σταυρό και στη συνέχεια λέει ακριβώς, μιλάει για το θάνατό του βέβαια εκεί και λέει ότι αν ο σκόρος δε σπαρεί δεν θα αποφυγώσει καρπό και ούτε καθεξής. Εδώ λοιπόν ουσιαστικά πρόκειται για την οικουμενική διάσταση του Ευαγγελισμού, είναι μια οικουμενική διάσταση στην οποία πολλές φορές πιο νωρίς συνυπενίστηται, χαρακτηριστικά στην περικοπή με τη Σαμαρίτιδα όπου ο Ιησούς θα πει στους μαθητές ότι τα χωράφια είναι γεμάτα από σπαρτάκια, ότι αυτοί καλούνται πλέον να θερίσουν και αυτό φυσικά είναι μια, θα λέγαμε, έμμεση και συμβολική αναφορά στην Ιεραποστολή και φυσικά το γεγονός ότι ο Ιησούς βαφτίζει, γιατί είπαμε ότι είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα μαρτυρία αυτή στο Καταϊό, αν και πουθενάλλου δεν την έχουμε, έχει να κάνει ακριβώς με την Ιεραποστολή και με το κήρυγμα του Ευαγγελίου. Εφόσον η Εκκλησία ουσιαστικά μιμείται και ακολουθεί το παράδειγμα του Ιησού και η Εκκλησία βαφτίζει ακριβώς γιατί και ο Ιησούς βάφτισε. Η έμφαση δηλαδή και η συμπερίληψη αυτής της λεπτομέρειας μέσα στην αφήγηση του Καταϊωάννιου Ευαγγελίου σε σκοπό έχει ακριβώς να δείξει αυτή την συνέχεια της πρακτικής της βαπτίσεως και στη ζωή της Εκκλησίας και μάλιστα να υποσημειώσει ότι δεν είναι αφθαίρετη, δεν είναι ένα κενοφανές ας το πούμε έτσι με κενοφανής πρακτική αλλά ουσιαστικά έχει τις απαρχές της στον ίδιο τον Ιησού. Στο δεύτερο και τελευταίο μέρος θα μιλήσουμε πολύ σύντομα για την αισχατολογία του Τετάρτου Ευαγγελίου. Μέχρι αρκετά χρόνια πριν υπήρχε η άποψη ουσιαστικά το Καταϊωάννι Ευαγγελίου δεν έχει μία μελλοντική αισχατολογία αλλά θεωρείται ότι τα έσκοτα έχουν ήδη πραγματοθεί μέσα στο παρόν με την έλευση του Ιησού Χριστού και γι' αυτό γινόταν λόγος για την παρούσα αισχατολογία. Πάρα πολύ έντονα. Σήμερα όμως οι προσεκτικότερες αναλύσεις του Καταϊωάννι Ευαγγελίου και κυρίως η συγχρονική ανάλυσή του οδήγησε στο συμπέρασμα ότι κάθε άλλο παρά αυτό ισχύει, ότι ουσιαστικά εκτός από αυτήν την παρούσα αισχατολογία, δεν μπορούμε να την αφησβητήσουμε, ουσιαστικά το κείμενό μας δίνει και μία έμφαση στην αισχατολογία του μέλλοντος. Δηλαδή τα έσκατα είναι εδώ αλλά δεν έχουν ακόμα πραγματοθεί, δεν έχουν ολοκληρωθεί ας πούμε η διαδικασία της πραγμάτωσής τους και επομένως εδώ μιλάμε για μία ιδέα που λίγο πολύ τη βρίσκουμε και στους συνοπτικούς. Κεντρικό βέβαια σημείο στην αισχατολογία είναι αυτή η ανάμνηση του Ιησού και η βίωση του μετά την Ανάσταση μέσα από τον Παράκτητο, μέσα από το Πνεύμα του Θεού. Το ότι έχουμε αυτό το συνδυασμό παρόντος και μέλλοντος αυτό φίλεται κυρίως, όπως παρατηρούν ορισμένοι ερμηνευτές, στο γεγονός ότι η Ιωάννια κοινότητα βρίσκεται ήδη στο μέλλον σε σχέση με τα γεγονότα της ζωής του Ιησού, αν δηλαδή δούμε τη ζωή του Ιησού, ουσιαστικά και θα θεωρούσουμε αυτό παρόν, εφόσον παρόν είναι μέσα στην αφήγηση του Ευαγγέλιου, ουσιαστικά η κοινότητα είναι στο μέλλον. Επομένως όταν γίνεται λόγος για το παρόν ουσιαστικά γίνεται λόγος και για το μέλλον. Αυτό είναι μια πολύ δύσκολη έννοια μέσα στο κατά Ιωάννιο Ευαγγέλιο και είναι μια πάρα πολύ σύνθετη έννοια, αλλά ακριβώς επειδή η κοινότητα ζώντας το παρόν του Ιησού, το ζει όντας η ίδια σε μια μελλοντική ως πως το γεγονός αυτό στιγμή, όσα λέει ο Ιησούς για το παρόν έχουν σημασία και για το μέλλον που είναι το μέλλον της κοινότητας. Βέβαια πέρα από αυτό θα πρέπει να πούμε ότι το παρόν, το γεγονός σωτηρίας για την κοινότητα θεωρείται παρόν, γιατί είπαμε πιο πριν και η ευχαριστία και το βάπτισμα και το έργο του παρακλήτου ουσιαστικά δημιουργούν αυτές τις γέφυρες ανάμεσα στη ζωή του Ιησού και στην κοινότητα. Μέχρι ό,τι συμβαίνει στη ζωή του Ιησού ουσιαστικά έχει αφορά και την κοινότητα. Για παράδειγμα το βάπτισμα πολύ χαρακτηριστικά ονομάζεται ως αναγέννηση Άνωθεν λέει στον Νικόδη μου. Πρέπει να γεννηθεί κανείς Άνωθεν, ουσιαστικά εδώ το Άνωθεν είναι αυτή η αιώνια πραγματικότητα, η πνευματική διάσταση, η οποία με το βάπτισμα ουσιαστικά εισβάλλει μέσα στη ζωή των ανθρώπων και γίνεται παρόν. Από την άλλη μεριά και η ευχαριστία είπαμε ότι ονομάζεται ο Ιησούς άρθος εξ ουρανού. Ο ουρανός και πάλι είπαμε ότι συμβολίζει ακριβώς αυτή την αιώνια διάσταση και βλέπουμε επομένως ότι μέσα στο ευχαριστιακό παρόν της κοινότητας βιώνονται τα έσχατα και βιώνεται αυτή η πνευματική διάσταση ενός άλλου κόσμου. Και φυσικά ο παράκλητος επίσης ο οποίος έρχεται Άνωθεν και μένει με την κοινότητα, ουσιαστικά αποτελεί πάλι τη γέφυρα ανάμεσα σε αυτό το πνευματικό εσκατολογικό κόσμο και στο παρόν της κοινότητας. Η αιώνια ζωή λοιπόν για την κοινότητα ακριβώς επειδή ο Ιησούς είναι παρόν με τον τρόπο που είναι ουσιαστικά είναι και παρόν της κοινότητας. Η αιώνια ζωή λοιπόν είναι ήδη παρούσα γιατί ακριβώς η κοινότητα συνεχίζει να ζει το παρόν του Ιησού, του επίγειου Ιησού μέσα από αυτόν τον τρόπο που είπαμε. Αλλά υπάρχει και ένα άλλο στοιχείο ενδιαφέρον, το παρόν δεν είναι απλώς συνδεδεμένο με το μέλλον της κοινότητας, είναι συνδεδεμένο και με το παρελθόν. Αυτό φαίνεται πάρα πολύ καλά στον πρόλογο όπου ο λόγος συνδέεται με την αρχή της δημιουργίας και ουσιαστικά η σύνδεση πάει ακόμα πιο πίσω. Ο λόγος που είναι το παρόν και της κοινότητας ουσιαστικά συνδέεται και με το παρελθόν, την ιστορία αυτού του κόσμου. Και επίσης στο κεφάλαιο 5 στο στίχο 46 λέει πολύ χαρακτηστικά ο Ιησούς, ακριβώς αυτήν την σχέση που υπάρχει μεταξύ του Μωυσή και του Ιησού του ίδιου. Γιατί λέει «ήγαρε πιστεύετε Μωυσή, πιστεύετε άνε μη, περήγαρε μου εκείνος έγραψε, για μένα έγραψε ο Μωυσής». Άρα λοιπόν πάλι γίνεται αυτή η σύνδεση με το παρελθόν. Από την άλλη μεριά υπάρχει ένα συνδυασμός του παρόντος και του μέλλοντος. Αυτός φαίνεται πάρα πολύ χαρακτηριστικά σε διάφορα σημεία του Ευαγγελίου και αυτό ακριβώς οδηγούμε στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για μια παρούσα αισχατολογία, σημαντικά το παρόν και το μέλλον συνδέονται με ένα πάρα πολύ σύνθετο τρόπο. Λέει χαρακτηριστικά λοιπόν στο 525 «Αμήν αμήν λέγω ειμήν» ότι έρχεται η ώρα και νύναιστη. Και είναι τώρα. «Ότε οι νεκροί ακούσονται τις φωνείς του Υιού του Θεού και οι ακούσανται ζήσονται». Δηλαδή πλησιάζει ο καιρός, έφτασε, είναι τώρα εδώ, που οι νεκροί θα ακούσουν τη φωνή του Υιού του Θεού και όσοι την ακούσουν θα ζήσουν. Λέει δηλαδή ουσιαστικά αυτό που λέει η σκέψη του αναγνώστη πάει αμέσως στην παρουσία και στην ανάσταση των νεκρών. Προσδήποτε έχει όμως και μια σημασία στο παρόν της κοινότητας αφού είναι κρυπματικά είναι όλοι μέχρι να ακούσουν τη φωνή του Ιησού και να την πιστέψουν. Άρα καταλαβαίνετε πώς η σωτηρία στο παρόν με ένα πολύ έξυπνο τρόπο συνδέεται με τα αίσχατα και την ανάσταση των νεκρών. Ή χαρακτηριστικά στο δέκατο εβδομό κεφάλαιο θα δούμε στο στίχο δεκαπέντε όπου λέει χαρακτηριστικά ο Ιησούς όταν προσεύχεται για τους μαθητές ούτε ρωτώ είναι άριστος αυτούς του κόσμου, αλλά είναι ατυρίστος αυτούς από τον πονηρό. Δεν σου ζητώ να τους πάρεις μέσα από τον κόσμο. Άρα η κοινότητα παραμένει μέσα στον κόσμο, αλλά η κοινότητα πρέπει να τυριθεί μακριά από τον πονηρό. Πρέπει να αρχίσει να ζει ακριβώς αυτή, να έχει μία πρόγευση ακριβώς αυτών των αισχάτων. Και στο κεφάλαιο δεκατέσσερα, στους στίχους δύο και τρία, που και πάλι ο Ιησούς προσφωνεί τους μαθητές λίγο πριν από το πάθος, λέει «Εν τη οικία του πατρός μου μονέ πολέησαι» πρέπει να έχουν πολλές κατοικίες. Ή δε μη, ή πω να μη. Αν δεν υπήρχαν θα σας έλεγα «πορεύομαι, ετοιμάσαι τόπον εμείς». Πάω να σας ετοιμάσω τόπο. Και αν πορευθώ και ετοιμάσω εμείς τόπον, πάλι έρχομαι. Και παραλείψω με ειμάς προς εμαυτόν. Είνα όπου ειμή εγώ και εμείς είτε. Εγώ λέει θα φύγω, θα ετοιμάσω τόπο στην κατοικία του πατέρα μου και θα έρθω να σας ξαναβάλλω. Και ακριβώς βλέπουμε ότι δεν είναι απλώς μια παρούσα αισχατολογία, αλλά ουσιαστικά δεν έχουμε ένα παράθυρο προς το μέλλον, προς την παρουσία. Μόνος βλέπουμε στον κατά Ιωάννη, είναι άδικο να πούμε ότι υπάρχει μόνο μια παρούσα αισχατολογία, αλλά αυτή η παρούσα αισχατολογία έχει ακριβώς να κάνει με το γεγονός ότι η κοινότητα ζει τα πάντα ως το μέλλον θα λέγαμε, σε σχέση με τη ζωή του Ιησού, αλλά ταυτόχρονα και ως το παρόν τη ζωή του Ιησού ακριβώς μέσα από τα μυστήρια. Και αυτό είναι πάρα πολύ λογικό να συμβαίνει, ακριβώς γιατί η κοινότητα δοκιμάζει θλίψεις. Και δοκιμάζοντας η κοινότητα θλίψεις προσπαθεί να διαχειριστεί ακριβώς αυτή την κατάσταση. Και η κατάσταση αυτή είναι παροντική, είναι μέσα στο παρόν. Και εδώ μοιάζει πάρα πολύ το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο με τα αποκαλυπτικά κείμενα. Ένας τρόπος λύσης αυτού του προβλήματος, των θλίψεων, είναι ακριβώς το παράθυρο στο μέλλον. Η ελπίδα για μία είσοδο των εσχάτων στο μέλλον. Και ακριβώς αυτό είναι η παρουσία για την οποία κάνει λόγο το κείμενό μας επανειλημμένα, στο 14ο κεφάλαιο όπως είπαμε, αλλά και στο 16ο κεφάλαιο στη συνέχεια, που ίσως ξεκάθαρα μιλάει ακριβώς για αυτή την παρουσία με ένα πάρα πολύ ενδιαφέροντα τρόπο. Λέει ας πούμε, μικρόν και ου θεωρείται με και πάλι μικρόν και ο ψεσθέ με, ότι εγώ υπάγω προς τον πατέρα. Ήπον ουν εκ των μαθητών αυτού προσαλείω, τι αισθητούτο λέγει μην μικρόν και ου θεωρείται με και πάλι μικρόν και ο ψεσθέ με και ότι εγώ υπάγω προς τον πατέρα. Τι θα πει ότι θα με διδάμε για λίγο και θα με ξαναδείτε και θα πάω στον πατέρα μου. Έλεγον ουν, τούτο τι αισθηνολέγει το μικρόν, τι θα πει αυτό το σε λίγο, ου κοίδαμε την λαλή. Και ο Ιησούς στη συνέχεια θα δώσει την απάντηση και θα πει, έγνωνον ο Ιησούς ότι ήθελαν αυτόν να ρωτάν και είπεν αυτοίς, περί τούτο ζητείτε με τα λύλων ότι είπων μικρόν και ου θεωρείται με και πάλι μικρόν και ο ψεσθέ με συζητάτε αυτό το πράγμα, τι θα πει αυτό το σε λίγο. Αυτός είναι ένα πρώτο επίπεδο έχει να κάνει με το θάνατο του Ιησού και την Ανάσταση και την εμφάνιση του ξανά στους μαθητές. Οι μαθητές λυπούνται γιατί ο Ιησούς πέθανε, αλλά εμφανίζεται και χαίρονται οι μαθητές. Όμως στο επίπεδο της κοινότητας αυτό μπορεί να έχει και μια σημασία για το δικό της παρόν, ότι η κοινότητα ζει την απουσία του Ιησού, την φυσική παρουσία και βρίσκεται μέσα σε μια περίοδο θλίψεις, αλλά είναι βέβαια ότι σύντομα, σε λίγο, ο Ιησούς θα ξανάρθει και επομένως θα βρεθούν όλοι μαζί και θα χαρούν. Καταλαβαίνετε δηλαδή ότι υπάρχει ένα διπλό επίπεδο στο οποίο μπορεί να διαβαστεί μια τέτοια κουβέντα του Ιησού και αυτό γίνεται πάρα πολλές φορές στο Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο. Και φυσικά αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι στο Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο υπάρχει αυτή η ιδέα που βρίσκουμε και στα Συναπτικά Ευαγγέλια για την Ανάσταση στα έσχατα. Μπορεί να μην είναι με τον τρόπο που τη βρίσκουμε ίσως στον Παύλο, με τόσο ευθύ τρόπο, αλλά και εδώ ουσιαστικά υπάρχει αυτή η βεβαιότητα. Αν δει κανείς στο Πέμπτο Κεφάλαιο στον 28 στίχο λέει μη θαυμάζετε τούτο ότι έρχεται ώρα ενή πάντες ή ενή της μημείς ακούσονται τις φωνείς αυτού και εκπορεύονται ή τα γαθά ποιήσαντες εις Ανάσταση νεκρών, ή δε τα φαύλα πράξαντες εις Ανάσταση κρίσιος. Εδώ έχουμε γενική Ανάσταση ως παράδειγμα και οι καλοί και οι κακοί και οι άνθρωποι ακολούθησαν τον λόγο του Θεού και εκείνοι που μακρύνθηκαν θα αναστηθούν αλλά για διαφορετικούς λόγους. Η ΜΕΝ για Ανάσταση ζωής και η ΔΕ για Ανάσταση κρίσης που η κρίση στον Ιωάννη είναι ακριβώς και η απώλεια και η καταδίκη. Για να μην μακραίνουμε τον λόγο με αυτόν τον τρόπο βλέπουμε ότι τα έσχατα και ως μια παροντική βεβαιότητα και εμπειρία αλλά και ως μια μελλοντική προσδοκία είναι παρόντα και συνδέονται μεταξύ τους πάρα πολύ στενά στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο. Επομένως μπορούμε να πούμε ότι η μελλοντική εσχατολογία και η παρούσα εσχατολογία στον κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο δεν είναι αντιθετικές μεταξύ τους έννοιες αλλά αντίθετα συμπληρωματικές. Η μία συμπληρώνει την άλλη και αυτό είναι πολύ σημαντικό και το πρόσωπο κλειδί είναι ο Ιησούς Χριστός. Ο Ιησούς Χριστός ο οποίος είναι το παρελθόν της κοινότητας και ταυτόχρονα το παρόν της είναι και το μέλλον της γιατί αυτός είναι ο χορηγός της ζωής και στο παρόν και στο μέλλον. Και αυτός επίσης το άλλο πρόσωπο κλειδί είναι ο παράκλητος γιατί ο παράκλητος είναι εκείνος ο οποίος βεβαιώνει μέσα στο παρόν της κοινότητας ότι υπεθυμίζει και ερμηνεύει τα προηγούμενα και ταυτόχρονα είναι αυτός που βεβαιώνει ότι το σωτηριώδες έργο του Πατέρα και του Υιού προεκτείνεται μέχρι το μέλλον. Και θα συνεχίσει να είναι ο παράκλητος με την κοινότητα και θα πορεύεται μαζί της μέσα στην ιστορία. Έτσι λοιπόν λύνοντας αυτή την ενότητα για τον Ιωάννη μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα πολύ σύνθετο κείμενο το 4ο Ευαγγέλιο με πάρα πολλές δυσκολίες. Ένα κείμενο το οποίο προκαλεί συνεχώς συζήτηση όμως μία βαθύτατη θεολογία η οποία πραγματικά αξίζει κανείς να ενσκύψει και να τη μελετήσει προσεκτικά και φυσικά να δει πως αυτή η εκκλησιολογική αντιλήψη, η αισκατολογική, η χριστολογία, η πειματολογία όχι μόνο πως λειτουργεί στο παρόν της συγκεκριμένης κοινότητας απλώς στη συνέχεια και μέσα στη ζωή της αρχαίας εκκλησίας. |
