| : Καλησπέρα! Γεια σας! Καλώς ήρθατε στην εκπομπή του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Μια ιδιαιτέρος ακαδημαϊκή εκπομπή σήμερα, όπου για πρώτη φορά θα σας δείξουμε ζωντανά και δύο πειράματα. Μείνετε συντονισμένοι κοντά μας. Σήμερα λοιπόν βρισκόμαστε στην Πανεπιστημίου Πολυάλσου Σεγάλεο στο Εργαστήριο Παράλληλων και Κατανεμημένων Συστημάτων και Δικτύων με δύο εκλεκτούς προσκεκλημένους. Πάμε να τους καλωσορίσουμε παρέα. Μαζί μας βρίσκεται ο κ. Αντώνης Μπόγρης, καθηγητής του τμήματος Μηχανικών Πληροφορικής και Υπολογιστών της Σχολής Μηχανικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, αλλά και διευθυντής αυτού εδώ του εργαστηρίου. Κύριε Μπόγρης, σας ευχαριστώ πάρα πολύ, Θερμά, για τη διοργάνωση αυτής της εκπομπής. Εγώ ευχαριστώ, Θερμά, που ήρθατε εδώ να δείξουμε τις δραστηριότητες του εργαστήριου. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστώ και τον κ. Χάρη Μεσαριτάκη, ο οποίος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστημίου Αιγαίου, στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων. Της Πολυτεχνικής Σχολής είναι εκεί, σωστά. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ και εσάς. Εγώ ευχαριστώ. Και να σημειώσω ότι οι δυο καθηγητές μοιράζονται αυτή τη δραστηριότητα εξού και θα μιλήσουμε από κοινού πάνω στο αντικείμενο της νευρομορφικής υπολογιστικής και φωτονικής. Πάμε λοιπόν να ξεκινήσουμε. Κύριε Μπόγρη, είναι γνωστό ότι έχετε ως πεδίο έρευνα στα δίκτυα επικοινωνιών, τις οπτικές επικοινωνίας και τη φωτονική. Έχετε συμμετάσχει, τα λέω αυτά για να δείξω ότι έχετε μεγάλο κύρος έτσι όσους σας ξέρουν εδώ στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, αλλά και όσους θα σας γνωρίσουν μέσω του Attica TV που εκπέμπουμε, αλλά και στη Θεσσαλονίκη μέσω του TV 100, ότι έχετε συμμετάσχει στη συγγραφή 200 και πλέον άρθρων που δημοσιεύονται σε διεθνή επιστημονικά, περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Συνεπώς, μπορείτε να μας πείτε αρχικά, πριν από το ειδικότερο κομμάτι, κάποια λόγια για το ακαδημαϊκό σας αντικείμενο εν γένει. Ναι. Όπως είπατε, η κυρία δραστηριότητά μου είναι στο πεδίο της φωτονικής και των οπτικών επικοινωνιών. Για όσους μας παρακολουθούν, οι οπτικές επικοινωνίες είναι στην ουσία οι οπτικές ίνες που ακόμα τα τελευταία χρόνια που εγκαθίσετε σιγά-σιγά προς το σπίτι μας και έχουν στην ουσία συνεισφέρει στην εξάπλωση του διαδικτύου και στην πραγματικά μεγάλη άνθιση όλων των διαδικτυακών εφαρμογών και υπηρεσιών που όλοι χρησιμοποιούμε καθημερινά. Ήθελα να πω ότι σαν διεθντήση του εργαστηρίου παράλληλων εικατευτημένων στουτινών και εργαστιών, ότι το εργαστήριο αυτό έχει πάρα πολλές δραστηριότητες, δεν είναι μόνο οι δικοί μας που θα παρουσιάσουμε σήμερα. Αυτή είναι μία δραστηριότητα του εργαστηρίου, πέρα από αυτό έχει μεγάλη και εκτενή δραστηριότητα στα παράλληλα και κατενομένα συστήματα, εκτενή δραστηριότητα στις ασύρματες επικοινωνίες και δραστηριότητα και στην κυβέρνηση ασφάλεια, υπάρχουν άλλοι συνάδελφοι που τα καλύπτουν αυτά επαρκώς. Εμείς σήμερα θα μιλήσουμε κυρίως για τη δραστηριότητα που υπάρχει στην κοινή ερευνητική μονάδα που έχουμε συστήσει με τον κ. Μεσαριτάκη ως ένα μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του εργαστηρίου παράλληλων και κατενομένων συστημάτων και δικτύων και του εργαστηρίου επικοινωνικών συστημάτων και υπολογιστών που βρίσκεται στο τμήμα πληροφοριακών συστημάτων, μηχανικών πληροφοριακών συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Η μονάδα μας εδώ λέγεται ερευνητική μονάδα στην φωτωνική και στην ευρωμορφική υπολογιστική και κυρίως ασχολείται με το αντικείμενο της φωτωνικής που αφορά την ουσία την επιστήμη που παράγεις, που χρησιμοποιεί το φως και για να το παράγει αλλά και για να επεξεργαστεί η πληροφορία. Και ένα τελευταίο ας το πούμε μεγάλο επίτεγμα της φωτωνικής είναι και η νευρομορφική φωτωνική δηλαδή των χρησιμοποιήσεων υπολογιστές που λειτουργούν με το φως και λειτουργούν ας το πούμε έτσι μιμούμενοι στον ονωτρόπινο κέφαλο. Γι' αυτό μπορώ να σας πει περισσότερο ο Γιώργος Μησαριτάκης. Είναι πολύ ιδιαίτερο αυτό το αντικείμενο και πολύ επίκαιρο μάλλον για όσους είναι σε αυτό το χώρο τον τεχνολογικό. Αλλά να πούμε ότι αυτό το εργαστήριο είναι πολύ ιδιαίτερο, δεν το επισκέπτονται προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές, είναι κυρίως για διδακτορικούς, είναι σε πιο ανεβασμένο επίπεδο να το πούμε και αυτό. Συνεπώς, εφόσον είναι ένα τόσο σημαντικό εργαστήριο, να πούμε ποια είναι οι κυρίες δραστηριότητες του. Ναι, όπως είπαμε και πριν, οι κυρίες δραστηριότητες συνολικά του εργαστηρίου είναι τα δίχτυα επικοινωνιών, τα παράλληλα διακαταναμένα συστήματα και η κεδρονοασφάλεια, αλλά ο συγκεκριμένος χώρος εδώ κυρίως ασκολείται με τη φωτονική, με τις οπτικές επικοινωνίες και με τη νεομορφική υπολογιστική. Ο εξοπλισμός που φαίνεται και στους θεατές μας από πίσω. Αυτός ο εξοπλισμός έχει στην ουσία αποκτηθεί και με τη χρήση πόρων των ιδρυμάτων, δηλαδή και του Πανεπιστημίου Δυτικής Αντικής και του Πανεπιστημίου Εκείο, αλλά έχει κυρίως αποκτηθεί με ερευνητικά προγράμματα, στα οποία συμμετέχουμε από κοινού και κυρίως είναι χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από το ΕΛΙΔΕΚ. Έχετε τρέξει, να το πω έτσι, πάρα πολλά προγράμματα εσείς προσωπικά και ερευνητικά και ευρωπαϊκά. Αυτά φορούν πάντα σε αυτά τα αντικείμενα, δηλαδή έχουν και ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για όσες σχολές είναι πολυτεχνικές ή τεχνολογικές. Ναι, κατά κύριο λόγο τα ερευνητικά προγράμματα που ασχολούμαστε είναι προγράμματα που έχουν να κάνουν με τη χρήση της φωτονικής για διάφορες εφαρμογές, όπως είναι εφαρμογές στις τηλεπικοινωνίες, στους αισθητήρες, στην ιατρική και προφανώς και στην ευρωομοφική υπολογιστική, που είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες του εργαστήριου μας. Εδώ έχουμε δύο ερευνητικά προγράμματα στην περίοδο ευρωπαϊκά, το πρόγραμμα νεοτέρικ και το πρόγραμμα προμήθειους, η προμηθέα στα ελληνικά, στα οποία εμπλεκόμαστε από κοινού με τον κύριο Μησαριτάγη και μάλιστα έχουμε και την ευτυχία, ας το πούμε, θέση να είμαστε και τεχνικοί συντονιστές και στα δύο αυτά έργα. Από όλα τα πανεπιστήμια από όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ναι. Είναι και άλλα ελληνικά πανεπιστήμια μέσα σε μόνο το Παδάκι και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Από τότε θυμάμαι στο νεοτέρικ είναι κατά κυρόλικο το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στο πρόπιθέα είμαστε το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και δεν υπάρχει άλλο ελληνικό πανεπιστήμιο. Οι άλλες πολιτεχνικές σχολές απ' τα υπόλοιπα. Όχι. Άρα είναι εξαιρετική η διάκριση της συμμετοχής. Κοιτάξτε να δείτε. Όταν είσαι δραστήριο σε μια, ας το πούμε, ερευνητική περιοχή, αυτό που μετράει για την ερευνητική κοινότητα είναι στην ουσία αν μπορείς να συνεισφέρεις σε κάτι και αν έχεις κάτι να προσδόσεις σε μια κοινόπραξία ας το πούμε εταίρων που προσπαθούν να πετύχουν έναν κοινό σκοπό. Εμείς θεωρώ ότι μπορούμε σε κάποιες ερευνητικές περιοχές που είμαστε δραστήριοι να έχουμε καινοτόμες ιδέες που είναι υποστηθέμινης αξίας και ενδιαφέρουν και τους εταιρούς μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και όχι μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά κυρίως εκεί οι δραστεροποιούμαστε. Διότι επειδή πίσω από αυτά τα προγράμματα κρύβονται και χρηματοδοτήσεις που είναι λογικό φαντάζομαι ότι υπάρχουν προϋποθέσεις για να δοθεί η δυνατότητα να έχει κάποιος ένα τόσο εξέχοντα ρόλο. Ναι είναι αρκετά ανταγωνιστικά αυτά τα προγράμματα. Η αλήθεια είναι το πόσο στο επιτυχές είναι πολύ μικρό και πολλές φορές καλές προτάσεις δεν καταφέρουν να χρηματοδοτήθουν. Εμείς είμαστε δυχεροί γιατί έχουμε καταφέρει τα τελευταία χρόνια και έχουμε μια απρόσκοπτη χρηματοδότηση και μπορούμε και συντηρούμε το εργαστήριο γιατί είναι ένα εργαστήριο που απαιτεί πολύ μεγάλη επέρδυση σε εξοπλισμό. Δεν είναι ένα κλασικό εργαστήριο που χρησιμοποιούν μόνο οι υπολογιστές. Χρησιμοποιούν πολύ ακριβά μηχανήματα. Και ταυτόχρονα πρέπει να έχουμε και το ανθρώπινο δυναμικό, τους υποπισχύρους διδακτορες και τους ερεμητές για να μπορούμε να λειτουργήσουμε και να αναπτύξουμε την έρευνά μας. Αυτό είναι νομίζω ο προσωπικός σας και εκτιμένο. Είναι μεγάλη ανάδειξη και για το πανεπιστήμιο είναι πολύ μεγάλη ανάδειξη. Προσπαθούμε όσο μπορώ, όσο πώς σας είπα και πριν, να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να κρατάμε και τα παιδιά εδώ, ας πούμε, να μην φεύγουν και στο εξωτερικό. Και αυτός είναι ο καημός μας πολλές φορές, ότι δεν μπορείς να κρατήσεις τους Έλληνες ερεμητές εδώ, γιατί δεν έχουν τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες να εργαστούν όπως θα εργάζονται σε ένα εργαστήριο, σε ένα καλό πανεπιστήμιο της Ευρώπης. Δείχνουν ενδιαφέρον ή είστε ευχαριστημένος ως ακαδημαϊκός? Κοιτάξτε να δείτε, νομίζω ότι δίνεις παίρνεις, αυτό ισχύει σε οτιδήποτε κάνουν σε αυτή τη ζωή, δηλαδή εμείς προσπαθούμε και στο μάθημα και στο κομμάτι το ερεμητικό να βοηθάμε τα παιδιά με τις γνώσεις που έχουμε και με ό,τι μπορούμε να τους δώσουμε για να ανοίξουν και αυτά τα φτερά τους για να κάνουν κάτι καλύτερο στο μέλλον. Θεωρώ ότι σε αυτή τη σχέση, η οποία είναι αμοιβαία και υπάρχει αμοιβαία ανατροφοδότηση, τουλάχιστον προσπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο, δεν ξέρω να το καταφέρουμε πάντα, αλλά θεωρώ ότι από την πλευρά μας υπάρχει η καλή πρόθεση και η θέληση να βοηθήσουμε. Και από τη δική τους η σκληρή έργαση έξις. Ναι, προφάνως, προφάνως και τα παιδιά προσπαθούν πολύ. Κύριε Μησαριτάκη, να μπούμε ουσιαστικά μέσα στο αντικείμενο και να επεξηγήσουμε αρχικά τι είναι η νευρομορφική υπολογιστική, να καταλάβει και ο πιο μικρός και απλός θεατής. Γιατί είναι δύσκολα αντικείμενα για κάποιον ο οποίος δεν είναι μυημένος σε αυτή την επιστήμη να το καταλάβει. Να ξεκινήσουμε πιο απλοϊκά για να φτάσουμε μέχρι και την πραγματοποίηση του πειράματος και να δούμε στην πράξη αυτά που θα πούμε θεωρητικά. Αυτό θα έλεγα ότι μια καλή εισαγωγή είναι να ξεκινήσουμε από τον ορισμού, δηλαδή γιατί το λέμε νευρομορφική υπολογιστική και δεν το λέμε κάπως αλλιώς. Προφανώς βγαίνει από τη λέξη νεύρο και μορφή, άρα είναι μια ελληνική λέξη καθαρή επειδή χρησιμοποιείται σε όλον τον κόσμο αυτή είναι η ορολογία η επίσημη. Νευρομόρφικο, νοηρομόρφικο. Μυουρομόρφικο είναι η αγγλική ορολογία. Απίστευτο αυτό και μόνο αυτό είναι ανατριχιαστικό πραγματικά το ότι χρησιμοποιούν ελληνική ορολογία. Δείχνει και αυτό κάτι, το λέγαμε και εκτός κάμερας. Ναι, μάλλον δείχνει τις πηγές από που ξεκινάει κάτι. Η όλη λογική λοιπόν είναι ότι αυτό που η επιστημονική κοινότητα πολύ νωρίς μπόρεσε να εντοπίσει είναι ότι ο εγκέφαλός μας γενικά τα βιολογικά νευρικά συστήματα μπορούν να επεξεργαστούν πληροφορία με πάρα πολύ αποδοτικό τρόπο καταναλώντας πάρα πολύ λίγη ενέργεια. Κάτι που οι συμβατικοί υπολογιστές που αρχίσαμε να σχεδιάζουμε τα τελευταία 60-70 χρόνια δεν μπορούσαν να το πετύχουν τόσο αποδοτικά. Οπότε υπήρξε από πολύ νωρίς μια προσπάθεια μήμησης, να φτιάξουμε κάτι το οποίο θα μπορεί να μημηθεί τον τρόπο τη λειτουργία αλλά και τη μορφή που έχει ένα βιολογικό σύστημα. Αυτή η προσπάθεια ξεκίνησε πολύ νωρίς, αλλά παρόλα αυτά δεν μπήκαν τα τεχνικά μέσα. Οπότε τα τεχνικά μέσα έχουν οριμάσει τα τελευταία χρόνια και υπάρχει αυτή η έκρηξη στο συγκεκριμένο τομέα, που υπάρχουν συστήματα πια ηλεκτρονικά, μικροελεκτρονικά αλλά και φωτονικά που είναι το άμεσο αντικείμενο της δικής μας ερευνητικής μονάδας εδώ, τα οποία μπορούν πλέον να υλοποιήσουν, να φτιάχνουν τεχνητούς νευρώνες οι οποίοι μημούνται και στη λειτουργία και στον τρόπο συμπεριφοράς αλλά κυρίως στη μορφή, στον τρόπο που λειτουργούν, δηλαδή που συμπεριφέρονται, βιολογικά συστήματα. Σκουπός μας είναι να συνδυάσουμε αυτή την απόδοση των βιολογικών συστημάτων με όλα τα πλεονεκτήματα της μικροελεκτρονικής τεχνολογίας που μας δίνουν τα τεχνητά στοιχεία, τα συνθετικά στοιχεία. Οπότε ενωλήγη σε αυτό είναι. Αν το βάζαμε σε μια μεριά εφαρμογής θα λέγαμε το εξής, ότι πολλοίς κόσμος ακούει για την τεχνητή νοημοσύνη, για τα νευρωνικά δίκτυα και για αυτή την έκρηξη που παρουσιάζεται τα τελευταία χρόνια. Η διαφορά σε εμάς είναι ότι όλα αυτά τα συστήματα βασίζονται σε αργορίθμους, δηλαδή σε ακολουθίες βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε για να πετύχουμε ένα σκοπό. Αυτές οι ακολουθίες, παρόλο που θυμίζουν τον δρόμο που λειτουργεί ο εγκεφαλός μας, εκτελούνται από ένα υλικό το οποίο δεν είναι φτιαγμένο για αυτή τη δουλειά. Οπότε την εκτελεί μη αποδοτικά. Οπότε η νευρομορφική υπολογιστική είναι η δημιουργία υλικού, είτε αυτό είναι μικροελεκτρονικό, είτε ηλεκτρονικό, είτε μαγνητικό, είτε φωτονικό στη δική μας περίπτωση, το οποίο όμως εκτελεί αργορίθμους μηχανικής μάθησης με έναν εγγενή τρόπο, με έναν αυτό που λέμε στην biocompatible τρόπο, βιοσυμβατό τρόπο, οπότε το εκτελεί εξαιρετικά αποδοτικά. Η τάξη μεγέδους βελτίους που μπορείς να πετύκεις είναι πάνω από χίλιες φορές χαμηλότερη κατανάλωση ισχύως, αν χρησιμοποιείς ένα υλικό το οποίο είναι νευρομορφικό σε σχέση με ένα συμβατικό υλικό. Όταν λοιπόν οι βιολογικά συστήματα, δεν εννοούμε μόνο τον άνθρωπο. Ναι ακριβώς, όχι μόνο τον άνθρωπο. Οποιονδήποτε νευρικό σύστημα σύντομα σε αυτά λένε αυτό ότι είναι αποθυλαστικά. Δηλαδή γιατί αυτό μοιμείται την πολυπλοκότητα ενός νευρονικού δικτύου, γιατί σε μια πολύ απλή μορφή ζωής έχει κι αυτό νευρονικό δίκτυο, αλλά είναι πολύ απλοϊκό. Οτι θεμείς για να πετύχουμε τις δυνατότητες που έχει ένα άνθρωπος, πρέπει να φτιάξουμε ένα δίκτυο που είναι τόσο περίπλοκο και μεγάλο όσο δεν θα μπορέσουμε ποτέ να φτάσουμε κι άμεσα, αλλά να πλησιάσουμε το πιο περίπλοκο κομμάτι που είναι ένα αθηλαστικό ουσιαστικά. Νομίζω ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι περίπλοκος και ότι ακόμα έχει πάρα πολλές περιοχές του εγκέφαλου που δεν έχουν καν αποκωδικοποιηθεί. Φανταστείτε ότι έχει δισεκατομμύρια νευρών, οι οποίοι μεταξύ τους διαμορφώνουν και συνθέτουν τρεις εκατομμύρια συνάψεις. Άρα η πολυπλοκότητα είναι τεράστια. Εξακολουθεί ο δικός μας εγκέφαλος να είναι πιο περίπλοκος σε αυτά τα μηχανήματα, κύριε Μπόβλη, ή όχι? Σαφέστατα. Σαφέστατα για αυτό κιόλας επειδή είναι πολύ περίπλοκος καταφέρνει με έναν τρόπο που ακόμα δεν είναι απόλυτα γνωστός να είναι και πολύ αποδοτικός. Δηλαδή πράγματα που ένα παιδί, ας το πούμε μικρό, μπορεί να δει μια γάτα ή ένα σκύλο και να το αναγνωρίσει πολύ εύκολα καταναλώνοντας ελάχιστη ενέργεια, ούτε μισό που λέω λόγος βάται εκείνη την ώρα για να καταλάβει ότι αυτό είναι ένα σκύλο ή μια γάτα, ένα μηχάνημα πρέπει να το εκπαιδεύσεις με δισεκατομμύρια δεδομένα και να τρέξει αυτός ο αλγόριθμος σε ένα πολύ βαρύ υπολογιστικό σύστημα για να μπορέσει να πετύχει την ίδια πόδας και όχι πάντα σε τέτοιους ειδικά, σε τέτοιες ας το πούμε συγκεκριμένες εφαρμογές, ας το πούμε με ταξινόμησης, γιατί κυρίως στους αλγωριθμούς που σας είπε πριν ο κ. Σαριτάκης, το χρησιμοποιούμε για να κάνουμε κλασιφικές ταξινόμηση πράγματα, να καταλάβουμε ότι αυτό είναι σκύλος και αυτό είναι γάτα ή αυτό είναι αυτοκίνητο, στα αυτόνομα αυτοκίνητα ας πούμε που θέλουν να διούν αυτόνομα και χωρίς οδηγό, θα πρέπει να αναγνωρίζουνε, ανά πάσα στιγμή αν ένα αντικείμενο έρχεται και μπαίνει μπροστά στο δρόμο ας πούμε και να μπορούν να αποφύγουν να σταματήσουν να φρενάρουν και το καθεξής. Άρα θα πρέπει να έχουν αλγωριθμούς αναγνώρισης προτύπω και ταξινόμησης αντικειμένων. Ο ανθρώπινος συγκεύαλος αυτό είναι αξεπέραστος ακόμα, δεν υπάρχουν δηλαδή μηχάνηματα που μπορούν να τον προσεγγίσουν στην απόδοση, στην ικανότητα και στην ακρίβεια της ταξινόμησης. Τι ωραίο που είναι αυτό. Αυτό για όσους λένε λαφρά την καρδία ότι μπορεί ο άνθρωπος να αντικατασταθεί από τα μηχανήματα, από αυτές τις συνθήκες... Είναι, νομίζω, ένας από τους πιο δύσκολους στόχους της τεχνολογίας να καταφέρει να επιτύχει η νοημοσύνη, που είναι το πρώτο, τεχνητά έστω, που να μπορεί να πιάνει το επίπεδο της ανθρώπινης νόησης. Και το δύσκολο και ίσως και του μη θεμητό είναι να μην καταφέρει να δημιουργήσει τεχνητή συνείδηση. Γιατί το μεγαλύτερο της ανθρώπινης ύπαρξης είναι ότι έχει και συνείδηση, δεν έχει απλά νοημοσύνη για να λειτουργεί μέσα στο περιβάλλον. Και να μάνεται και αυτό το κάθε άνθρωπος ποιος είναι, που είναι, που θέλει να πάει και έχει υπερξιακά ζητήματα, έχει άλλες αναζητήσεις, αυτό ένα μηχάνημα ακόμα δεν το πετυχαίνει. Ας κρατήσουμε κάτι και για τον άνθρωπο. Αυτή είναι μια σημαντική πάντως διαφορά. Τα τεχνητά συστήματα που φτιάχνουμε έχουν τη δυνατότητα να είναι πιο γρήγορα ή καμιά φορά πιο αποδοτικά, ενεργειακά, αλλά όχι τόσο αξιόπιστα και όχι τόσο ικανά όπως είναι ένα ανθρώπινο σύστημα. Εμείς εκμεταλλευόμαστε την ταχύτητα ώστε να μπορούμε να λύνουμε γρήγορα προβλήματα. Όχι να μπορέσουμε να αντικαταστήσουμε πολύπλοκες δραστηριότητες ή πολύπλοκες διαδικασίες όπως είναι η συνείδηση ή η επαγωγική σκέψη. Γενικώς το να ορίσουμε το τι είναι κανοημοσύνη είναι ένα ερώτημα μεγάλο. Σύμφωνο απόλυτος. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι υποβαθμίδα της νευρομορφικής υπολογιστικής. Ποια είναι η διαφορά τους? Η τεχνητή νοημοσύνη είναι η χρήση γενικών τεχνικών και τεχνητών μέσων για να μπορέσουμε να επεξεργαστούμε δεδομένα. Για να εξάγουμε συμπεράσματα με έναν αυτοματοποιημένο τρόπο που δεν περιέχεται τον άνθρωπο μέσα. Η νευρομορφική είναι μια υποκατηγορία αυτής της υπερκατηγορίας με τη λογική ότι είναι ένα κομμάτι το οποίο προσπαθεί να φτιάξει υλικό που θα εκτελεί συστήματα μηχανικής μάθησης και τεχνητής νοημοσύνης με αποδοτικό τρόπο. Οπότε θα λέγα ότι είναι ένα υποσύνολο. Συμφωνώ και εγώ με το κύριο Μητσαλετάκη. Στην ουσία είναι η νευρομορφική υπολογιστική έρχεται να υπηρετήσει η τεχνητή νοημοσύνη, άρα είναι υποσύνολό της και ο στόχος της είναι να βελτιώσει αυτό που αυτή τη στιγμή είναι η αχείλειο σπτέρνα της τεχνητής νοημοσύνης. Και ποιο είναι αυτό, είναι ότι δεν έχουμε υπολογιστικά συστήματα που να μπορούν πια να διαχειριστούν τους όγκους των δεδομένων που καταφτάνουν καθημερινά από αισθητήρες, από τηλέφωνα, από το Facebook από όπου λένε ότι κάθε μέρα συσορεύουμε δισεκατομμύρια δεδομένα. Και οι αχείλειο σπτέρνα της τεχνητής νοημοσύνης πια δοκιμάζονται γιατί δεν μπορούν να τα εκτελέσουν στον βαθμό που θέλουν ας πούμε όσοι έχουν αυτές τις υπηρεσίες και τις εφαρμογές να τις παρέχουν στους καταναλωτές και στους χρήστες διότι τα συστήματα υπολογισμού έχουν αρχίσει και φτάνουν πια στο όριο τους. Οπότε πρέπει να σκεφτούμε αλλιώς, out of the box που λένε και αμερικάνοι και να σκεφτούμε άλλα συστήματα που να μπορούν στο επίπεδο του υλικού να επιτύχουν καλύτερες επιδόσεις. Το ρωτήσεις αυτό γιατί την ορολογία τεχνητή νοημοσύνη και ένα παιδί του δημοτικού την έχει ακούσει ενώ την άλλη με την ευρωμορφική υπολογιστική είναι μάλλον πιο εξειδικευμένη ακαδημαϊκή ορολογία γιατί δεν είμαστε εξικοιωμένοι με αυτήν. Πάμε στο σημείο αυτό, κύριε Μησαριτάκη, να δούμε το πείραμα. Αυτό που βλέπουμε εδώ είναι μια πειραματική διάταξη η οποία έχει αναπτυχθεί. Είναι στα πλαίσια και των δύο ευρωπαϊκών ερευνικών προγραμμάτων που τρέχουμε αυτή τη στιγμή, του νεωτέρη και του προμήθειους, είναι ένα οπτικό κυταρόμετρο. Τα οπτικά κυταρόμετρα γενικώς είναι διατάξεις οι οποίες συνδυάζουν την κυταρομετρία ρωής με την μικροσκοπία. Με απλά λόγια, έχουμε υγρά, σωματίδια, τα οποία ρέουν μέσα από έναν πάρα πολύ μικρό, πάρα πολύ λεπτό σωλήνα, τα οποία εμείς θέλουμε σε πραγματικό χρόνο να μπορούμε να τα αποτυπώνουμε, ώστε να μπορούμε να βλέπουμε όλα τα χωρικά τους χαρακτηριστικά, πώς είναι, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθεί. Η κυταρομετρία ρωής χρησιμοποιείται σε πάρα πολλές εφαρμογές, κυρίως χρησιμοποιείται στην ιατρική για την ανήκραση καρκινικών κυτάρων, στην δημιουργία νέων φαρμάκων, στην ανήκραση κομματιών του DNA, έχει τεράστιο εύρος εφαρμογών. Αυτό λοιπόν που κάνουμε εμείς είναι ότι αυτά τα συστήματα επειδή κινούνται τόσο γρήγορα το αίμα ή οποιαδήποτε ουσία τελικά έχουμε μέσα στο θάλαμο, δημιουργούν πάρα πολλά δεδομένα, πάρα πολλές εικόνες, πάρα πολύ γρήγορες εικόνες, οπότε έχουμε δύο προβλήματα. Το πρώτο πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε κάμερες φυσικά συστήματα να καταγράψουμε τελικά τόσο γρήγορα τη ροή κυτάρων από μέσα. Και το δεύτερο κομμάτι είναι ότι ακόμα και να μπορούσαμε να την καταγράψουμε, ότι τελικά έχουμε τόσα πολλά δεδομένα που είναι πάρα πολύ δύσκολα να τα επεξεργαστούμε και να μπορούμε σε πραγματικό σε ρεαλιστικό χρόνο να βγάλουμε συμπέρασμα όσον αφορά το αν υπάρχει καρκίνος, αν δεν υπάρχει καρκίνος, τι είδους κύτταρα βλέπουμε κτλ. Αυτό λοιπόν που έχουμε φτιάξει εδώ είναι ένα τέτοιο πρωτότυπο κυταρόμετρο, υπάρχουν πολύ λίγα στον κόσμο τέτοια αντίστοιχα και το συγκεκριμένο έχει την ιδιαιτερική ιδιαιτερότητα, αποτελείται από δύο κυταρόμετρα που είναι σωματωμένα σε ένα. Είναι ένα κυταρόμετρο που έχει να κάνει με τη διασπορά του χρόνου και τροφοδοτήτα από ένα laser υψηλής ισχύως που έχουμε στην άκρη του πάγκου μας και ένα δεύτερο παράλληλο κυταρόμετρο το οποίο λειτουργεί με μια κάμερα η οποία και αυτή είναι νευρομορφική κάμερα. Λέγεται νευρομορφική, όχι γιατί κάνει υπολογισμούς, αλλά αυτή είναι κάμερα η οποία μιμείται τον τρόπο που δουλεύει το ανθρώπινο μάτι. Οπότε αυτές οι κάμερες καταγράφουν με πάρα πολύ γρήγορο ρυθμό γεγονότα τα οποία περνάνε από μπροστά τους. Οπότε μπορούμε να καταγράψουμε τη ροή αυτών των σφαιριδίων πάρα πολύ γρήγορα. Το σύστημα που βλέπουμε λοιπόν αποτελείται από μια συνοπτική τράπεζα. Έχουμε ένα laser και μια πηγή φωτός εδώ. Αυτά τα σήματα διοχαιτεύονται μέσω των οπτικών σε αυτό εδώ το σύστημα που υπάρχουν πλέον η ροή των κυτάρων μας και οι φακοί εστιάζουν το φως για να μπορέσουμε να τα επικονίσουμε. Το φως φεύγει από τους φακούς μας, έρχεται σε αυτό τον διαχωριστή και ένα κομμάτι του καταγράφεται την νευρομορφική κάμερα, που είναι συνδεδεμένη με ένα υπολογιστικό σύστημα και το υπόλοιπο κομμάτι του ξαναμπαίνει σε οπτικές ίνες και αναλύεται ουσιαστικά πάρα πολύ γρήγορα. Ποια είναι η διαφορά? Τα τυπικά κυταρόμετρα μπορεί να μετρήσουν μέχρι 1000 κύτταρα περίπου το δευτερόλεπτο. Αυτό το κυταρόμετρο μπορεί να φτάσει μέχρι 100.000 κύτταρα το δευτερόλεπτο. Οπότε η διαφορά είναι τόσο μεγάλη που μια εξέταση που θα μπορούσε να διαρκέσει μέρες στο εργαστήριο τώρα μπορεί να διαρκέσει μερικά λεπτά, οπότε έχει μεγάλο κοινωνικό αλλά και οικονομικό αντίκτυπο στην κοινωνία αυτό το πράγμα. Αυτό που θα δούμε τώρα, εμείς έχουμε προετοιμάσει ήδη κάποια μικροσφαιρίδια, τα οποία είναι μέσα σε διάλειμμα νερού. Αυτά τα μικροσφαιρίδια είναι μόλις 12 μικρόμετρα η διάμετρος τους. Άρα είναι πάρα πολύ, 12 εκατομμυριοστάτου μέτρου είναι και τα οποία θα ταξιδεύουν με μια πολύ μεγάλη ταχύτητα μέσα το σωλήνα. Οπότε όταν εγώ θα πιέσω αυτό το οποίο θα συμβεί, θα δούμε στην κάμερα αυτές τις λευκές γραμμές να περνάνε. Αυτές οι λευκές γραμμές που βλέπουμε εδώ είναι πρακτικά σφαίρες οι οποίες περνάνε τόσο γρήγορα και καταγράφονται μέσα από την κάμερα. Ταυτόχρονα καταγράφονται και μέσα από ένα laser. Αυτό που κάνουμε λοιπόν εμείς μετά είναι αυτά τα στιγμιότυπα, αυτές τις εικόνες, τις αποθηκεύουμε και τις στέλνουμε σε έναν νευρομορφικό φωτωνικό υπολογιστή, ο οποίος αυτός ο νευρομορφικός φωτωνικός υπολογιστής πρακτικά αυτό το οποίο θα κάνει είναι θα επεξεργαστεί τα δεδομένα και θα μπορέσει να μας δώσει διάφορα ποιοτικά χαρακτηριστικά όσον αφορά τι είναι αυτές οι σφαίρες, πόσο γρήγορα τρέχουν, τι χαρακτηριστικά έχουν, ποιο είναι το μέγεθός τους. Έτσι λοιπόν βλέπουμε ότι το βασικό σπιλ είναι ότι αυτό θα γίνεται σε πραγματικό χρόνο και όχι με καθυστέρηση, πάρα πολύ γρήγορα με μεγάλες ροές. Οπότε είναι ένα τελείως καινοτόμο σύστημα το οποίο έχουμε εφαρμόσει εδώ. Αυτό που υπολείπεται ακόμα είναι ότι ακόμα περιμένουμε τους φωτωνικούς επεξεργαστές για να συνδέσουμε το σύστημά μας και να μπορούμε να κάνουμε καταγραφή σε πραγματικό χρόνο. Κύριε καθηγητά, κύριε Μπόγρη, πολλούς κόσμος σκέφτεται και όχι άδικα ότι μπορεί να απειληθεί η θέση εργασίας του, ειδικά αν είναι σε κάποια τεχνικά αντικείμενα, μέσα από την εισδοχή της τεχνητής νοημοσύνης σε μεγάλες εταιρίες, ίσως και στο κράτος, γενικότερα στην κοινωνία μας. Τι απαντάτε σε αυτό? Κοιτάξτε να δείτε. Η αλήθεια είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη πραγματικά σε ένα βαθμό απειλεί την εργασία κυρίως, αλλά και τα δικαιώματα θα λέγω συνολικά. Αλλά αυτό πάντα η τεχνολογία είναι ένα πράγμα που δεν μπορείς να πεις ότι είναι ουδέτερο, παρόλο που έτσι ξεκινάμε πάντα λέγοντας ότι η τεχνολογία είναι κάτι ουδέτερο. Δεν είναι κάτι ουδέτερο τεχνολογία. Όμως παίζει πάρα πολύ ρόλο ο τρόπος που χρησιμοποιείται η τεχνολογία. Αυτό θα δείξει και την πορεία του ανθρώπου στο μέλλον. Βλέπετε ότι, π.χ., χρησιμοποιούμε πολύ έντονα την τεχνολογία παραγωγής ενέργειας και αυτό έχει υφέρει, ας πούμε, σε ένα μεγάλο πρόβλημα τον πλανήτη και έχουμε την κλιματική αλλαγή. Αντίστοιχα, αν κάνουμε μια κακή χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, όντως πιντεινεύει και η εργασία, πιντεινεύουν και κάποια θεμελιώδια δικαιώματα του ανθρώπου. Δεν πρέπει, όμως, να λειτουργεί αυτό ως τροχοπαίδι, διότι η τεχνητή νοημοσύνη, εμπνάλλει, έχει πολύ ευεργετικές εφαρμογές σε ένα μεγάλο πλήθος, ας το πούμε, εφαρμογών. Για παράδειγμα, το πίεμα που έδειξε πριν ο κ. Μεσαριτάκης, έδειξε στην ουσία πρακτικά ότι μπορεί με τη χρήση νέων σύγχρονων τεχνικών πολύ γρήγορα να γίνει μια διάγνωση μιας ασθένειας και άραμα αυτόν τον τρόπο να σωθεί μια ζωή. Η αντίστοιχα τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να κάνεις γρήγορα μια πρόβλεψη για το πώς εξελίσσεται μία πυρκαγιά και να μπορέσεις γρήγορα να τις βήσεις. Υπάρχουν πάρα πολλές εφαρμογές στην τεχνητή νοημοσύνη. Προφανώς μπορεί να βιωτιώσει και να απλοποιήσει τις δεκασίες στη δημόσια διοίκηση και γενικότερα να μειώσει την γραφειοκρατία. Είναι σίγουρο ότι θα πάντα έχουν να κάνουν το πώς χρησιμοποιείς κάτι και είναι σίγουρο ότι πρέπει οι ενεργοί πολίτες να έχουν τα μάτια τους και τα αφιά τους ανοιχτά, διότι πολλές φορές η χρήση τεχνολογίας δίκαιται με τον ενδεδεδημένο τρόπο. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα κακής χρήσης τεχνητής νοημοσύνης, για την πρόβλεψη ανθρώπων, όπου ένας αλγόρντος αποφασίζει αν θα προσλάβω τον α ή τον β και αυτό πρακτικά δεν είναι σωστό. Υπάρχει τέτοιο πράγμα. Βέβαια, ειδικά στην Αμερική χρησιμοποιείται κατά πολύ μεγάλο ποσοστό μια διαδικασία γρήγορη, ας το πούμε, αποδελητίωσης της φακέλων, της ηφειότητας, που γίνεται με κάποια κριτήρια που τροφοδοτούν ένα αλγόριθμο, ο οποίος με βάζει αυτά τα κριτήρια λέει εσύ κόβεσαι, εσύ εγκρίνεσαι. Άρα εκεί κλείπει τελείως η ανθρώπινη κρίση που θα πει ότι μπορεί να μην έχει αυτό το πρόσωπο αλλά έχει το άλλο, η στάθμιση. Αυτό σε ένα βαθμό έχει ήδη γίνει το recommendation σύστημα, δηλαδή οι προτάσεις που γίνονται από πλατφόρμες όπως είναι το YouTube, το Spotify ή το Facebook, το οποίο προσπαθεί να αναλύσει την συμπεριφορά μας αυτόματα και να μας δώσει περιεχόμενο που ταιριάζει πιο πολύ σε αυτό που αυτό νομίζει ότι τελικά μας ενδιαφέρει. Οπότε σε κάποιο βαθμό συμφωνώ απόλυτα με τον κύριο Μπόγρυ ότι η τεχνητή νομή είναι πολύ ενδιαφέρον, είναι σαν την ανακάλυψη του ηλεκτρικού ρεύματος. Χάθηκαν κάποιες δουλειές, δημιουργήθηκαν κάποιες καινούργιες αλλά σίγουρα άλλαξε δραστικά η κοινωνία και σε κάθε μεγάλη αλλαγή θα πρέπει να έχεις πάντα το νου σου και τη γνώση και την κατάρτιση και την αντίληψη του τι συμβαίνει για να μπορείς να προσαρμοστείς αλλά και να αντιμετωπιστείς σωστά. Δηλαδή το σύστημα, ας πούμε, προτάσεις καλή ώρα μπορεί να σου δώσει κάτι που σου αρέσει περισσότερο, άρα να βρεις πιο γρήγορα την πληροφορία που χρειάζεσαι, μια καλή χρήση, από την άλλη μπορεί να σε πολλώσει, μπορεί να σε κάνει δέκτη μονόπλευρο μηνυμάτων και να σε κάνει να αποξενωθείς από τη συνολική εικόνα που τελικά είναι και το πιο σημαντικό σε μια κοινωνία. Ναι αλλά ποιος θα βάλει το όριο, μια πολυεθνική που χρησιμοποιεί για το κέρο δώσει στην τεχνητή νοημοσύνη. Υπάρχει μια δράση διεθνής σε αυτό, στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει το act για την τεχνητή νοημοσύνη στο Ευρωκοινοβούλιο, το οποίο προσπαθεί ακριβώς να προνοήσει, που πια δεν προνοεί, προσπαθεί να προλάβει πια πράγματα που έχουν ήδη συντελεστεί, αλλά προσπαθεί να βάλει κάποιες κανονισμούς που θα σε ένα βαθμό διαμορφώνουν ένα πλαίσιο όπως είχε βάλει το αντίστοιχο κανονισμό για τα προσωπικά δοκιμανά, το ευρώ με το GDPR. Τώρα υπάρχουν τρία στην ουσία act που τρέχουν ταυτόχρονα, το digital market act, το digital services act, που είναι κυρίως για να κόψει λίγο ας το πούμε να εμποδίσει την παντοδυναμία των μεγάλων παικτών όπως είναι η Amazon, Google και λοιπόν. Και τώρα υπάρχει και το ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης, το act για την τεχνητή νοημοσύνη, που εκεί πραγματικά προσπαθούν να δουν πώς μπορούν να μην επιτρέψουν την πλήρια ας το πούμε αποχώρηση του ανθρώπινου παράγοντα από τη λήψη των αποφάσεων. Δηλαδή ναι μεν να μπορεί να υπάρχει ο αργόριθμος να βοηθάει, αλλά η τελική απόφαση σε ένα μεγάλο βαθμό να έγκειται στον άνθρωπο. Οπότε με αυτόν τον τρόπο κάπως δεν λέω ότι είναι μια τέλεια λύση, σε ένα βαθμό κάπως προλαμβάνεις αυτήν την πλήρια ας το πούμε υποταγή σε αυτό που θα σου πει ένας αργόριθμος. Γιατί και στο πλαίσιο μιας συνδυθνούς αγοράς που μπορεί πάρα πολλοί άνθρωποι να υποβάλλουν έναν φάκελο υποψηφιότητας για μια δουλειά, όντως να κάνει ένα ξεσκαρτάρισμα ο υπολογιστής, αλλά μετά ο άνθρωπος να παίρνει τους φακέλους με όντως τα τυπικά προσόντα και ουσιαστικά να προβένει στην κατάλληλη επιλογή. Αλλά είναι άλλο εξ αρχής να βγάλει το σύστημα ποιος θα προσληφθεί. Ακούγεται ως τρομακτικό, δηλαδή σε κάποιον που δεν είναι το αντικειμένο ακούγεται ως τρομακτικό αυτό το πράγμα. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι για να μπορέσουμε, είτε να διατηρήσουμε τη δουλειά μας, είτε να διατηρήσουμε τα δικαιώματά μας, είτε να διατηρήσουμε, ας πούμε, την ελευθερία μας, θα πρέπει να καταλάβουμε τι είναι η τεχνητημιμοσύνη. Δηλαδή είναι πολύ σημαντικό ο άνθρωπος να μην αποφεύγει να μάθει την τεχνητημιμοσύνη. Το αντίθετο, να προσπαθεί να ζητάει και από αυτούς που την χρησιμοποιούν να την κάνουν εξηγήσιμη, διαφανή. Δηλαδή να μην τρέχει ένας αλγόριθμος και βγάζει ένα αποτέλεσμα και να μην ξέρουν ποιο το έβγαλε. Θα πρέπει να είναι πλήρως εξηγήσιμο και πλήρως διαφανές το αποτέλεσμα ως προς τον τρόπο με τον οποίο παρήθηκε. Στο μεταξύ, είναι αχανί τα παραδείγματα. Να πω γιατί είναι απλό και καθημερινό να μου πείτε αν αυτό είναι τεχνητή νοημοσύνη. Είναι μια εταιρεία καλλιντικών που στέλνει στη φωτογραφία του προσώπου σου και μέσα σε δευτερόλεπτα σου βγάζει ποιος αριθμός make-up σου ταιριάζει. Ποια απόχρωση αυτό χρησιμοποιεί η τεχνητή νοημοσύνη. Φαντάζουμε σαν ένα κίνδυνο. Δεν είμαστε βέβαιοι. Ή μέχρι σου φτιάχνει το make-up από την αρχή εκείνη την ώρα με υλικά να γνωρίζει... Κάποιος που είναι καταναλωτής της πώς μπορεί να ξέρει ότι είναι τόσο καταναλώνει τεχνητή νοημοσύνη. Και αν έχει νόημα να το ξέρει αν δεν χρειάζεται και καν. Αν έχει facebook καταναλώνει. Κάτι τόσο απλό γιατί facebook έχει μισή υφήλειο. Το ίδιο, όλες οι πλαθφόρμες ταινιών. Netflix, Hulu, Disney. Ό,τιδήποτε από όλα αυτά βασίζονται πάνω σε αυτό. Άρα χρειάζονται και κάποιοι κανονισμοί να το ρυθμίζουν. Σας λέω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση τουλάχιστον έχει δείξει την ευαισθησία... να ενσκύψει σε αυτό το θέμα και να δει πώς μπορεί να το ρυθμίσει. Και στο βαθμό μπορεί να ρυθμιστεί κιόλας. Σχετικά με τις επικοινωνίες με οπτικές είναι... τι τεχνολογικές εξελίξεις υπάρχουν εκεί. Και αυτές ακόμα οδηγούνται σε ένα βαθμό από την εξέλιξη τεχνητής νοημοσύνης. Δηλαδή, ακριβώς επειδή υπάρχει ανάγκη επεξεργασίας πολλών δεδομένων και σε πολύ μεγάλους ρυθμούς... πρακτικά απαιτείται και μια γρήγορη διασύνδεση των υπολογιστικών συσχημάτων μεταξύ τους. Άρα αυτή η γρήγορη διασύνδεση που γίνεται με τα κέντρα δεδομένων... τα λεγόμενα data centers, το cloud που λέμε, οι διδαθομιλουμένοι... απαιτεί μεγαλύτερη διασπόρα αυτών των clouds να πάνε σε περισσότερα σημεία στον πλανήτη... και απαιτεί και πολύ γρήγορες συνδέσεις μεταξύ τους. Οπότε στην ουσία όλες αυτές οι συνδέσεις... και η παραγωγή του νέου περιοχομένου που γίνεται σε ελληνικούς ρυθμούς... απαιτεί διαρκή αύξηση της ικανότητας επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών σημείων. Οπότε, ενώ ας πούμε πριν από 30 χρόνια είχαμε στο σπίτι μας τα γνωστά voice modem... που έκαναν και τον φόρυγο, θυμάστε χάρη. Και μας καταλαβαίναν αμέσως ότι μπαίνουμε στο ίντερνετ. Και καταναλώ να μη ξέρω εγώ ελάχιστα kilobit το δευτερόλεπτο, τώρα το λέω τη λέξη... γιατί δεν ξέρουν και τα παιδιά πια, όχι μόνο οι φοιτητές μας εδώ, αλλά και στο σχολείο. Σήμερα τα megabit δεν φτάνουν, συζητάμε για gigabit στα σπίτια... και μέσα στα κέντρα δεδομένων συζητάμε για εκατοντάδες... και πάνω από χίλια gigabit, δηλαδή τα terabit που λέμε το δευτερόλεπτο... για να γίνουν κάποιες διασυνδέσεις, οι οποίες περισσότερες από αυτές... ασχολούνται στο να στείλουν δεδομένα σε αλγορίθμους παιχνιτής με μουσίνης... για να κάνουν γρήγορα την επεξεργασία. Σε όλη αυτήν την ηλικιώδη, ας το πούμε, ανάγκη για περισσότερη χωρητικότητα... πως λέμε και περισσότερον κοδεδομένα με το να διακινείται... βασικό και πρωταρχικό ρόλο παίζει η φωτονική και εδώ... και οπτικές επικοινωνίες, η φωτονική με τα λέζερς που στέλνουν το φως... με τις φωτοδιώδες που το ανοιχνεύουν, με γρήγορες συσκευές που αναβοσβήνουν το φως... για να διαμορφώνεται γρήγορα και να στέλνει την πληροφορία. Φανταστείτε ένα φακό που αναβοσβήνει σε τρεις εκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο... για να μπορέσει να στείλει γρήγορα ένα σήμα. Πήχε για την ταχύτητα του ίντερνετ στην καθημερινότητα του πολίτης που το βλέπει. Το πολίτης το βλέπει ότι πάει με το κινητό του οπουδήποτε και θέλει να έχει δεδομένα... για να μπορεί να επικοινωνεί αυτά τα δεδομένα για να μπορούν να φτάσουν οπουδήποτε... πέρα από το δίκτυο της κινητής τηλεφωνίας που ξέρουμε ότι αναπτύσσεται. Πίσω από αυτό το δίκτυο υπάρχει ένα τεράστιο δίκτυο οπτικών ινών... που το τροφοδοτεί με δεδομένα. Συνεκάστοται χώρα δηλαδή στην Ελλάδα. Παντού, παντού. Βλέπετε ότι κάθε μέρα να σκάβουν τους δρόμους για να βάλουν οπτικές ίνες. Πάνε και σε κερές κινητής τηλεφωνίας, πάνε σε κέντρα δεδομένων, πάνε σε οργανισμούς, πάνε παντού... γιατί η ανάγκη για μεγαλύτερη διασύνδεση, ταχύτητες μεταγωγής των δεδομένων είναι τεράστια. Όλες αυτές οι υπολογίσεις που σας υπερπινουχίζουμε σε αριτάκι στο Facebook, το Netflix είναι όχι μόνο συσκευές ενεργοβόρες... γιατί διατημιουργείται εφαρμογές ενεργοβόρες, γιατί μέσα στα κέντρα δεδομένων... διακινείται ένας πίστευτος όγκος δεδομένων για να εξυπηρεθεί ο καθένας από εμάς... αλλά είναι και εφαρμογές που είναι, όπως λέμε, τρώνετο ευρωζώνης. Δηλαδή θέλουν πολύ μεγάλο όγκο δεδομένων για να μπορέσουν να λειτουργήσουν. Και γι' αυτό χρειαζόμαστε τις οπτικές συνείσεις και τις οπτικές τεχνολογίες... για να μπορέσει να επιτρεφθεί αυτό. Αν κοιτάξετε, ας πούμε, τους χάρτες που υπάρχουν, ας πούμε, με τον παγκόσμιο χάρτη... όπως βλέπαμε παλιά τις οδεύσεις για τα καράβια και που συνδέουν τις διαφορετικές υπήρους και τις διαφορετικές χώρες... τώρα υπάρχουν οδεύσεις πολλών καλωδίων που είναι εγκαταστημένα και μέσα στον οκεανό και μέσα από το έδαφος... για να διασυνδέσουν όλους εμάς στο διαδίκτυο, στο ίντερνετ, με αυτές τις συλληγιώδεις ταχυτητές που όλο και αυξάνουν κάθε μέρα. Να πούμε, όμως, εδώ ότι έχουμε και το εργαστήριο, η μονάδα, ξεκινόσαμε μια κοινή ιδέα με τον Γύριο Μπόβρι. Προσφάτως έχουμε αποκτήσει μια παγκόσμια πατέντα πάνω σε αυτό, σε συνεργασία με ένα από τα μεγαλύτερα ιστιτούτα μικροελεκτρονικής... στην Ευρώπη, το IMEX, το Βέλγιο, το οποίο είναι ένα φωτωνικό σύστημα νευρομορφικής υπολογιστικής... το οποίο μπορεί να χρησιμοποιείται για τηλεκοινωνίας και επιτρέπει ουσιαστικά σχεδόν το δεκαπλασιασμό των αποστάσεων... που μπορούν να φτάσουν οπτικές διασυνδέσεις σε πολύ μεγάλους υψηλούς ρυθμούς, σε κέντρα δεδομένων που διασυνδέονται μεταξύ τους... και είναι μια πολύ κομψή και πολύ λιγότερο ενεργοβόρος εφαρμογή σε σχέση με ό,τι υπάρχει στιγμή. Και υπάρχουν πολλές εταιρίες, η Huawei και άλλες, που έχουν δείξει ενδιαφέρον για το συγκεκριμένη δραστηριότητα που έχει το εργαστήριό μας... και την έχουμε εδώ υλοποιήσει μαζί και ξεκλειδώνει περιετέρου αυτό που λέμε το reach, το πόσο μακριά μπορούμε να πάμε τελικά... Έχετε κάνει και κατοχύρωση με πνευματικά δικαιώματα, άρα μπορεί να αγοραστεί αυτή η εφαρμογή από μια εταιρεία. Πώς γίνεται? Ναι, είμαστε τώρα σε συζητήσεις με μεγάλους παίκτες, όπως πήγε ο Γιώργος Σαρνιτάκης, και με τη Huawei και με την Nvidia. Αυτό είναι πραγματικά είδηση. Ναι, μήπως μπορέσουμε και αξιοποιήσουμε εμπορικά. Εντάξει, ακόμα δεν έχουμε καταλήξει στον τρόπο... αλλά θεωρούμε ότι είναι μια ιδέα που πραγματικά αλλάζει το τοπίο σε αυτή την ανάγκη που σας είπα πριν... και πολύ σωστά έκανες χάρη και το έθεση για το χάτσι, δεν το έβαλα στον προσκήνιο. Τα λέμε και πού. Εννοείται, ναι. Είναι μια ιδέα πραγματικά που προσπαθεί να επιτύχει τα ίδια πράγματα με όλες τις υπόλοιπες ιδέες... που αυτή τη στιγμή υπάρχουν συνηφιστά μένια στον τεχνολογία, αλλά σε πολύ μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση. Και αυτό το ζητούμε ενώ πια, διότι όλες αυτές τις τεχνολογίες επικοινωνιών... ναι, μην αυξάνουν την ικανότητα επικοινωνίας, αλλά αυξάνουν πάρα πολύ και το ενεργειακό τους αποτύπωμα... και πλέον αρχίζουν και γίνονται αρκετά επιθετικές σε αυτό που λέμε... στο πώς η ενέργεια καταναλώνεται γι' αυτές τις συγκεκριμένες δραστηριότητες. Κοιτάτε και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Σαφέστατα, είναι το νούμερο ένα που πρέπει να κοιτάξεις όταν θέλεις να προτείνεις κάτι καινούριο. Δεν τους αρκεί πια να τους πεις ότι εγώ μπορώ να σου φτάσω 100 τεραμπίτ στα τόσα χιλιόμετρα... θα σου πω άλλως πες μου πόση ενέργεια χρειάζομαι για να το εμπενδύσω... και να το εγκαταστήσω και κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του. Και εκεί πρέπει να είσαι ακριβής. Το μεγάλο πλεονέκδοτο της νευρομορφικής που λέγαμε πριν, ότι το κάνουμε πιο γρήγορα... και καταναλώνουν πολύ λιγότερη ισχύ. Οπότε όλα τα συστήματα που προτείνουμε, αυτό είναι το βασικό της πλεονέκδοτος. Το ενεργειακό της αποτύπωμα είναι τόσο χαμηλό που γίνεται ελκυστικό... όχι μόνο για τηλεκοινωνίες αλλά όπως είδαμε στο πείραμα για την επεξεργασία εικόνων... ή και για άλλες χρήσεις που δοκιμάζουμε την ίδια λογική και την ίδια ιδέα... να τα εφαρμόσουμε στην άμεση επεξεργασία εικόνων και βλέπουμε ότι μπορούμε να μειώσουμε κατά 90%... το μέγεθος των δικτύων που χρησιμοποιούμε άρα και της ενεργειακής κατανάλωσης... με τέτοια τρικ νευρομορφικής. Άρα και οι εταιρείς αυτές οι κολοσυδίκητοι να πλώσουν την εξέλιξη ανευθυμήματος. Σαφέσταται, ναι. Και αυτό είναι και η μοναδική ιδέα του φωτός. Και αυτό και εμείς προσπαθούμε πάρα πολύ να αναδείξουμε αυτήν την ικανότητα του φωτός... να κάνει πράγματα γρήγορα αλλά με πολύ μικρή κατανάλωση. Το φως πραγματικά μπορεί να λειτουργήσει σε πολύ μεγάλες ταχύτητες... δηλαδή να γίνουν επεξεργασίες και υπολογισμοί σε πολύ μεγάλες ταχύτητες... σχεδόν με μηδενική κατανάλωση. Ενώ στα ηλεκτρονικά δεν μπορώ να το πεις αυτό. Και προφανώς και στα ψηφιακά ηλεκτρονικά ακόμα χειρότερα. Άρα λοιπόν, νομίζουμε, είναι μια βασική μας πεποίθηση... ότι το φως μπορεί να παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο. Φως αυτό που καταλαβαίνει ο καθένας από εμάς. Το φως, όχι το διάχειτο φως που βλέπουμε με τα μάτια μας... αλλά ένα φως παράγεται από μια πηγή laser... σαν και αυτά τα laser που χρησιμοποιούν τα παιδιά στα γήπεδα... για να τυφλώνουν τους αντίπαλους παίκτες. Λίγο πιο εξελιγμένες πηγές, οι οποίες μπαίνουν μέσα σε δικές οδεύσεις... και το φως με διάφορες υπερθέσεις και ας το πούμε συνθέσεις... με διάφορες άλλες οδεύσεις που έχουν φωτός από άλλες πλευρές... μπορούν να κάνουν κάποιες πράξεις και κάποιους πολογυρμούς... οι οποίοι γίνονται σε πολύ μεγάλη ταχύτητα... και με πολύ μικρή ενέργεια και κατανάλωση. Θα δείξουμε και πάνω σε αυτό πείραμα ή όσο? Δεν μπορούμε να δείξουμε. Περιμένουμε να μας έρθουνε κάποια ολοκληρωμένα κυκλώματα από τα δύο προγράμματα... αλλά κατιστέρησαν, ίσως, σε επόμενη εκπομπία. Θα δείξετε πείραμα, κύριε Μπόγρα, απλά δεν θα είναι πάνω σε αυτό... που αυτό μας φέρνει και στη τελευταία μας ερώτηση. Πόση οπτική ίνα μπορεί να είναι και στη τήρας για την ανίχνευση σεισμών... και άλλων γεωφυσικών φαινομένων, να βάλουμε μέσα και τη φύση. Γιατί η φύση, δεν ξέρω, εάν γίνονται διάφορες φυσικές καταστροφές, πώς θα μπορούσε... ακόμα και να γκρεμίσει τέτοιες προσπάθειες στο μέλλον. Ναι, έχετε δίκιο. Θα σκέφτονται κάποιοι αυτά, φαντάζω. Σαφέσταται. Κοιτάξτε, τώρα ο άνθρωπος έχει διάφορα δίκτυα... ποια εξαπλώσεις σε όλη την ανθρωπότητα... και ένα από αυτά είναι και το δίκτυο των οπτικών ίνών οπτικών φαινομένων. Είμαστε τυχεροί, γιατί αυτό το δίκτυο μπαίνει σε περιοχές... που δεν υπάρχει κανένα άλλο ανθρώπινο δημιούργημα. Για παράδειγμα, στους οκεανούς. Όλη η πληροφορία του ίντερνετ που φέρνει από την Αμερική και έρχεται στην Ευρώπη... στην ουσία, την κουβαλάνε κάποια καλώδια οπτικής ίνας... που είναι μέσα στον οκεανό που δεν τα βλέπουμε εμείς. Αλλά υπάρχουν, είναι εκεί. Αυτά τα καλώδια έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί... για να μπορούν να ανοιχνεύουν φυσικά ή και ανθρωπογενεί φαινόμενα. Μια δραστηριότητα που έχουμε και εμείς αναπτύξει εδώ... και στην οποία συμβάλλουν και άλλοι συνάδελφοι από άλλα πανεπιστήμια... όπως ο κύριος Σίμος Ιερακλής που είναι από το δίμα των ηλεκτρολόγων εδώ... ο κύριος Σίμος Χρήστος που είναι από τη Θεσσαλία... ο κύριος Νίκας που είναι από το Καποδυστριακό... ο κύριος Μελής που είναι από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο... και ο κύριος Φίχνερ Ανδρέας που είναι από το ΕΤΧ στη Ζυρίχη... είναι λοιπόν μια δραστηριότητα που χρησιμοποιεί το εγκατεστημένο καλώδιο... άρα δεν χρειάζεται να κάνεις καινούργια εγκατάσταση... χρησιμοποιείς ό,τι υπάρχει να μπορείς να ανοιχνεύεις διάφορα φαινόμενα. Εμείς εγκαταστήσαμε μια δική μας πρωτότυπη διάταξη στο Μαρούσι στο ΝΟΤΕ... η οποία λειτουργήσε για περίπου ένα χρόνο... και κατέγραψε σχεδόν όλους τους μεγάλους σεισμούς που είχαν συμβεί εκείνη την περίοδο στην Ελλάδα. Τώρα θα μου πει κάποιος και τι να το κάνω εγώ αυτό... αφού μπορώ να έχω σεισμογράφος. Σεισμογράφος μπορείς να έχεις μόνο στη γη. Σε πύγια περιβάλλονται. Μέσα στη θάλασσα είναι δύσκολο να βάλεις σεισμογράφους. Και ειδικά στο βάθος, στη μέση του οκεανού. Η πτυκή είναι όμως υπάρχει, είναι εκεί, είναι εγκαταστημένη. Άρα, λοιπόν, αν χρησιμοποιείς την εκκαταστημένη πτυκή που είναι μέσα στο νερό και τη χρησιμοποιείς σαν αισθητήρα τέτοιων φαινομένων, μπορείς ίσως να δημιουργήσεις αυτό που λέμε ένα σήμα για άγγερη προειδοποίηση. Όχι πρόβλεψη, δεν θα πρόβλεψε κάτι πριν γίνει, αλλά μπορεί να γίνει τη χρονική στιγμή αλφα... και εσύ μέσα σε δευτερότητα να ειδοποιείς την ακτή ότι είχε ένα σεισμός στα 500 χιλιόμετρα, στα 1.000 χιλιόμετρα μακριά και πρέπει σύγουρος σύντομα να φύγετε από εκεί γιατί μπορεί να γίνει ένα τσουνάμι. Είναι, λοιπόν, μια δραστηριότητα που έχει κεντρίστημα ενδιαφέρον πολύ μεγάλων παιχτών που έχουν ειδικά τους καλώδια και εγκαταστημένα δίκτυα, όπως είναι η Google. Και μάλιστα ενδιαφέρθηκε και τη δική μας διάταξη. Και θεωρώ ότι θα έχει μέλλον, διότι δεν είναι μόνο για να βλέπεις γεωφυσικά φαινόμενα. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις μέσα στην πόλη για να μετράς ανθρωπογεννή δραστηριότητα, την κίνηση στους δρόμους, ας πούμε, και πώς αυτή επηρεάζει τα καλώδια. Ακόμα και για εφαρμογές ασφάλειας, ας πούμε. Αν κάποιος κάνει μια εχθρική εισβολή σε ένα περιβάλλον, θα μπορέσεις να το ανοιχνεύσεις από ένα καλόδι οπτικής ύνας, αν γίνεται υποθαλάσσια, ας το πούμε. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή εργοστάσια πυρηνικά στην Ευρώπη, που ενδιαφέρουν να εγκαταστήσουν έτια συστήματα για να αποφεύγουν εχθρικές κακόβουλες εισβολές, αποτέλεσης που θέλουν να δημιουργήσουν σαμποτάζ στο εργοστάσιο. Οπότε θεωρώ ότι είναι μια δραστηριότητα που μέσα σ' όλες τις υπόλοιπες που σας το υβάψουν, είναι και αυτή μια σημαντική δραστηριότητα του εργαστηρίου μας, της μονάδας εδώ, που πιστεύω ότι θα έχει μέλλον και θα έχει σύντομα και αυτή ίσως και εμπορική αξιοποίηση. Το πείραμα που θα δείξετε στον κόσμο που μας παρακολουθεί σε τι αφορά? Στην ουσία θα δείξουμε με ένα απλό τρόπο την αρχή λειτουργίας της τεχνικής για την ανοίγνευση σεισμών με τη χρήση οπτικής ύνας. Πάμε να το δούμε. Λοιπόν αυτό είναι ένα απλό σύστημα που θα δείξουμε για την ανοίγνευση δονίσεων που μπορεί να επιτύχει η οπτική ύνα. Δεν έχουμε κάνει την πλήρη πειραματική διάταξη γιατί είναι πολύ πιο πολύ πλοκή, αλλά δείχνουμε απλά την αρχή λειτουργίας εδώ. Στην ουσία έχουμε μια πηγή λέιζερ, αυτήν εδώ, η οποία εκπέμπει το φως. Το φως εισέρχεται κατά ένα μέρος στην οπτική ύνα που είναι εγκατεστημένη. Αυτή εδώ η κουλούρα έχει 50 χιλιόμετρα οπτικής ύνας και ένα άλλο κομμάτι μένει του φωτός τοπικά και συγκρίνει το φως που έχει ταξιδέψει με αυτό που παράγεται από το λέιζερ. Η σύγκριση επιτυχάνεται σε μία φωτοδίουδο. Θα δούμε τώρα ότι ακριβώς επειδή η οπτική ύνα είναι πολύ ευαίσθη στις μηχανικές δονήσεις, οποιαδήποτε μηχανική δόνη σπάνω στην οπτική ύνα, στο σήμα που φαίνεται στον παλμογράφο, θα δημιουργήσει μια διατεραχή. Το βλέπουμε ας πούμε εδώ, αυτή τη διατεραχή. Οπότε πρακτικά με κατάλληλη επεξεργασία του σήματος μπορούμε να μετατρέψουμε την οπτική ύνα σε ένα πολύ καλό ανοιχνευτή δονύσεων. Και εδώ δονήσεις μπορεί να είναι σεισμοί, μπορούν να είναι κακόβολες ενέργειες, μπορεί να είναι τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν στη πόλη, μπορεί να είναι πλοία που διέρχονται μες στη θάλασσα, ακόμα και κινήσεις ελαστικών μπορούμε να πιάσουμε που έχουν να κάνουν και με τα ζύματα της κλιματικής αλλαγής. Αυτό λοιπόν είναι η πραγματική διάταξη που προφαρμόσαμε και χρησιμοποιήσαμε για την αλληλεγγύηση σεισμών στο δίκτυο τότε. Πόσα άτομα πασχολούνται σε αυτό εδώ το εργαστήριο και επίσης πόσα έργα τρέχουν αυτή τη στιγμή. Αυτή τη στιγμή έχουμε εφτά υποψήφιους διδακτωρές, οι οποίοι είναι άλλοι ενιαγραμμένοι στο Παδάλι, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και έχουμε και έναν διδακτωρό από το Πολιτεχνείο, ο οποίος εργάζεται σε μας εδώ. Και όλα αυτά τα παιδιά, όλοι αυτοί οι νέοι επιστήμονες, εργάζονται στην ουσία στις δραστηριότητες που σας είπαμε πριν. Άλλοι εργάζονται στο πείραμα αυτό της ευρωβουλικής υπολογιστικής, άλλοι εργάζονται στο πώς χρησιμοποιείται η ευρωβουλική υπολογιστική για τις επικοινωνίες. Άλλοι εργάζονται στο πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ευρωβουλική υπολογιστική εν γένη για να αντικαταστήσουμε αλογορίθμους της τεχνητής νοημοσύνης ενώ να καλύψουμε κάποια κομμάτια με αυτές τις διατάξεις. Και στα ερευνητικά μας έργα, χάρη πέσες για τα ερευνητικά έργα. Έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε βασικά δύο πανευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, το Νεοτέρικ και το Προμήθιος. Το ένα είναι αμυγός για φωτονικά ενευρωμορφικά συστήματα και έχουμε και την τεχνική διεύθυνση ολόκληρο του έργου, στο οποίο συμμετέχουνε πανεπιστήμια από όλη την Ευρώπη, το Πολυτεχνείο της Βαλένθια, η IBM, μεγάλες εταιρίες όπως είναι τα ερευνητικά στάσεα ελετής στη Γαλλία. Το δεύτερο πρόγραμμα λέγεται Προμήθιος. Ασχολείται και αυτό με την ενευρωμορφική, αλλά πρακτικά προσπαθούμε να πάμε σε ένα επίπεδο παραπάνω και να συνδυάσουμε για πρώτη φορά την ενευρωμορφική υπολογιστική μαζί με την κυβαντική υπολογιστική. Οπότε να φτιάξουμε κοινούς κυβαντικούς και ενευρωμορφικούς επεξεργαστές χρησιμοποιώντας φωτονική τεχνολογία, στο οποίο είναι και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και σε αυτό έχουμε την τεχνική διεύθυνση του πολόκληρου έργων. Έχουμε ακόμα δύο έργα, ένα έργο που έχει να κάνει με το ΕΛΙΔΕΚ του κ. Μπόγρυ που έχει να κάνει πάλι με την ενευρωμορφική, αλλά επικεντρώνονται κυρίως με τις τηλεπικοινωνίες και την επεξεργασία δεδομένων για τηλεπικοινωνιακά δίκτυα. Και ένα έργο που είναι στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου από την άλλη, το SEF-IT, το οποίο έχει να κάνει με τη δημιουργία συστημάτων ασφαλείας βασισμένα στο φως και στη φωτονική, το οποίο κι αυτό ολοκληρώνεται σε λίγο. Να πούμε δημόσια και ότι αναμένετε τον Ιούλιο να γίνει ένα μεγάλο workshop το οποίο θα φιλοξενήθη στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και θα έχει ανθρώπους της συγκεκριμένης επιστήμης από όλα τα κράτη του κόσμου ή της Ευρώπης. Είναι ένα πολύ έτσι ευλυματικό workshop για το Πανεπιστήμιό μας. Το διοργανώνουν τρία ερευνητικά προγράμματα, το νεοίτερ και το προμήθειο που είμαστε εμείς και το πλασμόνιακ που είναι ένα αντίστοιχο ερευνητικό έργο στο οποίο προίσταται ο κ. Πλέρος που είναι από το Αριστοτέλεο Πανεπιστήμης Θεσσαλονίκης και στην ουσία έχουμε προσκαλέσει την παγκόσμια αφρόκρεμα στο αντικείμενο της νευρομορφικής υπολογιστικής και της Γκβατικής είναι κάποιοι συνάδελφοι που θα έρθουν. Όλοι με χαρά ήθελαν να έρθουν και στο Πανεπιστήμιό μας να κάνουν ένα συμμετέχωμα σε αυτό το workshop και νομίζω ότι θα είναι ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον workshop και για τους φοιτητές μας και για τους εναδέλφους γιατί πραγματικά θα αναδείξει τη δυναμική αυτής της επιστημονικής περιοχής και τις εφαρμογές της. Γιατί ο τίτλος του είναι νευρομορφική υπολογιστική φωτονική και εφαρμογές. Άρα στην ουσία δεν θα μείνει μόνο στην απλή ανάδειξη της επιστήμης, αλλά και που εφαρμόζεται. Θα είναι ανοιχτό και για το κοινό. Ναι, πρέπει να γίνει κάποιο registration, που λέμε, κάποια εγγραφή, χωρίς όμως έξοδα δωρεάν, αλλά πρέπει να γίνει κάποια στιγμή σχετικά νωρίς, μέχρι τις 10 Ιουνίου, για να μπορούμε να ξέρουμε και εμείς να προγραμματίσουμε όσο ο κόσμος περιμένουμε. Επειδή υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον... Ποια είναι η ημερομηνία συγκεκριμένες? 13 και 14 Ιουλίου θα είναι. Άρα μπορεί κάποιος ενδιαφερόμενος να το βρει και στις αντίστοιχες ιστοσελίδες του τμήματος. Ναι, να το βρει στο ερευνητικό εργαστήριο την ιστοσελίδα και να γραφτεί. Και θα υπάρχει και η δυνατότητα, επειδή πολλοί φοιτητές μου και από το Αιγαίο, και από εδώ μου το ζητήσανε και εμένα και τον Αντώνιο, θα υπάρχει και δυνατότητα απομακρυσμένης παρακολούθησης, γιατί πολλοί μπορεί να μην είναι εκείνη την περίοδο στην Αθήνα, και θεωρώ ότι είναι ένα μοναδικό γεγονός που έχει προσκαλείς ανθρώπους από το MIT, ανθρώπους από την Οξφόρδη, οι οποίοι θα έρθουν όλοι να μιλήσουν, οι οποίοι είναι διακεκριμένοι στο χώρο και ηγούνται αυτής της επιστημονικής περιοχής, και νομίζω ότι και οι προπτυχιακοί φοιτητές, και οι μεταπτυχιακοί φοιτητές, και οι υποψήφιοι διδάκτορες που ασχολούνται κυρνικά με το κομμάτι της τεχνητής νομοσύνης, αξίζει τον κόπο τουλάχιστον να το παρακολουθήσουμε. Ναι, θα έρθω και εγώ να γράψω το τελικτήριο. Είστε ευπρόζεπτο. Ευχαριστώ πολύ. Άρα 13 και 14 Ιουλίου επαναλαμβάνουμε και να μπούν να κάνουν εγγραφή όσοι ενδιαφέρονται, οπότε δεν ξέρω αν θέλετε να κλείσουμε με κάποια άλλη επισήμασή. Το γεγονός ότι καταφέραμε δύο διαφορετικά πανεπιστήμια να φτιάξουμε από κοινό μια ρευνητική μονάδα και να συλλειτουργούμε με απόλυτη ερμονία και απόλυτη συνενόηση, πρέπει να είναι ίσως το μοναδικό υπόδειγμα στην Ελλάδα. Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλο. Μπορεί να είναι μεγαλοστομία αυτό, αλλά θεωρώ ότι είναι ένα υπόδειγμα που δείχνει ότι μπορούμε να συνεργαζόμαστε και δεν χρειάζεται να ανταγωνιζόμαστε. Πρωτίστος πρέπει να προσπαθούμε στα πανεπιστήμια να συνεργαζόμαστε. Έχουμε κάνει και μνημόνες συνεργασίας για να είμαστε απολύτως διασφαλισμένοι, αλλά επί της ουσίας η ένωση των δύο δεν παράγει διπλάσιο αποτέλεσμα, παράγει πολύ πολύ πιο μεγάλο αποτέλεσμα. Αλλά φαντάζουμε με κοινές αρχαίες αξίες, όραμα, γιατί όλα αυτά προϋποθήθονται για την καλή συνεργασία. Αμοιβαία συνενόηση, αμοιβαία αγάπη, γιατί εγώ τον αγαπάω το χάρι, δεν είναι μόνο θέμα συνενόησης. Και αμοιβαία αντίληψη για το τι είναι επιστήμη και το τι είναι πανεπιστήμιο, γιατί και αυτό είναι σημαντικό. Νομίζω η έννοια της ακαδημαϊκότητας πλειοαντώνης και η έννοια του σεβασμού. Δηλαδή να σεβεσαι βαθιά των άλλων, είναι σαν ένα πετυχημένο γάμο. Πρέπει πρώτα να σεβονται ο ένας τον άλλο, αν σεβεσαι τον άλλο θα λειτουργήσουν όλα. Χαίρομαι πολύ που αναδείξαμε, λοιπόν, την κοινή σας προσπάθεια. Ελπίζω ότι έχει φανεί χρήσιμη και σε φοιτητές που μπορεί στο μέλλον να έρθουν εδώ ως ερευνητές. Δηλαδή και αυτή λαμπάρνει τη γνώση ότι φίσταται κάτι τέτοιο στο πανεπιστήμιο, δυτικής αττικής, και έχει τεράστια πίξη και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό από ό,τι καταδείξαμε. Ευχαριστούμε την παρουσία σας στη σημερινή μας εκπομπή και εσάς κύριε Μησαριτάκη. Ευχαριστούμε και όλους εσάς που μας παρακολουθήσατε. Καλή Ανάσταση, Καλοπάσχα, γεια σας! |
