| Διάλεξη 1: Ας προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε. Ας προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε. Ας προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε. Ας προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε. Ας προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε. Γεια σας αγαπητές φίλες και φίλοι. Στο μεταπτυχιακό το θεσμό Ευρωπαϊκών λαών 19ου του 20ου αιώνα από την πλευρά του εκκλησιαστικού δικαίου και στο πρώτο έτος θα ασχοληθούμε με το δίκαιο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας σε σύγκριση με το κανονικό δίκαιο της Λατινικής Εκκλησίας. Το κανονικό δίκαιο της Καθολικής Εκκλησίας αποτελείται από τρεις παππικούς νόμους δηλαδή από την αποστολική διάταξη ή παππικό νόμο που κυρώνει τον κώδικα κανονικού δικαίου της Λατινικής Εκκλησίας από την αποστολική διάταξη ή παππικό νόμο που κυρώνει τον κώδικα κανόνων των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών το έτος 1990, της Λατινικής Εκκλησίας είναι το 1983 και από την αποστολική διάταξη ή παππικό νόμο για τη Ρωμαϊκή Κουρία δηλαδή για την κεντρική οργάνωση και διοίκηση της Αγίας Έδρας η οποία είναι η κεφαλή της Καθολικής Εκκλησίας. Επειδή οι δύο κώδικες είναι εκτεταμένοι από άποψη άρθρων τα οποία σε αυτούς τους δύο κώδικες δεν αποκαλούνται άρθρα λακανώνες γι' αυτό θα επιλέγουμε προκειμένου να κάνουμε τη σύγκριση με το δίκιο της Ρωσικής Εκκλησίας ορισμένους θεσμούς της Ρωμαϊκά Καθολικής Εκκλησίας οι οποίοι περιέχονται στον κώδικα κανονικού δικαίου της Λατινικής Εκκλησίας. Αρχικά ας αναφερθούμε στα περιεχόμενα του κώδικα κανονικού δικαίου της Λατινικής Εκκλησίας. Πριν όμως αναφερθούμε πρέπει να πούμε τι σημασία έχουν αυτά τα εσωτερικά δίκια είτε της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας είτε της Καθολικής Εκκλησίας. Τι σημασία έχουν για τα κρατικά δίκια. Ως γνωστόν τα ευρωπαϊκά κράτη προβλέπουν διαδικασίες για την απόκτηση νομικής προσωπικότητας από τους θρησκευτικούς οργανισμούς. Αυτές οι διαδικασίες και οι όροι απόκτησης νομικής προσωπικότητας είτε προβλέπονται με ειδικές διεθνείς συμφωνίες σε σχέση με την Καθολική Εκκλησία, οι οποίοι συνάπτονται από τα κράτη με την Αγία Έδρα, όπως για παράδειγμα στην Αυστρία. Είτε οι όροι και η διαδικασία απόκτησης νομικής προσωπικότητας από τους θρησκευτικούς οργανισμούς προβλέπονται από τους νόμους των κρατών. Αυτό και οι νόμοι μπορεί να είναι είτε ειδικοί για τα θρησκεύματα, αλλά μπορεί να είναι ο αστικός κώδικας σε κάποιες χώρες όπως την Γερμανία και την Ολλανδία, που περιέχουν μια εξαίρεση για τους θρησκευτικούς οργανισμούς, οι οποίοι στο καταστρατικό τους μπορεί να ρυθμίζουν δηλαδή το καταστρατικό τους όσον αφορά την οργάνωση και τη διοίκησή τους με βάση τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Οι τρεις παππικοί νόμοι τους οποίους αναφέραμε προηγουμένως για την Καθολική Εκκλησία συνειστούν το εσωτερικό της δίκιο, δηλαδή το καταστρατικό της. Αν δούμε αυτούς τους τρεις παππικούς νόμους, τις τρεις αυτές αποστολικές διατάξεις από την σκοπιά του κρατικού δικαίου όσον αφορά την απόκτηση νομικής προσωπικότητας κατά το κρατικό δίκιο. Το εσωτερικό καταστρατικό της Ρωσικής Εκκλησίας, ο καταστατικός της χάρτης δηλαδή, ο οποίος ψηφίζεται από την ίδια τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, από το αρμόδιο οργανώ της, το νομοθετικό και όχι από τη βουλή της, δηλαδή από τη δούμμα. Είναι και αυτό ένα εσωτερικός νόμος, ένας εσωτερικός καταστρατικός χάρτης όπως προείπα, ο οποίος λαμβάνεται υπόψη όταν συντάσσονται τα καταστρατικά των θρησκευτικών οργανισμών της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, σε σχέση με την απόκτηση νομικής προσωπικότητας από τους θρησκευτικούς της οργανισμούς. Ο Κώδικας Κανονικού Δικαίου της Λατινικής Εκκλησίας αποτελείται από επτά βιβλία. Το πρώτο βιβλίο «Γενικές Διατάξεις», το δεύτερο βιβλίο «Ο Λαός του Θεού», το τρίτο βιβλίο «Για τη Διδακτική Αποστολή της Καθολικής Εκκλησίας», το τέρτατο βιβλίο «Για την Αγιαστική Αποστολή της Καθολικής Εκκλησίας», το πέμπτο βιβλίο «Για την Εκκλησιαστική Περουσία», το έκτο βιβλίο «Για τις Κυρώσεις στην Καθολική Εκκλησία», και το έδωμε βιβλίο «Για τα διάφορα είδη δικονομίας». Το γενικό καταστατικό, ο καταστατικός χάρτης της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αποτελείται από τα εξής 23 τμήματα. Πρώτο τμήμα «Γενικές Διατάξεις», δεύτερο τμήμα «Η Τοπική Σύνοδος», τρίτο τμήμα «Η Αρχιερατική Σύνοδος», τέταρτο τμήμα «Ο Πατριάρχης Μόσχας και Πάσης Ρωσίας», πέμπτο τμήμα «Η Ιερά Σύνοδος», έκτο τμήμα «Το Ανώτατο Εκκλησιαστικό Συμβούλιο», έβδομο τμήμα «Η Διασυνοδική Παρουσία», όγδο τμήμα «Το Πατριαρχείο Μόσχας και οι Συνοδικοί Οργανισμοί», ένατο τμήμα «Τα Εκκλησιαστικά Δικαστήρια», δέκατο τμήμα «Η Αυτόνομες Εκκλησίες», ενδέκατο τμήμα «Η Μη Αυτόνομες Εκκλησίες», δωδέκατο τμήμα «Η Εξαρχίες», δέκατο τρίτο τμήμα «Η Μητροπολιτικές Περιφέρειες», δέκατο τέταρτο τμήμα «Η Μητροπόλης», δέκατο πέμπτο τμήμα «Η Επισκοπές», δέκατο έκτο τμήμα «Η Ενωρίες», δέκατο έβδομο τμήμα «Η Μονές», δέκατο όγδο τμήμα «Τα Θεολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα», δέκατο ένα το τμήμα «Η Εκκλησιαστική Οργανισμή» στο εξωτερικό, εικοστό τμήμα «Η Πηρουσία και τα Πηρουσιακά Στηχεία», εικοστό πρώτο τμήμα για τις συντάξεις, εικοστό δεύτερο τμήμα για τις φραγίδες και εικοστό τμήμα για τις τροποποίησεις στον καταστατικό χάρτη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Και ξεκινούμε με τις γενικές διατάξεις του καταστατικού χάρτη της Ρωσικής Εκκλησίας και όπου χρειάζεται θα κάνουμε συγκρίσεις με το κανονικό δίκαιο της Καθολικής Εκκλησίας και ειδικότερα με το κανονικό δίκαιο της Λατινικής Εκκλησίας. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία είναι πολυεθνική τοπική αυτοκέφαλη εκκλησία που τελεί σε δογματική ενότητα και σε λατρευτική και κανονική κοινωνία με τις άλλες τοπικές ορθόδοξες εκκλησίες. Η διαφορά μεταξύ της Καθολικής Εκκλησίας και της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι ότι η ΜΕΝ Καθολική Εκκλησία αποτελεί μια εκκλησία αυτοκέφαλη με έναν προκαθήμενο τον Πάπα ο οποίος έχει παγκόσμια δικαιοδοσία, πλανητική δικαιοδοσία, σε όλη την Καθολική Εκκλησία. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία αποτελεί μια τοπική αυτοκέφαλη ορθόδοξη εκκλησία. Όνωστον, η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι μια συνομοσπονδία, μια κοινωνία τοπικών αυτοκέφαλων ορθόδοξων εκκλησιών που είναι 14 τον αριθμό κατά τα δίπτυχα, δηλαδή κατά τον κατάλαβο των αυτοκεφάλων ορθοδόξων εκκλησιών που τηρείται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ενώ τα δίπτυχα, δηλαδή ο αντίστοιχος κατάλαβος που τηρείται από το Πατριαρχείο Μόσχα, ανεβάζει το αριθμό των τοπικών ορθόδοξων αυτοκεφάλων εκκλησιών σε 15, διότι προσθέτει και την Ορθόδοξη Εκκλησία Αμερικής. Η Ορθόδοξη Εκκλησία Αμερικής αποτελούσε στο παρελθόν, όταν ιδρύθηκε, την τσαρική εποχή, μία επαρχία της ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, επικομινιστικού καθεστότος, λειτούργησε στην πράξη σαν μία αυτόνομη εκκλησία, λόγω της διαφοράς των πολιτικο-οικονομικών καθεστότων των χωρών, των κομμουνιστικών από τη μία πλευρά και των καπιταλιστικών από την άλλη πλευρά. Το 1970, επί Πατριάρχη Μόσχα Σαλεξίου του Πρώτου, ανακηρύχθηκε η Ορθόδοξη Εκκλησία Αμερικής ως αυτοκέφαλη. Το αυτοκέφαλό της δεν αναγνωρίζεται όμως από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διότι υπάρχει μία διαφορά μεταξύ του Πατριαρχείου Κωνστινουπόλεως, το οποίο ακολουθείται από την πλειονότητα των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών και του Πατριαρχείου της Ρωσίας, το οποίο ακολουθείται από μία μειονότητα Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, ως προς το ζήτημα του ορθοδόξου εκκλησιαστικού οργάνου, οργή, τα αυτοκέφαλα, τα αυτόνομα, τα ημιαυτόνομα, καθεστόντα. Και συνεχίζομαι. Τόσο η Καθολική Εκκλησία, όσο και η Ρωσική Ορθοδόξη Εκκλησία, είναι πολυεθνικές, αποτελούνται δηλαδή από πολλά έθνη. Η Καθολική Εκκλησία έχει τη δική της δογματική ενότητα και τογματική, λειτουργική και κανονική, δηικητική ενότητα, ενία για όλη την Καθολική Εκκλησία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία αποτελείται από τις τοπικές αυτοκέφαλες ορθόδοξες εκκλησίες, έχει και αυτή τη δική της πνευματική ενότητα, η οποία αποτελείται από δύο σκέλοι ενότητας. Το ένα σκέλος είναι το δογματικό λατραυτικό και το άλλο σκέλος είναι το κανονικό, δηλαδή το διοικητικό. Το κανονικό σκέλος της Καθολική Εκκλησίας περιέχεται στους δύο κώδικες, οι οποίοι ρυθμίζουν λεπτομερός και από την κορυφή, δηλαδή από την Αγία Έδρα, η οποία εκατέχεται από τον Πάπα, οι οποίοι ρυθμίζουν λοιπόν αυτοί οι δύο κώδικες για τη Λατινική Εκκλησία και για τις Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες, ρυθμίζουν λεπτομερός τα κανονικά καθεστώτα, αφενός μεν της Λατινικής Εκκλησίας αφετέρου δε των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών. Όσον αφορά την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, τόσο για αυτήν όσον και για τις λυπές Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες ισχύει το κοινό κανονικό δίκιο, δηλαδή λέγουμε ιεροί κανόνες των Οικουμενικών, Τοπικών Συνόδων και των Αγίων Πατέρων, οι οποίοι προβλέπονται στις κανονικές υλογές όπως είναι αυτή τον άλλη Κεποτλή ή η προηγούμενη του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη. Εκτός από αυτούς τους ιερούς κανόνες, οι Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες δημιουργούν τους δικούς τους καταστρατικούς χάρτες τους σύγχρονους, όπως είναι αυτός τον οποίον εξετάζομαι στην παρούσα σειρά διαλέξεων του μεταπτυχιακού των θεσμών των ευρωπαϊκών λαών του πρώτου έτους. Ποια είναι η σύνθεση τώρα του Πατριαρχείου Μόσχας, δηλαδή ποιες είναι οι λεγόμενες κανονικές ενότητες, δηλαδή οι θρησκευτικοί οργανισμοί από τους οποίους αποτελείται η Ρωσκή Ορθόδοξη Εκκλησία. Είναι οι Αυτόνομες Εκκλησίες, είναι οι Μη Αυτόνομες Εκκλησίες, είναι οι Εξαρχίες, είναι οι Μητροπολιτικές Περιφέρειες, οι Μητροπόλεις, οι Επισκοπές, τα Βικαριάτα, τα Συνοδικά Τμήματα, οι Αρχιερατικές Περιφέρειες, οι Ενωρίες, οι Μονές, οι Αδερφότητες Ανδρών, οι Αδερφότητες Γυναικών, τα Θεολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, οι Ραποστολές, οι Αντιπροσωπίες και τα Μετώχια. Όλοι αυτοί οι τύποι θρησκευτικών και εκκλησιαστικών οργανισμών αποκαλούνται Κανονικές Ενότητες και αποτελούν τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία ή το Πατριαρχείο Μόσχαση. Η Καθολική Εκκλησία, η οποία αποτελεί μη αυτοκέφαλη Εκκλησία, με επικεφαλής την Αγία Έδρα, η οποία κατέχεται από τον Πάπα, αποτελείται από τη Λατινική Εκκλησία και επίσης από τις Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες. Η Λατινική Εκκλησία είναι ενιαία. Οι Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες είναι διαφόρων τύπων, διαφόρων ρυθμών, που προβλέπονται αυτοί οι ρυθμοί από τον Κώδικα Κανόνων των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών και αποτελούνται από αυτές οι Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες, είτε από πατριαρχικές εκκλησίες, είτε από μίζωνες αρχιεπισκοπικές εκκλησίες, είτε από μητροπολιτικές εκκλησίες, είτε από άλλες εκκλησίες ιδίου δικαίου. Συνεχίζομαι με την παράγραφο 3 των Γενικών Διατάξεων του Καθοστατικού Χάρτη της Ρωσκής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ποια είναι η δικαιοδοσία της Ρωσκής Ορθόδοξης Εκκλησίας, σε αυτό αναφέρεται η παράγραφο 3. Η δικαιοδοσία της Ρωσκής Ορθόδοξης Εκκλησίας περιλαμβάνει τα πρόσωπα του Ορθοδόξου δόγματος που διαβιούν στο κανονικό έδαφος της Ρωσκής Ορθόδοξης Εκκλησίας, το οποίο κανονικό έδαφος της Ρωσκής Ορθόδοξης Εκκλησίας εκτείνεται στη Ρωσική Ομοσπονδία, την Ουκρανία, τη Λευκορροσία, τη Μολδαβία, το Αζερμπαϊτσάν, το Καζακστάν, την Κίνα, την Κύριχησία, τη Λετωνία, τη Λιθουανία, το Τατζικιστάν, το Τρουκμενιστάν, το Ουσμπεκιστάν, την Εστονία, την Ιαπωνία, καθώς επίσης και άλλους Ορθοδόξους χριστιανούς που αποτελούν μέλη της Ρωσκής Ορθόδοξης Εκκλησίας και διαβιούν σε άλλες χώρες. Η διαφορά τώρα της Ρωσκής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Καθολικής Εκκλησίας είναι ότι η Καθολική Εκκλησία έχει κανονικό έδαφος όλο τον πλανήτη. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει κανονικό έδαφος τις χώρες τις οποίες αναφέραμε. Αρχικά, όταν θες πίστευτο καταστατικό, στην Παράλφο 3 δεν ήταν ενσωματωμένες η Κίνα και η Ιαπωνία. Παράλλον ότι τις χώρες αυτές, το Πατριαρχείο Μόσχας, είχε ιδρύσει από το παρελθόν την Αυτόνομη Εκκλησία της Ιαπωνίας στην Ιαπωνία και την Αυτόνομη Εκκλησία της Κίνας στην Κίνα, η οποία ανασυστήθηκε μετά το 2000, όταν συσφίχθηκαν οι σχέσεις, οι πολιτικές, οι οικονομικές, οι στρατιωτικές, οι διπλωματικές μεταξύ Ρωσικής Ομοσπονδίας και Κίνας. Δηλαδή, όταν λόγω αυτής της σύσφυξης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, αναπτύχθηκε εμπιστοσύνη του κομμινιστικού καθεστότος της Κίνας προς την Ρωσική Ομοσπονδία και στο Πατριαρχείο Μόσχας και γι' αυτό η Κίνεζική Ιεσία καταφέρθηκε, η Κίνεζική Ιεσία κατόπιν σχετικού αιτήματος της Ρωσικής Ομοσπονδίας και του Πατριαρχείου Μόσχας επέτρεψε την ανασύσταση και αναδιοργάνωση της Αυτόνομης Εκκλησίας της Κίνας, η οποία αποπτεύεται από το Πατριαρχείο Μόσχας ως γνωστό επικομμινιστικού καθεστότος, από τον ΜΑΟ δηλαδή και μετά, είχε στην πραγματικότητα περιουσθεί τόσο πολύ η δράση της Αυτόνομης Εκκλησίας της Κίνας ώστε όταν άρχισε η αναδιοργάνωση, μετά το 2000, της Αυτόνομης Εκκλησίας της Κίνας από το Πατριαρχείο Μόσχας, είχε βρεθεί να υπάρχει μόνο ένας υπέργειρος, Κινέζος, Ορθόδοξος, Ιερέας. Βέβαια, επειδή δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των Ορθοδόξων Αυτοκεφαλών Εκκλησιών ως προς την κορίγηση και του Αυτόνομου καθεστότος, γι' αυτό το λόγο το Πατριαρχείο Κωνστινοπόλεως δεν αναγνωρίζει τις Αυτόνομες Εκκλησίες του Πατριαρχείου Μόσχας, αλλά για το Πατριαρχείο Μόσχας ισχύουν τα καθεστότα τα οποία προβλέπονται από τον καταστατικό της χάρτη. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας. |
