| : Ευχαριστώ κι εσάς που είστε εδώ, αν και λίγο σκοτεινά, μου υποσχέθηκαν ότι θα ήταν περισσότερος ο σκοτάδι, για να μην βλέπω, για να μην αγχώνομαι, αλλά εντάξει. Η πρώτα συνα συμμετέχω σε αυτό το εβέντηση σήμερα, για να μην βλέπω, για να μην αγχώνομαι, για να μην αγχώνομαι, για να μην αγχώνομαι, για να μην αγχώνομαι, για να μην αγχώνομαι, για να μην αγχώνομαι, για να μην αγχώνομαι, για να μην αγχώνομαι. Η πρώτα συνα συμμετέχω σε αυτό το εβέντηση σήμερα, μου προκάλεσε μια πολύ μεγάλη ανησυχία και ξαφνιάστηκα, η αλήθεια είναι. Και ρώσα την Εβίνα, λέω, Εβίνα, εγώ ποια ιδέα θα μπορούσα να προωθήσω, ποια ιδέα θα μπορούσα να ακουστεί. Η Εβίνα μου απάντησε πολύ απλά, ότι η επιλογή μου να είμαι εθελόντρια τόσα χρόνια, αν τελειώνει. Εντάξει, η Ταραχεία έφυγε και να είμαι εδώ, μπροστά σας, εσείς και πολλοί, να σας διηγηθώ πως μια επιλογή που κρατά 27 χρόνια τώρα, έχει συμβάλλει πάρα πολύ στο να διαμορφώσει στασεις και αξίες της ζωής. Δύο σημαντικές επιλογές έχω κάνει στη ζωή μου, η μία να σπουδάσω, που την κάνουν περισσότεροι. και η δεύτερη, να ακολουθήσω τον δρόμο του θελοντισμού. Γεννήθηκα σε ένα χωριό που δεν είναι ούτε ορεινό ούτε παράθαλασιο. Και η αλήθεια του θέλω είναι πως το είχα ένα μεγάλο καημό, γιατί η αδιάφορη γεωγραφική του θέση δεν μου έδινε τις επιλογές να κάνω διαφορετικά πράγματα πέρα του να τριγώ και να μαζεύω ελιές. Δύο αγροδικές ασχολίες που από πολύ νωρίς μου φύτεψαν το μικρόβιο της φυγής. Οι γονείς μου αγρόντες βέβαια. Αγράμματοι, αλλά με υψηλό αίσθημα ηθικής, αξιοπρέπειας και σεβασμού. Είχαν αποδεχτεί την κοινωνικονομική θέση που η ίδια κοινωνία τους κατέτασε, χωρίς να διαμαρτυρηθούν και χωρίς να πονέσουν. Δεν το έδειχναν ίσως. Πονούσα όμως εγώ και δεν το έδειχνα κι εγώ επίσης, κάθε φορά που τους έβρεπε να γυρνάνε από τα χωράφια πεινασμένοι, βρεγμένοι, κουρασμένοι. Είχαν εκφράσει την επιθυμία να μη σπουδάσω, επειδή η μεγαλύτερη και μοναδική αδερφή μου το είχε αποδεχτεί πριν χρόνια αυτό και θεώρησαν ότι η δική μου επανάσταση ίσως διατάρασε την ηρεμία της οικογένειας. Ευτυχώς, με σύμμαχο την αδερφή μου, και να γνίαν το δικό μου, έδωσε εισαγωγές εξάσεις για το γυμνάσιο. Εκείνη την εποχή, δίναμε εισαγωγές εξάσεις στο γυμνάσιο. Και είμαι παλιά εγώ, μάλλον βρίσκομαι στην, πώς μου το είπε η κυρία Μαρή πριν, στην εφηβεία των γερατιών. Οπότε, μετά την επιτυχία μου αυτή, οι γονείς μου στάθηκαν δίπλα μου. Αποδέχτηκαν τη φυγή μου, την επανάστασή μου, τις σπουδές μου. Την επιλογή της χειρουργικής ειδικότητας που εκείνη την περίοδο, βέβαια, δεν ήταν και μια γυναική υπόθεση. Και πολύ θα ήθελα να είχα αυτά τα μαγικά γυαλάκια, που μας έδειξε το πρώε κύριο Σκιρτζής, πώς τον λένε κάπως έτσι, που θα μάθαινα πάρα πολύ εύκολα τη χειρουργική ειδικότητα, με λιγότερο κόπο και με λιγότερο βρίσιμο, πάνω από τα βιβλία της Ανατομίας. Γενικά οι γονείς μου αποδέχτηκαν ότι είχαν ένα παιδί κόντρα στα στάνταρ της κοινωνίας ενός χωριού. Έτσι η ιατρική άνοιξε το δρόμο και η δεύτερη μου επιλογή αυτή του εθελονισμού ήταν σαν μια φυσική συνέχεια της πρώτης μου επιλογής. Υπήρχε υψήμου στα γραφεία του ιατρικού συλλόγου στην Αθήνα, είχα την ιδικότητα και η ανακοίνωση των γιατρών του κόσμου ότι έψαχνα γιατρό για τη σωμαλία, μου άνοιξε το δρόμο του εθελονισμού. Και δεν θα σας μιλήσω εδώ για τον εθελονισμό που ξέρουμε, όλη την αξία των ορισμών της βάσης. Θα σας πω μόνο ότι προέρχεται από τη λέξη εθέλω, που σημαίνει θέλω πάρα πολύ. Κοινός να καίγεται το μέσα σου για το κοινό καλό, όπως λέει ο Μπερτών. Η πρώτη μου αποστολή λοιπόν, ήταν στη Σωμαλία, στη ζεστή, εμπόλεμη, ξηρή, αφρικανική χώρα Σωμαλία. Με εντυπωσίασε η χώρα αυτή. Με εντυπωσίασαν τα βράδια, τα αφρικανικά βράδια μετά από το τέλος του ιατρίου. Με εντυπωσίασε αυτός ο απίστευτος, όμορφος έναστρος ουρανός, που νόμιζε ότι θα γίξεις στα στέρια αν σηκώσεις τα χέρια ψηλά. Με εντυπωσίασαν και με καθήλωσαν όμως οι άνθρωποι, οι οποίοι είχαν αποδεχτεί το θάνατο. Είχαν μια πίστευτη συμφιλίωση με το θάνατο. Τους έριζε ο πόλεμος, η πείνα, οι ερώσιας. Οι Έκη μεγάλες δυνάμεις είχαν να πιστέψει ότι με το να ρίχνουν ρύζι και αλεύρι, θα απέτρεπαν το λιμό. Και ήταν η πιο προσχεδιασμένη αντιμετώπιση ενθροπιστικής επιστητικής κρίσης. Οι μη κυβερνικές οργανώσεις είχαν να αναλάβει το κομμάτι της υγείας. Και ο ΟΥΕ τη φύλαξη της ειρήνης όπου συμφωνούν τα κράτη Αμερική και Γαλλία. Περνούσαν οι μέρες μου, τις 8 μηνίες μου παραμονής στη Σωμαλία, στο σκονισμένο Γουατζί, ένα χωριό 80 χιλιόμετρα βόρεια του Μοκατίσου. Ανάμεσα στο μικρό νοσοκομείο που είχαμε και στο ορφανοτροφείο, που είχαν βρει καταφύγιο 350 παιδιά. Και εκεί συνειδητοποίησα με το πόσα λίγα μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος αρκεί να έχει πρόσβαση στο καθαρό νερό. Εκεί έμαθα να σέβω με τα ήθη και τα αίθημά τους. Εκεί έμαθα να αγαπώ τις διαφορετικές κουλτούρες. Εκεί έμαθα ότι πρέπει να κρατώ ισορροπίες. Αν και αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο και πολλές φορές μη εφαρμόσουμε. Εκεί έμαθα να αγαπώ τη γεωγραφία, ένα μάθημα που είχα μισήσει στο δημοτικό. Εκεί έμαθα να δοκιμάζω τις αντοχές μου. Εκεί έμαθα να κρυβώ τα δάκρυά μου, την απογοήτευσή μου, να μη διλιάζω, να μην το βάζω κάτω. Εκεί έμαθα να αγαπώ και τα ταξίδια. Και τα αγαπώ τα ταξίδια. Εκεί επίσης έμαθα ότι πρέπει να έχω ένα δεύτερο εναλλακτικό πλάνο για αντιμετώπιση κρίσεων. Όπως εκείνη της άμεσης εκκένωσης της αποστολής μετά τη δολοφονία του υπεύθυμου τους αποστολής μας, του Γιώργου του Λιγύπτη. Και βρέθηκα μέσα σε πολύ λίγες ώρες, να πρέπει να πάρω σημαντικές αποφάσεις, να διεκπεραιώσω διαδικασίες, τότε δεν είχαμε τηλέφωνα, κινητά, δεν είχαμε τίποτα. Και το μόνο που είχε ακόμα στα αυτιά μου, είναι το αξιοφρενικό που μου λέγει η Ελληνική Πρεσβεία στο Ναϊρόμπι, Who is going to pay for that? Wow! Την ίδια ώρα που ο ενδικός στρατός είχε σηκώσει αεροπλάνα, να μας τα πω μακρίνει, και που δεν πληρώσε κανένας γι' αυτά. Η Σωμαλία ήταν η πρώτη μου αποστολή. Ήταν το άνοιγμα του δρόμου μου προς τον εθελοντισμό. Και οι γιατροί του κόσμου ήταν η δεύτερη μεγάλη μου οικογένεια. Μετά τη Σωμαλία, πολλές αποστολές. Στην Τετσινία, στο Ιράκ, στην Τουρκία, στο Λίβανο, στο Κόσοβο, στην Ινδία, στην Αιθιοπία, στο Λίβανο, στην Ουγκάνδα. Και κάθε μια από αυτές τις αποστολές, άφηνε το δικό της στίγμα και το δικό της αποτύπωμα στη ζωή μου. Πολλά γεγονότα έχουν αποτύπωθει. Δύσκολα, δυσάρεστα, απαιτητικά, ενουχές, αμφιβολίες για την αναγκαιότητά μας και την αποτελεσματικότητά μας. Δυστάρεση στα γεγονότα ήταν στη Βαγδάτη, το 97, όταν οι βόμβες και τα φιλικά πειρά αρχίζαν το νερονό της πόλης, καταγέγοντας τα πάντα εκτός του κτίριου του Υπουργείου του Πετρελέου. Εγώ έπρεπε να επιλέξω 20 παιδιά, τα οποία έπρεπε να έρθουν στην Ελλάδα, που είχαν σοβαρές ασθένειες, που έπρεπε να πέφτουν και να πιστέψουν πίσω. Πάρα πολύ εύκολο, τουλάχιστον από ιατρική πλευράς. Στο γραφείο μου δεκάδες φάκελοι που έπρεπε εγώ να επιλέξω. Όμως, κάθε μέρα το σπίτι γέμιζε από γονείς απελπισμένους, με τα παιδιά τους τα άρρωστα και να παρακαλάνε μια θέση στα 20, που θα εργότουσαν στην Ελλάδα. Η επιλογή αυτών των παιδιών, και για μένα, και για ολόκληρο το team, ήτανε τραγικό, ήτανε σγολοθάς. Έβλεπες τα παιδιά, πάντα να χαμογελάνε, και ένα μαχαίρι να σου αγίζει την καρδιά. Όσα παιδιά τελικά επιλέχτηκαν, ήρθαν στην Ελλάδα με το πρόγραμμα Λυσίδα Αγάπης, νοσηλεύτηκαν σε ιδιωτικά και κεκρατικά ιδρύματα, χειρουργήθηκαν, θεραπεύτηκαν και πέστρεψαν πίσω. Αν με ρωτήσετε αν φοβήθηκα, ή αν έχω διλιάσει όλα αυτά τα χρόνια, θα σας πω όχι. Όχι γιατί δεν υπήρχαν οι προδιαγραφές να γίνει αυτό, αλλά γιατί είχα τόσο να ασχοληθώ και να αποφασίζω κάθε μέρα, που δεν άφησα να φωλιάσει μέσα μου ο φόβος. Σαν υπεύθυνος αποστολής στις περισσότερες αποστολές, είχα την υποχρέωση να ακολουθώ, είχα την υποχρέωση να εξασφαλίσω τη σύντηση, τη στέγαση, τις μεταφορές, το υλικό, για τα μέλη της αποστολής, κάτι δηλαδή σαν ένα παιδί για όλες τις δουλειές. Και θυμάμαι μια πολύ δύσκολη απόφαση που έπρεπε να πάρω στην Ουγάνδα, όταν με το που φτάσαμε στην περιοχή Λουέρο, ξέσπασε το πρώτο κουρούσμα έμπολα. Ο έμπολα, όπως θα έχετε διαβάσει, θα γνωρίζετε, είναι μια αλληλεμεταδοντική ασθένεια, θανατηφόρα. Εμείς δεν είμαστε προτιμάσμενοι για κάτι τέτοιο. Γιατί για να αντιμετωπίσεις την ασθένεια αυτή, απαιτούνται ειδικά χτίρια, απομονώσεις, ειδική διαχείριση σωματικών υγρών ασθενών, ειδικές στολές. Οπότε, θυμάμαι, καθόμαστε γύρω από το τραπέζι, με την ομάδα, το βράδυ, και συζητάγαμε όχι τα υπέρ, γιατί δεν υπήρχαν, αλλά το πώς και πότε έπρεπε να φύγουμε, γιατί υπήρχε και η εκδοχή της καραντίνας, που τι σημαίνει αυτό, σημαίνει ότι έπρεπε να παραμείνουμε στη χώρα, 60 μέρες μετά το τελευταίο διεπιστομένο κρούσμα, που σημαίνει ότι αν ήμασταν τυχεροί, θα μέναμε από χρόνο έως χρόνια στην Ουγκάνδα. Τους άφησα να αποφασίσουν μόνοι τους, τους με δέφερα το μπαλάκι, δηλαδή. Είχα ενημερώσει τα κεντρικά, οι οποίοι μου είπαν ότι θα υποστηριχτεί οποιαδήποτε απόφαση έπαιρναν τα μέλη μας. Τους περίμενα το πρωί με ένα καφέ και δύο από τους γιατρούς μας αποφάσισαν να επιστρέψουν. Και ακόμα και σήμερα δεν ξέρω να πω ποια ήταν πιο τολμηρή απόφαση, εκείνη του να φύγουν, ή εμείς που παραμείναμε, και φανήκαμε τυχεροί. Την επομένη με βρήκε με το πιο νόστιμο μάγκο που είχα ποτέ στη ζωή μου, όταν ένα κοριτσάκι με πλησίασε, έκανε μια κίνηση υπόκλησης, μου πρόσφερε το μάγκο και μου είπε «Ασάντε μου ζόγγου», που θα πει «ευχαριστώ Λευκή». Αμφιβολίες. Είμαστε πάντα αποδοτικοί? Όχι. Σας ξαφνιάζω. Θα σας πω δύο παραδείγματα. Στην Ινδία, στους σεισμούς του 2000, μαζευτείκαμε εκατοντάδες με κυβερνικές οργανώσεις. Και τι κάναμε? Ένα μπάχαλο. Οι Άγγλοι είχαν πάρει το πρώτο χέρι, γιατί θεωρούσαν ότι ακόμα η χώρα τους ανήκει. Η κυβέρνηση κοίταζε χμουδιασμένη το σούρ τα φέρτα των Ινδιών, κοίταζε χμουδιασμένη το σούρ τα φέρτα των Άγγλων. Και εμείς, πώς το βιώναμε όλο αυτό? Είχαμε στη διάθεσή μας μια περιοχή που έπρεπε να πηγαίνουμε τις κινητές μονάδες. Και εμείς ανακαλύψαμε μετά, ότι και άλλοι στους κυβερνικές οργανώσεις κάνανε το πέρασμα, δίνανε φορματικές αγωγές στους ίδιους ασθενείς, για την ίδια πάθηση. Οπότε κοντέψαμε να τους υπερθεραπεύσουμε, δηλαδή κοινώς να τους στείλουμε. Ένα άλλο, αυξήσαμε τις ανάγκες παροχής της κυβέρνησης στην περιφέρεια, ρωτώντας τους, έχετε κέντρα υγείας. Ναι. Ποια κέντρα υγείας? Δεν υπήρχανε. Στην ανεπρόχειλους καταβλίσμους, για να σταχαστούμε εμείς, είχαν υπογράψει ότι θα συνεχίζανε την λειτουργία τους. Μετά που θα φεύγαμε, με τι προσωπικό, με τι προσόντα. Ένα άλλο που κάνουμε εμείς οι οργανώσεις, είναι να αυξάνουμε το κόστος ζωής. Πολύ. Το πρώτο που αυξάνονται είναι τα ενίκαια. Ακούς αυτό το χαρακτηριστικό, είναι οργάνωση, λιφτά έχετε πληρώσει. Ναι. Έχει όμως ένα περίπτωμενό χρόνο δράσεις, και ένα περιορισμένο μπάτζικ, που μετά θα σου πει, χαίρεται και φεύγω. Και τι μένει πίσω, μένει ένα υψηλό ενίκαιο, υψηλά αγαθά και επίσης υψηλές υπηρεσίες. Όλα αυτά, ο θελοντισμός. Είναι πολλές στιγμές και καλές στιγμές. Και είναι πολλές αυτές τις στιγμές και οι μαθιές των ανθρώπων, που δεν σε κάνουν να διαφορήσεις, να κάνεις πίσω. Μια τέτοια ματιά, ήταν η ματιά του Θεοδόση. Βρίσκομαι στο Γεργάλεμ στην Αιθιοπία. Δουλεύω στο τοπικό νοσοκομείο με κι άλλους γιατρούς. Και είχαμε πρωινή ενημέρωση, μετά χειρουργία, κλινικές. Και επιστρέφαμε το μεσημέρι για φαγητό. Το απόγευμα, η ίδια σειρά. Από την πρώτη μέρα που πήγαμε εκεί, είδα ένα παιδί με κάτι τεράστιο, μαύρα μάτια, να μας ακολουθεί παντού. Και ένα μεσημέρι για φαγητό. Και ένα μεσημέρι, ενώ είχα καθυστερήσει τα χειρουργία και επέστρεφα στο χώρο φαγητού, που πάντα ήταν προσκυκλυμμένος και αυτός και άλλα παιδιά, είδα το Θεοδόση. Το όνομα του το δώσαμε εμείς, γιατί τότε το ρωτήσαμε πώς σε λένε. Από αυτό που καταλάβαμε σύμφωνα φωνήεντα, μας φανόταν πιο εύκολο το Θεοδόσης, οπότε το αποδεχθήκαμε εμείς, το αποδέχθηκε κι αυτός, Θεοδόση τον φωνάζανε. Είδα το Θεοδόση να κάθεται σε μια καρέγλα στη μέση του δωματίου, γυμνός από τη μέση και πάνω και γύρω του όλο το team. Ο Θεοδόσης εκείνη τη μέρα τόλμησε να μας ανοίξει την καρδιά και να μας δείξει τα σημάδια του σώματος του. Από τη μέση και πάνω ο Θεοδόσης στα χέρια και στο κορμό, είχε απίστευτα σημάδια και ουλές από εγκάυματα, γιατί πριν δύο χρόνια ένα καλόδιο υψηλής τάσης έπεσε πάνω του. Πόσο τυχερός άτυχος μπορεί να είσαι, να μείνεις σε ένα χωριό που να μην έχει ηλεκτρισμό, να μην έχεις φως στο σπίτι σου να διαβάσεις, να πιείς ένα κρύο νερό από το ψυγείο και να περάσεις από ένα καλόδιο κακοσυντηρημένο και να σε σήκει στο νοσοκομείο. Κανένας δεν πίστεψε ότι θα ζήσει, αλλά αυτός το κατάφερε. Και όταν τέλεισαν τα χρήματα, γιατί εκεί τα νοσήλια πληρώνονται καθημερινά, η μητέρα του επέστρεψε στα παιδιά της, αλλά ο θεοδότης έμενε εκεί, γιατί και να επέστρεφε στην οικογένειά του ήταν ένας βάρος, ήταν ένας τόμα να θρέψουν παραπάνω, γιατί ούτε νερό μπορούσε να κουβαλήσει, ούτε εγχρωτικές δουλειές μπορούσε να κάνει, ούτε βόδια να βοσκήσει. Βρήκε λοιπόν ένα δωμάτιο της παιδιατρικής κλινικής, έμεινε μέσα, κανένας δεν τον έδιωξε, όλοι του έδιναν ένα πιάτο φαΐ, ένα πιάτο ρύζι, το Ιντζέρα που είναι το τοπικό τους ψωμί. Ο θεοδότης μας έκανε την απλή ερώτηση. Μπορείτε να μου βελτιώσετε λίγο τη γυναιτικότητα στο χέριό μου. Μαζί στην ομάδα ο Ρόσενμπερκ, φίλος και ιδερτής στον γιατρόν του κόσμου, μου λέει, μου λέει να το κάνουμε. Και δεν θέλει ρώτημα, να το κάνουμε. Μαζί μας ένα τσεκάλι ανεστησιολόγος, η Μαρία Ιμπούλου, λέει αφήστε την άρκωση απάνω μου και προχωρήστε. Για μας όσο σχεδιάζαμε το χειρουργείο, δεν ήτανε τόσο ο σχεδιασμός όσο να καταλάβει το παιδί, και ήταν και μικρός, ότι αυτό δεν θα ήτανε το πρώτο χειρουργείο, ούτε το τελευταίο. Και ότι έπρεπε να κάνει ασκήσεις φυσικοθεραπείας πάντα. Η φυσικοθεραπευτία που ήταν μαζί μας, μέχρι να γίνει το χειρουργείο, του μάθαινε τι να κάνει και πώς να το κάνει. Το χειρουργείο κράτησε ώρες. Και όταν άνοιξε τα μάτια του, δεν δώσε από την άρκωση, μ' άρπαξε τα χέρια και με φώναζε μάνα. Και εγώ βηδόθηκα εκεί, μουδιασμένη, βουρκωμένη. Και είναι αυτή η μαθιά του Θεοδόση που με ακολουθεί ακόμα. Και είναι η μαθιά αυτή του Θεοδόση, που σε κάνει να σκέφτεσαι ότι οι επιλογές σου έχουν μια ουσία και ένα σκοπό. Και αν είναι να κρατήσετε κάτι από αυτή την ομιλία, είναι να σέβεστε τις επιλογές σας και να τις υπηρετείτε. Και να θυμάστε πάντα, ότι ο άνθρωπος είναι η απάντηση σε όποια κι αν είναι η ερώτηση, όπως λέει και ο Μερτών. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ! |
