| : Υπόσχεσαι, κύριέ μου. Πώς δεν βρεις φως στη γη, τώρα. Άλλα ξέρετε, αδερφέ. Εδώ υπάρχει τη δυνατότητα, δεν το ξέρεις. Υπόσχεσαι, κύριέ μου. Εδώ υπάρχει τη δυνατότητα, δεν το ξέρεις. Άλλα ξέρετε, αδερφέ. Εδώ υπάρχει τη δυνατότητα, δεν το ξέρεις. Άλλα ξέρετε, αδερφέ. Εδώ υπάρχει τη δυνατότητα, δεν το ξέρεις. Άλλα ξέρετε, αδερφέ. Εδώ υπάρχει τη δυνατότητα, δεν το ξέρεις. Παρακαλώ. Είμαστε σε αυτό το σημείο. Είμαστε σε ένα καλό σημείο. Πέρα. Πέρα. Πέρα. Πέρα. Πέρα. Πέρα. Πέρα. Πέρα. Πέρα. Πέρα. Πέρα. Ο Πολιτιστικός Ωμιλος Χιολιβάδου, το ΔΕΠΤΑ ΣΥΜΑ και τα ΜΕΛΗ και οι ΦΥΡΙ του χωριού, σας καλωσορίζουν στην τρίτη συνεχόμενη παρουσίαση του ομερολογίου του Χιολιβάδου του 2015. Θα θέλα να σας πω ότι τα ημερολόγια που εκδίδονται εδώ και στην τρίτη χωνιά δηλαδή είναι συνεχτικά και καλό θα είναι να τα κατήσουμε για να τα έχουμε ας πούμε ξαν' Ιερό Κυβίλιο. Ούτως ή άλλως αφορούν και είναι μέσα από το χωριό οπότε καλό θα είναι να τα έχουμε. Το θετρινό ημερολόγιο είναι αφαιρωμένο στα δέντρα ή αν θέλετε ας πούμε στα ιστορικά ήθη και έθιμα βγαλμένα από τον ξεολύβαδο το οποίο θα σας δώσουν τον Γιάννη θα σας πει περισσότερα πράγματα και μετά ο Γιάννης ο Συμμανήκας θα μας ξαναγήσει στο ημερολόγιο το θετρινό. Ευχαριστώ πολύ. Καλησπέρα σας. Όταν ήμασταν παιδιά και πρωτοβγαίναμε τα καλοκαίρια στο ξεολύβαδο θυμάμαι καβάλα στα άλογα εκεί στο που γράζει πιάναμε φύλλα οξιάς και τα ζουλίζαμε. Αυτό γινόταν σαν εισαγωγή στον κόσμο του δάσους με σκοπό να μας πιαστεί το βλό γιατί το βλό είναι ζυνομένο με τη ζωή των πλάγων. Με αυτήν την συναισθηματική αλλά και ταυτόχρονα ρεαλιστική φράση ο συγχωριανός μας καθηγητής Αντώνης Πουσπούκης μας εισάγει στο θέμα του ημερολιού μας το οποίο ο ίδιος είχε την επιμέλεια. Πράγματι αυτή η φράση τα λέει όλα. Οι παλιοί ξυρολιβαδιώτες ήταν άρρικτα συνδεδεμένοι με το βουνό και το δάσος. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως οι νεότεροι ξυρολιβαδιώτες δεν έχουν σχέση με αυτά. Το αγαπάνε εξίσου, όμως αυτό το περιβάλλον έπαιζε τον κυρίαρχο ρόλο στην ζωή και στην δουλειά των παλιοτέρων. Αυτή ήταν κατεξοχή κτινοτρόφοι και ηλιοτόμοι. Το βουνό και το δάσος είχε διαφορετική αξία για αυτούς. Ήτανε η ίδια τους η ζωή. Σήμερα οι περισσότεροι από εμάς ανεβαίνουμε στο χωριό τα καλοκαίρια αλλά και τις άλλες εποχές ως παραθενιστές και ως επισκέπτες. Ερχόμαστε σε επικοινωνία με το δάσος, όμως η επαθή μας με αυτό είναι σχέση αγάπης, θαυμασμού και αισθήματος προστασίας. Με λίγα λόγια λειτουργούμε περισσότερο συναισθηματικά και ψυχαγωγικά. Μπορεί βέβαια οι παραδοσιακοί άνθρωποι να κακομεταχειρίζονταν μέσα σε ισαγωγικά το δάσος, ωστόσο αυτό αποτελούσε για αυτούς κυρίαρχο και ζωτικό μέσο για την επιβίωση και την οικονομία τους. Εκεί τα ζώα τους θα έβρισκαν τροφή, από εκεί θα έπαναν ξύλα για τις καθημερινές διωτικές τους ανάγκες κλπ. Ακόμα και στον κόσμο και στα μάτια των παιδιών το δάσος λειτουργούσε διαφορετικά. Τότε τα παιδιά παράλληλα με την βοηθητική εργασία που προσέφεραν στην καθημερινή ζωή και δύσκολη ζωή του ογγονιού τους, στον ελεύθερο χρόνο τους κατασκεύασαν αυτοσχέδια παιχνίδια με υλικό παρμένο από το δάσος. Εγώ προσωπικά θυμούμαι που φτιάχναμε μικρούτσικες στρούγγες με κουκουνάρια και αποπέφτα. Τα έκαναν έτσι σαν πρόβατα τα κουκουνάρια. Δεν ξέρω αν θυμάσαι κύριε Γεωργίου. Παίρναμε διχαλωτά ξύλα και κατασκευάζαμε ξύλινα λογατάκια και τα κουβαλούσαμε. Κάναμε ξύλινες βάρκες από φλούδες, από πέφτα και τις βάζαμε να πλέον στην πάρα. Κάναμε μικρά σπιτάκια εκεί καθώς πηγαίνουμε και το Προφήτη Λεία είχαμε ένα δέντρο εκεί και κάναμε σπιτάκια μέσα πάνω στα δέντρα. Τρώγαμε τους καρπούς από τις αγριογοριτσιές και τις τζερνικές και τι παιχνίδια δεν κάναμε από τα δέντρα και το στάνο στο δάσος. Πολλά βέβαια θα μπορούσαν να υποθούν για την αξία του δάσους και την ανάγκη προστασίας του και μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν αντικείμενο ειδικού ημερολογιού. Στο συγκεκριμένο μας συλλεκτικό ημερολόγιο για το 2015 επιχειρείται πέρα από την παρουσίαση των φωτογραφιών μια σύντομη ανάλυση των δέντρων και των θάμων του χωριού μας μέσα από επιστημονική και περισσότερο λαογραφική οπτική γωνιά. Βλέποντας και διαβάζοντας το ημερολόγιο διαπιστώνω την μεγάλη ευαισθησία, την επιστημονική κατάρτιση, τον γλωσσικό πλούτο και πάνω απ' όλα την αγάπη για το ξυρορύμαδο του αγαπητού μας και εξαίρετου Αντώνη Πουσμούκη. Είπαμε πως αυτός το επιμελήθηκε. Βέβαια δεν ήταν δυνατόν να αναφερθούν όλα τα δέντρα και οι θάμοι του χωριού. Απλά επιλέχτηκαν δώδεκα που αντιστοιχούν στις μήνες του χρόνου. Αυτά γράφτηκαν με την επιστημονική τους ονομασία, καθώς επίσης και στα ελληνικά και στα βλάχικα. Είναι μια από πρώτης τάξης ευκαιρία για τους παλιούς να θυμηθούν τις ονομασίες των δέντρων στα βλάχικα και για τους νεότερους να τις μάθουν. Έχουμε παραδείγμα το σχάρι και είναι για το πέθκο, μυρινζέο, για το μαυρόγαλο, γεμτζέο για τον κράτεγο, κόρνο για την κρανιά, φιλουρέαο για την φλαμμουριά, βούγιο για την γουζιά, φάγο για την οξά, προυν για την ζερνικιά, γκόρτσου για την αυλιογορτσιά, κουπάτσου για την βελανιδιά, γκρουσσου για την φιλουρέα και μπραντ για τον έλετο. Πιστεύοντας ακράβαντα ότι η παράδοση και η λαογραφία και η ιστορία του τόπου μας είναι οι ρίζες μας και ο θεμέλιος λήθος για τη μέλλοντική μας πορεία, τώρα θα ήθελα να διαβάσω και θα τελειώσω πέντε αποσπάσματα από το ιεροβόλιο σύντομα που μου έκανα εντύπωση. Συνήθως σε κάποιες παρουσιάσεις λένε κάποια αποσπάσματα στα δουλειά μου. Για το μαυρόγαυρος. Ο γαύρος και η οξιά με το πρώτο μπουμπούκιασμα φέρνουν το παρήγορο μήνυμα στα βουνά για τον ευχομό της άνοιξης. Πότε θα ανοίξει ο γαύρος και η οξιά να ισχυώσουν τα ημέρια, να βγουν οι βλάχοι στα βουνά. Για το δεύτερο κρανιά. Βανιτσέν τρεκουάνι. Θα πάμε για κράνα. Ακούγονταν παλιά από παρέες παιδιών και γυναικών που τα μάζευαν όχι μόνο για να καθάνουν αλλά και για να κάνουν λικέρ. Που κάνατε λικέρ δεν το κράνα. Για την οξιά. Η μοναχική οξιά, μοναχοοξιά, έχει γραφικό σχήμα. Μοιάζει συχνά με εικόνες ζωγραφιάς. Ενώ η σκιά της είναι το πιο δροσερό καταφύγιο στην καλοκαιρινή κάψα. Γι' αυτό ο λαός θεωράζει γραμμένη οξιά και στα βλάχικα φάβο σκράτου η σκρήκη. Δηλαδή η οξιά ζωγραφισμένη και την αποδίδεικε σε τοκονίμια. Για τη βουζιά. Η βουζιά λέγεται πως ήταν ο πρώτος, μας λέει ο Μισμουκής, ο πρώτος θύρσος. Θύρσος σημαίνει ο ραβδί, ο λειτουργικό εξάκτημα, των θειάσων του Θεού διών σου. Στην θρησκευτική του τη χρήση συνέβαλε πολύ πιθανόν το κούφιο εσωτερικό κλαδί ως σύμβολο διάβλου, εσωτερικά κλαδί μάλλον, ως σύμβολο διάβλου επικοινωνίας με τον θρησκευτικό χώρο. Αυτόν τον η βουζιά δεν έχει ένα κούφιο στη μέση. Για τη βελανιδιά, τέλος, το δέντρο τούτο έτρεφε τους ανθρώπους που έτρωγαν το ύμερο βαλάνι. Τότε οι άνθρωποι έτρωγαν παλιά, παλιά άνθρωποι, το ύμερο βαλάνι. Μέχρι και σήμερα η ανάμνηση της διαιωτολογικής του χρήσης διατηρείται στις λέξεις φαΐ, φαγητό, έφαδα, καθώς στα αρχαία ελληνικά φυγός και δωρικά φαγός σημαίνει βελανιδιά. Βλέπετε, φαγός, φυγός, έφαγα βελανιδιά, το τρώμεν το δέντρο. Έτσι το βελανίδι έτρεψε με περισσότερο χρόνο τον άνθρωπο από το Σιτάριο που άρχισαν να καλλιεργείται στην 1η π.Χ. χιλιατία. Τελειώναντας αυτήν την σύντομη μου αναφορά, θα ήθελα να τονίσω ότι πράγματι το σημερινό ημερολόγιο αποτελεί έναν συλλεκτικό ημερολόγιο που πρέπει να κοσμεί κάθε ξυρολυβανδιώτη ως σπίτι και όχι μόνο. Θα δώσω λίγο τώρα τον λόγο στον Γιάννη Τσιμανίκα ο οποίος είναι ξυρολυβανδιώτης. Έχει ένα ξυρολυβανδιώτης. Ναι, είναι ξυρολυβανδιώτης, είναι το ξυρολυβανδιώτη, δεν είναι μόνο οι λαχόφωνοι, είναι και όλοι οι φίλοι μας. Έχουμε χτίσει αρκετοί σπίτια, έτσι. Άλλωστε είναι και περισσότερο ειδικός σαν δασολόγος που είναι να μας μιλήσει με τη δική του σκοπιά έτσι απλοποιημένα. Το δείχνω τον λόγο. Ευχαριστώ πολύ. Καλησπέρα και από εμένα. Είναι έτσι η χαρά και τιμή μου που μου ζήτησε το Διοικητικό Συμβούλιο του Πολιστικού ο Μίλου να παρουσιάσω αυτό το θαυμάσιο ημερολόγιο που επιμερήθηκε ο καθηγητής ο κύριος Μπουσμπούκης. Η πρώτη μου παρατήρηση είναι ότι πραγματικά έχει κάνει μια δουλειά εξέρετη, βέβαια όσον αφορά την ελλαογραφική πολιτισμική παρουσίαση, αλλά επίσης επισημένοντας κέρια χαρακτηριστικά αυτόν των ευλυματικών δέντρων που περιγράφει το βιβλίο. Και λέω ευλυματικά γιατί είναι δέντρα τα οποία το καθένα με την αποτιτικά μου πλευρά βλέπεται με συγκεκριμένες εκφάνσεις της κοινωνικής πολιτιστικής ζωής του ξυρολιβάδου. Όπως έχουμε στην πρώτη διαφάνεια το εξώφυλλο του βιβλίου, του ημερολογίου. Στη δεύτερη είναι ένας πρόοδος τα περισσότερα, εκ των οποίων σας τα ανέφερε έτσι πολύ διεξοδικά και πολύ κλαφυρά ο φίλος μας ο Γιάννης ο Τσαμήτρος. Και συνεχίζουμε τώρα να πούμε μερικά πράγματα έτσι όπως τα είδα εγώ περιτρέχοντας στις σελίδες του ημερολογίου. Τα δέντρα ξέρουμε ότι είναι πάντα συνηφασμένα με τον τόπο. Κάποια δέντρα είναι χαρακτηριστικά και χαρακτηρίζουν, είναι σημαντικά και χαρακτηρίζουν έναν τόπο καθοριστικά πολλές φορές. Αυτό το συναντούμε όχι μόνο στο ναυρωτικό και ολυνό χώρο όπως τα περιμέναμε, εκεί πέρα συνήθως υπάρχει έντονη παρουσία της Χλωρίδας, αλλά ακόμα και στο ναυστικό χώρο όπως τη Βέρεια. Όλοι ξέρουμε, ιδιαίτερα οι πιο παλιοί από εσάς, πόσο σημαντικά ήταν για τη Βέρεια κάποια δέντρα όπως τα πλατάνια, οι μουριές, οι κακαβιές, τα κυπαρίσια και τα καβάκια. Πολλά από αυτά τα δέντρα έχουνε μείνει ως ανάμνηση σε λευκόματα και σε ιστορικά βιβλία. Είναι όμως σημαντικό ότι δύο από τα ιστορικά βιβλία που πρόσφατα κυκλοφόρησαν στη Βέρεια και σίγουρα τα έχετε υπόψη σας. Ένα ήταν το βιβλίο, το λεύκομα που έβγαλε η ΚΕΠΑ, είναι περίπου το 1900-1975 και το άλλο, το θαυμάσιο βιβλίο ανάπολοντας στους δρόμους της παλιάς Βέρειας του κυρίου Νίκου Καλληγά, εφανίζονται στις φωτογραφείς πολλά από αυτά τα δέντρα που εκείνη την εποχή κυριαχούσανε στο τοπίο της Βέρειας, ειδικά στα προπολεμικά και στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Έτσι λοιπόν και το ιδεολόγιο που μελήθηκε ο ΠΟΚΣ με τον καθηγητή, με την κύρια συμβολή του σχολιανού μας, το οποίο πρέπει να το λέω και ως σχολιανού μας στον καθηγητή κύριο Αντώνη Βουσβούκη, αναδεικνύεται ο καθοριστικός ρόλος που έπαιξε το φυσικό περιβάλλον και κυρίως η φυσική δασική βλάσταση και τα δέντρα, στη διαμόρφωση της ψυχοσύνθεσης και του χαρακτήρατος ξυρολιβαδιωτών όπως πολύ καλά είπε ο Γουμένος και ο Γιάννης και επίσης το ιδεολόγιο, και αυτό είναι επίσης σημαντικό, έτσι πολύ σημαντικό, τονίζεται ότι τα περισσότερα από αυτά τα δέντρα ήταν και ένα σημαντικό οικονομικός πόρος, ειδικά για τα περασμένα χρόνια, για τους κτυνοτρόφους και τους ιρωτόμους και τους κυρατζίδες του μεταφορής ξυλίας, που ήταν αυτά τα δύο ίσως τα σημαντικότερα επαγγέλματα των ξυρολιβαδιωτών. Δεν ήθελα να σας κουράσω λέγοντας, να κάνω μια παρουσίαση για τις ζώνες βλάστησης που υπάρχουν τώρα στην περιοχή μας και μέχρι το ξυρολίβαδο, προτείνησα να το κάνω σαν μια διαδρομή, ανηφορίζοντας δηλαδή για το ξυρολίβαδο και φτάνοντας λίγο πριν τη διασταύρωση για το φρονοπήγαδο που στρίβουμε αριστερά για να ανεβούμε στο χωριό μας, διασχίζουμε το ροφόδες υποορινό τμήμα της παραμεσογειακής ζώνης. Εκεί πέρα συναντούμε στην ευρύτερη περιοχή σε αυτό το ύψος πολύ σημαντικά, βασικά ίδιο όπως το Μπουρνάρι, το Φιλίκη, τη Φιλιδέα που την περιγράφει ο καθηγητής στο ίντερνο Λόγιο, τον Φράξο, την Κρανιάγο επί στην περιγράφη, το Σφενδάμη, τη Χνωόδηδρη και τον Ανατολικό Γάβρο, όχι τον μαύρο γάβρο, τον Ανατολικό Γάβρο. Συνεχίζοντας στην ανηφόρα, μπαίνουμε στην υποζώνη των φιλοβών οδριών, που στα προσήλια της σημεία μπορεί να φτάσει μέχρι και ψώμετρο χιλιών μέτρων. Στο απέραντι εδώ πέραντι, δηλαδή στο προσήλιο, εδώ μπορεί να φτάσει μέχρι και στα χιλιά μέτρα. Εδώ βλέπουμε άλλα είδη. Βλέπουμε την Πλατύφυλλη και την Απόδη Σκοδρή, δύο άλλα είδη δηλικώς, βλέπουμε την Αγιοκρανιά, βλέπουμε την Ωστριά, τη Φλαμουριά, την Κορτσιά, τον Κράτεγο, την Αγιομιλιά, τον Καραχάτη στη Φτελιά, δηλαδή, και στα υψηλότερα σημεία συναντούμε τον μαύρο γάβρο. Συνεχίζουμε την πορεία μας και μπαίνουμε στο ανήλιο. Από εδώ, από το ανήλιο, ξεκινάει η ζώνη της οξιάς ελάτης. Μόνο που στα βάση του ξυρολίβαδου, όπως ξέρουμε, δεν υπάρχουν έλατα. Υπάρχουν, όμως, πολύ θαυμάσιες οξιές, πυκνές και όμορφες συστάδες με πολύ όμορφες οξιές. Υπάρχουν μαυρόγαυροι, λίγες καστανιές, αγριόλευκες, αγριοφουτουτιές και κέντρα. Συνεχίζοντας στην ανηφόρα από στο ξυρολίβαδο, πλησιάζουμε στο χωριό και φτάνοντας στο χωριό, βλέπουμε στο βάθος τον Κινέπο, πλησιωμένο στην ανήλια πλευρά από συστάδες οξιάς και στην προσία του πλευρά από μαυρόπεφκα, που κάνουνε μεγάλη προσπάθεια να φτάσουνε μέχρι το ξυροβούνι. Ειδικά τώρα που έλειψε και η κυνοτροφία, σιγά σιγά βλέπουμε η βλάση να ανηφορίζει προς το ξυροβούνι. Στο ξυρολίβαδο, φτάνοντας και στο ξυρολίβαδο, το σημαντικότερο δασικό είδος είναι, όπως ξέρουμε, το μαυρόπεφκα. Οι πίνους νίγρα, όπου καταλαμβάνει τα υψώμετρα, που σε άλλες περιοχές της χώρας ή και σε άλλα βουνά, όπως δίπλα στα πιέρια, θα κυριαρχούσαν διάφορα είδη όπως το ρόμπολο, η λευκόδερνη πεύκη, η οποία εμφανίζεται σε ελάχιστες θέσεις στις περιοχές του Μεγάλου Μερά και στο Άνω Σέλι, και η Λιάχα, η δασική πεύκη, την οποία τη συναντούμε, όπως ξέρει πολύ καλά και ο Γιάννης που έκανε χρόνια, φύτευσε στα πιέρια, τη συναντούμε στα πιέρια. Είναι μια τεράστια περιοχή, η οποία ξεκινάει από το παπά χωράφι και φτάνει μέχρι κάτω, μέχρι περίπου το καταφύλι. Είναι μια μεγάλη περιοχή που την ονομάζουμε Λιάχα και έχει πάρει το όνομά της από αυτό το είδος, από τη δασική πεύκη. Δυστυχώς αυτό το όμορφο είδος δεν έχει κάνει την εφαρνισή του στο ξυρολίβαδο. Έχουμε όμως το Μαυρόπευκο, το οποίο είναι επίσης ένα πάρα πολύ σημαντικό είδος. Βλέπουμε πάλι τις εικόνες στο Μαυρόπευκο και συνεχίζοντας την ανάβασή μας φτάνουμε στις κορυφές του βουνό, εκεί δηλαδή που σταματούν τα βασόρια. Σε περιοχές όπως είναι το Ξυροβούνι, οι τρεις πύργοι, το Ιμπυλί, το Στουρνάρι, το Καράτσαιρ, εκεί ξεκινά μια άλλη ζώνη βλάστηση, σε εξοδρασική ζώνη των υψηλών ωραίων. Εκεί πέρα υπάρχουν ποόδοι φυτά, αγροστόδι και ψυχανθί, τα οποία έχουν σημαντική τυροτροφική αγγραφή, όπως είναι η Αλπική Ποα, το Ρινό Τριφύλι και η Θεστούκα. Αυτά τα φυτά είναι αυτά που χαρακτήρησαν τις περιοχές αυτές και κατέστησαν το ξυρολίβαδο αλλά και την ευρύτερη περιοχή του Βουβερνιού, το ιδανικότερο ξεκανοκεριό, για τους βλάχους και για τους αρακατσαναίους κτινοτρόφους. Αυτά τα πολύ λίγα όσο μπορούσα πιο απλά να σας πω για τις ζώνες βράστησης, ανεβαίνοντας από την περιοχή του Φρομοπλικάδου μέχρι τα ορεινά λιβάδια, τα οποία χαρακτηρίζουν το ξυρολίβαδο. Κι ας δούμε λίγο τι μας λέει ο κύριος Μπουσμπούκης αλλά και κάποια επιπλέον στοιχεία δασσοτεχνικά, ας μου επιτραπεί ο όρος που έβαλα εγώ, για να παρουσιάσουμε καλύτερα τα σημαντικά αυτά τα δέντρα. Ξεκινάμε το γεννάρι με τον μαυρόπευκο. Είναι ένα δέντρο με μεγάλο ύψος, με φυλό σταχτή πολύ σκούρο και βρίσκεται σε δάση από τα ορεινά της Πενοποννήσου μέχρι και τη Θράτη. Επίσης το βλέπουμε στην Εύβοια, στη Θάσο, στη Βέσβο και στη Σάμπ. Το ξύλο του δεν είχε πάρα πολύ δικίνη, γι' αυτό και το μπορούμε και το χρησιμοποιούμε με ασφάλεια και ως σκάφση, όπως πολύ καλά αναφέρει και ο κύριος καθηγητής στην υπαρρουσίασή του. Και επίσης το χρησιμοποιούμε ως οικοδομική ξυλία στην αυπηγική και στο κύριο στιροπρόμων, σε στοές μεταλλείων, για κόντρα πλακέ, για χαρτί και για πολλές άλλες χρήσεις. Ο Φλεμπάρης μας παρουσιάει στον βαβρόγαυρο, το άλλο είδος του γάβρου, το οποίο είναι περισσότερο ορεινό, το καρπίνους μπέτουλος, το οποίο είναι ένα μεγάλο δέντρο γι' αυτό, φτάνει 15 με 20 μέτρα ύψος, με σκούρο φλύο, προτιμά τα βαθιά και τροσερά εδάφη, αλλά αρατήστε και σε εδάφη κατώτερης ποιότητας. Το ξύλο του είναι χρήσιμο για λαβές εργαλείων, για στυλιάδια δηλαδή, και επίσης πιο παλιά για ξύλινα μέρη μηχανών, για σαΐτες υφαντογείας και φυσικά και είναι πάρα πολύ καλό και ως καυσόξυπο. Μάρτιος, και βλέπουμε τον κράτερο, ένα μικρό σχετικά δέντρο, είναι θάμνος μέσος μεγάλου μεγέθος, ή μικρό δέντρο, φτάνει μέχρι 5 μέτρα, με αγκάρθια και πλατιά κόμοι. Σε μας ενδινεί, γιατί προτιμά τα σβεστούχα και πετρόδι εδάφη, άρα του αρέσει το ξύλο λίβαδο, γιατί ακριβώς έχουμε τέτοια φτωχά σβεστόδι και πετρόδι εδάφη. Παντού το βρίσκουμε, σε όλη την Ελλάδα, μέσα σε δάσκη και μέσα σε θαμνώδες. Ένα πάρα πολύ πραστοδέντρο, παρουσιάζει ο βρεθηκητής τον Απρίλιο, την κρανιά, την κόρνους μας. Είναι μεγάλο στάλνος και δέντρο που μπορεί να φτάσει τα 6-7 μέτρα, με σβερική κόμμη, προτιμάται ελαφριά εδάφη, αλλά βρίσκεται στα δάση των ημιόρυνων και ορυνών περιοχών σε όλη σχετόν τη χώρα. Το ξύλο της είναι, όπως ξέρουμε, σκληρό, βαρύ, αλλά έχει και μεγάλη ελαστικότητα και διάρκεια. Αναφένει μέσα ο γραφηλητής ότι ήταν το καλύτερο για τις γλίτσες. Βέβαια ότι οι παλιοί ξέραν να φτιάξουν γλίτσες, τώρα ελάχιστοι ξέρουν να φτιάξουν. Μια πολύ καλή προσπάθεια, φέτος έκανε ο φίλος μπωτάκι στον Καπρίνη στο ξυρολίγοντο και μου χάρισε μια, η οποία ο μονοκουμένος ήταν αρκετά καλή. Και για φορτοτήρες, όπως γράφει ο γραφηλητής μέσα, τις χρησιμοποιούσαν για να φορτώνουν τα φορτιά στα μουλάδια, στα ζώα. Είναι σημαντικό ξύλο και από την άζωση πουλικέρα που είπαμε πριν, και του ουφρούτου, αλλά και για τις χρήσεις αυτές τις βασικές και τις μεταφορικές. Μάιος έχουμε τη φλαμμουριά. Είναι ένα δέντρο μεσαίου μεγέθους, συνήθως ξεπερνά τα 15 μέτρα, προτιμά τα πλούσια βαθιά εδάφη και θεωρείται σχετικά ευαίσθητο στο ψύχος. Παρ' όλα αυτά, οι φλαμμουριές κοσμούν τις αυλές μας και τις καμαρώνουν σε πάρα πολλές αυλές, σε όλο το χωριό. Έχει μαλακό ξύλο και χρησιμοποιείται για ξυλόγλυπτα, για παιχνίδια, για αθλητικά είδη και για μουσικά όργανα. Η βουζιά, ο σαμπούκος, η κουφοξυλιά είναι μεγάλος τάλος ή μικροδέντρο μέχρι 5-6 μέτρα ύψος. Έχει συνήθως τραβό κορμό και κόμι σφαιρική. Η εντελειώνη, το εσωτερικό των κλαδιών της, είναι λευκό και μαλακό. Από την αρχαιότητα, όπως αναφέρει μέσα και ο καθηγητής, ο κ. Βουσμούκης, υπήρχανε πολύ γνωστές χρήσεις των φύλων της για φαρμακευτικούς λόγους, επίσης και για τσάι, αρωματίζει πολύ ωραία και το τσάι και το φυσικά και για τα λουμούδια της. Το ξύλο της δεν είναι άχρηστο, φτιάχνει, είναι καλό για μικρά, για μικρά δικείμενα. Ιούλιος και πάμε στην Οξιά. Μαζί με τον Πεύκο, το δεύτερο πιο ευλυματικό είδος δέντρο του ξύλο Ριβάδου, μεγάλο, φτάνει τα 30, πολλές φορές τα ξεπερνάει τα 30 μέτρα, στην Ελλάδα βρίσκεται σε όλα τα βουνά. Από το όρος Οξιά, που πήρε και το όνομά του, από τα όρια του νομού Φθιότιδας και του νομού Ευρτανίας και βορειότερα, πατού σε όλη τη χώρα. Προτιμά εδάφη λοπά, εδάφη η οποία είναι πλούσια και θεωρείται και το ίδιο εδαφοβελτιωτικό είδος. Δηλαδή στα μέρη στα οποία ενδυμεί Οξιά, μετά από μερικές δεκάδες χρόνια, το ένταφος βελτιώνεται και από τα φύλλα της και από την λειτουργία του ρυζικού της συστήματος. Προτιμά εδάφη, όπως είπαμε, πλούσια και τα μέρη τα ανοίλια. Γι' αυτό και στο ξύλο Λίβαδο, με το που ανεβαίνουμε, το βλέπουμε στην αριστερή, την πλευρά δίπλα από το Μευχώνα, στο ανοίλιο μέρος. Το ξύλο της είναι σχετικά σκληρό και βαρύ, ευαίστος σε μήκητες και γι' αυτό το χρησιμοποιούν, αφού το ατμίσσουν πρώτα την φορνιστή Οξιά, σε έδιβρα. Επίσης σε στροτήρες συντηροδρόμων, σε παιχνίδια, σε χαρτί και φυσικά και ως καυσόξυλο. Άυγουστο την Τζερνικιά, ο καθηγητής πολύ σωστά αναφέρει ότι στο ξύλο Λίβαδο εμφανίζονται και τα δύο είδη. Εμφανίζεται και η Προύμους η Σιτήτια, που είναι η Τζερνικιά η Ερδόδημη, εμφανίζεται και η Προύμους η Αγκαθόδης, η Σπινόζα, που είναι η κοιλός λεγόμενη Τσαπουρνιά. Το πρώτο εμφανίζεται ως δέντρο ή μικρός θάμνος με ύψος έως πέντε μέτρα, το δεύτερο είναι θάμνος λίγο μικρότερος, μέχρι τρία μέτρα ύψος. Και τα δύο μπορούν να αναπτυχθούν σε ξηραία πετρόδη εδάφη και κυρίως σε προσοίες θέσεις, γι' αυτό και τα βλέπουμε έτσι σημαντικά στο ξύλο Λίβαδο. Η Κορτσιά, η Πύρος η Αμυδανηφόληση. Η Πύρος η Αμυδανόμοθη, κοινός Κορτσιά, εμφανίζεται ως θάμνος αλλά και δέντρο μέσου ύψους, μέσου πεγέθους, προτιμά βαθιά ασβεστούχα εδάφη, το ξύλο της είναι σκληρό και βαρύ και η χρήση της, πέρα δηλαδή από τα κόρτσια από σύντομο ίσως τα κλειάνις, χρησιμοποιείται σε ξυρόγετα, σε μουσικά όργανα και σε μικροέδικα. Οκτώδιος, Βελανιδιάκο, Δρύς, το πιο χρήσιμο ίσως από όλα τα δρασικά είδη της Ελλάδας. Στην ευρύτερη περιοχή του ξυλο Λιβάδου βρίσκουμε τρία από τα είδη της, την χνοόδη, την απόδυσκο και την πλατίφυλλο. Εφαρμίζονται και άλλα είδη αλλά αυτά συγκροτούν τις συστάτες που συνήθως τις διαχειριζόμαστε ξυροπονικά, για το ξύλο τους δηλαδή. Οι θυρίες είναι μεγάλα τα είδη, φτάμουν στο ύψος των 20-25 μέτρων σε μεγάλη ηλικία, προτιμούν γόνιμα και χαλαρά επάφη, το ξύλο τους έχει μεγάλη μηχανική αντοχή, δεν προσβάλλεται από μήκητες και χρησιμοποιείται σε έβιβλα, πατώματα, στροντήρες συντηροδρόμων, βαρέλια, μόνο ένα είδος δυρός δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα βαρέλια ως βαρέλια και φυσικά ως καυσόξυλο, ένα από τα καλύτερα καυσόξυλα. Φιλιρέα, το γνωστό μας φιλίκι, θάμνος ή μικρό δέντρο μέχρι στους 5 μέτρων με καρπό σφαιρικό και ανόμαυρο με λιδόδη πυρίνα που μοιάζει με τις ελιάς. Πολύ σωστά λέει ο καθηγητής ότι ανοίγει και στην ίδια οικογένεια και πολλές φορές από το μακριό όταν το βλέπουμε, ειδικά το καρπό του, δείχνει σαν μια μικρή ελιά. Το ξύλο του είναι σκληρό και βαρύ, χρησιμεύει για κατασκευή μικροδικημένων και παράει το καλύτερης ποιότητας ξυλοκάθημα. Και μαζί με το πουρνάρι είναι το καλύτερο καυσόξυλο, το φιλίκι. Όλα αυτά τα αναφέρει και ο καθηγητής Μέσα. Και τελειώνοντας, τον Δεκέμβριο του 2015 παρουσιάζουμε το έρατο. Όπως γράφει ο κ. Μουσμούκης Μέσα, το έρατο το παρουσιάζουμε επειδή μας προέκυψε στο τσιρολίβαδο επειδή το βάλαμε πάρα πολύ από εμάς στις αυρές σωσπιτιών μας. Μερικά μάλιστα όπως αυτό που είναι προς το σπίτι του Δημούλα, έχει θεριέψει και έχει γίνει τεράστιο. Και τα υπόλοιπα θα γίνουν έτσι εφόσον βρούν τις κατάλληλες συνθήκες. Αυτό οφείλεται ότι προτιμάται σε στροληθικά εδάφη και οι ρίζες του μπορούν να εισχωρούν εμέσες αυτά για να ψάξουν και να δούμε θρεωτικά στοιχεία. Μεγανώνει όμως πάρα πολύ. Μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει τα 30 μέτρα και σε πλήρια ανάπτυξη η διάμετρός του είναι από 70 κατοστά μέχρι και παραπάνω από 1 μέτρο. Γι' αυτό όλοι μας πρέπει να προσέχουμε όταν τα φυτεύουμε να μην τα φυτεύουμε πάρα πολύ κοντά γιατί αν όχι εμείς τα παιδιά μας στην αιμόνια μας σίγουρα θα θα έχουν πρόβλημα γιατί θα είναι τεράστια κάποια στιγμή. Τελείωσα την παρουσίαση του ημερολογίου. Προσπάθησα να ήμουν όσο γίνεται πιο κατανοητός και να πω να μην πω πάρα πολλά πράγματα. Με βοήθηση είναι αλήθεια πάρα πολύ η πολύ καλή παρουσίαση και το πολύ καλό κείμενο, τα πολύ καλά κείμενα του κυρίου Κουσμπούκη και το ότι με σοφία μπόρεσε και έφτιασε σε κάθε δασικό δέντρο πάρα πολλά πράγματα. Από την ομορφιά του ως φυσικό αντικείμενο, πόσο όμορφο είναι δηλαδή στη φύση στις αυλές το σπιτιό μας το ξυρολίδι μέχρι όλες του τις χρήσεις, είτε τις χρήσεις της αναψυχικές που το βλέπουμε και μας ευχαριστεί, είτε τις χρήσεις των θεών και των φίλων του, είτε τις χρήσεις του ξύλου του και επίσης έκανα μια πάρα πολύ καλή αναφορά στην οποία ως πιο ειδικός πολύ ωραία τα έφερε ο φίλος Μασολιάνης στη λαογραφία και στην ιστορία του ξυρολιβάδου. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Ευχαριστούμε τον φίλο και μέλος του ομίλου Ξολυβαριώτη, τον Γιάννη Τσιμανίκα για τις ανάγκες που μας έκανε σε ένα πάρα πολύ ωραίο και μελετημένο ένθετο μελλονόγιο του 2015, το οποίο πρέπει να ευχαριστήσουμε την επιστημονική φαντασία αθαίρεται και πολλά στον Αντώνιο Πουσμούκη. Επίσης να ευχαριστήσουμε τον Γιάννη Τζαμίτρο, ο οποίος δούλεψε πάρα πολύ καιρό. Και να σου πω την αλήθεια, με το μελόγιο αυτό δουλεύεται, δουλέθηκε όλο το χρόνο, δεν είναι χθεσινό, ούτε μιας εβδομάδας προσπάθειας για να πετύχουμε αυτό που είδαμε όλοι μας. Επίσης θέλω να ευχαριστήσω και τον Γιώργο Τζαμίτρο για την γραφιστική του καθηγητική παλουσία που είχε, ακλογελγός. Και θέλω να πω ότι θα περιμέναμε σήμερα σαν δεν θα σήμανα είμαστε αρκετά πιο πολύ. Εν λόγω καιρού, αν θέλετε, ή λόγω κάποιων υποφρειώσεων δεν είχαμε την παρουσία που θα έπρεπε. Και θέλω να πω ότι εδώ κάποια στιγμή πρέπει να στηρίξουμε και να στηρίζουμε τον Όμυνο, γιατί ο Όμυνος έχει ανάγκη, ας πούμε, από το καθένα μας. Δηλαδή από ένα παιδάκι που γεννιέται σήμερα μέχρι έναν παππού 150 χρονών. Δεν έχει σημασία αν θα έχουμε τη συμμετοχή ή την ομολογία του, χρηματικά εννοώ, ας πούμε, για τη στήριξη, αλλά η παρουσία του καθενών μας στηρίζει έναν όκλουλο χωριό. Και ο ομορφιστικός Όμυνος της Ξολυβάδου αποτελεί το κύτερο, αν θέλετε, και αποτελεί ο πόλος έλξης των Ξολυβαλιωτών, των Μελών, των Φύλων και απανταχού των όποιων καλών επισκέπτει ή έρχεται. Στη συνέχεια θα έχουμε τις όποιες εκτιλώσεις επάνω στο Ξολύβαδο. Την πρωτοκονιά όποιες θα ανεβεί θα έχει, ας πούμε, το καθενείο κάποια ετοιμασία εν τωρό το πρωτοκονιάτικη. Και όσοι θα πάνε πάνω για να χαρούν τις γιορτές. Έρχεται τα θεοφάνια θέμαστα επάνω. Θα έχουμε την δίπλωση του θεοφανίου και την κατάδεση του ντιμίου. Στο 18 Ιανουαρίου ημέρα Κυριακή και μιάμιση ώρα το μεσημέρι είναι ο ετήσος χορός και οικοποίητη βασιλόπιτα στον πολιτιστικού ομίλου της Ξολυβάδου, όπως καθεφόρονον στο κέντρο 9. Τελειώνοντας, θέλω να σας ευχαριστούσα για άλλη μια φορά για την παρουσία σας, που φαίνεται ότι είναι καλή και σωστή. Τελειώνοντας, αποδέχομαι και αριστερά μας σε έναν μπουφέ με εξολιδαγιώκτικα εδέσματα και θέλω εδώ να ευχαριστήσω πάλι την Απραστία Αλήτω και την οικογένεια του κυρίου Κουτόβα, οι οποίοι ας πούμε είναι από τους πρότους αλλά και από τους πολύ καλούς φιλουργητές όσον αφορά την τόποια στήριξη που τους έχουμε ζητήσει. Δεν μπορούμε παιδιά να τις δίσδίσουμε και μας τα έχουν έτοιμα στο τραπέζι και να το παίξουν λαϊκά. Ευχαριστώ πολύ. Ευχαριστώ πολύ. |
