| Interviewee Alkiviadis Sidiropoulos Interviewer Renna Molho Date interview: 2015 July 01 Language Greek Extent 1 digital file : MPEG-4. Credit Line United States Holocaust Memorial Museum Collection, courtesy of the Jeff and Toby Herr Foundation: η Αδερφή Είμαστε έτοιμοι, έτοιμοι, καλησπέρα σας, ήθελα να σας ευχαριστήσω που δεχτήκατε να μας ξανασυναντήστε για να κάνουμε την ίδια συζήτηση που κάναμε την προηγούμενη φορά με επαγγελματικά πια μηχανήματα. Πείτε μου ποιο είναι το όνομά σας. Σιδηρόπουλος Αλκιβιάδης. Κύριε Σιδηρόπουλε που και πότε γεννηθήκατε. Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη στις 1929 το 1928. Πού μένατε με την οικογένειά σας. Που έμενα τότε. Έμενα στα κτήρια της ελευθέρας ζώνης της Θεσσαλονίκης. Είναι η υπηρεσία Λιμμέρος. Γιατί ο πατέρας μου ήταν δηματάρις εκεί υπάλληλος. Και οι οικογένειες των υπαλλήλων μένανε σε δύο κτήρια που ήταν στο λιμάνι. Υπήρχανε στην περιοχή σας εβραίοι είτε που εργάζονταν είτε που διέμεναν εκεί. Είχαμε πολλούς εβραίους. Όχι βέβαια κατοίκους στην περιοχή. Αλλά όλα τα εμπορεύματα τα μετακινούσαν οι εβραίοι. Είχαν κάτι κάρα επί μήκη και φορτώναν εκεί από το λιμάνι και τα πήγαιναν μέσα στην πόλη στα διάφορα μέρη τα εμπορεύματα. Γιατί εμπορικός σταθμός ήταν. Δεν ήταν επίβατικός. Υπήρχανε και χριστιανοί που κάναν το ίδιο επάγγελμα. Όχι. Τουλάχιστον εκεί που ήμουνα εγώ όχι μόνο εβραίοι ήτανε μόνο εβραίοι είχανε με άλογα και από τι θυμάμαι γιατί παιδιά είμασταν πέζαμε εκεί ήταν όλοι εβραίοι. Πώς τους ξεχωρίζετε ότι ήταν εβραίοι. Ο Μιλία εμείς νομίζαμε τα ισπανικά που λέγανε ότι ήταν εβραίοι. Ενώ αυτοί μιλούσανε ήταν ισπανοπρόσφυγες από την Ισπανία. Τότε η βασίλισσα τους έδιουξε και ήταν τότε ήρθαν πολλοί και μιλούσαν μεταξύ τους ισπανικά. Δεν ξέρω βέβαια αν ήταν γνήσια ή διεφαρμένα ισπανικά αλλά πάντως ήτανε γλώσσα που μιλούσανε και εμείς λέγαμε ότι είναι εβραϊκοί αλλά δεν ήταν εβραϊκοί. Καταλαβαίνατε εσείς καθόλου από αυτή τη γλώσσα. Όχι. Τίποτε. Α κάτι λέξεις ίσως. Θυμάστε τα μερικά ονόματα από αυτούς τους χαμάλιδες. Όχι. Όχι βέβαια κάθε μέρα μαζί ήμασταν αλλά δεν είχαμε επαφή σχεδόν καθόλου. Α μερικά παιδιά δικά τους που έρχονταν ίσως να δουν τον πατέρα δεν ξέρω εγώ με εκείνους ας πούμε κανά δυο κουβέντες λέγαμε στα ελληνικά βέβαια. Εσείς πήγατε σχολείο σε αυτή την περιοχή. Ναι είχα το 21ο δημοτικό σχολείο. Είχατε εβραίους συναδητές. Είχα. Φίλους. Δεν κάναμε παρέα αλλά στο θρανείο το διπλανό ήταν ένας και ένας άλλος ήταν όχι πολλούς δηλαδή στην τάξη μου δύο ή τρεις. Θυμάστε ονόματα. Θυμάμαι από το γυμνάσιο ονόματα εβραίων πολύ και φίλοι μου αλλά στο δημοτικό ήμασταν μικροί. Τότε στο δημοτικό ακούγονταν να λέγετε κάτι για τους εβραίους κάτι αρνητικό. Όχι αυτό που λέγανε τώρα ποιοι τα λέγατε λέγανε κάτι έτσι παιδιά σαν εμάς. Αλλά ήτανε αυτά δεν φαινόντουσαν ότι ήτανε προπαγάνδα τους κατήθυναν μάλλον άλλοι. Δεν ξέρω γιατί μας φαινόντουσαν πυρήργα αυτά τα πράγματα που λέγανε ας πούμε αντίον των εβραίων. Τι λέγαμε δηλαδή. Ότι το Πάσχα το εβραϊκό παίρναν χριστιανικά παιδιά τα βάζανε σε βαρέλια και πίνανε το αίμα, ζυμόνανε το τι κάνανε τσιρέ και τι κάνανε με αίμα από χριστιανικά. Και τότε βέβαια παιδιά ήμαστανε φωλιάζανε μέσα μας ένα μίσος. Άλλα είναι και θέμα οικογένειας ο πατέρας μου και η μητέρα μου μου λέγανε άνοιω εσείς μην τα κούτε. Αυτό ήταν τίποτα άλλο. Αλλά όχι συνέχεια αυτό που σας λέω τώρα είναι να μη μονομένο. Πόσο καιρό μείνατε σε αυτή τη γειτονιά. Σε αυτή τη γειτονιά μείναμε από το 35 μέχρι το 43 που οι Γερμανοί μας διώξανε γιατί τα κτίρια τα κατεδάφησαν, αυτά τα είχαν κτίσει οι Γάλλοι και είχε κάτι σίδερα τόσο φαρδιά και τα κάνανε οδοφράγματα στην παραλία. Πήραν τα σίδερα, κατεδάφησαν τα σπίτια και πήραν τα σίδερα, τα κόψανε, τα βάλανε και ήτανε μέχρι και πολλά χρόνια ακόμα. Ήτανε οι θήκες που τα βάζανε αν θα κάνουν απόβαση οι Άγγλοι αυτοί να τους εμποδίσουν τώρα. Και μετά που φύγατε από εκεί που πήγατε. Πήγαμε σε ένα σπίτι που είχανε διώξει τους Εβραίους και η πρόνοια μια ελληνική υπηρεσία μας τοποθετούσε σε τέτοια σπίτια εμάς που μείναμε άστεγοι. Πριν διώξουν τους Εβραίους είπατε ότι στο γυμνάσιο είχατε Εβραίους συμμαθητάς. Ναι. Ποιο γυμνάσιο ήταν αυτό. Το δεύτερο γυμνάσιο Άρινων εξακολουθεί και υπάρχει εδώ. Θυμάστε ονόματα από εκείνη την περίοδο. Συμμαθητών Εβραίων. Συμμαθητών Εβραίων. Ναι. Κάπου έχω και μια φωτογραφία. Σαλτιέλ, Μωρίς, Στρούμψα, Ιονάς. Φίλοι μου ήταν αυτοί. Κάπου έχω και μια φωτογραφία όλη τάξη. Μαζί. Άλλοι. Υπήρχαν άλλοι. Αυτοί οι δύο. Ένας ακόμα μου διαφεύγει το όνομα. Αλλά εκείνος έφυγε γλίγορα από την τάξη μας. Δεν ξέρω για ποιον λόγο. Αυτοί οι δύο όμως μαζί τελειώσαμε το γυμνάσιο. Θυμάστε που σας βρήκε ο πόλεμος. Ο πόλεμος μας βρήκε στα κτήρια της Ελευθέρας Ζώνης, εκεί που σας είπα. Και συγκεκριμένα είχαν ανοίξει τα Δημοτικά. Και είχαμε αργήσει. Και η μητέρα μου μας κυνηγούσε για να προβάβουμε να πάμε στο σχολείο. Και έρχεται η γειτόνισσα και λέει «Α, έγινε πόλεμος. Και ρίχθηκε πόλεμος». Και μας πήρε ο πατέρας μου. Και μας πήγε σε ένα χωριό που είχε κάτι γνωστούς. Και μείναμε εκεί για κάποσο καιρό. Γιατί μετά μεσολάβησε και η πείνα. Και στο χωριό πάντα κάτι βρίσκεις. Ενώ μέσα στην πόλη… Εσείς είδατε περιπτώσεις που σχετίζονται με την πείνα. Τι είδατε? Ένα παιδί το οποίο κάτι έκρυψε. Δεν ξέρω τι πήρε από ένα… κάτι φαγητό δε λέει, δεν μπερδεύω. Και ο Γερμανός ο φρουρός σήκωσε το όπλο και το σκότωσε το παιδί. Το είδατε εσείς με τα μάτια… Ο πατέρας μου ήρθε και το είπε. Τώρα λέει που ερχόμουνα ο Γερμανός ο σκοπός σκότωσε ένα παιδί. Είδατε τίποτα άλλο που να δηλώνει την πείνα που διάρχονταν οι Θεσσαλονίκοι? Σαν τι δηλαδή περίπου. Κάνα περιστατικό, να ζητάνε φαγητό, να χτυπάν την πόρτα σας, άλλες… Όχι, όχι, αλλά ακούγαμε ότι γινόντουσαν πολλά τέτοια κλοπές για φαγητό κυρίως και λιστείες και ο κόσμος κοίταζε να βρει κάτι να φάει. Αλλά εδώ στη Θεσσαλονίκη δεν υποφέραμε πολύ όσο η Αθήνα γιατί φύγαν οι περισσότεροι και πήγαν στα γύρω γωριά. Όπως εσείς. Εκεί υπήρχανε άλλοι πολίτες από τη Θεσσαλονίκη. Υπήρχανε, υπήρχανε. Υπήρχαν μεταξύ αυτών και Εβραίοι που πήγαν στο ίδιο χωριό. Δεν θυμάμαι. Αν υπήρχανε δεν θυμάμαι. Πότε γυρίσατε στη Θεσσαλονίκη περίπου. Στη Θεσσαλονίκη όταν άνοιξαν τα σχολιά. Άρχισαν να λειτουργούν εδώ τα σχολιά. Τότε κατεβήκαμε και πηγαίναμε πάλι στο σχολείο. Περίπου ποια χρονιά ήτανε το 42. Δηλαδή εκεί ένα χρόνο κάτσαμε στο χωριό. Δεν κάτσαμε πολύ. Εσείς ξαναρχίσατε να πηγαίνετε στο σχολείο. Βέβαια. Τι εκοχή ήτανε. Πρέπει να ήταν φθινόπουρο τώρα. Μη ρωτάτε ημερομηνή. Τι άλλαξε στην πόλη μετά που ξαναγυρίσατε. Να σας πω πρώτα. Πρώτον το δημοτικό σχολείο το κατρίστηκαν οι Γερμανοί. Το πήραν οι Γερμανοί. Δεν ητουργούσαν. Τα σχολιά όλα ήτανε Γερμανοί μέσα. Στρατιώτες. Και κάναμε μαθήματα στην Αγία Σοφία στην εκκλησία. Γιατί αίθουσες δεν υπήρχανε. Και στο Ιπερών, στο γυναικονίτη, εκεί είχαμε ταθλονία. Και κάναμε μαθήματα. Εξακολουθούσαν και αρχόντουσαν αυτά τα δύο εβρεάκια που ήτανε πρωτεύτερα μαζί σας στο δημοτικό. Δεν θυμάμαι. Ή στο γυμνάσιο. Δεν θυμάμαι όχι. Εγώ αυτούς τους γνώρισα στο δεύτερο γυμνάσιο εδώ. Όταν λειτουργούσε πλέον κανονικά. Που φύγαν οι Γερμανοί. Πριν φύγουν οι Γερμανοί, όσο πηγαίνατε σχολείο, συναντούσατε εβραίους χαμάλιδες ξανά στον δρόμο. Εβραίους φίλους που τους αναφέρατε. Δεν θυμάμαι. Δεν θυμάμαι γιατί εμείς φύγαμε από εκείνη την γειτολιά. Εκείνοι οι Γερμανοί τους διώξαν όλους και εμάς μας διώξαν και οι Εβραίοι βέβαια μετά που ήρθαν οι Γερμανοί ξαφανίστηκαν. Δεν υπήρχαν πια στη γειτονιά μου Εβραίοι. Τι ακούσατε, τι συνέβη, ακούσατε κάτι πως ξαφανίστηκαν. Εγώ που θυμάμαι όταν μία φορά πήγαινα έτσι την μεγάλο Αλεξάνδρου και η μεγάλη Αλεξάνδρου καταλήγηκε στην πλατεία ελευθερίας και έβλεπα από πάνω κατέβαιναν ομάδες Εβραίων με το περιβρασιόνιο και με τα παιδιά τους, η οικογένειά τους ας πούμε έτσι τώρα αν είχαν και τίποτα πράγματα δεν θυμάμαι, θυμάμαι μόνο ότι ήτανε καλοντυμένοι έτσι παρουσίαστοι και με έκανε εντύπωση πού πάνε αυτοί, πού τους πάνε ας πούμε εκεί κάτω στην πλατεία ελευθερίας. Τους πήγαινε κάποιος? Αυτό μου το ρώτησε και ο αυτός αλλά δεν θυμάμαι, δεν θυμάμαι, πρέπει να τους συνόδευε αλλά εγώ έβλεπα μόνο τους, δεν προσκύψα. Κρατούσαν τίποτα αυτοί οι άνθρωποι στα χέρια τους. Ε, κάτι βαλίτσα, ξέρω εγώ κάτι τέτοια κρατούσανε, ήτανε έτσι ευπαρουσίαστοι, δεν ήτανε με μπόγους και με τέτοια. Τώρα τι να σας πω, με έκανε εντύπωση αυτός σαν παιδί που ήμουνα και έλεγα αυτοί τώρα πού τους πάνε ας πούμε κάτω. Ποτέ δεν φαντάστηκα πού πηγαίνανε. Όταν είδατε αυτές τις ομάδες των Εβραίων στην Μεγάλο Αλεξάνδρου, προς τα πού πηγαίνανε θυμάστε? Κατέβαιναν όλοι ομάδες, ομάδες την Μεγάλο Αλεξάνδρου για την Πλατεία Ελευθερίας. Δηλαδή εγώ ήμουνα πολύ κοντά και στην Πλατεία Ελευθερίας, λοιπόν πηγαίνανε στην Πλατεία Ελευθερίας. Τι κάνανε και στην Πλατεία Ελευθερίας? Μαζεβούνσαν εκεί, δεν πήγα, ίσως φοβόμουν κιόλας, ίσως φοβόμουν κιόλας, γιατί δεν θέλησα να κατεβώ να δω τι γίνεται. Γιατί φοβόσασταν, πώς συμπεριφέρονταν οι Γερμανοί? Οι Γερμανοί ήταν ένας στρατός ψυχρός, δεν ήταν συναισθηματικός, δεν μιλούσε με κανέναν Έλληνα, δεν ήταν άνθρωποι, δηλαδή, που να μπορεί κανείς να τους μιλήσει από μακρύ. Φιλίες τέτοια δεν καταλάβαιναν αυτοί. Εκεί, στην Πλατεία Ελευθερίας, που συγκεντρώνονταν αυτοί οι άνθρωποι, είδατε αν θρουρούνταν η πλατεία από Γερμανούς ή από άλλους? Ήξερα, τους μαζεύουν εκεί, ίστερα και ότι οι Γερμανοί τους φρονούσαν, αλλά δεν τα είδα. Είδατε, ωστόσο, ότι φορούσαν περιβραχιών. Ναι, αυτό σίγουρα, το περιβραχιώνιον, ότι είναι εβραίοι, αυτό το ξέραμε, και ότι τους πηγαίναν στην πλατεία. Τώρα, τι θα κάναν στην πλατεία, δεν θυμάμαι, ας πούμε, να με προλυμάτισε. Είχε κάποιο σημάδι το περιβραχιώνιον, κάποιο σχέδιο κάτι, θυμάστε? Νομίζω ότι είχε του Δαβίδ το αστέρι, νομίζω, ότι είχε, κάτι είχε επάνω και πρέπει αυτό να ήτανε. Ίσως, τότε δεν ήξερα και πολλά πράγματα, αλλά πρέπει να ήταν το αστέρι του Δαβίδ. Ήταν χρωματιστό ή ήταν μαυρό-εσπρο αυτό? Νομίζω, ήταν κίτρινο και άσπρο, αυτό το χρώμα είχε, θυμάμαι, άλλο τίποτα δεν μπορώ να σας πω, ό,τι σας πω. Θυμάστε πόσοι περίπου ήταν αυτοί που είδατε? Πολλοί κατέβαιναν, ομάδες-ομάδες, πολλοί, δέκα-δέκα, είκουσι-ίκουσι, συνέχεια κατέβαιναν. Πόση ώρα τις παρακολουθούσατε? Κάβησα κανένα μισάωρο και μετά έφυγα. Κοιτάξτε, υπήρχε και ο φόβος, δεν ήταν μόνο, ας πούμε, τους Γερμανούς, τους φοβόμασταν γιατί ακούγαμε πολλά που κάνανε και γρήγορα-γρήγορα έφυγα. Σε τι απόσταση ήσασταν? Δύο-τρία μέτρα, δηλαδή εγώ στο πεζοδρόμιο και αυτοί πηγαίνανε στιγμές του δρόμου. Αυτοί τι έκφραση είχανε, λέγανε κάτι? Τίποτα, τίποτα, ούτε κουβένιαζαν, πηγαίνανε. Εσείς τότε σε ποια περιοχή μένατε? Στο λιμάνι. Κοντά είναι η πλατεία ελευθερίες, με το σπίτι μου ας είναι πεντακόσια μέτρα, δεν είναι παραπάνω. Είπατε πρωτοίτερα ότι κάποια στιγμή σας διώξανε από το λιμάνι και πήγατε να μείνετε αλλού. Οι Γερμανοί μας διώξανε, το ανατύναξαν, πήραν τα σίδερα, αυτό το έζησα ας πούμε. Το είδαμε. Το κάτεδαύσαν, δύο ήταν αυτά, δύο πενταόροφα, πολύ ωραία κτίρια και το ένα το κάτεδαύσαν, το άλλο δεν προλαμβάνε, φύγανε. Τέλειωσε, πήραν το δρόμο τους. Εσείς πού πήγατε να μείνετε όταν σας έδιωξανε? Έμεινα στην Ταντάλλου 25, ένας δρόμος είναι στον παλιό σηροδρομικό σταθμό. Εκεί βλέπατε Εβραίους, εκείνη την περιοχή? Όχι. Όχι, γιατί και το σπίτι αυτό ξέραμε ότι ήταν Εβραίοι που φύγανε. Α είχαν φύγει οι Εβραίοι. Τους είχαν πάρει. Πότε περίπου πήγατε σε αυτό το σπίτι? Από και μετά όταν... Ημερομηνία θυμάστε? Το 41 ήταν η Πίνα, με την Πίνα δεν ήμουν εκεί. Πρέπει να ήταν αρχά 42. Αρχά 42 πρέπει να ήτανε. Λέγανε τίποτα στο σταθμό, ο πατέρας σας δούλευε εκεί καταρχήν? Ο πατέρας μου υποτυπωδώς υπήρχε η υπηρεσία. Τους δίνανε αυτά τα χρήματα τα πληθοριστικά τα οποία φτάσανε σε δισεκατομμύρια. Έχω ένα νόμισμα ακόμα και 25 δισεκατομμύρια. Και τους δίνανε... Παίρναμε κάτι λίγα πράγματα ώσπου να τα πάρεις πληθορισμός πάλι. Οι άλλοι όσοι δούλευαν στο σταθμό ερχόσασταν, το συμβαντούσατε? Στο σταθμό που? Εκεί απέναντι από την Ταγγάλου που μένατε στον σιδηροδρομικό σταθμό. Μα φοβόμαστε να πάμε και εμείς εγώ τουλάχιστον σαν παιδί δεν πήγα ποτέ προς τα εκεί. Ποιοι άλλοι μέναν σε αυτό το σπίτι που προηγουμένως μένανε Εβραίοι? Κάποιος Νησίμ. Νησίμ. Την άρφα θυμήθηκα το όνομα του, τώρα δεν μπορώ να το θυμηθώ. Νησίμ και ο άλλος πολλοί. Λάου Πεσάχ. Ένας Λάου Πεσάχ. Το σπίτι ήτανε στο όνομα Νησίμ. Το μικρό όνομα δεν το θυμάμαι. Και το σπίτι όταν πήγαμε εμείς ήταν άδειο. Τα είχαν πάρει όλα εκεί η γειτονιά. Εσείς που το ξέρετε ότι τα είχαν πάρει όλα. Πήγαμε μέσα εκεί ήταν άδειο. Δεν ξέρετε ότι αυτό το σπίτι ήταν του Νησίμ και του Ελιάου Πεσάχ. Αυτό η ΒΙ τότε δεν λέγονταν ΒΙ. Τότε λέγονταν Εταιρεία Ελεκτρισμού Θεσσαλονίκης κάπως έτσι. Έρχονταν ολογρασμός στο όνομα Νησίμ και Λάου Πεσάχ. Για το δικό σας το διαμέρισμα. Ναι. Και από κάτω από πάνω υπήρχαν άλλοι. Από κάτω όταν πήγαμε εμείς ήδη έμενε μια άλλη οικογένεια. Και με τι ασχολείτο αυτή η οικογένεια. Δεν ξέρω ακριβώς αυτή ήταν δυο γερονδοκόρες. Οι οποίες δεν ξέρω από τι ζούσανε. Μιλούσα καθόλου γειτονιά για τους Εβραίους που είχαν φύγει. Λέγαν κάτι. Ίσως οι απέναντι να ξέρανε αλλά δεν είχαμε σχέσεις. Εσείς πως το υποθέτετε αυτό. Ποιο. Ότι ξέρανε ίσως κάτι είχαν πει κάτι. Ήτανε όταν ζούσαν οι Εβραίοι μέναν και αυτοί εκεί. Γιατί εκείνο το σπίτι ήταν δικό τους ιδιοκτησία. Δεν ήταν ενοικία στέ. Αναφερόταν τίποτε στη γειτονιά για τους Εβραίους κατοίκους. Μετά που τα σπίτια κατηχήθηκαν από χριστιανούς. Τι να λες αντί δηλαδή. Τίποτα. Απλώς ότι τους πήραν οι Γερμανοί. Εκείνο που θυμάμαι είναι ακόμα. Ήταν στα μέγα της ελευθέρας ζωής. Ήταν τότε που τους πήραν δηλαδή το 42. Ο αρχάς το 42 ήτανε πριν ακόμα μας γιώξουν οι Γερμανοί. Που η γειτόνισσα ο άνθρωπος ήταν στιδροδρομικός. Και δούλευε πάλι. Τώρα όχι με τους Γερμανούς αλλά πως δούλευε δεν ξέρω. Και λέει έρχεται ένα πρωί χτυπάει το τζάμι. Κυρά Σόνια η μητέρα μου. Κυρά Σόνια να σε πω. Τους Εβραίους που μαζέψανε τους πήγανε στους φούρμους και τους κάψανε. Λέει η μητέρα μου. Α τι είναι αυτά που λες. Μετά έλεγε. Κοίταξε λέει πως το ήξερε αυτή λέει. Έλεγε η μητέρα μου. Όταν βεβαιώθηκε ότι πράγματι τους είχαν πάει εκεί. Αλλά ο άνδρας ο σιδηροδρομικός από εκεί έμαθε. Τώρα αυτός ήταν και στέλεχος στο ΚΚ αλλά δεν νομίζω από εκεί. Αυτό μάλλον σαν σιδηροδρομικοί. Είχανε περισσότερη επαφή με ξένους και με αυτά και πάντως το είπαν πριν ακόμα εμείς μάθουμε οτιδήποτε. Δηλαδή το είπαν όταν οι Εβραίοι ήταν ακόμη εκεί ή αυτό του είπαν. Όχι τους πήρανε και μετά τότε το αρχάς 42 γίνονται αυτά. Αυτοί από πού μπορεί να το ξέρανε. Ποιοι. Αυτοί που οι γείτονες που έλεγαν στην μητέρα σας. Ναι. Από πού μπορείτε να υποθέσετε από πού το ξέρανε. Όλοι αυτοί ήρθανε μετά που ήρθανε οι Γερμανοί. Δηλαδή όλοι φύγαμε στον πόλεμο όπως φύγαμε και εμείς και πήγαμε στο χωριό φύγαν όλοι. Και γυρίσαμε μετά όταν τα πράγματα ήρθαν οι Γερμανοί και κατά κάποιο τρόπο ανοίξαν και τα σχολιά και ήρθαμε. Γιατί μερικοί. Έτοιμοι. Κύριε Σιδηρόπουλε ήθελα να σας ρωτήσω είχα τα αδέλφια εσείς. Δύο. Τα ονόματά τους. Ελευθέριος και Παμηνώνδας. Ήτανε πιο μεγάλη από εσάς. Εγώ ήμουν ο τελευταίος ο Βενιαμίν. Αυτοί είχανε εβραίους φίλους και συμμεθτές. Σας είπα ο ένας είχε στη σχολή ιδίως Κωνσταντινίδη. Φαίνεται επειδή πηγαίναν αυτοί που πληρώνον. Είχε αρκετούς συμμαχτάς εβραίους. Στο δεύτερο γυμνάσιο τώρα ο Ελευθέριος δεν άκουσα καμιά φορά τίποτα να λέει. Εγώ είχα δύο. Και μάλιστα επειδή μας κάλεσαν όλους τους αποφίτους της τάξελος μας. Κάραμε μια γιορτή ας πούμε. Και ήρθαν και ο Στρούμψα και ο Σαλτιέλ. Που ήταν δική σας η μεφτέρ. Δική. Για τον αδελφό σας θέλω να ρωτήσω. Αυτόν που πήγαινε στο ιδιωτικό του Κωνσταντινίδη. Είχε φίλους κοντινούς. Και γι' αυτό τον δώσαν δώρο και τη μηχανή. Αλλά σε ποια εποχή μη μου ρωτάτε. Μετά που φύγαν οι Γερμανοί είδατε εβραίους να γυρνάνε στη Θεσσαλονίκη. Να έχουν επιζήσει και να γυρνάνε. Ναι είχαν έρθει. Είχαν έρθει πολλοί και ζητούσαν τα σπίτια που φεύγουν να τα άφησαν. Και βέβαια άκουσα αυτά όλα από τις συζητήσεις που γινόντουσαν. Όχι πως είχα επαφή άμεση με αυτό το δώρο. Ναι είχαν έρθει. Δεν είδε εγώ προσωπικά. Ξέρετε αν τα ξαναπήρατε σπίτια τους. Όλοι τα πήρανε. Είχε βγει τότε μια ευνοϊκή απόφαση της και τότε κυβέρνησης. Μέχρι πέμπτου έκτου βαθμού συγγενείας κληρονομούν. Οπότε και αν είχαν πεθάνει στη Γερμανία, οι κληρονόμοι τα διεκδικούσαν. Δηλαδή όλες οι υπηρουσίες οι εβραϊκές γύρισαν πίσω στους εβραίους. Δεν θυμάμαι να πήρε κάποιος και να πει να αυτό ήταν εβραϊκό και τώρα είναι δικό μου. Υπάρχει κάτι που θέλετε να συμπληρώσετε στη οδηγή σας και που εγώ δεν σας το ρώτησα. Τίποτα το ιθεαίτερο είναι ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι πήγαν άβικα και με βάροχο τρόπο από έναν λαό οι οποίοι θέλουν να λέγονται ότι είναι πολιτισμένοι και ότι είναι δηλαδή καλή άνθρωποι. Ποιοι καλή άνθρωποι εγώ, τέλος πάντων. Αυτές είναι οι προσωπικές μου νόμοι. Εκεί που μένετε εσείς επέστρεψαν οι εβραίοι. Σας είπα ήρθανε και όχι ειδικά στο δικό μου όχι. Στο από κάτω ήρθανε και το διεκδικούσε αλλά εμείς τότε επειδή είχαμε κάποια οικονομική άνεση ούτε το διεκδικήσαμε ούτε τίποτα συγκωθήκαμε εδώ ήρθαμε εδώ και συνεχή αγοράσαμε αυτό. Σας ευχαριστώ πολύ κύριε Σιδηρόπουλε. Κι εγώ αν βοήθησα δεν ξέρω πάντως ύστερα από τόσα χρόνια και αυτά που θυμάμαι πολλά είναι. Ευχαριστώ πολύ. Έζησαμε τα χρόνια αυτά άσχημα χρόνια δυστυχώς. Καλησπέρα. |