| : Καλησπέρα σας. Όταν το Νοέμβριο του 2011 συναντηθήκαμε και αρχίσαμε να συζητάμε με τον Δημήτρη Παρτοψάνου και τον Γιάννη τον Τροχόκοπλο και την Καλοκαιρινή Εκστρατεία, η εικόνα που είχαμε μπροστά μας ήταν κάπως έτσι, έτσι πληγχανάζομαι εγώ. Και αυτό μου φέρνει στο μυαλό τους χάρτες ακόμη και του 19ου αιώνα όπου πάρα πολλά κομμάτια της Αφρικής και της Αμερικής ήταν χαρτογράφητα. Επίσης μου φέρνει στο μυαλό κάποια video games τα οποία όταν ξεκινάς να κάνεις μια εκστρατεία έχεις στην κατοχή σου και στην εποχή σου ένα πάρα πολύ μικρό χώρο μέσα στο χάρτη και όλο το υπόλοιπο μένει να το ανακαλύψεις. Όταν λέω εγώ, ο Δημήτρης και ο Γιάννης, δεν εννοώ ότι οι διπλιοθήκες ήταν αυτός ο χαρτογράφητος χώρος, δηλαδή ότι θα ανακαλύπτουμε σιγά σιγά φύλλαρχους διπλιοθυκονόμους και παιδάκια άρχα μουγελαστά. Οι διπλιοθυκονόμοι και οι διπλιοθήκες ήταν και αυτοί μαζί μας. Σε εκείνο το σημείο έπρεπε να είμαστε όλοι μαζί συνεργάτες σε αυτή την εξερεύνηση. Θέλω να σας παρουσιάσω λίγο το πώς περπατήσαμε όλους αυτούς τους δρόμους. Πρώτα θα ξεκινήσω για να πω ότι η εκπαίδευση, διότι όλοι μαθαίναμε σε αυτή την προσπάθεια, αφορούσε όλους μας, αφορούσε και εμάς την ομάδα του Future Library, αφορούσε και τους ανθρώπους των διπλιοθυκών, αλλά αφορούσε και το κοινό στο οποίο πρωθυνόμασταν. Επίσης, ό,τι προσπαθούσαμε να κάνουμε, είχε κάποιους βραχυπρόθεσμους στόχους, μεσοπρόθεσμους στόχους και κάποιους μακροπρόθεσμους στόχους. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτό το πράγμα είναι ίδιο για όλες τις διπλιοθύκες. Μπορεί ένας στόχος που είναι βραχυπρόθεσμος για μια διπλιοθήκη να λοκοδοθεί μέσα σε ένα μήνα και σε μια άλλη διπλιοθήκη να λοκοδοθεί μέσα σε δύο χρόνια. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε μια διαδικασία όπου όλοι οι στόχοι είναι σε εξέλιξη. Δεν είναι ότι κάποιους τους έχουμε ολοκληρώσει, θεωρώ τελείως. Λοιπόν, ας αρχίσουμε την εκπαίδευση της ομάδας μας. Εγώ σαν εκπαιδεύτρια και σαν σχεδιάστη της Καλλιτερής Εκστρατείας και οι άνθρωποι του Future Library έπρεπε να καλλιεργήσουμε την έννοια της ομάδας, που σημαίνει έπρεπε να καθορίσουμε αρμοδιότητες, ποιος ανελαμβάνει τις δικητικές υποχρεώσεις, τις συντονιστικές, τις επικοινωνιακές και τις εκπαιδευτικές. Δεν είναι κάτι απλό, είναι κάτι που θέλει πάρα πολύ δουλειά και να το βασανίσεις. Θέλω πάρα πολύ να ευχαριστήσω εδώ την ΕΒΑ Αναγνώσου, που είναι ο βασικός συνεργάτης μου, για την Εκστρατεία από το Future Library. Έπρεπε να οργανώσουμε αυτό το δίκτυο. Νομίζω ότι δεν υπάρχει άλλο παράδειγμα στην Ελλάδα, αλλά δεν είχαμε και διεθνώς κάποιο άλλο παράδειγμα. Τόσες πολλές βιβλιοθήκες, τόσο πολύ ανομοιογενείς, με τόσο διαφορετικές συλλογές, να συντονιστούν και να κάνουν μαζί ένα πρόγραμμα, το οποίο έπρεπε να έχει μια κοινή θυσιογνωμία, να έχει μια κοινή πολιτική, αλλά ταυτόχρονα να επιτρέπει στις βιβλιοθήκες να λειτουργήσουν αυτόνομα και να δείξουν τη δικιά τους ιδιαιτερότητα η κάθε μία. Αυτό μακροπρόθεσμα, όταν αυτό θα το έχουμε κατακτήσει, να συντονιστούν οι βιβλιοθήκες, μακροπρόθεσμα θα οδηγήσει σε μια αλλαγή του δικτύου, να παρέχει άλλου είδους υποστήριξης της βιβλιοθήκας και έτσι και άλλου είδους πληροφορίες. Ένα πάρα πολύ σημαντικό κομμάτι της δικιάς μας εκπαίδευσης ήταν πώς θα παράξουμε πρωτότυπο εκπαιδευτικό υλικό. Τι θα δώσουμε σ' αυτούς τους ανθρώπους για να έχουν αναφορά στα πράγματα που θα εφάρμοζαν, αλλά επίσης να φτιάξουμε και ένα υλικό για τα παιδιά της βιβλιοθήκης. Ήδη την πρώτη χρονιά προσπαθήσαμε να συνοψήσουμε και να δώσουμε πληροφορίες στους ανθρώπους των βιβλιοθήκων πάνω σε βασικά εργαστήρια που πρέπει να υπάρχουν στις βιβλιοθήκες, αλλά επίσης επιχειρούμε να φτιάξουμε και δικά μας παιχνίδια που θα χωρούν τον τρόπο που τα παιδιά καταλαβαίνουν και πληροφορούνται και ενημερώνονται για τα καινούργια βιβλία που έχονται στην βιβλιοθήκη. Σε σχέση και με το προηγούμενο, κάτι που ήταν επίσης πάρα πολύ σημαντικό και ακόμη είναι κάτι που κάθε χρόνο έχει πολύ συζήτηση και αξιολογούμε τις επιλογές μας, ήταν τι θα μαθαίναμε σ' αυτούς τους ανθρώπους. Ποια ήταν τα παιδεία στα οποία έπρεπε να επιμορφωθούν. Και επίσης και με ποιους τρόπους έπρεπε να επιμορφωθούν. Οι βιβλιοθήκες σήμερα καλούνται να έχουν έναν πάρα πολύ διευρυμένο ρόλο, άρα έπρεπε οι άνθρωποι των βιβλιοθήκων να πληροφορηθούν έστω για πάρα πολλά πράγματα. Αυτό λοιπόν, μέσω προθεσμά, μας οδηγεί στο να κάνουμε νέες ενότητες μαθημάτων. Εδώ είναι μια ενότητα διεσέξιο, τι είναι έξω από τη βιβλιοθήκη, πώς η βιβλιοθήκη μπορεί να κυνητοποιήσει την κοινότητα στην οποία απευθύνεται. Εδώ είναι όμως ένας άλλος τρόπος μετάδοσης της εμπειρίας. Εδώ είναι ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, το οποίο είχε σχεδιαστεί για να παίξουμε μαζί με τους υπαλλήνους των βιβλιοθηκών στα σεμινάρια που γίνονται στη Βέρεια κάθε Μάρτιο και να δούμε πώς θα χτίζαμε μαζί την καλοκαιρινή εκστρατεία. Και εδώ επίσης είναι άλλο ένα εργαστήριο από αυτά τα σεμινάρια. Είναι ένα εργαστήριο ιστορίας, όπου για να καταλάβουν και να νιώσουν οι άνθρωποι των βιβλιοθηκών, το τι σημαίνει να φτιάχνεις μια χρονογραμμή, η καστικός δάση Λιαναντονάκη τους είχε ετοιμάσει αυτό το πανί, όπου πάνω άπροσαν τη δικιά τους την ιστορία. Ήταν ένα καθαρά ποιομαντικό εργαστήριο. Ένας από τους στόχους μας που πρέπει να τον δουλέψουμε πάρα πολύ, πιστεύω, είναι πώς θα ελισκήσουμε το e-learning μέσα του futurelibrary.gr. Οι βιβλιοθήκες μέσα στις δυο μέρες του σεμιναρίου είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουν, να αντιληφθούν όλα τα πράγματα με τα οποία βομβαρδίζονται, διότι πρόκειται περί βομβαρδισμού και μέσα από ένα ισχυρό e-learning μπορούν να υποστηρίζονται στις μετέπειτα δράσεις τους. Και τώρα πάμε στην εκπαίδευση των υπεύθυνων των βιβλιοθήκων. Πρώτα έπρεπε να μάθουμε μερικές τεχνικές διαχείρισεις, που σημαίνει πώς συντάσσουμε έναν διαλυτείο τύπου, πώς μπαίνουμε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πώς κάνουμε καταγραφή των δράσεων στη βιβλιοθήκη. Θα μου πείτε γιατί χρειάζονται όλα αυτά. Είναι πολύ αστείο και δεν το λέω υποτιμητικά, απλώς είναι ένας χώρος αυτές οι βιβλιοθήκες, πάρα πολύ ζωντανός και πάρα πολύ ιδιαίτερος. Ξέχασα να πω στην αρχή, δεν ξέχασα, βιάζομαι, πόσο πολύ σημαντική ήταν η ζεστασιά και η όρεξη αυτών των ανθρώπων για δουλειά και πόσο πολύ αυτό έχει τροφοδοτήσει όλη την δουλειά στα δύο χρόνια. Λοιπόν, κάποιος είπε σε αυτά τα σεμινάρια, ότι εμείς όταν θέλουμε να πληροφορήσουμε την κοινότητα για κάτι που γίνεται, πάμε στην εκκλησία, την κοινωνική. Και μετά τη λειτουργία ο παπάς λέει, ότι στη βιβλιοθήκη θα γίνει αυτό και αυτό. Λοιπόν, από εκεί μέχρι να φτάσουμε να κάνουμε μια ανάρτηση στο Facebook, είναι ένας πολύ μεγάλος δρόμος και δεν είναι και απαραίτητος όσως να αρχίνει, αλλά εν πάση περιπτώσει το αναφέρασαν ένα παράδειγμα. Πάρα πολύ σημαντικό ήταν να συμφωνήσουμε μεταξύ μας όλοι ποια θα είναι η μέθοδός μας και ποιες θα είναι οι αρχές πάνω στην οποία θα χτίσουμε αυτή τη δράση. Που επίσης εδώ να κάνουμε μια απαραίτηση, ο στόχος μας δεν είναι η καλοκαιρινή εκστρατεία. Η καλοκαιρινή εκστρατεία είναι ένα κομμάτι αυτού που χτίζουμε που πιστεύω ποιες πρέπει να είναι οι παρεκόμενες υπηρεσίες για παιδιά μέσα σε μια βιβλιοθήκη. Η βασική μέθοδος, λοιπόν, που επιλέξαμε ήταν ότι πρέπει να υπάρχει μια κεντρική ιδέα γύρω από την οποία θα αναδείξουμε μέσα από πολλές οπτικές. Και έτσι τα δύο πρώτα χρόνια. Το πρώτο χρόνο το θέμα μας ήταν οι διακρομές και το δεύτερο χρόνο, φέτος το καλοκαίρι, ήταν τα χρώματα. Μέσα από αυτές τις δύο πολύ μεγάλες θεματικές, μέσα από διάφορες οπτικές, αναπτύξαμε πάρα πολλές δράσεις και εργαστήρια. Το σημαντικότερο πρόβλημα και θέμα στην εκπαίδευση των υπέθυνων δουλειοθυκών είναι πιστεύω να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση. Να αισθανθούν ότι αυτοί οι ίδιοι είναι οι ειδικοί, να μην έχουν ανάγκη να πάνε σε κάποιον άλλον τον οποίον θεωρούν πιο ειδικό από αυτούς για τη δουλειά τους μέσα στη βιβλιοθήκη. Δεν θεωρώ δηλαδή ότι ένας συγγραφέας είναι πιο ειδικός από τον άτομο που εγκλέψει στη βιβλιοθήκη. Για να αναδείξει το υλικό της βιβλιοθήκης. Το πράγμα για να επιτεθεί δεν είναι να τους εκτέχουμε συνέχεια να μας λένε καινούργιες ιδέες. Για να γεννήσουν ιδέες οι άνθρωποι πρέπει να ανοίξουν οι οριζοντές τους, να δούνε πάρα πολλά καινούργια πράγματα. Αυτό, βαραχυπρόθεσμα, το προσπαθούμε μέσα από την υποστήριξη των βιβλιοθυκών με ελληνική και ξενόγροση βιβλιογραφία, η οποία εκτέχει και τους υπέθυνους των βιβλιοθυκών, αλλά και τα παιδιά, σε καινούργια εθίσματα, σε σύγχρονες σκονογραφίσεις, σε νέους τρόπους ανάγνωσης, σε καινούργια παιχνίδια. Αυτό είναι τα παιχνίδια, οι κύβοι των ιστοριών, που στείλαμε την πρώτη χρονιά στις βιβλιοθήκες. Είναι ένας τρόπος να αφηγήσει ιστορίες με αυτά τα ζάρια. Αυτό είναι ένα βιβλίο που έχει πάρει μπραβείο στο Κιεθνή Έκθεση της Βολώνια, παιδημού βιβλίου, που μιλάει για τον τρόπο που ένας άνθρωπος που βλέπει, βιώνει την εμπειρία του να ζεις χωρίς να έχεις το φως σου. Ήταν ένα βιβλίο που φέτος βουλεύτηκε πάρα πολύ σε όλες τις βιβλιοθήκες, με πάρα πολλές γράσεις. Αυτό μεσοπρόθεσμα, το να ανοίξουν οι οριζοντές μας, θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, έτσι ώστε οι άνθρωποι των βιβλιοθήκων να μπορούν να κάνουν μόνοι τους, να έχουν παραγωγή ιδεών, να ανακαλούν όλους το υλικό όταν το χρειάζονται για άλλα πράγματα και όχι για την καλοβερινή εκστραγγεία, που αυτό στο μέλλον πιστεύω ότι θα φτάσει σε μια οριστική αυτονομία των βιβλιοθήκων οι άνθρωποι της βιβλιοθήκης να μπορούν να σχεδιάζουν στρατηγικά τη δικιά τους πορεία. Μέσα στην ίδια λογική ήταν ότι έπρεπε να έρθουν σε επαφή με καταξιωμένους ανθρώπους στον χώρο τους, οι οποίοι θα τους βάζανε μπροστά σε νέες προβληματισμούς και αυθεντικά ερωτήματα. Ένα πολύ μεγάλο ερώτημα, ψεύτω ερώτημα, ψεύτω δίλημα, το οποίο καλλιεργείται συστηματικά στην ελληνική κοινωνία, όχι μόνο στα ελληνικές βιβλιοδίκες και στο σχολείο και παντού, είναι αν πρέπει τα παιδιά να διαβάζουν έλληνα συγγραφή σε ξένους. Αυτό δεν είναι πραγματικό ερώτημα. Κάποτε σε ένα εργαστήριο στο σεμινάριο με τη μεταφράστρα και συγγραφέα Μαρία Αγγελίδου, τους έβαλε τους ανθρώπους των βιβλιοθυφών σε ένα καινούριο ερώτημα. Ποια είναι τα βιβλία που αγαπάς και ποια είναι τα βιβλία που δεν αγαπάς, ποια είναι τα βιβλία που σου αρέσουν και ποια είναι τα βιβλία που δεν σου αρέσουν. Και ένα θέμα πάρα πολύ μεγάλο, το οποίο λειτουργεί συνολικά μέσα σε όλο το πρόγραμμα της εκπαίδευσης, είναι οι άτυπες μορφές εκπαίδευσης. Εμείς εδώ στην Ελλάδα μιλάμε πάρα πολύ για την εκπαίδευση σε σχέση με τις βιβλιοθήκες. Το πρόγραμμα που είσαι στις βιβλιοθήκες της Ευρώπης να μην είναι τόσο μεγάλος προβληματισμός γιατί έχουν λύσει πάρα πολλά πράγματα. Στην Ελλάδα τα παιδιά για να αποκλείσουν ερευνητικό πνεύμα, το πνεύμα της βιβλιοθήκης, πρέπει να πάνε στη βιβλιοθήκη. Αν δεν είναι κάτι που καλλιεργείται στο σχολείο. Άρα η βιβλιοθήκη έχει να παίξει έναν πολύ μεγάλο ρόλο με την τεχμηριωμένη χρήση του λοιπούτης. Και πάμε και στην εκπαίδευση του κοινού. Γιατί και το κοινό πρέπει να εκπαιδευτεί σε αυτά τα πράγματα τα οποία σχεδιάζουμε. Και το χωρίζουμε σε τρεις κατηγορίες. Είναι τα παιδιά, είναι οι γονείς τους και είναι και οι εκπαιδευτικοί. Τα παιδιά, όπως και στους υπεύθυνους των βιβλιοθήκων, πρέπει να διευρυνθούν τα ενδιαφέροντά τους. Έχουν πάρα πολύ συγκεκριμένα ενδιαφέροντα. Πάρα πολύ λίγα ενδιαφέροντα από το σχολείο ή από την οικογένειά τους και πρέπει μέσα από την ποικιλία των δράσεων και των εργαστηρίων που προτείνουμε να τους διευρύνουμε αυτά τα ενδιαφέροντα. Έκανα εδώ πέρα μια γραφική παράσταση όλων των δράσεων που έχουν γίνει τα τελευταία δυο χρόνια. Βλέπετε ότι οι περισσότερες δράσεις γίνονται για την προώθηση της ανάγνωσης, αλλά θα δείτε ότι υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη ποικιλία εργαστηρίων σε ίσες δώσεις, που αφορούν τις φυσικές επιστήμες, τα πειράματα, την ιστορία, τη βιογραφία, την μυθολογία. Τα εργαστήρια που βλέπετε ότι υπάρχουν λίγες προτάσεις, αυτή την έλλειψη προτάσεων την καλύπτουμε χρησιμοποιώντας εξωτερικούς συνεργάτες πολύ ειδικούς στα θέματα τα οποία θέλουμε. Μέσα από την διέργαση των ενδιαφερόντων, τα παιδιά αναπτύσσουν την κριτική ικανότητα και την ερευνητική τους διάθεση. Ξέχονται κριτικά απέναντι στα πράγματα που στο τέλος θα μας οδηγήσει στα παιδιά να γίνουν πολίτες του κόσμου. Οι βιβλιοθήκες για μας είναι πόρτες προς όλο τον κόσμο. Δεν πρέπει να μένουν στο στενό τοπικό τους πλαίσιο όσον αφορά τα παιδιά. Οι γονείς τώρα, ένα από τα πράγματα που έπρεπε τον πρώτο χρόνο κιόλας να κατακτήσουν ήταν να αντιρήσουν κάποιους κανόνες. Οράρια, ηλικίες, αριθμού παιδιών αναεγνήλωση, νομίζω ότι είναι πολύ απλά πράγματα αυτά, είναι πάρα πολύ σημαντικά μαθήματα. Φέτος νομίζω ότι έχουμε κατακτήσει να ενταχθεί η βιβλιοθήκη στην οικογενειακή καθημερινότητα. Οι γονείς να καταλαβαίνουν ότι τα παιδιά τους πρέπει κάθε μέρα να πηγαίνουν στην βιβλιοθήκη γιατί κάτι έχει να τους προσφέρει. Και οι εκπαιδευτικοί. Στην αρχή έπρεπε να αποκτήσουμε σχέσεις με τα σχολεία. Να πούμε ότι είμαστε εδώ και έχουμε καινούργια προγράμματα που αυτό φέτος νομίζω ότι έχουμε κατακτήσει οι εκπαιδευτικοί να χρησιμοποιούν την βιβλιοθήκη πια το χειμώνα όχι σαν χώρο επίσκεψης όπου θα πάνε και θα τους πούνε εδώ να γλίζουμε έτσι κάνουμε αλλά θα το χρησιμοποιήσουν σαν έναν χώρο που θα κάνουν εκπαιδευτικά προγράμματα με το υλικό που έχουν από το καλοκαίρι οι βιβλιοθήκες που αυτό στο τέλος νομίζω ότι θα πρέπει να μας οδηγήσει σε μια δημιουργική σύνδεση της βιβλιοθήκης με την εκπαιδευτική διαδικασία. Χθες έγινε η ερώτηση αν πρέπει οι βιβλιοθήκες ή τα σχολεία να γίνουν σαν βιβλιοθήκες. Πιστεύω ότι δεν είναι θέμα τυριακό, είναι θέμα το πώς σκεφτόμαστε. Ναι, οι βιβλιοθήκες δεν πρέπει να γίνουν σχολεία, τα σχολεία πρέπει να γίνουν βιβλιοθήκες. Σήμερα είμαστε εδώ. Είναι Δεκέντριος του 2013, αυτά είναι τα μονοπάτια που έχουμε εξερευνήσει. Ό,τι είναι μαύρο ακόμα στην οθόνη έχουμε μπροστά μας πιστεύω και άλλα χρόνια να τα περπατήσουμε μαζί. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. |
