| : [♪ Μουσική Αγαπημένα μου παιδιά, γεια σας! Καλωσορίσατε! Ονομάζομαι Δήμητρα Καρατζογιάννη και είμαι δασκάλα. Σήμερα θα κάνουμε μαζί γλώσσα. Συγκεκριμένα θα μιλήσουμε για τα διαλυτικά και για τους διφθόγκους. Τα διαλυτικά τα γνωρίζουμε πρώτη φορά στην πρώτη δημοτικού, όμως τα συναντάμε και στις υπόλοιπες τάξεις. Αντίστοιχα, τους διφθόγκους τους γνωρίζουμε πρώτη φορά στη δευτέρα δημοτικού, αλλά και αυτούς, όπως και τα διαλυτικά, τους συναντάμε και στις υπόλοιπες τάξεις. Μπορεί το συγκεκριμένο μάθημα να πευθύνεται κυρίως σε μαθητές πρώτης και δευτέρας δημοτικού, αλλά μπορούν να το παρακολουθήσουν όλοι, μικροί και μεγάλοι. Γιατί διαλυτικά και διφθόγκοι είναι δύο φαινόμενα που μας προβληματίζουν συχνά, μικρούς και μεγάλους, όταν πρόκειται να τους χρησιμοποιήσουμε. Πάμε να ξεκινήσουμε. Πριν μιλήσουμε για διαλυτικά και διφθόγκους, πρέπει να θυμηθούμε κάτι άλλο. Τι είναι αυτό? Τα δίψηφα φωνήεντα και οι συνδυασμοί. Πάμε λοιπόν να τα θυμηθούμε. Δίψηφα φωνήεντα. Γιατί τα λέμε δίψηφα φωνήεντα? Γιατί έχουν δύο φθόγκους, δηλαδή δύο φωνούλες. Όταν όμως τα συναντάμε μαζί, τα δίψηφα φωνήεντα, πρέπει να τα διαβάζουμε σαν ένα, μία παρεούλα. Πάμε να τα θυμηθούμε λοιπόν. Έχουμε το ει, το π, όταν το συναντάμε μαζί, διαβάζουμε ι. Αι, όταν το συναντάμε μαζί, το διαβάζουμε ει. Ωι, το διαβάζουμε ι. Και τέλος οι που το διαβάζουμε ου. Πάμε να δούμε τους συνδυασμούς. Οι συνδυασμοί είναι το ευ που πότε το διαβάζουμε ευ και πότε το διαβάζουμε εφ. Το αυ που άλλο το διαβάζουμε αυ και άλλο το διαβάζουμε αφ. Θυμάστε, παιδιά, οι παρεούλες αυτές, δηλαδή τα δίψηφα φωνήεντα και οι συνδυασμοί όταν φωνάζουν δυνατά, δηλαδή όταν τα τονίζουμε, που μπαίνει πάντοτε ο τόνος, φυσικά στα ι, στο δεύτερο γραμματάκι. Για κοιτάξτε, λοιπόν, παιδιά, όταν τα φωνάζουμε μαζί, ο τόνος μπαίνει πάντοτε στα ι. Για να δούμε τα παραδείγματα. Είναι αέθουσα, ανοίγω, πούπουλα, αλεύρι, εύχομαι, αύριο, ναύτης. Κάποιες φορές τα δίψηφα φωνήεντα και οι συνδυασμοί διαβάζονται χωριστά, δηλαδή τα διαλύουμε. Για να γίνει αυτό, μας βοηθούν τα διαλυτικά. Τι κάνουν, δηλαδή, τα διαλυτικά, διαλύουν τις παρεούλες που σχηματίζουν τα δίψηφα φωνήεντα και οι συνδυασμοί. Τι είναι, λοιπόν, τα διαλυτικά, για να θυμάστε, θα σας πω ένα στοιχάκι που μου έλεγαν και εμένα οι δασκάλες μου όταν ήμουν μικροί σαν κι εσάς. Δυό τελίτσεις στη σειρά είναι τα διαλυτικά, που μπαίνουν πάνω από το ι, για να θυμίζουν στο παιδί πως πρέπει χωριστά να διαβαστεί. Ναι, παιδιά, όταν βλέπετε δύο τελίτσες στη σειρά, θα πρέπει να θυμάστε ότι οι παρεούλες πρέπει να διαβαστούν χωριστά. Για να δούμε, λοιπόν, πώς γίνεται. Το ει το διαβάζουμε κανονικά ι. Αν βάλουμε τα διαλυτικά πάνω από το ι, θα διαβάζουμε αι. Το αι που κανονικά το διαβάζουμε ε, βάζοντας τα διαλυτικά πάνω από το ι, θα διαβάζουμε αι. Το οι που το διαβάζουμε κανονικά ι, βάζοντας τα διαλυτικά πάνω στο ι, θα διαβάζουμε οι. Το οι που το διαβάζουμε κανονικά ου, βάζοντας τα διαλυτικά πάνω στο ι, θα διαβάζουμε οι. Το ευ που άλλοτε είπαμε το διαβάζουμε ευ και άλλοτε το διαβάζουμε εφ, βάζοντας τα διαλυτικά πάνω από το ι, θα διαβάζουμε αι. Και τέλος το αι που κι αυτό άλλοτε το διαβάζουμε αβ και άλλοτε το διαβάζουμε αφ, βάζοντας τα διαλυτικά πάνω από το ι, θα διαβάζουμε αι. Είδατε λοιπόν μαγικές τελίτσες στα διαλυτικά, αφού μπορούν να κάνουν τα παιδάκια παϊδάκια. Πάμε να δούμε λίγα παραδείγματα. Τι λεξούλα γράφει εδώ παιδιά. Εγώ εδώ διαβάζω κοριδεύω. Υπάρχει λεξούλα κοριδεύω. Όχι. Τι πρέπει να κάνουμε. Πρέπει να διαλύσουμε το ομικρονιώτα και να βάλουμε πάνω του τα διαλυτικά. Στο ι είπαμε μπαίνουν πάντα τα διαλυτικά. Και τι θα γράφει κοροϊδεύω. Εδώ λέει μεντανός. Διαλύουμε εδώ το αι βάζοντας τα διαλυτικά πάνω στο ι και γράφει μεντανός. Με μου. Και εδώ πρέπει να διαλύσουμε το αι. Βάζουμε τα διαλυτικά πάνω στο ι και διαβάζουμε μαϊμού. Κέκι. Δεν υπάρχει λέξη κέκι. Πρέπει να διαλύσουμε το αι. Θα το διαλύσουμε βάζοντας τα διαλυτικά πάνω στο ι και θα διαβάζουμε καϊκι. Λεκοί. Υπάρχει η λεξούλα λεκοί. Όχι. Διαλύουμε το αι βάζοντας τα διαλυτικά και γράφω λαϊκοί. Κάποιες φορές όμως δεν χρειαζόμαστε διαλυτικά. Πότε γίνεται αυτό. Όταν τονίζετε το πρώτο γραμματάκι από τα δίψηφα φωνήεντα και τους συνδυασμούς. Δηλαδή όταν έχουμε αι, αι, οι, οι με ε και αι με ε και αι με ε. Πάμε να δούμε παραδείγματα. Μάιος. Τι κάνει εδώ πέρα. Τι γίνεται. Προλαβαίνει ο τόνος και πάει και μπαίνει αυτός πρώτος στο πρώτο γραμματάκι και προλαβαίνει και διαλύει αυτό στην παρεούλα. Οπότε μετά τα διαλυτικά δεν τα χρειαζόμαστε. Νάηλον. Το ίδιο. Πρόλαβε ο τόνος, διάλυσε αυτό στην παρεούλα. Ρολόι. Άιπνος. Πλάι. Τσάι. Κορόιδο. Και κέικ. Καταλάβατε δηλαδή πότε δεν βάζουμε διαλυτικά. Όταν στο πρώτο γραμματάκι υπάρχει τόνος, δεν βάζουμε διαλυτικά, γιατί έχει προλάβει και έχει διαλύσει αυτό στην παρεούλα. Έχω να σας πω κι άλλο ένα μυστικό. Όταν τις λέξεις τις γράφουμε με κεφαλαία, θυμόμαστε ότι δεν βάζουμε τόνο. Οπότε πρέπει να βάλουμε διαλυτικά για να διαλύσουμε τις παρεούλες από τα δίψη, φαφονία και τους συνδυασμούς. Δηλαδή το κορόιδο, αν το γράφαμε με μικρά, θα βάζαμε τόνο και δεν θα βάζαμε διαλυτικά, γιατί ο τόνος θα διέλεγε αυτό στο μικρόν γιώτα. Τώρα όμως που είναι κεφαλαία, πρέπει να βάλω διαλυτικά. Το ίδιο και στο γάιδαρο. Το σόι, τη σαΐτα, προϋπόθεση και χαϊδεύω. Τώρα που μάθαμε πώς να χρησιμοποιούμε τα διαλυτικά, πάμε να κάνουμε και μερικά παραδείγματα στον πίνακα. Θα γράψω τις λεξούλες χωρίς να βάλω διαλυτικά, μόνο με τον τόνο. Θα πάμε μαζί να το κάνουμε. Θα χρησιμοποιήσω τον κόκκινα μαρκαδόρο για να τα βάλουμε, για να φαίνονται. Τι γράφει εδώ? Εγώ βλέπω να γράφει ΦΕ. Κάτι λείπει. Μάλλον πρέπει να πάω να σπάσω το ΑΙ, να το διαλύσω. Πώς θα το διαλύσω? Θα πρέπει να βάλω πάνω από το ί, είπαμε ότι μπαίνουν πάντα τα διαλυτικά. Βάζω τα διαλυτικά μου πάνω από το ί και τη λέει ΦΑΙ. Πολύ ωραία! Κομπολόι. Εδώ χρειάζεται να βάλω διαλυτικά. Ο τόνος έχει πάει στο πρώτο γραμματάκι. Τι έκανε λοιπόν, πρόλαβα και διάλυσε αυτό στη σφονούλα. Οπότε δεν χρειάζεται εγώ να βάλω διαλυτικά. Προ... Προτείνει, γράφει εδώ. Προτείνει. Μάλλον πρέπει να το διαλύσω. Θα βάλω τα διαλυτικά πάνω από το ί και τι θα πει? Προτείνει. Ας κάνουμε λίγα ακόμα παραδειγματάκια. Πλάει. Ο τόνος έχει προλάβει και έχει διαλύσει αυτό στην παρεούλα. Δεν χρειάζεται να βάλω διαλυτικά. Πλαινός. Πλαινός δεν νομίζω ότι είναι σωστό. Χρειάζεται να διαλύσουμε την παρεούλα. Θα βάλω τα διαλυτικά μου πάνω από το ί και θα γράφει πλαϊνός. Τέζο. Μάλλον και εδώ χρειάζεται να την διαλύσουμε την παρεούλα. Βάζω τα διαλυτικά και λέει ταΐζο. Λίγη ακόμα για να γίνουμε σαν ίνια. Είπαμε εδώ ταΐζο. Στο ταΐζο βάλαμε διαλυτικά. Εδώ λέει ταΐσμα. Χρειάζεται να βάλω εκεί διαλυτικά. Όχι, ενώ στο ταΐζο έβαλα. Προσοχή! Στο ταΐσμα δεν θέλει, γιατί πήγε ο τόνος έκατσε πάνω από το Ά και δεν χρειάζεται να διαλύσει. Το διαλύσε αυτός. Γάιδαρος. Ο τόνος είναι πάνω στο Ά, διέλυσε αυτός την παρεούλα, δεν χρειαζόμαστε ούτε εδώ διαλυτικά. Γεδαράκος. Γάιδαρος εδώ, εδώ γεδαράκος. Κάτι δεν πάει καλά. Μάλλον πρέπει να πάω και εδώ, να σπάσω την παρεούλα του ΑΙ για να διαβάζεται ΑΙ. Γαϊδαράκος βάζοντας τα διαλυτικά. Και λίγα ακόμα, τελευταία. Μεράιδα! Χρειάζεται να βάλω διαλυτικά, παιδιά! Είπαμε ΑΙ! Έσπασε η παρεούλα, δεν χρειάζομαι. Εδώ όμως, νερεδούλα. Ενώ η νεράιδα που είναι ουσιαστικά το ίδιο, νεράιδα με νεραϊδούλα, εδώ πρέπει να πάω να βάλω να διαλύσω την παρεούλα του ΑΙ και να βάλω τα διαλυτικά από πάνω για να γράφει νεραϊδούλα. Αλλιώς γράφει νερεδούλα. Και τελευταία μας λεξούλα, χεδεύω. Χεδεύω, δεν νομίζω ότι είναι σωστό. Σπάω με τα διαλυτικά την παρεούλα και λέει, χαϊδεύω. Βλέπετε εδώ παιδιά, το Άι πάει με το Άι και με το Ωι, εδώ πέρα. Αυτά εδώ έχουν μια ονομασία. Πάμε να δούμε πώς τα λένε. Αυτά τα Άι και τα Ωι λοιπόν, είπαμε, έχουν μια ονομασία. Διφθογκοί ονομάζονται. Διφθογκοί, δηλαδή δύο φθόγκοι, δύο γράμματα, δύο φωνούλες. Πάμε να δούμε ποιοι είναι οι διφθογκοί. Άι με τόνο. Άι με διαλυτικά, Άι με ίτα. Ωι με τόνο. Ωι με διαλυτικά, Ωι με ίτα και με τόνο. Προσοχή μεγάλη πρέπει να δώσουμε στο εξής. Στον συλλαβισμό οι διφθογκοί δεν χωρίζονται. Δηλαδή πρέπει να δούμε λίγα παραδείγματα για να το καταλάβετε. Όταν θα πάμε να συλλαβίσουμε μια λεξούλα, οι διφθογκοί θα πάνε παρεούλα. Είναι μια παρεούλα κι αυτοί, δεν μπορούν να πάνε εξεχωριστά. Έχουμε τη λεξούλα γάιδαρος. Άι με τόνο, είναι δίφθογκος. Όταν θα το συλλαβίσω θα γράψω γάιδαρος. Γαϊδούρι, Άι με διαλυτικά, δίφθογκος κι αυτός. Γαϊδούρι. Κορόιδο, Ωι με τόνο. Δίφθογκος κι αυτό. Κορόιδο. Κοροϊδεύω, Ωι με διαλυτικά. Θα πάει μαζί. Κοροϊδεύω. Αϊδόνι, Άι με ηττα. Μαζί δίφθογκος. Αϊδόνι. Κελαϊδό. Αϊ με ηττα, δίφθογκος. Κελαϊδό. Μάιος, Άι με τόνο. Μάιος. Νεράιδα, Άι με τόνο. Νεράιδα. Τώρα που είδαμε αυτά τα παραδείγματα, πάμε να κάνουμε και μερικά στον πίνακά μας. Για να σας βοηθήσω, θα σας γράψω στην άκρη του πίνακα τους διφθόγκους, για να μην τους ξεχνάτε. Δίφθογκοι λοιπόν. Είπαμε, Άι με τόνο, Άι με διαλυτικά και Άι με ηττα. Να τα κάνω τα διαλυτικά να φαίνονται λίγο καλύτερα. Άι με τόνο, Άι με διαλυτικά και Άι με ηττα και με τόνο. Πάμε να δούμε λοιπόν τα παραδείγματά μας. Έχω τον γαϊδαράκο. Την νεράιδα πάλι. Να δούμε πώς θα γίνουν στο συλλαβισμό. Η νεράιδουλα. Χαϊδεύω. Καϊμένος. Τάισμα, Ταΐζο, Καϊκή, Σαΐτα και Σαΐνη. Πάμε να δούμε λοιπόν. Γαϊδαράκος. Άι με διαλυτικά. Δίφθογκος. Θα το βάλω παρεούλα. Δηλαδή θα γίνει Γαϊδαράκος. Πολύ ωραία! Μεράιδα. Άι με τόνο. Νάτο, δίφθογκος. Θα πάει μαζί. Ναι, ράι, δα. Πολύ ωραία! Νεράιδουλα. Άι με διαλυτικά. Δίφθογκος. Μαζί. Ναι, ράι, δου, λα. Χαϊδεύω. Άι με διαλυτικά κι αυτό. Δίφθογκος. Μαζί θα πάει στο συλλαβισμό. Χαϊδεύω. Καϊμένος. Άι με ηττα. Καϊ-μαι-νος. Τάησμα. Άι με τόνο. Δίφθογκος κι αυτό μαζί. Τάησμα. Ταΐζω. Άι με διαλυτικά και τόνο. Υπάρχει στους διφθόγκους. Δεν υπάρχει. Προσοχή λοιπόν. Πώς θα το συλλαβήσω αυτό? Τα-Η-Μόνο του το ί. Γιατί τα φωνήεντα μπορούν να πάνε μόνα τους. Ζω. Καΐκη. Άι με διαλυτικά και τόνο κι αυτό. Πάλι. Δεν είναι δίφθογκος, θα πάει ξεχωριστά. Τα φωνήεντα, είπαμε, ξανά μένουν μόνα τους. Σαΐτα. Πάλι Άι με διαλυτικά και τόνο. Θα χωριστεί. Και τέλος το Σαΐνη. Και αυτό έχει και τόνους και διαλυτικά. Δεν είναι δίφθογκος. Οπότε θα πάει ξεχωριστά. Αυτά ήταν τα παραδείγματά μας. Και τώρα που γίνατε κι εσείς Σαΐνια, το μάθημά μας έφτασε στο τέλος του. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ που ήσασταν μαζί μας. Καλή συνέχεια σε ό,τι κάνετε! |
