| : Παρακαλώ. Καλησπέρα σε όλους. Χαίρομαι πάρα πολύ που βλέπω πολύ κόσμο που ενδιαφέρθηκε εκτός τον άλλον να ακούσει και για την όπερα. Δεν είναι μόνο ιδιαίτερο, είναι και παρεξηγημένο. Για του λόγου του Άλη Θεές, πόσοι από εσάς που είδατε το πρόγραμμα, αλλά δεν είδατε τη φωτογραφία μου, περιμένατε μια μεγαλώς ομοιόριμη κυρία να έρθει να σας τραγουδήσει. Μπορείτε να σηκώνετε χέρια, όντως. Πόσοι από εσάς πιστεύουν ότι στην όπερα δεν τραγουδάμε ακριβώς, αλλά βγάζουμε ανάρθρες κραυγές ή στριγκλίζουμε. Ειλικρινά, παιδιά, δεν κρατάω κακές. Και πόσοι από εσάς περιμένατε να εμφανιστώ είτε με πανοπλία και περικεφαλαία, είτε με τουαλέτα και λαμπερά κοσμίματα. Ευχαριστώ. Υποθέτως περιμένατε να έχω και ένα πιάνο εδώ πέρα, γι' αυτά. Ναι, όχι. Η αλήθεια είναι ότι θα μπορούσα να έρθω πολύ grande, να έχω και το πιάνο με τη νουρά, είναι εδώ πίσω. Θα μπορούσα να έχω και τον πιανίστα, να σας πω τέσσερα πέντε άριες, τέσσερα πέντε τραγούδια δηλαδή, και να φύγω. Αλλά πιστέψτε με, έτσι δεν θα είχε κανένα νόημα, καθώς μετά από μια τέτοια performance θα συνεχίζετε να πιστεύετε ότι πιστεύετε και τώρα για την όπερα, με εξαίρεση ίσως το θέμα του σωματότυπου. Θέλω να πιστεύω. Βρήκαμε λοιπόν ήδη κάποια στερεότυπα που δεν στέκουν. Και η αλήθεια είναι ότι στην όπερα είμαστε αρκετά cool. Θέλω να το πιστέψετε αυτό, και γι' αυτό είμαι εγώ εδώ. Είμαστε τόσο cool που μπορούμε να γίνουμε και εμείς. Αυτό είναι από πραγματική παράσταση της Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης. Ένα πάρτι που δεν πήγε πολύ καλά. Λοιπόν, όντως λοιπόν σήμερα οι τραγουδιστές της όπερας είμαστε κανονικοί, ας μου πει η έκφραση, είμαστε κανονικοί άνθρωποι, φυσιολογικοί στην όψη, και μας στα μερικοί από εμάς είναι και όμορφοι. Λούκα Πιζαρώνη, Γιώνα Σκάφμαν, ευχαριστώ, Ελίνα Γκαράντσα, δίνω μία person. Α, γνωστή φυσιολογία, αυτή είμαι εγώ. Believe it or not. Έχει να κάνει με το είδος της φωνής μου. Είμαι μεσόφωνος, με τζεσοπράνο, στην ορολογία. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι έχω αρκετές χαμηλές νότες και έχω μια ευκολία με μια ζεστή χρειά. Η πιο ψηλή φωνή, η γυναικεία είναι η ψήφωνος, η σοπράνο, πολύ ξέρουμε, συνήθως τριγγλίζουνε λίγο παραπάνω από τις υπόλοιπες, και είναι και η άλτω που είναι η πιο βαριά γυναικεία φωνή, με μια χρειά η οποία όταν τραγουδάει πραγματικά μπορείς να την περάσεις και για ανδρική. Και κάπου εκεί κολλάει το γεγονός ότι η άλτω και η μετσοσοπράνο καμιά φορά τραγουδάμε και ανδρικούς ρόλους, είτε που είχαν γραφτεί για άντρες καστράτους, που είχαν έτσι μια σχεδόν γυναικεία φωνή, είτε σιγά σιγά περνώνοντας τα χρόνια τραγουδώντας ρόλους που οι συνθέτες γράψανε να είναι ανδρικοί ρόλοι τραγουδισμένοι από γυναίκες. Ωστόσο, να σας πω λίγο και για τις ανδρικές φωνές να περάσει και αυτή η απορία σας. Η πιο βαριά φωνή η ανδρική είναι ο μπάσος, η βαθύφωνος, που το χαρακτηριστικό τους είναι ότι είναι τόσο βαριά η φωνή και τόσο βαθιά που ουσιαστικά νομίζεις ότι έρχεται ή από τα έγκατα της γης ή ότι ρεύεται. Μετά έχουμε τους βαρίτονους που είναι η πιο συνηθισμένη ανδρική φωνή και που έχουν τις περισσότερες κατακτήσεις τις γυναίκες, οι τενόροι που φωνάζουνε λίγο παραπάνω από τους υπόλοιπους και οι κόντρα τενόροι που βασικά τραγουδάνε σχεδόν... Έχουν το ίδιο εύρος με τις γυναικείες φωνές. Λοιπόν, πάμε να δούμε τώρα την Ιόπερα. Είναι θεάτρο. Μπορούμε να πούμε σίγουρα ότι είναι ένας ιδιωσθεάτρος αφού μιλάμε για έργα με πλοκή που ανεβαίνουν στο θέατρο. Έχει όμως και μουσική και τραγούδι. Είναι μόνο τραγούδι. Δεν θα μπορούσε να είναι μόνο τραγούδι αφού ακόμα και στα ρεστιτάλ, στις συναυλίες δηλαδή που κάνουμε που δεν έχει στήσιμο με κουστούμια και σκηνικά, η σκηνική παρουσία και η ερμηνεία είναι κάτι που θα μπορούσαμε να πούμε εκ των Ουκάνεφ. Μιλάμε λοιπόν για κάτι που είναι και τα δύο. Μπορούμε να πούμε ότι είναι λύρκο θέατρο, μπορούμε να το πούμε μελόδραμα. Το σίγουρο είναι ότι σήμερα όταν μιλάμε για όπερα μιλάμε για τους τραγουδιστές που πρέπει να έχουν υψηλή τεχνική κατάρτιση, που πρέπει να γνωρίζουν τη μουσική, όπως κάθε μουσικός που παίζει ένα μουσικό όργανο και που θα πρέπει να έχουν μια ερμηνευτική δινότητα. Θέλω λίγο να σταθώ στο θέμα του μουσικού. Συχνά οι τραγουδιστές της όπερας δεν θεωρούμαστε μουσική από τους μουσικούς και αυτό είναι το παράπονο μας, αλλά είμαστε, ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είμαστε. Το δικό μας όργανο είναι το σώμα μας και κάθε λεπτομέρειά του συμβάλει στον τελικό μας ήχο. Πρέπει στην ουσία να προγραμματίσουμε κάθε κοίταρό μας ώστε να βγει ένας ήχος που να μπορεί να περάσει πάνω από τα όργανα της ορχήστρας και να φτάσει μέχρι τον τελευταίο θεατή πίσω πάνω στον εξώστη χωρίς μικρόφωνο. Εδώ είναι τα ωραία. Και βέβαια είναι κάτι που όπως καταλαβαίνετε είναι μια διαδικασία που φέρνει και το σώμα αλλά και την ανθρώπινη φωνή στα ωραία της. Ωστόσο όλα αυτά θα πρέπει να βγαίνουν φυσικά και αβιαστά και φυσικά να είναι και αψεγάδιαστο το τραγούδι. Κάτι πολύ απλό και καθημερινό άλλο. Λοιπόν, για να πάρετε μια ιδέα της μαγείας που συμβαίνει για να παραχθεί ένας ήχος, θα κάνω κάτι τώρα που δεν θα αρέσει στον ηχολύπτη μας, αλλά τον έχω προειδεάσει από χθες. Θα βγάλω λίγο το μικρόφωνο για να σας τραγουδήσω να καταλάβετε λίγο πώς είναι ο ήχος. Αλλά πριν το κάνω αυτό θα πρέπει να πάρω ένα τόνο. Ευχαριστώ παιδί μου, να είσαι καλά. Καλό παιδί. Λοιπόν, όλοι οι τραγουδιστές της Ωπεράς έχουμε ένα application στο κινητό μας από το οποίο παίρνουμε τόνο. Είτε για να κάνουμε ζέστα, είτε απλά επειδή ακούσαμε έναν τυχαίο ήχο και λέμε πρέπει να είναι λα. Για να δω, είναι λα. Ελά είναι. Και χαιρόμαστε. Απλό. Ωραία. Ωραία. Θα κάνουμε λίγο ησυχία για να συνηθίσει λίγο το αυτοί μας στον ήχο. Απλό. Έχει κι άλλο, έχει κι άλλο. Ας το αφήσω αυτό εδώ για λίγο. Αυτό ήταν ένα απόσπασμα από το θρίνο της Διδούς από την όπερα Διδό και Εννίας του Henry Purcell. Ένας από τους πολλούς θρίνους που έχουμε στην όπερα, γιατί βασικά στην όπερα δεν κάνουμε κάτι άλλο κατά βάση από το να θρίνουμε για έρωτες που δεν πήγανε καλά. Καθόλου καλά. Για παράδειγμα, έχουμε και το θρίνο του Ορφέα, που κατέβηκε στον Άδη για να φέρει πίσω του την αγαπημένη του την Ευρυδίκη που πέθανε. Έκανε και μια συμφωνία με τους θεούς και σου λέει, «Ταξι, μπορείς να πας κάτω στον Άδη να τη φέρεις πάνω στον κόσμο των ζωντανών, αλλά μέχρι να ανεβείτε πάνω δεν θα την κοιτάξεις καθόλου. Ταξι? Ταξι». Και τι κάνει ο Ορφέας? Την κοίταξε. Και ξανά πέθανε η Ευρυδίκη. Και τι κάνει ο Ορφέας? Θρίνει. Το πιάσατε όλοι. Ακριβώς. Λοιπόν, οπότε σου λέει, «Τι θα κάνω χωρίς την Ευρυδίκη, τι θα κάνω εγώ χωρίς την καλή μου». Ας το σκεφτώσουμε πιο πριν, είναι αυτό που σκεφτόμαστε εμείς τώρα. Αλλά παρόλα αυτά, λέει, «Το θα κάνω χωρίς την Ευρυδίκη, τι θα κάνω εγώ χωρίς την καλή μου». Αυτό. Είναι αλήθεια ότι οι χαρακτήρες της Όπερας συχνά μπλέκονται σε καταστάσεις που είναι περίεργες και πολύ πολύ πλοκές. Και εκεί έρχεται η ερώτηση που ταιριάζει λίγο και με το θέμα μας, «Πώς βγαίνεις από το αδιέξοδο». Συχνά οι χαρακτήρες της Όπερας έχουν την εξής απάντηση. Και δεν βγαίνεις από το αδιέξοδο. Ναι, γιατί βασικά σχεδόν καμία Όπερα δεν έχει έσει ο τέλος, τουλάχιστον για το ζευγάρι των πρωταγωνιστών. Και όπως μας λέει εδώ και η γατούλα, σίγουρα όχι για τη Σοπράνο ή τον Τενώρο. Λοιπόν, όποτε όταν είσαι σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση, όπως αυτές που βιώνουν οι χαρακτήρες στην Όπερα, πώς να μην έρθεις στα οριά σου. Φυσικά είναι ότι γι' αυτό είμαστε λίγο «drama queens». Καταλαβαίνω, οι πλοκές της Όπερας μπορείτε να μου πείτε ότι είναι παρατραβηγμένες, ότι είναι υπερβολικές. Σκέφτετε όμως, αν οι πλοκές, μάλλον αν οι ζωές των ανθρώπων αυτών, των χαρακτήρων, ήταν φυσιολογικές, θα υπήρχε κανένας λόγος να υποθεί η ιστορία τους. Δεν νομίζω. Το νόημα που υπάρχει είναι να βρούμε την ιστορία γιατί ξετυλίγεται έτσι όπως ξετυλίγεται. Να βρούμε το νόημα πίσω από κάθε κίνηση που κάνει ο χαρακτήρας. Να δούμε το πάθος των χαρακτήρων και πώς διαχείριζονται τις ομολογμένως πολύ δύσκολες στιγμές τις οποίες περνάνε. Και αλήθεια, πώς να μην έρθει στα όρια του ένας ανυψιός, ο οποίος περιμένει με αγωνία να πεθάνει ο θείος του, ο οποίος είναι μελοθανότητος ο θείος, ok, για να κληρονομήσει το παράσιμο, ό,τι κι αν συμβολίζει αυτό το παράσιμο. Και έχει την εμμονή του. Σου λέει, εγώ θέλω να πάρω το παράσιμο. Και ρέει στο θείο του, τι θα το κάνεις το παράσιμο, θείο μου. Πες μας, θείε μου, τι θα το κάνεις το παράσιμο που έχεις στο στήθος. Το παράσιμο, το παράσιμο, το παράσιμο, το παράσιμο. Πώς άλλος να το πει. Δηλαδή, πραγματικά, νομίζω ότι δεν έχει άλλο τρόπο από το να γίνει χαρακτήρας της όπερας. Ή πώς να μην έρθει στα όρια της η Σαρλόντ. Που έδιωξε το Βέρθερο, γιατί ήταν αραβωνιασμένη με έναν άλλον. Έτσι, ο Βέρθερος έφυγε, αλλά της έστειλε ένα γράμμα που λέει ότι θα πεθάνει για χάρη της. Και η Σαρλόντ το διαβάζει και αισθάνεται και άσχημα. Και η αλήθεια είναι ότι γούσταρε λίγο παραπάνω το Βέρθερο από αυτόν που έχει αραβωνιαστεί. Οπότε τώρα τι να κάνει, έχει πέσει του θανάτα. Έχει και την αδερφή της, η οποία της λέει, καλή έρκονται τα Χριστουγεννιά. Τι ωραία που περνάμε, τί ωραία που περνάμε. Οπότε τι θα της πει. Φύγε κορίτσι μου, φύγε και άσε με λίγο να κλάψω, να συνειδητοποιήσω τι έχει γίνει, να δω τι θα κάνω κι εγώ. Ό,τι της λέει. Πώς άλλος να το πει. Αλήθεια. Πώς να μην έρθει στα όριά του ο Σέστος. Που του σκότωσαν τον πατέρα, μετά από προδοσία, προφάνως, και προσπαθεί να βρει κουράγιο για να εκδικηθεί. Προφανώς είναι νέος, δεν έχει ξανά σκοτώσει άνθρωπο και ότως πρέπει να βρει το κουράγιο να εκδικηθεί. Βλέπει και το φάντασμα του πατέρα του που του λέει, πάρε εκδίκηση, πάρε εκδίκηση. Οπότε, είναι και αυτός λίγο χαμένος. Λέει, OK, θα πάρω εκδίκηση. Πώς να πάρω εκδίκηση. Και λέει, ξυπνήστε μέσα μου, οργή και φούρια, να πάρω την εκδίκηση. Να πάρω την εκδίκηση, ξυπνήστε, ξυπνήστε, ξυπνήστε. Όλο αυτό, έτσι όπως το λέω εγώ, τώρα θα έχει νοήμα. Όχι, θα το βάλουμε σε όπερα. Σβελιάτευη, σβελιάτευη, σβελιάτευη. Σβελιάτευη, σβελιάτευη, σβελιάτευη. Σβελιάτευη, σβελιάτευη, σβελιάτευη. Κάπως έτσι. Όπως καταλάβατε, έλεγα αυτό τόση ώρα, μόνο αυτό, επαναλαμβανόμενο. Και όλη η άρεια είναι αυτό, πέντε λεπτά. Ευχαριστώ. Λοιπόν, πώς να μην έρθω κι εγώ στα οριά μου. Η ερμηνεία μετά έρχεται φυσιολογικά, καταλαβαίνετε τι είναι. Έχουμε όμως και κομικά μπερδέματα και κομικές καταστάσεις στην όπερα. Δεν είμαστε τόσο δραματικοί. Αλλάζω. Είμαστε πάντα τόσο δραματικοί. Είτε είναι σοβαρά τα πράγματα, είτε είναι κομικά. Αυτή είναι η αλήθεια. Όπως η Τωραμπέλα, που αγαπητικός της, την αποχαιρέτησε για να πάει στον πόλεμο και ξαφνικά βρέθηκε χωρίς άντρα. Αλλά η αλήθεια είναι ότι στο έτσι κάνουν όλες, του Μότσαρτ, από που βγαίνει η ροήδα μας, η Τωραμπέλα. Τι γίνεται. Οι δύο ραβωνιαστικοί βάζουν στοίχημα ότι οι δικές τους, οι γυναίκες, είναι οι πιο πιστές από όλες τις άλλες γυναίκες του κόσμου. Οπότε, σου λέει, θα φύγουμε εμείς και καλά θα πάμε στον πόλεμο, θα γυρίσουμε οι ίδιοι άνθρωποι μασκαρεμένοι και ο ένας θα την πέσει στη γυναίκα του άλλου. Εντάξει, εντάξει. Για κάποιο λόγο οι γυναίκες δεν καταλαβαίνουν τη διαφορά με τους μασκαρεμένους, τελείως πάντων. Αλλά αν την καταλάβαναν θα είχαμε την όπερα, έτσι. Οπότε, είναι η Δωραμπέλα στο σημείο που έχει καταλάβει ότι δεν έχει πια άντρα. Ενώ πριν από λίγο είχε άντρα, τώρα δεν έχει άντρα. Είχε άντρα, δεν είχε άντρα. Και είναι σε ένα διέξοδο. Σου λέει, τι φάση τώρα. Έχει την αδερφή της που λέει, μωρέ μήτε πώς να το σκεφτούμε. Ήτανε καλή κι αυτή η καινούργη που ήρθανε, μωρέ. Ήτανε καλά παλικάρια φαίνονται. Δεν σκέφτηκε κι η Δωραμπέλα να της πει να την πάρουμε μια πάστα. Όχι. Έχει και την υπηρέτρια που λέει, καλά παιδιά, ναι, εντάξει. Αφού άντρους, χού, καλέ, ναι, εσείς είστε ακόμα θα... Όχι, λέει η Δωραμπέλα, όχι. Αφήστε με λίγο, θέλω να κλάψω κι αυτή. Θέλω να κλάψω, δεν μου αρέσει το φως, κλείστε τα παράθυρα, συγχαίνω με τον εαυτό μου, συγχαίνω με τον κόσμο, δεν θέλω τίποτα. Τώρα, έτσι όπως το λέω εγώ, απλά είναι ένα παράπονο, αλλά όταν είναι όπερα, πάει κάπως έτσι. Καλώς έτσι. Άλλη μια γνωστή ηρωίδα, που βέβαια δεν είναι καθόλου κομικό το μπερδημά της, απλά την έβαλα στο τέλος έτσι για grande, είναι η Carmen. Νομίζω ότι δεν έχει νόημα να σας τραγουδήσω κάτι από την Carmen, που να έχει σχέση με την ιστερία της και με τα πλεξίματά της, γιατί η αλήθεια είναι ότι έχει κι αυτή η κοπέλα πολλά πλεξίματα και καθόλου έσυ ο τέλος του τέλος. Και όμως την πιο γνωστή άρια τραγούδι, που νομίζω έχουμε στο νου μας όταν ακούμε όπερα. Εδώ στην Ελλάδα είναι γνωστό και ως, συγγνώμη για την τοποθέτηση προϊόντους, το Άζαξ ούλτρα. Στην κανονική version είναι η Carmen που δίνει τον ορισμό του έρωτα, τι είναι ο έρωτας, ο οποίος είναι ένα πουλί που επανεστατεί, που είναι μάταιο να το καλούμε, αφού θα έρθει μόνο όταν θέλει αυτό. Όταν το ψάχνεις, φεύγει. Όταν δεν το θέλεις, έρχεται και σου κατσικώνεται. Κάπως έτσι. Πάρα πολύ ωραία περνάμε. Προϊκονομία ήταν αυτός το έργο. Και πάει κάπως έτσι, για όσους δεν ξέρετε το ορίτζιναλ. Το αγάπημα είναι έναν ουρανό αδερφό που κανένας δεν μπορεί να καταφύγει, και είναι καλό που τον πρόκειται, είναι εκείνος που έφυγε, και δεν έκανε τίποτα, αλλά στον προσευχή, τον μιλάει καλά, ο άλλος είναι. Κάπως έτσι. Και κλείνοντας σιγά-σιγά την παρουσία μου εδώ πέρα, γιατί γελάμε, έχω ξεκτηλίξει σχεδόν όλο το κουβάρι, του μήτου, και βγαίνω προς την έξοδο του λαβυρίνθου της Όπερας. Θέλω να πιστεύω ότι καταλάβατε ότι όντως είναι ένας πολύπλοκος κόσμος, αλλά έχει και μία μαγεία μέσα του ταυτόχρονα. Στην έξοδο αυτού του λαβυρίνθου της Όπερας, για μένα βρίσκεται η πραγματική ζωή, προκειμένου εγώ, εσείς, τα όμορφα χανιά, είναι και η ιδιαίτερη πατρίδα μου, και να σας πω την αλήθεια, στην άκρη της κλωστής, στην άκρη του μήτου, για μένα κρύβεται ένα μοναδικό τραγούδι, το μυστικό της έναρξης του ταξιδιού μέσα στο λαβυρίνθο. Της έναρξης, όχι του τέλους, γιατί στην ουσία ξαναβρίσκεσαι εσύ έξω, εκεί από που στην ουσία ξεκίνησες. Και αυτό το μυστικό είναι το γιατί διάλεξες να μπεις στο λαβυρίνθο. Για μένα η έναρξη του ταξιδιού, λοιπόν, ήταν ακριβώς εδώ, όταν ο παππούς μου πριν από αρκετά χρόνια μου τραγουδούσε για να μάθει ρυζίτικα. Και επειδή στην όπερα λέμε ότι τίποτα δεν έχει τελειώσει, σίγουρα όχι το έργο, αν δεν τραγουδήσει η χοντρή κυρία. Και επειδή, όπως είπας και στην αρχή, καταβάσει οι τραγουδιστές της όπερα πρέπει να μάθουν ρυζίτικα. Και επειδή, όπως είπας και στην αρχή, καταβάσει οι τραγουδιστές της όπερας είμαστε καθημερινοί άνθρωποι, όπως όλος ο υπόλοιπος κόσμος. Και αν το θέλουμε μπορούμε να τραγουδήσουμε ότι μας ευχαριστεί και ότι μας εκφράζει. Θα ήθελα να σας αποχαιρετήσω με κάποιους στίχους από το πρώτο ρυζίτικο που έμαθα και ελπίζω να τα καταφέρω. Αγρίμια κι αγριμάκια μου, αγρίμια κι αγριμάκια μου, λαφιά ελαφιά μου με, ρωμένα με, ρωμένα με, πες τέ μου πού, πού νητό, πες τέ μου πού νητό πισάς, πες τέ μου πού νητό πισάς, πες τέ μου πού νητό πισάς, πες τέ μου πού νητό πισάς, πες τέ μου πού νητό πισάς, πες τέ μου πού νητό πισάς, πες τέ μου πού νητό πισάς, πες τέ μου πού νητό πισάς, πες τέ μου πού νητό πισάς. Υπότιτλοι AUTHORWAVE |
