| : Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Συντονιστής και Οργανωτικής Επιτροπής, καλωσορίζω όλους εσάς. Κυρίες και κύριοι, ο σημερινός ομιλητής, ο κύριος Γιώργος Τζωράκης, ανήκει στη νέα γενιά των αρχαιολόγων μας. Γεννήθηκε στον Γκρουσσώνα όπου και τελείωσε τις βασικές του σπουδές. Αποφύτησε από το Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και ολοκλήρωσε μεταπτυακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Κρήτης όπου σήμερα συνεχίζει διδακτορικές σπουδές στην κατέθυνση της προϊστορικής αρχαιολογίας. Η διδακτορική διατριβή που εκπονεί υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας κυρίας Ήριδος Τζαχίλη έχει ως θέμα την ιστορία της αρχαιολογίας στην Κρήτη κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Κύριο πεδίο των επιστημονικών των ενδιαφερόντων είναι η ιστορία της Κρητικής αρχαιολογίας από τα πρώιμα χρόνια του Φιλεκπαιδευτικού Συλόγου το 1883 μέχρι και τις καταστροφές των αρχαιοτήτων από τα γερμανικά και οι τελικά στρατεύματα κατοχής κατά την περίοδο 1941-1944. Έχει εργαστεί σε σημαντικές ανασκαφές της αρχαιολογικής εταιρείας με κυριότητα σε εκείνες με κυριότητα σε εκείνες στο Ακροτήρι, Θήρας, στις Αρχάνες και στη Ζόμινθο. Εργάστηκε επίσης στην Αρχαιολογική Πυρεσία Ιρακλίου και έχει πραγματοποιήσει δεκάδες σωστικές ανασκαφές στο νομό Ιρακλίου μεταξύ αυτών είναι η Κνωσός αλλά και η γενέτειρά του, ο Κρουσσόνας. Ένας ευαίσθητος για τα θέματα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς δήμαρχος πρωτοτύπησε, επιλέγοντας ως ειδικό σύμβουλό του, ένα αρχαιολόγο. Πρόκειται, όπως σωστά μαντεύσατε, για τον δήμαρχο Μαλεβυζίου κ. Κώστα Μαμουλάκη, ο οποίος έχει προσλάβει ως σύμβουλο επί θεμάτων πολιτισμού, όπως επίσης σωστά μαντεύσατε, τον κ. Γιώργο Τζωράκη. Στα καθή κοντά του περιλαμβάνται η σωτηρία και ανάδειξη των διαχρονικών μημείων και αρχείων του τόπου. Είναι αυτός που θα σας ξεναγίσει στην αρχαιολογική συλλογή του δήμου Μαλεβυζίου, τον πυρήνα της οποίας αποτελεί η δωρεά μέρους της συλλογής Μεταξά. Ακούγουμε? Ωραία. Λοιπόν, θα σας ξεναγίσει στη συλλογή Μαλεβυζίου τον πυρήνα της οποίας αποτελεί η συλλογή Μεταξά στη δημιουργία της οποίας συνέβαλε και ο ίδιος της συλλογής Μαλεβυζίου. Είναι επίσης υπεύθυνος για την ίδρυση και λειτουργία της Πρώτης Δημοτικής Βιβλιοθήκης του δήμου Μαλεβυζίου. Συνεργάζεται με τον επί Σακούρα στον δόκτωρα Μανώλη Δρακάκη στη μελέτη και ανάδειξη των σπάνιων φωτογραφιών του περίφημου φωτογραφικού αρχείου του Κωνσταντίνου Κουτουλάκη που κληροδοτήθηκε στο δήμο Μαλεβυζίου. Όπως ξέρετε, ο Κουτουλάκη συμμετείχε με τους Καζαντζάκη, Κακριδί και Καλιτσουνάκη ως το τέταρτο μέλος βοηθητικό στην Επιτροπή Διαπίστωσης και Καταγραφής των Ομοτήτων που διέπραξαν η Γερμανία και η Ιταλία στη διάρκεια της κατοχής. Παρά των εαρών της ηλικίας του, ο σημερινός ομιλητής έχει στον εργατικό του πλήθος δημοσιεύσεων σε επιστημονικά περιοδικά, διαλέξεων και συμμετοχών σε επιστημονικά συνέδρια. Δεν θα αναφερθώ αναλυτικά στις εργασίες του. Θα πω μόνο ότι μεταξύ αυτών περιλαμβάνται ένας οδηγός της γνωσσού, άρθρα για τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο και τους πρωταγωνιστές της γέννησης της αρχαιολογίας στην Κρήτη. Είναι ο Ιωσήφ Χατζιδάκης βέβαια και ο Στέφανος Ξανθουδίδης. Έχει γράψει για τον Σπυρίδωνα Μαρινάτο, για τον Γιάννη Σακελλαράκη αλλά και για τους δεύτερα γονιστές, δηλαδή τις ίσονες μορφές της κριτικής αρχαιολογίας κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Με τον κ. Ζωράκη με συνδέει, μεταξύ άλλων, ένα άρθρα του για το Ιρώον που περιλαμβάνεται στο 24ο τεύχος του περιεδικού παλίμψιστων της Βικελέας Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Το κείμενο αυτό αποτέλεσε τη βάση σχετικής εισήγησής μου στο Δημοτικό Συμβούλιο Υρακλίου που είχε ως αποτέλεσμα την ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου να ζητήσει την κήρυξη του Ιρώου ως διατηρητέο μνημείου. Δυστυχώς, το Υπουργείο Πολιτισμού εκόφευσε στο συγκεκριμένο αίτημα. Δύο λόγια για τη σημερινή ομιλία. Όπως ξέρετε, επιστημονικής συμβουλήμας στην προετοιμασία αυτού του κύκλου ήταν ο καθηγητής κ. Θεοχάρης Δετοράκης και η φιλόλογος κ. Σοφία Κανάκη. Είχαμε αποδεχθεί πρώτα στις κ. Κανάκη να έχουμε περισσότερες ομιλίες για τις νεότερες περιόδους της ιστορίας του Ιρακλίου και ειδικότερα μία από αυτές να αφορά στην ονομοταθεσία οδών. Όταν ζήτησε από τον κ. Τζωράκη να αναλάβει αυτήν την ομιλία, πρότεινε να επικεντρώσει την προσοχή του στην αναζήτηση των ιστορικών γεγονότων που οδήγησαν στις συγκεκριμένες αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου. Η πρότασή του έγινε αμέσως αποδεκτή και έτσι η σημερινή διάλεξη έχει τον τίτλο «Ης ένδειξης οφειλωμένης ευγνωμοσύνης, ματιές στην ιστορία του Ιρακλίου μέσα από τα αρχεία της ονομοταθεσίας οδών και πλατιών της πόλης». Πριν του δώσω τον λόγο, θα ήθελα να ποτίσω φόρο τιμής έναν αιώνα μετά στους άγνωστοις μου γραμματείς του Δήμου Ιρακλίου, που με τα καλλιγραφικά γραμματά τους δεν κατέγραφαν μόνο ευσυνείδητα τα πρακτικά των συνεδριάσεων, αλλά συνέτασαν κατά διαστήματα ευρετήρια των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου, διευκόληναν με αυτόν τον τρόπο το έργο των σύγχρονών τους παραγώντων του Δήμου, αλλά και των μεταγενέστερων μελετητών, μεταξύ των οποίων και του ομιλτή μας. Αγαπητία κύριε Τσουράκη, έχετε τον λόγο. Να ευχαριστήσω. Καλημέρα σας, καλώς ήρθατε. Να ευχαριστήσω τον κύριο Βασιλάκη για τα όσα υπερβολικά και πάρα πολύ καλά λόγια στο πρόσωπό μου. Είναι υποκειμενικός γιατί μάλλον με συμπαθεί, οπότε μην τα πιστέψετε, αλλά μην τα πάρετε συμμετρετής. Να ευχαριστήσω όλους εσάς που είσαστε εδώ σήμερα. Ένα τριήμερο που δεν προσφέρεται για τέτοιες εκδηλώσεις. Δε θα αναφερθώ ονομαστικά στον καθένα σας, με τιμάται όλοι εξίσου με την παρουσία σας. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Η Σένδειξη Οφυλωμένης Ευγονομοσύνης Ματιας στην Ιστορία του Ιρακλίου Μέσα από τα Αρχεία της Ονοματοθεσίας Οδών και Πλατιών της Πόλης. Είναι ο τίτλος της ανακοίνωσης με την οποία συμμετέχω και εγώ στο νέο κύκλο μιλειών που διοργανώνει φέτος η Ιράκλια Πρωτοβουλία με το γενικό τίτλο μύτος της Αριάδνης ξετυλίγοντας την Ιστορία της Πόλης του Ιρακλίου 20 χρόνια μετά. Ύστερα από την τιμητική για μένα πρόταση του εκλεκτού Ιρακλειώτη Μηχανικού λόγιου και βαθύ γνώστη της Ιστορίας του τόπου μας, κύριου Μανώλη Βασιλάκη. Να ευχαριστήσω θερμά για την τιμητική αυτή συμμετοχή και βέβαια να συγχαρώ την Ιράκλια Πρωτοβουλία για τη νέα αυτή πολιτιστική δράση. Ευχόμενος από καρδιάς να έχει την ίδια και μεγαλύτερη ακόμα επιτυχία από εκείνη που σημείωσε ο πρώτος κύκλος των μιλειών με τους ίδιους πάνω κάτω πρωταγωνιστές τόσο στο σκέλος των ανακοινώσεων που αποδείχτηκαν εξαιρετικά επιτυχημένες όσο και στο σκέλος της έκδοσής τους και να αποτελέσουν ένα βιβλίο αντάξιο της πολύτιμης έκδοσης του μύτου της Αριάδνης, πραγματικά πολύτιμο, που περιέλαβε τον πρώτο κύκλο μιλειών το 2000. Στη σημερινή ανακοίνωση θα προσπαθήσω να φέρω στο φως μικρές ιστορίες από την ονοματοθεσία ή ονοματοδοσία, όπως θέλουμε, το λέμε, κάποιον από τους δρόμους και τις πλατείες της πόλης. Οφείλω εξ αρχής να τονίσω ότι πρόκειται για ένα μεγάλο και πολύ σημαντικό θέμα η πλήρης ανάδειξη του οποίου θα απαιτούσε συστηματική και αυτοτελή μελέτη, κάτι που σίγουρα πρέπει να επιχειρηθεί κάποια στιγμή. Η παρούσα ανακοίνωση θα περιοριστεί στις ονοματοδοσίες που πραγματοποιήθηκαν από τα χρόνια της Κριτικής Πολιτείας μέχρι και την κατοχή περίπου το 1900 και λίγο πριν, μέχρι και το 1941-1945, στο τέλος της κατοχής 44. Συμπερένει τόσο εκ τούτου, λοιπόν, ότι πέρα από μικρές εξαιρέσεις, θα μιλήσουμε κυρίως για ονοματοδοσίες και ιστορίες σχετικές με αυτές που αφορούν σε δρόμους του ιστορικού κέντρου της πόλης. Που ήταν η μόνη υφιστάμενη πόλη, ουσιαστικά, μέχρι τα χρόνια εκείνα. Πολύτιμο βοήθημα για τη σημερινή παρουσίαση αποτέλεσαν τα αρχεία των πρακτικών των συνενδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου Ιρακλίου που φυλάσσονται στη Βικελέα και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό αποδελτιωμένα, ήδη από τους ανώνυμους πρακτικογράφους συντάκτες τους, όπως είπε ο κύριος Βασιλάκης. Για την γνωριμία τους με αυτά, ευχαριστίες ο φίλος ξανά στον κύριο Βασιλάκη, ο οποίος, επιπροσθέτως, μου έδωσε συχνά το μύτο όταν χανόμουν στο λαβύριο της παλιάς πόλης. Θερμές ευχαριστίες, εφιλοποίησης, στην παριστάμενη εδώ, διδάκτωρη ιστορικό τέχνης και αγαπημένη φίλη, Δεννίζ Χλόι, Αλεβίζου, για την παροχή στοιχείων και την πικήλη βοήθεια καθόλου τη διάρκεια της επεξεργασίας των θεμάτων της ανακοίνωσης. Και βέβαια ευχαριστώ όλους εσάς που είστε εδώ και τιμάτε τη σημερινή εκδήλωση. Για το σημερινό, κυρίες και κύριοι, κάτοικο και επισκέπτη ακόμα της πόλης, δεν γίνεται αντιληπτό πόσο δύσκολο είναι να κινηθεί η ακοφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Ιρακλίου, απεφασίστη η επισκευή της οδούς της Αγούσης από της οικίας του Ιωάννου Περδικάρη μέχρι των Μεντρεσέδων. Απεφασίστη δε και η επισκευή της οδούς της Αγούσης από της οικίας Γιαμαλάκη μέχρι της βρύσεως Δελιμάρκου. Έτσι ήταν η κατάσταση μέχρι τότε. Η απουσία ονοματοδοσίας των οδών, παράλληλα με την αναγκειότητα προσανατολισμού μέσα στην πόλη, θα τολμούσαμε να ισχυριστούμε ότι είχε επιβάλλει και το μεγάλο για την έκταση της πόλης αριθμό των επώνυμων συνοικιών του Ιρακλίου ήδη από τα χρόνια της Ουκρατίας. Το πλήρωμα του χρόνου για την ονοματοθεσία των οδών και των πλατείων της πόλης φτάνει στην αυγή του 20ου αιώνα και ύστερα από την πολυπόθετη αυτονομία, ύστερα δηλαδή από την επίτευξη του καθεστώτος της Κριτικής Πολιτείας που συντελέσει και το 1898. Το γεγονός δεν είναι προφανώς συμπτωματικό. Είναι άλλωστε η εποχή που το χριστιανικό στοιχείο της πόλης, ανεμπόδιστο από τους περιορισμούς που επέβαλε η μέχρι πρώτηνος Οθωμανική Επιτροπία, δείχνει να αναλαμβάνει στο βαθμό που το αναλογεί τη διαχείριση της μοίρας του μέσα σε ένα πλαίσιο χάραξης εθνικής πολιτικής. Και επειδή η ονοματοθεσία ως μέριμνα για την ιστορία είναι υπόθεση εθνική, η κριτική αυτονομία παρέχει για πρώτη φορά τη δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης των εθνικών ιδεοδών. Και το μέγιστο μέχρι πρώτηνος εθνικός ιδεόδες των υπόδουλων και ταπεινωμένων Κρητών ήταν η ελευθερία. Τι πιο φυσιολογικό, λοιπόν, να κυριαρχούνται από αισθήματα ευγνωμοσύνης για τους συντελεστές της απελευθέρωσης αυτής. Το πρώτο καταγραμμένο έτημα ονοματοθεσίας του Ηράκλειου υποβάλλεται από τον δημοτικό σύμβουλ Εμμανουήλο Γιάδη, ο οποίος εισηγείται την οματοδοσία δρόμων προς τιμήν των τεσσάρων ναυάρχων που συνετέλεσαν στην απελευθέρωση της Κρήτης, πρώτη για τους νευάρχους των τεσσάρων μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων της Γαλλίας Ποτιέ, της Ιταλίας Κανεβάρο, της Βρετανίας Χάρις, της Γερμανίας Κέλνερ, της Ρωσίας Αντρέεφ. Τους βλέπουμε στη φωτογραφία. Η πρόταση Λογιάδη θα επιδοκιμαστεί από το Δημοτικό Συμβούλιο, το οποίο όμως δεν θα προχωρήσει σε σχετική απόφαση παραπέμποντας το θέμα στου προσεχές μέλλον. Τον Αύγουστο του 1905, πέντε χρόνια από την πρώτη ανάδειξη του ζητήματος, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Ανδρέας Καλοκαιρινός ανακοινώνει για πρώτη φορά τα ονόματα της Επιτροπής Ονοματοθεσίας της Πόλης και υποβάλλει προσέγκριση στο Συμβούλιο της Προτάσης της Επιτροπής. Υπερβολεί ό,τι καλύτερο κοινωνικά και επιστημονικά διαθέτει η Πόλη και η όχι προφανώς τυχαία επιλογή τους μαρτυρεί τη συνέσθηση της σοβαρότητας της αποστολής που τους ανετίθετο. Τα μέλη της Επιτροπής Ονοματοθεσίας ήταν ο Αντώνιος Μιχελιδάκης, ο Ιωσήφ Χατζιδάκης, ο Ιωάννης Περδικάρης, ο Στέφανος Ξανθουδίδης και ο Δημοτικός Σύμβουλος Σοκράτης Βιστάκης. Ο Φινόλογος Καθηγητής Αντώνιος Μιχελιδάκης είχε ήδη τότε σπουδαία επαναστατική πολιτική και επιστημονική δράση. Είχε διατελέσει πλειρεξούσιος και πρόεδρος των κριτικών επαναστατικών συνελεύσεων. Είχε παίξει εξέχοντα ρόλος στη διαμόρφωση των ευνοϊκών προς τους χριστιανούς όρους της Σύμβασης της Χαλέπας. Διατέλεσε αργότερα πλειρεξούσιος, δηλαδή βουλευτής, τη βουλή της Κρήτης. Έπειτα από την αυτονομία έγινε αρχηγός του Εθνικού Κόμματος της Κρήτης και για πολλά χρόνια πρόεδρος της Κριτικής Βουλής. Ο Ιωσήφ Χατζιβάκης ήταν γιατρός κριτικής καταγωγής από τη Μήλο που είχε φτάσει στην Κρήτη το 1882 και είχε εκλεγεί αμέσως ως πρόεδρος του Δραστήριου Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ιρακλίου. Πολύ σύντομα θα στρέψει το Σύλλογο προς τη διάσωση των αρχαιοτήτων δημιουργώντας μέσα σε συνθήκες Οθωμανικής Αυτοκρατορίας την πρώτη ημιεπίσιμη αρχαιολογική υπηρεσία της Κρήτης. Μέχρι την αυτονομία ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος υπό την Προεδρία του Χατζιδάκη είχε καταφέρει να συγκεντρώσει από δωρέες, αγορές και παραδόσεις χιλιάδες αρχαία αντικείμενα τα οποία φύλασε στο πρώτο μουσείο της πόλης. Τα χρόνια της Κρητικής Πολιτείας και τη στιγμή της επιστράτευσής τους στην Κρήτη στην Επιτροπή Ονοματοδοσίας, ο Χατζιδάκης ήταν έφορος αρχαιοτήτων Κρήτης στη μία εκ των δύο αρχαιολογικών περιφεριών του νησιού. Ο Ιωάννης Περδικάρης ήταν φιλόλογος και διετέλεσθε καθηγητής και διευθυντής Μηνασίου στα Χανιά και στο Ιράκλειο. Έλαβε ενεργό μέλος Κρητικής Επανάστασης και διετέλεσθε Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής των Κρυτών Επιτροπίας και έπειτα Βουλευτής της Κρητικής Βουλής. Με την εγκαθίδρεση της Κρητικής Πολιτείας, ο Περδικάρης θα διατελέσει Γενικός Γραμματέας της Ανωτέρας Διευθύσεως Υπαιδείας, καθώς και Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Εκπαιδεύσεως. Το 1905, που συστρατεύεται στην Επιτροπή Ονοματοδοσίας, ο Περδικάρης έχει ιδρύσει ήδη το περίφημο ιδιωτικό εκπαιδευτήριο ο Κοραΐς στο Ιράκλειο. Ο Στέφανος Ξανθουδίδης, έφορος αρχαιοτήτων Κρήτης, νεότερος ηλικία από όλους τους άλλους, επιστήμον αρχαιολόγος, ο πρώτος κρητικός αρχαιολόγος, ο πρώτος Έλληνας στην Κρήτη, αρχικά καθηγητής της δημόσιας εκπαίδευσης, γραμματέας στα τελευταία χρόνια της λειτουργίας του Φιλεκοδευτικού Συλόγου. Την εποχή που μας αφορά, η κρητική πολιτεία τον είχε αξιοποιήσει ως έφορο αρχαιοτήτων στη δεύτερη αρχαιολογική περιφέρεια του νησιού, η οποία περιλάμβανε ολόκληρη την Κρήτη, εκτός από την Γνωσσό και το Μουσείο Ιρακλείου, το οποίο κρατούσε ο Χατζιδάκης. Ο Σοκράτης Βαρδάκης, για τον οποίο δεν έχω φωτογραφία, εκπροσωπούσε στην Επιτροπή Ονοματοδοσίας τους Ερεττούς του Δήμου Ιρακλείου. Εκτός από Δημοτικός Ομοσύμβουλος, ο Βιστάκης ήταν και ένας επιφανής δικηγόρος Νομού Ιρακλείου και εκδότης της φιλολογικής εφημερίδας ΕΛΠΙΣ. Η παραπάνω Επιτροπή καταθέτει προσέγκριση, όπως είδαμε, κατάλογων ονομάτων για την Ονοματοδοσία Οδών και Πλατιών, η οποία σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Συμβουλίου, που δίνει ένα ωραίο ορισμό της Ονοματοδοσίας, παρουσιάζει την πόλη ευπρόσωπον, φέρει εκπολιτιστικών χαρακτήραν και διευκολύνει τα σχέσεις των πολιτών και των ξένων. Στην πρότασή της, η Επιτροπή έχει περιλάβει και τις προτάσεις που είχαν κατατεθεί και τα προηγούμενα χρόνια. Έτσι, ονομάζονται ένα τμήμα της Παραλιακής Λεωφόρου και η έως τότε Πλατεία Γιαλίκη ως και στην Αγία Τριάδα ως Λεωφόρος και Πλατεία Τεσσάρων Ναυάρχων προς ένδειξη της βαθίας ευγνωμοσύνης προς τα μεγάλες προστάτιδας δυνάμεις. Παράλληλα, ονομάζεται ως Οδός Ζαντί. Ο δρόμος μπροστά από τον αναγειρώμενο την εποχή εκείνη Κρητικό Μουσείο. Στη θέση που βρίσκεται και το σημερινό, προς τιμή του φιλάρχιου δωρητή που είχε χρηματοδοτήσει με ένα μεγάλο ποσό την ανέγερση του. Πρόκειται για το λυσμονημένο παντελώς σήμερα Αρνό Ζαντί, Γάλλος, ο οποίος έχει προσφέρει 20.000 χρυσά φράγκα και ικανό αριθμό βιβλίων για τη Βιβλιοθήκη του Μουσείου. Ονομάζεται ακόμα ο δρόμος μπροστά από το Πανάνι ως Οδός Πανανού προς τιμή του αίμνηστο υδρυτη του νοσοκομείου Πανανού Θεοδουλάκη. Οι Οδός από τον Καινούρια Πόρτα ως τις αρχαιότητες της Κνωσού, οι οποίες αναδεικνύονται εκείνα ακριβώς τα χρόνια, ονομάζεται Οδός Εβανς προς τιμή του Άγγλου ερευνητή και χρηματοδότη των ανασκαφών της Κνωσού. Η Καινούρια Πόρτα ονομάζεται Πήλη Κνωσού. Επιπλέον διατηρούνται κάποια προηφιστάμενα ονόματα μιας παλαιάς ονοματοδοσίας που δεν επιστημοποιήθηκε. Επρόητο για την Πλατεία Πρίγκιπος Γεωργίου, σήμερα η Πλατεία Ελευθερίας, να τη θυμάστε γιατί θα τη δούμε πολλές φορές, προς τιμή του πρώτου ύπατου αρμοστή της αυτονομίας. Την Οδό Κόρακα, Πλατεία Στράτα και σήμερα καλοκαιρινού και την Οδό Μαρτύρων 25 Αυγούστου, ηφιστάμενη και σήμερα στην ίδια θέση. Η απόφαση περιλαμβάνει και την πίστοση για την προμήθεια των σχετικών πινακίδων, οι οποίες, και είναι εντυπωσιακό, αποφασίζεται να είναι δίγλωσες στα ελληνικά και στα γαλλικά, το 1905, χάριν ευκολίας των ξένων. Στην πρώτη εκτεταμένη ονοματοδοσία της πόλης, ουσιαστικά συγκροτείται ένας μακρής κατάλογος 160 ονομάτων, από το περιεχόμενο του οποίου θα ονομάζονται κατά καιρούς οι δρόμοι της και οι πλατείες του Ηρακλίου. Πολλά λοιπόν από αυτά θα τα συναντάμε χρησιμοποιούμενα και αλληλοδιαδεχόμενα στις ονοματοδοσίες των επόμενων τεσσάρων δεκαετιών στο Ηρακλείο. Δυστυχώς δεν σώζεται το σχεδιάγραμμα στο οποίο η επιτροπή θα υποδείκνει την προτεινόμενη οδό και πλατεία για κάθε όνομα. Πολλές όμως πλατείες και κυρίως δρόμοι διατηρούν ακόμα την αρχική εκείνη ονομασία. Στις πλατείες της πόλης δίνονται τα ονόματα Πρίγκιπος Γεωργίου, Μίνος Μεϊντάνη, Πλατεία Κεπίλη Παντοκράτορα, Πλατεία Νόελ σήμερα 18 Άγγλων, Αγίου Μηνά Αρκαδίου, Πλατεία Δελιμάρκου Κουρμούληδον, Σωτήρος 1821. Τότε ονομάζεται και η περιοχή των σημερινών λιονταριών τόσο ο δρόμος όσο και οι μικρές γύροπλατείες ως Νικηφόρου Φωκά. Έως τότε η Νικία Αμπάραλτι. Το σημειώνω γιατί θα το ξαναδούμε αργότερα αυτό το σημείο της πόλης πάρα πολλές φορές. Τότε ονομάζονται και οι παρακάτω δρόμοι. Είναι λίγο κουραστικό αλλά πρέπει να σας το διαβάσω. Δασκαλογιάννη Λασθένους Γόρτινας, Κοσμαζότου Λαβυρήνθου, Λέοντος Καλέργη, Κνωσούλη του Αρχανών Λογίου, Οδός Κεπίλη Ιδωμενέος, Αγίου Τίτου, Χορτατσών, Χάνδακος Επιμενίδου, Ξοπατέρα, 1866, Δεδάλλου Αμάλθιας, Μελετήου Πηγά, Κυρίλου Λουκάρεος, Αγίας Εκατερίνης, Τρυφίτσου Μπουνιαλή, Κοκκινίδου, Τεντιδάκηδον, Αργυράκη Μιχ Παγιαμπία Νοπόλεως Μελισσινών Σκορδηλών, Ιδέων Δακτύλων, Θαλίτα Κορνάρου, Ερωτοκρήτου, Δίκτυνος Λασιθίου, Καντανολέου Αλεξάνδρου Πέμπτου, Ευρώπης Μουσούρου, Μαυρογένη, Ζαμπελίου, Μινοταύρου, Δικτέου, Αστερινού, Μαργουνίου, Ύδρας, Κρήτης, Ενώσεως Κόσμο, Ναγίου Πέτρου, Λισιμάχου Καλοκαιρινού, Τον Μπάζη Μελιδονίου, Ψαρομ Μαλικούτη Ροδαμάνθιος, Ρωμανού Μαλεβυζίου, Κενουρίου Πριοτίσης Σερβιλή, Γάζη Αλμυρού, Αγίων Δέκα Παιδιάδος, Τεμένους Ήδης, Αγίου Ματθέου, Καρτερού, Μιλάτου, Ριανού, Βέργα, Εταιάρχου, Απτέρας, Αριστοτέλους, Χερσονίσου, Δίκτυνος Δωσιάδους, Οσικράτους, Ξενίονος, Σκληρού Μοροζίνη, Γραδινίκου, Γαρτσώνη, Γραβούσης, Δρημητικού Πατελάρ Ιμβρίου, Εντίμου, Ρυτίου, Νεκταρίου, 1878, Νεάρχου, Στράβονος, Ευγενικού, Ματίου, Αφροδίτης, Κεράφκου Σας τους διαβάζω γιατί σίγουρα όλοι μπορείτε να προστανατολιστείτε και για να δείτε ποιο τμήμα της πόλης ονομάστηκε τότε μιλάμε πάρα πολλοί δρόμοι ισχύουν και σήμερα Οφείλουμε να διαπιστώσουμε εξ αρχής την οποιαδήποτε σχέση των προτάσεων αυτών με την Οθωμανική παράδοση την οποία έπρεπε να εκφράζει ένα σημαντικό τμήμα του λαού του Ηρακλίου και της Κρήτης αναφέρομαι στους Μουσουλμάνους της Κρήτης Το γεγονός αυτό γεννά πολλά ερωτήματα για το θεωρούμενο ως ισότιμο ρόλο μεταξύ χριστιανικού και μουσουλμανικού στοιχείου της πόλης κατά τη διάρκεια της Κρητικής Πολιτείας Ερωτήματα που ενισχύονται επιπλέον από το γεγονός ότι δήμαρχος στο διάστημα αυτό ήταν ο κρητικός μουσουλμάνος Μουσταφάς Δελιάχ Μετάκης Δεύτερη σημαντική παρατήρηση αφορά στον ουδέτερο πολιτικό χαρακτήρα της προτεινόμενης ονοματοδεσίας η οποία πράγματι δεν υποκρίπτει πολιτικές και άλλες σκοπιμότητες και είναι πράγματι ιδιαίτερα εντυπωσιακό αυτό αυτή η πολιτική ουδετερότητα όταν το χρόνο εκείνο σημειώθηκε το 1905 και βρίσκεται σε εξέλιξη το ομίζων πολιτικό και στρατητικό γεγονός της επανάστασης του Θερίσου νομίζω ότι πρέπει να το αποδώσουμε στην εξαιρετική επιτροπή ονοματοδεσίας που είδαμε πριν η οποία ούτως ή άλλως ήταν υπερκοματική δεδομένου ότι ανήκαν σε όλες τις παρατάξεις πολιτικής τα μέλη της οι ονοματοδεσίες στην πόλη του Ηρακλείου θα αρχίσουν να παίρνουν πολιτικό χαρακτήρα δυστυχώς αρκετά χρόνια όμως αργότερα 7 χρόνια μετά το 1912 θα δούμε καινούργια υπόθεση ονοματοδεσίας στην πόλη τι έχει όμως προηγηθεί τον Οκτώβριο του 1912 η Ελλάδα εισέρχεται στους βαλκανικούς πολέμους και μόλις ένα μήνα αργότερα σύσσωμο το έθνος πανηγυρίζει για τις πολλαπλές νίκες του ελληνικού στρατού που έχουν διπλασιάσει την έκταση της μικρής μέχρι τότε Ελλάδας ολόκληρη η Μακεδονία είναι πλέον ελληνική και στις 26 Οκτώβρι υπογράφεται η παράδοση και της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους στις 1 Νοεμβρίου 1912 στον αποείχο των θριάμβων αυτόν τον ελληνικό στρατευμάτος βαλκανικούς πολέμους συνενδριάζει εκτάκτως το Δημοτικό Συβούλιο του Δήμου με ένα και μοναδικό θέμα την απόδοση τιμής στους πρωταγωνιστές του στρατιωτικού και πολιτικού θριάμβου οι οποίοι μεγάλωσαν την Ελλάδα θα θυμίσουμε εδώ ότι με το τέλος των βαλκανικών είχαν προσθεθεί στα ελληνικά εδάφη η Ήπειρος, η Μακεδονία και τα νησιά του Αιγαίου διαβάζουμε τη σχετική πανηγερική απόφαση του Συμβουλίου με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Σταματάκη και δήμαρχο της πόλης στον Στυλιανό Γεωργίου το Δημοτικό Συμβούλιο Ιρακλίου διαρμηνεύον την ευγνωμοσύνη ή της πληρή την καρδίαν σύμπαντος του λαού του Δήμου Ιρακλίου προς την αυτού βασιλικήν υψηλότητα των διάδοχων Κωνσταντίνων, αρχιστράτηγο του ελληνικού στρατού και των πρωθυπουργών της Ελλάδος κ. Ελευθέριων Βενιζέλων για την πατριωτικοτάτην και εθνοσοτήριαν αυτών δράσιν εν τω νυν κατά της Τουρκίας πολέμων του ελληνικού έθνους εις αιωνίαν ανάμνησιν των ευτυχών δια το ημέτρων έθνος γεγονότων της συμπράξεως των βαλκανικών κρατών και της απελευθερώσεως των μέχρι τούδε δούλων αδελφών ημών εις α πρωτοστατούσι. Αποφασίζει ομοφόνος και μετονομάζει, τη μένοδο στρατόνος την άγουσαν προς τα δικαστήρια Λεωφόρων διαδόχου Κωνσταντίνου, τη δε πλατεία πρωτοενετικού αναβριτηρίου πλατεία Ελευθεριού Βενιζέλου. Η πλατεία των Λεονταριών δηλαδή μέχρι τότε νικηφόρου ΦΟΚΑ δίνεται στο Βενιζέλο και η σημερινή μάλλον Λεωφόρο δικαιοσύνης στον διάδοχο Κωνσταντίνο. Η αθηνική ομοψυχία δε θα κρατήσει όμως για πολύ δυστυχώς. Την επόμενη χρονιά το 13 τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Στις 28 Οκτωβρίου του 12 τα ελληνικά στρατεύματα είδαμε ότι είχαν εισέλθει θριαβευτικά στη Θεσσαλονίκη. Την επόμενη μέρα εγκαθίσταται εκεί και ο βασιλιάς Γεώργιος σε μια ισχυρού συμβολισμού κίνηση που θα εδραίωνε την ελληνική παρουσία στην πόλη. Στις 5 Μαρτίου του 1913 όμως ο βασιλιάς θα πέσει νεκρός στους δρόμους της Θεσσαλονίκης από τα πυρά του Αλέξανδρου Σχοινά, τα κίνητρα του οποίο ακόμα και σήμερα δεν έχουν εξηγηθεί με βεβαιότητα. Το γεγονός θα έχει τεράστιες επιπτώσεις για τη χώρα η οποία έχανε ένα μετριοπαθή βασιλιά σεβαστό από όλες σχεδόν τις πολιτικές δυνάμεις και το λαό. Βασιλιάς των Ελλήνων θα γίνει τις επόμενες μέρες ο μέχρι πρώτηνος διάδοχος και αρχιστράτηχος των οικηφόρων πολέμων ο Κωνσταντίνος. Στις 28 Μαρτίου του ίδιου έτους το Δημοτικό Συβούλιο Ιρακλίου με δήμαρχο του Στυλιανού Γεωργίου και πρόεδρο πάλι τον Κωνσταντίνο Σταματάκη θα αποβασίσει την ονομασία «ο δούστο Ιράκλειο στη μνήμη του δολοφονηθέντος βασιλιά». Στο κείμενο των πρακτικών την υποψήφια προς ονομασία «ο δούστο» την περιγράφει ως «τη μεγάλην αγορά την αρχωμένην από διαδόχου Κωνσταντίνου ως χανίον πόρτα». Ίσως η σημερινή Λεωφόρος καλοκαιρινού. Λίγους μήνες αργότερα το Μάιο του 2013 η νικηφόρα για την Ελλάδα ολοκλήρως των βαλκανικών πολέμων και η συντριβή της οθωμανικής αυτοκατορίας θα εξωθήσει τον Σουλτάνο να αποποιηθεί την επικυριαρχία του στην Κρήτη. Στο τέλος του ίδιου έτους θα πραγματοποιηθεί και η επίσημη ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, η οποία θα επικυρωθεί με την επίσημη τελετή στο Φρούριο Φύρκα των Χανίων την 1η Δεκεμβρίου 1913. Μεταξύ των πρωταγωνιστών τα πρώτα χρόνια της Ένωσης υπήρξε και ολισμονημένος σήμερα πολιτικός Λουκάς Ρούφος Κανακάρης, ο οποίος τοποθετήθηκε στην Κρήτη ως διοικητής από το Βενιζέλο. Η θητεία του Ρούφου συνέπεσε με την Ένωση της Κρήτης και ευτύχησε να είναι εκείνος που υποδέχτηκε σταχανία την επίσημη αντιπροσωπία του ελληνικού κράτους στις τελετές για την Ένωση. Φαίνεται πως υπήρξε αποτελεσματικός και χρήσιμος διοικητής και συνδέθηκε με την κατασκευή δημόσιων έργων, τόσο στην Κρήτη γενικότερα όσο και ιδιαίτερα στο Ιράκλιο. Σε 9 Γενάρη του 1915 συγκαλείται το Δημοτικό Συβούλιο της Πόλης προκειμένου να αποδώσει τις δεύτερες τιμές, την ανακήρυξη του δηλαδή ως επίτιμου δημότη και την ονομασία οδού με το όνομά του. Συγκεκριμένα την υποκατασκευή νέα νοδών την αρχωμένη είναι από του δυτικού άκρου της οδός Γεωργίου Α και διοικούσα μέχρι του Λιμένος. Επόμενο θέμα ονοματοδοσίας θα απασχολεί στο Δημοτικό Συβούλιο Ιρακλίου δύο ολόκληρα χρόνια αργότερα το Γενάρη του 1917. Πολλά έχουν αλλάξει ως τότε στο ελληνικό κράτος και η πολιτική και η κοινωνική κατάσταση της χώρας δεν θυμίζει σε τίποτα το κλίμα της εθνικής ενότητας και ομοψυχίας που είδαμε κατά τη διάρκεια των νικηφόρων βαλκανικών πρώτων πολέμων και της πολυπόθητης ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Ήδη απ' τις αρχές του 1915 η Ελλάδα είναι εμπλεγμένη στη δίνη του εθνικού διχασμού που πυροδοτείται από τη μακροχρόνια στρατηγική αντιπαράθεση προθυπουργού Βενιζέλου και Βασιλιά Κωνσταντίνου. Ετία στάθηκε η επιμονή του Κωνσταντίνου στην τήρηση αυστηρής στρατηγικής οδητερότητας εκ μέρους της Ελλάδας σε αντίθεση με τη θέση του Βενιζέλου που προσέβλεπε σε τεράστιες εθνικά οφέλη σε περίπτωσης συμπόρευσης με την Αντάντη. Το 1917 η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε ελέγχο εξαιτίας της σύγκρουσης των δυο ηγετών. Είχαν προηθηθεί δύο διαδοχικές παρετήσεις των κυβερνήσεων Βενιζέλου το 1915 και η αποχή του Βενιζελικού κόμματος από τις εκλογές με αποτέλεσμα την κυριαρχία των φιλομοναρχικών πολιτικών δυνάμεων. Η Ελλάδα επέμενε στην πολιτική ουδετερότητας αψιφώντας τα δελεαστικά είναι αλήθεια εδαφικά ανταλλάγματα της Σανντάντ. Την ίδια ώρα ανάκτορα και κυβέρνηση ανέχτηκαν την κατάληψη της Ανατολικής Μακεδονίας από τις γερμανοβουλγαρικές δυνάμεις με αποκορύφωμα την παράδοση του οχυρού Ρούπελ στους Βουλγάρους και την εχμαλωσία του ελληνικού τέταρτου σώματου στρατού το οποίο μεταφέρθηκε στη Γερμανία. Οι εξελίξεις πυροδότησαν τελικά το λεγόμενο κίνημα της εθνικής αμύνης με επικεφαλής στο Βενιζέλο και τους Κουντουριώτη και Δαγκλή οι οποίοι σχημάτισαν δεύτερη ελληνική κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη και κήρυξαν τον πόλεμο στις κεντρικές δυνάμεις το Νοέμβριο του 2016. Η Ελλάδα είχε κοπεί στα δύο. Από τη μια μεριά το κράτος της Θεσσαλονίκης που περιλάβαινε τη Μακεδονία, την Κρήτη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και από την άλλη μεριά η φιλοβασιλική κυβέρνηση των Αθηνών με την υπόλοιπη Ελλάδα. Η μισή χώρα σε πόλεμο με τους Γερμανοβουλγάρους και οι υπόλοιποι σε ουδετερότητα και κατουσίαν εξάρτηση από αυτούς. Οι δυνάμεις των Αγγλογάλων αποβίβασαν στρατεύματα στην Ατουκή που συγκρούστηκαν με τα φιλοβασιλικά στρατεύματα και βομβάρθησαν στρατηγικές δυνάμεις στην Αθήνα και στον Πειραιά. Η Αθήνα, ο Πειραιάς και άλλες πόλεις του φιλομοναρχικού στρατοπέδου πολιορκήθηκαν από το στόλο της Αντάντ με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του κόσμου να λιμοκτονήσει. Από την άλλη πλευρά, η επίσημη κυβέρνηση στην Αθήνα θα ξεκινήσει τεράστιο κύμα διώξεων κατά των βενιζελικών πολιτών και η Ιερά Σύνοδος θα διοργανώσει το θεαματικό ανάθεμα κατά του Βενιζέλου. Οι δυνάμεις της Αντάντ θα επιβάλλουν τελικά την απομάκρηση του Κωνσταντίνου και την εγκατάσταση του θρόνου του γιου του Αλεξάνδρου. Ο Βενιζέλος θα εγκαταστήσει την κυβέρνησή του στην Αθήνα, θα αποφύγει τις εκλογές και θα επαναφέρει τη Βουλή του 1915 που ονομάστηκε Ιρωνικά Λαζάρον. Ακολουθούν εξωρίες των πολιτικών αντιπάλων του Βενιζέλου, καθερέσεις μητροπολιτών, απολύσεις εκατοντάδων δικαστικών και αξιωματικών, διώξεις κληρικών δημοσίων υπαλλήλων και άλλων μέσα σε ένα αλλόφωρο πνεύμα ρεμβασισμού που θα χαρακτηρίσει την εποχή. Το νοσηρά φορτισμένο αυτό πολιτικό κλίμα δεν θα αφήσει ανεπιραίαστο και το Δημοτικό Συμβούλιο Ιρακλίου. Είχαν μεταβληθεί άλλωστε και τα δημοτικά πράγματα της πόλης καθώς το δήμαρχο Στυλιανό Γεωργίου που βρισκόταν στην κεφαλή του Δήμου Ιρακλίου συνεχώς από το 1911 είχε αντικαταστήσει ο διορισμένος από το βενιζελικό κόμμα Γεώργιος Βογιατζάκης. Λίγο πριν θερμόεμοι βενιζελικοί Ιρακλιώτες είχαν προκαλέσει σημαντικά επεισόδια στην πόλη κατά τα οποία αποκαθυλώθηκαν οι πινακίδες με τα ονόματα των βασιλέων και του πρίγκιπα από τις φερόνιμες οδούς και πλατείες. Στο 18 Γενάρη του 1917 το Συμβούλιο ουσιαστικά θα νομιμοποιήσει τις πράξεις αυτές του φανατισμένου όχλου. Διαβάζουμε στα πρακτικά. Ο Κύριος Δήμαρχος αναφέρει ότι μετά την από του λαού καθαίρεσιν του βασιλέως Κωνσταντίνου και την εκδηλωθείς ανομόφωνον λαϊκή θέλησιν προς μετονομασίαν της πλατείας Πρίγκιπος Γεωργίου και της Λεωφόρου Κωνσταντίνου Διαδόχου ή της λαϊκή θελήση εξεδηλώθηκε εν πράκτος δια του καταθροιασματισμού των πλακών των ειρημένων Πλατείας και Λεωφόρου, προτείνει στο Συμβούλιο να προβεί εις νέα ονομασίαν των ειρημένων μερών. Συναιπία της προτάσεως τάφτης στο Δημοτικό Συμβούλιο ομοφόνος αποφαινόμενο αποφασίζει την μεν πλατεία τη γνωστή με το όνομα Τρεις Καμάρες, Πλατεία Ελευθερίας, τη δυτικών τάφτης Κιμένην και μεσηυρρυνός του στρατόνος Πλατεία Στρατηγού Παναγιότου Δαγκλή και την προστηγυρία νίσοδου του στρατόνος Μεγάλη Νοδών Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη. Με το ονομάζεται δηλαδή το Δημοτικό Συμβούλιο σε Πλατεία Ελευθερίας, την πλατεία στις Τρεις Καμάρες που ονομαζόταν Πρίγκιπας Γεωργίου πριν από το 1905 ενός εκ των τριών του κινήματος της Σαμίνης και το όνομα του εξορισθέντος βασιλιά στη Φερόνιμη Λεωφόρο Διαδόχου Κωνσταντίνου παίρνει ο τρίτος της Τριανδρείας ο Ναύαρχος Κουντουριώτης. Τις Σαμίνης τα παιδιά έδιωξαν τον βασιλιά και από το Ιράκλειο. Επόμενη ονοματοθεσία το Δεκεύριο του 1920. Τέσσερα χρόνια μετά το θρίαβο των Βενιζελικών στο Ιράκλειο. Τα τέσσερα αυτά χρόνια όμως έχουν αλλάξει και πάλι πολλά στην πολιτική κατάσταση της χώρας. Μετά τη βία η επάνωδο του Βενιζέλου στην εξουσία του 2017 που είδαμε συνεχίζει και ο πόλεμος με την Ελλάδα στο πλευρό της ΑΤΑΝΤ μέχρι τις συνδικολόγες της Γερμανίας και των συμμάχων της. Ακολούθησαν οι συνθήκες του Νέη Γη και των Σευρών, στις οποίες ο Βενιζέλος έχει διαπραγματευτεί και πετύχει το σύνολο των ελληνικών διεκδικίσεων σχεδόν. Μεταξύ άλλων η Ελλάδα αποκτά για πρώτη φορά την ευκαιρία να προσαρτήσει την Ανατολική Μακεδονία και να καταλάβει στρατιωτικά την περιοχή της Μύρνης. Αν και θριαβευτείς όμως στο διεθνί διπλωματικό στίβο και με διεθνί αναγνώρισης όλων τον κόσμο θα δεχτεί δολοφονική επίθεση στο Συρροδομικό Σταθμό του Παρισιού, γεγονός που θα φουντώσει και πάλι τα πάθη μεταξύ των δύο πολιτικών στρατοπέδων της χώρας. Στην Ελλάδα έχει πεθάνει ο Μετριοπαθής Βασιλιάς Αλέξανδρος που έχει εοριστεί αντιβασιλέας και έχει εοριστεί αντιβασιλέας ο Ναύαρχος Κουντουριώτης. Θα ακολουθήσουν λίγο μετά οι βουλευτικές εκλογές του 1920, κατά τις οποίες θα χάσει το Βενιζελικό Κόμμα, ενώ και ο ίδιος ο Βενιζέλος δεν θα εκλεγεί ούτε βουλευτής. Την εξουσία θα λάβει το λαϊκόφιλο Βασιλικό Κόμμα με την κυβέρνηση του Δημητρίου Ράλι που δρομολογεί την επιστροφή του εξόρους του βασιλιά Κωνσταντίνου. Ο τροχός της ιστορίας έχει γυρίσει μέσα σε τέσσερα χρόνια ανάποδα και έφερε κάτω αυτούς που μέχρι χθες είχαν το πάνο χέρι. Ξανά το λαϊκό κόμμα στα πράγματα και στα ανάκτορα πάλι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Η ίδια αλλαγή στο συσχεσημό των δυνάμιων έχει συμβεί και στην πόλη του Ιρακλείου. Το βενιζελικό υπό το δήμαρχο Βουλιατζάκη δημοτικό συμβούλιο έχει αντικατασταθεί από νέο αντίθετον πολιτικών πεποιθήσεων με επικεφαλής το λαϊκό δήμαρχο που είχε καθαιρεθεί από το κίνημα του 16 Γεώργιος Στυλιανού. Στο Συγβούλιο της 22 Δεκεμβρίου 1920 ο δήμαρχος εισηγείται την επαναφορά των ονομάτων των βασιλέων σε πλατείες και δρόμους της πόλης. Δια προηγουμένων αποφάσεων νομίμως συγκεκριμένων εδόθησαν οι ονομασίες εις μεν την πλατείαν τριών καμάρων πρίγκιπος Γεωργίου εις δε την πρώτου στρατόνος Λεωφόρων διαδόχου Κωνσταντίνου. Το προκάτοχο νόμος επαναστατικών συμβούλιων το από της επαναστατικής κυβερνήσεως καταρτισθεν μετέβαλε διαποφάσεως του τας δοθήσας ως άνω ονομασίας και μετέβαλε την μεν πλατεία πρίγκιπος Γεωργίου εις πλατείαν ελευθερίας. Τι δε Λεωφόρων διαδόχου Κωνσταντίνου εις Λεωφόρων Ναυάρχου Κουντουριώτη. Προτείνει ο κύριος δήμαρχος να ακυρωθεί η τεάφτη του Δημοτικού Συμβουλίου Απόφασης η μη έχουσα νόμιμον κύρος και επανέλθει εν ισχύει η αρχικός επί του ζητήματος του του λειφθύσα προετών απόφασης. Η εισήγηση του δημάρχου για την επαναφορά των βασιλικών ονομασιών ψηφίζεται κατα πλειοψηφία. Στην ίδια συνεδρίαση ο δήμαρχος παρουσιάζει στα μέλη των Δημοτικών Συμβουλίων εν υπόγραφη επιστολή κατοίκων περί την πλατεία του Ενετικού Αναβριτηρίου, των Λεωνταριών δηλαδή, οι οποίοι αιτούνται την ονομασία της Ελλογοπλατείας σε πλατεία Νικηφόρου Φωκά. Παρά τις αντιρίσεις κάποιων συμβούλων τελικά εγκρίνεται η ονοματοδοσία της πλατείας σε πλατεία Νικηφόρου Φωκά επιστρέφοντας στην αρχική ονομασία του 1905. Παραβλέπεται όμως, ακόμα και στα πρακτικά, ότι η νέα ονομασία συνιστά με το ονομασία, καθώς η εν λόγω πλατεία του 1912 ονομάστηκε, όπως είδαμε, πλατεία Βενιζέλου. Σειρά λοιπόν της τριανδρείας και του κοινήματος της Αμείνης να εκδιωχθεί από το Ηράκλειο. Επόμενο ζήτημα ονοματοδοσίας δύο χρόνια αργότερα, το Δεκεύριο του 1922. Στην πολιτική κοινή έχουν και πάλι έρθει απίστευτες ανατροπές. Η χώρα έχει βιώσει την ασύλληπτη τραγωδία της μικρασιατικής καταστροφής, η οποία είχε ως τραγικό αποτέλεσμα τον οριστικό ξεριζωμό του ελληνισμού από την Ιωνία, ύστερα σχεδόν από τρεις χιλιετίες σταθερής παρουσίας και πολιτισμού. Η τραγική στρατιωτική ηττά έχει πυροδοτήσει ραγδές και πολιτικές εξελίξεις. Το στρατιωτικό κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου έχει εξοθήσει ξανά σε παρέτηση του βασιλιά Κωνσταντίνο υπέρ του γιού του Γεωργίου Β. Έχει διαλύσει τη Βουλή και έχει οδηγήσει σε παρέτηση την κυβέρνηση Βουλγαρη του λαϊκού κόμματος. Η κυβέρνηση Κροκυδά και η Παναστατική Επιτροπή που ασκούσε ουσιαστικά την εξουσία, έχει αναθέσει στο Βενιζέλο τη διεθνία εκπροσώπιση της χώρας και έχει ολοκληρωθεί η δίκη για την τιμωρία των πρωτετίων της καταστροφής. Στις 25 Νοεμβρίου είχαν εκτελεστεί έξι από τα κορυφαία πολιτικά και στρατιωτικά στελέχη της φιλοβασιλικής παράταξης. Στο Ιράκλειο βέβαια η τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα είχε επαναφέρει στο Δήμο Ιρακλείου τους πρώτους 1920 συσχετισμούς και το βενιζελικό δήμαρχο Ιωάννη Βογιατζάκη. Στη συναιδρίαση της 12 Δεκεμβρίου, κατόπινη εισήγησης του Προέδρου, το Δημοτικό Συμβούλιο επαναφέρει τις προηγούμενες ονομασίες των επίδικων πλατιών και λεωφόρων. Η πλατεία Μεταλειοντάρια ξαναγίνεται Βενιζέλλου από Νικηφόρου Φωκά, η Μεγάλη Πλατεία γίνεται και πάλι Ελευθερίας από Πρίγκιπος Γεωργίου και η πρώτου στρατόνος Λεωφόρος ξαναδίνεται στον Κουντουριώτη, αποσπόμενη από τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Για μια ακόμη φορά, τέταρτη για την ακρίβεια, και μόλις μέσα σε 12 χρόνια οι εν λόγω Λεωφόρος και οι πλατείες της πόλης αλλάζουν ονόματα. Για τον εκδιοχθέντα από τα Λεωντάρια Νικηφόρο Φωκά, τον ελευθερωτή της Κρήτης από τους Άραβες παραχωρείται η παρατοναών του Αγίου Δημητρίου πλατεία. Δύο χρόνια αργότερα, το 1924, η πολιτική κατάσταση έχει κάπως εξισορροπηθεί και δείχνει την εικόνα μιας χώρας που επιχειρεί να αφήσει πίσω της τις τραγικές επιπτώσεις του εθνικού διχασμού και να βαδίσει μπροστά. Στις φωτιές άλλωστε της καμένης Μύρνης και της καμένης Ιωνίας έχει καταστραφεί διαπαντός και το παλαιότατο όραμα της μεγάλης ιδέας που διαμόρφωνε την εξωτερική πολιτική αλλά και σε μεγάλο βαθμό την εσωτερική πραγματικότητα της Ελλάδας. Οι περισσότεροι Έλληνες πολιτικοί και ο λαός συμφωνούν άλλωστε έστω και σιωπηρά και ανομολόγητα ότι είναι πια καιρός η χώρα να περιοριστεί στα εντός των συνόρων της όρια και προβλήματα και να επιδιώξει την ανάπτυξη και την πρόοδο μακριά από μάταιους πλέον όπως η πραγματικότητα απέδειξε αλλητρωτισμούς. Την νέα αυτή τάση μοιάζει να επηρετεί ασυνείδητα η πρόταση του δημάρχου Ιωάννη Μογιατζάκη προς το Δημοτικό Συβούλιο για την ανακήρυξη ως επίτιμου δημότη της πόλης του διάσημου Βρετανού αρχαιολόγου και ανασκαφέα του ανακτηταίωρου της γνωσσού, Σερ Αρθούρ Εύανς, και η ονοματοθεσία της κύριας οδού από την πόλη προς τη γνωσσό προς τιμήν του για να υλοποιηθεί μια απόφαση διατυπωμένη ήδη απ' το 1905. Ο Εύανς έχει άλλωστε συμπληρώσει πάνω από 20 ετών ερευνών στη γνωσσό και τα θεαματικά ευρήματα του σε συνδυασμό με τις πολλές δημοσιεύσεις και τις ανακοινώσεις του έχουν φέρει την Κρήτη στο επίκεντρο του επιστημονικού αλλά και του περιηγητικού ενδιαφέροντος. Στο 8 Μαΐου 1924 ο δήμαρχος Ιρακλίου Βοιατζάκης είχε ορίσει νέα επιτροπή ονοματοδοσίας αποτελείται από τον πρώτο του συμβουλίου Αντώνιο Χατζιδάκη Νίβα, τον έφορο αρχαιοτήτο Κρήτη Στέφανο Ξανθουδίδη, τους καθηγητές Ελευθέριο Αλεξίου και Ιωάννη Τζοβενή και τον ομομηχανικό του Δήμου Αλέξανδρο Τσαντιράκη. Προσωπικότητες όλες αναγνωρισμένες στον τομέα τους. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1924 η επιτροπή υποβάλλει κατάλογο προτεινόμενων ονομάτων οδών και πλατείων της πόλης ο οποίος ψηφίζεται μόφωνα. Όπως θα δούμε αν και δεν αναφέρετε κάτι σχετικό χρησιμοποιούνται πολλά ονόματα από την ονοματοδοσία του 1905 η οποία ουσιαστικά λειτουργεί ως κατάλογος εγκεκριμένων ονομάτων και για τις μεταγενέστερες ονοματοθεσίες. Επικυρώνονται λοιπόν τα ονόματα των πλατιών Νικηφόρου Φωκά, Κορνάρου, Ελευθερίας, Αρκαδίου και Ελευθερίου Βενιζέλου και δίνεται επιπλέον σε άλλες πλατείες το όνομα του Βιτσέντζου Κορνάρου, του Μιχαήλ Κόρακα, του Δασκαλογιάννη και της οικογένειας Καλλεργών. Επικυρώνονται οι Φυστάμενες Λεωφόροι Κνωσού και Νοέλ και ονομάζεται για πρώτη φορά Ιδουκός Μποφόρ και Λεωφόρος Μοροζίνη. Ο κατάλογος περιλαμβάνει τα ονόματα όλων τον δρόμο της πόλης ακόμα και εκείνα που χρησιμοποιήθηκαν το 1905 τα οποία διατηρούνται. Προστίθεται όμως και νέα προστίθεται ονόματα για τις ανώνυμες οδούς. Γενικά τα ονόματα είναι πολιτικά ουδέτερα. Προστίθεται τοπονύμη από περιοχές ιστορικών μαχών ή περιοχές που προσθέθηκαν στη χώρα με τους βαλκανικούς πολέμους και άλλες που χάθηκαν για πάντα με τη μικρασιατική καταστροφή. Αγιωστεφανητών Αλμπερ Αμαρίου Αμνησού Ανδρόγιο Αποκορώνου Αριάδνης, Μικέλα Βροντισίου Βίρωνος Γιαννητσών Γοργολαΐνη, Γρεβενών Δελημάρκου Δευκαλίωνος, Δίας Δοϊράνης, Εβαν Σέλις, Ζαχαρία Θιακάκη, Θησέως, Ιδέου Άντρου Ιεράπετρα Σικάρου, Ιουστινιανού Ιωαννίνου Καλημεράκη, Καλλονάδων Καπετάν Χαραλάμπη Κατεχάκη Κησάμου, Κο Μεραμβέλου Μυριώνου Μητροπολίτου Κυρίλου Μήνος Μονής Σαγκαράθου Μονής Παλιανής Μονής Καρδιωτήσεις Μονής Οδυγητρίας Μυζανίου Μηλοποτάμου Δεντιδάκηδον 1821 Πανδόρας Πασιφάι Ζερεθύμνη Σαθά Σαρανταπόρους Ελλήνους Σιτίας Πιναλόγκας Σφακίων Τάλος Τσικριτσή Φέδρας Χανίων Σμύρνης Στις 29 Μαρτίου του 1928 στην Επιτροπή Ονοματοδοσίας προτείνεται ο Δημοτικός Σύμβουλος Ιωάννης Μουρέλος σε αντικατάσταση του αποθωνώντος Προέδρου μέχρι Πρότεινος του Δημοτικού Συμβουλίου Αντονίου Χατζιδάκη Νίβα. Δεν απαιτείται μακρηγορία για την αποτίμηση του κύρου και της προσωπικότητας του νέου μέλους της Επιτροπής, του βενιζελικού δημοσιογράφου και ιστορικού Ιωάννη Μουρέλου, εκδότη διαφόρων έντυπων της Κρήτης, μεταξύ άλλων της σπουδαία ημερήσια εφημερίδα Νέα Εφημερίς και αργότερα πάλι την ημερήσια Ελευθέρα Σκέψη. Στις 26 Νοεμβρίου του 28 συγκαλείται το Δημοτικό Συμβούλιο με υπόθεση ονοματοθεσίας οδού. Αυτή τη φορά το θέμα αφορά την τιμής και μνήμη Σένεκεν ονοματοθεσία δρόμου στο όνομα του Στεφάνου Ξανθουδίδη, του μεγάλου αρχαιολόγου και σεβάσμιου Απόλου Σκρυτός Λογίου. Ο ενεργεία έφορος αρχαιοτήτων Κρήτης είχε πεθάνει πρόωρα και εφνίδια δύο μήνες πριν, στον δρόμο για το γραφείο του στο Μουσείο Ιρακλίου. Στην εισήγηση του προστοσόμου ο δήμαρχος Βουλιατζάκης επιχειρήσε σύντομη παρουσίαση του έργου του Ξανθουδίδη για το οποίο λίγες ημέρες πριν η Ελληνική Ακαδημία είχε εκδόσει σχετική εφημομνία. Πέραν του ανεκτήμη του έργου του τεθνεώτος προς τον τόπο, ο δήμαρχος επισημένει και την ύστατη υλική προσφορά του, που αφορά στην κληροδότηση μεγάλου αριθμού βιβλίων προς τη Βικελέα Βιβλιοθήκη, καθώς και τη δωρεά σημαντικού ποσού προς το Πανάνιο Δημοτικό Νοσοκομείο. Η εισήγηση κλείνει με την πρόταση για την ομασία Οδού, προς τιμήν του, καθώς και την κατασκευή μαρμάρινης πρωτομείς μπροστά στο Μουσείο Ιρακλίου. Ψηφίζονται ομόφωνα και οι δύο προτάσεις. Στην ίδια συνεδρία συγχειρεύουσα θέση του αποθανόντος Ξανθουδίδη, στην Επιτροπή Ονοματοδοσίας, καταλαμβάνεται από το διαπρεπή φιλόλογο της πόλης και τότε Γυμνασιάρχη Αδρέα Βουρδουμπάκη. Στα συμβούλια των επομένων ετών θα παρουσιαστούν ίσως σημασίας μετονομασίας ως απώρεια κυρίως αιτημάτων κατοίκων αλλά και περιορισμένης κλίμακας νέας ονοματοδεσίας. Στην Ονοματοδεσία του 1929 μετονομάζεται ο δρόμος μπροστά στο Μουσείο μάλλον ως τότε Ζαντί, όπως είχαμε δει σε Ξανθουδίδη. Η ανάγκη υπόμνησης του ονόματος του μεγάλου επιστήμονα της Κρήτης καταδίκασε για πάντα στη λίθη των ξένων ευεργέτη. Δίνονται επιπλέον σε ανώνυμες οδούς τα ονόματα Καποδίστρια, Γάζη, Ρεθύμνου, Τομπάζη και Αντωνίου Παπαδάκη, γνωστά από παλαιότερες αποφάσεις και για πρώτη φορά τα ονόματα των Κρυτών οπλαρχηγών Τσαγκαραντώνη, Ζουδιανού, Πανασανού και Αδαμάκη. Το ίδιο έτος αποφασίζεται και ονοματοδοσία δρόμων προς τιμή του αγωνιστή και επί τα ιστοριοδύφη Διαλινά, Ιωάννη Διαλινά και του λογοτέχνη Ιωάννη Κονδυλάκη. Τότε έγινε και ονοματοδοσία προς τιμή του Γεωργίου Γερονιμάκη, η προσφορά του οποίου εκδηλώθηκε ανζωή στις επαναστάσεις και μετά φάνατο με την κληροδότηση ολόκληρης της περιουσίας του στο δήμο Ηρακλίου προς αποπεράτωση του δημοτικού γυροκομείου. Ένα χρόνο αργότερα, το 1930, τιμούνται με δρόμο και οι μνήμες των Τουρκοφάγων, Ιωάννη Σατσάκη-Γιαννίκου, Νικολάου Θιακάκη και Ιωάννη Μπαλμέτη. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η εποχή που μιλάμε, το 1930 δηλαδή, είχε ήδη οριστεί ως πανελλήνιος εορτασμός της εκατοτερρύδας, τα εκατό χρόνια δηλαδή από την απελευθέρωση της χώρας και την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Και οι μνήμες μοιραία στρέφονται προς τους πρωταγωνιστές της εθνικής εποποιίας. Αντίστοιχο κλίμα υπήρχε και στο Ιράκλειο, γεγονός που ερμηνεύει τη μαζική υπόμνηση των οπλαρχιών των κριτικών επαναστάσεων. Λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 1930, άλλωστε, το Ιράκλειο γιορτάζει με λαμπρότητα την Εκατοετειρίδα, με επίκεντρο των εορτών το περίφημο, λέει λατημένο σήμερα και καθημερινά απειλούμενο με κατηδάφηση, η ρώο Ιρακλείου, η τύχη του οποίου ντροπιάζει σήμερα την πόλη. Το 1930 αποφασίζεται η ονοματοθεσία δρόμου προς τιμή του Ανδρέα Καλοκαιρενού με αφορμή την απόφασή του για τη δωρεά της πρώην κλινικής Στεφανίδης στο Δήμο, προκειμένου να λειτουργήσει δημοτικό ορφανοτροφείο. Είναι από τις ελάχιστες εν ζωή ονοματοθεσίας, αλλά όλοι οι σύμβουλοι εξέρουν την πράξη του δορητή με τον αθόρυβο χαρακτήρα και την ευγενή και γενεόδορο ψυχή και την ανάγκη να διερμηνεύσει το δημοτικό συμβούλιο την κοινή ευγνωμοσύνη της πόλης. Άλλωστε θεωρείται βέβαιο από όλους ότι η γενεόδορος διάθεση του Καλοκαιρενού θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Το 1931 μετονομάζεται σε Ιωσήφ Χατζιδάκη οι πλησίον του Μουσείου οδός η κάθετη στην οδό Ξανθουδίδη ως τότε Πάπα Αλεξάνδρου του Πέμπτου που φέρει και σήμερα το όνομα του μεγάλου ιατρού και αρχαιολόγου με την κολοσιαία σημασία προσφοράς τις κριτικές αρχαιότητες και όχι μόνο. Με την απόφαση αυτή η πόλη του Ηρακλείου τιμά το πρόσωπο και το έργο του πράγματι σπουδαίου υπέργυρου πλέον τότε Ιωσήφ Χατζιδάκη και μάλιστα εν ζωή. Κάτι που είδαμε ότι δεν συνέβαινε πολύ συχνά στο Ηράκλειο και μάλιστα όχι ανιδιοτελώς. Το 1934 συγκροτείται νέα επιτροπή. Πρόεδρος της τοποθετείται ο δήμαρχος Μηνάς Γεωργιάδης και μέλη δημοτικής σύμβουλης Πυρίδων Αλεξίου, Δημήτρης Χαλκεδάκης, οι καθηγητές Ανδρέας Βουρτουμπάκης και Ιωάννη Τζοβενής, ο κτηματίας Αριστήδης Μιχηλιδάκης και πάλι ο δημοσιογράφος και ιστορικός Γιάννη Ιωάννης Μουρέλος εξέχουσες όπως πάντα προσωπικότητες της πόλης. Τα χρόνια που περιγράφτηκαν παραπάνω, μετά βεβαίως από το 1922 και την τραγωδία της μικρασιετικής καταστροφής, παρά τις πολιτικές εναλλαγές κυρίως μεταξύ των δυο μεγάλων κομμάτων στην εξουσία, θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα χρόνια αυτά κύλησαν σχετικά ομαλά. Επρόκειτο, άλλωστε, όπως είδαμε για μια περίοδο εσωστρέφειας με αιτήματα εσωτερικής ανασυγκρότησης στη βάση των νέων πολιτικο-κοινωνικών δεδομένων που χαρακτήριζαν τη ζωή της χώρας, ιδίως εξαιτίας του 1,5 εκατομμυρίου μικρασιατών προσφύγων που είχαν κατακλήσει τη χώρα. Δεν έλειψαν βέβαια και οι στιγμές εκτροχιασμού της πολιτικής κατάστασης και οι εκτροπές όπως η δικτατορία του Παγκάλου, η απόπειλα δολοφονίας του Βενιζέλου, δεύτερη, και το κίνημα των Βενιζελικών το 1933. Τίποτα όμως από αυτά δεν προκάλεσε τραγικές εξελίξεις στη χώρα. Τίποτα από αυτά δεν αναζωπήρωσε τον καταστροφικό διχασμό που δηλητηρίαζε την πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας. Ο επάρατος αυτός διχασμός αναζωπηρώθηκε σε όλες τους τις τραγικές διαστάσεις το Μάρτιο του 1935, εποχή κατά την οποία εκδηλώθηκε το ομώνυμο κίνημα των Βενιζελικών. Είχε ως τόχο ουσιαστικό την επάνωδο των Βενιζελικών στην εξουσία, αλλά ταυτόχρονα και τη διαφύλαξη του πολιτεύματος της αβασίλευτης δημοκρατίας, η οποία είχε μεν εγκαθιδηρυθεί με δημοψήφισμα το 1924, αλλά αφισβητεί το απροκάλυπτα από ανώτατα στελέχη του κυβερνόντος από το 1933 Φιλοβασιλικού Λαϊκού Κόμματος. Η άμεση καταστολή του στρατιωτικού κίνηματος 1935 προκάλεσε και πάλι κύμα δικαστικών διώξεων κατά της υπέτειας βενιζελικής μερίδας. Διώξεων πεπεκτάθηκαν στο στρατό, στην πολιτική και στη δημόσια διοίκηση. Επιπλέον καταργήθηκε η ισοβιώτα των δικαστών και ανεστάλλει η μονημότητα των δημοσίων υπαλλήλων. Οι θεωρούμενοι ως προτεργάτες βενιζέλος και πλαστήρας καταδικάστηκαν σε θάνατο και απέφυγαν την εκτέλεση αυτοεξοριζόμενη στο εξωτερικό, εν έσω ολόκληρη τη χώρα εγκαταστάθηκε για μια ακόμα φορά το μίσος μεταξύ των δύο πολιτικών παρατάξεων. Στο Ιράκλειο τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά. Οι πολιτικές διώξεις θα περιλάβουν και τον εκλεγμένο δήμαρχο Μηνά Γεωργιάδη, ο οποίος όμως σε διάστημα μικρότερο των δύο μηνών θα επανέλθει στο αξιωμά του. Δεν συνέβη όμως το ίδιο και με τους βενιζελικούς συμβούλους και ο Γεωργιάδης θα απολέσει την πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο. Στο Ιράκλειο έχουν σημειωθεί και πάλι σημαντικά επεισόδια από το αντιβενιζελικό πλήθος που εισέβαλε στο δημαρχείο και κατέστρεψε το πορτρέτο του Βενιζέλου. Πιο πριν είχε καθαιρεθεί από τη Φερόνιμη πλατεία στα Λιοντάρια, είχε καταστρέψει τις σχετικές πινακίδες με το όνομα του Βενιζέλου. Η επανάληψη της ίδιας ιστορίας του 1917 που εκδηλώνεται πραγματικά ως φάρσα με μόνη διαφορά την αντιστροφή των ρόλων. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες της μεγάλης πολιτικής και κοινωνικής όξυλσης, αλλά και της ραγδαίας επικράτησης των αντιβενιζελικών διαθέσεων, συνενδριάζεται ο Δημοτικός Συμβούλιο Ιρακλίου στις 24 Ιουνίου του 1935. Ο Δημοτικός Σύμβουλος Αριστίδης Ανδρουλάκης, αντιβενιζελικός παράγονς στο Ιράκλειο, εισηγείται την εξέταση του αποκαιρού αναβαλόμενου, όπως το χαρακτηρίζει, ζητήματος της μετονομασίας της πλατείας Βενιζέλου. Θα υποστηρίξει ότι οι στάσεις των αρμοδίων του Δήμου να διατηρούν την ονομασία Κεντρικής Πλατείας της Πόλης στο όνομα του Λευθερίου Βενιζέλου, που υπενθυμίζει ότι είναι καταδικασμένος εις θάνατον επεσχάτη προδοσία, αντίκηται, όπως θα πει, εις την ηθικήν τάξη των πραγμάτων, αποτελεί δεσιν άμα και πρόκλησην κατά της κυβέρνησεως. Το ζήτημα πάντως δεν θα εξεταστεί αφού δεν βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη. Ένα μήνα όμως αργότερα, το επίμαχο θέμα, στις 29 Ιουλίου του 2017, θα έρθει επίσημα στο Συμβούλιο. Έχει εξαιρετική ιστορική αξία, γι' αυτό θα παραθέτω σχεδόν αυτούσια την εισήγηση του Δημάρχου Γεωργιάδη, με την οποία τάχθηκε βέβαια κατά τις μετονομασίες της Πλατείας Βενιζέλου. Μετά την καταστολή, λέει ο Γεωργιάδης, μετά την καταστολή του κινήματος της 1ης Μαρτίου, ενεστώτος έτους, εγέναντοι που το επικρατήσαντος κόμματος, βανδαλισμοί εις βάρος του δήμου, εσχίσθη εικόν του αρχηγού των φιλελευθέρων, εθράψθη πλάξ, η έχουσα το όνομα του Λευθερίου Βενιζέλου, εν τη Φερονίμου Πλατεία. Προς αποφυγή των οξυτήτων και εις συνενόησιν με τους φίλους συμβούλους της Αντιθέτου Παρατάξεως, δε καντιγγύλαμεν τ' Ανωτέρο. Ακολούθησαν απομάκρυσις το μελόν του Δημοτικού Συμβουλίου και προσωρινή απομάκρυσις του Δημάρχου. Ανέχθημεν όλα τ' Ανωτέρο, δεχθέντες δριμή ανεπίθεσιν των Φιλελευθέρων Εφημερίδων. Ενομίσαμεν οτι τ' Ανωτέρο θα ικανοποιούν τους οπαδούς της Αντιθέτου Παρατάξεως, δε θα εζήτουν βασιζόμενοι εις την καταρτιστήσαν συμβατική πλειοψηφίαν εν τ' Οδημοτικό Συμβουλίο, να δυσχεράνουν έτει πλέον τη θέση του Δημάρχου, παράτι Παρατάξη εισύν ανήκει και εξής προέρχεται. Όσο κι αν ο Αρχηγός των Φιλελευθέρων είναι κατάδικος, εις τη συνείδηση της πλειοψηφίας των Δημοτών μας είναι αθώος. Κι έτει καταδικαστής υπό το στρατοδικείου, ο Αρχηγός των Φιλελευθέρων έχει πολλά συνισφέρει στην Κρήτη, ώστε δεν πρέπει ολόκληρον παρελθόν να λυσμονείται δι' εν μόνον σοβαρόν εστο γεγονός. Η μετονομασία εις ουδέν οφελεί μόνο οξύτητας ασκόπους δικαιολογή. Παρακαλώ να μην επιμείνετε και να αφήσετε τα πράγματα όχι μόνο εκ των ανωτέρων λόγων, αλλά και διότι επεριστάσεις διαδέχονται αλλήλους. Ίσως δε και πάλι μία ημέρα αντιστραφούν οι όροι και επανέλθουμε εις τα σιδεία συζητήσεις υπό αντίστροφη μορφή. Η συγκυτής της αντιβενιζελικής μερίδας είναι και πάλι ο Αριστήδης Ανδρουλάκης που επιμένει στη μετονομασία της πλατείας. Προσθέτει μάλιστα με αρκετό κινισμό ότι συμμερίζεται τις υποχρεώσεις του Δημάρχου απέναντι στους ψηφοφόρους του, αντίστοιχες υποχρεώσεις έχουν όμως και οι λαϊκοί απέναντι στους δικούς τους ψηφοφόρους. Η πρόταση του Δημάρχου πέφτει στο κοινό παρά την υποστήριξη των συμβούλων Κασιμάτη, Δημοπούλου και Καμαρά και ψηφίζεται η πρόταση του Συμβούλου Χριστόφορου Χουλδάκη για την πέμπτη μετονομασία της πλατείας Βενιζέλου, αυτή τη φορά σε πλατεία Ομονίας. Ένα χρόνο αργότερα ο Βενιζέλος είναι νεκρός. Έχει αποβιώσει το Παρίσι στις 18 Μαρτίου 1936. Η πολιτική κατάσταση στη χώρα είναι κάπως σταθεροποιημένη αφού οι δυο κύριες πολιτικές παρατάξεις, Βενιζελική και Βασιλική, έχουν δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση μεταξά, ο οποίος δεν έχει επιβάλλει ακόμα την ομώνυμη δικατορία του. Στις 20 Ιουλίου 1936 συνεδριάζει το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου και μεταξύ άλλων τίθεται πάλι προς εξέταση το θέμα της πλατείας του Μεγάλου Συντριβανιού. Εισηγητής είναι ο Πρόεδρος Συμβουλίου Δημήτρης Χαλιαδάκης, Βενιζελικός, ο οποίος θα προβεί στην επισήμανση ότι «Σε ολόκληρη την πόλη του Ιρακλίου δεν υπάρχει πλατεία ή δρόμος με το όνομα του αποβιώσαντος Βενιζέλου, γεγονός που αποτελεί μη συγχωρουμένη παράληψη, καθώς ο εκκληπών πολιτικός ανιέρ ήταν Κρητικός και ανέλωσε τη ζωή του και στην υπηρεσία της πατρίδας και πολύ ωφέλησε την Κρήτη». Προτείνει να επανέλθει στο όνομα του Βενιζέλου η πλατεία, που ένα χρόνο πριν είχε μετονομαστεί όπως είδαμε σε πλατεία Ομονίας, για να διορθωθεί το άτοπο το οποίο έγινε έστω η σημέρας γενικής συγχύσεως. Η πλατεία μετονομάζεται για έκτη φορά. Δεν συζητήθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο η επίμονη πρόταση του Συμβούλου Δημήτρη Βουρεξάκη να μετονομαστεί ως αντισταθμισμα για το Βενιζέλο η πλατεία ελευθερίας σε Βασιλέος Κωνσταντίνου. Στην επόμενη σύγκλιση του Δημοτικού Συμβουλίου με θέμα ονοματοθεσίας η πολιτική κατάσταση της χώρας είχε αλλάξει και πάλι ρυζικά. Η Δημοκρατία, βασιλευωμένη ή αβασίλευτη, έχει καταλυθεί, ύστερα από τη σύμπραξη Ιωάννη Μεταξά και Βασιλιά Γεωργίου, να αναστείλουν βασικάρθρα του συντάγματος και να επιβάλλουν το καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936, γνωστότερο ως δικτακτορία Μεταξά. Στις 18 Γενάρη του 1937 ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Γεώργιου Δαρασιδάκη διαφηβάζει την εντολή της Νομαρχίας για την ονοματοθεσία Κεντρικού Δρόμου ως 4ης Αυγούστου, ης ανάμνηση όπως επισημαίνεται της αρξαμένης εθνικής αναγενήσεως. Στο Δημοτικό Συμβούλιο της 24ης Μαΐου του 1937 και ύστερα από την εισήγηση της αρμόδιας του Δήμο Επιτροπής ονομάζεται ως Οδός 4ης Αυγούστου η Οδός μεταξύ Πλατείας Βενιζέλου και Μεϊντάνη. Στη συναιδρίαση της 5ης Απριλίου 1937 ο Φιλομοναρχικός Σύμβουλος Δημήτρης Δαρασιδάκης εισηγείται και πάλι την αποκατάσταση των παλαιών ονοματοθεσίων προς τιμή του βασιλικού οίκου. Συγκεκριμένα ζητείται η μετονομασία της Πλατείας Ελευθερίας σε πρίγκιπος Γεωργίου η Ναυάρχου Κουντουριώτη σε στρατιλά του Διαδόχου Κωνσταντίνου ηλεοφόρος από Ηρώο μέχρι Νεκροταφείο έως τότε Μίνος σε βασιλέος Γεωργίου Β που ήταν ο τρέχων βασιλέας και προτείνει όσο δω Ναυάρχου Κουντουριώτη να ονομαστεί ο δρόμος από το παλαιό Πυροσβεστείο μέχρι το Νεκροταφείο. Θα συνηγορήσει ο σύμβουλος Αριστοτέλης Αριστίδης Ανδρουλάκης θυμίζοντας ότι οι δρόμοι προς τιμή των βασιλέων ονομάστηκαν σε μια εποχή αγαστής ομοψυχίας του Δημοτικού Συμβουλίου το οποίο αναγνώρισε τα ψηλά εθνικά υπηρεσίας των ηγεμών προς την εθνική ολοκύρωση της χώρας χωρίς τα μίση και τα πάθη του διχασμού που επικράτησαν αργότερα. Ειδίως επιμένει στην επαναφορά του ονόματος του βασιλέως Γεωργίου του τρέχοντος βασιλιά της χώρας τον οποίο χαρακτηρίζει επιστέγασμα του νεοαναγυρωμένου εθνικού οικοδομήματος κάτωθεν του οποίου στεγάζεται ήδη Ηνωμένον ολόκυρο το έθνος. Κλείνει την εισήγηση του χαρακτηρίζοντας ζήτημα ιερού ηθικού καθήκοντος την αποκατάσταση των μεγάλων νεκρών του βασιλικού οίκου της Ελλάδος σε μια εποχή μάλιστα που όπως επισημαίνει δρά οφθοροποιός κομμουνισμός. Το Δημοτικό Συμβούλιο θα δώσει το όνομα του βασιλιά Γεωργίου στην προτεινόμενη Λεωφόρο από το ηρεό στο Νεκροταφείο που τότε ονομαζόταν Μίνος και τώρα Δημοκρατίας. Μάλλον, θα απορρίψει τις πολιτικές μετονομασίες συνεπές όπως επισημαίνει ο δημαρχεύον τότε Κασιμάτης, Μιχαήλ Κασιμάτης, συνεπές προς τα εξαγγελίας της σεβαστής κυβερνήσεως η οποία έχει θέσει ως πρόγραμμά της τη λύθιν ή στο παρελθόν και την ενωμονία και ομαλότητη διεξαγωγή πάσης λειτουργίας και κοινωνικής εκδηλώσεως. Στη συνεδρίαση της 7ης Εκτωβρίου 1937 εξακολουθούσε της Δημαρχίας Μινά Γεωργιάδη, ορίζεται Νέα Επιτροπή Ονοματοδοσίας η οποία αποτελείται από τους Δημοτικούς Συμβούλους Δημήτρη Χαλκιαδάκη, Εμάνουηλ Γαλενιανό, Αλέξανδρο Καμαρά και τους επιφανείς Ηρακλειώτες Δαβίδ Ζογραφάκη Γυμνασιάρχη, Μάνθο Πλεύρη Δικηγόρο, Ιωάννη Μουρέλο δημοσιογράφω και ιστορικό, Ιωάννη Τζοβενή καθηγητή και Νικόλαο Σταυρινίδη για πρώτη φορά το μεταφραστή και σπουδαίο του τουρκικού αρχείου. Στις 9 Φλεβάρη του 1938 σε συνεδρίαση που εξέτασε την απαλυφή των τουρκογενών ονομασιών από τα προάστια της πόλης ο δήμαρχος Γεωργιάδης εισηγείται στο Συμβούλιο την Ονοματοδοσία οδού προς τιμήν του Προέδρου τους Κυβερνήσεως Ιωάννη Μεταξά. Προτείνει δε ως κατάλληλη οδό τη μέχρι τότε όπως και σήμερα οδό Δεδάλου. Δεν προκύπτει από πουθενά ότι η Ονοματοθεσία αυτή επιβλήθηκε άνωθεν δείχνει αντιθέτως ως αυθόρμητη επιλογή του Γεωργιάδη. Στη θετική σχετική απόφαση του σώματος αναγράφεται καταλέξει ότι το Συμβούλιο εγκρίνει τη μετονομασία της οδού Δεδάλου σε οδό Ιωάννη Μεταξά, εκδηλούν τη συμπάθεια και ευγνωμοσύνη ειναι αυτού προς το εθνικό κυβερνήτη για το εκτελεσθέν υπαυτού εθνικό έργο. Στη συναιδρίαση της 12ης Γενάρη του 1939 θα συμειωθεί άλλωστε ένα γεγονός που θα φάνταζε απίστευτο λίγα χρόνια νωρίτερα. Πρόκειται για την επιστολική εισήγηση του Ιωάννη Μουρέλου, αναγνωρισμένου ιστορικού πλέον αλλά και μέλους της Επιτροπής Ονοματοδοσιών του Δήμου με την οποία άκουσον άκουσον αυτός ο Βενιζελικός ζητεί την αποκατάσταση σε οδούς της πόλης του βασιλέως Κωνσταντίνου και του πρίγκιπους Γεωργίου. Ο Μουρέλος όμως υπήρξε ακρεφνής Βενιζελικός και εκδότης δυο εφημερίδων που αποτελούσαν τις κορονίδες του αντιμοναρχισμού στο Ηράκλειο και όχι σπάνια μεταγραφόμενα σε αυτές βρισκόταν στο επίκεντρο των πολιτικών αντιπαραθέσεων και των πολιτικών παθών. Τι άλλαξε από τότε άραγε. Στη σύντομη επιστολή το ίδιος υπογραμμίζει την ανάγκη της εθνικής συμφιλίωσης και ομοψυχίας, συνεσθανόμενος βαθύτατα, όπως θα γράψει, το επιδιοκόμενον και εν πολλής επιτεχθέν μεγαέργο του εθνικού κυβερνήτου της Ελλάδος, κυρίου Ιωάννη Μεταξά, κατορθώσαντος να απομακρύνει των ελληνικών λαών από το στίβο του μίσους, των παθών και του αλληλουσπαραγμού και να συνενώσει όλους ημάς ψυχικώς. Ο Μεταξάς έχει ξεκινήσει να γοητεύει μαζικά τους παλαιούς Βενιζελικούς στο Ιράκλιο. Το Συμβούλιο κάνει δεκτή εν μέρη την πρόταση του Μουρέλου και ονομάζει ως βασιλέος Κωνσταντίνου την αβάρχου Κουντουριώτη που για πολλοστή φορά αλλάζει όνομα. Αποκαθίστε δε ο αβάρχος Κουντουριώτης στην ονοματοθεσία της πλατείας Λιμένος. Ονομάζεται και ως πρίγκιπος Γεωργίου η νέα τότε παραλιακή οδός από του Λιμένους έως το εργοστάσιο Περίδι. Η οριστική επίλυση των πολιτικών ζητημάτων που συνδέονταν άμεσα με τα ονόματα των πολιτικών ηγετών στους δρόμους της πόλης σηματοδοτούσε την κατασύγαση των πολιτικών παθών στο Ιράκλιο. Και μετά από αυτό η Επιτροπή Ονοματοθεσίας από το Δημοτικό Συμβούλιο μπορούσε να προχωρήσει σε λιγότερο επώδυνες μη πολιτικές ονοματοθεσίες. Στις 24 Μαρτίου το Δημοτικό Συμβούλιο προβαίνει σε εκτεταμένη ονοματοδοσία ανονίμων οδών η οποία βασίζεται σε αντίστοιχη εισήγηση της αρμόδιας Επιτροπής. Στο σύνολο τους τα νέα ονόματα αντλούνται από τη σύγχρονη ιστορία της Κρήτης με εμφανή διάθεση πλήρους απο πολιτικοποίησης του κλίματος. Κάποια από αυτά αποτελούν προτάσεις προηγούμενων Επιτροπών που τώρα φαίνεται πως οριστικοποιούνται. Τα περισσότερα διατηρούνται στους δρόμους αυτούς μέχρι σήμερα. Πατρός Αντωνίου, Χατζί Μιχάλη Γιάνναρι, Σφακιαννάκη, Κοζίρι, Ρούσου Χούρδου, Δε Μερτζί, Σουδερόν, Ρεννιέρι, Σακωράφου, Μαυρογένους, Χάλιδον, Τζερόλα, Καπετάνη Σασμαριγός, Μιχελιδόπαπα, Γιαμπουδή, Μαχαιριώτη, Χαιρέτιδον, Ρωμανού, Κουνάλη, Ζερβουδάκη, Αποστόλου Παύλου, Τηλιντά, Παγκάλου, Βαρνάβα, Παρδάλι, Χαΐ Παλέστρα, Σακουλιέριδον Κάποια από τα ονόματα αργότερα αντικαταστάθηκαν και δεν ισχύουν σήμερα, νομίζω Τα Χρυσάνθου Οικονόμου, Μαυροθαλασίτη, Γεραννιώτη, Μιαούλη και Ζαφυρίδου Ονομάζονται ακόμα οι πλατείες των οποίων τα ονόματα απαντούν και σήμερα Πλατεία 18 Άγγλων, Πλατεία Ρετούσας, Πλατεία Ρωμανού 2, Πλατεία Ρίγα Φεραίου Στις 3 Ιουνίου 1940 ονομάζονται πάνω από 50 ακόμα ανώνυμοι δρόμοι, η ίδια πολιτική διάθεση επικρατεί και αυτή τη φορά Ονομάζονται Ιωδή, Σαμουήλ Χάου, Αντωνίου Περατσάκη, Μάρκου Παπαδοπούλου, Βαρδουμπάδων, Μελισιώτη, Δαμινού, Νεοφίτου Παιδιώτη, Σπουλάδων, Δαβέργιδων και Δαιμονάκηδων στο κέντρο Τότε ονομάζονται και οι δρόμοι στα προάστια Μασταμπά και Ατσαλένιου, οι περισσότεροι από τους οποίους ισχύουν και σήμερα, αλλά δεν θα σας τους διαβάσω Επόμενη συναιδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου για θέματα ονοματοδοσίας, για να κλείνουμε σιγά σιγά, θα παραματοποιηθεί πολύ καιρό αργότερα τον Ιούνιο του 1943 στην καρδιά της κατοχής της Κρήτης και της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα. Μετά το ένδοξο όχι και τον εκηφόρο αγώνα του 1941 κατά των Ιταλών από τον ελληνικό λαό υπό τον Ιωάννη μεταξά η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι υπό ξενικών ζηγών, αυτή τη φορά το γερμανοειτολικό. Στην κεντρική πολιτική σκηνή διαφεδεύουν τη χώρα οι δυνάμεις των κατακτητών με χειραγωγούμενο όργανο του της κατοχικής κυβερνήσεις. Αρχικά εκείνη του Τσολάκογλου, έπειτα του Λογοθετόπουλου και τελευταία στις μέρες που εξετάζουμε την κυβέρνηση του Δημήτρη Ράλι. Στο Ιράκλιο έχει ήδη αποληθεί από τη γερμανική διοίκηση ο δήμαρχος Μηνάς Γεωργιάδης που θα εκτελεστεί τον Ιούνιο του 1943 στη μαζική θυσία των 62 μαρτίνων της πόλης. Στη θέση τους έχουν διοριστεί διαδοχικά ο Εμμανουήλ Ξανθάκης, ο Χριστόφορος Ζουράρης και ο Διωμήδης Τσακίρης για σύντομο χρονικό διάστημα, τον πρώτο φρόνο της κατοχής και έπειτα ο Μάνθος Πλεύρης που θα παραμείνει μέχρι την απελευθέρωση της Κρήτης. Στη συναιδρίαση αναγιγνώσκεται έγγραφο του κατοχικού νομάρχη Ιρακλίου Εμμανουήλ Ξανθάκη στο οποίο κοινοποιείται διαταγή του Υπουργείου Συντερικών της Κυβέρνησης Ζραάλη η οποία παραγγέλλει την κατάργηση των ονομασιών 4ης Αυγούστου και Ιωάννη Μεταξά και Βασιλέος Γεωργίου Β' από τους δρόμους και τις πλατείες του Ιρακλίου. Το συμβούλιο μετονομάζει χωρίς συζήτηση την 4η Αυγούστου σε οδό Αθηνών και επαναφέρει την οδό Μεταξά στην αρχή της ονομασίας Δεδάλλου και την Βασιλέος Γεωργίου Β' σε Μίνωος όπως ονομαζόταν παλιότερα. Αποτελεί απορία μου γιατί η κατοχική κυβέρνηση Ζραάλη αποκαθήλωσε τα μεταξικά. Επόμενη και τελευταία για το θέμα ονοματοθεσία είναι αυτή του Δημοτικού Συμβουλίου της 25ης Σεπτευρίου 1943 πάλι μέσα στην καρδιά της κατοχής. Το Δημοτικό Συμβούλιο με την ίδια περίπου σύνθεση που είδαμε πριν με πρόεδρο τον Μιχαήλ Κασάπη και δήμαρχο τον Μάνθο Πλεύρη θα εξετάσει το ζήτημα μιας ονοματοθεσίας που σήμερα τουλάχιστον προκαλεί ανατριχύλα. Την ονοματοθεσία προς τιμήν ενός εκ των δημίων της Κρήτης του Γερμανού στρατιωτικού διοικητή του Φρουρίου Κρήτης Μπρουνο Μπρόγερ. Ο Μπρόγερ υπήρξε μεταξύ των διοικητών με τους οποίους η ναζιστική πολεμική μηχανία σκούσε την επιβολή της στην Κρήτη. Στη μάχη της Κρήτης ήταν αυτός ο επικεφαλής της Μονάδας των Ελευκληψιστών που κατέλαβαν το αεροδρόμιο Ηρακλίου. Ως διοικητής Φρουρίου Κρήτης, αν και δεν συγκρίνεται σε βαρβαρότητα με το διάδοχο του στρατηγό Μίλλερ, είναι γεγονός ότι διέταξε οι ανέχτη και μαζικές σφαγιές αμάχων ως αντίπινα στην αντίσταση βασανισμούς ανθρώπων και ισοπεδώσης ολόκληρων χωριών. Ευθύνες όμως του αποδίδονται και για την υπόθαλψη και ενθάριση, τουλάχιστον στην πρώτη φάση της, της αιμοχαρούς δράσης του Σούμπερτ με το διαβόητο τάγμα των ντόπιων γερμανοδυμένων φωνιάδων του. Την εποχή εκείνης, στα τέλη δηλαδή του 1943, ο στρατηγός Μπρόγγερ επιχειρούσε την πολιτική κατευνασμού στην Κρήτη, που το προηγούμενο διάστημα είχε δεχτεί ανελέητα αντίπινα για την αντιστασιακή δράση των ανθρώπων της, όπως παραδείγματος χάρη το ολοκαύτωμα της Βιάνου. Ο δήμαρχος Ιρακλίου Μάνθος Πλεύρης αναλαμβάνει την εισήγηση του θέματος, διαβιβάζοντας στο συμβούλιο την ευγενική, σε εισαγωγικά, εντολή του διορισμένου από τους Γερμανούς Γενικού Διοικητού Κρήτης Ιωάννη Πασαδάκη. Στην εντολή αυτή υπογραμμίζεται η ευμένεια του στρατηγού Μπρόγγερ να τύνει χείρα φιλία στον κριτικό λαό, η οποία υποτίθεται ότι θα εγκυνιάσει περίοδο αρμονικής συμβιώσεως των κριτικών με τα γερμανικά στατεύματα. Και συνεχίζει η επιστολή Πασαδάκη. Στην έκφραση της ευγνωμοσύνης ταύτης προς τον στρατηγό Μπρόγγερ, ο δήμος Ιρακλίου νομίζει ότι πρέπει να κάνει έναρξιν. Παρακαλούμεν όθεν, όπως το δημοτικό συμβούλιο και διαψηφίσματος ονομάσει την οδόν, ήτοις άρχεται από την πλατεία του Μουσείου προς την κατεύθυνση του αεροδρομίου και μέχρι των ορίων του δήμου, λεωφόρο στρατηγού Μπρόγγερ. Τούτο δέ διότι το όνομα του στρατηγού Μπρόγγερ συνδέεται προς το ιστορικό γεγονός της πτώσεως αυτού ως διοικητού των αλεξπρωτηστών κατά τα πολεμικά επιχειρήσεις του 1941. Η εντολή του Πασαδάκη περιλαμβάνει επιπλέον και ακριβείς προδιαγραφές για την πραγματοποίησή της. Εις την εν λόγω πλατείαν και κατά μήκος της οδού, κατά διαστήματα θα τοποθετήσετε ανα πεντακόσια μέτρα πινακίδας φέρουσας των ως άνο τίτλων ελληνιστή και γερμανιστή. Η τοποθέτηση των πινακίδων δέο να γίνει εντός δεκαημέρου από σήμερον και το εκδοθησόμενο ψήφισμα να μας αποστήλετε στη Γενική Διοίκηση για να υποβάλλουμε ιστογενέων Γερμανών πολεμιστήν το στρατηγό Μπρόγγερ. Ο Δήμαρχος μετά την ανάγνωση της επιστολής Πασαδάκη, κρίνει την εφαρμογή της εντολής επιβεβλημένη αλλά και αναγκαία ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για την ευγμενή προς το λαό της Κρήτης στάση του στρατηγού. Συνιγορεί και ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου που επισημαίνει την διαλόγων και πράξεων φιλική στάση του στρατηγού προς το λαό αλλά και το χρέος του Δημοτικού Συμβουλίου ως εκπροσώπου του λαού να εκδηλώσει την οφειλόμενη τιμή. Η πρόταση του Γενικού Διοικητή Κρήτης Πασαδάκη ψηφίζεται ως έχει μαζί με την αντίστοιχη πίστοση για την κατασκευή των πινακίδων. Επρόκειτο αναμφίβολα για μια από τις επαχθέστερες ονοματοθεσίες στην ιστορία της πόλης του Ηρακλίου. Σίγουρα και μια από τις πλέον ατιμοτικές. Κλείνοντας κυρίες και κύριοι, ο τροχός της ιστορίας όμως υπάρχει εκεί για να γυρίζει και να μεταβάλει τα πράγματα ακόμα και αν φαίνονται στην ακμή τους ακλώνητα. Πράγματι, λίγο περισσότερο από ένα χρόνο αργότερα, η Γερμανία χάνει τον πόλεμο και τα γερμανικά στρατεύματα αποχωρούν από την Κρήτη. Ο κριτικός λαός θα ανακτήσει την κυριαρχία του νέοι δημοτικούς ηγέτες θα αναλάβουν τη διακυβέρνησή του. Στο δήμο Ηρακλίου τα μετακατοχικά δημοτικά συμβούλια θα απαλείψουν τη μνήμη του στρατηγού Μπρόγγερ δίνοντας στην περιόνιμη Λεωφόρο διάφορες υποθέτω διαδοχικές ονομασίες μέχρι την αιωριστικοποίησή της σε Λεωφόρο Ικάρου. Έτσι και αλλιώς, τα δημοτικά συμβούλια στο Ηρακλείο έχουν, όπως είδαμε, αποδείξει πως δεν τις φοβούνται. Πως δεν τις φοβούνται τις μετονομασίες. Ευχαριστώ πολύ. Ευχαριστούμε τον κύριο Γιώργο Τζωράκη για την εκτενή έρευρα που μοιράστηκε μαζί μας. Πλέον θα γνωρίζουμε όχι μόνο τον τόπο, αλλά και το πότε έγιναν οι ονομασίες και το γιατί. Θέλω να σας ανακοινώσω ότι η επόμενη ομιλία θα είναι παρασκευή 5 Μαΐου, 8 η ώρα, στον ίδιο χώρο. Η κυρία Λευθερία Ζεϊ, επίκουρη καθηγήτρια νεότερης ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης θα μιλήσει με θέμα για όρατες πόλης του Ηρακλείου κατά την κριτική πολιτεία. Η καθιερωμένη κάθε Σάββατο ομιλία θα συνεχιστεί στις 6 Μαΐου, 11 η ώρα, οπότε να έχετε υπόψη ότι θα είναι δύο μέρες, η μία μετά την άλλη, Παρασκευή 5 Μαΐου, 8 η ώρα και Σάββατο 6 Μαΐου, 11 η ώρα. Το Σάββατο λοιπόν 6 Μαΐου, 11 η ώρα, ο κύριος Θεοχάρης Δετοράκης, ο μότιμος καθηγητής Βυζαντινών και Νεοελληνικών σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης, θα μιλήσει με θέμα σεισμή και λοιμή στον ΧΑΔΑΚΑ κατά την Βενοτοκρατία και την Τουρκοκρατία. Οι μαρτυρίες των πηγών. Ό,τι ερωτήσεις έχετε. Η δεύτερη ομιλία που διαβάσαμε είναι η εξαναβολής του κυρίου Δετοράκη, η οποία προσωρινά είχε μπει για την Μια Τετάρτη 24 Απριλίου. Όμως σε όλα τα προγράμματα την είχαμε αλλάξει, το είχαμε ανακοινώσει και με αγδελτίο τύπου. Κάποιοι δεν το έμαθαν και ήρθαν την Τετάρτη 24 Απριλίου, αναλαμβάνουν την ευθύνη και ζητώ συγγνώμη γι' αυτό. Ερωτήσεις για τον κύριο Γιώργο Τζωράκη. Έγινα αντιληπτά όλα μάλλον. Ελεύθερα, με πολλή προσοχή. Στο χάρτη του Μουρέλου του 1923, ο οποίος φτιάχτηκε από τον Μουρέλο για τις ανάγκες της ανοματοδοσίας. Πρόφανως, ναι. Δεν αναφέρεται καν μια ονομασία οδού. Είναι όλες, δεν ξέρω αν έχεις δει το χάρτη αυτόν. Ναι, τον έχω δει. Είναι μόνο με αριθμούς. Πώς θα υπάρχει κάποια ερμηνεία γι' αυτό που εμβάζει τα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου. Επειδή το έχω δει αυτό να γίνεται σε προηγούμενη επιτροπή, η Επιτροπή Ονοματοδοσίας προσκόμιζε ένα κατάλογο χειρόγραφο με τη λίστα των ονομάτων των προτεινωμένων. Και είχε μπροστά 1,2,3,4,5 αύξοντα αριθμό δηλαδή και ένα τοπογραφικό ανώνυμο πάνω στο οποίο σημειωνόταν οι δρόμοι. Οπότε αυτό είναι εξαιρετικό γιατί μπορούμε να ταυτίσουμε τις προτάσεις των ονομάτων με τους αντίστοιχους δρόμους που ήταν πάλι πρόταση γιατί δεν ξέρουμε αν ακριβώς της ακούστηκε η πτροφή. Ωραία, άρα λοιπόν αφού αναφέρθηκε σε μένα, βάλουμε τα αυτά. Το αναλαμβάνουμε μαζί. Το χάρτη του έχω σε 300 ΜΜ. Α, τόσο μεγάλο. Μπράβο, τέλεια. Ήξερα τι ρώτησα. Έτσι. Πολύ καλώς, μπράβο. Μπράβο, ευχαριστούμε. Γεια σας. Σχαριστώ, Γιώργο, την εισήγηση. Εξαιρετική. Αλλά να υποθέσω ότι θα υπάρχει συνέχεια, γιατί ξέρω ότι υπήρξαν και τα επόμενα δημοτικά συμβούλια, αλλάξαν ονομασίες. Άρα θα υπάρχει συνέχεια για επόμενη εισήγηση. Να είμαστε καλά. Είναι τεράστιο το θέμα που είναι διδακτορικό, όχι απλά εισήγηση. Όχι από μένα, έχω άλλο να κάνω. Ευχαριστώ, Ιρακή. Παρακαλώ πολύ να μου πείτε, αν πήρε το μάτι σας του Θενάου, πότε ονομάστηκε η οδός Σαπουτιέ. Σαπουτιέ ή Σαπουτιέ. Ήταν γάλλος αρχαιολόγος. Επειδή θεωρώ ότι δεν συνέβαλε καθοριστικά στην αρχαιολογία της Κρήτης, θα ήθελα, αν ήταν δυνατόν, να μετονομαστήστες Στυλιανού Αλεξίου. Έχουν περάσει δύο χρόνια από το θάνατο του Στυλιανού Αλεξίου, ο οποίος ήταν ένας λαμπρός Έλληνας και κρητικός Ιρακλειώτης. Θεωρώ ότι ο δήμος οφείλει να τιμήσει τον Στυλιανού Αλεξίου. Και επειδή το σπίτι του Στυλιανού Αλεξίου βρίχεται στην οδό Αργυράκη, που είναι δύσκολο να μετονομαστεί, γιατί και αυτός ο Χριστόφορος Αργυράκης προσέφερε πολλά στο Ιράκλειο, εγώ θα έλεγα, επειδή είναι απέναντι από το Μουσείο Ιρακλείου, η Σαπουτιέ, να μετονομαστεί σε Στυλιανού Αλεξίου. Επίσης θα ήθελα, παρακαλώ, να μου πείτε ο Μιχαήλ Κασσάπης, αν ήταν ο χειρούργος του Πανανίου Νοσοκομείου Κατοχικά, που τον αναφέρατε ως Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου, που επρότινε τη μετονομασία της οδού σε Μπρόγερ. Αυτή την ελεγνή πρόταση έκανε. Είναι ο χειρουργός Κασσάπης ή κάποιος άλλος. Ευχαριστώ. Και εγώ ευχαριστώ. Δεν ξέρω αν είναι. Πρέπει να απευθύνουμε σε κάποιον ειδικότερον επί της κατοχής ιστορικό. Να είμαστε λίγο προσεκτικοί, όχι εσείς όλοι μας. Δεν την έκανε ο Πρόεδρος. Ήταν η εισήγηση του Γενικού Διοικητή Κρίτης του Πασαδάκη. Οπότε και να ήθελαν, όταν που φύγει, δεν μπορούσε. Δεν ξέρω αν το έκανε με ευχαρίστηση. Ναι, το έκανε. Ο ίδιος διαβίβασης, ουσιαστικά, όπως και ο Πρόεδρος. Δεν ξέρω αν είχανε περιθώριο, δηλαδή, αυτό. Αλλά, εν πάση περίπτωση, αυτά τώρα είναι λεπτά ζητήματα. Πάντως, ήταν εντολία άλλου. Δεν ήταν πρωτοβουλία. Μεταξά, για παράδειγμα, του Γεωργιάδη, που δεν μου προκύπτει να ήταν άνωθεν, το επισήμανα. Ο κύριος Βασιλάκης είναι εδώ, που κατοικοεδρεύει πολλά χρόνια. Ο κύριος Αντώνης Βασιλάκης, ο καλός αρχαιολόγος και πρώην έφορος, επίτιμος έφορος. Μπορεί να μας πει πότε είναι, είναι μεταγενέστερη, δεν είναι τα χρόνια που εξετάζουμε. Επί της ουσίας, ναι, συμφωνώ κι εγώ ότι υπήρξανε τεράστιες προσωπικότητες, τα οποία μείνει και αρχαιολόγοι, που τους ξέρω εν πάση περίπτωση καλύτερα, που δεν έχουνε δρόμο. Ο Στυλιανός Αλεξίου, νομίζω ότι, ίσως κάποιος το θυμάται καλύτερα, έχει υπάρξει σχετική απόφαση δημοτικού συμβουλίου, η οποία, επειδή ξέρω, όντας Επιτροπή Ονοματοδοσίας στο Δήμο, στο Μαλεβυζίου, έχει μια διαδικασία γενικότερα μέχρι να εφαρμοστεί. Νομίζω ότι στο Αλεξίου έχει δοθεί και καλός δρόμος, κεντρικός, αν δεν έχει δοθεί στο Μαρινάτο. Δεν μπορώ να μην το πω, είναι μόνο κάπου μακριά εκτός πόλης, και είναι, επειδή έχουμε πιάσει όλους αυτούς τους παλιούς, ο Μαρινάτος είναι αυτός που έφτιαξε το εφιστάμενο σήμερα μουσείο, αυτό που βλέπουμε και πολλά άλλα, εν πάση περίπτωση. Είναι δίκιο, δυστυχώς η ιστορία και της Ονοματοδοσίας δεν είναι πάντα ακριβοδίκη. Ευχαριστώ για τις παρατηρήσεις. Επειδή με προκάλεσε ο Γιώργος, ο Σαπουτιέ ήταν μεγάλος αρχαιολόγος, ήταν ονασκαβέας των μαλλίων. Πέθανε βέβαια αργότερα και γι' αυτό δεν ήταν μέσα στα χρονολογικά όρια που ασχολήθηκε ο Γιώργος. Όσον αφορά τους άλλους μεγάλους αρχαιολόγους, με την εξέρεση του Γατζιδάκη και του Ξανδοδίδη, ότι ο Νικόλος Πλάτων έχει τιμηθεί, ένα στενό στην αρμεϊνική γειτονιά, στην αρμεϊνική γειτονιά ακριβώς, ένα στενό και του Μαρινάτου στην πραγματικότητα ανήπαρκτο. Αυτά είναι προβλήματα που πάντα πρέπει η πόλη να τα υπόβησε και ο Δήμος που εκφράζει, υποτίθεται και όλους μας, πρέπει να παίρνει κατά περιόδους τις ανάλογες πρωτοβουλίες. Πάντως ο Σαπουτιέ ήταν σπουδαίος και δεν πρέπει να αλλάξει ονομασία του. Απλώς πέθανε αργότερα και το όνομα το δώσανε αργότερα. Οφείλω να παρατηρήσω επειδή ξέρω κάπως σχετικά, συμφωνώ με τον κ. Βασιλάκη, ισχύουν όλα αυτά, εννοείται, επειδή ξέρω λίγο το νομικό πλαίσιο σήμερα για τις ονοματωθεσίες, σχεδόν απαγορεύονται οι μετονομασίες, σχεδόν, και ευτυχώς, αλλιώς είδαμε τι γινόταν. Υπάρχουν δρόμοι, δεν χρειάζονται μετονομασίες. Αν υπάρχει κάτι άλλο. Γιώργο να ρωτήσω εγώ κάτι. Είπες στην αρχή στους πρώτους δρόμους που δοθήκαν από την πρώτη πιτροπή του 19... αρχή κριτικής πολιτείας, οδός Μαργουνίου. Μαργουνίου ξέρω και είναι στην προστηκή Πούπολη, δρομαξή Μαργουνίου. Για αυτήν εδώ αναφέρεις, γιατί είπες για την εντός των τυχών. Είναι εμπίπτη στις μετονομασίες που προφανώς κάποιος έφαε από το Μαργουνίο το δρόμο και τον εξορύσανε κάποια στιγμή κάπου αλλού. Το έχουμε δει πάρα πολλές φορές αυτό. Δεν σας είπα ποια άλλα πράγματα που είναι παραλυπώμενα. Ας πούμε να μαλώνουν οι κάτοικοι γιατί φέρε μου εμένα τη χατζικοκόλι να πάρεις τη λασιθείου. Όχι, δεν τη θέλω εγώ. Έχουμε τέτοια πράγματα. Στη μικρο ιστορία υπάγονται και αυτά που με ρώτησες, Κώστα. Την έρευνά σας είδατε καθόλου σχετισμό μεταξύ ονομασιών οδών από παλιότερα χρόνια και σύγχρονα, δηλαδή πλατιά στράτα, ονόματα που χρησιμοποιούσαν κυρίως μέχρι στην Οθωμανική περίοδο ή τα πριν. Υπήρχε σχετισμός που να... Δεν κατάλαβα επ' ακριβώς το ερώτημα. Τι σχετισμός, ποιον με πια. Κούρτσες, Μέας, ονόματα που χρησιμοπούσαμε στην Οθωμανική περίοδο με ονόματα που δώθηκαν μετά. Υπήρχε καθόλου σχετισμός. Όχι. Γιατί έχουμε ελληνικά ονόματα τα οποία διαδέχτηκαν τουρκικά ονόματα, ελληνικά ονόματα προσώπων, ανθρώπων δηλαδή, που διαδέχτηκαν τουρκικά ονόματα συνοικιών. Δεν είχαμε οδούς. Τουλάχιστον δεν βρήκα εγώ, δεν ξέρω αν γινόταν κάποτε. Αυτό είναι εξαιρετικό σαν ερώτημα, αλλά δεν νομίζω να υπήρχαν οδοί. Δηλαδή μετά την κριτική πολιτεία κάπου του 1900, δεν ξέρουμε, η πρώτη επιτροπή ονοματοδοσίας, και αυτά τα ανέφερα, ο μόνος δρόμος που βρήκε με ελληνικό όνομα και γίνει κάνα δύο χρόνια πριν. Αν αυτό που λέμε τώρα είναι το 1905 η πρώτη επιτροπή, το 1903-2001 κάπου εκεί, είχε δοθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο άτυπα όμως, δηλαδή, ανεπίσημα δεν υπήρξε. Μάλλον το έκανε ο Δήμος χωρίς Δημοτικό Συμβούλιο, κάπως έτσι το φαντάζομαι, ανεπίσημα λένε όλοι. Είχε δοθεί στην Πρίγκιπα Γεωργίου, πλατεία Ρεφερίας δηλαδή, την Κόρακα και ένα ακόμα δρόμο, με πλατείες. Η Κόρακα νομίζω ήταν η πλατεία Στράτα. Κόρακα είχαν δώσει και δώσει και αλλογέννη. Υπήρχαν οι ονομασίες πλατεία Στράτα, πλατεί Σοκάκι, που είναι σημαίνει Κατεχάκι, που ήταν όμως άτυπες ονομασίες. Με αυτές συναινωνούνταν οι Ρακλιώτες. Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου που να λέει ότι η σημερινή καλοκαιρινού ονομάζεται πλατεία Στράτα. Πολύ ωραία, σας ευχαριστούμε πολύ. Η επόμενη ομιλία Παρασκευή, 8 η ώρα. Οι ομιλητές μας βραβεύονται αδρά με ένα βιβλίο που έχει εκδόσει η Ράκλια Πρωτοβουλία μετά από ένα διήμερο για τον Καβάφη. Και ένα βιβλίο από τον κ. Καλαϊτζέ. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. |
