| : Υπόσχεσαι, Ιησού Χριστό. Ευχαριστώ. Καλησπέρα σε όλους. Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση. Είναι γεμάτο, γι' αυτό μου κόπια λίγο τα πόδια με το που βγήκα, αλλά θα το βρω, μην ανησυχείτε. Η ομιλία που θα ακολουθήσει, να πω την αλήθεια μου, είναι «Επιστή στο ίδιο τσοπνεύμα», η οποία θα τα βάσει σε μεταφορικά μέσα, σε αεροδρόμια, σταθμούς τρένων και πλοίων. Γι' αυτό, αν παρατηρήσεις τα υφολογικές διαφορές, να ξέρεις τι περισσότερο έχει να κάνει με τις αναμονές και τις καθυστερήσεις, παρά με κάτι άλλο. Για όσους με γνωρίζετε, είμαι ο Γιώρος Λέτζας. Για όσους δεν με γνωρίζετε, είμαι πάλι ο Γιώρος Λέτζας. Δεν υπάρχει κάποια απάτηση σε αυτό το κομμάτι. Είχα τη χαρά και την τύχη και την ευθύνη, το 2013, παρέα με την παρέα μου να γυρίσουμε όλο τον κόσμο και να μεταφέρουμε την δικιά μας αλήθεια για τον κόσμο. Στη συνέχεια, μαζί με τον Γιώργο Μαυρίδη, τη Μόλη και τη Σακαράκα μας στην κονσέρβα, γυρίσαμε την Ελλάδα με τον δρόμο σε ένα πιο βιωματικό οδυπορικό. Όπως καταλαβαίνετε, συχνά μου αποδίνουν τον όρο επαγγελματίας ταξιδιώτης, κι η αλήθεια είναι ότι είναι ιδιαίτερα τιμητικό, και νομίζω ότι η πραγματική ιστορία του ταξιδιού ξεκινά λίγο πιο πριν. Τι εννοώ, ότι εδώ είναι το πρώτο μου ταξίδι, ήταν η πρώτη φορά που το έσκασα από το σπίτι, τεσσάρων χρονών, για να ανακαλύψω τον κόσμο μόνος μου, μάλλον σαν αντίδραση στις ενδυματολογικές επιλογές της καλύτερης μου μητέρας. Εδώ, σε ηλικία 21 ετών, μαζί με τους κολυτούς μου, κάναμε ένα πρόγραμμα αντελλαγής στην Αυστραλία για 7 μήνες, όπου παράλληλα δουλεύαμε στους βλατζίδικα για να βάζουμε τα έξοδά μας, κλισέ, το ξέρω. Στη συνέχεια, ίσως το πιο low budget ταξίδι που έχω κάνει στη ζωή μου, ήταν ένα road trip δύο μήνες στην Αμερική στο Roots 66, χρησιμοποίησα όλα τα μέσα, κυρίως το autostop, ήμουνα μικρός, εδώ είναι κάπου στο Τέξας, και κάποια road trip πάλι low budget, νομίζω ότι αν κάποιος θέλει να ταξιδεύσει, πραγματικά υπάρχουν πάρα πολλές ευκαιρίες, απλά αλλάζουν λίγο οι συνθήκες. Εδώ είμαστε στη Σάλπη, όπου νομίζω γυρίσαμε όλη την Κεντρική Ευρώπη με budget λιγότερο από 500 ευρώ, κοιμόμασα στο αυτοκίνητο και στις σκηνές, εδώ είναι το τσαρδί μας, εδώ είναι ένας ύπνος καθημερινός, ξυπνούσαμε γύρω στη στέκη το πρωί, γιατί μετά έρχονταν οι φύλακες του δάσους και μας σηκώναν, είναι τα πιο επαγγελματικά ταξίδια αν μπορεί να το πει κανείς, Παταγωνία, Μαδαγασκάρη, Περού, Μεξικό και εδώ είναι στην Ελλάδα, αυτή είναι η κονσέρβα μας, είχα την τύχη να ζήσω κάποια πολύ όμορφα σκηνικά και εμπειρίες, εδώ είμαι λίγο παγωμένος, μη δίνετε καμία σημασία, εδώ μια γατούλα, στο βάθος νομίζω ότι όλες γάτες είναι, τέλεια. Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν δεν θα ήταν υπερβολή να σας πω ότι όσα έχω μάθει για τη ζωή τα έχω μάθει μέσα από τα ταξίδια. Η καλωσύνη και η αγριότητα, η εμπιστοσύνη και η καρχυποψία, η φιλία και η προδοσία, η ηθική και η ανηθικότητα, παρουσιαζόταν συνεχώς μπροστά μου με διαφορετικές μορφές και εγώ έπρεπε να βρίσκω τρόπο να το ανακαλύπτω. Κάποιες φορές έπρεπε να κάνω challenge όλα όσα ήξερα μέχρι εκείνη τη στιγμή μέσα μου ή όλα όσα μου είχαν μεταβιβάσει. Έπρεπε να σπάσω λοιπόν τις δικές μου νόρμες για να φέρω και την κουβέντα στο θέμα του φετινού συνεδρίου. Μόλις την αφθάδια λοιπόν, την περιέργεια και τον παραδειγμητισμό των 27 μου ετών θα σας μιλήσω για όσα μου έμαθε ο κόσμος και θα σας πω για κάποιες πτυχές όπου χρειάστηκε πραγματικά να κάνω challenge στον εαυτό μου για να καταφέρω να βγάλω κάποια συμπεράσματα. Δεν θέλω να πάρετε τίποτα με βεβαιότητα όπως θα πω. Είναι απλώς προσωπικές στολές παρατηρήσεις επάνω σε κομμάτια που είχα την τύχη να αντιμετωπίσω. Χρειάστηκε κάποιες στιγμές να εμφισβητήσω σε βάθος τον εαυτό μου προκειμένου να καταλάβω ποιος πραγματικά είμαι. Να πω την αλήθεια θα μπορούσα να είναι σημειώσει από τον χείριδο της ζωής μου. Οπότε συγχωρέστε με προκαταβολικά αν σε συγκεκριμένες στιγμές σας κάνω να νιώσετε άβολα, αλλά πραγματικά ποιος ο λόγος να ανέβει κάποιος εδώ για να μιλήσει, αν όχι για να πει αυτό που πραγματικά σκέφτεται. Ξεκινάω λοιπόν. Νόρμες, ενδιαφέρον θέμα, όλοι ανήκουμε σε νόρμες, ακόμα και αυτοί που νομίζουν ότι δεν ανήκουν σε κάποια νόρμα ανήκουν ακριβώς σε αυτή τη νόρμα, το δεν ανήκω σε κάποια νόρμα. Οι νόρμες επομένως θα μπορούσαμε να πούμε ότι κατά μια έννοια δημιουργούνται από την αιγενή τάση του ανθρώπου να ανήκει σε υποσύνολα μέσα στα οποία θα δράχω χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, θα νιώθει ικοιότητα, θα νιώθει ταύτιση και θα αφήνεται νομίζοντας ότι είναι αυτός του, όποιος κι αν είναι αυτός. Οι νόρμες δεν χάνονται, εξελίσσονται και προσαρμόζονται στην εποχή. Κατά μια έννοια θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτές δημιουργούν την εποχή. Είναι συμπεριφορικοί κώδικες που ασπαζόμαστε χωρίς να κατανοούμε ιδιαίτερο στο γιατί, γιατί τις περισσότερες φορές μας περνιούνται χωρίς τη θέλησή μας. Όλοι οι λαοί έχουν τις δικές τους νόρμες και να πω την αλήθεια, θεωρώ ότι το ταξίδι εξανθρωπίζει κατά μια έννοια λόγω ότι τις αντιμετωπίζει συνεχώς. Συνειδητοποιήσω ότι αυτά που μας ενώνουν είναι ουσιαστικά περισσότερα από αυτά που μας διχάζουν. Να πω την προσωπική μου αλήθεια, όσο περισσότερο γυρνούσα, τόσο περισσότερο παρατηρούσα ότι εν τέλει είμαστε πολύ πιο κοντά από αυτό που πιστεύουμε. Τα κριτήρια που σκεφτόμουν και ερμήνα από τον κόσμο άρχισαν να μεταβάλλονται. Σε μικρότερη ηλικία, ας πούμε, θεωρούσα ότι κάποιες έννοιες όπως το έθνος, η φυλή, η γλώσσα ή η θρησκεία, με έκανα να νιώθω μια σχετική ικοιότητα, μια σχετική ασφάλεια. Όσο περνούσαν τα ταξίδια και όσο μεγάλωνα συνειδητοποίησα ότι υπήρχε μεγαλύτερη ικοιότητα ανάμεσα στις ανθρώπους που τύχαινε να μοιράζονται κοινά γνωρίσματα όπως η παιδεία, η ηθική, ο ανθρωπισμός, η καλοσύνη, ακόμα και η κοινωνική τάξη. Μην νομίζετε δηλαδή ότι οι προκλήσεις, ας πούμε, που αντιμετωπίζει ένας Έλληνας φοιτητής, ο οποίος αυτή τη στιγμή θα πρέπει να βγει στην αγορά εργασίας, τελειώνοντας το πανεπιστήμιο του, διαφέρουν πολύ από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάποιος στην Αμερική, στην Ιταλία, στην Τουρκία, απλώς οι αναλογίες αλλάζουν. Η συντριπτική πλειοψηφία, με συγχωρείτε, των ανθρώπων εκεί έξω, η αλήθεια είναι ότι δεν θέλει να βουμβαρδίσει τον άλλον μόνο και μόνο επειδή τυχαίνει να πιστεύει σε κάτι διαφορετικό, μόνο και μόνο επειδή γεννήθηκε σε μια άλλη γωνιά του πλανήτη. Και αυτό, αν θέλετε, είναι την άποψή μου και το πιο ευβίωνο. Σήμερα, πριν έρθω εδώ, παρατηρούσα μια ομάδα η οποία έχει δημιουργηθεί στο Facebook, και τώρα λόγω επικαιρότητας, η οποία λέγεται ενωτικό κάλεσμα απέναντι στην εχθρική Τουρκία. Μέσα σε λιγότερο από μια εβδομάδα αριθμεί περίπου 235.000 μέλη. Όπου τι γίνεται, μπαίνει διάφορος κόσμος, προφανώς λόγω της επικαιρότητας, και ανεβάζει φωτογραφίες του με το όπλο από τη στρατιωτική του Θητία, δηλώνοντας παρόν σε περίπτωση πολέμου. Δεν ξέρω τι να πω γι' αυτό, απλά η προσωπική μου τοποθέτηση είναι ότι έχοντας βρεθεί σε κάποιες γωνίες του πλανήτη, όπου ακόμα προσπαθούν να ορθοποδίσουν από πολέμους, έχω να πω ότι δεν υπάρχει τίποτα θαραλέο και τίποτα ηρωικό. Και τίποτα τιμητικό στον πόλεμο. Υπάρχει μόνο φθορά, υπάρχει μόνο θάνατος και πάρα πολλές απώλειες, χωρίς να ξέρει κανένας για ποιον λόγο χάθηκαν. Όσο το σύστημα λοιπόν λειτουργεί με βάση έναν νέο παγκόσμιο έθνος στην οικονομία και τις αγορές, και εμείς αρνούμαστε να το αντιμετωπίσουμε σε εκείνη τη βάση, εξοστρακίζοντας το πρόβλημα σε πιο στενά εθνικά όρια, τόσο αυτός θα εξαπολίττει το αγαπημένο του παιδί, τον εθνικισμό, για να μας δηλητηριάζει τις ψυχές. Αυτό είναι πανκόσμιο φαινόμενο προφανώς, δεν έχει να κάνει με την Ελλάδα. Το αποθέτησί μου είναι ότι φασισμός και παιδιά δεν πηγαίνουν μαζί, γιατί το ένα εξωτερώνει το άλλο. Υπάρχουν, εννοείται, και οι άνθρωποι, οι οποίοι έχουν καταφέρει να το ελέγξουν αυτό, απλώς το εμπορεύονται μέσω του λαϊκισμού, μας λένε αυτά που θα θέλαμε να ίσχυαν, μας λένε αυτά τα οποία μας ντοπάρουν ψυχολογικά, μας κάνουν να νιώθουμε μοναδικοί. Να πω την αλήθεια, μου φοβάμαι πάρα πολύ αυτούς τους ανθρώπους και νομίζω ότι ο Καμή τα συμπεριέλαβε όλα στη φράση ότι αγαπώ πάρα πολύ την πατρίδα μου για να είμαι εθνικιστής. Για να το μαλακώσω λίγο γιατί ήταν λίγο επιθετικό. Η δεύτερη νόρμα για την οποία θα σας μιλήσω και αντιμετώπισα και αλήθεια είναι ότι είναι από τις αγαπημένες μου, είναι η νόρμα της επιτυχίας. Ο άνθρωπος γεννιέται για να πετύχει, είναι καταδικασμένος μάλλον να πετύχει, έχουμε όλοι ένα μικρό θεό μέσα μας. Αυτό και ισχύει και δεν ισχύει προφανώς. Δεν θα το κρίνω εγώ εδώ, απλώς φανταστείτε λίγο την ισογραφία που παίζει σήμερα. Σοκ, ας πούμε, για να πάρω και τις εκφράσεις που χρησιμοποιούν. Πατήστε εδώ και δείτε πώς με 1 ευρώ κατάφερε να ανήκει σήμερα στους 50 πιο πλούσιους ανθρώπους του πλανήτη. Ή στα δύο του παρολίγο να πεθάνει σε τροχαίο ατύχημα, σήμερα είναι ο πιο νέος πρωθυπουργός χώρας. Δεν είναι τυχαία ότι όλες αυτές οι ειδήσεις συνδέουν την επιτυχία με χρήματα, αναγνωρισιμότητα ή εξουσία. Νομίζω ότι δεν έχω δει ποτέ η είδηση η οποία να λέει εργαζόμενος θα αρνείται προαγωγή μόνο και μόνο επειδή θέλει να περνάει περισσότερο χρόνο με την οικογένειά του. Και αυτό είναι ακριβώς ένα σημείο των καιρών. Διαλέγουμε όλοι οι ρόλους όχι με βάση αυτό που πραγματικά θέλουμε, αλλά με βάση την επιρροή που ασκεί επάνω μας η κοινωνία για το τι πραγματικά πρέπει να κάνουμε. Τα κριτήρια όμως είναι δικά της, δεν είναι δικά μας. Νομίζω ότι όλοι μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι αυξάνονται τα παραδείγματα όσο περνά τα χρόνια ανθρώπων οι οποίοι φαινομενικά είχαν μια αρκετά υγιή ζωή, μια όμορφη σχέση, μια όμορφη οικογένεια, μια καργέρα και απλώς μια μέρα ξύπνησαν και πήραν την απόφαση ότι αυτό πράγμα δεν τους εκφράζει πλέον και ξεκίνησαν από το μηδέν κάτι εντελώς διαφορετικό. Μεγάλωσες σε μία οικογένεια η οποία έχει ως βασική αρχή όχι το να τα καταφέρεις πάση θυσία, αλλά το να παίξεις το παιχνίδι επί σώρης, να μην αδικήσεις κάποιον στην πορεία και να μην πουλήσεις τις αρχές σου και είμαι ευγνώμων γι' αυτό γιατί θα ήθελα πάρα πολύ να βρω έναν τρόπο και να σταθώ εδώ μπροστά σας και να σας πω ότι όλοι είμαστε ικανοί να πετύχουμε αυτό που θέλουμε και να γίνουμε καλύτεροι. Δεν είναι έτσι. Ζούμε σε ένα σύστημα το οποίο θέλει να προσπαθήσουμε όλοι για την επιτυχία, αλλά είναι δεδομένο ότι δεν μπορεί να έρθει σε όλους μας. Και εκεί ακριβώς βρίσκεται το λεγόμενο success story bias, δηλαδή μας παρουσιάζει έναν άνθρωπο ο οποίος με πολύ λιγότερα μέσα από εμάς, με πολύ χειρότερες συνθήκες, κατάφερε να πετύχει κάτι εξωπαραγματικό και θέλει να μας κάνει να πιστεύουμε ότι αυτό το πράγμα ισχύει. Δυστυχώς δεν είναι έτσι γιατί για κάθε άνθρωπο που φτάνει στα αυτιά μας υπάρχουν άλλοι 10 εκατομμύρια οι οποίοι προσπάθησαν και δεν τα κατάφεραν ποτέ. Εννοείται ότι με αυτό δεν λέω επουδενή να μην προσπαθήσει κάποιος. Δεν είμαι πεσιμιστής, ελπίζω. Απλώς λέω ότι η προσπάθεια δεν θα πρέπει να είναι συνδεδεμένη με το τελικό αποτέλεσμα. Ας το χεύσουμε στην κορυφή, αλλά ας μην είναι αυτός ο σκοπός. Ας συμφιλιοθούμε με την ιδέα ότι μπορεί και να αποτύχουμε γιατί νομίζω ότι όλη η όμορφη διαδικασία είναι η προσπάθεια μέχρι να φτάσεις εκεί. Τα έχουν πει πολύ πιο λογικά οι άνθρωποι πριν από μένα. Συμφιλίωση και τα λάθη είναι βασικές αξίες επάνω στις οποίες δομίται ένας χαρακτήρας και εξελίσσεται ένα άτομο. Προσωπικά θυμάμαι ότι όταν ξεκινούσαμε το World Party πέντε χρόνια πριν, ήμασταν τέσσερις άνθρωποι οι οποίοι δεν είχαμε καμία σχέση με αυτόν τον χώρο, με το χώρο της τηλεόρασης. Δεν είμασταν πεπειραμένοι ταξιδιώτες για να έχουμε την γενική αποδοχή εξ αρχής. Δεν ξέραμε ουσιαστικά τίποτα για αυτό το κομμάτι, αλλά αυτό που λένε καμιά φορά ότι αν η άγνη είναι δύναμη, αν η γνώση είναι δύναμη, με συγχωρείτε, τότε η άγνη είναι υπερδύναμη. Γιατί είχαμε όλοι ένα στόχο. Θέλαμε να κάνουμε αυτό που ξεκινήσαμε όσο καλύτερα μπορούσαμε, θέλαμε να ταξιδέψουμε, θέλαμε να γνωρίσουμε τον κόσμο και δεν μπορώ να σας διηγηθώ από την αλήθεια μου ένα success story pattern πίσω από αυτό, δηλαδή μια διαδικασία την οποία μπορώ να τη μοιραστώ μαζί σας, να την ακολουθήσουμε όλοι από αύριο και να καταφέρουμε κάτι. Υπήρχε πολλή δουλειά από πίσω, κακοπληρωμένη δουλειά υπό συγκεκριμένες συνθήκες, επένδυση απίστευτου χρόνου χρήματος και ενέργειας, ενδεχομένως ταλέντο το οποίο προφανώς και δεν είμαι εγώ αρμόδιος να το χρειώσω σε εμάς, μια χημή ανθρώπων που έδεσε και ένα συγκλονιστικό timing, γιατί πραγματικά πιστεύω πάρα πολύ στο timing. Έτυχε δηλαδή να μας βγει, αν δεν έβγαινε τι θα πρέπει να προσδώσω τον εαυτό μου, θα πρέπει να νιώσω αποτυχημένος. Δεν νομίζω, ελπίζω. Γι' αυτό λοιπόν και είμαι πάρα πολύ σκεπτικιστής απέναντι σε ανθρώπους οι οποίοι προσπαθούν να εμπνεύσουν με τα λόγια τους και τη δεδομένη χρονική στιγμή, λόγω της έξασης των social media, είναι πάρα πολύ. Οι άνθρωποι από πίσω πίσω εμπνεύθηκα πραγματικά, να σας πω την αλήθεια, ήταν άνθρωποι οι οποίοι δεν το έξεραν καν ότι εκείνη τη στιγμή με εμπνεύουν. Ήταν βουτηγμένοι μέσα στην αμφιβολία της ίδιας τους της ύπαρξης, απλώς είχαν ένα στόχο, θέλαν να πούν αυτό που πραγματικά πίστευαν, να το αφήσουν σε κοινή θέα, να το εκθέσουν, να επιχειρηματολογήσουν γι' αυτό και να αφήσουν να το κρίνει ο χρόνος και οι συνθήκες. Ειδικότερα σε μια εποχή όπως η σημερινή όπου η αποδοχή είναι πολύ πιο σημαντική από την ειλικρίνεια, νομίζω ότι καταλαβαίνουμε όλοι τι θάρρος απαιτείται για μια τέτοια κίνηση. Διανύουμε τον αιώνα της εικόνας λοιπόν, της hardcore εικόνας και έχουμε ξαναγκαστεί όλοι να χαμογελάμε απέναντί της. Λυπάμαι αυτός ο αιώνας δυστυχώς δεν χωράει τις αποτυχίες μας, δεν χωράει τις αφοβολίες μας, χωράει μόνο τις καλές μας στιγμές και γι' αυτό θα έλεγα ότι ξοδεύουμε ένα μικρό κομμάτι της ζωής μας για να είμαστε χαρούμενοι και ένα πολύ μεγαλύτερο για να δείχνουμε χαρούμενοι. Παίρνουμε την εκδίκησή μας από τη βιομηχανία του θεάματος με το να γίνουμε εμείς οι ίδιοι start της ίδιας μας της ζωής. Είναι νομίζω τα social media σήμερα οι φιλτραρισμένες εκδοχές του εαυτού μας, όχι πραγματικές. Και αλήθεια δεν βρίσκω τίποτα κακό σε αυτό, δηλαδή δεν θεωρώ ότι υπάρχει κάτι κακό στα social media. Είναι τέλεια, το πιστεύω ακράδαντα, πραγματικά είναι βήμα μπροστά. Το πρόβλημα νομίζω ότι ξεκινάει με την αδυναμία και την ανορυμότητα του ανθρώπινου γένους να διαχειριστεί με σύννεση κάτι το οποίο του εμφανίζεται ξαφνικά. Δηλαδή, κοινός δεν φταίει το όπλο, φταίει ο άνθρωπος που χρησιμοποιεί το όπλο. Τα social media, θεωρητικά, θα συνέβαλλαν στην πολυφωνία, θα συνέβαλλαν στον πλουραλισμό των απόψεων. Και έτσι είναι, απλώς θα χρησιμοποιούμε λάθος. Αντί να αγκαλιάσουμε, ας πούμε, τον διάλογο, εμείς ορθώνουμε κάστρα και ξεκινάμε πόλεμο, χωριζόμαστε στη στρατόπεδα και απλώς κάνουμε τις απόψάρες μας χειροβομβίδες και πετάμε ο ένας τον άλλον τις απόψεις έτσι τόσο μα. Και νιώθουμε ικοιότητα, γιατί ξέρουμε ότι υπάρχει κόσμος που μας υποστηρίζει και όλοι οι άλλοι είναι στο απέναντι στρατόπεδο. Ας πούμε, αν παρατηρήσετε, όλες αυτές οι απόψεις έχουν την ίδια αφήγηση, είναι σαν τους λείπει η κριτική ικανότητα. Δηλαδή είναι η απόψάρα μας εδώ και λέμε, καλά, είναι δυνατό να βγαίνεις έτσι έξοδημένη, μετά φταίνει ιδιαστές. Σκάει η χειροβομβίδα. Το τι κάνει ο καθένας στο κρεβάτι του δεν με αφορά από τη στιγμή που δεν προσβάλλει την αισθητική μου. Σας αρέσουν οι πρόσφυγες τόσο πολύ, πάρτε τους σπίτι τους, εμείς δεν αντέχουμε. Ναι, καμιά φορά πέφτει κάνα μέτωπο και βλέπω ότι αλλάζω στρατόπεδα. Έπεσε το μέτωπο των προσφυγικούς, τι λέτε τους ομοφοβικούς, over. Ναι, δυστυχώς. Δεν θεωρώ πάντως, για να μην είμαι και μάντι σκακών, ότι έχει αλλάξει κάτι δραματικά με τα social media στον κόσμο, απλώς έρχονται τα παραδείγματα πιο κοντά μας και πιο εύκολα. Δηλαδή όλοι έχουμε σχηματίσει ένα μικρό κόσμο στη ζωή μας μέσα στον οποίο υπάρχουν άνθρωποι που πάνω κάτω σκεφτόμαστε τα ίδια πράγματα. Το ίδιο ισχύει και στα social media απλά σε ένα μεγαλύτερο πορτρέτο. Πάντα μου άρεσε να χρησιμοποιώ αναχρονιστικά θέματα με σύγχρονα παραδείγματα γι' αυτό το κομμάτι. Δηλαδή σκέφτετε αν τα social media υπήρχαν πάντα άνθρωποι που πραγματικά ανθισβήτησαν τον κόσμο, άνθρωποι που πήραν τις υπάρχουσες δομές και τις εξελίξαν σε ένα βαθμό που όχι δεν μπορούσε να γίνει κατανοητός την εποχή τους, άρχισε να γίνεται κατανοητός αιώνες μετά. Αυτοί οι άνθρωποι άραγε πώς θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σε ένα περιβάλλον στο οποίο με το που εκθέσεις την απόψή σου απλώς πέφτει ο κόσμος να σε φάει. Φανταστείτε, ας πούμε, τον Λεωνάρτο Νταβίντσι με σύγχρονους όρους social media. Ο Χρήσ Λεωνάρτο Νταβίντσι στάνεται ευλογημένος στην τοποθεσία του εργαστήριού μου, έτσι εδώ. Σχεδιάζουμε, εδώ παιδιά σχεδιάζουμε, κάνουμε κατασκευές. Από κάτω σίγουρα θα υπήρχε κάποιος που θα του έλεγε τι φάστι αυτός ο βιτρούβιος άνθρωπος, τι έχει κάνει εκεί, έχει τέσσερα χέρια και τέσσερα πόδια, έσχω σε έτσι μία άνθρωπη. Ή ας πούμε, ο Γαλιλαίος, σκεφτείτε πόση ώρα θα του έπαιρνε να είναι πάνω από το Ender και να σκέφτεται αν θα το δημοσιεύσει και να πει, OK. Μάγκες, μην κράξετε σας σχόλια, αλλά νομίζω ότι η γη γυρίζει, διαδώστε. Σκεφτείτε με τι άγνοια θα τον αντιμετωπίζανε. Είναι νομίζω τροφή για σκέψη. Για να κλείσω σιγά σιγά την ομιλία μου, υπάρχει άραγε κάποιο νόημα σε όλα αυτά που είπαμε σήμερα. Ας προσπαθήσουμε να το βρούμε μαζί, το νόημα. Νομίζω ότι ουσιαστικά τα πάντα είναι μία απόφαση εδώ και τώρα και για πάντα. Όσο περίπλακο κινάνε το ερώτημα, θα καταλήγει πάντα σε δύο απλούστερες δομές. Και αυτές είναι το σωστό και το λάθος. Κάτι γνώμη μου σωστό είναι ότι εκπορεύεται από την αγάπη και τα παράγω γάτις και λάθος όλα τα αντίθετα. Νομίζω ότι αρκετά με τα λόγια πρέπει, επιτέλους, κάποια στιγμή να γίνουμε όλοι τα λόγια μας μέσα από τις πράξεις μας. Αντί επιλόγου θα χρησιμοποιήσω ένα εξαιρετικό κείμενο του κ. Δημόπουλου, ο οποίος και γράψει ότι το σωστό δεν είναι το βολικό, δεν είναι συναινετικό, δεν αυξάνει το χρήμα σου και δεν διαωνίζει δημοσιοσχετίστηκες φιλίες. Το σωστό δεν μυρίζει ωραία. Το σωστό είναι δύσκολο για τους πιο πολλούς από εμάς αγατόρθωτο. Το σωστό προϋποθέτει πως θα ξαναδείς πράξεις και λεγόμενά σου και θα το κάνεις διαρκώς. Και αγχωτικά όλο αυτό. Πως θα προσέχεις πότε πλήγωσες κάποιον που δεν το άξιζε. Και πως θα προσέχεις πότε πλήγωσες τον εαυτό σου σιωπώντας. Το σωστό θέλει αυτοσυγκράτηση, ορμή, μέτρο, επιμονή και στο χασμό. Να είστε όλοι καλά. Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας. |
