| Διάλεξη 4: Αυτή είναι η προσπάθεια που έκανα αυτή τη στιγμή, να μπορέσουμε σε λίγες βδομάδες, να έχουμε πει σχεδόν από όλα λίγο, για να μπορείτε να δουλεύετε, να μπορείτε να αρχίσετε να κάνετε δουλειά. Γι' αυτό το λόγο και σήμερα φτάνω κατευθείαν και στο μοντάζ, που όπως καταλαβαίνετε είμαστε στη διαδικασία που λέγεται μετά παραγωγής, στα αγγλικά, από τα αγγλικά τον όρο το παίρνουμε, που είναι post production. Στην ουσία και στην Ελλάδα έχει καθιερωθεί ο όρος αυτός ο αγγλικός και λένε για post production ότι η παραγωγή τραγματική είναι τα γυρίσματα, οπότε αυτό είναι μετά τα γυρίσματα. Γι' αυτό και εγώ στην αρχή σας είπα ότι καλύτερα κάποιος να σκέφτεται προετοιμασία, γυρίσματα και επεξεργασία, ώστε να είναι σίγουρες και οι χρονικές διάρκεις και τι γίνεται σε κάθε μία από αυτές τις διαδικασίες. Όταν λοιπόν τελειώσουμε τα γυρίσματα και έχουμε πάρει το υλικό μας, γυρνάμε πίσω, μπαίνουμε στον υπολογιστή πια, διότι το μοντάζ δεν γίνεται σε μουβιόλα αλλά γίνεται ψηφιακά, συνδέωμε την κάμερα με τον υπολογιστή που θέλουμε να κάνουμε τη δουλειά, φορτώνουμε τα δεδομένα και ό,τι άλλο δεδομένα έχουμε, είτε είναι ηχητικό, είτε είναι εικόνα, είτε είναι οτιδήποτε, φωτογραφίες και τα λοιπά, φορτώνουμε όλο το υλικό στον υπολογιστή για να μπορούμε να κάνουμε το λεγόμενο μοντάζ, που κατά τη δική μου την άποψη είναι ίδια ακριβώς λέξη με τη σύνθεση. Σχετικά με το πώς το προτάξουμε, θα μπορούμε να πείσουμε ποιο είναι το πώς το προτάξουμε. Εντάξει πράγματι δεν σε ταινίσουμε τα ειρικαϊκά υπέροχα που παραδεφέρουν πολύ παραπάνω από τα ίδια εκκλήσματα αλλά στο παλιθόν, ή μάλλον σε ταινίσεις που δεν τα πετύχουν τόσο ειρικά εκκλήσματα, το πώς το προτάξουμε είναι και τη δημιουργία απλή περισσότερο από αυτά τα εκκλήσματα σε ίδια τρανέζια. Κοίταξε τώρα, εάν πάρουμε μία κανονική ταινία, όχι ταινίες που γίνονται στο στούντιο όπως το Αβατάρ για παράδειγμα, αυτό που ξέρω είναι ότι ο μέσος χρόνος χρησιμοποίησης ενός στούντιο για να κάνεις μια ταινία μεγάλου μήκους ποτέ δεν ξεπερνάει πέντε εβδομάδες. Αυτό τι σημαίνει, ότι επειδή ακριβώς εσύ έχεις στη διάθεσή σου πέντε εβδομάδες για να κάνεις μία ταινία και κατά τη διάρκεια της οποίας δεν κάνεις τίποτα άλλο από αυτό, είσαι εκεί πέντε εβδομάδες, το πρώτο δευτερόλεπτο που θα φύγεις δεν σε ξαναβρίσκουν, διότι έχεις κλείσει άλλη ταινία. Οι ηθοποιοί λοιπόν όσο πιο επαγγελματίες είναι και όσο περισσότερο πληρώνονται τόσο μεγαλύτερη ευκολία έχουν να τους βάλουν να κάνουν την ίδια σκηνή πέντα πόσες φορές, χωρίς να πουν τι το θέλεις και με ξαναπεδεύεις, διότι αυτοί θεωρούν ότι εγώ είμαι ένα κομμάτι στο μεγάλο πάζελ της σύνθεσης, όπου θα με πάρει ο σκηνοθέτης ο οποιοσδήποτε είναι υπεύθυνος για μένα και ότι θέλει να κάνει με μένα θα το κάνει αυτές πέντε εβδομάδες, ό,τι μου ζητήσει εγώ θα το κάνω. Ακριβώς επειδή έχουν τη συνέσθηση ότι αυτό είναι ένα επαγγελματικό προϊόν πανάκριβο που πρέπει όλοι μαζί να δουλέψουμε σαν ένα μηχάνημα για να μπορέσει να γίνει, αυτό σημαίνει ότι κάνουν πέντε εβδομάδες, τώρα μετά όμως από τις πέντε εβδομάδες το post production επειδή πλέον δεν εμπλέκονται οι ηθοποιοί και εμπλέκονται μόνο οι άνθρωποι, οι οποίοι κάνουν την ταινία δηλαδή, η μοντέρα, αυτοί που κάνουν τα εφέ, οι άνθρωποι που κάνουν τον ήχο, που κάνουν την βελτίωση της εικόνας, που κάνουν εξωροχρωματικές επιδιορθώσεις κτλ, όλοι αυτοί οι άνθρωποι επειδή δουλεύουν στα δικά τους τα περιβάλλοντα και στο δικό τους το χώρο, ακόμα και αν πρόκειται σε στούντιο, δεν είναι το ίδιο όπως ένα στούντιο όταν κάνεις τραβήγματα, γιατί όταν κάνεις τραβήγματα αμέσως λες έχω απέναντί μου τον Τάδε Στάρ ο οποίος κοστίζει για την ταινία εξωρογώ 10 εκατομμύρια δολάρια, ενώ ο Μοντέρας δεν κοστίζει ποτέ τόσα λεφτά. Άρα το post production είναι πάντα πιο φθινό. Ποιος μοιάζεται αν θα κάνει πέντε εβδομάδες, έξι, τρεις, οτιδήποτε. Βάζουν τρομερά όρια, γιατί λέω ότι ακριβώς επειδή γίνεται επαγγελματικά το σύστημα βάζουν τρομερά όρια χρονικά σε όλα. Τώρα για το αν υπήρχαν εφέ ή όχι εφέ και αυτό είναι μια ιστορία περίεργη γιατί όσο πήγαμε πιο παλιά πριν τα ψηφιακά μέσα, τα εφέ δεν ήτανε τα περισσότερα πετυχημένα. Βλέπαμε ας πούμε τους πρώτους δράκους στο σινεμά και ήτανε σαν παιδικά παιχνίδια τελευταίας κατηγορίας που δεν μπορούσαν να τα ταιριάξουν ούτε στην κλίμακα ούτε τίποτα. Δηλαδή δεν ήτανε πραγματικά πετυχημένα τα περισσότερα. Γι' αυτό πολλές φορές μπορούσε τρομακτική ταινία να πηγαίνεις και να γελάσαν την να τρομάζει. Ναι, κοτζίλες και τα λοιπά αυτή όλα ή ξέρω εγώ ο Κιν Κόγκο τότε ο παλιός ας πούμε όλα αυτά ήτανε εντελώς για γέλια. Δηλαδή δεν τρόμαζες ας πούμε. Βέβαια έχουμε και κάποιες σκηνές όπως ας πούμε ο Χίτσκο Κόκκο όταν γύρισε τα πουλιά. Λογικό ήταν ότι δεν μπορούσε να περιμένει μήπως κάποιος γλάρος ή κάποιο πουλί επιτεθεί σε κανέναν άνθρωπο που δεν είναι και εύκολο. Άρα έπρεπε να τα κάνει με φαί. Δηλαδή πώς ας πούμε ο Ρμαϊναπούλι να πιάσει ένα ψάρι να κάνει όλη τη σκηνή και αντί για ψάρι να το βάλει πάνω απ' τα μαλλιά. Οπότε αυτός για παράδειγμα χρησιμοποιεί σε τεχνητά υπτάμενα αντικείμενα πουλάκια και τέτοια. Τα οποία ήταν μαζί με τα άλλα τα πουλιά του Πολυθενόντσον για να μπορεί να κάνει κόλπα να έχει μια κάμερα εκεί. Δηλαδή κάνανε απίστευτα πράγματα για την εποχή τους για να μπορέσουν να γυρίσουν τα πουλιά τώρα. Ενώ τώρα εκείνονται όλα στο κομπιούτερ. Τώρα για τα εφέ που ξεκίνησα να σας λέω και στο κομπιούτερ υπάρχουν ειδικά προγράμματα μόνο για εφέ. Ένα από αυτά που λέγεται NITRIX το έχουμε συνδέσει στο τμήμα κινηματογράφου εδώ στη Θεσσαλονίκη. Το οποίο αυτό πρόγραμμα για να καταλάβετε το επίπεδο του εφέ ποιο είναι. Είναι κάποιες σκηνές για παράδειγμα ο αόρατος άνθρωπος ο οποίος ξαφνικά τον βλέπεις ότι είναι αόρατος, αλλά κάπου βλέπεις το φαντασμά του που περνάει μέσα από το τείχος και γυρνάει κάτι τέτοια εφέ γίνονται εύκολα με το πρόγραμμα. Όπως ας πούμε αυτό το υγρο, η υγροποίηση του ανθρώπου του terminator που γίνεται ξέρω εγώ σαν ο υδράγγερος που έχει ηχηθεί ας πούμε. Αυτά τα κάνουν αυτά τα προγράμματα. Δηλαδή είναι σίγουρο ότι αν κάποιος χειρίζεται ένα πρόγραμμα έχει τόσες πολλές δυνατότητες και να μην έχεις φαντασία, μόνο χειριζόμενος ένα πρόγραμμα μπορείς να βγάλεις πολλές ιδέες στην παραγωγή μήπως κάνεις κάτι. Έτσι λοιπόν όταν φτάσουμε όμως στο μοντάζ πια, στην ουσία αυτό που κάνουμε είναι ότι αφού έχουμε φορτώσει την ταινία, ανοίγουμε το οποιο πρόγραμμα θέλουμε να δουλέψουμε, το οποίο έχει τη λεγόμενη χρονοσυρά, όπου εκεί βάζουμε τα πράγματα που θέλουμε να δείξουμε και τα οποία είναι το ένα μετά το άλλο σε μία σειρά που την κάνει πραγματικά ο μοντέρη. Αυτό και ενώ υποτίθεται ότι έχει ακολουθηθεί ένα σενάριο και τα τραβήγματα έχουν και αυτή τη λογική, ο μοντέρη είναι σε θέση να αλλάξει σε ισαγωγικά τη σειρά των γεγονότων και να βγάλει διαφορετικά συμπεράσματα. Για να καταλάβετε ας πούμε περίπου τι λέω είναι ότι βλέπουμε ένα τυπικό αμερικάνικο σειριαλ στο οποίο τρέχουν ταυτόχρονα πέντε ιστορίες, που αφορούν ας πούμε πέντε ζευγάρια και βρίσκεται το πρώτο ζευγάρι λέει ο ένας λέει ο ήρωας στη κοπέλα του ας πούμε θέλω να σου πω ότι εγώ ξέρεις ότι έχω θυμώσει, σταματάει η σκηνή πηγαίνει στο άλλο ζευγάρι λένε κάτι άσχετο το αφήνουν στη μέση δεν δίνουν απάντηση πάνε στον τρίτο πάνε στον τέτορτο πάνε στον πέμπτο, αφού ολοκληρωθεί ο κύκλος με τα ερωτηματικά και με την αμηχανία και με το φρένο που έχουν βάλει σε όλες τις ιστορίες, αρχίζει λέει αυτό που μου είπες εχθές λέει ο άλλος έτσι και το καθεξής αυτό το αποσπασματικό μοντάζ υποτίθεται ότι κρατάει τον θεατή σε περιέργεια και σε αναμονή για να δει και το επόμενο επεισόδιο. Βάζουμε λοιπόν την ταινία βάζουμε τα πλάνα σε μία σειρά όπως σας είπα υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορεί κάποιος να κάνει μοντάζ πόσο μπορεί να αλλάξει τα νοήματα που θέλει να δείξει γι' αυτό το μοντάζ είναι πάρα πολύ σημαντικό στην ταινία για μένα καμιά φορά είναι πιο σημαντικό και από τη σκηνοθεσία σίγουρα είναι εξίσου σημαντικό όσο η φωτογραφία δηλαδή χωρίς φωτογραφία δεν γίνεται χωρίς μοντάζ δεν γίνεται χωρίς σκηνοθεσία γίνεται και ειδικά στο ντοκιμαντέρ γίνεται. Στη Μουσέα ό,τι κάνει ένας μοντάζ και ότι κάνει ένας διευθύντης φωτογραφίας στο ντοκιμαντέρ είναι ισοδύναμο ή ας το πούμε είναι κάτι σαν να κάνει τον σκηνοθέτη. Έτσι λοιπόν κόβει τις σκηνές και τα πλάνα τα βάζει σε μία σειρά και στη συνέχεια κάνει διάφορες επεξεργασίες σταθεροποιεί εικόνες αλλάζει την κίνηση προσθετεί ήχους αφαιρεί ήχους έτσι βάζει φωτογραφίες όλη αυτή τη δουλειά που κάνει σε μία χρονοσυρά είναι αυτό το τελικό προϊόν που ξέρουμε εμείς ότι είναι η ταινία. Διαλέγει τις μεταβάσεις επίσης πάρα πολύ σημαντικό θέμα οι μεταβάσεις είναι πως περνάς από μία εικόνα σε μία άλλη και όπως σας έδειξα τότε στο Casus Belli ένα από τα πρώτα έργα που ήταν μικρού μήκους για να περάσει από τη μία σκηνή στην άλλη περπατούσε ένας άνθρωπος και κρυβόταν πίσω από ένα υποστήλωμα ή ένα τείχο και τραβούσε λίγο το τείχο και ξαφνικά άλλαζε και πήγαινε κάπου αλλού οπότε αυτό ήταν κάποιο είδους μετάβαση υπονοώντας ότι τώρα αλλάζουμε και τοποθεσία άρα ανάλογα με το τι περιμένεις να γίνει και πόσο αλλάζει η τοποθεσία διαλέγεις και τις μεταβάσεις σου και στο τέλος μένει όλο και όλο να βάλουμε τον ήχο κτλ. Έτσι λοιπόν το μοντάζ μας λέει εδώ ότι το νόημα μιας και μόνο νότα σε ένα μουσικό σκοπό το νόημα μιας και μόνο λέξεις μέσα σε μια πρόταση αποκαλύπτονται μόνο μέσα από το συνολό τους την ολότητα του μουσικού σκοπού ή της πρότασης το ίδιο ισχύει για τη θέση και το ρόλο ενός πλάνου μέσα στο όλο σώμα μιας κινηματογραφικής ταινίας Τώρα έχουμε βέβαια πλάνα διαφόρων μεγεθών έχουμε πολλαπλές οπτικές γωνίες θα δείτε και κάποια παραδείγματα που θα σας δείξω τώρα σε λίγο από μικρά φιλμάκια να δείτε πως γίνεται το λεγόμενο το πέρασμα της πόρτας δηλαδή ότι υπονώ ότι αλλάζω τοποθεσία άρα είναι σαν να άνοιξα μια πόρτα και εκεί που αυτό είναι και λίγο και από το θέατρο πως λέμε κλείνουν τα φώτα αλλάζει σκηνία ας πούμε και εκεί που ήμασταν στο υπνοδωμάτιο μπήκαμε στο σαλόνι στην ουσία αλλά μπήκαμε από μια πόρτα και περάσαμε από το ένα δωμάτιο από ένα χώρο στο άλλο έτσι το αφηγηματικό μοντάζ προφανώς λέει ότι αν καταφέρεις και βγάλεις μια καλή σειρά στο παραμύθι τότε ο κόσμος είναι πολύ ευχαριστημένος και αυτό θα το ονομάζουμε αφηγηματικό μοντάζ αλλά βλέπετε ότι υπάρχουν και πάρα πολλές απόψεις για το μοντάζ, μοντάζ ιδεών, διανοητικό, λιρικό, αναλογικό, αντιθετικό, συγχρονισμένο συγχρονισμένο μοντάζ παράλληλο εναλλασσόμενο θα μπορούσα να πω ότι σαν το ρεύμα και διάφορες τεχνικές όπου πάμε πια στην έννοια της αισθητικής που λέει ότι ακινητοποιούμε το πλάνο και φέρεται σαν φωτογραφία, η σημασία της κίνησης είναι εκφραστική για να δείξουμε κάτι αλλιώς θα τα κάναμε όλα με φωτογραφίες, υποτίθεται ότι κάποιο πλειονέκτημα πρέπει να έχει η κινούμενη εικόνα απέναντι στην ακίνητη δηλαδή κάτι γίνεται, γιατί μην ξεχνάμε ότι η ακίνητη ή η σταθερή φωτογραφία έχει ένα τεράστιο πλειονέκτημα, ότι μπορεί να είναι όρθια, μπορεί να είναι διαγώνια μπορεί να είναι κάθετη, μπορεί να είναι ό,τι θέλουν, μπορεί να έχει πρώτο και δεύτερο και τρίτο και τέταρτο πλάνο, όταν αφηγεί σε μία ιστορία δεν μπορείς να μπερδεύεις το θεατή και να του δείχνεις να τραβάς μία ταινία που να μιλάνε δύο άνθρωποι σε δύο μέτρα, δύο άλλοι σε πέντε μέτρα και δύο άλλοι σε δέκα μέτρα, γιατί δεν ξέρει ποιος να παρακολουθήσει Άρα λοιπόν υπάρχουν και κανόνες της αφήγησης που σημαίνει ότι αν είχα φωτογραφίες δεν θα μένιαζε, θα τραβούσαν όσα πρώτα και δεύτερα παιδεία συμβαίνουν και δεν θα μένιαζε καθόλου Λοιπόν ο τρόπος που πρέπει να κάνουμε το μοντάζ βγάζει και μία αισθητική και βέβαια μέσα στην λογική του μοντάζ είναι όλα αυτά τα σταματίνατα του χρόνου, όλα αυτά που μας πηγαίνουν πίσω, που μας πάνε στο μέλλον κτλ Οι σκηνοθέτες δεν έχουν σημαίνει πάντα μοντάζ, δηλαδή είναι κάποιοι που συνεχάουν με τετρών, δεν γνωρίζω κανόνες Οι σκηνοθέτες, υπάρχουν και κατηγορίες σκηνοθετών που συνεργάζονται πάντα με τους ίδιους ανθρώπους Υπάρχουν και σκηνοθέτες που συνεργάζονται με τους ίδιους ηθοποιούς, με τους ίδιους θεευτές φωτογραφίας, με τους ίδιους μοντέρ, δηλαδή υπάρχουν όλων των ειδών αυτές οι κατηγορίες Αλλά υπάρχουν και σκηνοθέτες που τρέχουν κάθε φορά με άλλους Γιατί πιθανότατα θα γυρίσουν μια ταινία που είναι εντελώς διαφορετική από τις προηγούμενες που έχουν κάνει Αν έχεις προσέξει, για παράδειγμα, ο Spielberg ξεκίνησε με πολύ επιστημονική φαντασία και στο τέλος δεν έκανε καθόλου επιστημονική φαντασία Και γύρισε διάφορα έργα περίεργα, όπως ξέρω εγώ το άλογο, πώς το έλεγαν εκείνο το άσπρο άλογο, πώς το έλεγαν Μια ταινία που είχε να κάνει με το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, την ιστορία ενός αλόγου, το οποίο είναι άσπρο και όλη η κατάσταση έχει χάσει το μήμα Εγώ το λέω επειδή είναι κάτι πολύ σκυρό, είναι ένα κομμάτι από τα αρχιδίδης, ας πούμε, είναι κάτι πολύ σκυρό και πρόοδο, όπως και οι μουσικοί Που σημαίνει ότι και να μην δουλεύουν με τον Μοντέρ επί χρόνια, θα πάνε εκεί επί τόπου στη σωή του από το μοντάζ κάθε τρεις και λίγο και θα κοιτάνε μην αυτό να πούνε και αυτή τη γνώμη τους, δηλαδή δεν μπορούνε να το πάρουν απόφαση ότι ο Μοντέρ είναι μία αυτόνομη προσωπικότητα που μπορεί να πάρει κάτι να κάνει κάτι και να τελειώνει Και μπλέκουνε στα πόδια του κανονικά ας πούμε συχνά και πυκνά, γι' αυτό καλύτερα είναι τουλάχιστον να συνεργάζονται και να είναι φίλοι και να γνωρίζονται για να μην υπάρχουν τέτοιες παρεξήγησεις, γιατί συνήθως όταν εσύ αναλαμβάνεις να κάνεις μια δουλειά την κάνεις βέβαια όσο μικρότερο ρόλο παίζει στην ταινία τόσο πιο εύκολο είναι, δηλαδή αν ο Μοντέρ που έχει να κάνει μια μεγάλο μήκους ταινία πάρει έναν συνεργάτη και του πει κάν την όλη σέπεια για παράδειγμα γιατί έτσι μου έχουν ζητήσει δεν θα πάει ο σκηνοθέτης τώρα να πρήξει αυτόν που κάνει τη σέπεια πλέον, αλλά θα πάει σε αυτό να δει τη σειρά των πλάνων και τα λοιπά μήπως δεν τα έκανε ακριβώς όπως θα φανταζόταν και τα λοιπά και τα λοιπά ας πούμε για να κάνεις flash back συνήθως από τις ταινίες που έχουμε δει μέχρι τώρα είναι σαν να πετάς ένα πετραδάκι στο νερό να κάνει μπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλπλ πάνω να αγοράσετε DVD με ταινίες Αμερικάνικο κανονικά σε πάρα πολλά λέει Director's Cut. Αυτό σημαίνει ότι δεν ήτανε η ταινία όπως βγήκε στους κίνηματογραφούς, αλλά όπως θα την έκανε ο σκηνοθέτης υπονοώντας δηλαδή τι ότι γυρνάνε τη ταινία, τσακώνονται με τον σκηνοθέτη, Λένε η παραγωγή ότι εμείς θέλουμε να βγάλεις αυτή την ταινία, θέλεις να αλλάξει εκεί, θέλεις να βάλεις Happy End στο τέλος και τα λοιπά και αυτός θυμώνει, βγάζει τη δική του ως Direct Cut και βγαίνει η ταινία στους κινηματογράφους όπως το θέλουν οι παραγωγοί. Ένα πολύ ωραίο παράδειγμα ας το πούμε είναι ότι το Blade Runner, το περίφημο έργο Blade Runner ο Harrison Ford στο τέλος αυτό που είδαμε στο σινεμά, βλέπει τη Sean Penn, πώς τη λένε, τη Sean Young, τη βλέπει και λέει που θα ξαναβρω εγώ τέτοια εξωγήνη κούκλα και τα λοιπά, δεν μπας στο διάολο, δεν μπανάνε ρέπλικα, έλα εδώ μωρό μου και φεύγει και όλοι χαιρόμαστε που φεύγουν από το σινεμά ενώ ο Director's Cut δεν έχει τέτοιο τέλος βέβαια. Ότι μπορεί και να την πυροβόλησε, μπορεί να την έφαγε ο άλλος ο μεξικάνος ο Κάκος και το καθεξής. Δηλαδή εσύ το κάνει λίγο πιο κινηματογραφικό τέλος πάνω έναν άνθρωπος γιατί ξέρει ότι το πιο ισχυρό συνέστημα που προκαλεί στον κόσμο είναι η απόρριψη, το ερωτηματικό, δεν είναι τα δεδομένα, τα χέρες και τελειώνουν. Άμα δηλαδή εγώ αμφισβητήσω την αξία σου, για παράδειγμα, άμα ρε τι αξίζεις εσύ θα σκάσεις να με πείσεις ότι αξίζεις. Αν σου πω μια χαρά τι καλά από τα καταφέρνεις, εντάξει, εντάξει, το πέω, ωραία, εντάξει καλό σημείο και φεύγεις. Άρα τα πιο ισχυρά συναισθήματα που υπάρχουν είναι της απόρριψης σε αυτών που δημιουργούν ερωτηματικά να σου λέει γιατί εγώ που κάνω κινηματογράφο που κανονικά πρέπει να βγει ο κόσμος από τον κινηματογράφο και όταν ρωτάς πως σου φάνηκε από όλον τον κόσμο να ακούς διαφορετικές απόψεις, να λέει ναι αλλά μπορεί έτσι και όλος να λέει γιατί αφού δεν ήταν έτσι ήταν αλλιώς και το έχουμε δει πολλές φορές να βγαίνουμε από το σινεμά παρέες και να διαφωνούμε για την ταινία, ο σκηνοθέτης τρύπει τα χέρια του. Ότι τα κατάφερα τους έκαναν προγραμματιστούν μήπως αυτό, όχι θα το ξαναδω σε κάποια αστυνομικά να το ξαναδούμε το έρωμα, να το ξαναβλέπεις το έρωμα γιατί έχεις κάνει κουβέντα και επειδή έχει τσακωθεί με τους άλλους, σου έχουν πει ναι αλλά δεν πρόσεξες τα κλειδιά στο τραπέζι, όχι δεν τα πρόσεξα δεν τα πρόσεξα γιατί αυτό σήμενε και ξαναπάς για τα κλειδιά έτσι το έχουμε δει να γίνεται και αυτή είναι και η γοητεία με κάποιον άνθρωπο που θέλει να πει μια ιστορία, ότι να σε κάνει έτσι ώστε να μην είσαι σίγουρος έτσι. Και σχετικά με το κλειδί, αν δεν πάμε καλά τώρα που έχουμε δει τη διαφορά στο αφέντος, ήταν ότι στην θερμική την εκδοσία ήταν απλά μία πλέον συγχεινή αφού ήταν σαν σερ, που είναι σαν αυτοκίνητο και το έργο του βιβλίου όλους, αν δεν πάμε καλά, δηλαδή αφαιρώντας μία συγχεινή κάνεις τόσο μεγάλη διαφορά στο τι μένει το θερμί. Ακριβώς. Τώρα βέβαια όπως καταλαβαίνετε επειδή το minute σημαίνει το λεπτό, ακριβώς είναι η σχέση του χρόνου που κρατάνε τα πλάνα. Σε αυτό θα δείτε και όταν θα μιλήσουμε για τον ήχο, θα δείτε ότι σε κάποιον από τα ντοκιμαντέρ λέει ο Μισέλ Εγκράν ο περίφημος μουσικοσυνθέτης Καναδός που έχει κάνει πολλά στην κινηματογραφική μουσική. Το πιο γνωστό τραγούδι να το πω έτσι, εγώ το λέω εξαιρετική σύνθεση βέβαια, είναι η σύνθεση που έγραψε για το Thomas Crown Affair, το πρώτο με τη Fade Down Away. Αυτός ο άνθρωπος πήγε σε ένας σκηνοθέτη και του είπε ότι αν θέλεις να σου κάνω εγώ τη μουσική να κάνουμε την εξής συμφωνία, αντί να βάλω εγώ μουσική στην ταινία που θα έχεις μοντάρει να το κάνουμε ανάποδα. Να γράψω εγώ μια μουσική η οποία κρατάει μια μισή ώρα για την ταινία σου και εσύ να τη μοντάρεις όλη πάνω στο δικό μου τον ήχο. Και αυτός τρελάθηκε, τι είναι αυτό τώρα. Σατανική ιδέα ακούγε, τι περίεργο πράγμα, του λέει τι θα κερδίσω, θα έχει λέει η ταινία σου ρυθμό. Πολύ ενδιαφέρον. Γιατί βέβαια εγώ που το κατάλαβα τώρα, τώρα τελευταία πριν από λίγες μέρες επειδή είχα να κάνω ένα μοντάζ, ένα τραγούδι να το κάνω βίντεο κλίπας το πούμε, έβαλα το τραγούδι στη χρονοσυρά πάνω στο οποίο πρέπει να βάλω εικόνες. Γιατί αφού είναι λογικό δεν μπορώ να κόψω τη μουσική αφού είναι ένα κομμάτι ολόκληρο, δεν μπορείς να το κόψεις. Άρα τι κάνεις εκ των πραγμάτων, βλέπεις το ηχόγραμμα που υπάρχει του ήχου από κάτω, βλέπεις που υπάρχουν τα χτυπήματα του ρυθμού, τα χτυπήματα του ρυθμού είτε από την πότα, από τα τύμπανα, είτε από τον μπάσο, είτε κάποια ένταση είτε στο πιάνο είτε στην κιθάρα που ακουγόταν, μπορείς εκεί απάνω να βάλεις τα λεγόμενα μάρκερς δηλαδή να μαρκάρεις, να σημειώσεις ακριβώς στο δέκατο του δευτερολέπτου εκεί ακριβώς που χτυπάει η πότα και τότε οι εικόνες έρχονται και ακουμπάνε ακριβώς σε εκείνο το σημείο που έχεις βάλει. Όταν το βάλεις σε αυτό το κομμάτι μετά να παίξει και να το δεις, τρελένεσαι με την πολύ καλή σχέση τις εικόνες με τον ήχο, αρκεί βέβαια να είναι τόσες πολλές εικόνες που κάθε χτύπημα να το βλέπεις για να το συνειδητοποιεί και κάποιος ο οποίος δεν έχει ας πούμε εμπειρία στη μουσική. Οπότε ξαφνικά εσύ τι βλέπεις, ότι συνέχεια οι εικόνες αλλάζουν ακριβώς με το ρυθμό, τι κάνουν, πως είναι, τι γίνεται, εδώ βάζουμε και ένα concept, τι θα δείξουμε, πως θα το δείξουμε, με ποια σειρά κτλ. Άρα λοιπόν η έννοια της σχέσης του χρόνου με την εικόνα έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία και τις μεταβάσεις θα σας τις δείξω τώρα σε ένα φιλμάκι μικρό που έχω κάνει για το μοντάζ για να τα δείτε όλα μαζί. Αυτά είναι τα περιβάλλοντα που κάνουμε μοντάζ και βλέπετε ότι είτε είναι αυτό δεξιά που είναι το πιο απλό πρόγραμμα που υπάρχει, στην ουσία όλα τα κλιπάκια που έχουμε τραβήξει τα βλέπουμε, από αυτά επιλέγουμε κάτι και το τραβάμε στην επιφάνεια που κάνουμε τη σύνθεση, δηλαδή στη χρονοσυρά. Και αριστερά αν προσέξτε κάτω από τις εικόνες υπάρχουν και τα ηχογράμματα από τους διαλόγους ή από τις μουσικές ή οτιδήποτε ηχητικό στοιχείο υπάρχει εκεί πέρα. Τώρα ας δούμε κάποιους ανθρώπους που λέγανε διάφορα τότε που το μοντάζ ήταν η Σωτίνα με τη λέξη κάτ γιατί προφανώς δούλευε ψαλίδι και επειδή ψαλιδίζανε βέβαια την ταινία που σημαίνει ότι είναι τρομερή δουλειά να την γυρίσεις πίσω στην πραγματική της κατάσταση και έπρεπε να κολλήσεις στη μουβιόλα με διάφορα σελοτέιπ και τα λοιπά, μεταλαβαίνετε τι δουλειά ήτανε κάποιος να έχει ας το πούμε κάτι χιλιάδες κομματάκια τα οποία πρέπει να ενωθούν το ένα με το άλλο, λέμε για δουλειά τρομερή. Και αυτό λεγότανε κάτι. Έτσι λοιπόν ο Edward Dmitrik ο οποίος είναι από τους πολύ σπουδαίους του 20ου αιώνα, έχει κάνει και κάποια film noir, έχει κάνει πολύ πολύ καλή δουλειά, λέει λοιπόν τώρα για προσέξτε γιατί μαρτυράει λίγο και την εποχή, δεν κόβουμε λέει χωρίς θετική αιτία. Σαν να σου λέει εντάξει πριν κόψεις σκέψε το λίγο έτσι, σκέψε το λίγο, δεν κόβουμε γιατί είναι οριστικό το κόψιμο. Όταν υπάρχει αναποφασιστικότητα κόβουμε μακρύ και όχι κοντομήκος, λογικό. Γιατί άμα δεν μου φτάνει άντε τώρα να προσθέτω δύο καρέ ή τρία καρέ θα κάνει, θα είναι καλό και τα λοιπά. Όταν είναι εφικτό κόβουμε πάνω στην κίνηση, δηλαδή κι αυτός μιλάει για το ότι όταν ας πούμε αν κάποιος πατήσει δεν το κόβεις όταν το πόδι είναι στον έραγο ούτε όταν είναι έτσι. Την ώρα πατάει να φανεί ο χρόνος εκεί που όταν πάει κάποιος να μπει μέσα στην πόρτα δεν τον κόβεις στη μέση. Γιατί θα αζίξει το μισό σώμα. Προτιμούμε το φρέσκο από τον παγιάτικο. Εντάξει, όλες οι σκηνές ξεκινούν και τελειώνουν με συνεχή δράση. Κόβουμε για τις κατάλληλες αξίες λέει και όχι για τα κατάλληλα ταιριάσματα. Αυτό λοιπόν μπαίνει όπως βλέπετε και η έννοια του concept. Δηλαδή τι θέλουμε εμείς να αναδείξουμε αυτό το πράγμα. Μα είναι πράσινο κι εκείνο πράσινο και δεν ταιριάζει η αξία αν δεν βγάζει μία αξία αν δεν βγάζει μία συγκεκριμένη άποψη για τα πράγματα. Τι νόημα έχει. Και προφανώς ως και αυτός ο παδός του μοντέρνου κινήματος θα λέγαμε στην αρχιτεκτονική πρώτα η ουσία και μετά η φόρμα. Τώρα ο Walter Murch λέει ότι τα έξι κριτήρια μοντάζ κατά τον ίδιο είναι 59% συγκίνηση. Άρα προσέξτε δηλαδή πραγματικά είναι πολύ ενδιαφέρον 59% συγκίνηση η ιστορία και η υπόθεση 23% ο ρυθμός 10 το ήχνος του ματιού λέει 7 το δυσδιάστατο επίπεδο οθόνης 5% και ο τρισδιάστατος χώρος 4% Δηλαδή ό,τι και να γράψει κάποιος που μπορεί να γράψει τα όποια κριτήρια δικά του έχει και όπως τα νιώθει και όπως τα αισθάνεται αυτό που καταλαβαίνετε είναι ότι ένας άνθρωπος είπε ότι εγώ με το μοντάζ πρέπει να αποκαλέσω συγκίνηση. Δηλαδή ακόμα και αν ο φωτογράφος δεν τα κατάφερε πολύ καλά ακόμα και αν ο σκηνοθέτης δεν διάλεξε τις καλύτερες τοποθεσίες που έπρεπε να διαλέξει εγώ πλέον που είμαι ο τελευταίος και με ένα και μετά δεν μπορώ να κάνω κάτι άλλο να προτιμήσω να προκαλέσω συγκίνηση παρά να δείξω ένα τρισδιάστατο χώρο. Ποιος νοιάζεται τώρα για το τρέιλερ όπως σας είπα και την προηγούμενη φορά το τρέιλερ στην ουσία είναι η πιο δύσκολη περίπτωση μοντάζ που μπορεί να κάνει κάποιος. Διότι πρέπει σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα να τα πει όλα χωρίς να τα πει να τα δείξει όλα χωρίς να τα δείξει όλα γιατί δεν θα πας να δεις την ταινία. Άρα κάπου στο τρέιλερ πρέπει κάπου να δείξει κάτι από τους χαρακτήρες από τους ήρωες και πρέπει να δείξει και κάποιες από τις καταστάσεις που ζουν οι ήρωες μεταξύ τους. Αλλά σίγουρα έχει τη λύση. Αν τελειώνει το έργο με χαπιέν, με γάμο χαπιέν δεν δείχνεις το γάμος. Αν περιμένεις ότι γι' αυτό την έχεις την ταινία. Έτσι λοιπόν το τρέιλερ είναι τόσο πολύ σημαντικό που σιγά σιγά ακόμα και στα όσκαρ άρχισαν να σκέφτονται ότι πρέπει να βραβεύουμε και τα τρέιλερ. Και άρχισαν σιγά σιγά να δίνουν βραβεία και για τα τρέιλερ. Διότι κατάλαβα ότι δεν είναι λίγο ένας μοντέρ να καταφέρει να κάνει ένα τρέιλερ παρότι το υποτίθεται ότι μέσα στα συμβόλιά τους είναι κάντε και τρέιλερ. Η μεγαλύτερη τέτοια που έχουμε διάκριση που έχουμε εμείς στα τρέιλερ είναι ότι είχαμε έναν φοιτητή στο τμήμα κινηματογράφος το τρίτο έτος, ο οποίος πήγε σε ένα διαγωνισμό στην Αμερική και πήρε το δεύτερο βραβείο τρέιλερ ανάμεσα σε 100 σχολείων αρχιτεκτονικής που τα περισσότερα ήταν Αμερικάνικα. Και κατάφερε άνθρωπος και πήρε το δεύτερο βραβείο. Ο διαγωνισμός ήταν ότι διαλέγανε τρεις ταινίες, τους είχαν δώσει τρεις ταινίες και διαλέγανε από τις τρεις ταινίες να κάνουν ένα τρέιλερ. Ο Πάριος λοιπόν ο Γρηγοράκης, ένα απλό παιδί, καθημερινό καλό παιδί, πήγε και έκανε ένα τρέιλερ και τους άρπαξε το δεύτερο βραβείο. Δεν ξέρενε που είναι η Ελλάδα. Ποια κρίση, γιατί υπάρχει και Άθενς, Τζότζια. Έτσι λοιπόν το τρέιλερ έχει φτάσει πλέον να είναι πολύ καλύτερη, πολύ πιο σημαντικό θέμα από αυτά που φανταζόμαστε. Γι' αυτό και εγώ πρώτα θα σας δείξω ένα μικρό φιλμάκι όπως και τα άλλα για το μοντάζ, ώστε να δείτε μονταρισμένα κάποια από αυτά τα πράγματα που είπαμε. Το πιστεύετε αυτό, τη σταθεροποίηση της εικόνας, πως ήταν πριν και πως έγινε. Λοιπόν εδώ είναι η Φόκια εδώ με τρεμούλιασμα, δέστε τη Φόκια πόσο τρέμει όλο το πλάνο, γιατί είναι τηλεφακός από μακριά πως δεν τρέμει και δέστε τι έγινε. Αυτό το κάνει το μοντάζ, δηλαδή ακόμα και αν κάνεις κακό γύρισμα στο μοντάζ μπορείς να το διορθώσεις. Εδώ είναι τα φίλτρα της εικόνας, μοιάζουν με το Photoshop πάρα πολύ, με τα φίλτρα που έχουμε στο Photoshop. Αυτό το κάνει το μοντάζ. Αυτό το κάνει το μοντάζ. Αυτό το κάνει το μοντάζ. Αυτό το κάνει το μοντάζ. Αυτό το κάνει το μοντάζ. Λοιπόν, να δούμε λοιπόν τα θέματα εδώ. Πώς έγινε η σταθεροποίηση της εικόνας. Για παράδειγμα, να σας δείξω μετά τα φίλτρα. Πώς έγινε η σταθεροποίηση της εικόνας, έχετε κάποια ιδέα. Για να το καταλάβετε, δέστε ότι το πλάνο μετά που έγινε η σταθεροποίηση της εικόνας μίκρινε. Δηλαδή, πήρε για τα 24 καρέτ το δευτερόλεπτο, το κεφάλι που είναι standard και έπαιρνε τα δύο ορθογόνια έτσι και ότι περίσεβε το κοβε. Αφού στο ένα ορθογόνιο το κεφάλι είναι εκεί και στο άλλο είναι εδώ. Έβαζε τα δύο ορθογόνια μαζί και ότι περίσεβε το κοβε, γι' αυτό και μίκρινε η εικόνα. Άρα τι έκανε, κράτησε κάτι περίπου στο κέντρο το οποίο είναι σχήμα αναφοράς, έκοβε τα γύρω γύρω οπότε σταμάτησε να κουνιέται. Είναι σατανικό βέβαια αν το σκεφτείτε και πάρα πολύ απλό στη σκέψη. Απλώς όταν κάνουμε σταθεροποίηση εικόνας μικρένει το πλάνο μας που σημαίνει ότι μπορεί να μας κόψει κάτι που δεν θα θέλαμε. Ξέρω από πριν δηλαδή ότι θα μας κάνει αυτή τη δουλειά. Το άλλο το πολύ ενδιαφέρον είναι καλά το χιούμορ με την ανάποδη κίνηση εδώ. Ας πούμε εδώ που τρέχει το αυτοκίνητο, επειδή την ώρα που τραβούσα μέσα από το τζάμι του αυτοκίνητο έκανα και λίγο zoom in, zoom out. Μοιάζει σαν να κόπηκε η ταχύτητα και να ξανααυξήθηκε ακόμα περισσότερο. Δέστε ας πούμε τι έγινε. Εδώ. Και σαν να ξαναορμάει. Έτσι. Λοιπόν μπορεί κανείς να κάνει απίστευτα ωραία πράγματα στο μοντάζ, αλλά βέβαια για να μπορέσετε να κάνετε fast motion χρειάζεται αντί να τραβάτε 10 δευτερόλεπτα πλάνο να τραβάτε μισό λεπτό ή ένα λεπτό. Γιατί δεν θα έχετε το χρόνο για να τραβήξετε όλο αυτό, γιατί είναι σαν μονόπλανο κατά κάποιο τρόπο, ότι κάποιος κρατάει συνέχεια την κάμερα και κάνει βόλτες. Αυτά τώρα σχετικά με το μοντάζ. Για να πάμε στα παραδείγματα που έχω για το μοντάζ, έχω διάφορα τέτοια περίεργα μικρά φιλμάκια. Μόλις έχω αλλάξει το φορητό, συστήματα και τέτοια και δεν τα έχω ανοίξει όλα για πρώτη φορά. Για αυτό και μου κάνει διάφορα κόλπα. Ας δούμε εν τω μεταξύ τότε κάτι από αυτά εδώ. Ας δούμε ένα trailer, το οποίο κρατάει μόνο τρία λεπτά. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Έχω την αίσθηση ότι πάνω από ένα δευτερό λεπτό δεν κρατάει κανένα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. Καμία εικόνα. |
