| : Πρόσεξε μη γυστρίσεις. Να περπατάς σιγά και προσεχτικά, με σκυμμένο το κεφάλι σου κάτω, για να βλέπεις, μην πατήσεις τον πάγο. Έχει έξω παγωνιά. Μην ξεχάσεις να φορέσεις το σκούφος σου και τα γάντια σου. Έχει πάρα πολύ κρύο έξω. Κάθε φορά που χιονίζει, όχι συχνά τώρα πια, στο μυαλό μου έρχονται οι λιβκές παγωμένες νύχτες της Κοζάνης, των παιδικών μου χρόνων. Χειμώνας, μέσα δεκαετή αυτοπενήντα, οι στέγες, οι αυλές, τα σπίτια, οι δρόμοι, όλα χιονισμένα. Η γλυκιά στη μέση της θεόρατην γλυκιά μας, στη μέση της μεγάλης αυλής μας, γυμνή από φύλλα, παγωμένη, κάτασπρη, δέστο ζωστό τοπίο. Όμως εμείς, οι μαθητές των σχολείων, έπρεπε να πάμε στο σχολείο μας. Τα μαθήματα μας συνεχίζονταν κανονικά. Ήταν πολύ μικρές οι φορές που τα σχολεία έκλειναν τότε, λόγω του χιονιού. Τα σημερινά παιδιά, δυστυχώς, δεν έχουν μάθει, όπως εμείς, να περπατάμε σε παγωγή. Τα σχολεία, ειδικά στις μεγάλες πόλεις, γίνονταν αμέσως μόλις τα χιονίση. Χριστούγεννα. Παραμονή. Αξημέρωτα βγαίναμε τότε για τα κάλαντα. Οι πυρικές φωνές, λίγο φάσις κάποιες φορές, αλλά πάντα αθώες και άδολες, έσμηκαν με τις γλυκές φωνές της χοροδείας του Ερένου και του Σιτυλαίου και τις μελωδίες της Πανδόρας. Μέσα στην παγωνιά του κατοχήμονου και μέσα στη νύχτα στο σκοτάλι, ήταν μια ευχάριστη ανάμνηση για όλο τον κόσμο. Ήταν ένα υπέροχο μήνυμα. Όταν άρχιζε σιγά σιγά να ξημερώνει, η μαγεία σιγά σιγά χιάνόταν. Ο Στάβλος της Βιθλαίου, το όλο λαμπροστέρι που οδήγησε τους μάγους στη σπηλιά, πώς έρχονται όλα αυτά στο νου τώρα που μεγαλώσαμε, που δεν είμαστε πια παιδιά και δεν πάμε να πουμε τα κάλαντα, που στα σπίτια μας στις πολυκατοικίες που ζούμε έρχονται μόνο λίγα για να πουν τα κάλαντα και αυτά στις δώδεκα το μεσημέρι. Το στόκος, το σακούλι όπου βάζαμε αυτά που μας φίλευαν οι νοικοκυρές, τα μήλα, τα καρύδια, τα μανταρινια, τα κάστανα, ανακατεμένα με τα σαλιάρια και το κουλουράκια, δεν συγκινούν τώρα τα παιδιά. Αυτά που έρχονται το μεσημέρι συνήθως για να μας πουν τα κάλαντα, δεν θέλουν από αυτά τα πράγματα παρά μόνο χρήματα και φεύγουν θυμωμένα αν δεν τους δώσεις αυτά που θεομίζουν ότι πρέπει να πάρουν. Συμμάμαι τα θεορφάνια, τον πατέρα μου και τη θεία μου Θεανό που γιόρταζε εκείνη την ημέρα, να κρατούν μεγάλα αφυκάρια προσπαθώντας να ανοίξουν διάδρομο από τη μεγάλη πόρτα της αυγής μέχρι τη σόβα, το δωμάτιο υποδοχής της θείας μου όπου δεχόταν τους επισκέπτες για τη γιορτή της. Είχαν άλλο χαρακτήρα τότε οι γιορτές. Οι επισκέπτες έρχονταν φορτωμένοι για δώρα την αγάπη τους και το κέφι τους και διασκέφταζαν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Σήμερα, δυστυχώς, τα τηλεφωνήματα, τα SMS και όλες αυτές οι καινούργιες τεχνολογίες έχουν αντικαταστήσει αυτή τη ζεστή ανθρώπινη παρουσία και ζεστασιά. Θυμάμαι σαν σε όνειρο τους κοδονοφόρους που έρχονταν ανήμερα τα θεοφάνια στο σπίτι μας, ζωσμένοι με τα κυπλιά και τα κουδούνια τους, τεράστια, ασύκωτα, που κάναν πολύ μακαλύτερο θόρυβο από αυτόν που κάναν οι τραγουδιστές όταν τραγουδούσαν. Από τον Αγίου Βασιλείου, τα θεοφάνια και τα γιανιού γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι λέγοντας τραγούδια και ευχές για όλο τον κόσμο. Νομίζω ότι ήταν από τις τελευταίες χρονές που συνεχιζόταν αυτό το έθιμο. Σιγά σιγά τόνισε και αυτό όπως το σάλλα και μείνε μόνο στη θύμηση αυτών που τα έζησαν και κάθε φορά αυτές τις μέρες έρχεται στο μυαλό μας και το θυμόμαστε με αγάπη. Τα γιαπράκια είναι βέβαια συνταδεμένα με εμάς τους κοζανίτες, το κατ' εξοχή τους του γενιάτικου σελιτώ. Όλοι όπου και να βρισκόμαστε είτε στην Κοζάνη είτε σε άλλα μέρη αυτό το έθιμο το κρατούμε με ευλάβεια. Από το Αγίο Φιλίπου βάζουμε την αρμιά σε μεγάλα ξύλινα ή πλαστικά τοχεία, άλλοι την κρατούμε σε αποθήκες και άλλοι στα παλκόνια μας και αυτοί που δεν την φτιάχνουν και την αγοράζουν από τα σούπερ μάρκετ ή δανείζονται από φίλους. Για να μην ατονίσει το έθιμο με συνεχίζεται πάντα το κατ' εξοχή, αυτό Χριστουγεννιάτικο-κοζανίτικο έδεσμα. Σε λίγες μέρες έρχονται Χριστούγεννα. Φέτος θα τα γιορτάσουμε διαφορετικά, χωρίς τους αγαπημένους μας στεναχωρημένοι μοναχικοί. Ας ελπίσουμε και ασευχηθούμε αυτό το άσχημο πράγμα που μας ταλαιπωρεί τόσους μήνες τώρα να φύγει, να μπορέσουμε να βρεθούμε με τα αγαπημένα μας πρόσωπα και να γιορτάσουμε, να ξανασμίξουμε και να γιορτάσουμε πάλι όπως παλιά. Εύχομαι σ' όλους τους συμπατριώτες, όπου κι αν βρίσκονται, να είναι καλά. Καλά Χριστούγεννα, καλή χρονιά, με αγάπη και υγεία, κυρίως υγεία. Καλή χρονιά. |
