| Διάλεξη 5: Τώρα θα πηδήσουμε μερικές σελίδες στο βιβλίο σας και θα πάμε να εξετάσουμε τους περονόσπορους, ξεκινώντας από τον περονόσπορο του καπνού. Άρα λοιπόν αφήνουμε για λίγο τα σιτυρά πίσω μας. Αυτή η μουρμούρα είναι πολύ ενοχλητική. Λοιπόν, αφήνουμε τα σιτυρά και πάμε στον καπνό για να δούμε τον περονόσπορο. Και γιατί θα μου πείτε επέλεξες τον περονόσπορο και δεν μας πήγαινες κανονικά. Γιατί θέλω να τελειώσω τις ενότητες με τα υποχρεωτικά παράσιτα. Υποχρεωτικά παράσιτα είπαμε τι είναι. Μαρία. Χρύσα. Βάσια, ναι. Δεν είναι εδώ η Χρύσα. Νάτη, Νάτη, η Χρύσα. Βάσια. Ναι, αυτό είναι σωστό, ότι συμβαίνει με τα υποχρεωτικά παράσιτα. Αλλά δεν είναι ο ιορισμός του υποχρεωτικού παρασίτου, ότι όσα συμβιώνουν με τον ξενιστή και δεν τον σκοτώνουν, εσένα πώς σε λένε. Εύα. Όχι, αντίθετα. Δεν είναι αυτά τα οποία παρασιτούν σαν κανόνα και μπορούν να επιβιώσουν όσα πρόφητα. Είναι κάτι εντελώς το αντίθετο. Βεργενία. Όχι μόνο να ολοκληρώσουν το βιολογικό τους κύκλο, αλλά για να επιβιώσουν θα πρέπει να βρίσκονται μέσα σε κύτταρα ζωντανού ξενιστή. Όχι νεκρά κύτταρα. Δεν μπορούν να ζήσουν σε νεκρά κύτταρα. Αν νεκροθεί ο ξενιστής τι κάνουν? Μεταναστεύουν. Όχι ακριβώς, σαν γεμάς. Όχι, δημιουργούν κάποιες ανθεκτικές μορφές για να διαχυμάσουν, να διαθερήσουν, να περάσουν ένα χρονικό διάστημα μέχρι να ξαναέχουν στη διάθεσή τους ζωντανό ξενιστή. Αυτά είναι τα υποχρεωτικά παράστα. Ανάμεσα λοιπόν στα υποχρεωτικά παράστα έχουμε και τους περονόσπορους, γι' αυτό σας πάω στους περονόσπορους. Τι είναι ο περονόσπορος, έχετε ακούσει, τι οργανισμός είναι αυτός ο οποίος προκαλεί την ασθένεια περονόσπορο. Γιατί το όνομα της ασθένειας είναι περονόσπορος, όχι του οργανισμού. Έχετε ακούσει περονόσπορους, έχουμε πολλούς ή έναν. Έχουμε αρκετούς. Σαν ποιους Μιχάλη, πες μας μερικά παραδείγματα. Περονόσπορος του αμπελιού, η πιο σημαντική ασθένεια του αμπελιού, περονόσπορος της πατάτας, από τις πιο σημαντικές της πατάτας και στα κολοκυνθοειδή έχουμε περονόσπορο. Δεν έχουμε στα δέντρα, στην αχλαδιά. Δεν θυμάμαι ακριβώς. Στα προκειμευτικά έχουμε, έχουμε στα κολοκυνθοειδή, σίγουρα το μάτα πατάτα έχουμε, αμπέλι που είπατε και εσείς. Έχουμε ένα άλλο σημαντικό περονόσπορος που είναι μπροστά στα μάτια μας. Ο περονόσπορος του καπνού, είπαμε. Ο περονόσπορος του καπνού, θεωρείται, η πιο σημαντική ασθένεια του καπνού. Ξέρετε από πού κατάγεται. Ο περονόσπορος του καπνού. Όχι. Από πού κατάγεται ο καπνός. Δεν ξέρετε από πού κατάγεται ο καπνός. Από την Αμερική. Αλήθεια ξέρετε, μάλλον ξέρετε τι τρώγανε οι αρχαίοι Έλληνες. Θα σας το ρωτήσω και σε κάποια άλλη ενότητα παρακάτω. Ορίστε. Όχι, καπνό δεν τρώγανε σίγουρα. Τώρα αυτό είναι παρένθεση, έτσι για να σας δοκιμάσω να δω τι γνώση έχετε. Οι αρχαίοι Έλληνες τι τρώγανε από φυτά. Τρώγανε τηγανιτές πατάτες με ντοματοσαλάτα. Όχι βέβαια. Λοιπόν, ας γυρίσουμε στο μάθημά μας. Ο περνόσπορος λοιπόν του καπνού κατάγεται από την Αυστραλία. Τουλάχιστον εκεί είχε πρώτο εμφανιστεί, από εκεί έχει πρώτο αναφερθεί. Ήδη από το 1860. Έκανε την εμφάνισή του στην Ευρώπη, πρώτα απ' όλα στην Αγγλία, που αλλού από την Αυστραλία πήγε στην Αγγλία, περίπου 100 χρόνια αργότερα. Και μετά μέσα σε μία τριετία πήγε σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Δηλαδή το 1958 εμφανίστηκε στην Αγγλία και το 1961 εμφανίστηκε στην Ελλάδα. Θεωρείται ότι είναι μια από τις πιο σημαντικότερες ασθένειες του καπνού, που καταστρέφει το προϊόν, καταστρέφει τα φύλλα που είναι το εμπορεύσιμο μέρος του φυτού αυτού, καταστρέφει λοιπόν το προϊόν και δημιουργεί πάρα πολύ μεγάλες απώλειες. Αλήθεια, τι ξέρετε για τον καπνό. Ο καπνός ήταν μια καλλιέργεια που ήταν λίγο τα τελευταία χρόνια προβληματική υποέρεση, θα σταματήσουν οι πηδοτήσεις, ο κόσμος άρεσε να εγκαταλείπει τα χωράφια του. Ξαφνικά πέρυσι βλέπουμε πάλι να αναβιώνει η καλλιέργεια του καπνού σε ορισμένες περιοχές. Τι είπες Βιργινία? Ακριβώς, ακριβώς. Ο νυν υπουργός που είναι και καθηγητής μας, όπως γνωρίζετε, ο κύριος Τσαφτάρης, κατάφερε να κάνει συμφωνία με τη Φίλιπ Μόρις, η οποία Φίλιπ Μόρις από όσο γνωρίζω έκλεισε τις αποθήκες της στην Πολωνία, τις μετέφερε στην Ελλάδα και πλέον ο καπνός είναι μια καλλιέργεια που μπορεί να ξαναδώσει εισόδημα σε αρκετό κόσμο. Προς το παρόν, τουλάχιστον, έτσι έχουν τα πράγματα. Άρα, ενώ τα προηγούμενα χρόνια λέγαμε «Α, σας λέμε για τον περονόσπορο του καπνού, αλλά ποιος ξέρει αν μετά από πέντε χρόνια θα σας χρειαστεί», τώρα λέμε ότι θα σας χρειαστεί, οπότε πρέπει να ξέρετε πολύ καλά και αυτή την ασθένεια. Τι οργανισμός είναι ο περονόσπορος σαν παθογόνο έτειος, σε ποιο βασίλειο ανήκει, Βυργινία. Στους Μίκητες μας λέει η Βυργινία. Συμφωνείτε? Ποιος είπε «όχι» ο πανεγιωτής, γιατί είναι στα χρώμιστα, όπως το λέμε στη Γενική Φτωπαθολογία. Εγώ θα σας δείξω μια άλλη εικόνα. Αυτά τα χρώμιστα είναι μια περίεργη ονοματολογία, άλλος τα λέει πρωτόκτιστα, άλλος τα λέει πρότιστα, άλλος τα λέει χρώμιστα. Εδώ πέρα λοιπόν βλέπετε τα μονήρια κάτω κάτω. Αυτό το σχήμα μας δείχνει τα αποδεκτά πέντε βασίλια, στα οποία κατατάσσουν οι οργανισμοί σήμερα. Σήμερα λέω, γιατί κάποτε τα βασίλια ήταν δύο, ή μέρα ή νύχτα, δηλαδή ζώο ή φυτό. Τότε τους Μίκητες τους βάζαμε στα φυτά και τα βακτήρια τα βάζαμε στα ζώα. Τα ζώα όπως ξέρετε δεν έχουν και ταρικό τείχωμα, τα βακτήρια όμως έχουν, παρόλα αυτά τα είχαμε στα ζώα. Επίσης, στους Μίκητες είχαμε και τους Ομίκητες. Οι Ομίκητες ήταν μια μεγάλη κλάση των Μικήτων, παρόλα αυτά οι Ομίκητες έχουν κάποια σπορία τα οποία κολυμπούν, έχουν κίνηση. Και ενώ λέμε ότι τα φυτά στερούνται κίνησης, είχαμε τους Ομίκητες μέσα στα φυτά. Κάτι τέτοια περίεργα πράγματα. Τώρα υπάρχει η θεωρία των πέντε βασιλείων. Όλα αυτά βέβαια, ξέρετε, είναι για να εξυπηρετούν εμάς. Δεν είναι πραγματικά πολλές φορές. Τα πέντε βασίλια τα οποία ισχύουν αυτή τη στιγμή στην ταξονομία των οργανισμών, έχουν κάτω κάτω σαν απλούστερους οργανισμούς τα μονίρη, που είναι τα βακτήρια και τα αρχαία. Και από πάνω έχουν τους ευκαριώτες, φυτά, ζώα και Μίκητες. Τρία βασίλια μεγάλα. Και εδώ ανάμεσα υπάρχουν τα πρώτιστα, των οποίων η κατάταξη είναι ακόμα λίγο προβληματική. Κάπου εκεί μέσα υπάρχουν και οι Ομίκητες, οι οποίοι, όπως σας είπα, αφαιρέθηκαν από τους Μίκητες. Ήταν μια μεγάλη κλάση των Μικήτων, μαζί με τους Ασκομίκητες, τους Βασιδιομίκητες και τους Ατελείς Μίκητες, ήταν και οι Ομίκητες. Αλλά φυσικά επειδή διαφέρον σε πάρα πολλά χαρακτηριστικά από τους Μίκητες, έφυγαν από εκεί και μπήκαν μέσα σε αυτό το βασίλιο. Άρα λοιπόν δεν είναι Μίκητες οι Ομίκητες. Φυσικά πολλές φορές κάνουμε λάθος και εγώ κατά τη διάρκεια της διάλεξης μπορώ να κάνω λάθος και να σας πω Ομίκητας. Έτσι το έχουμε συνηθίσει. Θα πρέπει όμως να το ξέρετε και να το συνειδητοποιήσετε, δεν είναι Μίκητες, μην τους λέτε Ομίκητες. Μην πάτε πουθενά αύριο έξω για μεταπτυχιακό και λέτε πείτε Ομίκητα στάδε και σας θεωρήσουν ασχετούς. Εντάξει. Ορίστε. Θα σας πω, θα καταλήξω και εκεί πέρα. Το κάνουμε σε αυτό το μάθημα, γιατί το κάνουμε λέει Βεργινία σε αυτό το μάθημα που είναι Μικητολογικές Ασθένειες. Οι Ομίκητες θα εξακολουθούν να εξετάζονται από τους φυτοπαθολόγους, γιατί μοιάζουν πάρα πολύ στους Μίκητες, αν συγκρίνουμε τον τρόπο που παρασιτούν τα φυτά. Μοιάζουν πάρα πολύ. Δημιουργούν ασθένειες στα φυτά, οι οποίες είναι παρόμοιες μικητολογικές, ακόμα και στα συμπτώματα. Και φυσικά μοιάζουν πάρα πολύ με τους Μίκητες σε πάρα πολλά στοιχεία. Μπορώ να πω ότι οι Ομιότητές τους είναι πιο πολλές από τις διαφορές τους, αλλά εκείνες οι λίγες διαφορές είναι καθοριστικές, για να τους βγάλουμε έξω από το βασίλειο των Μικήτων. Άρα λοιπόν, οι Περονόσποροι δεν ανήκουν στους Μίκητες, είναι ο Μίκητες που ανήκουν στα πρώτη στα. Είναι υποχρεωτικά παράσιτα οι Περονόσποροι και εδώ, να ξεκαθαρίσετε εγώ στο μυαλό σας, ο Ομίκητες δεν είναι μόνο οι Περονόσποροι, υπάρχουν και άλλοι Ομίκητες που παρασιτούν τα φυτά και μας δημιουργούν σοβαρές ασθένειες. Και δεν είναι όλοι υποχρεωτικά παράσιτα. Οι Περονόσποροι όμως είναι. Από τους Ομίκητες, λοιπόν, κάποιοι είναι υποχρεωτικά παράσιτα και κάποιοι δεν είναι. Οι Περονόσποροι είναι υποχρεωτικά παράσιτα, θέλουν ζωντανό ξενιστή. Δημιουργούν πολυκυκλικές ασθένειες αυτά τα παράσιτα. Άρα λοιπόν, ένας Περονόσπορος είναι πολυκυκλική ασθένεια. Κάτι που σημαίνει τι, Μιχάλη. Σε μία ευλαστική περίοδο του ξενιστή, αναπαράγεται πολλές φορές ομίκητας, μας δίνει πάρα πολλές φορές μόλις μας, σπόρια. Επομένως, η ένταση της ασθένειας πολλαπλασιάζεται. Όταν λέω ένταση της ασθένειας, μπορεί αυτό να μεταφράζεται σαν κυλίδες, ο αριθμός των κυλίδων. Ο αριθμός των κυλίδων, ας πούμε, σε αυτή την περίοδο, πολλαπλασιάζεται, που σημαίνει ότι έχουμε μεγαλύτερη σημειά εμείς, με τις πολυκυκλικές ασθένειες. Και οι πολυκυκλικές ασθένειες, για να δημιουργήσουν επιδημίες, εξαρτώνται από τι? Εξαρτώνται άμεσα από τη συνθήκη του περιβάλλοντος. Για τις συνθήκες του περιβάλλοντος επηρεάζουν και την παραγωγή αυτού του δευτερογενούς μολύσματος, τη μεταφορά του και γενικότερα το ρυθμό αναπαραγωγής του. Λοιπόν, οι περονόσποροι έχουν δύο τρόπους αναπαραγωγής. Ο πρώτος τρόπος είναι η αγενής αναπαραγωγή, που γίνεται με σποριαγγειοσπόρια. Τώρα σας θυμίζω κάποιους όρους της γενικής πιτωπαθολογίας. Και πιο κάτω θα σας δείξω και εικόνες, για να τα θυμηθείτε. Σας έχω και συνεμαδάκι σήμερα. Πάλι θα σας δείξω ένα βίντεο, για να δείτε κάτι πολύ ωραίο. Λοιπόν, αγενής αναπαραγωγή με σπόριαγγειοσπόρια. Εγγενής αναπαραγωγή με σπόρια. Τα σπόριαγγειοσπόρια, αν φιβάλλοντα θυμόσαστε, έχουν και ένα όνομα και μόνο που το βλέπετε μέσα στο βιβλίο, πάτε αλλού. Τα σπόρια, όμως, είναι από τα πιο αγαπημένα μας σπόρια, εμάς που μας αρέσει η πιτωπαθολογία. Και τώρα θέλω την Ελίκη να μου πει αν τα θυμάται. Μου λέει ότι κόβει φλέβες για τους μίκητες και τους ομίκητες μαζί. Μήπως θυμάστε τα ωσπόρια, πώς είναι? Είναι από τα πιο όμορφα αγγενεί σπόρια παρασύτων φυτών. Εγώ τώρα ρώτησα, δεν πειράζει, δεν το θυμάσαι, θα τα δούμε παρακάτω. Ωραία, η αγγενής αναπαραγωγή, λοιπόν, είναι με ωσπόρια, όπου θέλουμε δύο διαφορετικά γαμετάνγκια. Μάλιστα είναι και διαφορετικά στη μορφολογία, το ανθυρίδιο και το ογόνιο, σας αθυμίζω από τη γενική φτωπαθολογία. Τα οποία συνενώνονται, αδιάζουν ένα στον πυρήνα του μέσα στο άλλο και γίνεται το ωσπόριο. Είμαστε στην κλάση των ομικήτων, στην τάξη των περονοσποράλες, στην οικογένεια των περονοσποράτσε. Ο περονοσποράς του καπνού τώρα, για δείτε αυτή την εικόνα. Τι χρώμα έχει αυτό εδώ το χνουδάκι που βλέπουμε. Πώς θα το λέγατε αυτό το χνουδάκι. Βιργινία σήκωνεις χέρι ή το σκέφτεσαι. Για πες μας. Κίτρινο. Καφέ κίτρινο. Αναρωτιέμαι πού το βλέπεις το κίτρινο βέβαια Βιργινία. Δεν σου μοιάζει πιο πολύ προς τον γκρι. Τι σας μοιάζει από εκεί που το βλέπετε, εγώ το βλέπω πιο κοντά. Και εγώ είμαι και επηρεασμένη από τη βιβλιογραφία. Γιατί και εγώ στο χωράφι όπως το έχω δει δεν μου μοιάζει με εκείνο που λένε. Ο περονόσπρος του καπνού ονομάζεται μπλε μούχλα, έτσι ονομάζεται μπλε μούχλα. Επειδή δημιουργεί αυτές τις λευκές, οι οποίες αργότερα γίνονται κιανόχρωμες, κιανό είναι το μπλε το σκούρο, αυτό πάει λίγο προς τον γκρι. Παρ' όλα αυτά με λίγο φαντασία μας θυμίζει λίγο μπλε. Πώς να το λέγανε, grey mold, grey mold λέγεται ομπότριτης. Δεν θα μπορούσα να το πω έτσι. Στα μέρη τα οποία προσβάλλονται. Αλήθεια τι είναι αυτό εδώ πέρα. Βλέπετε ένα πράσινο φύλλο με μια περιοχή, τι είναι αυτό, τι νομίζετε ότι είναι. Φυτό είναι καπνός, αλλά τι είναι. Τι είναι αυτό που βλέπετε, αυτή η επιφάνεια, η γκρίζα. Κώστα. Ο Κώστας μας λέει ότι είναι προσβλημένα κύτταρα του καπνού, αυτό το γκρί που βλέπουμε. Εγώ θα ρωτήσω, όταν έχουμε προσβολή από έναν μίκητα ή έναν ομίκητα, μοιάζουν οι προσβολές, έτσι. Ο οργανισμός αυτός θα στείλει τα σποριά του, θα πέσουν πάνω σε μια φιλική επιφάνεια, θα βλαστήσουν, θα εισβάλλουν. Και μετά από λίγο χρόνο, που τον λέμε περίοδο επώασης, θα φανούν τα συμπτώματα. Τα συμπτώματα, ας πούμε εδώ, είναι κυλίδες. Μετά από έναν άλλο ορισμένο χρόνο θα φανεί κάτι άλλο, αυτός ο άλλος χρόνος λέγεται χρόνος εκόλαυσης. Μετά το χρόνο εκόλαυσης βλέπουμε αυτό το γκρίζο. Τι είναι αυτό το γκρίζο? Κάτι πήγες να πεις. Δεν είναι νεκρά κύταρα. Τι βλέπουμε μετά τον χρόνο εκόλαυσης, λέει η Μιχάλη. Εσύ το είπες, κατευθείαν πήγες να ορίσεις και ποια είναι η καρποφορία. Εγώ θα έλεγα, αν ήμουν στη θέση σου και δεν ήξερα τι ακριβώς είναι, ότι είναι καρποφορίες. Δεν είναι τα σπόρια, είναι σπόρια άγγια. Είναι αγγελής καρποφορίας. Άρα λοιπόν, μετά το χρόνο της επώασης έχουμε την εμφάνιση των συμπτωμάτων, κυλίδες στη συγκεκριμένη περίπτωση, μετά το χρόνο της εκόλαυσης έχουμε την εμφάνιση των σημείων. Τι είναι τα σημεία που θα το δούμε φέτος, θα το συζητήσουμε πολύ στην πρακτική σας άσκηση, που θα πρέπει να μας φέρετε συλλογούλες που να γράφουν επάνω τα συμπτώματα και τα σημεία. Προσέξτε καλά, γιατί αν στις εξετάσεις σας ζητηθούν τα σημεία, ξέρετε τι γράφουν μερικοί. Φύλλα, βλαστός, ρίζες. Εμείς όμως πρέπει να ξέρουμε γενική φυτοπαθολογία, για να απαντούμε όρος. Σημεία στη γενική φυτοπαθολογία είναι σαν να λέμε σημάδια, ίχνη. Τα σημάδια τα λέμε σημεία και είναι τμήματα του παθογόνου, είτε βλαστικά, είτε αναπαραγωγικά, που τα βρίσκουμε πάνω στους ιστούς που έχουν το σύμπτωμα. Αυτά τα μέρη λοιπόν του παθογόνου θα είναι είτε μικίλιο, είτε σπόρια εγγενή, είτε σπόρια εγγενή. Θα τα πάρουμε, θα τα βάλουμε στο μικροσκόπιο και θα δούμε τι είναι αυτό. Αυτά είναι τα σημεία. Άρα λοιπόν μετά το χρόνο της εκόλαυσης βλέπουμε τις σκιανόχρωμες εξανθήσεις της καρποφορίες, δηλαδή στη συγκεκριμένη περίπτωση της αγενής καρποφορίες, σποριάγγια, που βγαίνουν από τα στόματα. Εντάξει μέχρι εδώ. Δεν μου απαντάτε. Μπράβο Μαρία. Λοιπόν, εξανθήσεις, γιατί τις λέω εξανθήσεις και τις έχω γράψει και με «ι», το ανθίζω άρα γίνεται με «ι» ή με «ι»? Το ανθίζω άρα με «ι», αλλά γιατί? Γιατί τελειώνει σε «ίζο», αλλά η άνθισση είναι με «ι» ή με «ι»? Με «ι», γιατί? Γιατί τελειώνει σε «ίζο». Όχι. Για λέγε μου, Ελίκη. Εγώ δεν έχω ακούσει αυτό, αλλά αυτό που ξέρω είναι ότι η άνθισση, που το άκουσες? Ο κύριος οικονόμου. Ο κύριος οικονόμου είναι πιο σχετικός. Εκείνο που γνωρίζω είναι ότι η άνθισση προέρχεται από το ρήμα «ανθό». Δεν είναι σε «ίζο», γι' αυτό γράφεται με «ι», αλλά μερικοί γράφουν την άνθισση με «ι» από το «ανθίζω», που είναι στην ελληνική. Αυτό το διαχωρισμό, τον καλλιτεχνικό, δεν τον ήξερα. Γιατί λέμε εξανθήσεις, προτιμώ να τις γράφω με «ι», αν και τις βρίσκουμε και στα βιβλία με «ι». Τι είναι αυτές οι εξανθήσεις, λοιπόν, εξανθήσεις? Δεν μπορείτε να το ξέρετε, θα σας το πω να μη σας βασανίζω. Υποδηλώνει ότι ο οργανισμός αυτός βγάζει προς τα έξω μέσα από τα στόματα, δεν έχει άνθι, τι έχει? Έχει την αγενή του καρποφορίας, της αγενής του καρποφορίας, που είναι τα σπορυάνγκια. Λοιπόν, βγάζει προς τα έξω της αγενής του καρποφορίας. Αυτό θα το συγκρίνουμε με τον όρο επάνθιση, που θα δούμε στα οίδια, τα οποία τα περισσότερα έχουν τα πάντα έξω. Έχουν και το μικύλιο και τις καρποφορίες. Πάμε παρακάτω, γιατί καθίσαμε πολύ ώρα εδώ. Προσβάλλει τα φυτά στο σπορείο και στο νεγρό. Τα παιδιά της πρωτοπροστασίας ξέρουν ότι είναι το σπορείο. Γιατί δεν μου απαντάει κανείς. Θα μας πουν τα παιδιά των φυτών μεγάλης καλλιέργειας. Μαρία. Πολλοί είστε? Τελείως απλοϊκά, βεβαίως. Απευθύνησου και προς το ακροατήριο εδώ πέρα. Είναι κάτι που προσέχονται στιγμές, όπου βάζουμε μέσα το μικύλιο και βάζουμε πέρα μέσα στο στόμα ή κάτι νεμόσκυπη. Αν είναι νεμόσκυπη, προτιμάμε να το λέμε φυτόριο. Ναι, τέλος πάντων. Η Μαρία μας είπε πολύ απλοϊκά ότι είναι κάτι κασάκια, δοχιάκια, κουτάκια, κυπελάκια, γλάστρες, όπου βάζουμε εκεί μέσα το σπόρο για να αναπτυχθεί το φυτό. Και γιατί να μην πάμε να το σπίρουμε απευθείας στο χωράφι, αφού είναι φυτό μεγάλης καλλιέργειας. Αυτό δεν το κάνουμε με τα παιδιά των φυτών μεγάλης καλλιέργειας. Τι λες καλέ, βαμβάκι δεν πας και σπέρνεις. Δηλαδή το στάρι θα το περάσεις από σπορείο, το σιτάρι. Μου λες ότι δεν το κάνουμε στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας, τότε γιατί το κάνουμε στον καπνό. Και είσαι των φυτών μεγάλης καλλιέργειας και δεν το ξέρεις Μαρία. Εύπα, για πρόληψη. Τι να προλάβουμε. Δεν θα τους προλάβουν όμως, τι χτυπάει και στο σπορείο. Μίωση. Εσύ λες για να έχουμε υποέλεγχο κάποιες ασθένειες κάνοντας απολύμωση στο σπορείο. Και εγώ σε ρωτάω γιατί δεν βάζουμε στο σπορείο τον ηλίανθο. Γιατί δεν βάλουμε τον καπνό. Και ο ηλίανθος έχει περονόσπορο. Είναι πιο ευπαθής ο καπνός. Άμα θα δεις τον περονόσπορο του ηλίανθο μετά θα μου πεις ποιος είναι πιο ευπαθής. Κώστα. Μήπως έχει να κάνει με το στάδιο της ζωής του φυτού που προσβάλλεται από το μίκιτα ή το νομίκιτα. Όχι θα έλεγα, γιατί θα δεις ότι και ο περονόσπορος του ηλίανθου προσβάλλει κι αυτός από την αρχή στο σπόρο. Σε ακούω. Θέλω να την προημήσουμε. Εντάξει, αυτό θα το κάναμε. Ναι, το κάνουμε και για να προημήσουμε την καλλιέργεια. Αλλά ο λόγος είναι άλλος. Για να επιλέξουμε ομοιόρφα φυτά. Και τι μας πειράζει αν έχουμε στο χωράφι του καπνού ένα φυτό λίγο πιο μεγάλο και ένα λίγο πιο μικρό. Αυτό θα τα συγκωμίσουμε με το χέρι. Εντάξει. Εντάξει. Για να επιλέξουμε ομοιόρφα φυτά. Και τι μας πειράζει αν έχουμε στο χωράφι του καπνού ένα φυτό λίγο πιο μεγάλο και ένα λίγο πιο μικρό. Αυτό θα τα συγκωμίσουμε με το χέρι. Δεν μας πειράζει. Δηλαδή, άμα θα περάσεις εσύ να συγκωμίσεις και το ένα είναι ψηλό, θα πάρεις τα ωραία του φύλλα και το άλλο θα το αφήσεις. Όχι. Συγγνώμη. Θα θέλαμε να κάνουμε στους κάμερες και να δείτε στον πρώτον που θα κάνουμε στα ιδιωτικά. Ναι, όταν θα κάνουμε μηχανική συγκωμίδη. Αλλά αν δεν κάνουμε, μου πεις στον καπνό, ας πούμε. Όχι, γιατί σας βασανίζω, γιατί μου κάνει εντύπωση που δεν το ξέρετε. Κώστα η τελευταία σου, έτσι για να μου πεις άλλη... Ναι, ρώτα. Γιατί βιάζεσαι και δεν με περιμένεις να πω την εξέλιξη της ασθένειας και μετά. Άλλο πράγμα ρωτάω εγώ. Έχετε δει ποτέ σας σπόρο καπνού? Α, ναι. Εσείς δεν έχετε δει, εσείς έχετε δει? Θα μπορούσε αυτό το μικρό σποράκι, το οποίο είναι πιο μικρό, ή σχεδόν ίδιο με το κεφάλι της καρφίτσας, να το σπίρουμε στο χωράφι. Θα μπορούσαμε? Όχι. Γι' αυτό το λόγο βάζουμε σπορείο. Και για όλα τα άλλα που είπατε. Και όλα τα άλλα που είπατε ισχύουν για να έχουμε έτοιμα φυτά, να τα προημήσουμε, να έχουμε έτοιμα φυτά όταν οι συνθήκες θα είναι ευνοϊκές, θα τα πάμε κατευθείαν στο χωράφι, για να έχουμε ομοιόμορφα φυτά, στις ντομάτες μπορεί να ισχύει αυτό, έτσι. Τι άλλο, για να τα προστατέψουμε στα πρώτα στάδια της αναπτύξησης που είναι τρυφερά από τις διάφορες ασθένειες. Αλλά ο βασικός λόγος είναι ότι κάποια είδη δεν μπορούμε να τα σπίρουμε κατευθείαν στο χωράφι, γιατί ο σπόρος τους είναι πάρα πολύ μικρός. Λοιπόν, ο πυρονός σπόρος προσβάλλει στο σπορείο και στον αγρό. Να τα κασάκια που μας έλεγε η Μαρία. Είναι κασάκια αυτά εδώ πέρα, όχι. Σπορεία λοιπόν μπορεί να είναι οτιδήποτε. Και εσείς ένα βλαστικό ποτηράκι στο σπίτι σας, αν θέλετε να σπήρετε βασιλικό με την άνοιξη νωρίζ για να τον βάλετε μετά σε μια μεγαλύτερη γλάστρα, θα βάλετε καμία δεκαριά σποράκια σε ένα βλαστικό ποτηράκι. Αυτό είναι ένα μικρό σπορείο. Αυτό το λέω, κάνω σύγκριση με την απάντηση της Μαρίας, για να σας δείξω ότι τα σπορεία μπορεί να μην είναι και τόσο μικρά, μπορεί να είναι πιο μεγάλα. Αυτό βέβαια είναι ένα σπορείο Αμερικάνικο. Είναι ένα ολόκληρο θερμοκύπιο. Εμείς κάπως αλλιώς τα ξέρουμε τα σπορεία, σαν μικρά κασονάκια συνήθως είναι, μικρά κασονάκια στα οποία σπέρνουμε, τα έχουμε καλυμμένα και με ένα πλαστικούλι, τα ανοίγουμε την ημέρα να αεριστούν. Στο εργαστήριο που θα κάνετε εργαστήριο θα δείτε μικρά πλαστικά μπολάκια με ένα κάλυμα, να τα χρησιμοποιούμε σαν σπορεία. Ας δούμε και κάτι άλλο στην προηγούμενη εικόνα. Τι θα μπορούσατε να σχολιάσετε ως προς το χρώμα του καπνού εδώ σε αυτό το σπορείο, τι θα λέγατε. Πρώτα απ' όλα είναι ένα πάρα πολύ όμορφο σπορείο, έτσι δεν είναι. Βλέπουμε όλη την επιφάνεια καλυμμένη με φυτά, φυτά που φαίνονται ωραία ανεπτυγμένα. Τι θα μπορούσατε να σχολιάσετε. Πώς σε λένε, Γιώργο. Καλά, το Γιώργο ξεχασέται, δεν πρέπει να το θυμηθώ άλλο. Όχι. Δεν είναι ομοιόμορφο το χρώμα. Εμάς λοιπόν το μάτι μας το οποίο θα γίνεται έμπειρο σιγά σιγά, αλλά και σε ένα μικρό σποριάκι, αν θα δούμε κάποια σημεία όπου το χρώμα δεν είναι και τόσο πράσινο, έτσι, θα πάμε να κοιτάξουμε πολύ καλά εκεί πέρα, θα αρχίσουμε να υποψιαζόμαστε. Δεν μπορώ να υποψιαστώ ότι κάτι τρέχει με το άζωτο σε ένα σπορείο που πρέπει... ετοιμάζεις το υπόστρωμα, βάζεις τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Δεν θα σκεφτόμουν αυτό το πράγμα, ότι κάτι του λείπει από θρεπτικά στοιχεία. Θα σκεφτόμουν ότι κάτι δεν πάει καλά, μήπως κάτι έχει ξεκινήσει να τρώει εκεί. Άρα λοιπόν στα σπορία μας αρχικά θα δούμε τις λεγόμενες κηλίδες. Και όταν λέμε κηλίδες, δεν νομίζουμε κηλίδες κάποιων κυτάρων πάνω στα φύλλα, εννοούμε μια ομάδα φυτών που μπορεί να έχει ένα σχήμα οποιοδήποτε μέσα στη φυτοκοινότητα αυτή εδώ τη συγκεκριμένη, το σπορείο, μια ομάδα φυτών λοιπόν που έχει ένα χαρακτηριστικό που δεν είναι φυσιολογικό. Άρα λοιπόν βλέπουμε μία κηλίδα κίδρων χρώματος εδώ πέρα και σε διάφορα σημεία κιόλας, και εδώ και εδώ μπροστά και λίγο παραπέρα. Θα πάμε κοντά και θα κοιτάξουμε, ίσως να μην δούμε τίποτα από την πρώτη μέρα. Αν το αφήσουμε, την επόμενη μέρα τα πράγματα θα είναι χειρότερα. Θα δούμε τα φυτά μας να έχουν χλώρωση στο φύλλομά τους, στα μικρά αυτά τα σπορόφυτα. Βλέπετε πιο έντονη τώρα. Και αν το αφήσουμε, εδώ είναι η αρχική κηλίδα βλέπετε και είναι πώς εξελίσσεται, πώς τελικά γίνεται. Αν το αφήσουμε θα δούμε ότι τα φυτά σιγά σιγά θα αρχίζουν να νεκρώνονται και να σαπίζουν και να εξαφανίζονται. Αν δεν δώσουμε καθόλου σημασία και ο Περονόσπορος δημιουργήσει και άλλα μολύσματα, γιατί όλο αυτό τον καιρό που μιλάμε από το κίτρινο, μετά το πιο κίτρινο, μετά κάποια φυτά που αρχίζουν να αραιώνουν, μετά κάποια φυτά που γέρνουν, ο Περονόσπορος δουλεύει. Αν λοιπόν εμείς δεν πάρουμε τα μέτρα μας, θα έρθει η στιγμή που ξαφνικά μέσα σε μια νύχτα, θα ξυπνήσουμε την άλλη μέρα και θα το δούμε όλο γρύζαρισμένο, όλο γεμάτο γρύζα μούχλα. Άρα λοιπόν, αν στο σπορίο επειδή ευνοούν και οι συνθήκες, έχουμε υγρασία και έχουμε συνήθως και μια θερμοκρασία πιο καλή, που ευνοεί και το Περονόσπορο, αν δεν προσέξουμε μπορεί να έχουμε πλήρη καταστροφή του σπορίου. Έχουμε λοιπόν στο σπορίο προσβολή των φυτών κατακυλίδες και λέγοντας κατακυλίδες, δεν εννοώ κυλίδες τα φύλλα, προσέξτε, κυλίδα εννοώ ομάδες φυτών. Κατακυλίδες, εμφάνιση ασθένειας κατακυλίδες σημαίνει σε ομάδα φυτών. Και στη συνέχεια εμφάνιση σύψεων. Αυτές οι σύψεις στα νεαρά φυτάρια ονομάζονται τύξεις, αλλά τον όρο τύξεις και την επεξήγησή του θα τον δούμε στη μεθεμεθεπόμενη διάλεξη. Εντάξει, είναι δύο διαλέξεις παρακάτω, οι τύξεις. Εκεί θα σας ξαναθυμίσω τον περονόσπρο του καπνού. Προς το παρόν θα ξέρετε ότι στα σπορία μπορεί να έχουμε εμφάνιση σύψεων και ταχεία κατάρρευση των νεαρών φυταρίων και καταστροφή του σπορίου, αν δεν λάβουμε τα μέτρα μας. Και στη συνέχεια βλέπετε εδώ τα φυτά τα οποία πεθαίνουν και εμφανίζεται και η γκρίζ αυτή η μούχλα. Ίσως να μην το καταλαβαίνετε από την απόσταση. Εδώ, σε αυτά τα σημεία, δεν ξέρω, φαίνεται ότι υπάρχει σαν ένα χνουδάκι. Σε αυτά τα σημεία είναι οι αγενείς καρποφορίες του παράσιτου. Τώρα, ας δούμε τι είδους προσβολές θα έχουμε στον αγρό. Στον αγρό, τυπικά, ο περονόσπρος είναι μια κυλίδος υφύλων. Αυτό είναι που βλέπουμε πρώτα. Μπορεί να κάνει κι άλλο είδους συμπτώματα, θα τα δούμε μετά. Οι κυλίδες των φύλων ξεκινάει συνήθως από τα κατώτερα φύλλα. Έχουμε έντονα κίτρινες κυλίδες, οι οποίες αργότερα θα γίνουν νεκρωτικές. Βλέπετε, ξεκινάνε έτσι σαν κίτρινες κυλίδες με τα πιο έντονα κίτρινες και τελικά γίνονται νεκρωτικές. Δηλαδή, στην ίδια τη κυλίδα νεκρώνται τα κύτταρα, αλλά νεκρώνται και τα γύρω-γύρω κύτταρα. Γιατί? Γιατί είναι υποχρεωτικό παράσιτο και έχει φύγει από τα νεκρά κύτταρα και προχωράει πιο πέρα για να ζήσει. Και τι κάνει μέσα σε αυτά τα κίτρινα κύτταρα εδώ μέσα, τα οποία ακόμα δεν έχουν πεθάνει. Εδώ ας πούμε, δεν μπαίνει μέσα στα κύτταρα, ζει στους μεσοκυτάριους χώρους και στέλνει μέσα στα κύτταρα μιζητήρες και ρουφάει. Γι' αυτό ξεραίνεται σιγά σιγά όλος ο ιστός. Βλέπετε λοιπόν τι ζημιά μπορεί να έχουμε από το περνόσπορο. Καταστρέφεται το εμπορεύσημα μέρος της καλλιέργειας, το προϊόν. Καταστρέφεται το φύλλο. Λόγω του ότι είναι υποχρεωτικό παράσυτο, δεν μπορεί να ζήσει στο σημείο που νεκρώθηκαν οι ιστί. Και υπάρχει στους χώρους γύρω γύρω, στα κύτταρα γύρω γύρω από τη νεκρή κηλίδα. Και αυτός σιγά σιγά αυτούς τους χώρους, αυτά τα κύτταρα τα βλέπουμε σιγά σιγά να κετρινίζουν και να ξεραίνονται και αυτά. Στην κάτω επιφάνεια των φύλλων αυτός είναι ένας κανόνας που μπορεί να έχει και εξαιρέσεις. Αλλά θα θυμόσαστε ότι είναι κανόνας να ψάχνουμε τις εξανθήσεις του περνόσπορου στην κάτω επιφάνεια των φύλλων. Και στον Αμπέλη και στην Τωμάτα και στον Καπνό και στον Ηλίανθο όπως θα δούμε, που εκεί είναι και λίγο διαφορετικές. Βλέπετε αυτό το κύριο εδώ πέρα, αυτό το χεράκι, κύριος ή κυρία, μάλλον είναι κύριος. Έχει σηκώσει το φύλλο να το δούμε από την κάτω πλευρά και βλέπετε από εκεί ότι το φύλλο πέρα από το πράσινο του χρώμα έχει και κάποιες έτσι γκρίζες αποχρώσεις που είναι αυτές οι εξανθήσεις. Και εδώ τους βλέπουμε από πιο κοντά. Οι εξανθήσεις του περνόσπορου χαρακτηρίζονται από ρισμένους συγγραφείς ως χιονώδεις. Είναι σαν έχουμε πασπαλίσει με χιονάκι το σημείο το οποίο εμφανίζεται αυτή η εξάνθηση. Βλέπουμε ένα αφράτο, δηλαδή μια αφράτη καρποφορία σε αυτόν τον περνόσπορο. Στο περνόσπορο του Ηλίανθου βλέπουμε ένα παχύ στρώμα άσπρο. Είναι εντελώς διαφορετικό. Παντού είναι με ίτα. Παντού είναι με ίτα. Εγώ σας είπα ότι το έχω γράψει λάθος. Υπάρχει και με Ι στην βιβλιογραφία και αυτό γίνεται επειδή το ανθίζο γράφεται, η άνθηση γράφεται και με Ι και με ίτα. Λοιπόν, και εδώ βλέπουμε στο κάτω μέρος της επιφάνειας των φύλλων τις κυλίδες. Εδώ βλέπετε και την εγκλέζικη ορολογία Downy Mildew, που είναι το κοινό όνομα του περνόσπορου στα Αγγλικά. Και μας λέει ότι σποροποιεί στο κάτω μέρος του φύλλου, bottom of leaf. Και στις εξανθήσεις αυτές υπάρχουν σπόρια-γιοσπόρια. Είπαμε βγαίνουν από τα στόματα προς τα έξω τα σπόρια-γιοσπόρια. Υποτίθετο δεν εσείς ξέρετε τι είναι σπόρια-γιοσπόρια. Τώρα σας μένει απορία, αλλά για πολύ λίγο. Σε λίγο θα σας δείξω εικόνες από σπορια-γιοσπόρια. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα? Σιγά-σιγά προσβάλλονται όλο και περισσότερα φύλλα και βλέπετε αυτή την εικόνα στο χωράφι, όπου έχουμε μεγάλες απώλειες. Τι άλλο μπορεί να συμβεί, τι άλλες μορφές μπορεί να πάρει προσβολή. Μη μουρμουρίζετε, δημιουργείτε υπόβαθρο, ηχητικό. Λοιπόν, τι άλλες μορφές μπορεί να πάρει προσβολή. Ποιος ξέρει ποιος είναι καλός στην ανατομία φυτού. Να μου πει τι έχουμε εδώ πέρα σε αυτό το σημείο. Αυτός εδώ είναι ένας βλαστός σχισμένος. Σε εκείνο το σημείο τι έχουμε. Ποιος ιστός εντοπίζετε, ορίστε. Δεν άκουσα. Να ακούω τίποτα. Ακούω. Τώρα. Όχι, εντεριόνι είναι κεντρικά. Κεντρικά είναι οι εντεριόνι. Αυτό εδώ που έχει το καστανό χρώμα. Παρέγχει μα λέμε, οποιαδήποτε ομάδα κυταρών που γεμίζει ανάμεσα σε ιστούς. Είναι τα αγγεία. Εκεί πέρα είναι τα αγγεία. Μπορεί λοιπόν ο Περονόσπορος να πάρει και τη μορφή μιας διασυστηματικής προσβολής. Δηλαδή να περάσει μέσα στα αγγεία και να αρχίσει το φυτό να μαρένεται και τα αγγεία να παίρνουν ένα καστανό χρώμα. Αυτή είναι μια τυπική εικόνα φυτού που πάρει από αδρομήκος ή που θα τη δούμε στη μεθεπόμενη διάλεξη. Διαδρομήκος θα πάει μαζί με την τήξη. Διαδρομήκος θα πάει μαζί με τις τήξεις. Μπορεί λοιπόν να περάσει το παθογόνα από το φύλλο μέσα στο μίσχο και να μπει μέσα στο στέλεχος και να δημιουργήσει διασυστηματική μόλινση. Επίσης προσβάλλονται οι οφθαλμοί, οι καρπί και τα άνθη. Οι καρπί είναι οι κάψες, έτσι λέγονται οι καρπί του καπνού. Θες να ρωτήσεις τώρα ή το μετάνιωσες. Είναι ένα επόμενο στάδιο σύμφωνο με τη βιβλιογραφία. Δηλαδή θα προσβάλλει τα φύλλα και μέσα από τα φύλλα θα περάσει από το μίσχο και θα φτάσει μέχρι το στέλεχος και θα προσβάλλει τα αγγεία. Αγγεία υπάρχουν βέβαια και στο φύλλο, αλλά η μεγάλη ζημία γίνεται όταν θα προσβηθεί το κεντρικό στέλεχος. Το όνομά του, ευκολότατο, και περονόσπορος και ταμπακίνα είναι του καπνού, έτσι Νικοτιάνο Ταμπάκουμ, δεν είναι ο καπνός. Περονόσπορο ταμπακίνα είναι το όνομα του οργανισμού. Ο περονόσπορος ταμπακίνα, ο οποίος είναι ο περονόσπορος του καπνού, μπορεί να προσβάλλει ελαφρώς και άλλα σολανόδη, όπως είναι η πιπεριά και η μελιτζάνα, αλλά χωρίς να δημιουργεί τόσο μεγάλο πρόβλημα. Εδώ λοιπόν είναι τα σποριαγγιά του, τα οποία είναι λεμονοειδή, εδώ πέρα δεν φαίνονται πάρα πολύ καλά, ίσως αυτό να φαίνεται ότι η μία τους άκρη είναι λίγο πιο οξύληκτη. Λεμονοειδή λοιπόν σποριαγγιοσπόρια, που τα βρίσκουμε αυτά, τα βρίσκουμε εκεί που υπάρχουν τα συμπτώματα, στις εξανθήσεις. Εντάξει. Πού τα παράγει, πάνω σε διχοτομικά διακλαδισμένους, εδώ δείτε, δενδροειδείς σποριαγγιοφόρους, έτσι λέγονται αυτοί. Επειδή φέρουν τα σποριαγγιά, λέγονται σποριαγγιοφόροι. Θα έχω και επόμενο σκητσάκι έτσι με σποριαγγιοφόρο να δείτε. Αυτά είναι τα αγενείτου σπόρια. Τα αγενείτου σπόρια είναι ωσπόρια, τα οποία σχηματίζονται μέσα στους νεκρούς ιστούς και δεν ξέρουμε προς το παρόν τι ρόλο παίζουν. Συνήθως τα ωσπόρια όταν σχηματίζονται τι κάνουν. Διαιωνίζουν το παθογόνο για πάρα πολλά χρόνια. Δεν γνωρίζουμε όμως αν αυτά τα ωσπόρια την επόμενη άνοιξη διευλασθάνουν και μας δίνουν μολύσματα, γιατί ξέρουμε ότι τα μολύσματα έρχονται από αλλού. Θα σας πω μετά. Λοιπόν, εδώ είναι ο βιολογικός του κύκλος και μετά θα δούμε τα σπόρια. Από πού θα ξεκινήσουμε το βιολογικό κύκλο. Συνήθως ξεκινάμε από το σπόριο το οποίο διεχυμάζει, αλλά εδώ το κατεξοχήν σπόριο που έχει αυτή την ικανότητα, λέμε ότι δεν ξέρουμε τι ρόλο έχει το σπόριο. Έχουμε όμως ένα φυτό εδώ πέρα μολυσμένο, λέει infected plant. Έτσι μολυσμένο φυτό, ένα προσβλημένο φυτό το οποίο έχει κυλίδες. Πάνω στις κυλίδες τι είπαμε ότι θα δημιουργηθούν σημεία τα οποία είναι σποριαγγεοσπόρια. Γιατί τα λέμε σποριαγγεοσπόρια. Να το πω ή να μην το πω, θα σας μπλέξω περισσότερα, θα σας μπερδέψω. Αλλού τα βλέπετε σποριαγγεα, αλλού τα βλέπετε σποριαγγεοσπόρια, αλλού θα τα δείτε ζωοσποριαγγεα, αλλού θα τα δείτε... Τα λέμε σποριαγγεοσπόρια επειδή το κάθε ένα λειτουργεί σαν σπόριο. Σε άλλες περιπτώσεις, σαν κονίδια δηλαδή, τα παρασέρνει ο αέρας, πάνε κάπου, βλαστάμουν και μολύνουν. Υπάρχουν άλλες περιπτώσεις, άλλοι περονόσποροι, οι οποίοι από τα σποριαγγεά τους απελευθερώνουν ζωοσπόρια, όπως είναι ο επόμενος του Ηλίανθου. Αυτό εδώ, το σποριαγγεο του καπνού, θα το πάρει ο αέρας, μεταφέρεται με τον άνεμο, πέφτει πάνω στη φυλική επιπάνεια βλαστάνη και μολύνει. Δεν δημιουργεί ζωοσπόρια. Ή δημιουργεί κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, όπως γίνεται στη φύση, στο χωράφι κοινός, είναι ότι το παίρνει ο αέρας και βλαστάνει. Και μάλιστα, αυτός εδώ είναι σποριαγγεοφόρος, βλέπετε κάτω επιφάνεια του φύλου, εκεί θα δούμε τις σκιανόχρωμες εξανθήσεις. Αυτός ο σποριαγγεοφόρος που είναι σαν δενδράκι, έχει έναν πάρα πολύ έξυπνο τρόπο να απελευθερώσει τα σποριαγγεία. Τα απελευθερώνει, δημιουργούνται αυτά, δημιουργούνται αυτά σε σκοτάδι και με υγρασία αρκετή, τη νύχτα ή τις πρώτες πρωινές ώρες. Και μετά, όταν βγαίνει ο ήλιος και αρχίζει και σε στένη ημέρα, ο σποριαγγεοφόρος, έτσι όπως είναι σαν δενδράκι, ξεραίνεται. Και όπως ξεραίνεται, συρρικνώνεται και κάνει μια απότομη κίνηση, έτσι, και αυτά φουπ μένουν στον αέρα. Και τα παρασέρνουν τα ρεύματα του αέρα. Δυστυχώς, όσο και ανέψαξα, δεν βρήκα βιντεάκι. Θα ήταν πολύ ωραίο να το βλέπουμε. Και εδώ, μισό λεπτάκι να πάω λίγο πίσω, εδώ δείχνει, εδώ πέρα βλέπετε ότι αναπτύσσεται το μυκήλειό του, κι εδώ το λέμε μυκήλειο, παρόλο που δεν είναι μύκητας, ανάμεσα στους μεσοκητάριους χώρους, μέσα στους μεσοκητάριους χώρους, ανάμεσα στα κύτερα. Και αν προσέξετε αυτή την εικόνα, εδώ έχει κάποιες φουσκίτσες μέσα στα πράσινα κύτερα, που αυτοί είναι οι μυζητήρες που στέλνει μέσα στα κύτερα, για να παραλάβει τα θρεπτικά στοιχεία. Εδώ λοιπόν βλέπουμε ο σπόρια. Να ένα ο σπόριο. Ποιο είναι το χαρακτηριστικό του? Το παχύ τείχωμα. Είναι ολοστρόγγυλα, έχουν παχύ τείχωμα και είναι σπόρια τα οποία διαχυμάζουν, μπορεί να διαχυμάζουν για πολλά χρόνια, πάρα πολλά χρόνια στο έδαφος και είναι υπνοσπόρια συνήθως τα ο σπόρια. Και εδώ τα βλέπουμε μέσα στον ιστό. Τα ο σπόρια λοιπόν, τα υπνοσπόρια δημιουργούνται πάνω σε νεκρούς ιστούς. Όταν θα νεκρωθούν οι ιστοί κατά τη διάρκεια της νέκρωσης τους, τότε δημιουργούνται αυτά τα σπόρια. Και εδώ είναι ο δενδροειδή σποριαγγιοφόρος που σας είπα. Βλέπετε ότι έχει αυτές τις διχάλες, είναι σαν κλαδάκια δέντρου. Και είναι όμορφες, ομοιόμορφες οι διχάλες αυτές, θα τις δούμε και στο εργαστήριο. Και αυτά είναι τα σποριαγγια. Αυτός λοιπόν ο σποριαγγιοφόρος, καθώς ηρικνώνεται, κάνει ένα απότομο τράβηγμα, ξεκολλάνε τα σπόρια και αρχίζουν και ύπτανται στον αέρα. Τα παίρνει ο αέρας και τα μοιράζει πάνω στα φύλλα. Για να δούμε ποια είναι τα κυρότερα στοιχεία της επιδημιολογίας, τα είπαμε λίγο πολύ ποιά είναι τα μολύσματα. Να δούμε και ποια είναι οι συνθήκες που ευνοούν τη μόλινση. Ας μην το βγάλω αυτό να σας μπερδέψω. Πρωτογενές μόλισμα θυμόσαστε τι είναι, έτσι? Πρωτογενές μόλισμα θυμόσαστε? Κάποιοι δεν θυμούνται, καλά κάνουν και το λένε. Ποιος θέλει να μας πει τι είναι πρωτογενές μόλισμα. Σταυρούλα θα ήθελες? Λοιπόν, πρωτογενές μόλισμα είναι αυτό που προκαλεί τη μόλινση. Το δευτερογενές μόλισμα δεν προκαλεί μόλινση. Εδώ τα κορίτσια μου που μου λένε ότι τρελαίνονται για μίκητες, να ακούστε. Και εσύ είπες ότι σε αρέσουν και οι μίκητες. Το είπα πριν από λίγο που είπαμε ότι ξεκινάμε το εργαστήριο. Ελίκη, για πες μου. Δεν το θυμάσαι. Υπάρχει κάποιος που κάτι περίπου μπορεί να θυμάται. Αλέξανδρε. Ορίστε. Πες, πες. Πάρα πολύ ωραία μας το είπε. Το μόλισμα το οποίο ξεκινάει, την μόλινση, την ασθένεια, στην νέα βλαστική περίοδο. Αυτό το μόλισμα είναι κάτι το οποίο έχει σχηματιστεί στην προηγούμενη βλαστική περίοδο, πριν να ξεραθεί ο ξενιστής, έτσι και να τον συγκομίσουμε, να τον πετάξουμε, να μαζέψουμε τα υπολήματα, να μαζέψουμε το προϊόν. Μένει κάπου στο περιβάλλον και μολύνει. Αυτό είναι το πρωτογενές μόλισμα. Και το δευτερογενές είναι αυτό το οποίο δημιουργείται κατά τη διάρκεια της επιβημίας, της ασθένειας. Με βάση αυτά που είπαμε, στον κύκλο πριν, ποιο θα ήταν το πρωτογενές μόλισμα? Ποιο, ποιο? Το σπορίαγιο σπόριο. Που θα είναι το σπορίαγιο σπόριο, αφού... Το ξέρω. Είπαμε ότι τα σπόρια είναι ανθεκτικά σπόρια με διπλό τείχωμα και δεν ξέρω τι. Σας το είπα, αλλά εγώ λέω κάτι και μετά από 5 λεπτά το έχετε ξεχάσει. Και σποριάγια δημιουργούνται πάνω στα φύλλα. Λογικά ποιο θα έπρεπε να είναι το πρωτογενές μόλισμα, ποιο είναι αυτό το οποίο διαχυμάζει και ποιο θα έπρεπε να είναι, λέει η Αλέξανδρε. Κανονικά θα έπρεπε να είναι το σπόρια, έτσι όπως είναι στους περισσότερους περνούσπορους. Δεν είναι όμως τα σπόρια, δεν μας έχουν απασχολήσει τόσο πολύ, γιατί μας απασχολούν τα σποριάγια, τα οποία μένουν πάνω σε φυτά εθελοντές. Τι είναι τα φυτά εθελοντές? Μη μου πείτε ότι δεν ξέρετε, το είπαμε στο πρώτο μάθημα. Λέγε Μιχάλη. Εσύ το είχες πει και τότε. Δεν το είχες πει εσύ. Φυτά εθελοντές λοιπόν είναι φυτά της προηγούμενης καλλιεργικής περιόδου που επιβίωσαν και έμειναν στον αγρό. Έστω και ένα ξεχασμένο καπνοστέλεχος να μείνει στον αγρό και να μπορέσει να επιβιώσει μέχρι την επόμενη χρονιά, είναι ικανό να γεμίσει όλο το χωριό με περνούσπορο. Ακόμα και αν φέρουμε υγιή φυτά από το σπορίο. Άρα λοιπόν οι πρωτογενείς μολύνσεις γίνονται από σποριαγιοσπόρια, τα οποία είτε βρίσκονται σε φυτά εθελοντές, είτε... Ναι, Μιχάλη, ορίστε. Δεν αποκλείεται αλλά δεν αναφέρεται στη βιβλιογραφία, δεν αποκλείται καθόλου. Αλλά ξέρουμε ότι έχουμε πρωτογενείς μολύνσεις σίγουρα από σποριαγιοσπόρια είτε από φυτά εθελοντές είτε από, ήδη το βλέπετε το έχω εκεί πέρα γραμμένο, από νοτιότερες προημότερες περιοχές. Είναι κι αυτός ένας οργανισμός με πολύ ανθεκτικά σπόρια, τα οποία μπορούν να μεταφέρονται με τον αέρα σε κάποιες αποστάσεις και αρκετά μεγάλες. Όχι σαν δυσκωρία, εσείς δεν θα έλεγα ότι μεταφέρονται από τη μία Ήπειρο στην άλλη, αλλά ας πούμε ο κύριος Ζάχος που έχει κάνει της... Ο κύριος Ζάχος είναι μακαρίτης, αείμνηστος. Ήτανε καθηγητής αυτό εδώ το εργαστήριο. Είχε κάνει μελέτες στους Περονόσπορους γενικότερα και στον Αμπέλη και στον Καπνό και από τις μελέτες το είχε συμπεράνει ότι σπόροι από το Αγρύνιο έρχονται μέχρι τη Βόρεια Ελλάδα. Όχι βέβαια μέσα στο καλοκαίρι, γιατί αποδεκατίζονται από τις υψηλές θερμοκρασίες, αλλά Απρίλιο μια χαρά μπορούν να ταξιδεύσουν. Για να βλαστήσουν λοιπόν τα σποριάγγια τα οποία χαριστικά τα λέμε και κονίδια. Κονίδια είναι των μικίτων, δεν είναι των ομικίτων, αλλά πολλές φορές τα λέμε και κονίδια, επειδή συμπεριφέρονται σαν κονίδια τα συγκεκριμένα. Αν δεν συμπεριφέρονταν σαν κονίδια, παρένθεση, θα απελευθέρωναν ζωοσπόρια. Λοιπόν, χρειάζονται υγρασία αρκετοί, χρειάζονται υγρασία πολύ για να μπορέσουν να βλαστήσουν. Όταν λέμε υγρασία, δεν εννοούμε απλά σχετική υγρασία. Τι σημαίνει σχετική υγρασία και τι σημαίνει υγρασία. Η μετρολογία, η κλιματολογία είναι από τα πιο εύκολα σας μαθήματα, αν θυμάμαι καλά. Εκείνα τα σύννεφα, πόσα ονόματα έχουν, τα σύννεφα, τα ονόματά τους, τα σχήματά τους, πόσο ψηλά είναι, πόσο χαμηλά είναι. Εμένα ήταν το αγαπημένο μου μάθημα, γιατί όχι μόνο μου άρεσε, αλλά μου είχε κάνει και ένα οκοπλημέντο ο καθηγητής του τύπου, ότι τι θέλει η μαθήτρια του Λυκείου εδώ μέσα. Και τότε είχα κολλακευτεί πάρα πολύ και παρακολουθούσα το μάθημα, νόμιζα ότι θα ακούσω και άλλο οκοπλημέντο, αλλά μόνο μία φορά το είπαν. Τι λες Κωστάκη? Λέω το μόνο οκοπλημέντο του κύριου Παρντάπου να κάνει τα δουλειέρα, να μας περάσει τα κανένα πέντε έστι. Μάλιστα. Εσύ λογκρινιάζεις για τους βαθμούς σου και τους βαθμούς που σου βάζουν. Πω κακή πεθαρά που είσαι. Λοιπόν, τι είναι σχετική υγρασία τώρα, μην πολυλογούμε. Κανείς δεν ξέρει τι είναι σχετική υγρασία, θα σας πλακώσω. Καλά να μην ξέρετε γενική φυτοπαθολογία, το παραδέχομαι, είναι κάποια ώρα δύσκολη. Δεν μου ξέρετε ανατομία, δεν μου ξέρετε μετρολογία. Αυτό τι σημαίνει η υγρασία επί της 100, το ξέρω, αλλά δεν καταλαβαίνω τι μου λες. Κάτι επί της 100 έχει μέσα. Είναι το ποσοστό του αέρα, το οποίο είναι κορισμένο με υδραθμούς. Απλό, απλούστε το. Όταν λέμε υγρασία τι εννοούμε. Όταν λέμε υγρασία, εννοούμε υγρασία, νερό. Όταν έχουμε λοιπόν 100% κορισμένη ατμόσφαιρα, σημαίνει ότι ο αέρας μας είναι γεμάτος με υδραθμούς. Άρα έχουμε νερό. Ή διαφορετικά πρέπει τα φύλλα να είναι βρεγμένα, να έχουν νεράκι, να υπάρχει σταγόνα νερού για να μπορέσουν να βλαστήσουν τα σποριαγγεία ή σποριαγγεοσπόρια. Αν έχουμε ευνοϊκές συνθήκες μέσα σε πέντε μέρες με μία εβδομάδα, θα εμφανιστούν τα συμπτώματα. Και η άριστη θερμοκρασία είναι λίγο ανοιξιάτικη, όπως βλέπετε. 15-23 βαθμούς η άριστη θερμοκρασία. Και η κάθε κυλίδα θα μας παράγει για συνεχόμενες 17 ημέρες σποριαγγεοσπόρια και μάλιστα έναν αριθμό που έχει μετρηθεί πραγματικά, ένα εκατομμύριο σποριαγγεοσπόρια ένα τετραγωνικό σαντιμέτρα. Καταλαβαίνετε πόσο υψηλό είναι το δυναμικό αυτού του μολύσματος. Φανταστείτε να έχετε εξαρρογώ 100 φυτά και του κάθε έναν να έχει από μία κυλίδα ή 10 φυτά και του κάθε έναν να έχει από τρεις κυλίδες, ας πούμε σε μία γωνίτσα του χωραφιού δίπλα στο φυτό εθελοντί. Πάρα πολύ γρήγορα μπορεί να πολλαπρασιαστεί αυτό το μολύσμα και να έχουμε, αν οι συνθήκες είναι και ευνοϊκές, κάθε 5-7 ημέρες θα έχουμε και νέες μολύνσεις. Η μεταφορά του μολύσματος γίνεται με τον άνεμο, κυρίως όταν μιλάμε τοπικά, σε τοπικό επίπεδο, υποβοηθούν και άλλες δραστηριότητες, όπως είναι τα γεωργικά μηχανήματα τα ζώα και τα μεταφορικά μέσα. Ακόμα και με αεροπλάνο μπορεί να μεταφερθεί ο περονόσπορος, αν κάποια προϊόντα μεταφερθούν από τη μία Ήπειρο στην άλλη. Είναι μια ασθένεια η οποία δημιουργεί επιδημίες. Για να έχουμε επιδημία θα πρέπει να υπάρχει μολύσμα και να βοηθούν οι συνθήκες για τη διασπορά του, για την απελευθέρωσή του και την μεταφορά του. Οι καιρικές συνθήκες θα πρέπει να μας ευνώουν. Θυμίζω, θα πρέπει να έχουμε συνθήκες όπου τα σπόρια θα παραχθούν σε περιβάλλον υγρασίας, θα ακολουθήσει η ξηρασία κατά τη διάρκεια της ημέρας για να απελευθερωθούν αυτά και θα πρέπει να έχουμε για τις μολύνσεις βρεγμένες φυτικές επιφάνειες ή κορεσμένη ατμόσφαιρα. Η πυκνότητα των φυτών και ο τρόπος φύτευσης. Όσο πιο πολλά φυτά βάλουμε στον αγρό, τόσο πιο εύκολα αυτά θα μολυνθούν. Για τον τρόπο φύτευσης θα σας το πω στην αντιμετώπιση. Επιδημία μπορεί να έχουμε σε μια κοινότητα, σε μια περιοχή, ας πούμε στην Κατερίνη ή στη Δράμα ή στο Αγρίνιο ή μπορεί να έχουμε σε όλη τη χώρα ή μπορεί να έχουμε και σε μια Ήπειρο. Τον καιρό που πρώτο εμφανίστηκε ο Περονός Πορός, σας είπα 1958, το 1962 έγινε μια τρομερή καταστροφή στις καλλιέριες του καφνού σε όλη την Ευρώπη. Εκτός από εδώ, γιατί ήδη είχε ο κόσμος ενημερωθεί, είχαν λυφθεί τα μέτρα και επιπλέον γιατί το περιβάλλον της χώρας της δικής μας δεν βοηθάει τόσο πολύ στην εξέλιξη της ασθένειας. Οι θερμοκρασίες 30-40 βαθμών Κελσίου σταματάνε την παραγωγή των κονιδίων, έστω και αν υπάρχουν διαλύματα ενδιάμεσα με χαμηλότερες θερμοκρασίες. Όπως καταλαβαίνετε, μέσα στο καλοκαίρι, όπου βρίσκεται στην πλήρη ανάπτυξη του φυτώ αυτό στη χώρα μας, δεν κινδυνεύουμε εμείς, δεν έχουμε και βροχές μέσα στο καλοκαίρι. Και έχουμε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Εδώ είναι γραμμένα αυτά που σας έλεγα πριν. Χρειάζεται υψηλή σχετική υγρασία και σκοτάδι για να εμφανιστούν οι καρποφορίες. Εδώ περιγράφεται ο τρόπος που απελευθερώνουν τα σπόρια με συρρήκνωση των σποριαγγεωφόρων και συστροφή τους και εξαπόλυση των σπορίων καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία. Για τη χώρα μας επικίνδυνη περίοδος για να έχουμε επιδημίες. Θεωρητικά δεν είχαμε ποτέ τόσο μεγάλη ζημιά. Κάθε χρόνο μπορεί να δούμε πού και πού καμιά κυλιδούλα, αλλά τόσο μεγάλης μια επιδημία για να έχουμε 80% καταστροφή όπως αναφέρεται σε άλλες χώρες δεν είχαμε. Θα μπορούσε να είναι η περίοδος Απριλίου-Ιουνίου αν είχαμε υγρές συνθήκες δηλαδή πολλές βροχές που τα τελευταία χρόνια έχουμε θα έλεγα πολλές βροχές αλλά ταυτόχρονα έχουμε και θερμοκρασίες εκεί γύρω στους 15 με 23 βαθμούς που δεν έχουμε όμως εμείς. Η θερμοκρασία μετά το Μάιο υψώνεται σε αρκετά μεγάλες τιμές, ανεβαίνει σε πολύ μεγάλες τιμές. Θέλετε να τελειώσουμε τον καπνό και μετά θα σας δείξω και το βίντεο. Θα κάνουμε ένα μικρό διαλειμματάκι. Πώς αντιμετωπίζουμε καλλιεργητικά μέτρα και χημικά μέτρα. Καλλιεργητικά μέτρα στο σπορίο. Τα σπορεί από τη φύση τους μαζεύουν πάρα πολύ υγρασία, γι' αυτό καλό θα είναι να μην σπέρνουμε υπερβολικά πυκνά, για να μπορούν να αερίζονται τα φυτά, να μην τα αφήνουμε βρεγμένα για πολλές ώρες, να φροντίζουμε να αερίζονται για να μειώνεται η υγρασία. Είπαμε, θα κάνουμε διάλειμμα, κάντε λίγο υπομονή. Να κάνουμε άρδευση τις κατάλληλες ώρες οι οποίες θα ευνοήσουν τον γρήγορο στέγνομα των φυτών, καλύτερα δηλαδή νωρίς το πρωί. Με το που θα δούμε τα πρώτα φυτά να εμφανίζονται και να έχουν συμπτώματα, θα πρέπει να κάνουμε κατευθείαν καταστροφή τους. Θα αφαιρέσουμε αυτά τα οποία υπάρχουν στο κέντρο της κυλίδας και αρκετά υγιή γύρω από αυτή την κυλίδα και καλό θα είναι να ξεκινήσουμε ψεκασμούς. Αν αντιληφθούν το σπορίο μας αργά και η προσβολία έχει επεκταθεί σε μεγάλο μέρος, αυτό που συνιστάται είναι να πετάξουμε το σπορίο και να φτιάξουμε καινούριο. Και να μην προσπαθήσουμε να ριζοποτίσουμε ή να ψεκάσουμε φυτά τα οποία σε πολύ μεγάλο ποσοστό είναι άρρωστα. Και να καταστρέψουμε το σπορίο αφού χρησιμοποιήσουμε τα φυτά, να μην αφήσουμε δηλαδή εκεί φυτικό υπόλοιμα να αναπτύσσεται πάνω πυρονόσπορος και μετά από εκεί να φύγουν σποριάγια και να μας έρθουν στο χωράφι. Μην το αφήσουμε κάπου παραπεταμένο, να το καταστρέψουμε καλύτερα μετά τη μεταφύτευση και πριν να κάνουμε τη σπορά να κάνουμε μια απολύμανση. Έτσι και αλλιώς τα σπορία είναι περιορισμένης έκτασης, μπορούμε να απολυμάνουμε το υπόστρωμα με διάφορα απολυμαντικά ή με διάφορες φυσικές μεθόδους. Βλέπε γενική φυτοπαθολογία. Ναι. Αν έχετε την ορθοσοφία ένας πέντες και ο άλλος το πρώτο, έχει σχέση με την αντιμετώπιση του φυτοπαθολογικού? Εγώ δεν σε κατάλαβα. Αν η αντιμετώπιση έχει σχέση με τα μέρη στα οποία... Ναι, σε κάποια μέρη είναι παραδοσιακές αυτές οι καλλιέργιες. Στην Κρήτη δεν βάζουν, γιατί έχουν πολύ πιο προσοδοφόρες καλλιέργιες να καλλιεργήσουν. Ναι. Αν έχει σχέση η αντιμετώπιση, το μόνο που μπορώ να σας πω τώρα, γιατί δεν ξέρω συγκεκριμένα για αυτές τα μικροκλήματα των συγκεκριμένων περιοχών και τα ιδιαίτερα τους προβλήματα, σίγουρα δεν εγκαθιστούν μια καλλιέργεια σε μέρος που θα είναι προβληματική. Δηλαδή, για να υπάρχει καπνό σε κάποιες συγκεκριμένες περιοχές που υπάρχει εδώ και δεκαετίες, σημαίνει ότι σηκώνει την καλλιέργεια εκείνο το μέρος και δεν υπάρχουν προβλήματα. Αν πάμε να εγκαταστήσουμε μια καλλιέργεια και βλέπουμε ότι έχει προβλήματα, δεν θα ξαναβάλουμε. Σίγουρα μια τέτοια ασθένεια έχει σχέση και με την περιοχή και με το μικροκλήμα της, γιατί είπαμε ότι επιδημίες μπορούν και σε επίπεδο περιοχής απλά, όχι μόνο χώρας ή πύρου. Στον αγρό, φυτεύουμε κατά τη φορά του ανέμου. Για ποιο λόγο τις γραμμές κατά τη φορά του ανέμου για να περνάει ο αίρας και να στεγνώνει τα φυτά. Έτσι, ανάμεσα από τις γραμμές, να μην έχουμε υγρασία. Καταστρέφουμε τα φυτά εθελοντές, καταστρέφουμε τα καπνοστελέχη και παραχώνουμε τα υπολήματα. Και η χημική καταπολέμηση είναι μια ασθένεια της οποίας η χημική καταπολέμηση, γιατί κάνουμε ξεκασμούς για τον περονόσπορο. Η χημική λοιπόν καταπολέμηση μπορεί να βασιστεί σε αγροτικές προειδοποιήσεις, γιατί είναι ένα παθογόνο το οποίο επηρεάζεται άμεσα από τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Και έχει έναν συγκεκριμένο ρυθμό βιολογικού κύκλου. Θα πρέπει να κάνουμε μελέτη των συνθηκών του περιβάλλοντος και πώς επηρεάζουν, αυτά είναι γνωστά. Και από εκεί και πέρα χρειάζονται διάφορες ειδικότητες επιστημών για να μπορέσουν να κάνουν ένα σύστημα πρόγνωσης. Συνήθως τα συστήματα πρόγνωσης βασίζονται σε κλιματολογικές παραμέτρους και σε βιολογικές παραμέτρους του παθογόνου, δηλαδή αριθμός πορείων που υπάρχουν σε μια συγκεκριμένη εποχή. Έτσι λοιπόν με την αγροτική προειδοποίηση μπορούν να μας πούνε πότε θα κάνουμε τον ψεκασμό. Υποτυπώδεις αγροτικές προειδοποίησης υπάρχουν από τις φιλότιμες προσπάθειες των συναδέλφων μας που είναι έξω στις εφαρμογές στα διάφορα περιφερειακά κέντρα και ινστιτούτα προστασίας φυτών. Λοιπόν, ο ψεκασμός πρέπει να γίνεται με κατάλληλες ουσίες είτε στο σπορίο είτε στον αγρό. Και ενώ τα χαλκούχα είναι φάρμακα τα οποία αντιμετωπίζουμε μεγάλη αποτελεσματικότητα τους περωνόσπορους, στον καπνό δεν επιτρέπονται γιατί δεν είναι τόσο αποτελεσματικά και κυρίως γιατί αλλιώνουν την ποιότητα του προϊόντος. Θα συνεχίσουμε με τον περωνόσπορο των άλλων δύο ξενιστών στη συνέχεια. Κάντε ένα μικρό διαλειμματάκι για να μας χθάσει ο χρόνος. Μόνο να αναφέρω ότι υπάρχει και περωνόσπορος των τεύτλων ο οποίος οφείλεται στον περωνόσπορο αφαρινόζα FSP-5 και αυτός έχει σπόρια και σποριάγγια και εδώ τα σπόρια λειτουργούν σαν πρωτογενές μόλισμα. Είδατε εδώ υπάρχει μια διαφορά. Τον καταπολεμούμε με ανθακτικές ποικιλίες. Δεν θα πω περισσότερα και πάμε στον περωνόσπορο του Ηλίανθο που είναι πολύ θεαματικός στα συμπτώματα του και είναι και μια ασθένεια που απασχολεί πάρα πολύ τις καλλιέργειές μας στην περιοχή του Εύρου. Το πρόβλημα του περωνόσπορου στον Ηλίανθο εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονο σε περιοχές όπου τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης των φυτών έχουμε χαμηλούτσικες θερμοκρασίες και βροχή. Εμείς πότε σπέρνουμε εδώ η Ηλίανθο? Λοιπόν, σας παρακαλώ πολύ μια και μήνατε να κάνετε ησυχία. Τώρα είμαστε λιγότεροι, να προχωρήσει η ώρα μας έτσι λίγο πιο μαλακά. Την άνοιξη, πότε την άνοιξη? Όχι, όχι τόσο νωρίς, αρχές Απριλίου. Μέσα στον Απρίλιο συνήθως παίρνουμε. Τον Απρίλιο λοιπόν, ακόμα αρχές Απριλίου στη χώρα μας δεν έχουμε τόσο πολύ ζέστη και μπορεί να βρέχει κιόλας. Και αυτές είναι συνθήκες σε κάποιες περιοχές που υπάρχουν και επιτείνουν το πρόβλημα. Βοηθούν τις μολύνσεις. Τα φυτά είναι ιδιαίτερα ευπαθείς στις 15 πρώτες μέρες της ανάπτυξής τους, γιατί μην ξεχνάτε ότι είναι και φυτά τα οποία αναπτύσσονται σε θερμές συνθήκες. Δεν είναι χειμωνιάτικο φυτό, είναι καλοκαιρινό. Άρα είναι πολύ πιο ευπαθές στις πρώτες μέρες της ανάπτυξής του. Η ασθένεια αυτή εμφανίζεται όπως και στον περνόσχρονο του καπνού, έχουμε διάφορες μορφές. Εκεί είπαμε τύξεις στο σπορίο, κυλίδες, διασυστηματική μόλυνση. Έτσι και εδώ έχουμε διάφορες μορφές ασθένειας. Και αυτές είναι σύψεις νεαρών φυταρίων, τύξεις δηλαδή, όπως αντίστοιχα είχαμε και στον περνόσχρονο του καπνού, διασυστηματική μόλυνση, η οποία είναι η κυριότερη και η πιο θεαματική από όλες και καμία σχέση με αυτό που λέγαμε στον καπνό, θα σας δείξω. Έχουμε κυλίδωση των φύλων, μια κυλίδωση φύλων η οποία δεν είναι τόσο θεαματική όσο η αντίστοιχη κυλίδωση στον καπνό. Και τέλος έχουμε προσβολή των ρυζών και της βάσης τους τελέχους όπου δημιουργούνται υπερπλασίες. Υπερπλασίες σημαίνει υπερβολικός αριθμός κυτάρων, διονγκώσης ή όγγι. Για τις τήξες και τις υπερπλασίες των ρυζών δεν μπορέσα να βρω φωτογραφία, σας κάνω μια περιγραφή. Οι σύψεις των νεαρών φυταρίων είναι κοινές σε πολλές καλλιέργειες και από διάφορα παθογόνα. Εδώ συγκεκριμένα στον Ηλίανθο έχουμε και τήξες και από τον Βερονόσπορο. Σύψεις δηλαδή νεαρών φυταρίων. Είπαμε ότι τα νεαρά φυτάρια είναι πολύ ευαίσθητα στις 15 πρώτες μέρες, οπότε μπορεί να νεκρωθούν όταν οι συνθήκες ευνοούν, δηλαδή κρύο και ψυχρός και πολύ υγρασία, και όταν επιπλέον υπάρχει και ηπερονόσπορος, είναι πιο αυπαθή. Έχουμε πρόοδοι νέκρωση των φυτών και πολλά κενά στο χωράφι από αυτές τις σύψεις των νεαρών φυταρίων. Όταν έχουμε υπερπλασίες ρυζών, τότε οι ρύζες μας είναι σαν ψωριασμένες, παρουσιάζονται δηλαδή σαν να έχουν όγκους να είναι φουσκωτές και να είναι ξεφλουδισμένες, αυτό σημαίνει ψωριασμένες, και είναι χαρακτηριστικό ότι σε αυτό το τύπο της ασθένειας δημιουργούνται πάρα πολλά ωσπόρια μέσα στους ιστούς, τους προσβεβλημένους, στο τέλεχος και στη ρίζα. Και πάμε να δούμε τη διασυστηματική μόλυνση. Αυτό εδώ το φυτό το λένε κλώσε. Βλέπετε πόσο κοντό είναι σε σχέση με το γειτονικό του φυτό. Τις κλώσες τις ξέρετε, ποιος είναι από χωριό. Τις ξέρετε τις κλώσεις. Ναι, πες Βεργινία. Η κότα, η οποία κλωσάει τα αυγά και μάλιστα μετά προστατεύει και τα μικρά της κοτοπουλάκια, την έχετε δει ποτέ. Το χαρακτηριστικό της είναι ότι κάθεται συνέχεια κάτω και έχει τα φτερά ανοιχτά και αν θεωρείς ότι τα κοτοπουλάκια της κινδυνεύουν, αναπουπουλιάζεται έτσι, φουσκώνεται πάντα από εδώ και από εκεί. Οπότε και αυτά εδώ τα φυτά είναι καθυσμένα κάτω, είναι σαν κλώσσες. Τι είναι αυτό καθυσμένο φυτό κάτω, δεν είναι καθυσμένο, απλά πάσει από ένα νυσμό. Άρα λοιπόν, ενώ ένα φυτό στην ορίμανσή του κανονικά θα έπρεπε να έχει από 1,5 μέχρι 2 μέτρα ύψος, ένα φυτό άρρωστο μπορεί να είναι από 10 πόντους μέχρι ένα μέτρο το πολύ. Έχουμε λοιπόν έντονο νανισμό στον περουνόσπρο του καπνού. Τα φύλλα γίνονται παχιά σαν δέρμα, πολύ παχιά σαν δέρμα, άκαμπτα, καρουλιάζουν προς τα κάτω και μετά γίνονται άκαμπτα. Και έχουν ένα μοσαϊκό περίεργο, πολύ ωραίο, άμα το δεις από πάνω, έτσι το φύλλο. Βλέπεις ένα μοσαϊκό έντονο που θα σας δείξω στις επόμενες φωτογραφίες. Και από την κάτω πλευρά βλέπουμε όλη την επιφάνεια, σε όλη την επιφάνεια να είναι διάχυτη, μία παχιά εξάνθιση, άσπρη. Το φυτό χάνει τον φωτοτροπισμό του. Τι είναι ο φωτοτροπισμός του Ιλιανθού? Κοριτσάκια, τι είναι ο φωτοτροπισμός του Ιλιανθού? Απαντήστε μου. Αγόρια. Μαρία, για πες μου. Το φυτό αυτό στρέφεται προς τον ήλιο, ακολουθεί την κίνηση του ήλιο όλη μέρα ο Ιλιανθός. Η κεφαλή του κάνει αυτή την κίνηση. Χάνει αυτή την ικανότητα. Επίσης χάνει τον αρνητικό του γεωτροπισμό. Δηλαδή μπορείς να τον δεις να γέρνει προς τα κάτω το κεφάλι του και να αναπτύσσεται η κορυφή του, αντί να πηγαίνει προς τα πάνω. Από προς ανατολής δεν τελείως. Εδώ βλέπετε φυτά που πάσουν από περονόσπωρο κάποια ηγεία. Τα άρρωστα εδώ ανάμεσα είναι κοντήτερα. Και εδώ είναι κοντά και ίσως φαίνεται και λίγο το μοσαϊκό. Μοσαϊκό τι σημαίνει? Το τρώμε. Το μοσαϊκό που τρώμε. Μήπως και το δάπεδο κάποτε που ήταν στη μόδα του δεκαετίου του 70 που τα κάναμε όλα μοσαϊκά. Τι λέγει για Κωνσταντίνε? Είναι οι κυλίδες που βγαίνουν από τα φύλλα και λόγω του ότι δημιουργείται αυτό το μοσαϊκό. Κωνσταντίνε μου, δεν είναι οι κυλίδες που δημιουργούνται πάνω στα φύλλα το μοσαϊκό, αλλά είναι η εναλλαγή πράσινου και κίτρινου πάνω στη φυλλική επιφάνεια. Είναι οι κυλίδες που δημιουργούνται μοσαϊκό το μοσαϊκό για αυτές, για να τις λέξεις. Ναι, αλλά θα πρέπει να είναι όλο το φύλλο, έτσι όπως το λες, είναι σαν να έχεις 2-3 κυλίδες, πρέπει να έχεις παντού, ο περονός πρός δημιουργεί μοσαϊκά. Ναι, αλλά αυτό δεν είναι μοσαϊκό. Οι ολογικές ασθένειες, εικόνες, η εναλλαγή πράσινου και κίτρινου. Βέβαια, σε κάποιες περιπτώσεις, περονός, σπορούς, το αμπέλι δημιουργείται μοσαϊκό. Γίνεται αυτό το κίτρινο με πράσινο, επειδή έχουμε πολλές κυλίδες. Κάποιες κυλίδες, όχι όλες όμως. Αυτές που έχουν μερικά καράβιστες σκήματα, γίνεται το κίτρινο με πράσινι. Αυτές που έχουν μερικά καράβιστες σκήματα, γίνεται αυτό το κίτρινο με πράσινι. Κοίταξε, τον περονός πρός του καπνού, όπως ήταν πριν, δεν μπορείς να τον πεις μοσαϊκό, γιατί κυκρινίζει όλο τελικά. Ενώ τον περονός πρός του αμπελιού, τώρα δεν τον έχετε υπόψη σας, βλέπετε ότι σε άλλες θέσεις είναι κίτρινο, σε άλλη πράσινο, κίτρινο, πράσινο, κίτρινο, πράσινο. Θα δείτε τώρα, ορίστε, αυτό είναι μοσαϊκό, βλέπετε εδώ. Τα μοσαϊκά σε παλιά σπίτια δεν έχετε δει, βρε παιδιά, στο δάπεδο, που έχει διάφορα χρώματα, μπλέκεται το ένα με το άλλο. Αυτό λοιπόν λέγεται μοσαϊκό, από τη συμπτωματωλογία, γενική φτωπαθολογία, δείτε τι είναι το μοσαϊκό. Εδώ λοιπόν βλέπουμε εναλλαγές του πράσινου με το ανοιχτότερο, πράσινο και κίτρινο. Και εδώ είναι η έντονη εξάνθιση, βλέπετε, που φαίνεται στην κάτω επιφάνεια του φύλου διάχυτη και πολύ παχιά, δεν είναι τόσο αραχνό ηφαντίο όπως ήταν του καπνού. Εδώ έχουμε κυλιδώσεις στα φύλλα, δεν έχουμε τίποτα κυλιδάρες τεράστιες, είναι συνήθως έτσι πολυγωνικές, σαν η καθημεία να αποτελείται από πολλά στίγματα δίνουν την εντύπωση. Η προσβολή γίνεται από ζωοσπόρια τώρα, ακούμε κάτι άλλο. Ζωοσπόρια, από πού βγαίνουν τα ζωοσπόρια? Μέσα από τα σποριάγγια και είναι ανεξάρτητη από τη διασυστηματική μόλινση. Στη διασυστηματική μόλινση δεν έχουμε τέτοια, είναι τελείως ανεξάρτητη αυτή η προσβολή. Λοιπόν, το όνομά του είναι Πλασμοπάρα και όχι Περονόσπορα. Πλασμοπάρα Χαλστέντι. Παράγειοσπόρια και ζωοσποριάγγια. Έχουμε βάλει μπροστά το ζωο τώρα στα σποριάγγια, γιατί αυτά δίνουν ζωοσπόρια. Διαχυμάζει με τα ωσπόρια του, τα οποία είπαμε δημιουργούνται σε μεγάλους αριθμούς, όταν έχουμε προσβολή των ρυζών και επίσης διαχυμάζει και στο σπόρο, εντός του σπόρου σε φυτά, σε σπόρο ο οποίος προέρχεται από τη διασυστηματική μόλινση. Τα ωσπόρια τώρα θα μας δώσουν ζωοσποριάγγια, δηλαδή βλαστάνει το ωσπόριο, δίνει ζωοσποριάγγιο και το ζωοσποριάγγιο θα απελευθερώσει ζωοσπόριο, που θα κάνει τη μόλινση από τη ρίζα. Και στα φύλλα, για να έχουμε κυλίδωση φύλλων δευτερογενής μολύνσης, να έχουμε στην περίπτωση αυτή δευτερογενής μολύνσης, αυτή τη δουλειά την κάνουν νέα ζωοσπόρια που δημιουργούνται πάνω στα ζωοσποριάγγια τα οποία δημιουργούνται πάνω στις κυλίδες. Μετά θα σας δείξω βίντεο και θα ικανοποιηθείτε από όλα αυτά που λέω και σας κουράζω σήμερα. Εδώ είναι μία εικόνα από απελευθέρωση ζωοσπορίων. Αυτό είναι το ζωοσποριάγγιο και εδώ είναι αυτά που θα απελευθερωθούν, αλλά θα τα δείτε καλύτερα, που απελευθερών, θα τα δείτε καλύτερα στο βίντεο. Και εδώ είναι οι σποριαγγιοφόροι που είναι διαφορετικοί από του περονόσπορα. Εδώ οι απολύξεις τους είναι κάθετες η μία με την άλλη και πιο αγκαθωτές. Διατηρείτε με τα ωσποριά του για πάρα πολλά χρόνια. Αυτός είναι ο κανονικός ρόλος κάποιων ωσπορίων, να μείνουν στο έδαφος για πάρα πολλά χρόνια. Επίσης, διατηρείτε σαν μικίλιο σε ζωντανούς ιστούς, όπως είναι ο σπόρος. Οι ευνοϊκές συνθήκες για τη μόλινση είναι γύρω στους 20 βαθμούς, το στρογγυλοποίησα, το βιβλίο σας λέει 18-23, έχω το έκανε 20 για να το θυμώσετε πιο εύκολα. Και με έντονο φωτισμό. Και Βυργινία θέλει να γράψει, αλλά εγώ θέλω να ολοκληρώσω το μάθημα. Έλα μωρέ, αφού θα πάρετε τις διαφάνειες τώρα, τι γράφεις? Υπάρχουν οι διαφάνειες, τυκλοφορούν ήδη, υπάρχουν στον blackboard, αυτό έλεγα πριν, υπάρχουν και στη βιβλιοθήκη από πέρυσι. Ορίστε. Πάρτε τις από τη βιβλιοθήκη, θα τις ανοίξουμε και αυτές, αλλά θέλω να βάλω τις φετινές, όλα υπάρχουν κάποιες μικρές τροποποιήσεις, γιατί να σας ανοίξω τις περσινές. Αλλά μπορείτε να πάρετε τις παλιές από τη βιβλιοθήκη και να διαβάζετε. Λοιπόν, η βροχή είναι κρίσιμος παράγοντας για τη μόλινση, σας εξήγησα τις πρώτες 15 ημέρες και όταν συνδυάζεται και με χαμηλή θερμοκρασία. Αντιμετωπίζουμε ανθεκτικές ποικιλίες με σπορά σε εδάφη τα οποία ευνοών τη γρήγορη ανάπτυξη των φυταρίων, για να μην έχουμε σύψης νεαρών φυταρίων, να μην έχουμε προσβολές των νεαρών φυτών και προσβολές των ρυζών. Ορίστε. Στον καπνό έχουμε τόσα πολλά χαρακτηριστικά που πρέπει να προσέξουμε. Αν πάρετε να διαβάσετε το αντίστοιχο μάθημα για τον καπνό, έχετε το τάδι χαρακτηριστικό, το δίνα χαρακτηριστικό, εκείνο χαρακτηριστικό, το άλλο χαρακτηριστικό, που είναι λίγο δύσκολο να τα συνδυάσεις όλα αυτά σε ανθεκτικές ποικιλίες. Αποφεύγουμε τα βαριά, υγρά, επίπεδα χωράφια που δεν στραγγίζουν και δεν ευνόουν τη γρήγορη ανάπτυξη των φυταρίων. Συλλέγουμε σπόρο από υγιή φυτά για να μην έχουμε μη κύλιο μέσα στο σπόρο. Κάνουμε ψησπορά μεσιτηρά. Ο ηλιάνθος πιάνει πιο πολύ, έξαρτα από την εποχή βέβαια, γιατί άλλες φορές είναι το προϊόν να μη βέτε καλά, άλλες φορές δεν να μη βέτε καλά. Κάνουμε ψημότερη σπορά, έτσι ώστε να ξεφύγουμε από τις χαμηλές θερμοκρασίες που είναι αντίξοες για το φυτό τις πρώτες 15 μέρες. Καταστρέφουμε τα υπολήματα και τα φυτά οι θελοντές. Μπορούμε και να απολυμάνουμε το σπόρο και σε κάποιες χώρες κάνουμε ψεκκασμούς φιλόμετρος, εμείς δεν κάνουμε. Να σας δείξω τα βιντεάκια για να δείτε πώς απελευθερώνται τα ζωοσπόρια. Εδώ βέβαια αυτός μας μιλάει για φυτόφτωρα νικοτιάνα, είναι κάτι άλλο, ένας άλλος οργανισμός, αλλά δεν πειράζει. Εγώ θέλω να σας δείξω πώς απελευθερώνται τα ζωοσπόρια. Δεν έχει λόγια, έχει μουσική. Αν θέλετε να ακούτε τη μουσική θα σας βάλω το μικρόφωνο. Θα περιμένετε λίγο για να το ξαναπέξω. Αυτό είναι πάρα πολύ γρήγορο, κρατάει μερικά δευτερόλεπτα. Αυτό το οποίο βλέπετε σε αυτό το σύντομο βιντεάκι είναι απομόνωση παθογόνου. Αν δεν θέλετε να το δείξω, να μην το δείξω. Ή θα το δείξω και θα το δείτε ή θα κουβεντιάζετε. Αυτό που σας φαίνεται σε αυτό το μικρό το βίντεο είναι απομόνωση παθογόνου. Δηλαδή βάζουμε τον ιστό του φυτού που έχει την ασθένεια πάνω σε θρεπτικό υλικό και από εκεί αναπτύσσεται ο οργανισμός, ο μίκητας ή ο ομίκητας. Και τώρα θα δείτε, φυσικά η λήψη έχει γίνει σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, υπάρχει αυτή η τεχνική και μετά τα παίζεις γρήγορα και τα βλέπεις. Η όλη αυτή διαδικασία δηλαδή κρατάει κάμποσες ημέρες που τη βλέπετε εσείς τώρα σε μερικά δευτερόλεπτα. Από τον ιστό λοιπόν τον ασθενεί αρχίζει και μεγαλώνει το μικύλιο, αναπτύσσεται κυκλικά το μικύλιο. Λοιπόν να το ξαναπαίξουμε. Αυτό ήταν. Αυτό είναι το μικύλιο του που αναπτύσσεται γύρω από το ασθενές ρυζίδιο. Λοιπόν και το άλλο με την απελευθέρωση των ζωοσπορίων. Θα δείτε σποριάγγια, ζωοσποριάγγια πώς απελευθερώνουν. Ακούγεται. Και μετά αυτά αρχίζουν και κολυμπάνε, έχουν μαστίγια. Θέλουν υγρό μέσο, τα σποριάγγια, συγγνώμη τα ζωοσπόρια, υγρό μέσο για να μετακινηθούν. Γι' αυτό οι αρρώστιες αυτές ευνοούνται από υγρά εδάφιο, όπου γίνεται η μόληση από έδαφος. Τώρα είπαμε, προσβάλλονται οι ρίζες του καπνού, πρέπει να υπάρχει νερό για να κολυμπήσουνε αυτά. Ή νερό πάνω στη φυτική επιφάνεια για να κολυμπήσουνε πάνω στο φύλλο και να κάνουνε μόληση στα φύλλα. Zombie Chase ήταν η μουσική. Είχα και ένα άλλο, γιατί δεν το πήρα, είχα και ένα άλλο, θα σας το δείξω στη φυτόφθορα, δεν πειράζει, με τα σπόρια πώς κολλάνε πάνω στη ρίζα. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την υπομονή σας και δεν έπαιξα εγώ, έπαιξε αυτός που το έφτιαξε το πίντεο. Θα τα πούμε την Παρασκευή και την Δετάρτη με όσους κάνουν εργαστήριο. Καλό απόγευμα! |
