| Το ζήτημα του γλωσσικού λάθους. Ορισμός και προβλήματα, κατηγορίες γλωσσικών λαθών και η ερμηνεία τους, λάθη που αφορούν το γλωσσικό σύστημα , λάθη που αφορούν τη χρήση της γλώσσας και λάθη που αφορούν τη γραπτή μορφή της γλώσσας.: Επίσης, ένα άλλο θέμα είναι το θέμα της Ορθογραφίας, το θέμα των γλωσσικών δανείων, των ξένων λέξων, των ευρωεισμών, οι γραμματικές, τα λεξικά, κλπ. Πάρα πολλά πράγματα έχουν υποθεί και γραφτεί για τον γλωσσικό λάθος. Αδύνατον να τα φίξει κανείς όλα αυτά τα πράγματα. Θα περιοριστούμε σε δύο ποινά. Το ένα είναι τι γίνεται με τον γλωσσικό λάθος στη Δημοσιογραφία, που μας ενδιαφέρει περισσότερο, και το άλλο είναι ορισμένα βασικά πράγματα για το τι είναι ο γλωσσικός λάθος και πώς πρέπει να το αντιμετωπίζει κανείς. Θα ξεκινήσω με μία μικρή ανθολόγηση λαθών, που είναι συγκεντρωμένα σε διάφορα τεύχη. Η Ακαδημία Αθηνών κάθε τόσο βγάζει ένα περιοδικό το οποίο λέγεται Αρχείο Νεολογισμών και Ορολογίας και στο μεγαλύτερο του μέρος τι κάνει, αποδίδει στα ελληνικά όρους διαφόρων επιστυμών. Στην αστρονομία έχει εκατοντάδες όρους και τους αποδίδει στα ελληνικά ώστε να περνάνε στις επιστυμονικές κοινότητες. Στο τελευταίο μέρος έχει διάφορα τέτοια πράγματα όπως αυτά που θα δούμε και νομίζω ότι έχουν ένα ενδιαφέρον, για να σας φάνω λίγο περίεργα, γραμματικά σφάλματα και λανθασμένες φράσεις. Επειδή προέρχονται από εφημερίδες έχει ενδιαφέρον να τα δούμε σαν αφορμήση για να ξεκινήσουμε τη συζήτηση για τον λογικό λάθος. Παραβρίσκομαι και παρέσταμαι. Δεν θα μείνουμε σε όλα. Το δεύτερο αυτό εδώ νομίζω αξίζει να προσεχτεί και ήθελα και κάτι να συμπειρώσω από αυτό. Αυτό προσέξτε το λιγάκι. Δηλαδή τι το γίνουμε και το κάνω είναι το πρώτο βοηθητικό και το δεύτερο επιβοηθητικό. Αυτά είναι κούφια ρήματα. Δηλαδή στην πραγματικότητα δεν σημαίνουν τι σημαίνει το κάνω. Είναι κάτι σαν το gift της Αγγλικής. Μπορείς να το παντρέψεις με χίλια πράγματα. Όταν χρησιμοποιείς το κάνω, το βάζω ή το περίφημο υπάρχω, το οποίο υπάρχω, έχει δύο σημασίες. Η μία είναι, ας το πούμε με όρους Αγγλικής, του there is και του exist. Κανονικά το υπάρχω, να το χρησιμοποιείς με την έννοια του exist. Το ότι κάτι είναι σε λύπαρξη, όχι σε ανυπαρξία. Αλλά έτσι όπως το χρησιμοποιούν ειδικά στο δημόσιο λόγο, ο δημοσιογράφης, η πολιτική και ένα σωρό άλλοι, έχει γίνει μια κατάκληση παρόμοια με αυτήν. Αλλά ποια είναι η επίκτωση αυτού του πράγματος, γιατί είναι κακό να χρησιμοποιούμε το γίνω με το κάνω. Γιατί στη θέση τους υπάρχουν ένα σωρό άλλα ρήματα, όπως αυτά που βλέπετε παρακάτω, συγκαλώς, συγκροτόδια, κλπ κλπ κλπ, τα οποία χάνονται και έτσι ο λόγος γίνεται πιο ουδέτος. Αυτό που βλέπαμε προηγουμένως, δηλαδή αυτό το αδιάφορο γράψιμο είναι γράψιμο το οποίο στηρίζεται ακριβώς σε λέξεις οι οποίες είναι κοινόχρηστες, είναι προβλέψιμες, ανήκουν στον παθητικό λεξιλόγιο. Δηλαδή όταν γράψεις ένα σχολιαστικό κείμενο, σου φτάνει το γίνω με το κάνω, το δίνω, το παίρνω, το βάζω. Μα αυτά είναι παιδιάστηκες λύσεις. Επομένως και χωρίς να σημαίνει αυτό ότι θέλουμε τέτοιο καλά πανταλόγιο λεξιλόγιο και αυτό δεν είναι λάθος του γραμματικού λάθος. Αλλά όπως και εδώ ήθελα να ανοίξω μια μικρή παρέχθηση θα προκύψει και από αυτά που θα πούμε ότι στο μυαλό μας όταν ακούμε λάθος δεν ακούμε πιο πολύ την ιδέα του γραμματικού λάθος ή του συντακτικού λάθος, έτσι δεν είναι. Δεν είναι όμως μόνο αυτό λάθος. Υπάρχουν και λάθη πολλών άλλων ιδών και κυρίως αυτά είναι τα πιο δύσκολα να τα διορθώσει κανείς. Ας πούμε εδώ η επιλογή μιας πιο σπάνιας, πιο ακριβούς στη σημασία της λέξης είναι λάθος με μια ευρύτερη έννοια. Ή ξέρω εγώ το να μην διαλέξεις το κατάλληλο ύφος. Επίσης και αυτό είναι μια ακατάλληλη δηλαδή το λάθος σημαίνει σωστό μη σωστό στην περίπτωση που έχεις κανόνα αλλά στην περίπτωση του ήθους και του λεξιολογίου και λοιπά δεν έχεις κανόνα, έχεις καταλληλότητα μη καταλληλότητα, αποτελεσματικότητα ή μη αποτελεσματικότητα ή αν θέλετε νοστιμιά, θα χρησιμοποιήσουμε μια μεταφορά μαγερική, ή μη νοστιμιά της γραφής, το άνθρωπος να το γράψουμε. Οπόμενως αυτό που έχω εγώ και πολλοί άλλοι φυσικά στο μυαλό τους όταν μιλάμε για λάθης γλώσσας δεν είναι μόνο ή τόσο τα γραμματικά όσο τα λάθη που έχουν να κάνουν με χρήσεις, με ύφος, με επίπεδα ύφους κλπ. Έχει και μερικά παραδείγματα, δεν ξέρω, θα συμφωνούσατε να λέει κανείς δωροδοκία και όχι λάδωμα εφοριακού πηχή. Πού να το λέει αυτό στις δημοφιλίες? Το γράφει, να το, οπουδήποτε, σε μια είδηση. Γιατί ποιος λέει? Το δωροδοκία αντί του λάδωμα εφοριακού. Ποιο πολύ γράφει αυτό το δωροδοκία. Ναι. Γιατί κατά αποθόγραφο ούτε ρεμούλα έχω δει εγώ, ούτε αμάδο. Αυτά είναι παραδείγματα από εφημερίδες, δεν τα επινόησα. Ναι, ναι, αλλά είναι λογισμένο. Ισχύει το αντίθετο και χειρότερα. Νομίζω ότι το αντίθετο ισχύει. Ναι, γερή μπάζα, ρεμούλα, κανόνι, ο υπουργός κουκούλωσε το σκάλο, αυτό δεν δε λέγεται. Αντί συγκάλυψε. Και τα ανεδενεί το ρέμα στα μπλοχτά. Στα μπλοχτά και έχει και πολλά άλλα. Τα ομοσχέδια πέρασαν στη ζωή, αυτά έχουνε γραφτεί, δεν είναι επινοημένα. Τα έκαναν πλακάκια. Τα έκαναν πλακάκια. Επιχείρησε μια αστυνομική δίσκη να σκοτώσουν κάποια εικόνα που κλάπε και από εκκλησία, φαντάζομαι, έτσι. Να τις σκοτώσουν στη μαύρη αγορά, αν δεν την έννοια. Αντί να την πουλήσουνε. Τα έφτιαξε του εθνικού με τους ιθοποιούς. Τα συμφώνησε, συμφιλιώθηκε. Ή έχουνε... Καλά, υπάρχει ένας συντηρητισμός γενικά στις προτάσεις που κάνει η Αγκαδημία Αθηνών, αλλά έχει και ένα ενδιαφέρον. Η χρήση ξένων λέξεων είναι ένα άλλο θέμα, το οποίο σχετίζεται με το ίπο, δεν είναι θέμα πολύ σπουδάστος. Το φρενάρω αντί του αναστέλω. Το φρένω αντί του περιστολεί. Το ρελαντίαντι. Όπως βλέπετε είναι μια διάκριση ανάμεσα σε ξένα δάνεια και σε λόγια συλλέξεις οι οποίες υπάρχουν. Κατά τη γνώμη του συντάκτη, αποφεύγονται ή δεν επιλέγονται παρασπιντώς. Και άλλα παραδείγματα. Ξένες λέξεις. Ελλητικός ή ελληπίστικος. Το κουλουάρε μένου τα είναι παραξέδισμα. Το κουλτούρα-πολιτισμός μπορούν να εναλλαγούν πάντα. Έχουν την ίδια σημασία. Δεν έχουν, νομίζω δεν μπορείς να τα εναλλάξεις πάντα. Να αλλάξουμε την παιδεία. Το πιο νιέρικος ή πιο νιέρικος ακραίο του θεωρώ. Ας το αφήσουμε. Ρεμιζιονισμός. Καλά αυτό πιο πολύ για αριστερά έντυπα. Σλόγκαν σύνθημα δεν ταυτίζονται απόλυτα. Σπέκουλα και οδοσκοπία. Φόρμες, τύπι, φραξιονισμός. Δεν είναι όλα. Το hit και το επιτυχή αυτό νομίζω είναι κάτι που μπορεί να εναλλαγεί. Έχει μερικά παραδείγματα που τα θεωρεί πολύ προφορικά. Ίσως πολύ λαϊκά. Από τίτλους. Καυγά στο φινάλι της Φιέστας. Ρεσάλτο σε τάγκερ με κοντραμπάντο. Η High Society. Το Society δεν το έχω ξαναδει έτσι να γράφετε. Το έχετε δει. Στο σόου τον αισθέτη της μόδας. Και το αισθέτη επίσης της μόδας. Έχει μετά από ραδιόφωνο και τύπο. Τα τεκτενόμενα αντί τα συμβαίνοντα. Αυτό είναι συνηθισμένο λάθος. Ο τεκτενόμενος έχει αρνητική φόρτιση. Εξερευνούν, αντιερευνούν. Αυτά είναι λάθη. Λεξιολογικά, σημεσολογικά. Η γραβάτα στιγματίζει το δίσκημο του. Αν το στιγματίζω δεν σπιντονίζω. Υπογραμμίζω. Στο πλοίο επιεμβαίνουν. Καλά αυτό είναι ακραίο. Διακόσια ραδιόφωνα επιβένουν. Το γνωστό φανταστικό καπέλο. Καλά αυτό, άντε να το διορθώσεσαι. Ανακηρύχθηκε αντιαναμπορεύτη. Α, αυτό είναι ένα κλασικό λάθος. Ότι κάποιος διαπραγματεύεται ένα θέμα. Αντί του σωστού πραγματεύεται. Το διά σημαίνει ανάμεσα σε δύο. Το σαν και ως. Να, στο νομοσχέδιο υπάρχει αντιστορροπία. Εγώ αυτό το πράγμα μένα δεν μου αρέσει. Θα προτιμούσα το παρατηρείτε. Αξίζει να σημειωθεί ό,τι διάφορες άλλες εκφράσεις. Γιατί το υπάρχουν. Νομίζω ότι είναι ένα πολύ πρόχειρη λύση. Α, αυτό συνεπάγεται και με. Αντί συνεπάγεται κάτι. Το θα καταβάλεις συνεχώς. Αυτά τα δύο και ένα λάμδα που τα κάνουν πάρα πολύ λάθος. Εγώ βάζω να το διωθώνω. Όταν έχεις διάρκεια είναι δύο. Όταν έχεις στιγμίο είναι ένα. Απόταν θείτε από τα θείτε. Το άγο αγάγο άλλο πάλι βάσανα. Κι αυτός τα σύνθετά του. Με λαμψός με λαμψός. Και επίσης η κλήση των τριτόκλιτων επιθέτων. Όπου γίνονται πολλά λάθη. Γιατί δεν χρησιμοποιείται η τρίτη κλήση πια ουσιαστικά. Αυτό αποτελεί το μίζονα θέμα. Αντί το μίζοθέμα. Η λεωφόρο Αθηνών. Η μέθοδο. Οι πλήρες ανακαλύψεις. Το η πλειοψηφία το οποίο λέγεται πάρα πολύ συχνά. Αντί του πλειονότητα. Συνδράμμα αντισυντρέχω. Είμαι συγκρατής. Είναι μετά είναι ακραία. Το πλοίο ήταν σεσημασμένο. Αντί έχει επισημανθεί. Εξιεπίτηδες, αντιεπίτηδες. Το κ, το οποίο κανονικά δεν πρέπει να γράφεται. Να γράφει ό,τι να λέγεται. Αλλά πρέπει να είναι ολόκληρο. Και πολλά άλλα. Δεν χρειάζεται να τα δούμε όλα. Ας πάμε λίγο στη θεωρία η οποία είναι πολύ απλή και πολύ χρήσιμη για να μας προβληματίσει και να μας διαμορφώσει έτσι μια εικόνα. Πριν πάμε στη θεωρία. Θέλω να σας δείξω με κάποιες όθυλα βιβλίων τα οποία θεωρώ χρήσιμα, βοηθήματα για κάθε άνθρωπο που ασχολείται παγκοσματικά με τη γλώσσα και που γράφει και μιλάει τακτικά. Δεν είναι όλα. Είναι πάντως αρκετά και είναι εύκολο να τα βρει κανείς. Αυτό από αριστερά είναι ένα μικρό εναντικά εύκολο σύνολο που έχει γράψει ο Μαρωνίτς, στέλνωσαν όνομα να το ξέρετε, καθηγητής στη φιλοσοφική εδώ για πολλά χρόνια και δάσκαρός μου. Αυτό είχε δημοσιευθύνονται ταχυδρόμο, το περιοδικό παλιότερα. Είναι αυτό που λέει ο τίτλος. Εν εμπόδιο της οφείλας γραφής ένας αρκετά πρωτότυπος και με παραδείγματα ορθογραφικός οδηγός. Εύκολα το βρίσκεσαι κανείς, νομίζω υπάρχει και ηλεκτρονικά. Ο Λιβουλής ήταν και αυτός καθηγητής στη φιλοσοφική, αυτός δασκαλός μου, έχει βγάλει δύο τέτοια, αυτό είναι το πρώτο βιβλίο. Ήταν εκπομπές στο ραδιόφωνο του για διάφορα θέματα που έχουν να κάνουν με την καλή χρήση της βρώσας και αυτό μπορείτε να το βρείτε και έτσι βιβλιοθήκες. Αυτό της Μπαζαφή είναι ένα από τα πολύ πολύ γνωστά, όχι χωρίς προβλήματα, αλλά με μια έτσι αγάπη για την καλή χρήση της βρώσας γραμμένο. Αυτό είναι ένα βιβλίο, το οποίο χωρισμένου σε κεφάλαια και δεν αφορά μόνο τα θέματα της ορθογραφής και της ταινιένια, αλλά και σε θέματα μεταγραφής των ονομάτων, χρήσης της βιβλιογραφίας κλπ. Αυτό το βιβλίο υπάρχει και δεύτερο τεύχος. Τώρα τελευταία φιλοφορία έχει και αυτά τα δυο, το δεξιά πιο πολύ νομίζω το έβλεπα στις προθήκες των βιβλιοπολίων. Δεν έχει καμιά ιδιαίτερη πρωτοτυπία, αυτό είναι λιγότερο γνωστό, το κόκκινο βιβλιάκι του κειμενογράφου δεν έχει καμιά σχέση με τους κόκκινους, θέλει να πει ότι είναι σημαντικό. Αυτό είναι πολύ καλό αυτό το συγκεκριμένο, αν μπορείτε να το βρείτε κι αυτό μου φαίνεται ίσως ηλεκτρονικά, είναι αρκετά λεπτομερές και με φροντίδα γραμμένο. Και δύο ακόμη βιβλία πιο, πώς να πω, προβληματισμού πάνω στην γλώσσα, δεν τα έλεγε κανείς ορθογραφικός οδηγούς με τίποτε. Ο Γιάννης Χάρις είναι πολύ γνωστός αρθρογράφος των νέων, δεν είναι τώρα πλέον, αλλά για πάρα πολλά χρόνια έγραφε. Αυτά τα κείμενα του έχει μαζέψει και έχει ένα ωραίο ιστολόγιο δικό του. Τα έχει μαζέψει σε δύο τόμους. Αυτός είναι ο δεύτερος, η Γλώσσα τα Λάθη και τα Πάθη, όπου αναφέρεται σε ποικιλία προβλημάτων που έχουν να κάνουν με τη γραφή κυρίως και με ορθογραφικά ζητήματα. Και ο Σαραντάκος, ο οποίος δεν είναι γλωσσολόγος, αλλά ιθανικός άνθρωπος, έχει μια τεράστια αγάπη για τη γλώσσα και για την ιστορία της γλώσσας. Και αυτός έχει γράψει διάφορα κείμενα, τα οποία συγκέντρωσαν σε αυτόν τον τόμο και αυτό είναι ένα ενδιαφέρον βιβλίο. Τώρα πάμε λίγο σε αυτό το κείμενο που υπάρχει μέσα στο Νεκυκλοπεδικό Εδηγό, να το δούμε λιγάκι για το γλωσσικό λάθος. Για να μιλήσεις για λάθος, πρέπει να υπάρχει κανόνας, αλλιώς δεν έχει νόημα. Μιλάμε λοιπόν για γλωσσικό λάθος, λένε και οι συνάδελφοι, επειδή υπάρχει αυτό που λέμε γλωσκή νόρμα. Γλωσκή νόρμα δεν είναι απλώς οι κανόνες της γραμματικής, είναι κάτι ευρύτερο, είναι αυτό που λέμε την υποποίηση της γλώσσας. Δηλαδή ο τρόπος που σε κάθε χρονική περίοδο, περίοδο όχι καθεμένα αλλά σε μια βρύτερη χρονική, σαν χρονικό άνοιγμα μεγαλύτερο, οι γραμματικές, οι οποίες αλλάζουν. Δηλαδή αν την κάνεις στην ιστορία της γραμματικής θα βρει σημαντικές αλλαγές από τη μια στην άλλη, που ξέρω εγώ 20 αιτίας σε 20 αιτία, ας πούμε, περίπου. Επειδή λοιπόν υπάρχει σ' όλες τις γλώσσες του κόσμου, βλάπιστον στις δυτικού τύπου χώρες, υπάρχει αυτό που λέμε standardization, δηλαδή η τυποποίηση, η γλωσσική πώς πρέπει να μιλείται η γλώσσα στη δημόσια σφαία αλλά και στην ιδιωτική επικοινωνία. Γι' αυτό η απόκλειση από αυτή την νόρμα, η αγνώηση αυτής της νόρμας ακόμη, προσέξτε, ακόμη και, πώς να το πω, νόμιμες μορφές όπως είναι οι διάλεκτοι, έτσι. Οι διάλεκτοι δεν υφακούνε στη γλωσσική νόρμα, είναι παλαιότερες μορφές, κυρίως προφορικού λόγου, ακόμη κι αυτές μπορεί να θεωρηθούν γλωσσικά λάθη. Κυρίως όμως μιλάμε για τα λάθη που κάνει ο αστός, ο άνθρωπος δηλαδή των πόλεων, μικρόπαιδι, μεγαλύτερος, όταν παραβιάζει κανόνες γραμμικοσυντακτικούς αυτής της γλωσσικής τυποποίησης. Έχουν και κάποιες φωτογραφίες εδώ έτσι για να το διαθέσουμε. Αυτός που έκλεψε τα κουπιά δεν τα επιστρέψει να τα κάνει ο φαντερίτσις, καλό, για να το επιστρέψει. Τα άλλα είναι ορθογραφημένα. Λίγο πολύ αυτό που λέει διαφάνεια αυτή το e-par, από εδώ ήθελα μόνο να κρατήσουμε το τελευταίο, το ρύθμιση και περιγραφή, δηλαδή έχει πολύ μεγάλη σημασία και αυτό φαίνεται και στις διάφορες γραμματικές. Εάν το γλωσσικό λάθος το αντιμετωπίζεις με τρόπο διορθωτικό, πώς πρέπει να το αποφύγεις, ή αν το εξηγείς, γιατί αυτό το κείμενο που θα βήθηκε στο βιβλίο σας προσπαθεί να εξηγήσει γιατί γινόταν και ποιες είναι οι κατηγορίες των λαθών. Συνήθως όμως η προσέγγιση είναι ρυθμιστική, ότι πρέπει να αποφεύγουμε αυτό, να μην κάνουμε αυτό και το καθεξής. Πάει μια λεπτή διαφορά ανάμεσα στα δύο. Εδώ να πω και το εξής, ένα βιβλίο να αναφέρω, σου το έχω πει κι άλλη φορά, που το θεωρώ δεν είναι το μόνο αλλά είναι το πιο εύκριστο. Εάν το φιλομετρήσετε και το θεωρώ πολύ καλό δώρο προς τον εαυτό σας, είναι η νεολική γλώσσα του Πίτερ Μάκριτς. Ένα βιβλίο που έχει προφορήσει αρκετά, μεταβρασμένο σε εντός σπατάκι, πρωτογράφει και στα αγγλικά βέβαια από έναν πολύ σημαντικό φιλόλογο και φιλέλλινα, ο οποίος αφιέρωσε πολλά χρόνια προσωπικών παρατηρήσεων, κρατήματος σημείωσεων και λοιπά, για να γράψει το βιβλίο αυτό. Γι' αυτό έχει και πολύ ωραία παραδείγματα. Αυτό στην καραυστικά είναι περιγραφή, δηλαδή αυτό που από μια σκοπιά θεωρείται λάθος, σε αυτό το βιβλίο θεωρείται πικιλότητα, δηλαδή επικοιλωμορφία σε ό,τι αφορά είτε τη φωνολογία είτε τη μορφολογία ή τη σύνταξη κλπ. Δεν έχει στόχο δηλαδή να πει ποιο είναι το σωστό. Καταγράφει το πώς λέγεται κάτι στα διάφορα επίπεδα της γλώσσας. Το αναφέρω λοιπόν γιατί εκεί μπορεί καλύτερα να καταλάβει πολύ καλά τη διαφορά ανάμεσα σε αυτό που συνήθως μας έρχεται στο μυαλό. Αυτό είναι λάθος, πες το έτσι και κάτι υπάρχει. Ακριβώς λοιπόν επειδή υπάρχει η τυποποίηση γι' αυτό μιλάμε και για λάθος. Για τρία να σου πετύχουν διαδίκτυο και άνθρωπος. Το ορθοπεδικός γιατί γράφεται με αρθρογιώρτα. Γιατί ξέρεις με το παιδί. Αυτό είναι θέμα ετοιμολογίας. Οι ταβέλες των ορθοπεδικών το γράφουν σωστά, το ξέρουν αυτό. Τώρα μου θύμισες και το χειρούργος χειρουργός. Άντε να πεις σε έναν χειρουργό ότι είναι χειρούργος. Αυτό το προσπερνάω. Τα προσκάλα δεν είναι αθώα πράγματα γι' αυτό και όπως ο Στάλεν είναι συνάδελφη αφενός και μάλιστα σε ένα άρθρο μου παλιότερο που θα σας στείλω και όταν έχουμε τον χρόνο λίγο να το δούμε. Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι ότι οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι, κυρίως οι παλιότεροι και του γραπτού τύπου με αρκετά μεγάλη ευκολία κακίζουν τους νεότερους σε κείμενά τους. Και λένε ότι είναι ανεπαρτίες και λοιπά. Δεν είναι δηλαδή κάποιοι τρίτοι που το λένε αυτό. Οι ίδιοι οι παλιότεροι ήταν πιο αυστηριακό της περιμένηση ό,τι αφορά τη χρήση της γλώσσας. Έχουν γράψει και αρκετά κείμενα, έως και βιβλία, όπως ο Καριζής. Αυτό είναι η μία συνέπεια, ο κοινωνικός ασθηματισμός αυτού που κάνουν γλώσσες καλάθι με βάση την αφόβηση στην νόρμα. Και το δεύτερο είναι, και στην Ελλάδα το βλέπουμε αυτό πάρα πολλές φορές και δεν έχει πάψει να συμβαίνει, έχουμε κινήσεις καθαρισμού, δηλαδή αποκατάστασης των γλωσσικών λαθόνων, όπως και σε αυτό το τέλος της Ακαδημίας Αθηνών που σας έδειξα. Δηλαδή πάρουν πάρα πολλοί άνθρωποι οι οποίοι πιστεύουν ότι υπάρχει η ελληνική γλώσσα άπαξ διαμορφωμένη και ότι πρέπει να ακολουθούμε απαρέγκλητα. Και ένα χειμωριστικό ενάντια στην αστική ορθογραφία. Αυτό έχει να κάνει με την διασκαλία της γλώσσας, δεν μας αφορά το προσπερνάω. Εδώ ήθελα να σταθούμε. Κατηγορίες γλωσσικών λαθόν σωθείς αναφέρθητα και προηγουμένως. Καταρχήν μια μεγάλη κατηγορία είναι τα λάθη του γλωσσικού συστήματος, δεν μπορεί να πει κανείς ότι δεν υπάρχουν. Την ποιότητα του συμμείτη, νομίζω την αναφέραμε ή όχι, την ποιότητα. Αυτό το φαινόμενο λέγεται συνείσεις. Δηλαδή να διαβάσεις το διάρρυξη ως διάρρυξη επειδή υπάρχει το διαβάζω. Ειδικά με το δια υπάρχουν λέξεις που διαβάζονται συνειδημένες όπως το διαβάζω. Βλέπετε λίγο την απόδοση εδώ με αυτό το J. Ενώ το διάρρυξη δεν πρέπει να διαβαστεί έτσι, πρέπει να διαβαστεί έτσι. Διάρρυξη. Έτσι που είναι και λογιότερο. Φανταστείτε τώρα σε ένα δελτιό ιδρύσεο όπου εγώ τουλάχιστον πολύ συχνά ακούω και με, δεν σε αρέσει τι πρέπει να πω, να διαβάζονται λέξεις συνειδημένες ή Βιέννη για παράδειγμα. Σας αρέσει? Πήραμε στη Βιέννη ή ο στρατιώτης αντί του στρατιώτης και πολλά άλλα τέτοια. Σοβιετική ένωση αντί σοβιετική. Δηλαδή αυτό για το αυτοί του νέου Έλληνα, του μορφωμένου, είναι μια μεταβλητή κοινωνιογλωσκή, δηλαδή δείχνει το μορφωμένο από το μη μορφωμένο, το λαϊκό από το επίσημο και το καθήτσις. Αυτή είναι μια, και δεν είναι μόνο αυτό το παράδειγμα, αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό. Το δεύτερο είναι επίσης μια πολύ μεγάλη κατηγορία λαθών στο μοσφολογικό επίπεδο. Δύο τα παραδείγματα. Το ένα είναι η εσωτερική αύξηση στον αόριστο στην προστατική που λανθασμένα μπαίνει αλλά έχει την εξήγησή της. Και μάλιστα, υπέγραψέ μου αυτό το έγγραφο, αντί που υπόγραψέ μου, πλέον είναι τόσο συχνά τα λάθη που τα σωστά ακούγονται πολύ περίεργα. Δεν σας κάνει εντύπωση. Σε πολλά σύνθετα στην προστατική του αόριστο, δεν σου έρχεται να βγάλεις την αύξηση. Σε βολεύει πιο πολύ να πεις, υπέγραψέ μου αυτό το έγγραφο, παρά να πεις υπόγραψέ μου. Αυτό το έκανε η χρήση. Είμαι σίγουρος ότι μετά από πενήντα χρόνια σχεδόν κανένας δεν θα λέει υπόγραψέ μου το έγγραφο. Στον προφορικό λόγο. Το δεύτερο είναι τα τικτόγλυτα, αυτά, έτσι, της διεθνής ένωσης, αντί της διεθνούσης και λοιπά και λοιπά. Αυτά είναι λάθη προφορικού επιπέδου. Πάμε στο... Στο συστατικό επίπεδο, στα παραδείγματα, είναι αυτό που ακούω στα δεπτία καιρού, υπό του μηδενός, που δηλώνει συνοδεία υπό συγγενική, αντί υπό του μηδέν, έτσι και μετά Χριστού, αντί μετά Χριστόν, από επίδραση από το π.Χ. αυτό, ή το παραπανίσιο πιο ανώτερος, πιο καλύτερος ή το καλυτερότερος, πέλεγε η Μαλουίνα. Στο σημασιολογικό επίπεδο, λάθη που γίνονται από άγνοια παλιών λέξων, λόγιων λέξων, όπως το ευάριθμος που σημαίνει λίγο σε αριθμό και πολλοί το χρησιμοποιούν με την αντίθετη σημασία, του πολυάριθμος και κάποια σπανιότερα λάθη όπως το απαθανατίζω που είναι σωστό. Κατίνα, ο Σάβας, τη Λιπάδη, το πολυτελείο, σουβλάκι, μπιφτέκι. Τώρα είναι η εξήγηση. Αυτό είναι το πιο σημαντικό, όχι τόσο οι κατηγορίες, όσο των συστημικών λαθών. Η πρώτη ερμηνεία, η πρώτη εξήγηση που μπορεί να δώσει κανείς είναι η αναλογία. Πάρα πολλά λάθη γίνονται από αναλογία. Και το διάρκυση και το έγραψε και το διεθνή και όλα αυτά, είναι λάθη που γίνονται από αναλογία. Δηλαδή κανένα λάθος δεν είναι τυχαίο. Ο γηγενής ομιλητής, μόνο ο ξένος μπορεί να κάνει τυχαία λάθη, ο γηγενής ομιλητής δεν κάνει ποτέ τυχαία λάθη. Από εκεί ψωνίζω. Φρέσκα ψάρια. Η δεύτερη εξήγηση είναι το φαινόμενο της ενίσχυσης, όπως λέγεται, δηλαδή όταν από κεκτημένη ταχύτητα, ας πούμε, προσθέτουμε, όπως στο πιο ανώτερος, πιο καλύτερος, κάποια μορφήματα για να εκφράσουμε κάτι, ενώ δεν χρειάζεται. Και η τρίτη εξήγηση που αφορά ας πούμε το αποθανατίζω-απαθανατίζω είναι η παρεκτιμολογία. Όπως λέγαν παλιά για το παντελόνι ότι προέρχεται από το ότι πάντα λιώνει. Και πολλά άλλα τέτοια, έτσι. Εδώ υπάρχουν παραδείγματα. Το κήρυγμα, που είναι ανάποδα, η τα Υ, όπως το μήνυμα το οποίες πολλοί το μπεδεύουν, ή το θηλυγό, όπως πάντα πολλοί το μπεδεύουν. Τώρα, εδώ ήθελα λίγο να σταθώ, γιατί θεωρώ ότι αυτή η κατηγορία είναι πιο περίπλοκη και πιο ολισθηρή. Ή πιο εύκολο κανείς να βρει, αν θέλετε και να μη ορθώσει τα λάθη του γλωσσικού συστήματος, από αυτό, δηλαδή λάθη που αφορούν την χρήση της γλώσσας. Δέστε λίγο αυτές τις κατηγορίες που έχουν μαύρα στοιχεία εδώ, γιατί είναι δύσκολο να οριοθετηθούν. Πάμε, ως χάρη, λένε οι συνάδελφοι ότι όταν αναμειρνείς στοιχεία ενός και μερικού είδους με έναν άλλο, αυτό δεν είναι γλωσσικό λάθος με τη στενή έννοια, αλλά είναι λάθος στη χρήση, όταν δηλαδή δεν έχει μια συνέπεια στο πώς ολοκληρώνεις μια αφήγησή σου ή πώς παρεμβάλλεις στοιχεία της χρήματος του γλώσσου. Αυτό το δεύτερο είναι πολύ σημαντικό, νομίζω, και έχει να κάνει και με αυτό που λέγαμε και την προηγούμενη ώρα, δηλαδή όταν έχεις χρήση πηγών ας πούμε, ή όταν έχεις, το λέγαμε νομίζω στο προηγούμενο μάθημα για την κοινωνική τάξη, μιλάς με έναν άνθρωπο λίγων γραμμάτων, μη πω αμόρφωτο, και επιμένεις να του κάνεις την ερώτηση σε ένα πολύ πιο ψηλό επίπεδο από αυτό που μπορεί να σε παρακολουθήσει. Το αποτέλεσμα είναι δυσάρεστο, γιατί ακριβώς αναμεινύονται δύο επίπεδα ήφους πολύ διαφορετικά, ή το να το κάνεις μέσα σε ένα ενιαίο κείμενο. Επίσης, ένα άλλο λάθος γλωσκής περιφοράς στους Αλληγικανείς είναι όταν παραβιάζεις τους κάνους της γλωσκής ευγένειας. Και είσαι είτε υπερβολικά ευγενικός, είτε αγενής, στο όνομα της αμεσότητας ή στο όνομα της οικειότητας που διεκδικείς. Η υπερδιορθουσία επίσης είναι ένα φαινόμενο που έχει μελετηθεί. Είναι αυτό που στη Θεσσαλονίκη λέμε «σας σου πάρω τηλέφωνο». Επειδή υπάρχει το κόμπλεξ, να το πω, δηλαδή οι ανικατάστασεις της γενικής του αμεσοδικημένου από την αιτιατική, για το οποίο μας κατηγορεί η Αθήνα και το Λεγανεπέδιο, για να υπερκαιράσουμε αυτό το ψόγο, χρησιμοποιώ με τη γενική που δεν χρειάζεται. Γιατί θα σου πάρω τηλέφωνο σημαίνει να σου πάρεις ασκευή τηλέφωνο, όχι θα σου τηλεφωνήσω. Όποιον εδώ έχει και υπογράμψει σωστό, στο εδώ έβαλε μια γραμμούλα μετά από κάτω, σώθηκε. Και επίσης βέβαια υπάρχουν και λάθη τα οποία φαίνονται στη γραφτή μου ονομορφή. Πέρι τώρα να σας πω πόσες φορές σε email που δεν έχουμε καθημερινά που σας εννοώ σαν σε σας, αλλά μου έρχεται να κάνω το δάσκαλο και να διωθώ σε τα 2, 3, 5, 10 ορθογραφικά λάθη που έχουν σε τρεις αάδες. Μερικοί υπομπερί. Το λύνετε και λύνετε και διάφορα. Δηλαδή μου κάνει τίποτα, οι μερικοί κάνουν πολλά, αρκετά έως πολλά ορθογραφικά λάθη. Δεν υπάρχει ορθογράφους που θα διορθώνουν. Ε, εντάξει θα διορθώνουν σωστά. Δεν θα διορθώνουν πάντα και δεν είναι και λύση αυτή βέβαια. Επίσης υπάρχει και το «never in the world» με τα ερωτηματικά τα κεταλιπάτια που ανοίζονται, που σαφένουν το τόνο. Αυτό ένα είναι αυτό και ένα είναι το ό,τι. Ποιος βάζει το «ότι» κόμμα στο αναφορικό. Δύο στους δέκα. Δεν βάζουν το «ότι» κόμμα στο «ότι» πια. Δεν ξεχωρίζουν το «ήπε ότι», «ότι του κατέβηκε». Δεν το ξεχωρίζουν. Ή το «που που» το τονιζόμενο, ή το «πως πως». Επίσης, δεν είναι πολλά τα προβλήματα. Το κόμμα που μπαίνει ή δεν μπαίνει πριν από το «που» ή το «που ποιος». Δεν κάνουν διάκραση των λεγόμενων περιοριστικών και μη περιοριστικών αναφορικών πρώτα του. Για αυτό η στήξη, όχι η στήξη η μενοδική που λέω, δηλαδή εισαρμαστικό και λοιπά, αλλά το κόμμα ειδικά. Αλλά για την Άνω Τελεέ δεν τους συζητάω που δεν βάζει κανείς. Ναι, για την Άνω Τελεέ δεν υπάρχει και στους χημενογράφους. Υπάρχει. Στα σύμβολα υπάρχουν. Καλό, δεν είναι το πρόβλημα ότι δεν υπάρχει. Το πρόβλημα δεν τη συμμοποιείται, αλλά περισσότερο η χρήση του κόμματος που αν είχαμε χρόνο θα χρειαζόταν έναν ολόκληρο μάθημα, γιατί δεν είναι και τόσο απλό πράγμα, είναι ένα από τα μεγάλα, νομίζω, προβλήματα. Δηλαδή, διορθώνουμε όλοι μας, όχι μόνο εγώ που σχετίζομαι πιο πολύ με την πλώση, διορθώνουμε συνέχεια εργασίες, εξαμήνουν πτυχιακές, διπλωματικές, μεταπτυχιακού, διδακτυρικά και χρειάζεσαι ώρες επιόρων να διορθώσεις μόνο τα κόμματα. Είναι τόσα πολλά τα λάθος κόμματα ή τα μη κόμματα που πρέπει να πληρώσεις άνθρωποι για να κάνεις τη δουλειά. Δηλαδή είναι φοβερό. Και φυσικά αυτό το πράγμα όταν παρουσιαστεί και ανέβει στο διαδίκτυο, εξέτει και τον υπογράφοντα και τον υπόκτη, όταν έχει τόσα πολλά λάθιες τύξεις. Ο φωνιάς, το εφώνευσε, το ο. Καλά έκανα το φωνιάς. Αυτός είναι η κατασυρωή γι' αυτό. Λοιπόν, ναι. Έτσι τα συμπεράματα αυτό που λέγεται και με αυτό κλείνουμε είναι ότι πρέπει να γίνει μια σαφής διάκριση ανάμεσα στα λάθη του συστήματος, στα λάθη της χρήσης και στα λάθη της γραφής. Είναι τρία διαφορετικά πράγματα. Για τρία, για τα πρώτα υπάρχει εύκολα, εύκολη. Για τα δεύτερα είναι αυτό που έλεγα προβλημαντικά πολύ μεγάλη μαθητία, γιατί είναι λάθη καταλληλότητας, δεν είναι λάθη σωστό ή όχι. Είναι το καλύτερο και το λιγότερο καλό. Έτσι, για να μην κουράσω. Τα υπόλοιπα, είμαι δισελεκτικός, Αυτό το τελευταίο το βλέπω και στο Facebook τώρα τελευταία, αγγλικά γραμμένα με ελληνικούς χαρακτηριστές. Είναι ελληνική στον Γρήκη. Εναντίον τον Γρήκη. Σας ευχαριστούμε πολύ. |
