| Ανατομία και φυσιολογία της παρεγκεφαλίδας: Στο μάθημα αυτό θα προσπαθήσω να αναφέρω τα στοιχεία που αφορούν ένα σημαντικό κομμάτι των κεφάλων, που ονομάζεται παρεγεφαλίδα, όπως επίσης τις λειτουργίες της και τις ασθένειες οι οποίες αναφέρονται σε αυτήν. Ο σκοπός της συγκεκριμένης ενότησας είναι η απόκτηση των γνώσεων που αφορούν την πραγματικότητα των κεφαλίδων, που αφορούν την πραγματικότητα των κεφαλίδων, που αφορούν την πραγματικότητα των κεφαλίδων και η ασθένειά των κεφαλίδων. Η ασθένειά των κεφαλίδων είναι η απόκτηση των γνώσεων πάνω στην ανατομία και την φυσιολογία της παρεγεφαλίδας με στόχο βέβαια την καλύτερη διάγνωση και αντιμετώπιση των ασθενειών που αναφέρονται στην παρεγεφαλίδα. Η παρεγεφαλίδα βρίσκεται στον πίστεο κρανιακό βόθρο, αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του τελικού εγκεφάλου, και χωρίζεται από την τέταρτη κυλία. Κάτω από την παρεγεφαλίδα βρίσκεται η παρεγεφαλιδική βόθρη του κρανίου, ενώ ακριβώς από επάνω βρίσκεται το σκηνίδι της παρεγεφαλίδας, το οποίο χωρίζει την παρεγεφαλίδα από τους ινιακούς λογούς. Η παρεγεφαλίδα αποτελεί το ένα δέκατο του συνολικού βάρους του εγκεφάλου και όπως προανέφερα βρίσκεται στον οπίστεο κρανιακό βόθρο με μία συνολική επιφάνεια 965 τετραγωνικά εκατοστά περίπου. Έχει σχήμα μηνοειδές και αποτελείται από δύο ημισφέρια και τον σκόλικο που βρίσκεται στη μέση γραμμή. Κατά την περιφέρειά της παρουσιάζει δύο εντομές, την πρόστιη εντομή και την οπίστεη εντομή. Στον πυθμένα της πρόστιας εντομής βρίσκεται η εγκαρσία σκισμή που αντιστοιχεί στην κορυφή της τέταρτης κυλίας. Η υπόρρηπη περιφέρεια τέμνεται από την οριζόντια αύλακα, μια αύλακα η οποία φαίνεται και στην αξονική και μαγνητική τομογραφία. Είναι η κυβαθήτερη έλικα της παρεγκεφαλίδας, είναι η πρωτογενής έλικα που εκτείνεται σε ολόκληρη την άνω επιφάνεια της παρεγκεφαλίδας. Βαθιές αύλακες ορίζουν τα λόβια τα οποία ονομάστηκαν από τον φαλλόπιο με βάση την μορφολογία τους. Τα λόβια του σκόλικα είναι γλωσίδα, κεντρικό λόβιο, όρος, φύλλο, οζίδιο, σταφυλή, πυραμίδα και φήμα. Ενώ τα λόβια της άνω επιφάνειας των ημισφαιρίων είναι ο χαλινός της γλωσίδας, η πτέρυγα του κεντρικού λοβίου, το τετράπλευρο λόβιο και το άνομη νοηδές λόβιο και τα λόβια της κάτω επιφάνειας των ημισφαιρίων είναι η κροκίδα, η αμυγδαλή, το διγάστορ λόβιο, το ισχνό λόβιο και το κάτω μη νοηδές λόβιο. Φιλογεννητικά διακρίνουμε την παρεγκεφαλίδα σε τρία τμήματα. Είναι η άρχιο παρεγκεφαλίδα, η πάλαιο παρεγκεφαλίδα και η νέο παρεγκεφαλίδα. Η άρχιο παρεγκεφαλίδα, που όπως καταδεικνύει βέβαια και η ονομασία είναι το αρχαιότερο φιλογεννητικά τμήμα της παρεγκεφαλίδας, συνδέεται με την αιθουσέα συσκεδί και αποτελείται κυρίως από την κροκίδα και το οζίδιο. Η πάλαιο παρεγκεφαλίδα συνδέεται με τον νοτιό μυελό και αποτελείται από την ακρόρια, το κεντρικό λόβιο, τη σταφυλή και την πυραμίδα. Ενώ η νέο παρεγκεφαλίδα συνδέεται μέσω της γέφυρας με τον εγγυφαλικό φλείο και αποτελείται κυρίως από τα ηνησφέρια της παρεγκεφαλίδας. Η παρεγκεφαλίδα επίσης έχει στη λευκή της ουσία τους πυρήνες αυτής, οι οποίοι είναι βέβαια πάρα πολύ σημαντικοί για την πιο λεπτομερή ανάλυση των στοιχείων που προσλαβάνει η παρεγκεφαλίδα. Τέσσερις είναι οι πυρήνες της παρεγκεφαλίδας, ο δοντοτός, ο ερωφιαίος, ο εμβολοειδής και ο σφαιροειδής. Ο δοντοτός πυρήνας είναι ο μεγαλύτερος και ίσως ο σημαντικότερος. Βρίσκεται στη νέο παρεγκεφαλίδα, δηλαδή στα ηνησφέρια. Δέχεται όσεις από τα κύτταρα του Πουρκινιέ ή αλλιώς γλυακά κύτταρα, είναι τα μεγαλύτερα και πιο γνωστά κύτταρα στον παρεγκεφαλιδικό φλείο και στέλνει τις απαντήσεις προς τον αντίθετο ερηθρό πυρήνα και τον εξοκυλιακό πυρήνα του θαλάμου. Ο ερωφιαίος πυρήνας είναι ένας μικρός πυρήνας, είναι βεβαίως φιλογενητικά ο αρχαιότερος πυρήνας και δέχεται όσεις, μηνύματα δηλαδή, από τον φλείο του σκόλικα της παρεγκεφαλίδας, τους αιθουσέους πυρήνες και την κάτω ελέα που βρίσκεται στον πρωμήκι και στέλνει τα αποτελέσματά του στους αιθουσέους πυρήνες και στον δικτυωτό σχηματισμό του πρωμήκι. Ο εμβολοηδής πυρήνας δέχεται κι αυτός μηνύματα και πληροφορίες από τον φλείο της πάλεων και νέου παρεγκεφαλίδας και στέλνει τις απαντήσεις του, απεξεργασμένα δηλαδή μηνύματα, στον ετερόπλευρο ερηθρό πυρήνα και στον οπτικό θάλαμο. Ενώ ο σφαιροειδής πυρήνας δέχεται όσεις από τον φλείο της πάλεων παρεγκεφαλίδας και στέλνει στον ετερόπλευρο ερηθρό πυρήνα. Η παρεγκεφαλίδα βεβαίως προσλαμβάνει μηνύματα και ουσιαστικά προσλαμβάνει μηνύματα και πληροφορίες από όλα τα μέρη του κεντρικού νευρικού συστήματος. Συνδέεται λοιπόν με τον εγκεφαλικός τέλεγος λόγω της ανάγκης να στείλει επεξεργασμένες απαντήσεις προς τον εγκεφαλικό φλείο, προς τον υπόλοιπο εγγέφαλο, με τα παρεγκεφαλιδικά σκέλη. Τα παρεγκεφαλιδικά σκέλη είναι τα άνω, τα μέσα και τα κάτω παρεγκεφαλιδικά σκέλη. Τα άνω σκέλη είναι αυτά που συνδέουν την παρεγκεφαλίδα με τον μέσο εγγέφαλο των κεφαλικούς τελέγους. Τα μέσα είναι τα μεγαλύτερα και τα πιο γκόδι και συνδέουν την παρεγκεφαλίδα με την γέφυρα, κατά μήκος μιας γραμμής που ενώνει την ανάδυση του τριδίμου νεύρου και του προσωπικού νεύρου, ενώ τα κάτω σκέλη της παρεγκεφαλίδας συνδέουν την παρεγκεφαλίδα με τον προμήκη και αναδίονται από την πλάγια γωνία της εγκαρσίας σχισμής. Χάρη στα παρεγκεφαλιδικά σκέλη επικοινωνεί πολύ στενά η παρεγκεφαλίδα με το εγκεφαλικό στέλεγος. Εμβριολογικά η παρεγκεφαλίδα αρχίσει να διαμορφώνεται από την πέντη εμβρική εβδομάδα. Η πάχυνση της μέσης γραμμής που θα διαμορφώσει τον Σκόλικα και από τα πλάγια αυτού θα διαμορφωθούν τα εμισφέρια αρχίζει ήδη από την πέμπτη εμβρική εβδομάδα, από την αρχή λοιπόν του δεύτερου μήνα της Κύσιος. Η σύνδεξη στη μέση γραμμή γίνεται την έβδομη εβδομάδα και από το σημείο της σύνδεξης αυτής κατά την ενάτιμη δεκάτη εβδομάδα αναπτύσσονται τα κύτταρα του Πουργενιά που όπως είπα είναι τα πιο γνωστά και τα πιο σημαντικά κύτταρα του παρεγκεφαλιδικού φλίου, τα κύτταρα του Γκόλτζι, τα κλαθιοφόρα και πολλά νευροβολιακά στοιχεία της παρεγκεφαλίδας. Από το κέντρο του όλου μορφώματος θα αναπτυχθούν οι νευρονικές μάζες που αργότερα θα συντελέσουν στο σχηματισμό των πυρήνων της παρεγκεφαλίδας. Ο παρεγκεφαλιδικός φλίος αναπτύσσεται λοιπόν κυρίως τον 3ο έως τον 5ο μήνα ενώ τα πολυάριθμα φύλλα του ή λόβια του συμπληρώνονται στον 7ο μήνα. Στην παρεγκεφαλίδα λαμβάνει ένα πολύ σημαντικό φαινόμενο που ονομάζεται μετανάστευση των κυτάρων της παρεγκεφαλίδας. Στην Εδωμήτριο Ζωή η παρεγκεφαλίδα έχει 4 στιβάδες κυτάρων ενώ στον ενήλικα η παρεγκεφαλίδα έχει 3 στιβάδες κυτάρων στον παρεγκεφαλιδικό φλείο. Και αυτό συμβαίνει γιατί γίνεται η μετανάστευση των κυτάρων πάνω σε νευρογλιακές γέφυρες από την έξω κοκκιόδη στιβάδα προς την έσω κοκκιόδη στιβάδα. Ένα φαινόμενο πολύ σημαντικό το οποίο βέβαια χαρακτηρίζει και την παρεγκεφαλίδα. Το φαινόμενο λοιπόν αυτό της μεστανάστευσης συμβαίνει κυρίως μετά τον τοκετό, μετά τον ενατομήνα της κοιήσεις και για αρκετούς μήνες μετά την γέννηση του εμβρίου. Και είναι ένα πολύ σημαντικό φαινόμενο γιατί όταν δεν γίνεται σωστά η μετανάστευση των κυτάρων της παρεγκεφαλίδας από την έξω κοκκιόδη προς την έσω κοκκιόδη στη βάδα, τότε δημιουργούνται εκτοπίες. Και οι εκτοπίες αυτές μπορεί να είναι η αιτία, η αφορμή για τη δημιουργία όγκων όπως είναι το μυελοβλάστομα της παρεγκεφαλίδας, το οποίο όπως τα αναφέρω και στη συνέχεια είναι ένας από τους πολύ σημαντικούς όγκους που παρουσιάζονται στην παιδική ηλικία και θεωρείται ότι έχει και σχέση με την λάθος μετανάστευση των κυτάρων από την έξω προς την έσω κοκκιόδη στη βάδα και τη δημιουργία εκτοπίας στον παρεγκεφαλιδικό φλοιό. Υπάρχουν και γονίδια, τα οποία σχετίζονται, συνδέονται με την ευριογέννηση της παρεγκεφαλίδας και τα γονίδια αυτά ανήκουν κυρίως στην οικογένεια N, W, N, T, Hox και η οικογένεια E, N, R. Στην υπερπλασία των κοκκιοδών κυτάρων του παρεγκεφαλιδικού φλοιού και την αναλογία μεταξύ κοκκιοδών κυτάρων και κυτάρων του Πουρκινιέ, μετέχει κυρίως το γονίδιο C, H, H και το W, N, T, 3. Η υπέρ με τη δράση του C, S, H, H μπορεί να προκαλέσει υπερπλασία της εξοκκιόδου στη βάδας. Όπως ανέφερα και πριν από λίγο η εξοκκιόδη στη βάδα είναι μια στη βάδα που παρουσιάζεται στο παρεγκεφαλιδικό φλοιό αλλά κατά την ενδομήτριο ζωή. Όπως προανέφερα η εξοκκιόδη στη βάδα μετά τη γέννηση του παιδιού μετατρέπεται σε έσοκκιόδη στη βάδα με το πολύ σημαντικό φαινόμενο της μετανάστευσης και έτσι λοιπόν ο ενήλικας παρεγκεφαλιδικός φλοιός έχει τρεις στη βάδας κυτάρων. Έτσι λοιπόν το συγκεκριμένο γονίδιο το SHH μπορεί να συμβάλει γενετικά στη δημιουργία της λάδος μετανάστευσης λόγω της υπερπλασίας της εξοκκιόδου στη βάδας και τη δημιουργία εκτοπίας που θα δώσει η γέννηση στο πολύ σημαντικό αυτόν τον όγκο του μυελοβλαστώματος που παρουσιάζεται κυρίως και συνήθως στην παιδική ηλικία. Ανέφερα πολλές φορές για τον παρεγκεφαλιδικό φλοιό και ανέφερα για τις τρεις στη βάδες των κυτάρων που έχει ο ενήλικας στον παρεγκεφαλιδικό φλοιό. Τρεις στη βάδες η Μωριώδης η οποία είναι εντελώς επιπολής, η Γαγγλιακή στη βάδα, η στη βάδα των κυτάρων του Πουρκινιέ και η Κοκκιώδη στη βάδα η οποία είναι έπειτα εντός. Στη Μωριώδη στη βάδα βρίσκονται αρκετοί νευρώνες οι οποίοι είναι κυρίως κατασταλτικοί νευρώνες προς το κύτταρο του Πουρκινιέ και αυτοί είναι τα αστέρωιδη κύτταρα έπειτα εντός και έπειτα εκτός και τα καλαθιοφόρα κύτταρα έπειτα εντός. Οι δύο αυτοί νευρώνες διεγείρονται, παίρνουν δηλαδή προωθητικές όσεις από τις αναρρυχητικές ύνες οι οποίες αναρρυχητικές ύνες προέρχονται μόνο από ένα τμήμα του κεντρικού νευρικού συστήματος και αυτό το τμήμα είναι ο κάτω ελλαϊκός πύρινας. Επίσης αυτοί οι δύο νευρώνες τα αστέρωιδη και τα καλαθιοφόρα κύτταρα παίρνουν ευοδοτικές όσεις από τις παράλληλες ύνες οι οποίες παράλληλες ύνες δεν είναι τίποτα περισσότερο από τους νευράξονες των κοκκιοδών κυτάρων που συνάπτονται με πολυάριθμους δεντρίτες των κυτάρων του Πουρκινιέ και ασκούνε στα κύτταρα του Πουρκινιέ κατασταλτική δράση. Επαναλαμβάνοντας διγερτικές και προθετικές όσεις των αστέρωιδων και των καλαθιοφόρων από τις αναρρυχητικές ύνες που προέρχονται από τον κάτω ελλαϊκό πυρήνα και από τις παράλληλες ύνες που προέρχονται από τα κοκκιόδη κύτταρα ενώ τα ίδια τα κύτταρα μετά λειτουργούν κατασταλτικά προς το κύτταρο του Πουρκινιέ. Τα καλαθιοφόρα επίσης επεκτείνουν τα αξονικά τους κλονία στην γαγγλιακή στη βάδα των κυτάρων του Πουρκινιέ και αναπτύσσουν δίκην καλάθου συνάψεις με το σώμα και με την αρχική εκφητική μοίρα του νευράξονα του κυτάρου του Πουρκινιέ. Με αποτέλεσμα σε εκφηλήσεις του παρικεφαλειδικού φλίου όπου εκεί κυρίως καταστρέφονται τα γαγγλιακά κύτταρα ή αλλιώς κύτταρα του Πουρκινιέ βλέπουμε άδειους αυτούς τους καλάθους οι οποίοι σε άλλη περίπτωση θα δημιουργούσαν συνάψεις με τους ντεντρίτες των κυτάρων του Πουρκινιέ. Έτσι λοιπόν οι νευροπαθολόγοι και οι παθολογονοτόμοι γνωρίζουν ότι όταν δούμε στον παρικεφαλειδικό φλίο άδειους καλάθους αυτό σημαίνει ατροφία, καταστροφή των κυτάρων του Πουρκινιέ. Είναι ένα έμμεσο στοιχείο εκφήλυσης αυτών των πολύ σημαντικών κυτάρων. Τα κύτταρα του Πουρκινιέ ονομάστηκαν έτσι από αυτόν που τα πρώτο περιέγραψε. Ο Πουρκινιέ δεν ήταν νευρολόγος, δεν ήταν νευροπαθολόγος, ήταν χειρουργός τσέχος, ο οποίος βλέποντας την παρικεφαλίδα θέλησε να τη μελετήσει, είχε φτιάξει ο ίδιος ένα μικροσκόπιο με χαμηλή μεγένθηση, κατάφερε και είδε τα κύτταρα αυτά που προς τιμή του ονομάστηκαν κύτταρα του Πουρκινιέ, βέβαια ονομάζονται και γαγγλιακά κύτταρα της παρικεφαλίδας, μεγάλα κύτταρα με μία διάμετρο ενός μικρού, είναι μεγάλα κύτταρα στον παρικεφαλειδικό φλείο που ουσιαστικά έχουν και τον κεντρικό ρόλο στην λειτουργία του παρικεφαλειδικού φλείου. Είναι αυτά τα κύτταρα τα οποία θα προσλάβουν όλα τα μηνύματα, όλα τα ρεθύσματα από την περιφέρεια, ποια είναι η περιφέρεια, η περιφέρεια είναι και τρύματα του κεντρικού νευρικού συστήματος αλλά ακόμη και πληροφορίες που προέρχονται από το περιφερικό νευρικό σύστημα. Γιατί η παρικεφαλίδα χωρίς να είναι μόνο αμυγός ένα κινητικό όργανο, δεν πάβει η βασική της λειτουργία να είναι η ρύθμιση του κινητικού μηχανισμού. Έτσι λοιπόν, για να μπορέσει να λειτουργήσει το κύτταρο του Πουρκινιά και να δώσει τις αφείς οδηγίες προς τα πού, προς τον οδοδοτόπυρινα και από τον οδοδοτόπυρινα μέσα από τα παρικεφαλειδικά σκέλη, οι απαντήσεις πλέον θα διανεμηθούν, θα πάνε προς όλα τα τμήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος για να ενημερωθεί τελικά και ο εγκεφαλικός φλείος για την απάντηση, τη λειτουργική απάντηση της παρικεφαλίδας. Το έλυτρο αυτό λοιπόν του Πουρκινιά περιβάλλεται από ένα νευρογλυακό έλυτρο, που προέρχεται από το νευροεπιθυλιακό κύτταρο του Κόλτζι, δέχεται τις προαγωγικές όσεις από τις αναρρυχητικές ύνες, που όπως προείπα προέρχονται μόνο από τον κάτω λαϊκό πυρήνα και από τις παράλληλες ύνες που δεν είναι τίποτα άλλο παρά οι νευράξονες, οι νευράξονες των κοκκιωδών κυττάρων που συνάπτονται με τις δενδρυτικές άκανθες των κυττάρων του Πουρκινιά στη Μωριόδη στη Βάδα. Οι νευράξονες πάλι φέρονται στην λευκή ουσία και καταλήγουν κυρίως στον αυτοτό πυρήνα, προς τον οποίο στέλνουν κατασταλτικά μηνύματα. Έτσι, λοιπόν, τα ίδια γαγλιακά κύτερα, τα κύτερα αυτά του Πουρκινιά, δέχονται προαγωγικές όσεις μέσω αναρρυχητικών ενών και μέσω παραλήλων ενών, ταυτόχρονα δέχονται κατασταλτικές όσεις από τα κλαθεοφόρα και τα αστεροειδή και τελικά το κύτρο του Πουρκινιά σαν ένας στρατηγός θα βγάλει ένα ολοκλήρωμα, το οποίο ολοκλήρωμα θα το στείλει με το νευράξονα του προς τον αυτοτό πυρήνα, όπου εκεί θα υπάρξει και μια δεύτερου βαθμού επεξεργασία και από εκεί με τα παραγγεφαλιδικά σκέλη θα ενημερωθεί το υπόλοιπο κεντρικό νευρικό σύστημα για την τελική απόφαση που έχει πάρει το κύτρο του Πουρκινιά. Από τον αρχικό εκφητικό κόνου του νευράξονα εκφύονται επίσης παλιδρομααξονικά κλονεία, τα οποία φέρνουν σε επικοινωνία τα γαγγλιακά κύτταρα μεταξύ τους, γιατί βέβαιος πρέπει να υπάρχει μια επικοινωνία αυτών των γαγγλιακών κυτάρων που βγάζουν τα ολοκληρωμένα αποτελέσματα προς τον αυτοτό πυρήνα, ώστε βέβαιος το αποτέλεσμα που θα βγάλει στο σύνολό της παρηγκεφαλίδα να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο ολοκληρωμένο και πιο ακριβές. Στην Κοκκιώδη στη Βάδα ονομάζεται έτσι γιατί υπάρχουν τα κοκκιώδη κύτταρα, τα οποία κοκκιώδη κύτταρα βέβαιος ονομάστηκαν έτσι λόγω του πολύ μικρού μεγέθους τους. Δέχονται προαγωγικές όσεις δηλαδή διγερδικά μηνύματα από τις Βρειώδης Σύνες. Οι οποίες Βρειώδης Σύνες καθώς συνάπτονται με τα κοκκιώδη κύτταρα σχηματίζουν τα παρηγκεφαλιδικά νησίδια που περιέγραψε και σχεδίασε ο Σαντιαγκο Ραμώνικα Χ. και φέρουν έτσι μηνύματα και πληροφορίες από το Νοτιομιελό, τους αιθουσαίους πυρήνες, τους γεφυρικούς πυρήνες, τους πυρήνες της ραφής που έχουν σχέση με την συνείδηση, τον ερηθρό πυρήνα, τον υπομέλανα τόπο, το αυτόνομο νευρικό σύστημα με πυρήνες των κρανιακών νεύρων και το τετράδιμο πέταλο. Με λίγα λόγια οι βριώδης σύνες φέρνουν μηνύματα από όλα τα μέρη σχεδόν του κεντρικού νευρικού συστήματος εκτός από την Ελέα, εκτός από τον κάτω ελλαϊκό πυρήνα, ο οποίος όπως προανέφερα έχει ένα εξειδικευμένο σύστημα εισόδου πληροφοριών προς την παρηγκεφαλίδα και αυτό το σύστημα είναι οι αναρχητικές σύνες. Οι βριώδης σύνες λοιπόν διεγείρουν και τα κύτταρα του Γκόλτζι που δρούνε κατασταλτικά επί τον κυτάρο του Πουρκινιέ, αλλά διεγείρουν και τα κοκκιώδη κύτταρα, τα οποία βεβαίως κοκκιώδη κύτταρα με τη σειρά τους μέσω των παραλίλων ενών θα στείλουν ευοδοτικές όσεις και προς το κύτταρο του Πουρκινιέ αλλά και προς τα αστεροειδή και καλαθιοφόρα κύτταρα. Οι συνάψεις οι οποίες δημιουργούνται είναι είτε άξονοσωμετικές είτε άξονοδεντρητικές. Και βεβαίως πάρα πολύ μεγάλη σημασία για την ευρωδιαβήβαση έχει η σύναψη αυτή καθεαυτή, ο σχηματισμός της σύναψης, η σύναψη-ενάψη σε ποια στοιχεία ακριβώς δημιουργείται γιατί από αυτά εξαρτάται πάρα πολύ και η λειτουργικότητα της σύναψης. Πολλές φορές αυτό που έχει σημασία δεν είναι ο απόλυτος αριθμός των κυτάρων αλλά ο αριθμός και η λειτουργικότητα των συνάψεων. Και σε αυτό οφείλεται το πολύ σημαντικό φαινόμενο της νευρονικής πλαστικότητας. Μπορεί να υπάρχουν τρία κύτταρα. Αν τα τρία κύτταρα αυτά όμως έχουν ένα πλούσιο συναπτικό δίκτυο, η λειτουργικότητά τους μπορεί να είναι σαν 20, 30 ή 50 κύτταρα, αναφέροντας βέβαια έναν τυχαίο αριθμό. Σε αυτό λοιπόν που οφείλεται η λειτουργικότητά του και την τελειότητά του και την ολοκλήρωσή του ο εγκέφαλος, δεν είναι στον όγκο, δεν είναι στον αριθμό των κυτάρων αλλά κυρίως στις συνάψεις, στο δίκτυο που δημιουργείται, ότι αυτό το δίκτυο όσο πιο πολύπλοκο και πυκνό γίνεται, τόσο μεγαλύτερη λειτουργικότητα και καλύτερο αποτέλεσμα παρουσιάζει. Οι νευροδιβαστές της παρενκεφαλίδας είναι σχεδόν όλοι οι νευροδιβαστές του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η εκετυλοχολήνη σημαντική πάρα πολύ στην αίθουσο-παρενκεφαλιδική οδό που ελέγχει κυρίως την στάση, την ισορροπία και τη βάδυση και πρέπει βέβαια να αναφέρω ότι στην νεογνική ηλικία είναι δεκαπλάσια από ό,τι στον ενήλικα. Υπάρχει αδρενεργική νευροδιβασή μέσω νορεπινεφρινικών και ντοπομηνεργικών απολύξων. Η σερωτονίνη τώρα, ένας νευροδιβαστής που έχει σχέση κυρίως με τη σενίδηση, δεν είναι ένας νευροδιβαστής που συναντάμε έκτενος στην παρενκεφαλίδα. Και έτσι λοιπόν, ακόμη και αν υπάρχει ένα δυσπλαστικό ή υποπλαστικό νόσημα στο οποίο μπορεί να λείπει ολόκληρη η παρενκεφαλίδα, τότε μιλάμε βεβαίως για αγενεσία της παρενκεφαλίδας, ο άνθρωπος ζει. Ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει, συνεχίζει να αναπνέει, συνεχίζει να χτυπάει η καρδιά του, αλλά δεν έχει αυτό που ονομάζουμε το ευζυμ. Ο άνθρωπος έχει δυσαρθρία, έχει αταξία, δεν μπορεί να κάνει σχεδόν καμία κίνηση, δεν μπορεί να βρει τον στόχο για καμία κίνηση. Έτσι λοιπόν ο άνθρωπος ζει με την έννοια του ότι χτυπάει η καρδιά του και ότι μπορεί να αναπνέει, αλλά δυστυχώς δεν είναι καθόλου λειτουργικός. Έτσι λοιπόν, ακριβώς επειδή δεν είναι πλούσια στη σερωτονίνη η παρενκεφαλίδα, γι' αυτό το λόγο και ολική απλεστασία της παρενκεφαλίδας είναι συμβατή με τη ζωή, αλλά όχι με τη λειτουργικότητα του ανθρώπου. Αυτός όμως ο νεαροδιβαστής που χαρακτηρίζει την παρενκεφαλίδα, μάλλον δεν είναι ένας, αλλά ένας πολύ σημαντικός νεαροδιβαστής, είναι το γκάμπα ή αλλιώς γκάμμα άμινοβουτυρικόξι, ο οποίος ουσιαστικά είναι ένας κατασταλτικός νεαροδιβαστής και προέρχεται από την αποκαρβοξυλίωση του γλουταμινικού οξέως και μεταβολίζεται σε σουκινική ημία αλβέιδη. Βεβαίως είναι πολύ σημαντικό να δούμε και να σκεφτούμε ότι ένας πολύ ισχυρός, ίσως ο ισχυρότερος κατασταλτικός νεαροδιβαστής, προέρχεται από την αποκαρβοξυλίωση, ένα καρβοξύλαιο μόνο θα φύγει, του ισχυρότερου προωθητικού νεαροδιβαστή, όπως είναι το γλουταμινικό οξύ. Μετανασταλτική του δράση οφείλεται του γκάμπα, ή αλλιώς γκάμμα αμυνοβουτρικού οξέως, οφείλεται στην αύξηση της διαπερατότητας της μετασυναπτικής μεμβράνης στα ιόντα χλωριού. Το γκάμπα βρίσκεται στο νοτιό μιελό, στην παρηγκεφαλίδα, κυρίως στα κύτταρα του Πουρκινιέ, στα Καλαθιοφόρα και στα κύτταρα του Γκόλτζι, στο ραβδοτό σώμα, στον ρυν εγκέφαλο, στον υπόκαμπο και στον εγκεφαλικό ποσό, σε μέτρη αποσότητα. Στον εγκεφαλικό φλειό τα κύτταρα τα οποία εκκρίνουν γκάμπα είναι μικροί γκαμπεργικοί νευρώνες, ανασταλτικοί, ενώ λοιπόν ο εγκεφαλικός φλειός μπορούμε να το σκεφτούμε τον φλειό των ημισηφαιρίων σαν έναν φλειό που οργανώνει καταστάσεις, προωθεί καταστάσεις, αλλά της προωθεί μέσα από την επίκριση και την καταστολή των πολυάριθμων μικρών γκαμπεργικών νευρώνων. Η Γλυκίνη επίσης είναι ένας ισχυρός κατασταλτικός νευροβιβαστής, βρίσκεται στην Παρυγκεφαλίδα, βρίσκεται στο Νοτιό Μιελό επίσης. Ένας νευροβιβαστής που όπως φαίνεται και από την ονομασία του βρίσκεται σχεδόν αποκλειστικά στην Παρυγκεφαλίδα είναι η Σερεμπελίνη από το Serebelum που ονομάζεται αλλιώς η Παρυγκεφαλίδα. Έτσι λοιπόν αυτός ο νευροβιβαστής κατασταλτικός που απομονώθηκε από την Παρυγκεφαλίδα πήρε και το όνομά της και ονομάζεται Σερεμπελίνη. Το μονοξύδιο του αζότου επίσης πρώτο περιγράφηκε στην Παρυγκεφαλίδα όπου απομονώθηκε η αναγκογάση το μονοξυδείο του αζότου. Η οσία Pe που ονομάθηκε Pe από το probable, γιατί στην αρχή δεν γνωρίζανε ότι μπορεί να λειτουργήσει σαν νευροβιβαστής, έχει μεγάλη σχέση με τον πόνο και επίσης συμμετέχει πάρα πολύ και στην νευροπλαστικότητα. Τα διγερτικά οξέα, το γλουταμινικό και το ασπαρτικό, πολύ σημαντικά για τη διαδικασία της μάθησης, έχουν μεγάλη παρουσία, εκτενή παρουσία και στην Παρυγκεφαλίδα και βέβαια υπάρχουν και ένα σωρό άλλα νευροπεπτίδια τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει η Παρυγκεφαλίδα. Η Παρυγκεφαλίδα συνδέεται με κεντρομόλες ίνες, με όλα τα τμήματα σχεδόν του κεντρικού νευρικού συστήματος και με τις φυγόκεντρες ίνες στέλνει τα ολοκληρώματά της επίσης σε όλα τα τμήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος. Γιατί βεβαίως η κάθε κίνηση για να είναι ολοκληρωμένη, να είναι στοχευμένη, πρέπει ανά πάσα στιγμή να έχει πληροφορίες από όλα τα σημεία του σώματος, μια γρήγορη επικοινωνία της Παρυγκεφαλίδας με την περιφέρεια και μετά μια ενημέρωση των ολοκληρωμάτων αυτών προς τα τμήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος. Ο κεντρομούλες ίνες είναι το πρόστιο νότιο παρυγκεφαλιδικό και το πίστιο νότιο παρυγκεφαλιδικό δεμάτιο, πώς το αναφέρει και η λέξη συνδέει την παρυγκεφαλίδα με το νότιο μυαλό. Οι οπίστιες έξω τοξοειδείς ίνες που ουσιαστικά συνδέουν τον ρωμίκι με την παρυγκεφαλίδα, το έλεο παρυγκεφαλιδικό δεμάτιο για να συνδέσει την ελέα με την παρυγκεφαλίδα, το έθουσο παρυγκεφαλιδικό, το δίκτυο παρυγκεφαλιδικό, οι γέφυρο-παρυγκεφαλιδικές ίνες από τους γεφυρικούς πυρήνες που μέσω των μέσων σκελών της παρυγκεφαλίδας φέρονται προς τον παρυγκεφαλιδικό φλείο δημιουργώντας ένα κύκλωμα, το φλείο-γέφυρο-παρυγκεφάλιδο-έριθρο-θάλαβο-φλειικό κύκλωμα. Μπορεί να ακούγεται μια λέξη εξαιρετικά σύνθετη, αλλά ουσιαστικά υποδηλώνει τα τμήματα αυτού του κυκλώματος, που είναι ο εγκεφαλικός φλείος, φλείο, γέφυρα, γέφυρο, ο παρυγκεφαλιδικός φλείος, παρυγκεφάλιδο, ο εριθρός πυρήνας, ο θάλαμος και ξανά πάλι στο εγκεφαλικό φλείο, που ενημερώνεται τελικά, κυρίως με το πιο εγκεφαλικός φλείος, για το τελικό ολοκλήρωμα της παρυγκεφαλίδας. Είναι το πιο σημαντικό κύκλωμα στο οποίο συμμετέχει η παρυγκεφαλίδα και ο εγκεφαλικός φλείος. Υπάρχει βεβαίως στις κεντρομόλες ίνες και το τετράδιμο παρυγκεφαλιδικό δεμάτιο, το οποίο έχει πάρα πολύ μεγάλη σχέση με την οφθαλμοκίνηση. Εκτός από τις κεντρομόλες ίνες, μέσα των οποίων παίρνει τα μηνύματα η παρυγκεφαλίδα, υπάρχουν όπως ανέφερα οι φυγόκυδρες ίνες, που ξεκινούν από τους πυρήνες της παρυγκεφαλίδας και κυρίως από τον όδον τον τόπο φαίνεται να είναι ο πιο σημαντικός, με την έννοια ότι από αυτόν φεύγει η μεγαλύτερη πληθώρα των πληροφοριών προς την περιφόρεια, τα απόλυπα τμήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος. Εξερχόμενες από τις σπήλες της παρυγκεφαλίδας, οι φυγόκυδρες ίνες ενώνονται από τον ουδωτό πυρήνα, ενώνονται με τους νευρείτες του εμβολοειδή και του στεροειδή πυρήνα, φέρονται με το σύστηχο άνω παρυγκεφαλιδικό σκέλος προς τα άνω πρόσω και έσω και καλά είναι να θυμόμαστε ότι υπάρχει ένας χειασμός στα επίπεδα του μέσον κεφάλου, είναι ο χειασμός του Βέρνεκινγκ όπου εκεί χειάζονται τα άνω παρυγκεφαλιδικά σκέλη. Η κροκίδα και το οζίδιο είναι δύο τμήματα της παρυγκεφαλίδας από όπου οι φυγόκυντρες ίνες καταλήγουνε κατευθείαν στους αιθοσαίους πυρήνες χωρίς να υπάρχει διακοπή ή παρεμβολή από τους πυρήνες της παρυγκεφαλίδας. Ακριβώς επειδή πρέπει να υπάρχει μια πολύ γρήγορη επικοινωνία μεταξύ του παρυγκεφαλιδικού φλύγου με το αιθουσαίο σύστημα, το οποίο θα ενορχιστρώσει την ισορροπία και τη στάση του σώματος, κάτι που είναι πάρα πολύ σημαντικό, γι' αυτό το λόγο, για να μην χάνεται χρόνος, υπάρχει μια άμεση επικοινωνία από το κυτροτοπουρκινιέ κατευθείαν στους αιθουσαίους πυρήνες, χωρίς να περάσουν τα μηνύματα από τους πυρήνες της παρυγκεφαλίδας, ακριβώς για να υπάρχει μια ταχύτατη απάντηση σε αυτόν τον τόσο σημαντικό μηχανισμό, τον αίθουσο παρυγκεφαλιδικό μηχανισμό. Κάποιον της κλάδης κατέρχονται επί τα εντός του έσω λιμνήσκου, καταλήγουν στον δικτυωτό σχηματισμό της γέτηρας και του προμήκη, στους πυρήνες του προμήκη, στην κάτω ελέα και στην αυγενική μύρα του νοτιεομυελού. Μεγάλη σημασία έχουν και οι ίνες του κυτροτοπουρκινιέ προς τους αιθουσαίους, και τελικά στους αιθουσαίους πυρήνες και τελικά στους α' κινητικούς νευρώνες που έχουν σχέση με τους αντιβαρικούς μυες και επιπλέον συμβάλει ουσιαστικά στην αύξηση του τόνου της μυικούς ατράχτου και μέσω αυτού του μηχανισμού μπορεί η παρεγκεφαλίδα να ρυθμίζει τον μυικό τόνο. Ανοιών της κλάδης καταλήγουν στον ερηθρό πυρήνα, άλλη στην οχρά σφαίρα και άλλη στον έξο κυλιακό πυρήνα του θαλάμου, καταλαβαίνοντας λοιπόν πόσο σημαντική είναι η επικοινωνία της παρεγκεφαλίδας και εκτενής βεβαίως με τον ερηθρό πυρήνα, την οχρά σφαίρα και τον θάλαμο. Από τον ερηθρό οι όσεις φαίνονται και αυτές προς τον οπτικό θάλαμο με την ερηθροθαλαμική δεσμίδα και από εκεί στις κινητικές περιοχές του μετοπιαίου πλειού ολοκληρώνοντας το πολύ σημαντικό κύκλωμα, το οποίο ανέφερα και πιο μπροστά και το οποίο συνδέει τον εγκεφαλικό φλειό, τη γέφυρα, τον παρεγκεφαλιδικό φλειό, τον οδυδουτό πυρήνα, τον ερηθρό πυρήνα, τον θάλαμο και ξανά ενημερώνεται ο εγκεφαλικός φλειός. Από τον ερηθρό πυρήνα οι όσεις, τα μηνύματα φαίνονται προς τους κινητικούς πυρήνες των εγκεφαλικών και των νοτιέων νεύρων μέσω του ερηθρονοτιέου και του ερηθροδικτιωτού δευματίου που χειάζονται στο μέσο εγκέφαλο. Υπάρχει βέβαια και ένα κλειστό κύκλωμα ανάπαλσεις μεταξύ ερηθρού πυρήνα και ετερόπλευρου οδυδουτού πυρήνα. Για όλες αυτές τις συνδέσεις και όλη την λειτουργία που έχει η παρεγκεφαλίδα είναι λογικό να έχει και πλούσια αιμάτοση. Υπάρχουν τρεις παρεγκεφαλιδικές αρτηρίες οι οποίες αιματώνουν ουσιαστικά την παρεγκεφαλίδα και το εγκεφαλικό στέλεχος και αυτή είναι η άνω παρεγκεφαλιδική αρτηρία που είναι κλάδος της βασικής, η πρόστια κάτω παρεγκεφαλιδική αρτηρία και αυτή επίσης της βασικής, ενώ η οπίστια κάτω παρεγκεφαλιδική είναι κλάδος της σποδηλικής αρτηρίας. Και βέβαια κατά αναλογία με τον εγκεφαλικό φλείο υπάρχει και μια τοπογραφική εκπροσώπηση, με άλλα λόγια μια σώματοτοπικότητα και στον παρεγκεφαλιδικό φλείο. Τα κεντρικά τμήματα του σώματος προβάλλονται στο σκόλικα που είναι και η μέση γραμμή της παρεγκεφαλίδας, ενώ τα άκρα και το πρόσωπο στο έσω τμήμα των ημισφαιρίων. Τα μεγάλα έξω τμήματα των ημισφαιρίων δεν παρουσιάζουν κάποια σαφή σωματοτοπικότητα. Συνδέονται με τις αντίστοιχες ελληνικές περιοχές του εγκεφαλικού φλείου και ιδιαίτερα με την προκυνητική περιοχή του μετοπιαούλοβου, καθώς και με την σώματοεσθητική και την αισθητική περιοχή του βρεγματικού φλείου. Οι συνδέσεις αυτές βεβαίως διατραματίζουν σημαντικό ρόλο στο σχεδιασμό και το συντονισμό της διαδοχικής μυϊκής δραστηριότητας. Βεβαίως ξέρουμε τώρα πλέον ότι αυτό που πιστεύουμε παλαιότερα, ότι υπάρχει μια σαφής σωματοτοπικότητα στον εγκεφαλικό φλείο ή και λιγότερο σαφής στον παρεγκεφαλιδικό φλείο, θυμόμαστε το Αθροπάριο Πενφίλτ, γνωρίζουμε ότι αυτό δεν είναι μια πραγματικότητα. Γιατί ο φλείος, είτε ο εγκεφαλικός, είτε ο παρεγκεφαλιδικός λειτουργεί με ψηφίδες, έχει τέτοιες μεγάλες δυνατότητες μέσω της πλαστικότητας και της δημιουργίας πολλαπλών συνάψων σε άλλες περιοχές, με άλλη μορφική, με άλλους νευροδιβαστές, που βεβαίως δεν μπορεί να υπάρχει μια σαφής σωματοτοπικότητα, αλλά η εκάστοτε αντίληψη της σωματοτοπικότητας να εκφράζεται διαφορετικά ανάλογα με τη λειτουργία και την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται είτε ο εγκεφαλικός, είτε ο παρεγκεφαλιδικός φλείος. Αλλά αυτές οι μελέτες έχουν γίνει και καλά είναι να αναφέρονται για να έχουμε ένα γενικότερο περίγραμμα. Η λειτουργήση παρεγκεφαλίδας πολλές. Μέχρι πριν αρκετά χρόνια λέγαμε ότι η παρεγκεφαλίδα είναι ένα όργανο σαφέστατα κινητικό, ότι ο μόνος ρόλος του είναι να ρυθμίζει την κίνηση, να γίνει όσο το δυνατόν τελείωτερη. Οι συνδέσεις παρεγκεφαλίδας και κυρίως του σκόλικα με το εγκεφαλικό στεαλέχος και το νοτιομυελό, μας επιβεβαίωναν αυτήν την άποψη που είχαμε, γιατί βεβαίως και αυτές οι περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος έχουν πάρα πολύ μεγάλη σημασία όσο αφορά την στάση του σώματος και την ισορροπία. Οι συνδέσεις παρεγκεφαλίδας με τον εγκεφαλικό φλείο και αυτές αφορούν τον συντονισμό των κινήσεων, κυρίως των άκρων, ενώ για την χρονοθέτηση και την διαδοχή των κινήσεων βοηθάει η έξω ζώνη των ημισφαιρίων και ο οβεδοτός πυρήνας. Η παρεγκεφαλίδα βέβαια πρέπει να ξέρουμε και να το αναφέρουμε ότι μαθαίνει από τα σφάλματά της χάρις το νότιο παρεγκεφαλιδικό δεμάτιο που την ενημερώνει για τον κινητικό αισθητικό μηχανισμό και τον έξω κόσμο ώστε να επιτελεί διορθώσεις χωρίς την παρέμβαση του εγκεφαλικού φλείου. Δηλαδή η παρεγκεφαλίδα σαν ένα ισχυρό ρυθμιστικό όργανο της κίνησης. Πρέπει να γνωρίζει πώς είναι οι εξωτερικές συνθήκες του περιβάλλοντος και ανάλογα με αυτές να ρυθμίζει τη λειτουργία της ώστε τελικώς η κίνηση του ε κάστο του ανθρώπου να είναι προσαρμοσμένη στο περιβάλλον του και όχι ανεξάρτητη από τις εξωτερικές συνθήκες. Έτσι λοιπόν την παρεγκεφαλίδα πρέπει να τη σκεφτούμε σαν ένα τεράστιο παράθυρο του οργανισμού του ανθρώπου με το οποίο ο άνθρωπος βλέπει το περιβάλλον και προσαρμόζεται ανάλογα με το περιβάλλον γιατί βεβαίως η κίνηση είναι κάτι που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και λόγω των αυξημένων λειτουργιών και υποχρεώσεων του ανθρώπου η κίνηση αυτή πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο οργανωμένη πάντοτε σε σχέση με τις εκάστοτε περιβαλλοντικές συνθήκες. Κάτι το οποίο καθορίζει και τροποποιεί η παρεγκεφαλίδα. Τα τελευταία 30 χρόνια βρήκαμε ότι η παρεγκεφαλίδα συμμετέχει και στις ανώτερες νοητικές λειτουργίες και πώς θα μπορούσε να μην συμμετέχει ένα όργανο με τόσο πλούση αιμάτωση, ένα όργανο με όλους τους νευροδιβαστές του κεντρικού νευρικού συστήματος, ένα όργανο το οποίο είναι συνειφασμένο με την κίνηση. Γιατί η κρίση, η μνήμη, τι άλλο παρά κίνηση μπορεί να είναι. Έτσι λοιπόν τώρα μιλάμε για την εφταξία ή την αταξία της σκέψης. Ξέρουμε ότι συμμετέχει και στη μνήμη η παρεγκεφαλίδα. Ξέρουμε ότι συμμετέχει στα όνειρα η παρεγκεφαλίδα. Στον λόγο, στην φαντασία. Δίνοντας το δικό της χρώμα μέσα από τους ιδιαίτερους νευροδιβαστές και με τον ιδιαίτερο τρόπο που χρησιμοποιεί αυτούς τους νευροδιβαστές. Κάτι το οποίο είναι σε μελέτη, όπως σας είπα, η σχέση της παρεγκεφαλίδας με τις ανώτερες νοητικές λειτουργίες, είναι κάτι που τα τελευταία 20-30 χρόνια μελετούμε με τη βοήθεια βέβαια των σύγχρονων απεικονιστικών μεθόδων, όπως είναι η factual memory, όπου βλέπουμε τον μεταβολισμό της παρεγκεφαλίδας και λιγότερο το PET ή ακόμη και τρακτόγραφη. Κυρίως η factual memory είναι που μας έχει βοηθήσει να δούμε τον αυξημένο μεταβολισμό της παρεγκεφαλίδας κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και έτσι καταλήξαμε ότι τελικώς η παρεγκεφαλίδα συμμετέχει και στη φαντασία και στα όνειρα και στον προγραμματισμό, το σχεδιασμό, το συνέστημα και την μάθηση ακόμα. |
