| Διαδίκτυο και τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών για την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφορική ανάπτυξη: Διαδίκτυο και Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών για την Προστασία του Περιβάλλοντος και την Αηφορική Ανάπτυξη. Στην ενότητα αυτή θα συζητήσουμε για το Διαδίκτυο, τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών και το ρόλο τους στην Προστασία του Περιβάλλοντος, την Αηφορική Περιβαλλοντική Διαχείριση και την Αηφορία ή Αηφορική Ανάπτυξη παράλληλα με το ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ας δούμε κάποιους ορισμούς. Να ορίσουμε αρχικά την δίκτυο υπολογιστών και τη διαδίκτυο. Σαν δίκτυο υπολογιστών ορίζεται ένα σύνολο ελεκτρονικών υπολογιστών αλλά και του τηλεπικοινωνιακού υλικού που χρησιμοποιείται για να ανταλλάξουμε πληροφορίες μεταξύ τους, να μεταδώσουμε και να λάβουμε πληροφορίες. Το διαδίκτυο είναι το σύνολο από όλα τα δίκτυα και έχει πάρει την ονομασία του σαν μια ακροστιχίδα από τις λέξεις διασυνδεμένο και δίκτυο, κρατάμε δηλαδή τα δύο κομμάτια και είναι το αντίστοιχο που έχει προκύψει από τον αγγλικό όρο, interconnected networks, έχουμε λοιπόν το internet. Αυτός είναι ο όρος που είναι περισσότερο γνωστός στη διεθνή ορολογία. Πλήθως δικτύων απαρτίζουν όλο αυτό το σύστημα και διασυνδέουν τα επιμέρους δίκτυα, έχουμε δίκτυα καθαρών υπολογιστών, έχουμε δημόσια τηλεφωνικά δίκτυα, ιδιωτικά δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, ραδιοφωνικά αλλά και τηλεοπτικά δίκτυα. Το διαδίκτυο είναι πολύ γνωστό για διάφορες υπηρεσίες που παρέχει. Από τις πιο βασικές έχουμε τον παγκόσμιο ιστό, το World Wide Web, έχουμε το ελεκτρονικό ταχυδρομείο, το email, που είναι μια από τις πιο διάσημες υπηρεσίες και πιο εύκολα αντιληπτές για τον κοινό χρήστη του διαδικτύου, έχουμε τα πρωτόκολλα μεταφοράς αρχείων, τα FTP, πρωτόκολλα με τα οποία μπορούμε να κατεβάζουμε λογισμικό από το διαδίκτυο, τις μηχανές αναζήτησης, τα search engines, που τα χρησιμοποιούμε πάρα πολύ και είναι από τις πρώτες υπηρεσίες που χρησιμοποιεί ένας χρήστης του διαδικτύου για την αναζήτηση πληροφορίας κάθε είδους. Έχουμε την online ψυχαγωγία, όπου ο χρήστης του διαδικτύου μπορεί να ακούσει μουσική, να παρακολουθήσει ταινίες, να παίξει παιχνίδια. Έχουμε τέλος μια σειρά από τα e-services, όπως λέμε τις διαδικτυακά παρεχόμενες υπηρεσίες, με την πιο σημαντική και την περισσότερο αναγνωρίσιμη που είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο, το e-commerce. Τέλος έχουμε τις υπηρεσίες της κοινωνικής δικτύωσης, τα social media, που αντιπροσωπεύονται κυρίως από τις ομάδες συζήτησης, διάφορα chat, forum, newsgroups και τέλος τα διάφορα ιστολόγια, το blogging. Ο παγκόσμιος ιστός είναι ουσιαστικά ένα φιλικό, διαλογικό και δυναμικό πληροφοριακό σύστημα. Το πληροφοριακό αυτό σύστημα συνδυάζει τις τεχνικές των δικτύων υπολογιστών με την έννοια του υπερκειμένου. Τι είναι υπερκείμενο, υπερκείμενο είναι ένα κείμενο που περιέχει συνδέσμους. Αυτοί οι σύνδεσμοι ενεργοποιούνται όταν περνάμε τους επιλέγουμε με το ποντίκι, on mouse click όπως λέμε, και παραπέμπουν το χρήστη σε παραπέρα πληροφορία. Τώρα μέσα από τον παγκόσμιο ιστό μπορούμε να οδηγηθούμε σε πληροφορία αποθηκευμένη σε ιστοσελίδες, σε υπολογιστή, σε όλο τον κόσμο. Το σύνολο των ιστοσελίδων του διαδικτύου δημιουργούν ουσιαστικά και την έννοια του παγκόσμιου ιστού. Εδώ αξίζει να κάνουμε ένα διαχωρισμό στον ιστοχώρο και τις ιστοσελίδες. Ιστοσελίδα ή web page ονομάζουμε ένα ψηφιακό αρχείο στον υπολογιστή ένα file δηλαδή, που εμπεριέχει μια ξεχωριστή εννοιολογική ενότητα πληροφορίας. Με τη βοήθεια των συνδέσμων συνδέεται με άλλες εννοιολογικές ενότητες δηλαδή με τα υπόλοιπα αρχεία. Τώρα όλα αυτά τα αρχεία μαζί όλες αυτές οι ιστοσελίδες αποτελούν μια καθορισμένη συλλογή ιστοσελίδων, που το ονομάζουμε ιστοχώρο, website στην αγγλική ορολογία. Ακόμα χρησιμοποιούμε τον όρο ιστότοπος διαδικτυακός τόπος ή διαδικτυακός χώρος. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του διαδικτύου είναι η προσωπική ανάγνωση της πληροφορίας. Ο κάθε χρήστης κάνει τη δική του προσωπική πλωήγηση μέσα σε ένα ιστοχώρο με τη βοήθεια των συνδέσμων όπως είπαμε νωρίτερα και αυτή η προσωπική ανάγνωση έχει τα παρακάτου χαρακτηριστικά. Δεν είναι γραμμική, είναι απόλυτα ατομική για τον κάθε χρήστη. Επίσης ο χρήστης κάθε φορά που μπαίνει επισκέπτεται τον ίδιο ιστοχώρο κάνει και διαφορετική πλωήγηση. Η πλωήγηση κάθε φορά που κάνει μέσα στον ιστοχώρο απηχεί τα προσωπικά του ενδιαφέροντα και συγκεκριμένες ανάγκες. Να δούμε κάποια πράγματα για την ιστορία του διαδικτύου. Το διαδικτύο εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1964. Πρόκειται για ένα ερευνητικό πρόγραμμα που εμφανίστηκε στις ΗΠΑ και είχαν στόχο, ήταν στα πλαίσια στρατιωτικής έρευνας και είχε στόχο να αντιμετωπίσει την έλλειψη κεντρικού ελέγγου στις επικοινωνίες. Και παράλληλα να υπάρχει λειτουργία των επικοινωνιών μέσω του τηλεφωνικού δικτύου, η οποία αναξεσφαλίζεται ακόμη και στις συνθήκες σχεδόν ολικλωρωτικής κατάρρευσης του τηλεφωνικού συστήματος επικοινωνιών. Το πρόγραμμα αυτό προχώρησε. Το 1969, το Σεπτέμβριο, δημιουργήθηκε ο πρώτος κόμβος στο UCLA και μέχρι το τέλος της ίδιας χρονιάς, ήδη υπήρχαν τέσσερις κόμβοι στο δίκτυο αυτό που λεγόταν Arpanet. Οι τέσσερις κόμβοι ήταν στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Ερευνητικό Ιστιντούτο Στανφόρτ, στο Πανεπιστήμιο Ζάντα Μπάρμπαρα στην Καλιφόρνια και στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα. Αμέσως και άλλα πανεπιστήμια άρχισαν να μπαίνουν σε αυτό το νέο δίκτυο. Και ήδη από το 1970 έχουμε και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και το Royal Radar Establishment στη Νορβηγία. Στη συνέχεια βλέπουμε το 1980, ήδη ο όρος Arpanet που χαρακτήριζε μέχρι τότε το διαδίκτυο, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, χωρίζεται, αποσπούνται οι 200 κόμβοι που υπήρχαν μέχρι τότε που δεν αφορούσαν το στρατιωτικό κομμάτι και το στρατιωτικό κομμάτι χωρίζεται και ονομάζεται MilNet. Ήδη το 1986 έχουμε 5.000 κόμβους συνδεδεμένους. Δημιουργείται από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών, το NIPA, το NSFnet, το οποίο αντικαθιστά το Arpanet που υπήρχε μέχρι εκείνη τη στιγμή σαν σπονδηλική στήλη του διαδικτύου και φτάνουμε στο έτος 1989 που έχουμε ήδη 100.000 συνδεδεμένους κόμβους σε όλο τον κόσμο. Το Arpanet, το αρχικό κομμάτι δηλαδή του διαδικτύου αφαιρείται το 1990 ενώ πραγματικά δεν επηρεάζεται καθόλου πλέον η λειτουργία του διαδικτύου. Το 1992 ένα εκατομμύριο κόμβοι συμμετέχουν στο διαδίκτυο και είναι και η χρονιά σταθμός για τη μεγάλη ανάπτυξη του διαδικτύου καθώς εκείνη τη χρονιά από τον Tim Berners-Lee στο CERN αναπτύσσεται το λογισμικό του παγκόσμιου ιστού όποτε το διαδίκτυο αποκτά τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα. Και από το 1993 εμφανίζεται και ο πρώτος browser για την πλοήγηση στο ίντερνετ με το όνομα Mosaic και έχουμε μια πολύ μεγάλη αύξηση του διαδικτύου 341.000%. Το διαδίκτυο απαντάται σε πολλές μορφές και αυτό είναι που κάνει και τη μεγάλη διαφορά. Μπορούμε να έχουμε είτε μαζική είτε διαπροσωπική επικοινωνία αλλά παράλληλα μπορούμε να έχουμε σύγχρονη και ασύγχρονη επικοινωνία. Να τα δούμε αναλυτικά. Η επικοινωνία που είναι μαζική και σύγχρονη. Εδώ ακολουθούμε το ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό πρότυπο. Ένας ιστοχώρος απευθύνεται σε ένα μαζικό ακροατήριο αλλά σε συγκεκριμένο χρόνο μεταδίδεται κάτι μέσα από αυτόν τον ιστοχώρο. Άρα εδώ ο ιστοχώρος γίνεται μέσω μαζικής επικοινωνίας, γίνεται τηλεόραση, ραδιόφωνο, μπορεί να εκπέμψει μια συνέντευξη, ένα ποδοσφαιρικό αγώνα, μια συναυλία. Στην μαζική και ασύγχρονη επικοινωνία απευθύνεται σε ένα μαζικό ακροατήριο αλλά μπορεί να επισκέπτεται τον ιστοχώρο όποτε επιθυμεί για να πάρει μια πληροφορία ή υπηρεσία. Έτσι γίνεται ένα πολυκατάστημα, βιβλιοθήκη, ταινειοθήκη, βιντεοθήκη, περιοδικό ή και εφημερίδα. Έχουμε τη διαπροσωπική και σύγχρονη επικοινωνία. Στην περίπτωση αυτή απευθύνεται σε διαπροσωπική και ταυτόχρονη επικοινωνία μεταξύ δύο χριστών του διαδικτύου και εδώ ακολουθείται το πρότυπο της τηλεφωνικής επικοινωνίας. Με τη βοήθεια του ιστοχώρου επικοινωνούμε τηλεφωνικά, γίνεται βιντεοκάνφερες, με γραπτά μηνύματα, την ίδια χρονική στιγμή. Τώρα στην τέταρτη περίπτωση που έχουμε διαπροσωπική και ασύγχρονη επικοινωνία, απευθύνεται σε διαπροσωπική αλλά όχι ταυτόχρονη επικοινωνία και ακολουθεί το πρότυπο του πίνακα ανακοινώσεων. Όπως για παράδειγμα στην ηλεκτρονική ελληλογραφία σε πίνακες ανακοινώσεων, πίνακες αγγελειών, ομάδες συζητήσεων, φόρουμς συζητήσεων και λοιπά. Ήδη μπορούμε να αναγνωρίσουμε ποια είναι τα αίτια της μεγάλης επιτυχίας του διαδικτύου. Πρώτα από όλα έχουμε εύκολη και οικονομική πρόσβαση στο διαδίκτυο μέσα από τους διάφορους internet providers, τις εταιρίες δηλαδή που παρέχουν σύνδεση στο διαδίκτυο. Αυτό μπορεί να γίνει από κάθε σημείο του πλανήτη, από ένα πολύ μεγάλο πλήθος συσκευών εκτός των κλασικών υπολογιστών, από κινητά τηλέφωνα, συστήματα πλοήγησης, παιχνιδομηχανές, tablet κλπ. Η πλοήγηση στο διαδίκτυο είναι πολύ εύκολη και είναι δωρεάν. Όλα αυτά τα προγράμματα πλοήγησης που παρέχονται είναι όλα δωρεάν και αυτό είναι το πιο χαρακτηριστικό, ότι είναι τα προγράμματα που είναι όλα και πάντοτε δωρεάν. Έχουμε αναλύσει ήδη την προσωπική οργάνωση της πληροφορίας και βέβαια μέσα στο διαδίκτυο μπορούμε να βρούμε ένα πολύ μεγάλο όγκο ευθέσιμης πληροφορίας σε κάθε τύπο. Δηλαδή μπορούμε να βρούμε πληροφορία σε μορφή κειμένου, βίντεο, χάρτες, εικόνες κλπ. Όμως το διαδίκτυο παρουσιάζει και κάποια αρνητικά σημεία. Από τα πιο βασικά είναι η ύπαρξη των ιών ή είναι κακόβουλα προγράμματα που εμφανίζονται μέσα, μπορούμε να τα πάρουμε στον υπολογιστή μας μέσα από την πλοήγηση στο διαδίκτυο και συνήθως δημιουργούν κάποια προβλήματα στον υπολογιστή. Αυτό που πρέπει να κάνουμε πάντα είναι κατά την πλοήγηση στο διαδίκτυο να αντιμετωπίζουμε με αντιειικά προγράμματα τα antivirus software τα οποία είναι απαραίτητα. Ένα άλλο θέμα και αρνητικό του διαδικτύου είναι η ασφάλεια των πληροφοριών και των προγραμμάτων. Εδώ έχουμε την συχνή εμφάνιση λογισμικών spyware που κατασκοπεύουν εισαγωγικά τις κινήσεις μας μέσα στο διαδίκτυο ανοιχνεύοντας πληροφορίες που χρησιμοποιούνται κυρίως για κακόβουλους ή εμπορικούς σκοπούς. Και βέβαια έχουμε τη μετάδοση των προσωπικών δεδομένων και προτιμήσων των χρήσεών μας. Τεχνολογίας Πληροφορικής και Επικοινωνιών, ICT. Οι τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, το ακρονίμιο του ΠΟΕ, το χρησιμοποιούμε στην ελληνική βιβλιογραφία και Information Communication Technologies, τα ICT, όπως θα βρίσκουμε στη διεθνή βιβλιογραφία. Αυτά προήλφαν από τη σύγκλιση των τεχνολογιών επικοινωνίας και πληροφορικής που συνέβη στην αρχή της δεκαετίας του 90 και έφεραν πραγματικά μια επανάσταση στον χώρο των τηλεπικοινωνιών αφού άλλαξε δραστικά ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούμε. Το διαδίκτυο και οι τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών μπορούν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο στην προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος με τις πράσινες τεχνολογίες, την πράσινη πληροφορική, τα Green Informatics, την αυφορική περιβαλλοντική διαχείριση, Sustainable Environmental Cavernous, την αυφορία και την ολοκληρωμένη βιώσιμη ανάπτυξη, Sustainable Development. Οι τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών αξιοποιούνται στον περιβαλλοντικό χώρο για να συλλέξουμε, να καταγράψουμε, να επεξεργαστούμε, να μεταδώσουμε και να παρουσιάσουμε την περιβαλλοντική πληροφορία σε μορφή είτε δεδομένων, είτε κειμένων, είτε ήχου, είτε εικόνας, κινούμενης εικόνας, βίντεο κλπ. Ειδικότερα οι διαδικτυακές παρεχόμενες υπηρεσίες, οι Internet Services ή οι Services όπως είναι πιο γνωστές, έχουν επιτύχει πολύ γρήγορα μεγάλη αποδοχή και έχουν μια υψηλή αναγνωρισιμότητα σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και σε καθημερινό επίπεδο, εφόσον συνδυάζονται με πολλές σύγχρονες ψηφιακές τεχνικές συσκευές και προϊόντα. Οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται με την αξιοποίηση των ευριζωνικών συνδέσεων Broadband Internet, που εξασπαλίζουν υψηλό και σταθερό ρυθμό μετάδοσης και ποιοτική σύνδεση. Οι πιο δημοφιλείς διαδικτυακά παρεχόμενες υπηρεσίες είναι η εξαποστάσως εκπαίδευση ή τηλεκπαίδευση, το e-learning, η εξαποστάσως εργασία, τηλεργασία, το e-working, η εξαποστάσως τραπεζικές υπηρεσίες, το e-banking, η ηλεκτρονική ψηφοφορία, το e-voting, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, το e-government, το ηλεκτρονικό εμπόριο, το e-business, τα εικονικά κατασκευασία, το e-money, το ηλεκτρονικό εμπόριο, το e-business, τα εικονικά καταστήματα, τα e-shop, η ηλεκτρονική αναζήτηση της πληροφορίας, η research και η τηλεοτρική, η medicine. Πράσινες υπηρεσίες. Κάτω από τη σύγχρονη διεθνή τάση για μίωση της περιβαλλοντικής ρίπανσης και αύξηση των προστατευτικών δράσεων πάντα στο πλαίσιο της αξιοποίησης των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, οι διαδικτυακά παρεχόμενες υπηρεσίες σε πολλές περιπτώσεις έχουν γίνει πράσινες, green services, με στόχο την αξιοποίηση τους προσώφυλους του περιβάλλοντος και με το λιγότερο δυνατό περιβαλλοντικό κόστος. Περισσότερα για τις πράσινες υπηρεσίες θα πούμε σε μια επόμενη διάλεξη ενότητα. Οι άξονες της αξιοποίησης του διαδικτύου και των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών είναι παρακάτω. Αξιοποιούνται στην πράσινη πληροφορική, την αυφορική περιβαλλοντική διαχείριση και την αυφορική ανάπτυξη σύμφωνα στους παρακάτω άξονες. Μίωση της κατανάλωσης της ενέργειας. Αφύπνιση της περιβαλλοντικής συνείδησης με τη διάχυση των πληροφοριών για τα διάφορα περιβαλλοντικά θέματα. Περιβαλλοντική παρακολούθηση και εκτείνηση περιβαλλοντικών σενάριων. Αποτελισματική επικοινωνία των περιβαλλοντικών δικτύων. Και ας τα δούμε αναλυτικότερα. Σχετικά με τη μείωση της κατανάλωσης της ενέργειας. Η πράσινη πληροφορική ή πράσινας τεχνολογίας πληροφορικής και επικοινωνιών συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος, με την κατασκευή ενεργιακά οικονομικών συστημάτων, με την υλοποίηση εφαρμογών στο πλαίσιο μιας πολιτικής εξοικονόμησης ενέργειας και χρήσης όλων των διαθέσιμων πόρων και με την ορθή ανακύκλωση των πεπαλαιωμένων συστημάτων και προσπάθεια ανακύκλωσης των παλιών υπολογιστών. Σύμφωνα με την 3R policy, reduce, reuse, recycle, δηλαδή να μειώσουμε τη χρήση, να επαναχρησιμοποιήσουμε και να ανακυκλώσουμε. Σε μια γραφειοκρατική χώρα με μεγάλη γεωγραφική ανισότητα, όπως η Ελλάδα, η εφαρμογή πρακτικών πράσινης πληροφορικής και η αξιοποίηση των ευρυζωνικών δικτύων της self-synthesis και των εφαρμογότους παρέχει σημαντικά ωφέλη, τόσο στη μείωση του κόστους και των χρόνων ανταπόκρισης της δημόσιας διοίκησης, όσο και στην εξοικονόμηση ενέργειας και κατεπέκταση στη μείωση της εκπομπής ρίπων με την τομική αντιμετώπιση των κρατικών θεμάτων. Σε τρόπο ώστε να καλύπτονται σε τοπικό επίπεδο ανάγκες τόσο κοινωνικές όσο και οικονομικές, όπως είναι το κλασικό παράδειγμα των ΚΕΠ. Παράλληλα, η έξυπνη αξιοποίηση των διαδικτυακά παρεχόμενων υπηρεσιών μπορεί να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη μείωση της ενέργειας που απαιτείται σε διάφορες δραστηριότητες. Εδώ μπορούμε να δούμε το παράδειγμα της ανταλλαγής αρχείων, δεδομένων κλπ μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Είναι μια δραστηριότητα που εξοικονομεί ενέργεια, αλλά προκαλεί και μείωση της χρήσης του χαρτιού που προέρχεται από τα δέντρα. Μέσω των διαδικτυακών υπηρεσιών ενισχύεται η παραγωγή και διάθεση προϊόντων μέσα από νέες μεθόδους δικτυακών υπηρεσιών, ώστε να λεξιστωποιούν την απαιτούμενη ενέργεια, όπως για παράδειγμα το ηλεκτρονικό εμπόριο. Αφύπνηση της περιβαλλοντικής συνείδησης με τη διάχυση περιβαλλοντικών πληροφοριών. Με την ενίσχυση της πληροφόρησης μέσω των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, το κοινό ενημερώνεται και κατανοεί τα περιβαλλοντικά θέματα και τις αντίστοιχες περιβαλλοντικές πολιτικές που εφαρμόζονται σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Οι περιβαλλοντικές πληροφορίες ξεπερνούν το στενό τοπικό επίπεδο και γίνεται πολύ εύκολο να ενημερώνονται οι πολίτες σε παγκόσμιο επίπεδο για κάθε μικρό ή μεγαλύτερο περιβαλλοντικό ζήτημα σε όποιο σημείο του πλανήτη και αν βρίσκονται. Το διαδίκτυο και οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών διευκολύνουν τη βελτίωση της γνώσης αλλά και της εμπειρίας από κλεισμένων και απομονωμένων ομάδων πληθυσμού που είναι πρακτικά δύσκολο να ενημερωθούν από παροδοσιακά κανάλια ενημέρωσης. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθορίζονται οι περιοχές LEP που σημαίνει λιγότερο ευνοημένες περιοχές γνωστές και με τον όρο LFA, Less Favoured Areas. Πρόκειται για ορεινές, νησιώτικες, απομονωμένες περιοχές χωροταξικά και περιοχές με χαμηλούς δίκτες ανάπτυξης. Εκεί οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών αποτελούν κάποιες φορές τη μοναδική ευκαιρία των κατοίκων για ενημέρωση. Μπορούμε να έχουμε έγκυρη περιβαλλοντική πληροφόρηση μέσα από το διαδίκτυο, από διεθνείς περιβαλλοντικούς οργανισμούς, από μη κυβερνητικές οργανώσεις, από εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα, από ψηφιακές βιβλιοθήκες, ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες, περιβαλλοντικές βάσεις δεδομένων, επιστημονικά περιοδικά, αρχή εφημερίδων ή περιοδικών, πλούσιο φωτογραφικό και πολυμεσικό υλικό, και τέλος μπορούμε να έχουμε πληροφόρηση για το περιβάλλον μέσα από τις μηχανές αναζήτησης με τις λέξεις κλειδιά, είτε μέσα από θεματική αναζήτηση από σχετικά portal. Ελεύθερο βήμα έκφρασης για όλους στο διαδίκτυο. Στο διαδίκτυο υπάρχουν χιλιάδες ιστοχόρη που φιλοξενούν εξειδικευμένες συζητήσεις, τα φόρουμ, ιστολόγια, τα μπλοκς, ομάδες κοινωνικής δικτύωσης, διαδικτυακές ψηφοφορίες για περιβαλλοντικά ζητήματα, τα internet polls, εικονικές περιβαλλοντικές δράσεις, virtual environmental actions, για διάφορα θέματα περιβαλλοντικά, με τοπικό, εθνικό ή παγκόσμιο ενδιαφέρον, παρέχοντας έτσι ένα ανοιχτό βήμα για όλους. Στις συζητήσεις και στις δράσεις αυτές μπορεί να συμμετέχει ενεργά ο κάθε χρήστης του διαδικτύου. Να δούμε για τα ιστολόγια, ειδικότερα τα μπλοκς. Τα μπλοκ είναι ιστοχώροι ή κομμάτια ιστοσελίδες που ανανεώνονται συνήθως καθημερινά, με στοχευμένη θεματική που δίνει βήμα έκφρασης με τη μορφή καθημερινού ημερολογίου ή καθημερινών ανακοινώσεων από τους δημιουργούς τους, τους μπλοκκέρς. Αξιοποιούνται για τη δημόσια έκφραση απόψεων για το περιβάλλον και απειχούν τις απόψεις ιδιωτών, συλλόγων, περιβαλλοντικών ομάδων, μη κυβερνητικών οργανώσεων κλπ. Αξιοποίηση στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το διαδίκτυο μέσα από το web-based learning και οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών από το e-learning αξιοποιούνται για τη συνεχιζόμενη μάθηση και την ενίσχυση των γνώσεων και δεξιωτήτων νέων και ατόμων κάθε ηλικίας, το lifelongelong learning. Μέσα από σύγχρονα εκπαιδευτικά πακέτα που παρέχονται μέσω του διαδικτύου και διευκολύνουν την εκπαιδευτική διαδικασία με σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία και υπηρεσίες. Έχουμε τα μοντέλα μαθημάτων το e-class, τις παρουσιάσεις, πολυμεσικές εφαρμογές, εκπαιδευτικά παιχνίδια κλπ. Τα σύρματα δίκτυα αισθητήρων. Ένα ασύρματο δίκτυο είναι ένα επικοινωνιακό σύστημα που χρησιμοποιούνται ως επέκταση εναλλακτική λύση ενός παραδοσιακού ενσύρματου δικτύου και επιτρέπει την ασύρματη μετάδοση και λήψη δεδομένων. Τα σύρματα δίκτυα αξιοποιούνται μέσω των δικτύων αισθητήρων στον έλεγχο περιβαλλοντικών επιπτώσεων με την επαναλαμβανόμενη και συστηματική μέτρηση των χαρακτηριστικών των περιβαλλοντικών παραμέτρων για την αξιολόγηση των επιπτώσεων της ανθρώπινης δραστηριότητας στο περιβάλλον. Τα σύρματα δίκτυα αισθητήρων στη Διευνή Βιβλιογραφία με τον όρο wireless sensor networks. Ένα τέτοιο δίκτυο αποτελείται από έναν αριθμό χωρικά κατανεμημένων συσκευών με αισθητήρια όργανα που αναπτύσσονται μέσα στην περιοχή ελέγχου, είτε πολύ κοντά σε αυτή και ονομάζονται κόμβοι αισθητήρων, τα nodes. Οι κόμβοι αισθητήρων μπορούν να αισθανθούν το περιβάλλον τους και αποστέλουν τις πληροφορίες της περιοχής που παρακολουθούν μέσω ασύρματων δικτύων και μέσω άλλων κόμβων σε ένα κόμβου συλέκτη που ονομάζεται Sync. Ο ρόλος του κόμβου συλέκτη είναι να συλλέβει όλες αυτές τις πληροφορίες από όλους τους κόμβους. Επιλύουμε λοιπόν περιβαλλοντικά προβλήματα αξιοποιώντας την περιβαλλοντική πληροφορία και τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών. Τα σύρματα δίκτυ αξιοποιούνται στη συστηματική συλλογή, επεξεργασία και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών, ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων στα πλαίσια της περιβαλλοντικής παρακολούθησης και στοχεύει στην προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων. Κατά την ολοκληρωμένη περιβαλλοντική παρακολούθηση environmental monitoring αξιοποιούνται τα σύρματα δίκτυ αισθητήρων για τη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων στη μελέτη περιβαλλοντικών παραμέτρων από απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες περιοχές, στην ανάλυση ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων και την ανάπτυξη μοντέλων προσομοίωσης και τέλος στη δημιουργία μοντέλων πρόβλεψης στη μελέτη μελλοντικών εναλλακτικών σενάριων στη λήψη αποφάσεων και τέλος στην ορθολογική αντιμετώπιση των προβλημάτων. Καταγράφονται στα δίκτυα αυτά ατμοσφαιρικές παράμετρη όπως η ρύπη, μετερολογικές παράμετρη, θερμοκρασία, ατμοσφαιρική πίεση, βροχόπτωση, ταχύτητα, κατεύθυνση του ανέμου, υγρασία, υδατική σταθμή, καταγράφεται η κίνηση των οχυμάτων, τα επίπεδα του θορύβου, τα διάφορα είδη εκτινοβολίας και τέλος διάφορα εδαφικά στοιχεία. Αξιοποίηση των μετρήσων αυτών. Μπορούμε να έχουμε άμεση ανίχνευση, απεικόνιση και παρακολούθηση φυσικών καταστροφών ή και ακραίων φαινομένων, για παράδειγμα στις δαστικές πυρκαγιές ή στις πλημμύρες. Μπορούμε να έχουμε συστήματα παρακολούθησης και προστασίας των φυσικών οικοσυστημάτων, των υγροβιοτόπων, των δασσών κλπ. Καταγράφουμε και διατηρούμε τη βιοπικιλότητα. Τα αξιοποιούμε επίσης στη γεωργία κρυβίας. Τέλος αξιοποιούνται σε διάφορες άλλες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα στην επιβίωση των αναδασώσεων. Τέλος αξιοποιούνται στην αποτελεσματική επικοινωνία των περιβαλλοντικών δικτύων. Η επιτυχία των προγραμμάτων για το περιβάλλον προϋποθέτει την αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων. Το διαδίκτυο και οι υπηρεσίες του υποστηρίζουν απόλυτα τα περιβαλλοντικά δίκτυα που δημιουργούνται μεταξύ περιβαλλοντικών ομάδων, συλλόγων, οργανώσεων, μεταξύ επιστημονικών και ερευνητικών φορέων ιστιντούτων, μεταξύ των κρατικών, εθνικών και περιφερειακών περιβαλλοντικών διευθύσεων, φορέων οργανισμών, των μη κυβερνητικών οργανώσεων και τέλος την τοπική αυτοδιοίκηση. Και είναι απαραίτητα για τη ροή των πληροφοριών αλλά και τη βιωσιμότητα των περιβαλλοντικών αυτών δικτύων. Οι μη κυβερνητικοί οργανισμοί, non-government organization, σε διεθνές επίπεδο, σε συνδυασμό με την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν δεσμευτεί να προωθήσουν το θέμα που προκύπτει από το ψηφιακό χάσμα, digital divide, έτσι ώστε όλες οι χώρες και όλοι οι πολίτες να έχουν ήση και ισοδύναμη πρόσβαση στις δικτυακά παρεχόμενες υπηρεσίες και πληροφορίες. Να μελετήσουμε τώρα το κομμάτι που αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση σε σχέση με το περιβάλλον, το διαδίκτυο και τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών. Πρώτα απ' όλα, αξίζει να σημειώσουμε τον ιστοχώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης www.europa.eu, μέσα στον οποίο μπορούμε να βρούμε πάρα πολύ εγγυρή πληροφορία για όλα αυτά τα θέματα που έχουμε συζητήσει, αλλά και που αφορούν είτε το περιβάλλον είτε την αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών. Πρώτα πρώτα, στο 1997, στη Συνθήκη του Άμστερνταμ για πρώτη φορά, εμφανίστηκε μέσα στη Συνθήκη ο όρος της προστασίας του περιβάλλοντος. Έγινε δηλαδή πολλής λόγος για την προστασία του περιβάλλοντος. Η Συνθήκη αυτή επικυρώθηκε το 1999, όπου βλέπουμε εκεί στο άρθρο 2, παράγραφο 2, στη Συνθήκη του Άμστερνταμ, ότι αναφέρεται το υψηλό επίπεδο προστασίας και βελτίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος. Βλέπουμε επίσης το ίδιο άρθρο στην παράγραφο 4, ότι υπάρχει όρος για τη συνεχή και ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων και την προώθηση σε διεθνές επίπεδο μέτρων για την αντιμετώπιση περιφερειακών, αλλά και παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων. Άρα λοιπόν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν παραμένει μόνο στην προστασία, αλλά και τη βελτίωση του περιβάλλοντος μέσα στα στενά της όρια, τα οποία έτσι κι αλλιώς στη συνέχεια έχουν επεκταθεί, αλλά ασχολείται με όλο το γνωστό κόσμο. Ενημέρωση για δράσεις, στρατηγικές και προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ψηφιακή καινοτομία αποτελεί ένα βασικό πυλώνα για τις στρατηγικές και τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το περιβάλλον, παράλληλα με τη χρηματοδότηση, αλλά και την πιστοποίησή τους. Προβάλλονται ιδιαίτερα οι νέες ψηφιακές πρακτικές μέσα από μια πληθώρα οδηγιών, αλλά και μέτρων. Τα directives και τα measures της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα μπορούσαμε να συζητήσουμε για πάρα πολλές στρατηγικές, όπως είναι η πολύ γνωστή και επιτυχημένη στρατηγική buy green, που αξιολογείται ως μια win-win strategy της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου αξιοποιούμε μεθόδους και πρακτικές για το εμπόριο που προστατεύουμε και το περιβάλλον, αλλά έχουμε ταυτόχρονα οικονομική βελτίωση και αύξηση, βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ιδιαίτερα για το κομμάτι της κλιματικής αλλαγής, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουμε μια πληθώρα από πολιτικές και στρατηγικές. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ήδη από το 1997, με τη συνθήκη του Κιώτο, μίλησαν οι επιστήμονες για καθαρότερες πηγές ενέργειας. Αναφέρθηκαν στα βιοκαύσιμα και έγινε η αρχή για καινές επιδοτήσεις σε νέες αντιρρυπαντικές και βιοκλιματικές τεχνολογίες. Δόθηκε έμφαση, ειδικά μέσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στις πράσινες αντιρρυπαντικές τεχνολογίες, αλλά και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τέλος, υπάρχει, ήδη από το 1997, μια πληθώρα στρατηγικών που αφορούν τη βιοπικιλότητα. Ιδιαίτερα μπορούμε να αναφερθούμε στην οδηγία για τα οικοσυστήματα, το Habitat Directive, στο δίκτυο Natura 2000 που αφορά προστατευόμενες περιοχές και στην οδηγία για τα άγρια πτυνά. Και βέβαια έχουμε μια πληθώρα από άλλων μέτρων, όπως για παράδειγμα για τη διαχείριση που διατηρεί τη βιοπικιλότητα και επιφέρει οικονομικά και κοινωνικά ωφέλη. Μέσω, για παράδειγμα, του αυφορικού τουρισμού, όπως ήταν το Med-Wet Initiative. Τώρα στο χώρο της υγείας και της ποιότητας ζωής, με σκοπό τη μείωση των απειλών της υγείας από τη ρίπανση του περιβάλλοντος των κατοίκων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και όχι μόνο, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, υποστηρίζεται η οργανωμένη καταγραφή περιβαλλοντικών πληροφοριών, αλλά και η καταγραφή δικτών και η συνολική παρακολούθηση μακροπρόθεσμα, αυτό που αναφέρουμε ως Long Term Monitoring. Η έρευνα που γίνεται σχετικά με τις επιπτώσεις της ρίπανσης του περιβάλλοντος στην υγεία των πολιτών, με διάφορα focus research σε διάφορα εξειδικευμένα θέματα. Ας δούμε τώρα την αυφορία και αυφορική ανάπτυξη ή και βιώσιμη ανάπτυξη, όπως αναφέρεται, sustainability, sustainable development. Να δούμε αρχικά τον ορισμό, πώς ορίζουμε την αυφορική ανάπτυξη. Η αυφορική ανάπτυξη ορίζεται σαν ταυτόχρονη οικονομική ανάπτυξη, περιβαλλοντική ανάπτυξη και κοινωνική ανάπτυξη. Πρόκειται για την ανάπτυξη που θα επιτρέψει στις επόμενες μελλοντικές γενιές, να απολαύσουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής σε όλη την επιφάνεια του πλανήτη. Η αυφορική ανάπτυξη περιλαμβάνει με ισορροπημένο τρόπο την οικονομική ανάπτυξη με την περιβαλλοντική προστασία αλλά και πιπλέον την βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, παράλληλα με την κοινωνική ανάπτυξη και την βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Ομοθεσία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και την Αυφορική Ανάπτυξη αντικατοπτρίζει ουσιαστικά τις απόψεις των πολιτών της σχετικά με την ανάπτυξη ταυτόχρονα και στους τρεις αυτούς τομείς, αλλά σε τρόπος να μην επηρεάζονται οι υπόλοιποι δύο, όπως η οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη που όπως είπαμε περιλαμβάνει όχι μόνο την προστασίαση αλλά και την βελτίωση. Ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών. Οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών συμβάλουν σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη με την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών. Στη συνέχεια τα προϊόντα και αυτές οι υπηρεσίες συμβάλουν στην αύξηση της παραγωγικότητας σε όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Μπορούμε να δούμε για παράδειγμα τις παρεχόμενες υπηρεσίες σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, όπως είναι οι ευριζωνικές υπηρεσίες υψηλής ταχύτητας και υψηλής ποιότητας, οι οποίες επιτρέπουν στους χρήστες των υπηρεσιών αυτών να τις αξιοποιήσουν άμεσα είτε και έμεσα να βελτιώσουν τη λειτουργία τους αλλά και να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις. Οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών ως μέσον μπορούν να αξιοποιηθούν για την αντιμετώπιση της τρέχουσας οικονομικής κρίσης στην περιφέρεια με νέα αγαθά και νέες υπηρεσίες, στοχεύοντας έτσι στην πρόκληση της αυφορικής ανάπτυξης. Αφορούν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες με την αξιοποίηση της ψηφιακής καινοτομίας. Στο τέταρτο κοινωτικό πλαίσιο στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνονται πολλά προγράμματα που χρηματοδοτούν την ψηφιακή καινοτομία σε συνδυασμό με την επιχειρηματικότητα. Τα προγράμματα αυτά αφορούν κυρίως την ανταγωνιστικότητα των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στην περιφέρεια μέσα στο πλαίσιο της αυφορικής αξιοποίησης των φυσικών πόρων. Κι αυτό αφορά τη γεωργία, τη δασσοπονία, την αλλεία, τον τουρισμό, την αγροδιατροφική αλυσίδα. Ενώ παράλληλα ευνοούν και ενθαρρύνουν την εισαγωγή αλλά και την εξάπλωση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών. Αυτό αφορά κυρίως τις υποδομές για ευριζονική κάλυψη σε περιοχές στην περιφέρεια που ιστερούν σε ανάπτυξη και αυτό ονομάζεται rural broadband. Δηλαδή η ευριζονική κάλυψη περιοχών που καλούνται και λευκές περιοχές, δηλαδή περιοχές που μέχρι τώρα δεν έχουν κάλυψη ευριζονική. Αφορά επίσης ηλικοτεχνικό εξοπλισμό για δράσεις ηλεκτρονικού εμπορίου ή και δράσεις ηλεκτρονικού μάρκετινγ προϊόντων αλλά και υπηρεσιών. Εδώ μπορούμε να αναφέρουμε τα logistics, μπορούμε να αναφέρουμε τα προγράμματα ηχνηλασιμότητα, τα stress ability τα οποία συγχρόνως προσθέτουν και αξία στα προϊόντα. Έχουμε επίσης εφαρμογές για την ορθολογική αξιοποίηση του ιδατικού δυναμικού μέσοντο τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών. Καθώς γνωρίζουμε ότι το νερό είναι ένας πάρα πολύ σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη στην περιφέρεια, τα διάφορα προγράμματα που αξιοποιούν την ορθολογική του χρήση είναι πάρα πολύ αποτελεσματικά. Υπάρχουν ευρωπαϊκά προγράμματα εκπαιδευτικά, στο πλαίσιο education και lifelong learning, τα οποία στοχεύουν κυρίως την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του περιφερειακού πληθυσμού. Υπάρχουν μέτρα που ενισχύουν τη δραστηριότητα νέων αγροτών, προσφέροντας υλικοτεχνική υποδομή μέσω των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών. Υπάρχουν πολλές εφαρμογές που αφορούν τις τεχνολογίες για γεωργία ακριβίας. Και τέλος πολλές εφαρμογές και προγράμματα που αφορούν την αυτοματοποίηση των διαφόρων μεθόδων παραγωγής στην περιφέρεια. Οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών αποτελούν σίγουρα ένα σύγχρονο εργαλείο αποτελεσματικό τόσο για την προστασία του περιβάλλοντος, για την ορθολογική περιβαλλοντική διαχείριση, αλλά και την αυφορική ανάπτυξη. Τόσο έχει γίνει σαφές ότι η οθέτηση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών επηρεάζεται πάρα πολύ από τη γεωγραφία, επηρεάζεται από το πολιτισμικό επίπεδο αλλά και την οικονομική κατάσταση. Σίγουρα δηλαδή το που βρίσκεται μια περιοχή, που βρίσκεται ένας κάτοικος, σε ποια συγκεκριμένη περιοχή, το πολιτισμικό του επίπεδο, η κουλτούρα της περιοχής και πολύ περισσότερο οικονομική κατάσταση, ιδιαίτερα στα πλαίσια της τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας, διαφοροποιούν τις δυνατότητες που έχουν να υιοθετήσουν σε μικρό ή σε μεγαλύτερο βαθμό τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών. Ωστόσο έχει γίνει επίσης αντιληπτό ότι η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών σε μια χώρα ή και σε μια περιοχή που συνδυάζονται πάντα με την ανάλογη εισαγωγή και προσφορά των διαδικτυακών υπηρεσιών των πολίτες δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να εξαλείψουν την ανάγκη για αποτελεσματικές κοινωνικές υποδομές όπως επίσης δεν μπορούν να εξαλείψουν και την ανάγκη για το ανθρώπινο δυναμικό. Δεν αποτελούν πανάκια σε προβλήματα ανάπτυξης, σίγουρα δηλαδή τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών σε μικρό ή σε μεγαλύτερο βαθμό δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τον άνθρωπο. Όμως αποτελούν ένα πάρα πολύ δυνατό εργαλείο όταν αυτό χρησιμοποιηθεί σωστά μέσα στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης αναπτυξιακής στρατηγικής. Μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι τα μοντέλα ανάπτυξης όταν συμπεριλαμβάνουν ένα συνετό σχεδιασμό που ενσωματώνει τις διαδικτυακές υπηρεσίες και αξιοποιεί τις διάφορες νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας και τις νέες ψηφιακές καινοτομίες. Τότε αυτό το μοντέλο ανάπτυξης συμβάλλει στην οικονομική σταθερότητα όταν πρόκειται για ένα αναπτυγμένο κομμάτι του πλανήτη ακόμα και αναπτυσσόμενο κομμάτι και παράλληλα το πλαίσιο αυτό ανάπτυξης μπορεί να συμβάλλει και στη σταθερότητα του περιβάλλοντος και στην προστασία του περιβάλλοντος. |
