| : Σεβαστάει Πατάρες Ίδωρε, εκπρόσωπος της Μητροπόλεως. Έχουμε σήμερα τη πάντα, δηλαδή, μας ευαλουσία, ο κύριος Ιωάννη Μαργύνης Ψιστάκης, ο Μαγιός Πρόεδρος της Ελληνικής Λαογαρτικής Εταιρείας και σημερινή συγκίτρια στην εκδήλωση είναι η κυρία Πέκα Αναστασία, παιδοψυχιακρός, συντονίστρια, διευθύντρια, ψυχιακροί του Τμήματος Πέδων Εφήβων του Γενικού Νοσοφομίου Παπολικολάου Θεσσαλονίκης. Το θέμα που θα μας αναπτύξει είναι τα προβλήματα συμπεριφοράς, την εφηβεία και η ανημετόπιση τους. Η σημερινή εκδήλωση, ως το γνωστό, διοξυδιοργανώνεται από την ιστορική τελεογραφική εταιρεία Λέντσων Φίλιππος, από την δικαιεπά του Δήμου μας, του Δήμου Πέλλας, αλλά σήμερα οι διοργανωτές είναι και η Ένωση Υπονέων Κυκηδαιμώνων του Νομού Πέλλας, η Σύλλογη Υπονέων Κυκηδαιμώνων του 8ου Δημοτικού Σχολείου Γεννησών και η Σύλλογη Υπονέων Κυκηδαιμώνων του 3ου και 4ου Γεννασίου Γεννησών. Στο Μακροατήριο, κύριε Βέκα, παρακολουθούμε αρκετούς εκπαιδευτικούς, όπως επίσης και την παρουσία σπουδαστών του Εσπερινού Λιγίου μαζί με τους συμπεριβητές. Και τους ευχαριστούμε για την παρουσία. Να αναφερθώ λίγο στο βιογραφικό της κυρίας Βέκα. Είναι γελμαίνει και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, όπου και αποφίτησε από την Ιατρική Σχολή του Αριστοτελίου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ειδικεύτηκε στην Ψυχιατρική Πέδρων και Εφήγων στη Μεγάλη Βετανία και επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη, όπου εργάστηκε ως διδικός παιδοψυχιέντρος, αρχικά ιδιωτικά και από το 1996 στο Νοσοκομείο Λιόργιος του Μαγικοδάφτης της Θεσσαλονίκης. Έχει τον βαθμό συντονίστριας, διευθύντριας του Εθνικού Συστήματος Υγείας και υπό την διηγητική και επιστημονική της ευθύνη λειτουργούν το Ψυχιατρικό Τμήμα Πέδρων και Εφήγων του Παρπάνου Νοσοκομείου και το Ιατροπεδαβολικό του Κέντρο. Είναι διδάκτορας της ιατρικής σχολής του Αριστεριού Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Θέμα της διδακτορικής της ιατρικής ήταν επικτώσεις της διαταραγμένης επικοινωνίας γονέων παιδιού στην ψιποκοινωνική προσαρμογή του παιδιού συμβολής σε θέματα δικαστικής παιδοψυχιατρικής. Έχει ασχοληθεί επισταμμένως με θέματα που αφορούν την εμπλοκή των μεγγύπων με τον νόμο, με θέματα της νεαρικής παρακαλυππότητας, όπως και θέματα παιδικής κακοποίησης, παραμέλησης και της επιπτώσης του διαζυγίου και των νέων υπογενειακών δομών στο αναπτυσσόμενο παιδί. Παράλληλα, έχει ασχοληθεί με θέματα επιπτώσεων των σοβαρών και αγκλητικών για τη ζωή νοσημάτων στην ψυχική ζωή των παιδιών και των υπογενειών τους. Την ενδιαφέρει επίσης ιδιαίτερα ο χώρος της ανάπτυξης του παιδιού κατά τη διογονική, νηπιακή και πρώτη παιδική ηλικία από τη σκοπιά της έγκαιρης αναγνώρισης των διαταραπών της ανάπτυξης και της πρόεδης παρέμβασης για την αντιμετώπισή τους. Έχει συγγράψει αρκετά κείμενα σχετικά με τα παραπάνω δεύματα, ενώ παράλληλα συνετέχει σε προγράμματα μετατυχιακής και προτυχιακής εκπαίδευσης γιατρών και άλλων ειδικών της ψυχικής υγείας, σε συνέδρια, σεμινάρια και ημερίδες, όπως και σε ομιλίες διαγωνείς, εκπαιδευτικούς και το ευρύ κοινό. Είναι μέρος της Περδοψυχιατρικής Εταιρείας Ελλάδος, Ένωσης Ψυχιάτρων Παιδών και Εφήμων της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας και μέλος διαφόρων επιστημονικών φορέων, εταιρεών, επιτροπών και συμβουλίων για θέματα που αφορούν την άσκηση της παιδοψυχιαστικής στον ελληνικό χώρο, όπως και για θέματα προστασίας ανηλίπων και οργάνωσης υπηρεσιών ψυχικής υγείας για παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές μας. Είναι έγγραμμη και μητέρα τεσσάρων παιδιών. Μας θυμάμαι την παρουσία και οι ουσίες βοήθειες, είναι εδώ παρών, κύριε Βέγκα, έχετε το λόγο. Είναι εντυπωσιακό και μοιάζει με πανεπιστήμιο, με αυτά τα έδρα να που είναι γεωγεία και τις καρέκλες. Πολύ ωραίος χώρος και όλοι εσείς φαίνεται ότι έχετε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί άκουσα ότι πολύ συστηματικά παρακολουθείτε πολύ αξιόλογες ομιλίες. Ευχαριστώ λοιπόν όλους τους διορταματές, τον πρόεδρο του ιστορικού γελογραφικού συλλόγου εταιρείας, ο Φίλιππος, όπως και τον υπεύθυνο του λαϊκού πανεπιστήμιο που είναι δίπλα μου, και όλους όσους διοργάνωσαν αυτή την εκδήλωση, όπως είπα. Το θέμα το οποίο προτάθηκε μπροσέ μένα να διαπραγματευτούμε και να συζητήσουμε σήμερα αφορά τα προβλήματα της εφηβίας. Ξέρετε όλοι ότι η εφηβία είναι μια αναπτυξιακή περίοδος, κατά την οποία μέσα από ένα σύνολο αλλαγών επιτελείται η μετάβαση από την παιδική κατάσταση στην ενήλικη ζωή. Στην περίοδο αυτή γίνονται σημαντικές βιολογικές, σωματικές και άλλες αλλαγές που είναι γενετικά καθορισμένες και που είναι το αποτέλεσμα μιας αλυσιδωτής ενεργοποίησης του ορμονικού άξονα υποθάλαμος που βρίσκεται στον εγκέφαλο, υπόφυση, επίσης και γονάδες, δηλαδή γενετικά όργανα. Έτσι, μέσα από τις ορμόνες που παράγονται από αυτά τα όργανα, το παιδί έρχεται στη λεγόμενη ίδη, στην πρώτη φάση της εφηβίας, που αρχίζει νωρίτερα στα κορίτσια, από τα 10 έως τα 12-12,5 έτη, από τη σταγόρια, που μπορεί να αρχίσει στα 12,5 με 13. Μια πλευρά αυτής της μεταμόρφωσης που υφίστανται τα παιδιά στην εφηβία είναι το λεγόμενο αναπτυξιακό τύναγμα. Είναι δηλαδή μια περίοδος ταχύτρα της ανάπτυξης με σημανική αύξηση του βάρους και του ύψους. Κατά μέσο όρο το αγώγια κερδίζουν 10 με 11 εκατοστά το χρόνο και τα κορίτσια 9 εκατοστά το χρόνο. Η υπόφυση εκπέμπει σήμα στους άλλους αδένες του οργανισμού του παιδιού και αρχίζουν να παράγουν ανδρογόνα τις ορμόνες του άρρνου στα αγώγια και στρογόνα τις ορμόνες του φύλου στα κορίτσια. Επίσης η υπόφυση ειδοποιεί το σώμα να αυξήσει την παραγωγή αυξητικών ορμονών που αλληλεπιδρούν με τις ορμόνες του φύλου και προκαλούν την εμφάνιση του αυξητικού τυνάγματος. Αυτή η ραδδαία παραγωγή ορμονών οδηγεί στην εμφάνιση των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου, της τριχοφυείας, των μαστών στα κορίτσια και τα λοιπά, ενώ μπορεί να οδηγήσει και συνήθως συχνά οδηγεί σε εγκρήγορες εναλλαγές στην ψυχική διάθεση. Επίσης και σε αυτό θα αναφερθούμε σήμερα, στην εφηβεία μπορεί να οδηγηθούμε και σε προβλήματα συμπεριφοράς. Συχνά η εφηβεία αποκαλείται περίοδος κρίσης. Συχνά προκαλείς τους μονείς φόβο και άγχος, σαν να ήταν μια αρρώστια που πρόκειται να την περάσει ή που την περνάει το παιδί τους. Η κρίση της εφηβείας δεν είναι κάτι σύγχρονο, κάτι της εποχής μας, ήταν πάντα εκεί. Από την αρχαιότητα και μέχρι σήμερα σε όλους τους λαούς, υπάρχουν καταγραφές που αναφέρονται στις ατασταλίες των νέων, στις γλαβερές συνήθειες, στην ασέβεια προς τους μεγαλύτερους και ούτω καθεξής. Μια διαχρονική συνήθεια βέβαια είναι μάλλον απίθανο να είναι ασθένεια. Ο λόγος που συχνά αντίθεται αυτό το θέμα της κρίσης της εφηβείας, των αιτίων και της σημασίας της, είναι ότι τους εφήβους είναι δύσκολο να τους κατανοήσουμε. Επιδεικνύωση περιφορές περίεργες που δημιουργούν αναστάτωση στους ίδιους και στους γύρω τους και συχνά όλοι όσοι εμπλέκονται μπορεί να βιώνουν οδύνη, πόνο, και ανάμυκτα συναισθήματα χαράς που είναι μαζί με τα παιδιά, αλλά δυσκολία να τα κατανοήσουν και πόνο από τις ενέργειές τους. Η εφηβεία απαιτεί ένα πράγμα από όσους ενδιαφέρονται για αυτήν. Να καταλάβουν γιατί υπάρχει, ποιο σκοπό επιτελεί. Και πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν μιλούμε και ζητούμε συμβουλές για προβλήματα της εφηβείας, γιατί έχουμε έμφυτη την τάση να αναζητούμε συνταγές. Θέλουμε να λύσουμε τα προβλήματα χωρίς να τα καταλάβουμε. Και η λύση των προβλημάτων της εφηβείας δεν είναι θέμα τεχνικής. Χρειάζεται να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει και για να το κάνουμε αυτό χρειαζόμαστε αυτογνωσία. Ποιος μπορεί εύκολα να καταλάβει αυτά τα αντιφατικά ιδιόριθμα, αλλοπρόσαλλα πλάσματα όπως είναι συχνά οι έφηβοι. Δεν θα πρέπει να υποτιμήσουμε την ικανότητά μας να μπορέσουμε να το κάνουμε αυτό και να έχουμε στο νου μας ότι η κατανόηση και η επικοινωνία είναι τέχνη που όμως η τέχνη αυτή μαθαίνεται. Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά των εφήβων. Ο έφηβος αναζητά απάντηση στο ερώτημα ποιος είμαι. Αυτή η αναζήτηση καταλήγει, οδηγεί σε συγκρότηση της ταυτότητάς του. Η περίοδος της αβεβαιότητας για την ταυτότητα χαρακτηρίζεται από σημαντικού βαθμού σύγχυση. Ο πατήρ Βασίλιος Θερμός, ένας παιδοψυχίατρος και ιερέας, ο οποίος έγραψε το βιβλίο «Ταραγμένη άνοιξη» για μια κατανόηση της εφηβίας που εκδόθηκε το 2009 από τις εκδόσεις Αρχονταρίκη και είχε τύχει να χρειαστεί να το παρουσιάσω σε μια εκδήλωση γονέων που μου το είχαν σητήσει, αναφέρει τα εξής. «Ο έφηβος διαθέτει το επαχθές προνόμιο να ζει στο μετέχνιο του νοήματος. Μια κατάσταση που διατρέχει ταυτόχρονα ολόκληρο το φάσμα από το αφάνταστα οδυνηρό μέχρι το υπέροχα δημιουργικό. Κατά την αναζήτηση της ταυτότητας, ο έφηβος θα βιώσει και τον αφόρητο τρόμο της έλλειψης νοήματος και την θαυμάσια αίσθηση δημιουργίας νέου νοήματος». Όπως θα ακούσετε και στη συνέχεια, η αναζήτηση του νοήματος της ζωής είναι ένα πολύ κομβικό χαρακτηριστικό της περίοδος της εφηβίας. Ο έφηβος, λοιπόν, πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα ποιος είναι, με τελικό στόχο να μπορέσει να γίνει αυτόνομος και ανεξάρτητος. Τι γίνεται μέσα στην εφηβική ψυχή στο τομέα αυτό? Αρχικά, ο έφηβος ανακαλύπτει ότι η παιδική του ηλικία έχει περάσει ανεπιστρεπτή. Αυτή η ανακάλυψη του δημιουργεί θλίψη Κιωδίνη. Αρχίζει και πρέπει να ολοκληρωθεί η διαργασία του πένθους για την παιδική ηλικία που χάθηκε. Συγχρόνως τρέχει, συμβαίνει δηλαδή, και η αποειδανικοποίηση των γονέων του, που στην παιδική του ηλικία τους είχε ως πρότυπα ή ως ήρωες, και τώρα πρέπει να αποδεχθεί την ρεαλιστική τους εικόνα με τις αδυναμίες και τα προβλήματά τους. Την ίδια περίοδο επιτυγχάνεται και η σταδιακή απόκτηση της όλημης σωματικής του ανάπτυξης και της ταυτότητας του φύλου. Ο έφηβος αρχίζει να αισθάνεται ότι τα συναισθήματα και οι σκέψεις είναι δικά του, και δεν εξαρτώνται από τον τρόπο που αντιδρούν οι γονείς του, ενώ οι ιδέες του και οι αξίες του και οι στάσεις του προς τη ζωή διαμορφώνονται ως δικές του κατακτήσεις. Η αίσθηση της ταυτότητας, το ποιος είμαι δηλαδή, δεν είναι δοτή παράδειγμα από τους γονείς, δεν τη δώσαν οι γονείς, αλλά προέρχεται από μια επικοδομητική αναδιάταξη των εσωτερικών εμπειριών και βιωμάτων, που δημιουργήθηκαν από τη γέννηση και μέχρι την εφηβεία. Ωστόσο, αφομιώνει δημιουργικά και τα εξωτερικά ερεθίσματα, όλα στις αιτιάσεις των προηγουμένων ετών. Το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι μόνο το άνθρωσμα όλων των παραπάνων, αλλά τα μεταβάλλει όλα αυτά, ώστε να σχηματίσει ένα μοναδικό και συνεκτικό σύνολο. Για το σχηματισμό της ταυτότητας είναι απαραίτητο ο έφηβος να εξερευνά τις δυνατότητες μέσα του και γύρω του και να δεσμεύεται ώστε να παγιώνει όσες αποφάσεις παίρνει και όσες νέες καταστάσεις δημιουργεί. Ανάλογο με το βαθμό της εξερεύνησης και της δέσμευσης στην εφηβεία, μπορεί να έχουμε είτε την επίτευξη ταυτότητας, είτε την απόσυρση από τη μάχη για την ταυτότητα. Για να επιτύχει την ταυτότητά του, το άτομο πέρασε από μια περίοδο κρίσης και κατέληξε σε κάποιες αποφάσεις και σε κάποια ιδεολογία. Τώρα είναι πλέον όρημο, μπορεί να αντέξει απότομες αλλαγές του περιβάλλοντος, απροσδόχη της υποχρεώσης, να συνάψει στέρεες κοινωνικές σχέσεις και να δεσμευτεί. Εάν όμως αποσυρθεί από τη μάχη για την ταυτότητα, τότε οι ιδέες του δεν πέρασαν από περίοδο κρίσης, δεν είναι δικές του, συνήθως είναι δοτές από τους γονείς του. Ο δρόμος για την κατάκτηση της ανεξαρτησίας δεν είναι εύκολος, θα λέγαμε ότι είναι στρωμένος με συγκρούσεις. Στην κατάσταση αυτή συμμετέχει όχι μόνο ο έφηβος αλλά και οι γονείς του. Για πολλούς λόγους, είτε γιατί δεν κατανοούν την ανάγκη του εφίβου να διαφοροποιηθεί, είτε γιατί δεν θέλουν να επιτρέψουν αυτή τη διαφοροποίηση επειδή την εκλαμβάνουν ως έλλειψη αγάπης και ενδιαφέροντος. Συχνά ακούμε ή και μιλάμε οι ίδιοι για την αχαριστία των παιδιών και ανησυχούμε για τους χινδύνους και τις βλαπτικές επιρρές που θα δεχθούν τα παιδιά μας μακριά από την επιβλεψή μας. Οι συγκρούσεις όμως δεν είναι πάντοτε βλαπτικές, μπορεί να είναι και επικοδομητικές, ακριβώς επειδή προάγουν την ανεξαρτησία. Για να γίνει αυτό, πολύ σημαντική είναι η προσωπικότητα των φωνέων, ο τρόπος με τον οποίο οι ίδιοι κατέκτησαν τη δική τους ανεξαρτησία όταν ήταν έφηβοι, αλλά εξαρτάται βέβαια και από εξωτερικές επιρροές και από συναισθήματα που μπορεί να προκύψουν από τις συγκρούσεις, όπως συναισθήματα θυμού και οργής που μπορεί να μείνουν στη σχέση ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά. Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι οι συγκρούσεις είναι πιο συχνές με τις μητέρες και στα κορίτσια και στα αγόρια και αυτό γίνεται γιατί τα παιδιά συνήθως έχουν στενότερη σχέση με τις μητέρες και επομένως για να κατακτήσουν την αυτονομία και την ψυχολογική ανεξαρτησία τους πρέπει να συγκρουστούν με αυτές. Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι οι εξωτερικές συγκρούσεις είναι ένδειξη ότι υπάρχουν εσωτερικές. Δηλαδή αντιτιθέμενες τάσεις, αμφιταλαντεύσεις και παλινοδίες. Αυτά είναι ένδειξη ότι υπάρχουν στη ψυχή του εφίβου υπολήματα από προηγούμενα στάδια της ανάπτυξης ή αλλιώς ανοημότητα. Οι έφηδοι μέσα από την επαναστατικότητα, την αντίφαση και τη σύγκρουση προσπαθούν να μεγαλώσουν. Οι γονείς θα πρέπει να το καταλάβουν αυτό και να μην θεωρήσουν αυτή τη στάση των παιδιών ως απόρριψη των ιδίων. Στην πραγματικότητα, οι έφηβοι αγαπούν και σέβονται τους γονείς τους. Ακόμα και μέσα από ακραίες συμπεριφορές, όπως για παράδειγμα όταν απειλούν ότι θα φύγουν από το σπίτι, αυτό που επιθυμούν είναι να επαναδιαπαραγματευτούν τις σχέσεις και τους ρόλους μέσα στην οικογένεια. Το μεγάλομα του εφήβου και η απόκτηση της προσωπικής του ταυτότητας απαιτεί και την ανάπτυξη της κρίσης. Αρχίζει ο έφηβος και κρίνει τους μεγάλους, τους καθηγητές του, τους πολιτικούς, φυσικά τους γονείς του. Τους κατεβάζει από το βάθο τους και αυτό είναι επώδυνο, καθώς μάλιστα αγνοούμε τους υγιείς σκοπούς που η αποεξιδανή και ψιαφτή εξυπηρετεί. Ο αγώνας για ανεξαρτησία δίνεται με διάφορους τρόπους. Με αντιδραστικότητα, παράδειγμα με συστηματική αντίθεση στις προτάσεις των γονέων, ακόμα και αν γνωρίζει το παιδί ότι αυτοί έχουν δίκιο. Κάτι που είναι πιο συχνό σε χώρες που είναι στενή οικογενειακή δεσμή όπως συμβαίνει στην Ελλάδα. Επίσης ο αγώνας για ανεξαρτησία μπορεί να δίνεται με τρόπους όπως η έναξη χρήσης καπνού, αλκοόλ, ουσιών, που αποτελούν για τους εφήβους μια απόδειξη, μια ψευδέστηση στην ουσία, ότι μεγάλωσαν και ανεξαρτητοποιήθηκαν. Ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να πηγαίνουν από τη μία εξάρτηση στην άλλη. Άλλος τρόπος για να δείξουν οι έφηβοι την επιθυμία τους για ανεξαρτησία είναι να αρχίσουν να εργάζονται στην ηλικία αυτή, κάτι που δεν ευνοούν καθόλου περισσότεροι γονείς, παραδίνοντας έτσι την ψυχολογική εξάρτηση των παιδιών τους από αυτούς. Η απόλαυση του ρίσκου, επικίνδυνη οδήγηση, βία και πρόκληση προς το νόμο, οι ουσίες που προαναθέθηκαν, εντάσσονται στο ίδιο πλαίσιο. Ο έφηβος ενδίδει στον φαντασιοσικό πειρασμό της παντοδυναμίας, μεθά συνστηματικά, και αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί σε εφήβους που δεν γνώρισαν όρια στην αγωγή τους, είτε σε άλλους που έζησαν με πολύ ασφιεκτικά όρια, που τώρα τα αποτινάσουν. Εμπόδια στην ανεξαρτησία των εφήβων θέρτουν συχνά ο αφραχισμός των γονέων, που δεν επιτρέπουν στα παιδιά τους να συμμετάσουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, η ενοχή που αισθάνονται τα παιδιά ότι αν θα αυτονομηθούν θα προκαλέσουν ανεπανόθατη βλάβη στους γονείς, θα τους αρρωστήσουν, θα τους πεθάνουν, θα τους τρελάνουν, γιατί οι γονείς ενδέχεται άθελα τους να έχουν δώσει το μήνυμα ότι δεν μπορούν να αντέξουν αυτή την ανεξαρτησία και δεν μπορούν να αντέξουν να τους αμφισβητήσουν τα παιδιά τους. Επίσης, εμπόδιο στην ανεξαρτησία των εφήβων βάζει και η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η αυτοεκτίμηση προκύπτει από την γονεϊκή στήριξη και την κινητοποίηση με το φιλότιμο και μειώνεται με την καταπίεση γιατί έτσι μεταδίδονται αρνητικά μηνύματα για τον εαυτό του παιδιού. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση των γονέων μπορεί επίσης να επηρεάσει τα παιδιά κατά ένα τρόπο να μεταδοθεί σε αυτά. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι έρευνες δείχνουν ότι όταν οι γονείς ανέφεραν ότι στήριζαν το παιδί τους, δεν τον αντιλαμβανόταν έτσι απαραίτητα και τα ίδια τα παιδιά. Ενώ τα παιδιά που είχαν υψηλή αυτοεκτίμηση ανέφεραν ότι τα στήριζαν οι γονείς τους. Επομένως, σημασία έχει το πώς προσλαμβάνει το παιδί της στήριξή μας, ο έφηβος της στήριξή μας, και όχι αν νομίζουμε ότι τον στήριζουμε οι γονείς. Επίσης, θα σημειωθεί ότι για τα αγώγια στην εφηβεία η στήριξη και ενθάηση των πατέρων είναι σημαντικότερη από αυτή των μητέρων. Τι γίνεται στην εποχή μας. Δύο σημαντικές κοινωνικές στάσεις έχουν επιδινώσει τις δυσκολίες των εφήβων, οι οποίες είναι, όπως είπαμε, διαχρονικές. Η πρώτη είναι η παράταση του χρόνου της εφηβείας, χωρίς να έχει θεσμοποιηθεί αυτή η φάση της ζωής. Στις παλιότερες εποχές, οι έφηβοι έμπαιναν άμεσα στη Διοπάλη και γρήγορα έκαναν οικογένεια. Σήμερα παρατείνεται για πολλά χρόνια το διάστημα μεταξύ του τέλους του σχολείου και της έναξης της εργασίας και της οικογένειας. Γεγονός που υποχρεώνει τον έφηβος σε ψυχολογική εφηβεία, γιατί αυτός παραμένει οικονομικά εξαρτημένος από τις γονείς του. Συγχρόνως, η κοινωνία δεν προσφέρει στους εφήβους κάποια επιβεβαίωση της κατάστασής τους, κάτι που παλαιότερες κοινωνίες παρήχαν με τελετές μίησης ή καθιέρωσης. Έτσι, οι έφηβοι αφήνονται κοινωνικά μόνοι τους να σχηματίσουν ανταγωνιστικούς οργανισμούς, ομάδες, συμμορίες και λοιπά και να αυτοκαθορίσουν τον εαυτό τους και την ταυτότητά τους. Ο αυτοκαθορισμός, όμως, περιέχει και αυξημένο κίνδυνο παθαλογικής ή αποκλήμουσας ανάπτυξης. Μια δεύτερη κοινωνική στάση είναι η έκθεση των εφήβων σε επικύλα ψυχολογικά και κοινωνικά ερεθίσματα που τους οφούν από νωρίς στην ανεξαρτησία. Παλαιότερα, η οικογένεια ευνοούσε τη συνοχή των μελών της και προστάτευε σε σημαντικό βαθμό τα μέλη της από εξωτερικά ερεθίσματα. Σήμερα, τα παιδιά από μικρή ηλικία εκτίθεται σε επικύλα τέτοια ερεθίσματα. Ένα παράδειγμα είναι η έκθεση τους στις διαφημίσεις. Αν προσέξουμε, θα δούμε ότι οι έφηβοι αποτελούν για τις αγορές ένα θεσμοθετημένο κοινό. Ρούχα, καλλιντικά, ένα σωρό αντικείμενα, απευθύνονται αποκλειστικά σε εφήβους και τους δίνουν μια ξεχωριστή ταυτότητα. Αποτέλεσμα αυτού είναι οι έφηβοι να ονθούνται και να συσπειρώνουν γύρω από την κατανάλωση. Επίσης, παρουσιάζοντας την εφηβική ζωή ως συναρπαστική, λαμπερή και αισθησιακή, δημιουργείται μέσα στην ψυχή του εφήβου ένα χάσμα, ανάμεσα σε αυτό που ζει στην πραγματικότητα και σε αυτό που καλείται να ζήσει, βαθαίνει και το χάσμα των γενεών. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αισθάνονται αποκλεισμένοι και αποκομμένοι από τη ζωή των νεότερων και εκλαμβάνουν τον γύρο ως μία πηγή φόβου και απελπισίας. Αφήνοντας τώρα στην άκρη το θέμα της επαναστατικότητας και της ανεξαρτησίας των εφήβων, θα αναφερθώ σύντομότερα σε τρία άλλα θέματα. Τη δημιουργικότητα των εφήβων, τον έρωτα και τη σεξουαλικότητα και την επικοινωνία με τους γονείς. Η δημιουργικότητα των εφήβων. Η λύμναση και η αδραάνεια κανονικά οδηγεί τον νέο άνθρωπο σε ασφιξία. Στην περίοδο της εφηβίας, η φαντασία είναι στις δόξες της. Αρχικά έχουμε τις φαντασιώσεις. Οι φαντασιώσεις είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό φαινόμενο, που βοηθά τον έφηβο να φανταστεί τον εαυτό του στο μέλλον. Το να φαντάζεται ο έφηβος τον εαυτό του στο μέλλον, να κατακτά εξωπραγματικά επιτεύματα, δεν είναι παθαλογικό, ακριβώς γιατί η φαντασίωση είναι ένα ψυχικό παυσίπονο. Αν όμως υπάρξει μια συνειδητή αποδοχή της φαντασίωσης σαν να ήταν πραγματική, την βάλει ο έφηβος στη θέση της πραγματικής ζωής, πιστέψει πως είναι ικανός για όλα τα εξωπραγματικά που φαντάζεται, αυτό μπορεί να σημαίνει σοβαρή ανοιμότητα. Ο κίνδυνος είναι να μείνει κανείς μόνο στη φαντασία, να μην προχωρά προς την ορίμαση. Όπως και το αντίθετο είναι σημάδι προβληματισμού, να μην διαθέτει ο έφηβος όνειρα, να μην μπορεί να προβάλλει, να φανταστεί τον εαυτό του στο μέλλον. Εκτός από την ανασχόληση με τον φανταστικό κόσμο, ένα άλλο χαρακτηριστικό της εφηβίας είναι ο ιδεαλισμός των εφήβων και η ιδεολογική τους σύγχυση. Κάνουν όνειρα συχνά υπερβολικά, ασχολούνται με απόλυτο τρόπο με θέματα φιλοσοφικά, θρησκευτικά, πολιτικά, οικολογικά. Με τον τρόπο αυτό δίνεται στο χάος και στην εσωτερική αναστάτωσή τους μια δομή, μια αίσθηση καθορισμού. Με το να αποδίδουν όλα τα κακά σε κάποια πηγή προβλημάτων, πως αν αντιμετωπιστεί αυτή η πηγή θα λυθούν όλα τα προβλήματα, με τη σκέψη του άσπρου μαύρου ανακουφίζεται η ιδεολογική τους σύγχυση. Προσπαθούν να παραμείνουν πιστοί στις ομάδες εφήβων στις οποίες ανήκουν και με τις οποίες μοιράζονται κοινό ιδεολογικό υπόβαθρο. Δημιουργούν κλίκες, σέχτες, μοιράζονται με στερεότυπο τρόπο τα ιδανικά τους, τους εχθρούς τους, τους εαυτούς τους. Ο ιδεαλισμός των εφήβων τους κάνει ευάλωτος τη χειραγώγηση, αλλά μπορεί να γίνει πολύ δημιουργικός αν διοχετευτεί σε κατάλληλους και εν μέρει τουλάχιστον πραγματοποιούσιμους στόχους, με ευγενή ιδανικά. Δυστυχώς η απόκτηση χρήματος, η άνεση, η κατανάλωση, η γυναική σευμάρια και η γυναικής ομορφιά με τον λιγότερο δυνατό προσωπικό κόπο είναι τα ιδανικά που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία των ενηλίκων, η δική μας κοινωνία δηλαδή. Οι έφηβοι παραπονούνται συχνά ότι δεν έχουν τι να κάνουν, είναι κουρασμένοι και με κακή διάθεση. Στην πράξη στο θέμα των στόχων και των ιδανικών παρατηρούμε τα δύο άκρα. Οι υπερβολικούς στόχους που συνήθως τους βάζουν οι γονείς, που είναι μόρφος ή αθλητισμός, μουσική κλπ, ή και που τους διαμορφώνει ο ίδιος ο έφηβος με στόχο να ευχαριστήσει τους γονείς του η πηδική του αυστηρή συνείδηση. Το άλλο άκρο είναι η απουσία στόχων, η έλλειψη κινήτρων, ο μηδενισμός. Εδώ χρειάζεται η απεριόριστη γονεϊκή ενθάρινση. Δεν χρειάζεται να είμαστε συγκρατημένοι με την επιβεβαίωση ή την ενθάρινση. Αυτό συχνά ερμηνεύεται από τους επίβους ως αδιαφορία ή ακόμη και ως απόρριψη. Χρειάζεται απλά να είμαστε αληθινοί, να πιστεύουμε αυτό που λέμε. Θα πείτε και το σχολείο τι ρόλο παίζει σε όλα αυτά. Παλιότερα θυμόμαστε τη φράση να πάει το παιδί στο σχολείο να γίνει άνθρωπος. Σήμερα ανησυχούμε όλοι μήπως στο σχολείο λειτουργεί αντίστροφα, μήπως βλάπτει τον ψυχισμό των παιδιών, συμβάλλοντας στα φαινόμενα της βίας, της κατάθλιψης, της όποιας μετέπειτα ψυχοπαθολογίας. Αφενός γιατί δεν καλλιεργεί τη συμμετοχή του παιδιού στη μάθηση, τη χαρά, της ανακάλυψης, τη δημιουργικότητα και δεν γενικεύω εδώ, υπάρχουν οι εξαιρέσεις οπωσδήποτε. Αφεντέρου δεν καλλιεργεί τη σωστή κοινωνικοποίηση των εφήβων, την ανάληψη πρωτοβουλιών, δεν καλλιεργεί την αγάπη για τη μάθηση, στηρίζεται κυρίως την απομνημόνευση, ευνοεί μια ορισμένη κατηγορία παιδιών και τα υπόλοιπα μπορεί να σπρώχνονται στο περιθώριο. Κάποια πιο ενδοστρεφή θα χάσουν την αυτοεκτιμησή τους, θα περάσουν στη μελαγχολία, κάποια άλλα πιο εξωστρεφή θα επιδιώξουν να πάρουν την αυτοεκτιμησή που δεν παίρνουν από τη μαθησιακή διαδικασία, επιβαλλόμενα σαν ηγέτες με βία, ανδρισμό, παλικαριά, μανγιά. Θα γίνουν οι παρακτοματικοί του σχολείου ή τα μέλη εφηβικών συμμοριών. Μπορεί όμως οι κακές επιδόσεις του εφήβους στο σχολείο και οι κακές συμπεριφορές να οφείλονται σε κακή διάθεση του παιδιού, σε παθολογικό άγχος, σε πολλές αντοψυχικές συγκρούσεις, συχνά σε κακές σχέσεις του παιδιού με τους γονείς. Ο εφήβος μπορεί να αντιμετωπίζει το άγχος του με παθητική επιθετικότητα, όπως αβράνια, αναβλητικότητα, άρνηση εκπλήρωσης των υποχρεώσεών του. Είναι μια σιωπηρή διαμαρτυρία στην έλλειψη ενδιαφερόντων, στην απουσία κατανόησης, στις υπερβολικά πολλές υποχρεώσεις. Τα μαθήματα δεν είναι ελκυστικά. Οι διδάσκοντες είναι ανεπαρκείς στο να επιβάλλουν την τάξη και να κερδίσουν το σεβασμό. Οι διαπροσωπικές σχέσεις δεν καλλιεργούνται. Το σχολείο προσφέρει προετοιμασία για ζετάσεις, αλλά όχι για τη ζωή. Εφόδια για την αγορά εργασίας, αλλά όχι δεξιότητες ζωής. Έρχομαι στο δεύτερο θέμα, το οποίο αφορά τον έρωτα, τη σεξουαλικότητα. Το ενδιαφέρον για το άλλο φύλο και ο έρωτας είναι ένα γεγονός ψυχοσοματικό. Ο έφηβος βιώνει ένα μείγμα πλατωνικής εξιδανίκευσης και σεξουαλικής έλξης, ικανό να τον ενθουσιάσει, αλλά και να τον ταπεινώσει, να του φέρει χαρά ανάμυκτη με ντροπή. Καθώς το σώμα αλλάζει, αποκτά ενδιαφέρον για το πώς φαίνεται στο άλλο φύλο. Και αυτές οι ανασχολήσεις δεν αποτελούν ζήτημα αξιών, αλλά μια συναισθηματική ανάγκη. Το άλλο φύλο προκαλεί έλξη, αλλά όχι μόνο έλξη και γοητεία, για να και άγχος στον έφηβο. Το άγχος της εγκύτητας. Ανησυχεί μήπως ο άλλος δει μέσα του. Ανησυχεί για το τι θα δει μέσα του και μήπως εξαφανιστεί μέσα στον άλλο. Επομένως το θέμα του έρωτα έχει στενή σχέση με την αυτοεκτίμηση και με την ψυχική ταυτότητα. Συχνά διαμορφώνονται συμπεριφορές ακατανόητες και ενοχλητικές, που μπορεί να είναι απλά αμυντικές. Παραδείγματος χάριν ένα αγόρι στο σχολείο να ενοχλεί το κορίτσι που του αρέσει, ή τα αγόρια στην προεφηβεία να συμπεριφέρονται εχθρικά προς τα κορίτσια, να τα μειώνουν, να προσπαθούν να τα αποφύγουν κλπ. Στην ουσία αρνούνται το άγχος τους με αυτούς τους τρόπους. Για να έρθει κάποιος κοντά σε κάποιον άλλο, χρειάζεται πρώτα να έχει βρει τον εαυτό του. Ο νέος που δεν είναι σίγουρος για την ταυτότητά του δηλιάζει και φεύγει μακριά από την διαπροσωπική εγκύτητα. Μερικές φορές η σεξουαλικοποίηση της σχέσης είναι ο πιο εύκολος τρόπος για να αποφύγει την ψυχική εγκύτητα. Δηλαδή οι εύκολες σεξουαλικές σχέσεις μπορεί να είναι μια ψυχική άμυνα, απέναντι στο άγχος που του προκαλεί να έρθει κοντά με τον άλλο και να μην είναι μια έκλυση των ηθών. Επίσης μπορεί η εύκολη σεξουαλική σχέση στην εφηβεία να είναι και μια προσπάθεια σχηματισμού ταυτότητας, διόρθωσης των ελειμμάτων και των ελαττωμάτων της. Γιατί μέσα από τον εφηβικό έρωτα οι έμφυβοι προβάλλουν στον άλλον την ασαφή εικόνα του εγώ τους, την βλέπουν, την διευκρινίζουν βαθμιαία και γι' αυτό ένα μεγάλο μέρος του εφηβικού έρωτα περιορίζεται σε συζητήσεις. Πολλά παιδιά λένε τα έχουμε, έχω ένα φίλο, αλλά κάθονται και συζητάνε ατέλειωτες ώρες, προσπαθώντας να διαμορφώσουν την αυτοτητά τους μέσα από αυτή τη σχέση, η οποία βέβαια μπορεί να καταλήξει να είναι τελικά και σωματική. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στην εφηβεία σε σχέση με τον έρωτα είναι η αυτοικανοποίηση. Η αυτοικανοποίηση στην εφηβεία προσφέρει ρίθμιση της έντασης, την αίσθηση ότι ο έφηβος ελέγχει το σώμα του, δίνει διέξοδο στην ανεία, μπορεί να τον παρηγορεί και από το άγχος. Ο κίνδυνος είναι να αποκτηθεί μια αυτοικανοποιητική νοοτροπία, η οποία θα αντικαταστήσει την πραγματική συνάντηση με το πρόσωπο του άλλου. Κάτι που είναι δυνατό να συμβεί και μέσα στο γάμο. Επίσης, ακόμα και η σεξουαλική ελευθεριότητα μπορεί να έχει ψυχολογικά κύλητα. Να προσπαθεί ο έφηβος να αποφύγει συναισθήματα θλίψης. Να επιθυμεί να επιβεβαιώσει τον τραυματισμένο αγρυσμό του ή την τραυματισμένη θηλυκότητά της. Να μεταχειρίζεται το σεξ σαν ασπίδα για να μην πλησιάσει συναισθηματικά τον άλλον. Εδώ η κίνδυνη είναι πολύ ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, μεταδιδόμενες ασθένειες, απόρρευση από τους γύρω κλπ. Και ο τρόπος με τον οποίος σκεφτόμαστε για τη σεξουαλικότητα έχει ορισμένα στερεότυπα στην κοινωνία μας. Ένας λόγος που αφαιρώνεται είναι ο λόγος της περιθηκής, που τον αφαιρώνουν συνήθως οι γονείς. Συχνά δεν συζητούν αυτό το θέμα, λένε ότι είναι ανήθικο αυτό που κάνουν τα παιδιά μας στην εφηβεία. Για να μην φανεί ότι ενθαρρύνει τη σεξουαλική δραστηριότητα. Ένας άλλος λόγος που αφαιρώνεται κοινωνικά για το θέμα της σεξουαλικότητας είναι αυτός που συνήθως προέρχεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αυτούς τους λόγους τους έχει αναφέρει και ο πατήρ Βασίλειο Στρομός που ανέπαρε προηγουμένως στο βιβλίο του. Ο λόγος της επιθυμίας λοιπόν. Με σπάνια βρέβαινα δίνεται έγχαση στην υπευθυνότητα. Μία αντίθεση αυτού του οποίου παρουσιάζεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης για τη σεξουαλικότητα σε σχέση με αυτά που βιώνει στο σπίτι του. Μέσα από τις τηλεοράσεις κτλ βλέπει κανείς μια άλλη εικόνα για τη σεξουαλικότητα. Μετά ένας άλλος λόγος είναι ο λόγος του κίνδυνου που αφρώνεται. Υπάρχει κίνδυνος αν έχεις σχέση με το άλλο φύλο. Κίνδυνος από ασθένεια, συγκυμοσύνη, να πονέσεις συναισθηματικά, κοινωνικά να μην μπορέσεις να σταθείς. Η ιδέα του ρίσκου δεν είναι πάντοτε αποτελεπτική για τα παιδιά. Μπορεί να αυξήσει παρά να μειώσει την έλξη που ασκεί αυτή η δραστηριότητα και κυρίως το αγώγιο έχει βρεθεί αυτό. Κι ένας άλλος λόγος που αφρώνουμε κοινωνικά σε σχέση με τη σεξουαλικότητα είναι ο λόγος της θυματοποίησης. Κυρίως ότι οι άντρες είναι έτοιμοι να εκμεταλλευτούν τις γυναίκες για να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους και τις σεξουαλικές τους ορμές. Και γι' αυτό θα πρέπει να προστατεύονται τα παιδιά από τους γονείς τους και από τον όμο, ώστε να μην προχωρούν σε κάτι τέτοιο. Και στα κορίτσια βέβαια να δίνεται το μήνυμα ότι οι δικοί τους ευθύνοι είναι περιορισμένοι σε αυτές τις καταστάσεις γιατί οι άντρες είναι αυτοί οι οποίοι είναι πιο επιθετικοί σε αυτό το θέμα. Κάτι που δεν συμβαδίζει βέβαια και με την εμπειρία μας γιατί και οι γυναίκες είναι στην εποχή μας πολύ πιο έτοιμες και να αναλάβουν την πρωτοβουλία αυτών των σχέσεων και ξεκινάει από την εφηβία αυτό. Όλοι αυτοί οι λόγοι που αφαιώνουμε, όλα αυτά τα νοήματα τα οποία κινούνται ανάμεσα στην κοινωνία των ενηλίκων προς τους εφήβους μπορεί να τους σφιροκοπούν και να τους μπερδεύουν. Δεν θα μακρηγορήσω άλλο γι' αυτό το θέμα, είναι ένα τεράστιο θέμα για το οποίο μπορεί να γίνει μια αυτοτελή σωμιλία. Θα αναφερθώ στο τελευταίο στο οποίο θα ήθελα να δώσω έμφαση το οποίο είναι η επικοινωνία των εφήβων με τους γονείς, ο διάλογος. Τι είναι ο διάλογος? Πολλοί τον θεωρούν ένα τεχνική σφίσεως θέμα και ζητούν να μάθουν συμβουλές για το πώς να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους. Στην πραγματικότητα ο διάλογος με τους εφήβους είναι όμοιο θέμα με το διάλογο σε κάθε ανθρώπινη σχέση. Δηλαδή είναι ένα ζήτημα καρδιάς, είναι μια στάση ζωής, κινητοποίηση όλων των δυνάμεων ώστε να συναντηθούμε με τον άλλον. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν διδάσκεται αλλά σημαίνει ότι πρέπει να δεχτεί ο διδασκόμενος να μετασχηματιστεί ο ίδιος σαν προσωπικότητα έτσι ώστε να γίνει ικανός να συναντήσει τον άλλον. Αυτή η συναισθηματική εξέλιξη των ενηλίκων είναι δύσκολη καθώς βρίσκονται σε διαφορετική φάση ζωής και ο χρόνος για αυτούς αρχίζει να φαίνεται εξαιρετικά σύντομος ενώ για τους εφήβους φαντάζει απεριόριστος. Οι γονείς θα πρέπει να αποδεχτούν ότι κατά τη διάρκεια της εφηβείας των παιδιών τους δεχτούν χτυπήματα συμβολικά εννοείται και μια από τις κυρίες λειτουργίες των γονιών είναι να επιβιώσουν από όλη αυτή την επιθετικότητα την οποία μπορεί να εκδηλώσουν οι έφηβοι σε ισαγωγικά από τα προβλέμματα που αφορούν την επικοινωνία, την ανεξαρτητοποίηση, την δημιουργικότητα το να φέρνει ο έφηβος στη φαντασία, να έχει ιδεολογική σύγχυση, να μην επικοινωνεί μαζί τους όπως είπα σεξουαλικότητα η οποία είναι ανεξέλεκτη. Θα πρέπει λοιπόν να είναι έτοιμοι οι γονείς να επιβιώσουν από όλα αυτά, να μην καταστραφούν σε ισαγωγικά, να μην πληγωθούν βαθιά, να μην πάθουν κατάχληψη, να μην τα χάσουν. Με λίγα λόγια να μην αποποιηθούν τον ρόλο τους, ούτε να υποχωρήσουν ούτε να πληγωθούν από αυτή την κατάσταση, ούτε όμως και να αδιαφορήσουν, γιατί η αδιαφορία δείχνει ένα αίσθημα παρέτησης ή εγκατάληψης. Το να επιβιώσουν οι γονείς σημαίνει ότι θα συνεχίσουν να έχουν συναισθήματα απέναντι σε αυτές τις συμπεριφορές των εφήβων, αλλά παράλληλα θα μπορούν να ενδιαφέρονται για το παιδί, να το οριοθετούν, να το οπαγορεύουν κάποια πράγματα που θεωρούν ότι είναι επικίνδυνα, γιατί οι γονείς οφείλουν να είναι και οι εγγυητές της ασφάλειας των παιδιών τους. Αυτό που μετρά στον επιτυχημένο διάλογο δεν είναι ακριβώς τα λόγια που λέγονται, αλλά το συναισθηματικό κλίμα της οικογένειας. Οι εφηβοί είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι και ευάλωτοι στο κλίμα αυτό. Η συνοχή της οικογένειας, η θήρυξη μεταξύ των μελών της, είναι το θρεπτικό υπόστρωμα που διευκολύνει κάθε επικοινωνία και καλή έκβαση. Στον βαθμό που ο διάλογος διεξάγεται με σεβασμό και αγάπη, αποσοβούνται τα ακραία επεισόδια εξολεκτικών παρορρομητικών εκφορτήσεων, όπως είναι και η απόπειρας αυτοκτονίας και άλλες αυτοκαταστραφικές και ετεροκαταστραφικές συμπεριφορές που είναι πολύ συγκνές στην εποχή μας. Αυτό που πρέπει να θυμάται κανείς είναι πως διάλογος και ψυχική επαφή είναι κυρίως συναισθηματικά γεγονότα. Βασική προϋπόθεση για να καταλάβουμε τους εφήβους είναι να τους ακούμε με την καρδιά. Για να ακούσεις με την καρδιά πρέπει να νοιάζεσαι πολύ. Μόνο αν νοιάζεσαι για τον έφηβο θα σταματήσεις να μιλάς ή να αγνοείς αυτό που σου λέει. Είναι ένας πολύ διαδεδομένος μύθος ότι τα παιδιά ή οι έφηβοι δεν επιθυμούν διάλογο με τους γονείς. Τίποτα δεν είναι πιο αναλυτές. Σε μια έρευνα που έγινε με πολλούς εφήβους, 8-8,5 χιλιάδες εφήβους, στην ερώτηση ποιον την παρέα απολαμβάνεις περισσότερο, των γονέων σου ή των φίλων σου, η απάντηση ήταν 60% εξίσου, 15% των γονέων και 25% των φίλων. Αλλά χρειάζεται και οι γονείς να μην αποθαρρύνουν τη συζήτηση, να μην επικρίνουν το παιδί, υπονομεύοντας ή παίρνοντας περισπασμούς όταν οι έφηβοι πάνε να εκφραστούν. Νομίζω όπως μίλησα για τα περισσότερα θέματα που απασχολούν τους εφήβους, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η στερεότυπη, ομοιόμοφη συμπεριφορά δεν υπάρχει σε όλους τους εφήβους. Κάθε έχθρος είναι μοναδικός και απαιτεί μια μοναδική κατανόηση. Ποια είναι τα πιο σοβαρά προβλήματα των εφήβων σήμερα, αυτά τα οποία βλέπουμε και εμείς που ασχολούμαστε με την ψυχική υγεία και έρχονται τα πιο ακραία σε εμάς όπως ξέρετε. Η εναντίωση στο σπίτι σε κανόνες είναι το σύνηθες, η αμφισβήτηση των γονέων, η εκκρύψης θυμού, η επιθετικότητα, που προχωράει όμως σε καταστροφή αντικειμένων, σε αυτοτραυματισμούς, σε έτερο επιθετικότητα. Η απόσιαση, η καταχρηστική χρήση της τεχνολογίας, το κινητό, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, το tablet είναι όπως ξέρουμε όλοι οι σύγχρονοι μάστιδα των οικογενειών και όχι μόνο των εφήβων. Πολλοί έφηβοι έχουν προβλήματα με τη διατροφή τους, ελατώνουν σε πολύ ακραίο σημείο και έχουμε όπως ξέρετε όλοι και τα θέματα της ανωρεξίας, της νευρογενούς ανωρεξίας ή της βουλειμίας. Ελάτωση ή αναστροφή του ύπνου, κάνουν τη μέρα νύχτα και τη νύχτα μέρα. Προβλήματα με το σχολείο, ατελείς φύτηση, χάνουν την πρώτη ώρα, κάνουν κοπάνες, αρνούνται να φοιτήσουν, έχουν κακές επιδόσεις, αδιαφορούν, είναι προκλητικοί αυτά, αντισταρσείς, παραβιάζουν κανόνες, κάνουν αυτό που λέμε bullying προς τους άλλους μαθητές, καπνίζουν, χρησιμοποιούν αλκοόλ σε μεγάλα ποσοστά πια και στην Ελλάδα, κάνουν χρήση ουσιών. Στις παραιές παραβατικές συμπεριφορές, βία, bullying, χρήση ουσιών και όλα αυτά σχετίζονται οπωσδήποτε με συναισθήματα ανασφάλειας, χαμηλής αυτοεκτίμησης, απότοκα είτε ατομικών ή δύο συγκρασιακών παραγόντων, όπως κάποια ευάλωτα, ευαίσθητα παιδιά, όταν έχουν και κάποιες αδυναμίες ή κάποιες διαφορές από τους συνομιλήκους τους ή απότοκα της έλλειψης, όπως είπαμε και πριν, θετικής ενίσχυσης και εμφύσης της αυτοπεποίθησης από τους γονείς, τους καθηγητές, τους σημαντικούς άλλους. Είναι πιθανόν όλα αυτά τα προβλήματα, σε περιπτώσεις αρκετές, να είναι απότοκα σοβαρών οικογενειακών προβλημάτων, προβλημάτων στη σχέση των γονέων, απουσίας ενός ή και των δύο γονέων, κακοποίησης ή παραμέλησης. Πολύ μεγάλη σημασία για το πώς θα αναπτυχθεί το παιδί και στη συνέχεια ο έφηβος, έχουν οι πρόημες σχέσεις και ο δεσμός με τη μητέρα στα πρώτα χρόνια της ζωής. Επίσης η ενεργητική παρουσία του πατέρα στη ζωή του παιδιού. Στην εφηβεία όμως είναι πολύ σημαντική και η επίδραση του περιβάλλοντος. Οι σχέσεις με τους συνομιλίκους, στην ομάδα των οποίων ο έφηβος θέλει να ανήκει, είναι ισχύρη η επίδραση της ομάδας και ασθενής η επίδραση της οικογένειας. Ο κατεγισμός ερετισμάτων από τα μήμη έψιλον που στρέφουν την προσοχή και το ενδιαφέρον συνήθως σε κατάλληλα θέματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα και τη βία, σαν μέσα επιτυχίας στις σχέσεις και στη ζωή. Οι νέες τεχνολογίες, τα παιχνίδια που παίζουν οι έφηβοι ασταμάτητα στο διαδίκτυο, οι αισθησμοί, που είναι ένα σύνθετο φαινόμενο και πολύ παραγωγικό, πλήττει όλη την κοινωνία όπως είπα, όχι μόνο τους εφήβους και βαθέτουν αυτές οι εξαρτήσεις σοβαρές ανησυχίες και πάντα πρέπει να αναρωτιόμαστε γιατί ένα παιδί έχει ανάγκη να κολλήσει σε αυτά τα θέματα στο οποία κολάει και τι άλλο μπορεί να του τραβήξει την προσοχή και τον διαφέρον. Συνήθως είναι πάρα πολύ ανοιαρή η υπόλοιπη ζωή και πάρα πολύ ερεθιστικό και προσφέροντας ερεθίσματα, δηλαδή αυτό το οποίο βλέπει μέσα σε αυτά τα μέσα που προσφέρουν τον εθισμό. Η αναζήτηση νοήματος έχει χάσει τη σπουδαιότητά της στο μυαλό και στις προτεραιότητες των ενηλικών πρώτα. Οι ενήλικες δεν δίνουμε, δεν σπεύδουμε να δώσουμε νόημα στη ζωή των παιδιών μας, παρά μόνο όταν αυτά παραστρατήσουν αναρωτιόμαστε τι δεν πήγε καλά και τότε σπεύδουμε να βρούμε τι ακριβώς συνέβη στη δική μας τη ζωή και στη δική τους. Πώς αντιμετωπίζονται τα προβλήματα της εφηβείας. Νομίζω όλη την υσήγηση αυτή την διατρέχει η αιτία που βρίσκεται πίσω από τα προβλήματα αυτά, η κατανόηση των αιτειών που βρίσκονται πίσω από τα προβλήματα αυτά που στην ουσία μας δίνουν και τις απαντήσεις. Από τη γέννηση και την υπιακή ηλικία είναι πολύ σημαντική η προετοιμασία των γονέων και των γονεϊκών τους ρόλων. Η απόκτηση παιδιών δεν είναι αυτονόητη, δεν είναι ένα αντικαίωμα των ανθρώπων. Είναι μια θεία ευλογία, είναι μια τιμή και μια χαρά να αποκτήσει ένα ζευγάρι παιδιά και συνδρόνωσε και μια μεγάλη ευθύνη. Τα παιδιά αυτά δεν είναι εκτίμα, δεν είναι ιδιοκτησία μας, δεν είναι δικαίωμά μας, αλλά είναι ελεύθερες προσωπικότητες που βρεθήκαμε δίπλα τους για να τα μεγαλώσουμε με την ιδιοσυγκρασία μας, τη δική μας προσωπικότητα, τις δικές μας δυνατότητες και θα πρέπει να τα φροντίσουμε ώστε να αναπτύξουν τη δική τους προσωπικότητα, τις δικές τους δυνατότητες στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Αν ο γονιός σταθεί έτσι δίπλα στα παιδιά του, δεν θα θεωρήσει αυτό το σκοπό της ζωής του, δεν θεωρήσει την πρόοδο τους ως απόδειξη και επιτυχία της δικής του ύπαρξης, αλλά μπορέσει να σταθεί και να σκεφτεί την αυτοτελή ύπαρξη, αξία, σημασία, τους στόχους και τις επιθυμίες και δυνατότητες που έχουν αυτά τα παιδιά που ο ίδιος ή θα εμποδόσει ή θα περιμποδίσει με τη στάση του. Τότε αποκτά συνείδηση του ρόλου του και της αποστολής του ως γονέα. Στέκεται με σεβασμό προς στάση το ανεπανάληπτο του κάθε παιδιού και προβληματίζεται για την κάθε εκδήλωση της εξέλιξης αυτού του παιδιού από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωση. Η στάση λοιπόν των γονέων απέναντι στα παιδιά δεν είναι μια στάστα. Απέναντι στους εφήβους, όπως συζητάμε σήμερα, είναι μια διαχρονική στάση απέναντί τους, από τότε που γεννήθηκαν. Και είναι αλήθεια, όπως προείπαμε επίσης, ότι τα παιδιά δεν μεγαλώνουν εν κενό. Η ατμόσφαιρα της οικογένειας είναι εκείνο το υπόστρωμα στο οποίο θρέχονται και ανθίζουν. Το πώς είναι τα παιδιά στην εφηβεία, εν πολλής καθορίζεται από τα διώματα της οικογενειακής ζωής και των οικογενειακών σχέσεων. Φυσικά και από τα γεγονότα ζωής που μπορεί να παρεμβληθούν και να τροποποιήσουν τις εμπειρίες και το χαρακτήρα τους. Για όλα αυτά, το παιδί και ο έφηβος χρειάζεται φροντίδα. Με αγάπη, με ταπεινότητα και με υπευθυνότητα. Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας και εμείς στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε ερώτηση ή συζήτηση. Ευχαριστώ πολύ την κυρία Πέκα για την αρκετά κατατοπιστική της εισήγηση πάνω στο θέμα τα προβλήματα των εφήβων και η συμπεριφορά τους και η εντομητόπιση αυτών των προβλημάτων. Θα παρακαλέσω πολύ τον πρόεδρο, πριν πάμε σε ερωτή, στον πρόεδρο της Ιστορικής Λαουγραφικής Εταιρείας να απευθύνει ένα χαιρετισμό. Έχεις και καμιά ερώτηση, Κώστα. Μια και καλή, για να μη σε ξαναδώσεις το λόγο. Εκπέρας της Ιστορικής Λαουγραφικής Εταιρείας, Γιάννη Σαμφίλιππος, να ευχαριστήσουμε την κυρία Πέκα για την πληροφορία που μας έκανε σήμερα να είναι κοντά μας. Μας ανέπτυξε ένα σημαντικό θέμα, θλέμο θέμα, για όλους τους εμείς, είτε μικρούς είτε μεγάλους. Αναφερόμενους στους γονείς είπατε δύο λέξεις κλειδιά, κατανόνηση και επικοινωνία και μάλιστα το χαρακτηρίσατε ως τέχνη. Πολλές φορές οι γονείς δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι ή δεν έχουν τις επαρκείς γνώσεις για να αντιμετωπίσουν την πρίσιμη φάση που περνάν τα παιδιά της εφημίας αυτής. Αναφερόμενοι στο σχολείο είπατε ότι δεν βοηθάει στην ορίμανση του ψυχισμού των παιδιών. Είναι μια τέχνη που πολλές φορές δεν την κατέχουμε οι γονείς. Μήπως οι γονείς χρειάζονται κάποιος ψυχίατρο να τους κατευθείνει πολλές φορές, όταν βλέπουν ότι δεν μπορούν να συνεδοηθούν με τα παιδιά. Ή ακόμα και αλύτερα έναν καλό πνευματικό ιερέα που μπορεί να βοηθήσει παροποιώς. Ξέρω ότι σε άλλες περιοχές, σε άλλες πόλεις υπάρχουν σχολείες γονέων που εκεί σημαντικά γίνονται μαθήματα συμπεριφοράς, κατανοήσεις και επικοινωνίας. Δυστυχώς εδώ δεν έχουμε κάτι τέτοιο. Είχαμε ευτυχή συγκυρία σήμερα. Και σήμερα υπάρχουν σχέσεις εδώ πραγματικά. Εξάλλου βλέπετε και από το πολυπηθές από ραντήριο. Τι κάνουμε οι γονείς όταν δεν έχουμε επαρκείς γνώσεις ή δεν είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι. Πολύ καλά όταν μας είπατε, αλλά γνωρίζετε για μια τέχνη που συνήθως αυτή που αποκτάμε, όπως την τατσάλα, είναι χρησινόταμα, είναι χρησινόταμα που μας πέσουν τα μαλλιά. Δεν θα το κάνουμε τώρα. Το θέλουμε στην αρχή. Ευχαριστώ. Έχετε πολύ δίκιο. Γενικά χρειάζεται μεγάλη προετοιμασία για το θέμα του γάμου και της ανατροφής των παιδιών, την οποία κανένας μας δεν έχει. Και κάτι που είναι έτσι πολύ τραγικό στην κοινωνία που ζούμε είναι ότι τα περισσότερα παιδιά σήμερα και στην πατέρα μας, όσους μισά-μισά, δεν ξέρω πόσο στό διαζηγίων έχουμε ή πόσο στό παιδιών, τα οποία συμβιούν σε διάφορες μορφές οικογένειας και εκτός γάμου, είναι περίπου μισά-μισά και σημαίνει ότι όλα αυτά τα παιδιά δεν έχουν καν την εμπειρία να έχουν ζήσει, όταν θα μεγαλώσουν και θα αποκτήσουν τα δική τους οικογένεια ή τα δικά τους παιδιά, να έχουν ζήσει σαν παιδιά μέσα σε μία οικογενειακή ατμόσφαιρα, μία οικογενειακή δομή. Δεν ξέρουν πώς είναι να είσαι μέσα σε μία οικογένεια. Όταν κανείς δεν έχει δικό του προσωπικό βίωμα, είναι πολύ δύσκολο να το μεταφέρεις στους άλλους. Θα πρέπει τουλάχιστον να προσπαθήσουμε να ψηλιαστούμε ότι υπάρχουν κάποια θέματα, τα οποία χρειάζεται να κατανοήσουμε, έχοντας έναν άλλον άνθρωπο απέναντί μας. Γιατί σε όλες τις ηλικίες, από τη νεοπική ηλικία μέχρι και στην υπιακή, στη πρώτη ησχολική, στη δεύτερη ησχολική, στην εφηβεία βρε βέβαια πολύ περισσότερο, υπάρχουν πάρα πολλά θέματα, τα οποία αν τα κατανοούσαμε, για ποιον λόγο δηλαδή αντιδράει όπως ανέφερα ένα παιδί με κάποιο τρόπο απέναντί μας, με άλλο τρόπο θα στεκόμασταν, με άλλο τρόπο θα αντιδρούσαμε και θα καταλαβαίνουμε λίγο ότι τουλάχιστον να έχουμε μια ταμηρή στάση με την Ιταλία για το λέω αυτό, δηλαδή κατανοήσεις και ότι μπορεί να κάνω και λάθος αυτά που λέω. Πολλές φορές τα λάθη γίνονται ακριβώς επειδή ο καθένας έχει μια αυστηρή απόλυτη στάση και οι γονείς οι οποίοι δημιουργούν τις μεγαλύτερες αντιδράσεις στα παιδιά, όπως είναι οι αυτοί οι οποίοι είτε δεν βάζουν καθόλου όρια, οπότε το παιδί είναι ανεξέλεκτο σε ένα χωρτικό περιβάλλον, είτε αυτοί οι οποίοι βάζουν υπερβολικά αυστηρά όρια για να ριλέξουν τα παιδιά μην καθανοώντας τι είναι αυτό το οποίο τρέχει, τι είναι αυτό το οποίο τους λέει το παιδί, τι είναι αυτό που τους ζητάει, πόσο χρειάζεται να είναι κανείς ευέλικτος αλλά δεν το υποψιάζεται καν και χρειάζεται να εκπαιδευτείς αυτό από πολύ νωρίς. Και από το προσωπικό βίωμα όπως είπαμε στην οικογένεια αλλά και στη συνέχεια από το σχολείο το οποίο θα ήταν πολύ σημαντικό να κάνει τέτοιο είδους εκπαίδευση στα παιδιά μας και σίγουρα στα γυμνάσια και στα ηλικία για το τι σημαίνει να είσαι μέλος μιας οικογένειας, πώς σχετίζομαι με τους άλλους, τι είναι αυτό το οποίο αισθάνομαι απέναντι στους γονείς μου, στους εκπαιδευτικούς μου, στους μορφές εξουσίας, στους άλλους ανθρώπους, όλα αυτά τα θέματα τα πρέπει πάρα πολύ σημαντικά να τα επεξεργαστεί κανείς, να τα σκεφτεί αλλά και συγχρόνως να τα επεξεργαστεί και να τα δει στην πράξη γιατί όλοι μας βιώνουμε αυτά τα πράγματα, δεν υπάρχει κανείς που ξέρετε, κανείς που έχει την τέη επογένεια εδώ, αν υπάρχει θα ήθελα πολύ να τον γνωρίσω γιατί και εμείς που είμαστε ψυχίατες όλοι έχουμε προβλήματα και οι ψυχολόγινες είναι άλλο να ξέρεις και άλλο να μπορέσεις στην καθημερινότητα τις δυσκολίες που σου εμφανίζουν τα παιδιά σου να τις αντιμετωπίσεις με έναν τρόπο ο οποίος θα είναι κατάλληλος και πάντα το κατάλληλος είναι σχετικά κατάλληλος τίποτα δεν γίνεται με έναν τρόπο, να ξέρει ο ψυχίατός δηλαδή την τέλεια γνώση και να μην την ξέρουν οι γονείς και να τους τη δώσει, είναι κάτι που συγκατασκευάζεται μαζί με τους γονείς βρίσκουμε ποια είναι η καταλληλότερη λύση για το δικό τους παιδί που πρέπει να το κατανοήσουμε, να δούμε τις συνθήκες του και τα λοιπά Ο κύριος Πόπτσης νομίζω σήκωσε πρώτα στο χέρι να τον δώσουμε τον λόγο, είναι το μέλος της ιστορικής λογοτρικής εταιρείας, υπεύθυνος στη Βιλιοθήκη Ευχαριστούμε για την αποδοχή της προσκήσης, αυτή τη στιγμή σας μεταφέρω αγωνία 108 παιδιών του σχολείου που υπήρε εδώ Λοιπόν, συζητώντας ένα μεγάλο ποσοστό δύσκολων καταστάσεων μέσα στην οικογένεια, αντί και υπάρχει οφείλετος την ένδραση λόγω της μεγάλης χρήσης υπολογιστών tablet και smartphone Σίγουρα όπως είπατε δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συνταγές, μπορείτε να μας δώσετε κάποιες γενικές κατευθύνσεις και προς τους γονείς και προς τα παιδιά προκειμένου αυτή η ένδραση να περιοριστεί, φυσικά περιορίζοντας και κάποια άλλα πράγματα μέσα στα ιδενένια σχετικά με τη χρήση των υπολογιστών Η γενική χρήση των υπολογιστών είναι πολύ εκτεταμένη και πολύ συνηθισμένη και μέσα στις οικογένειες πάρα πολύ ώρα, πολύ χρόνος περνάει μέσα και από τους γονείς και από τα παιδιά συνήθως μέσα στον υπολογιστή Η δημιουργική χρήση του υπολογιστή, χρήση για εργασίες που δίνει το σχολείο, για να διαβάσει κανείς τα μέλη του ή για να κάνει κάποια δουλειά την οποία κάνει, είναι κάτι το οποίο αυξάνεται στην εποχή μας και χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο τον υπολογιστή ώστε να κάνουμε δουλειές και το κινητό τηλέφωνο σε έναν βαθμό, η χρήση του τηλεφώνου είναι να κάνει ένα λειτουργικό εργαλείο Το πόσο εύκολα αυτό ξεφεύγει για να πάει σε κατάχρηση του χρόνου και να μπούμε και στο κομμάτι της εξάρτησης Εκείνο το κομμάτι είναι κάτι το οποίο είναι πολύ ανησυχητικό και αυξάνεται στις έρευνες και βλέπουμε ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των παιδιών μας αρχίζει να είναι εξαρτημένο, είναι πλέον εξαρτημένο από τον υπολογιστή, που σημαίνει ότι δεν μπορεί να κάνει χωρίς αυτό Όταν κλείνει τον υπολογιστή σκέφτεται πως θα τον ανοίξει, αυξάνεται ο χρόνος τον οποίο αφιερώνει καθημερινά σε αυτή τη δραστηριότητα Στάνεται μία κατάθλιψη, μία κακή πεσμένη διάθεση όταν δεν είναι μπροστά στον υπολογιστή Ένα σύνολο από παραμέτρους για τους οποίες παγκοσμίως ψάχνεται να βρούμε τι θα μπορούσε να γίνει για κάτι τέτοιο Υπάρχουν διάφορες προσπάθειες που γίνονται από το να γίνουν διάφορα κάμψες, κατασκηνώσεις όπου θα μπορέσουν τον καλοκαίρι να δώσουν στα παιδιά άλλες δραστηριότητες Όπου θα γίνουν προγράμματα ψυχολογικά ή εκπαιδευτικά Το κύριο θέμα το οποίο χρειάζεται να δει κανείς πίσω από ένα πελί που είναι εξαρτημένο είναι τι είναι αυτό αν υπάρχει κάποιος ψυχοπαθολογικός λόγος Που οδηγεί το παιδί στην υπερβολική χρήση του υπολογιστή Θα μπορούσε δηλαδή να είναι μια μορφή αυτοθεραπείας όπως όλες οι εξαρτήσεις Μπορεί να είναι μια μορφή αυτοθεραπείας από τα δυσάρεστα συναισθήματα Γι' αυτό καταφέρκει κανείς και στη χρήση ουσιών γιατί έχει ένα πρόβλημα ή έχει μια κατάθλιψη, έχει ένα άγχος αυξημένο Δεν μπορεί να το κάνει κάτι και βλέπει ότι χαλαρώνει καταχύ με το χασί, με το καπνό, με το ακόλ Και μετά αυτό τον παίρνει από κάτω και χάνει την μπάλα Αν λοιπόν υπάρχει ένα τέτοιο θέμα, χρειάζεται πρώτα απ' όλα να το δει κάνει σε αυτό Δεύτερο χρειάζεται να δώσει, να γεμίσει αυτό τον κενό χρόνο Γιατί το ανθρώπινο μυαλό είναι κινήτερα, σταμάτητα, δεν σταματάει Δεν μπορούμε να πούμε, δεν θα παίξει υπολογιστή σε ένα παιδί Βλέπεις κάτι να κάνεις όσο με συνήθως αυτό λέμε οι γονείς, βλέπεις κάτι να κάνεις Δε βλέπεις κάτι να κάνεις, όχι δεν βλέπεις και όμως τίποτα να κάνει Για μάλιστα τη στιγμή που είναι τόσο δελαιαστικό αυτό το οποίο έχει να κάνει εκεί Γιατί ανοίγει όλος ο κόσμος μπροστά του Σκεφτείτε εμείς εμείς ενοίκη που δεν παίζουμε περισσότερο υποθέτω Ή πάντως πολλοί από εμάς παιχνίδια με τις ώρες Αλλά μπαίνουμε στον υπολογιστή για να γνωρίσουμε τον κόσμο Είναι φοβερά δελαιαστικό από γεωγραφία, από ιστορία, από ό,τι θέλεις να ψάξεις και δεν το έχεις Αυτό για να σε γεμίσει κάτι το οποίο υπάρχει στο σπίτι σου εκείνη την ώρα πρέπει να κινητοποιηθείς και να έχεις και ένα πλούτο από πίσω για να το καταφέρεις Δηλαδή να ανοίξεις βιβλία να πεις θα διαβάσω κάτι Να πεις αν θέλεις ας πούμε να είσαι άνθρωπος πνευματικός να πεις θα πάω να ακούσω μια ομιλία Ή θα πάω στην εκκλησία ή θα προσευχηθώ Πώς θα γεμίσεις και θα αισθανθείς γεμάτος Τόσο γεμάτος όσο αν δεις και την εικόνα είναι πολύ δελαιαστική Έτσι είναι ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα Το λέω αυτό για να καταλάβουμε ότι δεν είναι κάτι απλό Και αυτό είναι κάτι το οποίο εξαπλώνεται παγκοσμίως και παγκοσμίως ψάχνεται να δούμε τι θα κάνουμε με αυτή την εξάρτηση Είναι χειρότερο και την εξάρτηση από το ναρκωτικό σχεδόν αυτό το πράγμα που μας συμβαίνει Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις Προτείνονται βέβαια διάφορα πράγματα όπως η οθόνη του υπολογιστή να είναι σε κοινόχρονο στο χώρο Έτσι ώστε τα παιδιά τουλάχιστον να μην μπορούν να βλέπουν πράγματα τα οποία είναι ακατάλληλα, επικίνδυνα και λοιπά και να το βλέπει αυτό ο γονιός Να τύφενται χρονικά όρια Ας πούμε ότι με συμφωνία να καταλήξουμε πόση ώρα θέλεις όπως κάνουμε με τις εξόδους Η εφηβία είναι μια περίοδος διαπραγμάτευσης με τον έθνικο Θα γυρίσω ωραμία. Αμία είναι πολύ ωραμή παιδιά μου. Τι θα κάνεις σε μια ώρα, άρασες 11 ώρες στο σπίρι Έντεκα βγαίνουν οι φίλοι μου και αρχίζει διαπραγμάτες και βλέπουμε κάποιο σημείο στο οποίο θα μπορούμε να συμφωνήσουμε με τον έφηβο Κάπως έτσι χρειάζεται και με τον υπολογιστή ο χρόνος να οριοθετηθεί, το αντικείμενο Ένα σημείο αναφοράς θα είναι επίσης αν είναι λειτουργικά τα παιδιά στα καθήκοντά τους Ότι ολοπληρώνουν τα σχολικά καθήκοντα, κάνουν τα υπόλοιπα εξοσχολικά Οπότε ο χρόνος αυτός της ενασχόλησης να είναι δημιουργικός, λίγος και ορατός στους ενήλικες Σαν πολύ βασικές αρχές Άλλη ερώτηση Και συμμετοχή των γονέων σε αυτό που κάνει το παιδί Βλέπεις κάτι ενδιαφέρον, πες μου και εμένα, θα το δούμε μαζί Οπότε μπαίνεις στον χώρο Ναι, να το πω πότε να πάει για να το ακούσουν Όλοι, ότι είναι πολύ σημαντική και η συμμετοχή του γονέας στην ανταστηριότητα του παιδιού Το να μπορεί να του πει δείξε μου και εμένα τι κάνεις, να δω τι κάνεις Όσο είναι το παιδί, σίγουρα αυτό δημιουργεί ένα σύνδεσμο με το παιδί Έλα να σου δείξω, ή να ξέρουμε λίγο και τη γλώσσα τους Ή να ξέρουμε τα αντικείμενα τα οποία τους απασχολούν Και το να δείξει κανείς ενδιαφέρον, ας πούμε και μια περίαγη από όλα τα πράγματα είναι εντελώς άγνωστα Κι αλλιώς τι λες βρε παιδί μου, κάτι τέτοιος να δείξε το μου λίγο Να ξέρουμε και εμείς κάτι το οποίο τα παιδιά ασχολούνται με αυτό Είναι ένας πολύ καλός συνδρομός και μια πολύ καλή επικοινωνία με τα παιδιά Πριν πάμε στην επόμενη ερώτηση, έτσι για ενημέρωση Οι εκδηλώσεις μας βιντεοσκουπούνται και προβάλλονται από το τοπικό κανάλι από την Bela τηλεόραση Αυτό φυσικά βοηθά και μεριμνά το μέλος της ιστορικής λαουγραφικής εταιρείας Και υπεύθυνος στο μουσείο μας, το ιστορικό και λαουγραφικό του Γέντσον Ο Λάζαρος Κενανίδης, όπως τον βλέπετε εδώ στην κάμερα και τον ευχαριστούμε πολύ για αυτό Τακτικώς, όχι μόνο βιντεοσκοπή, αλλά ταυτόχρονα εκτιμάζει και το δελτίο τύπου Το οποίο αν κάποιος δεν έβηκε και δεν έχει ακούσει την εισήγηση, μόνο που θα το διαβάσει Είναι ενημερωμένος για το τι λέχθηκε στην εκδήλωση Ποιος, μπορούμε να συνεχίσουμε, ερώτηση? Ναι, εσείς Να σου πω καθένα, είμαι καθηγητής του Επιπρόσωπους στο Πρόεδρο Κιανισόνα Λοκαράμ Το Υπουργείο Παιδιάς τελικά κατάφερε να αρχιστρέψει τη γάμμα λυκείου, ενώ δεν μπορούμε να κάνουμε μάθημα στη γάμμα λυκείου Τα παιδιά δεν μάθουν οτιδήποτε, δεν υπάρχουν πάντα εκεί εξηρεσίες Στη βήτα λυκείου μισό κάνουμε μάθημα, μόνο στη πρώτη λυκείου γίνεται μάθημα Αυτό πώς επίτραγε στο ψυχισμό, το οποίο μια αρχίστευση συνεργατεί να σου πει ο τάξιος του λυκείου Εννοείται επειδή ετοιμάζονται για το Οπανεκστήμιο και ασχολούνται μετά του φορετιστήριου και δεν ενδιαφέρονται για τα μαθήματα Αυτό πώς επίτραγε στο ψυχισμό το περίοδρο, αυτή η αρμήση για τη νόση Ναι, γενικά η απαξίωση του σχολείου, το σχολείο είναι μια μοναδική ευκαιρία να συνδεθείς με τον εαυτό σου και με τον κόσμο γείω σου Τελειώνοντας, έχεις πλέον την, ας πούμε κάποιος αποφασίζει να πάει μπλοεφορική, θα ασχοληθεί στη ζωή του, αυτό θα μάθει από εκεί και πέρα Και θα έχει τους φίλους του και την οικογένειά του. Το σχολείο όμως το οποίο σου δίνει την ευρύτητα είναι οι άνθρωποι τους οποίους κανονικά θαυμάζεις και θα φτίζεσαι μαζί τους Γιατί είναι οι δάσκαλοι σου οι οποίοι θα σε διδάξουν. Όταν χάνεις αυτό το πράγμα, δεν έχεις αυτό το πράγμα και δεν μπορεί να σε ενθουσιάσει κάτι τέτοιο Και πλέον η μόνη σου σκέψη είναι τι θα κάνω στο μέλλον. Στην ουσία είναι μία προβολή των παιδιών στο μέλλον Είναι μία προβολή χωρίς να έχεις έρισμα αναπατήσεις, τόσο από απόψη γνώσεων όσο και από απόψη σχέσεων Με τους ανθρώπους τους οποίους θα μπορούσες να βασιστείς και επίσης μία αίσθηση ότι απαξιώνεται αυτό το οποίο μπορεί να σου προσφέρει αυτός που είναι δίπλα σου Απόξιώνει στο σχολείο τους καθηγητές που κάνουν αυτό το έργο. Εγώ δεν θέλω να περνάω απλά υποχρεωτικά και ξέρετε τώρα έχει γίνει και κάτι πολύ έτσι εντυπωσιακό για μένα Ότι μας ζητούν τα σχολεία να δικαιολογήσουμε τις απουσίες που κάνουν οι μαθητές με μία βεβαίωση η οποία λέει ότι είναι κατηδιανδιδαχτής Για να μπορούσουν απλά να δώσουν εξετάσεις στο τέλος. Κάνουν απουσίες ας πούμε τα παιδιά, χάνουν τη χρονιά, κοντέβουν να τη χάσουν, πάρα λίγες απουσίες και λέει πάτε στο Ψυχίατρο για να πει ότι πρέπει να είστε κατηδιανδιδαχθέντες Δηλαδή ότι οι γονείς σας απλά βρήκαν κάποιο τρόπο να κάνετε τα μαθήματα δεν ξέρω και να δώσετε εξετάσεις. Τόσο πολύ φτάνει να απαξιοφεί και κάποιοι καθηγητές αυτό παρατρένουν τους γονείς Και κάποιοι γονείς μόνο τους το ζητάνε ότι το σχολείο πια δεν χρειάζεται καθόλου, όπως λέτε ας πούμε και ότι μπορεί το παιδί να κάθεται απ' το σπίτι του και απλά κάποια στιγμή να δίνει εξετάσεις Να του δίνουν και το τυχείο στο χέρι ας πούμε χωρίς να κάνει τίποτα στο τέλος και για κάποιον επόμενο στόχο. Νομίζω είναι ένα κενό, ένα κενό το οποίο δημιουργείται μέσα στην όλη ύπαρξη του ανθρώπου Και πλήρους απαξίωσης των βημάτων τα οποία χρειάζεται να κάνεις για να περάσει το επόμενο στάδιο. Δεν μπορούμε να είμαστε ας πούμε, είναι όλο αυτό που γίνεται ότι όλοι τελικά στην κοινωνία μας φτάνουν να θέλουν να είναι καθηγητές χωρίς να έχουν κανένα... Δεν έχουν στοιχεία, δεν έχουν επιτυχία, δεν έχουν δυνατότητες, δεξιότητες, αλλά θέλουν να αποδείξουν ότι τις έχουν αυτές Και μας έχει πιάσει όλος αυτό σαν γονείς, αλλά δεν υπάρχει γονιός ο οποίος να δέχεται ότι το παιδί του θα πάει στο σχολείο στο οποίο μπορεί να πάει Είτε έχουμε και παιδιά που είναι παιδιά που πρέπει να πάνε στα σχολεία ειδικής αγωγής και πηγαίνουν μέσα στα κανονικά σχολεία τα παιδιά αυτά, τα λεπορούνται πάρα πολύ Υφύστηται φοβερό μπούλινγκ από τους συμμαθητές, γιατί δυστυχώς έτσι είναι τα παιδιά σήμερα ας πούμε, θα τα καροϊδεύσουν αυτά τα παιδιά και ενώ θα μπορούσαν να έχουν μια μεγάλη ωφέλεια από ένα κατάλληλο σχολείο, είτε τεχνικό, είτε επάλι, είτε ΕΕ, οτιδήποτε Δεν πηγαίνουν, διότι οι γονείς δεν τα αφήνουμε να πάνε, το παιδικό με το παιδί δεν θα πάει σε αυτό το σχολείο Έχουν δίκιο με την έννοια ότι δεν θα υπάρχουν όλων των βαθμίδων τα σχολεία για όλων των βαθμίδων τις δυσκολίες που έχουν τα παιδιά, εντάξει, αλλά από το σημείο αυτό μέχρι το να είναι ένα παιδί το οποίο έχει μια νοητική καθυστέρηση μέσα σε ένα λύκειο και να βλέπουμε εμείς παιδιά δευτέρας και τρίτης λυκείου τα οποία πρέπει να θεωρηθούν κατηδύαν βιδαφέντες για να περάσουν και χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να έχουν απολητήριο λυκείου, το θεωρώ μία κοινωνική Εντάξει. Ναι κύριε Ιωαννίδη, ο πρώιμι πρόεδρος, πρώιμι πρόεδρος γιατί όταν πω το εξής, κάπου η παιδεία μας έχει χάσει το ιδεόν της, δηλαδή η παιδεία δεν έχει πραγματικά αποδηλτήσει ιδεόδι πάνω στα οποία θα δουλέψει, έχει πέσει μόνο στο γνώσιο λογικό προκειμένου να βγάλουμε επαγγελματίες, επιστήμονες οι οποίοι θα εξυπηρετήσουν την δημιουργική οικονομία Το θέμα όμως, το πνευματικό, το ψυχικό του ανθρώπου το έχουμε παραγνωρίσει εντελώς κάτι το οποίο δεν γινόταν στο παλαιό σχολείο. Παλαιά υγονείς μας έκανε τα παιδιά και μας έλεγαν φτιάχνει τους ανθρώπους και είχε μεγάλη σημασία αυτό. Και όταν έρχονταν οι υγονείς για να τους ενημερώσουμε, λέγαμε κατ' αρχή την υγεαγωγή τους στο σχολείο και προσπαθούσαμε να μας πούνε κι αυτοί ποιάνει η διαγωγή στο σπίτι, ώστε και οι δυο μαζί να μπορέσουμε να διαμορφώσουμε τον χαρακτήρα του παιδιού και κατά δεύτερον ήταν το γνωσιολογικό. Αυτά έχουν ανατραπεί νομίζω. Είπατε επίσης και για τις απουσίες δηλαδή ενωλίγεις έχουμε ακυρώσει τη σημασία της υπάξεως και της παλουσίας των μαθητών στο σχολείο έχουμε ακυρώσει το θέμα της διαγωγής αφού δεν τη χαρακτηρίζουμε πλέον τώρα να ξέρω πως με έναν απλό τρόπο τη χαρακτηρίζουμε γιατί να προσπαθήσει για κάτι να γίνει καλύτερος, έχουμε καταργήσει τον όρο αριστεία, τελειώσουμε νομίζω ότι όλα αυτά είναι πανθολογικά πράγματα σε ό,τι αφορά την παιδεία τα οποία έχουν ανητική επίδραση στην εξέλιξη, την υγιεινή και τη σωστή του εφήμιου. Ναι, εγώ θεωρώ πάρα πολύ σημαντική τη συμβολή των εκπαιδευτικών ως παιδαγωγών και νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό το έγω το οποίο κάνουν. Εμείς οι ψυχίατερ και οι ψυχολόγοι αρχόμαστε όταν υπάρχει μία παθολογία και τότε θα πρέπει να αρχόμαστε. Δεν είμαστε εμείς οι οποίοι βάζουμε την ορθεί παιδαγωγική μέθοδο των παιδιών μας. Δεν το λέει αυτό ο ψυχίατερος. Ο ψυχίατερος βλέπει όταν κάτι αποκλίνει από το φυσιολογικό και λέει ας πούμε πως θα το βοηθήσουμε για να διωθωθεί. Αλλά στα σχολεία δεν προσφέρεται σε μεγάλο βαθμό, μπορεί να κάνω εγώ λάθος δεν είμαι μέσα στα σχολεία αλλά αυτά που βλέπω από τα παιδιά και από τους γονείς και ακούω δεν προσφέρεται παιδαγωγία στα παιδιά. Αγωγή ζωής. Αγωγή ζωής στην ουσία. Αλλά αυτά που περιγράφετε εσείς και που είναι και η καθημερινότητα της ζωής. Αυτό δεν περιμένουμε να το κάνει ο ειδικός και η εκπαίδευση αυτή πρέπει να γίνει μέσα στα σχολεία στην ουσία. Του πώς είναι να είσαι σωστός άνθρωπος, σωστός γονιός, να φέρεις με το σωστό πρώτο. Αυτό θα στομάθει ο δάσκαλός σου. Πριν το γονιό σου αλλά ο δάσκαλός σου. Αν ο γονιός, ας πούμε, είχε κάποιες δυσκολίες. Άλλη ερώτηση. Να ευχαριστήσουμε την Ένωση Γονιών και Κηδαιμόνων του Νομού Πέλας που ήταν σύδιοργανωτές της σημερινή εκδήλωση, του Σύλλογου Γονιών και Κηδαιμόνων του 8ου Δημοτικού Σχολείου, επίσης του Συλλόγου Συλλογου Γονιών και Κηδαιμόνων του 3ου και 4ου Γυμνασίου Γιαννητσών, όπως επίσης και για την παρουσία όπως προανέφερα και του Εσπερινού Βγικίου που ήρθαν εδώ πέρα και ακούσαμε την εξαιρετική εισήγηση της κυρίας Μπέκα. Επίσης να μην ξεχνάμε ότι οι εκδηλώσεις αυτές ίσως να μην γινόταν έτσι όπως γίνονται, να έχουν αυτή την επιτυχία, αν δεν είχαμε την αμέρτηση της παράστασης του Δήμου είδε σε διοικητικό προσωπικό είδε σε τεχνικό για να γίνει η εκδήλωση. Επίσης να σας ενημερώσω ότι το κτήμα Λίγας για κάθε εκδήλωση προσφέρει ένα σέτοι χρασιών στον ομιλητή, τον ικάστο το ομιλητή Λοιπόν ευχαριστούμε τον κτήμα, ευχαριστούμε τον κ. Λίγα από αυτό το βήμα. |
